You are on page 1of 134

PHILIPPINES-CANADA LOCAL GOVERNMENT SUPPORT PROGRAM

KATARUNGANG
PAMBARANGAY
I S A N G H A N D B O O K
Katarungang Pambarangay: Isang Handbook

MGA MANUNULAT
Maricel Vigo
Atty. Marlon Manuel, SALIGAN

PANGKAT PANGTEKNIKAL AT PAMATNUGUTAN


Atty. Marlon Manuel, SALIGAN
Divina Lopez, LGSP
Myn Garcia, LGSP
Vic Alfaro, LGSP
Edgar Catalan, LGSP
Raissa Jajurie, SALIGAN Mindanao
Raymond Salas, SALIGAN Mindanao
Pedrito Acosta, Region 12
Liza del Norte, IPHC
Allan Carpio, RCED

TAGAPAGSALIN
Raymond Oliveros

PAGLALARAWAN AT DIBUHO NG PABALAT


Arnold Beroya

TAGAPANGASIWA NG SINING AT PAGKAKAAYOS


Alecks P. Pabico/Disenyong Magilas
KATARUNGANG
PAMBARANGAY
I S A N G H A N D B O O K
Katarungang Pambarangay: Isang Handbook

Karapatang-sipi © 2004 Philippines-Canada Local


Government Support Program (LGSP)

Reserbado ang lahat ng karapatan

Hinihikayat ng Philippines-Canada Local Government


Support Program ang paggamit, pagsasalin sa ibang wika,
pag-angkop at pagkopya ng handbook na ito basta hindi
gagamitin sa pag-nenegosyo at ibibigay sa LGSP ang
kaukulang pasasalamat o papuri.

Kahit na pinakaingatan ang paghahanda ng handbook na


ito, sinuman sa naglathala, nag-ambag o nagsulat ay hindi
maaaring managot sa anumang pinsala dulot ng paggamit
nito o ng mga impormasyong nasusulat dito.

ISBN 971-92952-0-1

Inilimbag sa Manila, Philippines

Inilathala ng:

Sentro ng Alternatibong Lingap Panligal (SALIGAN)


1/F Hoffner Bldg., Social Development Complex
Ateneo de Manila University, Loyola Heights, 1108
Quezon City, Philippines
✆ (632) 4266001 local 4858 or 4860

Philippines-Canada Local Government Support


Program (LGSP)
Unit 1507 Jollibee Plaza
Emerald Avenue, 1600 Pasig City, Philippines
✆ (632) 637 3511-13
www.lgsp.org.ph

Isinakatuparan ang proyektong ito sa tulong pampinansyal


ng Pamahalaan ng Canada sa pamamagitan ng Canadian
International Development Agency (CIDA).
PHILIPPINES-CANADA
LOCAL GOVERNMENT
SUPPORT PROGRAM
Programme de soutien aux
gouvernments locaux

ISANG PROYEKTONG PINAGTULUNGAN NG

Department of the Interior National Economic and


and Local Government (DILG) Development Authority (NEDA)

Canadian International
Development Agency

IPINATUPAD NG

Agriteam Canada
Federation of Canadian
www.agriteam.ca
Municipalities (FCM)
www.fcm.ca
MGA NILALAMAN

Paunang Salita vii


Pagpapasalamat ix
Pambungad xi
Kahulugan ng mga Termino xiii
Pagpapakilala 1

UNANG BAHAGI: AKTUWAL NA PROSESO

Kabanata 1 — Pagbubuo ng Lupon 9


Kabanata 2 — Pamamagitanan (Mediation) 20
ng Punong Barangay
Kabanata 3 — Pagkakasunduan (Conciliation) 33
sa Pamamagitan ng Pangkat
Tagapagkasundo
Kabanata 4 — Arbitrasyon 52
Kabanata 5 — Mga Katutubong Pamamaraan 58
ng Pag-aayos ng mga Alitan

IKALAWANG BAHAGI: MGA BENEPISYO, PABUYA


AT GANTIMPALA

Kabanata 1 — Tulong sa Pag-aaral 69


(Scholarship) 73
Kabanata 2 — Mga Pabuya at Gantimpala

Mga Dagdag — Mga Pormularyo ng Katarungang


Pambarangay

KP Form # 1 Patalastas para sa Pagbubuo


ng Lupon
KP Form # 2 Liham ng Paghirang
KP Form # 3 Patalastas ng Paghirang
KP Form # 4 Talaan ng Nahirang na mga Kasapi
ng Lupon
KP Form # 5 Pahayag ng Panunumpa ng Kasapi
ng Lupon
KP Form # 6 Pagbawi sa Paghirang
KP Form # 7 Pormularyo ng Nagrereklamo
KP Form # 8 Patalastas ng Pagdinig
KP Form # 9 Pagpapatawag sa Inirereklamo
KP Form # 10 Patalastas para sa Pagbubuo
ng Pangkat
KP Form # 11 Patalastas para sa mga Napiling
Kasapi ng Pangkat
KP Form # 12 Patalastas ng Pagdinig (Mga Hakbang
sa Pagkakasunduan)
KP Form #13 Utos para Humarap sa Pagdinig
KP Form #14 Kasunduan para sa Arbitrasyon
KP Form # 15 Paggawad ng Arbitrasyon
KP Form # 16 Mahinahong Pag-aayos ng Alitan
KP Form # 17 Pagtanggi
KP Form # 18 Patalastas ng Pagdinig para sa
Nagrereklamo
KP Form # 19 Patalastas ng Pagdinig para sa
Inirereklamo
KP Form # 20 Katibayan para Magsampa ng
Kaukulang Aksyon (mula sa Kalihim
ng Lupon)
KP Form # 21 Katibayan para Magsampa ng
Kaukulang Aksyon (mula sa Kalihim
ng Pangkat)
KP Form # 22 Katibayan para Magsampa ng
Kaukulang Aksyon
KP Form # 23 Katibayan para sa Pagbabawal ng
Pagsasampa ng Kaukulang Aksyon
KP Form # 24 Katibayan para sa Pagbabawal ng
Kontra-demanda
KP Form # 25 Panukala para sa Pagpapatupad
KP Form # 26 Patalastas ng Pagdinig (Panukala
para sa Pagpapatupad)
KP Form # 27 Patalastas ng Pagpapatupad
KP Form # 28 Buwanang Pagpapadala ng mga
Panghuling Ulat
PAUNANG SALITA

PARA sa amin sa Department of the Interior and


Local Government, isang pinagmumulan ng aming
pagmamalaki ay ang mga katangi-tanging pagkukusa
ng mga kasamahan natin sa lokal na pamamahala.
Sa pagkakataong ito ay ikinalulugod naming
pasalamatan ang pagpapalathala ng Katarungang
Pambarangay: Isang Handbook ng Philippines-
Canada Local Government Support Program.

Ang Republic Act 7160 na kilala rin bilang 1991


Local Government Code ay nagbibigay sa mga
barangay ng kapangyarihan upang ipatupad ang
katahimikan at kaayusan, at tumulong sa mabisang
pagpapatupad ng karapatang-pantao at katarungan.
Pinadali ng desentralisasyon ang pagkilala sa
Katarungang Pambarangay o Barangay Justice
System bilang panibagong paraan ng pag-aayos ng
mga alitan. Ang hamong kinakaharap ng mga lokal
na pamahalaan ngayon ay ang pagbibigay-halaga at
paggamit sa katarungang pambarangay bilang isa sa
pinakaimportanteng mekanismo na maaaring gamitin
sa pagbibigay ng hustisya, sa pagsusulong ng
pangangalaga sa karapatang-pantao, at sa paggitna o
pag-aayos ng mga alitan sa antas ng barangay sa
mga mahinahong paraan.

Ang Katarungang Pambarangay: Isang Handbook


ay nagbibigay sa mga lokal na pamahalaan ng isang
kasangkapan na madaling gamitin upang tanggapin
ang hamong ito. Pinupunuan nito ang
pangangailangan upang itaas ang kamulatan at pag-
unawa sa katarungang pambarangay at sa
kahalagahan nito bilang kasangkapang bago at
nakapagbibigay-kapangyarihan para sa pag-aayos ng
mga alitan sa mga komunidad at pamilya sa antas ng
barangay. Sa mabilis na pabagu-bagong

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY vii
pangangailangan sa pagkakaroon ng hustisya,
kailangang gamitin ang mekanismong ito sa
mahusay na pamamaraan at ng may kasigasigan
bilang daan sa pagtataguyod ng kapayapaan sa
pagitan ng mga mamamayan. Ang Punong Barangay
(Barangay Heads), mga kasapi ng Lupong
Tagapamayapa (Peace Council) at ang mga
komunidad ay makikinabang nang husto mula sa
handbook na ito. Dagdag pa dito, ang mga
manggagawa para sa pagbabago, mga taga-
akademya, mga non-governmental organizations at
mga pampublikong samahan, ang handbook na ito
ay magiging kapaki-pakinabang sa kanilang gawain
sa pagpapatupad ng katarungang pambarangay.

Ang proyektong ito ay nakatutulong sa


pagsisikap ng DILG na patampukin ang mga
produkto ng kaalaman sa pampublikong
pamamahala sa pamamagitan ng Local Government
Academy at mga panrehiyong sentrong paaralan ng
ahensya.

Ang handbook na ito ay nagbibigay ng mas


maunlad na pamamaraan ng pag-aayos ng mga alitan
at makatutulong nang husto sa pagpapalawak ng
kaalaman sa at pagpapatatag ng pamamamahala ng
barangay at katarungan. Binabati ng DILG ang
Philippines-Canada Local Government Support
Program sa kanyang kahandaan at makahulugang
pag-aambag para sa pagtataguyod ng pagpapahusay
sa pamamahala ng barangay bilang bahagi ng isang
mabuti, laging dumaramay at may pananagutang
pamamahalang lokal.

HON. JOSE D. LINA JR.


Kalihim
Kagawaran ng Panloob at Lokal na Pamamahala
(DILG)

viii ISANG HANDBOOK


PAGPAPASALAMAT

ANG pagtataguyod, pakikipagtulungan at malikhaing


ambag ng mga sumusunod na tao at institusyon ay
hindi matatawaran at lubhang napakahalaga sa
pagbubuo ng lathalaing ito:

Ang Philippines-Canada Local Government Support


Program na pinangungunahan nina Alix Yule at
Marlon Maceda Villanueva sa pagbibigay ng
kinakailangang direksyon at suporta.

Ang Sentro ng Alternatibong Lingap Panligal


(SALIGAN), lalo na kay Atty. Marlon J. Manuel, para sa
kanilang pakikipagtulungan and pakiki-ugnayan

Maricel Vigo at Marlon Manuel para sa


pangkalahatang pagsusulat at mahusay na ambag
pangteknikal

Mga LGSP Managers na sina Tess Gajo, Merlinda


Hussein, Evelyn Jiz at mga LGSP Program Officers na
sina Vic Alfaro, Edgar Catalan, Abduljim Hassan at
Cris Tagupa para sa kanilang hindi matatawarang
pakikipagtulungan

Mga LGSP Local Resource Partners na sina Raissa


Jajurie (SALIGAN Mindanao), Raymond Salas (SALIGAN
Mindanao), Pedrito Acosta (Region 12), Liza del Norte
(Institute of Primary Health Care o IPHC), Allan Carpio
(Resource Center for Empowerment and
Development o RCED) para sa kanilang tulong
teknikal

Divina Luz Lopez para sa kanyang pangkalahatang


pamamahala ng proyektong ito at kasanayang
teknikal sa pagtitiyak ng kahusayan ng lathalaing ito

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY ix
Myn Garcia para sa pagbibigay ng teknikal at
malikhaing direksyon, at pangkalahatang
pangangasiwa ng dibuho, kaayusan at paglilimbag

Arnold Beroya para sa mga paglalarawan, at Alecks


Pabico para sa kaayusan at pangkalahatang pag-
aayos ng sining

Raymond Olivares, Janilo Rubiato and Tess


Tajanlangit para sa pagsasalin ng handbook sa
wikang Tagalog, Cebuano at Ilonggo, ayon sa
pagkakasunod

Ria Adapon at Sef Carandang para sa pangkalahatang


pakikipag-ugnaya at pamamatnugot

Gigi Barazon at sa iba pang LGSP administrative staff


para sa pagbibigay ng tulong.

x ISANG HANDBOOK
PAMBUNGAD

ANG Katarungang Pambarangay: Isang Handbook ay


inilathala ng Philippines-Canada Local Government
Support Program (LGSP) bilang bahagi ng tungkulin
nito sa pagpapalaganap ng mabisa at laging handang
tumulong na pamahalaang pambarangay.

Pinalawak ng Republic Act 7160 o 1991 Local


Government Code ang saklaw at kapangyarihan ng
Katarungang Pambarangay o Barangay Justice System
hindi lang para bawasan ang pagtambak ng mga
kaso sa hukuman kung hindi para din matugunan
ang suliranin sa hindi pantay na pagkakamit ng
hustisya na kadalasang nararanasan ng mga
mahihirap na komunidad. Ang mga barangay bilang
batayang pampulitikang sangay sa bansa ay nasa
pinakamahusay na posisyon para mapadali ang
paggitna o pag-aayos ng mga alitan sa pamilya at
komunidad kaalinsabay ng tungkulin nitong
magbigay ng mga pangunahing tulong sa mga
mamamayan.

Sa pagbibigay-kapangyarihan sa mga sangay ng


lokal na pamahalaan sa Kanlurang Visayas at
Mindanao, ang LGSP ay gumawa na ng mga
hakbangin upang palakasin ang pamamahalang
pambarangay kasama ang pagpapalawak at
pagpapalaganap ng paggamit ng katarungang
pambarangay. Ang Katarungang Pambarangay: Isang
Handbook ay ginawa para magbigay ng isang simple,
madaling basahin at unawaing kasangkapan upang
paunlarin pa ang kaalamanng mga mamamayan sa
katarungang pambarangay bilang isang mabisa at
makabagong mekanismo sa pag-aayos ng mga
alitan.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY xi
Nilalayon ng handbook na ito na palalimin pa ang
pag-unawa ng mga Punong Barangay at mga kasapi
ng Lupong Tagapamayapa sa mga pamamaraan at
patakaran ng katarungang pambarangay upang
magamit ito ng husto sa mga komunidad. Nilalayon
din nito na bigyan ng praktikal na pananaw ang mga
kasapi ng komunidad tulad ng mga paralegals, non-
governmental organizations at mga pampublikong
samahan hinggil sa papel ng katarungang
pambarangay sa kanilang mga buhay at mga
benepisyong matatamo nila mula dito.

Sa paggawa nito, inaasahan ng LGSP na


makagagawa ito ng mga pagbabago sa buhay ng
mga mamamayan sa pagtulong sa mas malalim na
pag-unawa at mahusay ng pagpapatupad ng
katarungang pambarangay. Ang Katarungang
Pambarangay: Isang Handbook ay isa lamang payak
na ambag sa pagkakaroon ng mas malawak na
pang-unawa sa isang alternatibo sa kinamulatang
pangelitista at kumplikadong sistemang legal na
kadalasang kinakatawan ng isang nakapapagod na
prosesong legal. Ang lathalaing ito ay isang daan
upang bigyan ng kapangyarihan ang mga
mamamayan na ipaglaban ang kanilang mga
batayang karapatan at bigyan sila ng mapayapang
paraan para gawin ito.

Philippines-Canada Local Government


Support Program

xii ISANG HANDBOOK


KAHULUGAN NG MGA TERMINO

Adjudication o paghatol ay ang kapangyarihan ng


mga korte o ng mga malahukumang ahensya na
magpasya sa mga kasong nakasampa sa kanila at
saklaw ng kanilang awtoridad.

Amicable Settlement o mapayapang


pagkakasunduan ay isang kasunduang naabot sa
proseso ng pamamagitanan (mediation) at
pagkakasunduan (conciliation).

Arbitration o paghatol ng isang tagapamagitan


ay isang proseso kung saan ang ikatlong panig na
hindi kasapi ng mga hukuman ay pinipili ng nag-
aalitang panig upang dinggin at pagpasyan ang
kanilang alitan.

Arbitration Award o paggawad ng arbitrasyon


ay isang desisyong narating ng tagapangulo ng
Lupon o Pangkat depende sa kaso bago pa man
madesisyunan ng Lupon o Pangkat at magkaroon ng
nakasulat na kasunduan ang mga nag-aalitang panig.

Attachment o pagsamsam ay isang


pansamantalang solusyon sa anyo ng kautusang
ipinalabas ng isang hukom kung saan dinidinig ang
kaso. Kinukuha ang mga ari-arian bilang
kasiguruhan na masusunod ang kahatulan na natamo
ng nanalong panig, maaaring sa pagsisimula ng
aksyon o anumang oras matapos maisampa ang kaso
bago ang huling kahatulan.

Complainant — nagrereklamo

Complaint o reklamo ay isang pahayag ng


pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari na naging
dahilan ng pagrereklamo.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY xiii
Conciliation o pagkakasunduan ay isang proseso
kung saan ay tinutulungan ng Pangkat ang mga nag-
aalitang panig na isa-isahin ang mga problema at
puwedeng mangyari upang magkaroon ng
kasunduan na katanggap-tanggap sa magkabilang
panig.

Delivery of Personal property (Replevin) o


pagdadala ng pansariling ari-arian ay isang
pansamantalang solusyon kung saan ang hukom na
may saklaw ng kasong may kinalaman sa pagbawi
ng pag-aari ay nagpapalabas ng kautusang dalhin
ang mga ari-arian sa nagrereklamo upang masiguro
na maibabalik ito o para saguting ang mga nasira.

Execution o pagpapatupad ay isang proseso na


may pamimilit upang masiguro na makakatugon ang
magkabilang panig. Kasama dito ang pagpapatupad
sa nilalaman ng mapayapang pagkakasunduan o
paggawad ng abitrasyon na maaaring pumipigil o
nag-uutos sa bawat panig na gawin ang isang bagay,
magbigay ng isang bagay o tumigil sa patuloy na
paggawa ng isang bagay.

Habeas Corpus o ipakita ang katawan ay isang


proseso sa hukuman na ang layunin ay palayain ang
isang tao na di-makatuwirang ikinulong o pagbabalik
sa isang tao ng kanyang karapatang magkupkop.

Incompetent o walang-kakayahan — isang tao na


pinagbabawalan ng lipunan; o isang naospital na
ketongin, bulagsak, bingi at pipi na hindi kayang
makipag-usap; isang tao na hindi panatag ang pag-
iisip kahit na paminsan-minsan ay matino; at isang
tao na may matinong pag-iisip ngunit dahil sa edad,
sakit, mahinang pag-iisip, at iba pang katulad na
dahilan, na kung walang ibang tutulong ay hindi niya
magagawang pangalagaan ang kanyang sarili at
pangasiwaan ang kanyang mga ari-arian at dahil dito
ay madali siyang malilinlang at
mapagsasamantalahan.

xiv ISANG HANDBOOK


Jurisdiction o awtoridad ay isang kapangyarihan
upang dinggin at pagpasyahan ang isang kaso at
sang-ayon sa batas ay hindi maaaring pagkasunduan
ng magkabilang panig.

Katarungang Barangay (KP) ay isang sistema ng


pagpapatupad ng hustisya sa antas ng barangay na
naglalayong ayusin ng mahinahon ang alitan sa
tulong ng pamamagitanan (mediation),
pagkakasunduan (conciliation) o arbitrasyon sa gitna
ng mga pamilya at barangay nang hindi umaabot sa
hukuman.

Lupong Tagapamayapa (Lupon) ay isang grupong


itinatag sa bawat barangay na binubuo ng Punong
Barangay bilang tagapangulo at mga kasaping
pipiliin na hindi bababa sa sampu at hindi hihigit sa
dalawampu.

Mediation o pamamagitanan ay isang proseso


kung saan ang tagapangulo ng Lupon o Barangay ay
tutulong sa nag-aalitang panig upang magkaroon ng
kasunduan na katanggap-tanggap sa lahat.

Minor o menor de edad ay isang tao na wala pang


labingwalong (18) taong gulang.

Next of Kin o malapit na kamag-anak ay isang


taong kamag-anak o isang maaasahang kaibigan
kung saan nakatira ang taong menor de edad o
walang kakayanan.

Pangkat Tagapagkasundo (Pangkat) ay isang


grupo para sa pagkakasunduan na binubuo ng
tatlong tao at nagmula sa kasapian ng Lupon para sa
bawat alitang inilalapit sa Lupon matapos mabigo
ang Punong Barangay sa pamamagitanan.

Preliminary injunction isang pansamantalang


solusyon sa anyo ng kautusan na inilalalbas ng
hukom na may saklaw ng kaso bago ay huling

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY xv
kahatulan na nag-uutos sa isang tao gawin ang isang
bagay o tumigil sa paggawa ng isang bagay.

Repudiation o pagtanggi ay hindi pagtanggap sa


katumpakan o mga tadhana at kundisyon ng
kasunduan dahil sa impluwensya ng pandaraya,
karahasan o pananakot.

Respondent — inirereklamo

Statute of Limitations ay isang batas na


nagbabawal sa pagsasampa ng kaso matapos ang
itinakdang panahon para sa naturang kaso o
paglabag.

Support Pendente Lite ay isang pansamantalang


solusyon sa anyo ng kautusan na inilabas ng isang
hukom kung saan nakabinbin ang kaso na nag-uutos
sa pagbibigay ng panggastos, tirahan, damit,
edukasyon at atensyong medical sa taong may
karapatan ditto.

Venue ay isang lugar kung saan dinidinig ang kaso


ay pinagpapasyahan. Sa mga kasong criminal, ito ay
hindi ipinipirmi ng batas at maaari itong
pagkasunduan ng magkabilang panig.

xvi ISANG HANDBOOK


PAGPAPAKILALA

ANG Katarungang Pambarangay o Barangay Justice


System ay isang makanismong nakabatay sa
komunidad para sa pag-aayos ng mga alitan na
tuwirang pinamamahalaan ng barangay na
itinuturing na batayang pampulitikang sangay ng
gobyerno. Sinasaklaw nito ang mga alitan sa pagitan
ng mga kasapi ng parehong komunidad (sa
pangkalahatan, parehong lungsod o bayan) at
pinapakilos nito ang Punong Barangay at iba pang
kasapi ng komunidad (ang mga kasapi ng Lupon)
bilang tagapamagitan (mediators, conciliators,
arbitrators).

Ang pagtatatag at operasyon ng Katarungang


Pambarangay ay itinatadhana ng Republic Act No.
7160 o ng Local Government Code ng 1991. Bago pa
man ipinasa ang batas na ito, ang pagtatatag ng
Katarungang Pambarangay ay bahagi na ng
Presidential Decree 1508 at Batas Pambansa Bilang
337 o ng 1983 Local Government Code.

Nang unang isabatas ng PD 1508 ang pagtatatag


ng Katarungang Pambarangay noong 1978, ito ay
mayroong sumusunod na mga layunin:

X Itaguyod ang mabilis na pagpapatupad ng


hustisya

X Mabawasan ang magulong pagsasampa ng


mga kaso sa hukuman

X Mabawasan ang pagsisikip ng mga talaan ng


hukuman at sa ganoon ay mapataas ang
kalidad ng hustisyang ibinibigay ng mga
hukuman

X Mapanatili at kilalanin ang pinatibay na ng


panahon na mga tradisyon ng mapayapang
pag-aayos ng mga alitan sa antas ng
komunidad.

Ang mga ito rin ang layunin sa mga patakaran ng


Katarungang Pambarangay na iprinoklama ng
Department of Justice noong Hunyo 1, 1992,
alinsunod sa itinatadhana ng 1991 Local Government
Code. Ang mga patakarang ito ay nagsisilbing gabay
sa pagpapatupad ng mga alituntunin at hakbangin sa
pagtatatag, pamamahala at operasyon ng
Katarungang
Pambarangay.
Sa madaling salita,
nagbibigay ang
Sa ilalim ng
Katarungang
Katarungang
Pambarangay ng isang
Pambarangay, ang
mapanlikha, mura at
pinakamahalagang
mabilis na daan para
paraan ng pag-aayos
sa pag-aayos ng mga
ng mga alitan ay ang
alitan kung saan
pagbibigay-daan sa
malayang
mga nag-aaway na
makapaghahanap ang
partido na maghanap
mga partido ng
ng solusyon na
pamimilian para sa
katanggap-tanggap sa
mapayapang
magkabilang panig.
pagpapasya ng
Dahil dito, ang
kanilang mga alitan
pangunahing papel ng
nang hindi lumalapit
sistemang ito ay hindi
sa hukuman.
ang magdesisyon ng
mga alitan at
magpataw ng isang solusyon sa mga partido, at sa
halip ay para tulungan ang mga sangkot na partido
sa pag-uusap at paghahanap? ng posibleng
mapayapang pag-aayos (amicable settlement) ng
kanilang mga alitan. Ang Punong Barangay at ang
mga tagapagkasundo o conciliators ng komunidad
(mga kasapi ng Lupon) ay kumikilos, hindi bilang
mga hukom o tagahatol sa mga alitan, kundi sa
halip, pinadadali nila ang pagtalakay sa mga
posibleng solusyon para sa mga nag-aalitang
partido. Dahil dito, pinahahalagahan ang personal
na pagharap at pakikilahok ng nag-aaway na mga

2 ISANG HANDBOOK
partido, at ang pagkakaroon ng karampatang parusa
sa hindi pagharap ng mga partido. Dahil din sa
pangangailangan na humarap nang personal ang
magkaaway na partido sa proseso ng
pagkakasunduan (conciliation), hindi saklaw ng
proseso ng Katarungang Pambarangay ang mga
alitan na hindi nagsasangkot ng mga indibidwal
katulad ng mga korporasyon.

Nag-aalok ang Katarungang Pambarangay ng


alternatibong na paraan sa pagpapasya ng mga
alitan, di tulad sa magastos at mahabang proseso ng
pag-aayos ng mga alitan sa karaniwang hukuman.
Sa halip na dumaan sa masyadong madetalyeng
proseso ng pagsasampa ng pormal na reklamo at
paghaharap ng ebidensya sa korte, binibigyan ang
mga partido ng pagkakataong kausapin ang isa’t isa
at ayusin nang mapayapa ang kanilang alitan. Hindi
umaakma dito ang mga madetalyeng proseso at
patakaran na kadalasang ginagamit sa korte. Ang
pagsasampa ng kaso sa hukuman, o ang
pagtatanggol laban sa isang kaso ay
nangangailangan ng tulong ng mga abugado.
Gayunman, sa Katarungang Pambarangay, hindi na
kailangan ng mga sangkot na partido ang tulong ng
abugado. Sa katunayan, ipinagbabawal ng batas ang
pakikilahok ng mga abugado sa pagsasagawa ng
pagkakasunduan. Habang ang nililitis na mga kaso
sa mga hukuman sa pangkalahatan ay tumatagal ng
mga taon bago
mapagpasyahan, Sa ibang mga lugar na ang
ang mga kasong hukuman ay hindi maabot
dumadaan sa dahil sa layo ng lugar at sa
Katarungang hindi makayang halaga ng
Pambarangay, sa paglilitis, ang Katarungang
pangkalahatan, ay Pambarangay ang tanging
aabot lamang ng malalapitan ng mga
ilang linggo. Sa mahihirap para sa
madaling salita, pagpapasya ng kanilang
nagbibigay ang mga alitan sa kabila ng mga
Katarungang limitasyon nito.
Pambarangay ng

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 3
isang mapanlikha, mura at mabilis na daan para sa
pag-aayos ng mga alitan kung saan malayang
makapaghahanap ang mga partido ng pamimilian
para sa mapayapang pagpapasya ng kanilang mga
alitan nang hindi lumalapit sa hukuman.

Sa usapin ng pagtatamo ng hustisya,


nagbibigay ang Katarungang Pambarangay ng isang
mekanismong madaling lapitan para sa pagpapasya
ng mga usaping panghustisya ng mga mahihirap. Sa
ibang mga lugar na ang hukuman ay hindi maabot
dahil sa layo ng lugar at sa hindi makayang halaga
ng paglilitis, ang Katarungang Pambarangay ang
tanging malalapitan ng mga mahihirap para sa
pagpapasya ng kanilang mga alitan sa kabila ng mga
limitasyon nito.

Nilikha din ang Katarungang Pambarangay para


makatulong sa mga hukuman sa pagpapatupad ng
hustisya. Sa mga kasong saklaw ng Katarungang
Pambarangay, kailangang dumaan muna ang mga
partido sa proseso ng Katarungang Pambarangay
bago tumungo sa hukuman. Ang hindi pagsunod ay
maaaring mangahulugan ng pagpapawalang-saysay
ng demanda o kontra-demanda ng mga partido. Sa
pagkakataon na mabigo ang Katarungang
Pambarangay na pagpasyahan ang alitan ay saka
lamang papayagan ang mga partido na isampa ang
kanilang kaso sa hukuman. Inilabas ng Korte
Suprema ang Administrative Circular No. 14-93
noong Hulyo 15, 1993 na nag-uutos sa mga
hukuman na siguruhin ang pagsunod sa
pangangailangan ng unang pagdulog sa Katarungang
Pambarangay bilang kundisyon sa pagsasampa ng
reklamo sa hukuman para sa mga kasong saklaw ng
sistemang ito. Sa dami ng mga nag-aalitang partido
na nag-aayos ng kanilang alitan sa antas ng
komunidad, inaasahan na ang pagsasampa ng mga
kaso (sa hukuman) sa pagitan ng mga kaanib ng
parehong komunidad ay mababawasan. Sa kabilang
banda, matutulungan nitong mabawasan ang
pagsisikip ng listahan mga kasong nakasampa sa

4 ISANG HANDBOOK
mga hukuman at umaasa na mapaunlad ang
kahusayan at kalidad ng pagbibigay ng mga
hukuman ng hustisya. Ang Katarungang
Pambarangay, kung ganoon, ay parehong alternatibo
at tulong sa mga hukuman.

Inilabas ng Korte Suprema ang Administrative


Circular No. 14-93 noong Hulyo 15, 1993 na nag-
uutos sa mga hukuman na siguruhin ang
pagsunod sa pangangailangan ng unang
pagdulog sa Katarungang Pambarangay bilang
kundisyon sa pagsasampa ng reklamo sa
hukuman para sa mga kasong saklaw ng
sistemang ito.

Pinahahalagahan ng Katarungang Pambarangay


ang paggamit ng subok na ng panahon na mga
tradisyon at kaugalian ng mga komunidad sa pag-
aayos ng mga alitan sa pagitan ng mga kaanib ng
komunidad. Naging tradisyon na ng mga Pilipino na
humingi ng tulong sa mga nakatatandang kasapi ng
pamilya, nakatatanda sa komunidad, o mga pinuno
ng tribu sa pagpapasya ng mga alitan sa pagitan ng
mga kaanib ng parehong pamilya o komunidad. Ang
mga kagawiang ito ang kinilala at ginawang opisyal
ng Katarungang Pambarangay. Sa halip na mga
kaanib ng pamilya, kinakatulong ng Katarungang
Pambarangay ang Punong Barangay at ang mga
kasapi ng Lupon na hinirang mula sa mga
iginagalang na kaanib ng komunidad,tulad ng mga
nakatatanda sa komunidad o mga pinuno ng tribu.
Sa pagkilala sa mga karaniwang tradisyunal na
kaugalian ng mga katutubong komunidad, ang batas
sa Katarungang Pambarangay ay nagsasaad na ang
mga kaugalian at tradisyon ng mga katutubong
komunidad ang dapat gamitin sa pag-aayos ng mga
alitan.

Ang kapangyarihan ng Katarungang Pambarang-


ay ay nakasandig sa katotohanang ito ay nagmula sa

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 5
komunidad mismo, at ipinatutupad ng mga kaanib
ng komunidad sa pamamagitan ng paggamit ng mga
tradisyunal na kaugalian sa pagpapasya ng alitan. Sa
ganitong kalagayan, ang nag-aalitang partido ay
inaasahang maging mas panatag sa pagtalakay sa
kanilang mga suliranin at sa paghahanap ng mga
solusyon sa mga alitan. Inaasahan din na ang
pangkomunidad na katayuan ng Katarungang
Pambarangay ang magtitiyak na igagalang ng mga
partido ang mapayapang pag-aayos o amicable
settlement na pinagkasunduan. Sa pagtatapos, ang
Katarungang Pambarangay ay tinitingnan na
magsisilbi ayon sa pangalan nito. Inaasahan na
titiyakin nito ang pagbibigay ng hustisya sa
taumbayan.

Ang unang bahagi ng handbook ay tumatalakay


sa aktuwal na mga proseso ng KP. Ang ikalawang
bahagi naman ay patungkol sa mga pakinabang,
pabuya at gantimpalang dulot ng sistema ng KP.
Para magsilbing sanggunian, ang Panghuling Bahagi
o mga Annexes ay naglalaman ng aktuwal na mga
halimbawa ng lahat ng KP forms na ginagamit sa
proseso ng KP.

Ang handbook na ito ay isinalin na rin sa tatlo


pang katutubong wikang Pilipino, ang Tagalog,
Cebuano at Ilonggo, upang mapadali ang
malawakang paggamit at pag-unawa sa KP, laluna sa
antas ng komunidad. Gayundin, kasalukuyang
pinagyayaman/pinauunlad ang isang handbook
hinggil sa sistema ng KP sa ARMM, na nagbibigay-
pansin sa umiiral na katutubo at tradisyunal na mga
mekanismo ng paggagawad ng katarungan sa
kulturang Muslim o Moro.

6 ISANG HANDBOOK
U N A N G B A H A G I

A KTUWAL
NA PROSESO
K A B A N A T A I

PAGBUBUO NG LUPON

MAGANDANG UMAGA HO, KAPITAN PEDRING.

ISANG UMAGA
MAGANDANG UMAGA RIN.
SA BARANGAY
BINABATI NGA PALA KITA
PAG-ASA…
BILANG BAGONG PUNONG
BARANGAY NG BAGONG
DIWA. ANO BA ANG
MAIPAGLI-
LINGKOD KO
SA IYO?

SALAMAT HO. PUMARITO HO AKO TAMANG-TAMA. LUMAPIT


UPANG MAGTANONG TUNGKOL SA KA SA TAONG DAPAT
PAGPAPATUPAD NG KATARUNGANG PAGTANUNGAN.
PAMBARANGAY MAUPO KA AT
SA ATING MAGKAPE KA
NASASAKUPAN. MUNA.

ALAM MO, CELIA, ANG KATARUNGANG


PAMBARANGAY AY ISANG MAHALAGANG
PAMAMARAAN SA ATING BARANGAY PARA SA
PATAS AT MABILISANG PAG-AAYOS NG MGA
ALITAN. ITO AY NAMUMUKOD-TANGING
BAHAGI NG ATING TUNGKULING
PAMBARANGAY UPANG ITAGUYOD ANG
KAPAYAPAAN AT PAGKAKASUNDO NG MGA
MAMAMAYAN SA KOMUNIDAD. ITO AY
PAGKILALA RIN SA KAKAYANAN NG BARANGAY
AT NG MGA PINUNO NITO NA PADALIIN ANG
PAGSASAAYOS AT PAGPAPASIYA NG MGA ALITAN
SA KANILANG ANTAS.
GANOON HO PALA. PERO, ANG PUNONG BARANGAY
LAMANG HO BA ANG MAY KAPANGYARIHAN NA
BUMUO NG LUPON?

OO, ANG PUNONG BARANGAY LAMANG


ANG MAAARING MAGTALAGA NG
KASAPI NG LUPON. SIYA LAMANG
ANG TANGING MAY KARAPATAN NITO. HINDI NA
ITO NANGANGAILANGAN NG PAGSANG-AYON,
PATOTOO O PAGPAPATIBAY NG SANGGUNIANG
BARANGAY.

MAAARI SIYANG AKUSAHAN


PAANO HO KUNG MABIGO
NG KAPABAYAAN SA TUNG-
ANG PUNONG BARANGAY NA
KULIN AT MAAARING MAPA-
BUUIN ANG LUPON?
TAWAN NG KAPARUSAHANG
ADMINISTRATIBO.

SA LOOB NG LABINLIMANG
TALAGA HO? KAILAN AT
(15) ARAW MULA SA PAG-
PAANO KO HO BA MAAARING
UUMPISA NG ATING PANU-
BUUIN ANG LUPON?
NUNGKULAN BILANG PUNONG
BARANGAY, KAILANGAN
NATING MAGLABAS NG PATA-
LASTAS PARA SA PAGBUBUO
NG LUPON AT MAGHANDA NG
TALAAN NG MGA PANGALAN
NG MGA IMINUMUNGKAHING
KASAPI NG LUPON.

ILANG TAO HO BA SAMPUNG TAO ANG PINAKA-


ANG DAPAT KONG MABABA AT DALAWAMPUNG
ISAMA SA TALAAN? KATAO ANG PINAKAMARAMI.

10 ISANG HANDBOOK
SINU-SINO HO BA ANG MGA KARAPAT-DAPAT NA
MAGING KASAPI NG LUPON?

SINUMAN NA KASALUKUYANG NANINIRAHAN O


NAGTATRABAHO SA BARANGAY, NASA HUSTONG
GULANG AT NAGTATAGLAY NG MGA SUMUSUNOD NA
KATANGIAN: INTEGRIDAD, WALANG PINAPANIGAN, MAY
SARILING DESISYON, PATAS, KILALANG MATAPAT,
MAHINAHON, MAPARAAN, BUKAS ANG ISIP AT MADALING
MAKAANGKOP, AY MAAARING MAGING KASAPI NG LUPON.

KARAPAT-DAPAT NA MGA HINDI KARAPAT-


MAGING KASAPI NG DAPAT NA MAGING
LUPON KASAPI NG LUPON

KASALUKUYANG NANINIRAHAN WALA PANG LABINGWALONG


O NAGTATRABAHO SA (18) TAONG GULANG
BARANGAY HINDI MAPAGKAKATIWALAAN
NASA HUSTONG GULANG NAPATUNAYANG
MAY MGA SUMUSUNOD NA NAGKASALA NA MAY
KATANGIAN: PARUSANG HABAMBUHAY
INTEGRIDAD, NA PAGKAKAKULONG O
WALANG PINAPANIGAN, PANSAMANTALANG
MAY SARILING DESISYON, PAGBABAWAL SA
PATAS, PAGLILINGKOD SA
KILALANG MATAPAT, PAMPUBLIKONG TANGGAPAN
MAHINAHON, HALAL NA PINUNO NG
MAPARAAN, PAMAHALAAN
BUKAS ANG ISIP, AT KASAPAI NG SANDATAHANG
MADALING MAKAANGKOP LAKAS NA NASA AKTIBONG
SERBISYO

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 11
MATAPOS KO HONG MATUKOY
ANG IYONG KALIHIM NA
ANG SAMPU (10) HANGGANG
SIYA RING KASALUKUYANG
DALAWAMPUNG (20) KASAPI NG
KALIHIM NG LUPON, AY
LUPON, ANO HO ANG AKING
MAGHAHANDA NG
MGA SUSUNOD NA
PATALASTAS PARA SA
HAKBANG?
PAGBUBUO NG LUPON GAMIT
ANG KP FORM 1.

PAGKATAPOS,
SAAN HO NATIN
ILALAGAY ANG
PATALASTAS?

IPAPASKIL ANG PATALASTAS NA ITO SA


TATLONG (3) MGA LANTAD O ISTRATEHIKONG
LUGAR NA SAKOP NG BARANGAY. ANG
PATALASTAS AY MAGLALAMAN NG PAANYAYA
PARA SA LAHAT NG KASAPI NG BARANGAY
UPANG PAGTIBAYIN O TUTULAN ANG
MUNGKAHING PAGTATALAGA NG
SINUMANG TAO NA KASAMA SA
TALAAN. ANG PAGMUMUNGKAHI AY GAGAWIN SA PANAHON NG
PAGKAKAPASKIL NA TATAGAL NG TATLONG LINGGO.

12 ISANG HANDBOOK
KP FORM # 1: PATALASTAS PARA SA PAGBUBUO NG LUPON

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY

______ , 20__

NOTICE TO CONSTITUTE THE LUPON

To All Barangay Members and All Other Persons Concerned:

In compliance with Section 1(a), Chapter 7, Title One, Book III, Local
Government Code of 1991 (Republic Act No. 7160), of the Katarungang
Pambarangay Law, notice is hereby given to constitute the Lupong
Tagapamayapa of this Barangay. The persons I am considering for
appointment are the following:

1. __________________ 13. _________________


2. __________________ 14. _________________
3. __________________ 15. _________________
4. __________________ 16. _________________
5. __________________ 17. _________________
6. __________________ 18. _________________
7. __________________ 19. _________________
8. __________________ 20. _________________
9. __________________ 21. _________________
10. _________________ 22. _________________
11. _________________ 23. _________________
12. _________________ 24. _________________
25. _________________

They have been chosen on the basis of their suitability for the task of
conciliation considering their integrity, impartiality, independence of mind,
sense of fairness and reputation for probity in view of their age, social
standing in the community, tact, patience, resourcefulness, flexibility, open
mindedness and other relevant factors. The law provides that only those
actually residing or working in the barangay who are not expressly
disqualified by law are qualified to be appointed as Lupon members.
All persons are hereby enjoined to immediately inform me and of their
opposition to or endorsement of any or all the proposed members or
recommend to me other persons not included in the list but not later than the
________ day of _______, 20__ (the last day for posting this notice).

_________________
Punong Barangay

IMPORTANT: This notice is required to be posted in three (3) conspicuous


places in the barangay for at least three (3) weeks

WARNING: Tearing or defacing this notice shall be subject to punishment


according to law.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 13
IBIG N’YO HONG SABIHIN, KAHIT NA
SINONG KASAPI NG AKING BARANGAY AY
MAAARING TUMUTOL O SUMUPORTA SA
KAHIT NA SINO MULA SA BARANGAY?

OO, KAPITANA. AT SAMPUNG ARAW MATAPOS


ANG HULING ARAW NG
PAGPAPASKIL, ISUSULAT
NINYO ANG PAGKAKAHIRANG
SA INYONG MGA KASAPI NG LUPON GAMIT ANG KP
FORM 2, NA MAY LAGDA NG PUNONG BARANGAY
AT PINATOTOHANAN NG KALIHIM NG BARANGAY.

KP FORM # 2: LIHAM NG PAGHIRANG

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY

______ , 20__
(Date)
APPOINTMENT

TO: ___________

Pursuant to Chapter 7, Title One, Book III, Local Government Code of 1991
(Republic Act No. 7160), you are hereby appointed MEMBER of the
Lupong Tagapamayapa of this Barangay effective upon taking your oath of
office and until a new Lupon is constituted on the third year following your
appointment.

_________________
Punong Barangay

ATTESTED:
________________
Barangay Secretary

AGAD NA MANUNUMPA SA HARAP MO


BILANG PUNONG BARANGAY ANG MGA
BAGONG HIRANG NA KASAPI NG
LUPON GAMIT ANG KP FORM 5.

14 A HANDBOOK
KP FORM # 5: PAHAYAG NG PANUNUMPA NG KASAPI NG LUPON

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY

OATH OF OFFICE

Pursuant to Chapter 7, Title One, Book II, Local Government Code of 1991
(Republic Act No. 7160), I _______________, being duly qualified and
having been duly appointed MEMBER of the Lupong Tagapamayapa of this
Barangay, do hereby solemnly swear (or affirm) that I will faithfully and
conscientiously discharge to the best of my ability, my duties and functions as
such member and as member of the Pangkat ng Tagapagkasundo in which I
may be chosen to serve; that I will bear true faith and allegiance to the
Republic of the Philippines; that I will support and defend its Constitution and
obey the laws, legal orders and decrees promulgated by its duly constituted
authorities; and that I voluntarily impose upon myself this obligation without
any mental reservation or purpose of evasion.

SO HELP ME GOD. (In case of affirmation the last sentence will be omitted.)
_____________
Member

SUBSCRIBED AND SWORN to (or AFFIRMED) before me this _____ day


of __________, 20____.

__________________
Punong Barangay

MATAPOS ANG PANUNUMPA ANG TALAAN NG MGA


NILA SA KANILANG HINIRANG NA KASAPI NG
PANUNUNGKULAN, LUPON AY IPAPASKIL SA
ANO HO ANG TATLONG ISTRATEHIKO AT
SUSUNOD KONG GAGAWIN? MADALING MAKITANG MGA
LUGAR SA NASASAKU-
ANIM NA HAKBANG SA PAN NG BARANGAY.
PAGBUBUO NG LUPON

STEP 1: Pagtutukoy ng aktuwal na bilang ng mga


kasapi ng Lupon
STEP 2: Paghahanda ng patalastas para sa pagbubuo
ng Lupon
STEP 3: Pagpapaskil ng patalastas para sa pagbubuo
ng Lupon
STEP 4: Paghirang ng mga kasapi ng Lupon
STEP 5: Panunumpa ng mga kasapi ng Lupon
STEP 6: Pagpapaskil
GAANO HO BA MULA SA PAGKAKAHIRANG,
KATAGAL ANG MAGLILINGKOD ANG BAWAT
PANUNUNGKULAN KASAPI NG LUPON SA LOOB NG
NG MGA KASAPI TATLONG TAON MALIBAN NA LANG
NG LUPON? KUNG SIYA AY MAMAMATAY,
MAGBIBITIW, LILIPAT NG
TIRAHAN O LUGAR NG TRABAHO O
BABAWIIN NG PUNONG BARANGAY
ANG PAGKAKAHIRANG SA KANYA.
KUNG MAGKAGAYUNMAN, DAPAT
SANG-AYUNAN NG NAKARARAMING
KASAPI NG LUPON ANG PAGBAWI.
(TINGNAN ANG KP FORM 6.)

MAY SAHOD HO MAGLILINGKOD ANG MGA KASAPI


BANG DAPAT NG LUPON NANG WALANG
TANGGAPIN ANG SUWELDO. KUNG MAY SAPAT NA
MGA KASAPI NG PONDO ANG BARANGAY, MAAARI
LUPON? MAYROON TAYONG MAGBIGAY NG PABUYA SA
HO BA SILANG MGA KASAPI NG LUPON NA
MATATANGGAP NA LUMAHOK SA PAGPAPASIYA NG
BENEPISYO? ISANG PARTIKULAR NA KASO. SA
KABILANG BANDA, SA ILALIM NG
COMMISSION ON HIGHER
EDUCATION (CHED) ORDER 62
SERIES OF 1997, ANG DALAWANG
ANAK NG KASAPI NG LUPON AY
MAY KARAPATANG MAGING
ISKOLAR NG GOBYERNO SA
ANUMANG PANG-ESTADONG
PAMANTASAN O KOLEHIYO.

16 ISANG HANDBOOK
KP FORM # 6: PAGBAWI SA PAGHIRANG

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

______ , 20__
(Date)

WITHDRAWAL OF APPOINTMENT

TO: _______________

After due hearing and with the concurrence of a majority of all the Lupong
Tagapamayapa members of this Barangay, your appointment as member
thereof is hereby withdrawn effective upon receipt hereof, on the following
ground/s:
[] incapacity to discharge the duties of your office as shown by
_______________________________

[] unsuitability by reason of _______________________________


(Check whichever is applicable and detail or specify the act/s or
omission/s constituting the ground/s for withdrawal.)

____________________________
Punong Barangay/Lupon Chairman
CONFORME (Signatures):

1. __________________ 7. _________________
2. __________________ 8. _________________
3. __________________ 9. _________________
4. __________________ 10. _________________
5. __________________ 11. _________________
6. __________________

Received this __________ day of _____________, 19____.

__________________
Signature

NOTE:

The members of the Lupon conforming to the withdrawal must personally


affix their signatures or thumb marks on the pertinent spaces above. The
withdrawal must be conformed to by more than one-half of the total number
of members of the Lupon including the Punong Barangay and the member
concerned.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 17
ANG GANDANG
MAAARI NATING KAUSAP-
PAKINGGAN.
IN ANG MUNISIPYO PARA
KAHIT HO
MAGLAAN NG PONDO NA
PAANO ANG
GAGAMITIN SA PAGKILOS
KANILANG
NG LUPON AT ISAMA ITO
PAGOD AT PAGLILINGKOD AY
SA KANILANG TAUNANG
NATUTUMBASAN. SAAN PA
PINAGLALAAN-
HO BA MAAARING
AN NG GUGU-
MANGGALING ANG PONDO
GULIN.
PARA SA MGA GAWAIN NG
LUPON MALIBAN SA PONDO
NG BARANGAY?

BALIK HO TAYO SA PAPEL KO SA KATUNAYAN,


BILANG TAGAPANGULO NG NAPAKAIMPORTANTE NG PAPEL
LUPON, MERON HO BA AKONG MO BILANG TAGAPANGULO NG
PARTIKULAR NA TUNGKULIN LUPON. GAYUNPAMAN,
PAGDATING SA PAGPAPATUPAD MATATALAKAY DIN NATIN ITO
NG KATARUNGANG HABANG PINAG-UUSAPAN ANG
PAMBARANGAY? IBA’T IBANG MGA PARAAN NG
PAGPAPASYA SA MGA SIGALOT O
ALITAN SA INYONG BARANGAY.
PAANO HO MAGKAKAROON NG
BAHAGI ANG BUWENO, MAY TUNGKULIN ANG
SANGGUNIANG SANGGUNIANG BARANGAY NA
BARANGAY SA IBIGAY ANG MGA
PAGPAPATUPAD NG PANGANGAILANGAN NG
KATA- LUPONG TAGAPAMAYAPA
RUNGANG AT NG PANGKAT
PAMBA- TAGPAGKASUNDO SA
RANGAY? USAPIN NG PANGANGA-
SIWA SA PAMAMAGITAN
NG PAGLALAAN NG PONDO
MULA SA PANLOOB NA
KITA NA NAKALAAN PARA
SA KATARUNGANG
PAMBARANGAY.

18 ISANG HANDBOOK
SIGE HO, NGAYON PAKISABI HO INUMIN MO MUNA ANG KAPE
NINYO SA AKIN KUNG ANO ANG MO AT NAGHAHANDA ANG
UNANG HAKBANG SA MANANG SOLING MO NG
PAGPAPASIYA NG MATAMIS NA NILAGANG
SIGALOT O ALITAN KAMOTE AT
SA AMING SABA PARA
BARANGAY? SA ATIN.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 19
TALAGA? SALAMAT OHO, KAPITAN. ANO
SA PAPURI. ANO ULI HO ANG
ANG TAMIS HO ANG TANONG MO? GAGAWIN
NG SABANG ITO.
KO KAPAG
MAY
IDINULOG
NA KASO SA AKIN
SA BARANGAY?
PAANO HO AKO
MAKATUTULONG SA
PAGPAPASYA NITO?

BILANG PUNONG BARANGAY, MAY KAPANGYARIHAN


KA NA MAMAGITAN SA MGA KASO NG MGA
RESIDENTE NG INYONG BARANGAY.

PAANO HO KUNG ISA SA GANITONG KASO, ANG ALITAN

LANG SA MGA AY AAYUSIN SA BARANGAY KUNG

SANGKOT NA PANIG SAAN NAKATIRA ANG MGA

ANG NANGGALING SA INIREREKLAMO O ANG ISA SA

AKING BARANGAY? MGA INIREREKLAMO DEPENDE SA


PAGPILI NG NAGREREKLAMO,
MALIWANAG BA SA IYO?

K A B A N A T A I I

ANG PAMAMAGITANAN NG
PUNONG BARANGAY
OHO. NGAYON PAANO NAMAN HO KUNG WALANG
KARAPATAN O MENOR DE EDAD ANG SINUMAN SA
MGA SANGKOT NA PANIG?

BUWENO, DAPAT SIYANG KATAWANIN NG


KANYANG LEHITIMONG TAGAPAG-ALAGA O
SUSUNOD NA PINAKAMA-LAPIT NA
KAMAG-ANAK NA HINDI
ABUGADO.

MAAARI HO BA HINDI MAAARI. ANG


AKONG MAMAGITAN TAO O KORPORASYONG
SA MGA KASONG ITINALAGA NG BATAS
ANG SANGKOT AY KATULAD NG KOOPER-
MGA KOOPERATIBA O ATIBA AY HINDI MAAARING MAGHABLA
PAMPUBLIKONG DAHIL HINDI ITO ISANG PARTIDO NA
SAMAHAN NA MAAARING PUMASOK SA MAHINAHONG
KUMIKILOS SA PAG-AAYOS O AMICABLE SETTLEMENT.
AKING BARANGAY? SA ANUMANG KASO NA KASANGKOT ANG
ISANG KOOPERATIBA O PAMPUBLIKONG
SAMAHAN, MAAARING DUMIRETSO SA
HUKUMAN NANG HINDI NA DUMADAAN
SA PROSESO NG PAMAMAGITANAN
(MEDIATION) O PAGKAKASUNDUAN
(CONCILIATION).

KUNG GAYON HO, ANU-ANO HO BA ANG MGA KASONG


NAPAPASAILALIM SA KATARUNGANG PAMBARANGAY?

LAHAT NG MGA ALITAN, SIBIL AT


KRIMINAL MAN ANG KATANGIAN
KUNG SAAN ANG MGA PANIG NA
SANGKOT AY NAKATIRA SA PAREHONG
LUNSOD O MUNISIPALIDAD AY
MAAARING MAPASAILALIM NG
PROSESO NG MAHINAHONG PAG-
AAYOS O AMICABLE SETTLEMENT.
MARAMING MGA KASO ANG SAKLAW
NITO.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 21
MGA KASO SA ILALIM NG KATARUNGANG
PAMBARANGAY

„ PAGLALATHALA AT PAMAMAHAYAG NANG LABAG SA BATAS


(ART. 154);
„ MGA PANANAKOT AT PANINIRANG-PURI (ART. 155);
„ PAGGAMIT NG HUWAD NA KATIBAYAN (ART. 175 );
„ PAGGAMIT NG HINDI TOTOONG PANGALAN AT PAGTATAGO NG
TOTOONG PANGALAN (ART. 178);
„ PAGGAMIT NG MGA UNIPORME AT SAGISAG NA LABAG SA
BATAS (ART. 179 );
„ PINSALA SA KATAWAN DALA NG MARAHAS NA PAG-AAWAY
(ART. 252);
„ PAGTULONG SA NAGANAP NA PAGPAPATIWAKAL (ART. 253);
„ PANANAGUTAN NG MGA SANGKOT SA ISANG LABANAN KAPAG
NAGKAROON LANG NG MGA PINSALA SA KATAWAN O WALA
MANG NANGYARING PINSALA (ART. 260 );
„ MGA HINDI GAANONG MALALANG PINSALA SA KATAWAN (ART. 265);
„ MGA BAHAGYANG PINSALA SA KATAWAN AT PAGMAMALUPIT
(ART. 266);
„ PAGDAKIP NANG LABAG SA BATAS (ART. 269 );
„ PAGHIMOK SA ISANG MENOR DE EDAD NA LUMAYAS SA
KANYANG TAHANAN (ART. 271 );
„ PAG-IWAN SA ISANG TAONG NASA PANGANIB AT PAG-IWAN
SA ISANG NAGING BIKTIMA (ART. 275);
„ PAGPAPABAYA SA ISANG MENOR DE EDAD (ISANG BATA NA
MABABA ANG EDAD SA PITONG (7) TAONG GULANG) (ART. 276);
„ PAG-IWAN NG MGA TAONG PINAGKATIWALAANG MAG-
AALAGA SA ISANG MENOR DE EDAD; KAWALAN NG
PAGMAMALASAKIT NG MGA MAGULANG (ART. 277);
„ PAGPASOK SA ISANG TIRAHAN NANG WALANG PAHINTULOT
(HINDI GUMAMIT NG DAHAS AT PANANAKOT) (ART. 280 );
„ MGA IBANG ANYO NANG PAGPASOK NA WALANG
PAHINTULOT (ART. 281);
„ MAGAAN NA MGA PAGBABANTA (ART. 283 );
„ IBA PANG MAGAAN NA PAGBABANTA (ART. 285);
„ GRABENG PAMUMUWERSA (ART. 286);
„ HINDI GRABENG PAMUMUWERSA (ART. 287);
„ IBA PANG KATULAD NA PAMUMUWERSA (SAPILITANG PAGBILI
NG MGA PANINDA AT PAGBABAYAD NG SUWELDO SA PAMAMAGITAN
NG PAGSINGIL NG UTANG NA LOOB) (ART. 288);
„ PAGBUBUO, PANANATILI AT PAGBABAWAL NG PAGSASANIB
NG PUHUNAN AT LAKAS-PAGGAWA SA PAMAMAGITAN NG
DAHAS AT PANANAKOT (ART. 289);
„ PAG-ALAM NG LIHIM NANG SAPILITAN AT SA PAMAMAGITAN
NG KASUNDUAN (ART. 290 );
„ PAGSISIWALAT NG LIHIM NANG MGA PANG-AABUSO NG
KAPANGYARIHAN (ART. 291);
„ PAGNANAKAW (KUNG ANG HALAGA NG NINAKAW NA ARI-
ARIAN AY HINDI HIHIGIT SA P50.00). (ART. 309 );
„ PAGNANAKAW (KUNG ANG HALAGA AY HINDI HIHIGIT SA
P500 ). (ART. 310 );
„ PAGSAKOP NG MGA TIGIL NA ARI-ARIAN O SAPILITANG
PAGKUHA NG KARAPATAN SA ARI-ARIAN (ART 312);
„ PAGLILIPAT NG MGA HANGGANAN O MUHON (ART. 313);
„ PANDARAYA O PANGGAGANTSO (KUNG ANG HALAGA AY
HINDI HIHIGIT SA P200.00). (ART. 315);
„ IBA PANG ANYO NG PANDARAYA (ART. 316);
„ PANDARAYA SA ISANG MENOR DE EDAD (ART. 317);
„ IBA PANG PANLOLOKO (ART. 318);
„ PAGTANGGAL, PAGBEBENTA O PAGPEPRENDA NG
NAKASANLANG PAG-AARI (ART. 319);
„ MGA KAKAIBANG KASO NG PANLOLOKONG MAY MASAMANG
HANGARIN (KUNG ANG HALAGA NG NASIRANG ARI-ARIAN AY
HINDI HIHIGIT SA P1,000.00). (ART 328 );
„ IBA PANG KALOKOHAN (KUNG ANG HALAGA NG NASIRANG
ARI-ARIAN AY HINDI HIHIGIT SA P1,000.00). (ART. 329 );
„ SIMPLENG PANUNULSOL (ART. 338);
„ PAGGAWA NG KAHALAYAN NA MAYROONG PAGSANG-AYON
NA NAAGRABYADONG PARTIDO (ART 339);
„ PAGBANTA NA ISISIWALAT AT ALOK NA PAGPIGIL SA
PAGSISIWALAT NA MAY KABAYARAN (ART. 356);
„ PAGPIGIL SA PAGLALATHALA NG MGA GAWAING TINUTUKOY
SA PANAHON NG OPISYAL NA PROSESO (ART. 357);
„ PAGDADAWIT SA MGA INOSENTENG TAO (ART. 363);
„ MGA PAKANA LABAN SA DANGAL (ART. 364);
„ PAGLALABAS NG TSEKE NANG WALANG SAPAT NA PONDO (BP 22);
„ PAGBILI NG NAKAW NA ARI-ARIAN KUNG ANG HALAGA NG
ARI-ARIANG SANGKOT AY HINDI HIHIGIT SA P50.00 (PD 1612).
NAKU! NAPAKARAMI! ANO HO BA ANG IBANG MGA
KASONG HINDI KASALI SA KATARUNGANG
PAMBARANGAY MALIBAN SA MGA TAO O
KORPORASYONG ITINALAGA NG BATAS?

MGA PAGLABAG NA ANG SANGKOT AY


TAUHAN NG GOBYERNO

MGA PAGLABAG NA ANG PINAKAMATAAS NA PARUSA AY


ISANG TAON AT MAHIGIT SA LIMANG LIBONG PISO
(P5,000.00) ANG MULTA;

MGA PAGLABAG NA WALANG PRIBAONG PANIG;

DI NATITINAG NA MGA ARI-ARIAN SA IBA’T IBANG


LUNSOG O MUNISIPALIDAD, ALITAN NA NANGANGA-
ILANGAN NG MADALIANG AKSYONG LEGAL, MGA
ALITAN SA USAPIN NG PAGGAWA, MGA ALITAN SA
USAPIN NG LUPA AT AKSYON PARA SA PAGSASAWA-
LANG-BISA NG PAGHATOL MATAPOS MAGKASUNDO.

ANO HO BA ANG UNANG HAKBANG SA PAGSASAAYOS NG MGA KASO?

OKAY. TUTULUNGAN NG IYONG KALIHIM ANG NAGREREKLAMO


SA PAGSUSULAT SA KP FORM 7. MAGBABAYAD SIYA NG
MALIIT NA HALAGA SA INGAT-YAMAN NG
BARANGAY PARA SA PAGSASAMPA NG
KASO.

NAPAKAHALAGA DING TANDAAN NA


WALANG SINUMAN ANG MAAARING
DUMIRETSO SA HUKUMAN O
ANUMANG TANGGAPAN NG
GOBYERNO PARA SA PAGPAPASYA NG
KANYANG KASO LABAN SA ISA PANG
TAO LALO NA KUNG ANG USAPIN AY
SAKLAW MO.

24 ISANG HANDBOOK
KP FORM # 7: PORMULARYO NG NAGREREKLAMO

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. ________________


___________________ For: ____________________________
Complainant/s
________________________________
________________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

COMPLAINT

I/WE hereby complain against above named respondent/s for violating my/our
rights and interests in the following manner:
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________

THEREFORE, I/WE pray that the following relief/s be granted to me/us in


accordance with law and/or equity:
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________

Made this _______ day of ___________, 19____.

________________
Complainant/s

Received and filed this ________ day of __________, 19____.

____________________________
Punong Barangay/Lupon Chairman

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 25
IBIG NINYO HONG SABIHIN, OO, MALIBAN NA LANG KUNG
KINAKAILANGANG DUMAAN SA ANG MAGKABILANG PANIG AY
KATARUNGANG PAMBARANGAY NAGPASYANG HARAPIN ANG
ANG MGA PARTIDONG BAWAT ISA AT ISAAYOS ANG
SANGKOT? KANILANG HIDWAAN. PERO
KUNG HINDI, KINAKAILANGAN
NILANG DUMAAN SA PROSESO
NG PAGKAKASUNDUAN
(CONCILIATION) KUNG HINDI
AY IPAWAWALANG-SAYSAY ITO
NG HUKUMAN SA KAKULANGAN
NG DAHILAN PARA AKSYUNAN O
MASYADONG MAAGA PARA
ISAMPA SA KORTE.

GANOON PALA. KUMIKILOS HINDI TAYO GANOON. ANG


TAYONG PARANG ISANG BATAYANG PAGKAKAIBA NG
HUKUMAN AT ANG MGA LUPON ATING GAWAIN BILANG LUPON,
ANG MGA HUKOM, HINDI HO ITO AY HINDI ISANG HUKU-
BA? MANG PAMBARANGAY AT ANG
MGA KASAPI NG LUPON AY
HINDI MGA HUKOM. ITO AY
ISANG GRUPO PARA SA
PAGKAKASUNDO AT ANG MGA
KASAPI AY MGA TAGAPAGKA-
SUNDO. SA BAHAGI MO, IKAW
ANG TAGAPAMAGITAN.

OKAY, KAPAG NABAYARAN NA NG SA LOOB NG TATLONG ARAW AY


NAGREREKLAMO ANG BAYAD SA DAPAT KANG MAGLABAS NG
PAGSASAKDAL, ANO HO ANG PATALASTAS NG PAGDINIG SA
SUSUNOD NA HAKBANG? NAGSASAKDAL AT PAGPAPATA-
WAG SA ISINASAKDAL. SILANG
DALAWA AY DAPAT HUMARAP SA
IYONG TANGGAPAN.

26 ISANG HANDBOOK
KP FORM # 8: PATALASTAS NG PAGDINIG

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

NOTICE OF HEARING
(MEDIATION PROCEEDINGS)

TO: _________________
________________
Complainant/s

You are hereby required to appear before me on the ______ day of _______,
19___ at ________ o’clock in the morning/afternoon for the hearing of your
complaint.

This ________ day of ____________, 19____.

____________________________
Punong Barangay/Lupon Chairman

Notified this ________ day of __________, 19____.

complainant/s
_______________
_______________

PAANO HO KUNG HINDI MAKAHARAP ANG SINUMAN SA


MGA PARTIDO?

KUNG HINDI NAKAPAGHARAP ANG NANGSASAKDAL NA


MAKATUWIRANG DAHILAN, ANG KANYANG REKLAMO AY
IPAWAWALANG-SAYSAY AT HINDI NA SIYA
MAAARING MAGSAMPA NG KASO SA HUKUMAN.
MAAARI DIN SIYANG MAPARUSAHAN O
MAPANGARALAN PARA SA DI-TUWIRANG
PAGLAPASTANGAN SA HUKUMAN. SA KABILANG BANDA, KUNG
ANG ISINASAKDAL NAMAN ANG HINDI MAKAPAGHARAP NA
MAKATUWIRANG DAHILAN, ANG KANYA KONTRA-DEMANDA,
KUNG MAYROON MAN, AY MAPAWAWALANG-SAYSAY AT
MAWAWALAN NA SIYA NG KARAPATANG MAGSAMPA NG KASO
SA HUKUMAN AT MAAARI DIN SIYANG MAPARUSAHAN PARA
SA DI-TUWIRANG PAGLAPASTANGAN SA HUKUMAN.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 27
KP FORM # 9: PAGPAPATAWAG PARA SA INIREREKLAMO

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. ________________


___________________ For: ____________________________
Complainant/s
________________________________
________________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

SUMMONS

TO: ____________________ _________________________


____________________ _________________________
Respondents

You are hereby summoned to appear before me in person, together with your
witnesses, on the _______ day of _________, 19___ at ____________
o’clock in the morning/afternoon, then and there to answer to a complaint
made before me, copy of which is attached hereto, for mediation/conciliation
of your dispute with complainant/s.

You are hereby warned that if you refuse or willfully fail to appear in
obedience to this summons, you may be barred from filing any counterclaim
arising from said complaint.

FAIL NOT or else face punishment as for contempt of court.

This _______ day of ____________, 19___.

_____________________________
Punong Barangay/Pangkat Chairman

PAANO HO KUNG PAREHO SILANG HUMARAP? PAANO KO


HO PAGPAPASYAHAN ANG KANILANG KASO?

PAGWAWASTO, HINDI MO PAGPAPASYAHAN ANG


KANILANG KASO NGUNIT TUTULUNGAN MO SILANG
AYUSIN ANG KANILANG KASO. BILANG TAGAPAMA-
GITAN, MAKIKINIG KANG MABUTI SA KANILA AT

28 ISANG HANDBOOK
TUTULUNGAN MO SILANG HANAPIN ANG SOLUSYON SA LOOB NG
LABINLIMANG (15) ARAW. KUNG HINDI HUMARAP ANG ISINASAK-
DAL, ANG KASO AY IHAHARAP SA PANGKAT TAGAPAGKASUNDO.)

KP FORM # 9 (BACK PAGE)

OFFICER’S RETURN

I served this summons upon respondent ____________________________ on


the ______ day of ______________, 19____, and upon respondent
___________________________ on the day of ________________, 19____,
by:
(Write name/s of respondent/s before mode by which he/they was/were
served.)
Respondent/s
__________________________ 1. handing to him/them said
summons in person, or
__________________________ 2. handing to him/them said
summons and he/they refused to
receive it, or
__________________________ 3. leaving said summons at his/their
dwelling with __________ (name)
a person of suitable age and
discretion residing therein, or
__________________________ 4. leaving said summons at his/their
office/place of business with
________, ( name) a competent
person in charge thereof.

_____________
Officer

Received by Respondent/s representative/s:

___________________ __________________
Signature Date
___________________ __________________
Signature Date

NGAYON HO BAGO AKO MAGTANONG PA TUNGKOL SA


PANGKAT, BILANG PUNONG BARANGAY, ANO HO ANG DAPAT
KONG GAWIN PARA MAAYOS KONG MAPANGHAWAKAN
ANG KANILANG KASO?

BAGO KA MAMAGITAN, KINAKAILANGAN


MONG MAKILALA ANG MGA PARTIDONG
SANGKOT AT MALAMAN ANG KANILANG
PINAG-AAWAYAN.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 29
PAGKATAPOS, ANO HONG GAGAWIN KO? MAYROON
HO BANG PATAKARAN NA DAPAT KONG SUNDIN?

NAPAKAHALAGANG IPALIWANAG MO SA BAWAT


PANIG ANG MGA PROSESO AT LAYUNIN NG
PAMAMAGITANAN O MEDIATION AT ANG MGA
PATAKARAN NA DAPAT NILANG ISAALANG-ALANG.

MAS MAGANDA KUNG SISIMU-


LAN NINYO SA ISANG PANA-
LANGIN ANG BUONG PROSESO.
BIGYAN MO NG ORAS ANG
BAWAT PARTIDO NA IPALI-
WANAG ANG KANI-KANILANG PANIG NANG
WALANG PAGSABAD MULA SA KABILANG
PARTIDO. MAGTANONG KA AT ISALI MO ANG
MAGKABILANG PARTIDO SA PAGHAHANAP NG
SOLUSYON SA KANILANG ALITAN.

MUKHA NAPAKAHABANG PROSESO NITO


NAMANG NA NANGANGAILANGAN NG
MADALI PAGGAGALANGAN AT PAKIKI-
ITO. NIG. TANDAAN MO, HINDI KA HUKOM
KUNDI ISANG TAGAPAMAGITAN. HAYAAN
MONG HANAPIN NG DALAWANG PANIG ANG
SOLUSYON SA KANILANG ALITAN.

KUNG SAKALI HONG PUMAYAG


OO, PERO ITO AY DAPAT
NA SILANG MAGKAAYOS, DAPAT
NASA WIKA O SALITANG
HO BA NATING ISULAT ANG
NAIINTINDIHAN
MGA TAKDA AT KONDISYON NG
NG MAGKABILANG
KANILANG PAG-AAYOS?
PANIG.

30 ISANG HANDBOOK
KP FORM # 16: MAPAYAPANG PAG-AAYOS NG ALITAN

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. ________________


___________________ For: ____________________________
Complainant/s
________________________________
________________________________
— against —

__________________
__________________
Respondent/s

AMICABLE SETTLEMENT

We, complainant/s and respondent/s in the above-captioned case, do hereby


agree to settle our dispute as follows:
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________

and bind ourselves to comply honestly and faithfully with the above terms of
settlement.
Entered into this ______ day of __________, 19_______.

Complainant/s Respondent/s
___________________ __________________
___________________ __________________

ATTESTATION

I hereby certify that the foregoing amicable settlement was entered into by the
parties freely and voluntarily, after I had explained to them the nature and
consequence of such settlement.
______________________________
Punong Barangay/Pangkat Chairman

PAANO HO TAYO MAKASISIGURO NA


SUSUNDIN NILA ANG KASUNDUAN?

MATAPOS ANG SAMPUNG ARAW, GAGANA


NA ANG KASUNDUAN AT MAYROON ITONG
KAPANGYARIHAN AT BISA NG ISANG
DESISYON NG HUKUMAN.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 31
PAANO HO KUNG MAYROON SA GANYANG KASO, KAHIT
SA MGA NAG-AALITAN ANG NA SINONG PANIG AY
NAPILITANG SUMANG-AYON MAAARING MAGPROTESTA
SA PAG-AAYOS DAHIL LABAN SA KASUNDUAN
SA PANDARAYA, SA LOOB NG SAMPUNG
PAGBABANTA O ARAW. DAHIL MATAPOS
PANANAKOT? ANG SAMPUNG ARAW
AY MAGKAKABISA NA
ANG KASUNDUAN.

PAANO HO MAAARING KUSANG-

MAKASUSUNOD SA LOOB SIYANG

KASUNDUAN ANG SUMUNOD SA

INIREREKLAMO? KASUNDUAN SA LOOB NG


LIMANG ARAW. NGUNIT
KUNG SAKALING HINDI
NIYA MAGAWA, MAAARI
NATING KUHANIN ANG
KANYANG ARI-ARIAN NANG
NAAAYON SA BATAS.
MAPAG-UUSAPAN NATIN
IYAN MAMAYA.

PAANO HO KUNG MABIGO OO NAMAN. SA ATING

ANG AKING PAMAMAGITANAN KULTURA AY MAY MGA

(MEDIATION) AT WALANG ILANG PARAAN NG

KASUNDUANG MAABOT? PAGPAPASYA NG MGA

MERON PA HO BANG PARAAN ALITAN. ISA SA MGA ITO

PARA MAAYOS NG AY SA PAMAMAGITAN NG

MAGKABILANG PARTIDO ANG ISANG GRUPONG

KANILANG ALITAN? TAGAPAMAYAPA NA KILALA


AT IGINAGALANG NG
BAWAT PANIG. SA
ALITUNTUNIN, TINATAWAG
NATIN ITONG PANGKAT
TAGAPAGKASUNDO.

32 A HANDBOOK
K A B A N A T A I I I

PAGKAKASUNDUAN
SA PAMAMAGITAN NG
PANGKAT TAGAPAGSUNDO

KAP, PAANO KUNG NAGAWA KO NA ANG LAHAT NG MAKAKAYA


KO SA PAMAMAGITANAN (MEDIATION) PERO HINDI PA RIN
NAGKAROON NG MAPAYAPANG PAG-AAYOS (AMICABLE
SETTLEMENT) ANG MAGKALABANG PARTIDO? MAAARI NA BA
NILANG ISAMPA SA HUKUMAN ANG KASO?

HINDI! KINAKAILANGAN PA MUNANG


DUMAAN NG MGA PARTIDO SA
PROSESO NG PAGKAKASUNDUAN O
CONCILIATION.

ANO HO BA ANG BILANG PUNONG BARANGAY, BUBUO KA NG


PROSESO NG PANGKAT NG
PAGKAKASUNDUAN TAGAPAGKASUNDO
O CONCILIATION? SA LOOB NG
LABINLIMANG (15)
ARAW MULA SA
HULING ARAW NG
PROSESO NG
PAMAMAGITANAN
O MEDIATION.

BAGO IYAN, ANO BA


PAREHO LAMANG ANG PAMAMARAAN NG
ANG IPINAGKAIBA NG
PAMAMAGITANAN AT PAGKAKASUNDUAN,
PAGKAKASUNDUAN
MALIBAN LANG SA ANG PAMAMAGITANAN
(CONCILIATION) SA AY GINAGAWA NG PUNONG BARANGAY
PAMAMAGITANAN
SAMANTALANG ANG HULI AY
(MEDIATION)? GINAGAWA NG PANGKAT NA
PINAMUMUNUAN NG
TAGAPANGULO. TULAD DIN
NG PAMAMAGITANAN, ANG PAGKAKASUNDUAN AY PAGGITNA SA
DALAWA O HIGIT PANG MGA PANIG NA NAGLALAYONG HADLANGAN O
PIGILAN ANG ALITAN NANG WALANG KASUNDUAN AT SUSUNDIN
ANG DESISYON NG TAGAPAGKASUNDO O CONCILIATOR.

SINU-SINO ANG MAAARING MAGING


KASAPI NG PANGKAT?

MANGGAGALING SA LUPON ANG TATLONG


KASAPI NITO AT SILA’Y PIPILIIN NG
MAGKABILANG PANIG, ANG
NAGREREKLAMO AT ANG INIREREKLAMO.

KP FORM # 10: PATALASTAS PARA SA PAGBUBUO NG LUPON

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY

NOTICE FOR CONSTITUTION OF PANGKAT

TO: __________________ ____________________


__________________ ____________________
Complainant/s Respondent/s

You are hereby required to appear before me on the ______ day of


_________, 19____, at ________ o’clock in the morning/afternoon for the
constitution of the Pangkat ng Tagapagkasundo which shall conciliate your
dispute. Should you fail to agree on the Pangkat membership or to appear on
the aforesaid date for the constitution of the Pangkat, I shall determine the
membership thereof by drawing lots.
This ________ day of ____________, 19_____.

____________________
Punong Barangay

Notified this _________ day of _________, 19_____.

TO: __________________ ____________________


_________________ ____________________
Complainant/s Respondent/s

34 ISANG HANDBOOK
KP FORM # 11: PATALASTAS PARA SA MGA NAPILING KASAPI
NG PANGKAT

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. ________________


___________________ For: ____________________________
Complainant/s
________________________________
________________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

NOTICE TO CHOSEN PANGKAT MEMBER

(Date)

TO: ________________

Notice is hereby given that you have been chosen member of the Pangkat ng
Tagapagkasundo amicably conciliate the dispute between the par in the above-
entitled case.
____________________________
Punong Barangay/Lupon Secretary

Received this ________ day of __________, 19_____.

________________
Pangkat Member

PAANO KUNG HINDI SUMANG-AYON ANG MAGKABILANG


PANIG SA KASAPIAN NG PANGKAT?

IKAW ULI BILANG TAGAPANGULO NG LUPON ANG


SIYANG HIHIRANG NG TATLONG (3) KASAPI SA
PAMAMAGITAN NG
PAGPAPALABUNUTAN NG
LAHAT NG KASAPI NG
LUPON.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 35
MATAPOS HONG MAPILI ANG MGA KASAPI NG
PANGKAT, ANO HO ANG KANILANG GAGAWIN?

MULA SA KANILA AY MAGHAHALAL SILA NG


ISANG TAGAPANGULO AT ISANG
KALIHIM. IBIBIGAY O IPAPASA
NG KALIHIM NG LUPON ANG LAHAT
NG KATITIKAN NG KASO SA KALIHIM
NG PANGKAT UPANG MAPAG-ARALAN
NG PANGKAT.

TULAD SA KASAPIAN NG LUPON, MAAARI DIN HO


BA NATING TANGGALIN ANG HINDI KARAPAT-
DAPAT NA KASAPI NG PANGKAT?

RELASYON, PAGKAMPI, INTERES AT IBA PANG KATULAD NA


KADAHILANAN NA MATUTUKLASAN MATAPOS MABUO ANG
PANGKAT AY MAAARING MAGING MGA DAHILAN UPANG
MATANGGALAN NG KARAPATAN ANG KASAPI NG PANGKAT.
PAGPAPASYAHAN NG PANGKAT ANG USAPIN SA
PAMAMAGITAN NG BOTO NG NAKARARAMI. ANG
KAPASYAHAN NITO SA USAPIN AY PANGHULI NA.

PAANO NATIN PUPUNAN ANG BAKANTE SA PANGKAT?

KAPAG NAGPASYA ANG PANGKAT NA ALISIN ANG SINUMANG


KASAPI NITO, DAPAT MAGKASUNDO ANG BAWAT PANIG SA
PIPILIING KAPALIT. KAPAG HINDI SILA NAGKASUNDO,
PUPUNAN NG TAGAPANGULO NG LUPON ANG
BAKANTE SA PAMAMAGITAN NG
PALABUNUTAN. SA PAGKAKAROON NG
BAKANTE SA IBANG KADAHILANAN,
PUPUNAN NG PUNONG BARANGAY O
TAGAPANGULO NG LUPON ANG
BAKANTE SA KATULAD NA
PAMAMARAAN KUNG SAKALING
HINDI MAGKASUNDO ANG
BAWAT PANIG SA MAGIGING
KAPALIT.

36 ISANG HANDBOOK
NAGIGING MALINAW NA ITO SA AKIN NGAYON. PERO
SA UNANG HONG PAGPUPULONG, ANO ANG
PANGUNAHING LAYUNIN NITO AT PAANO GAGAWIN NG
PANGKAT ANG MGA TUNGKULIN NITO?

MAGPUPULONG ANG PANGKAT UPANG DINGGIN ANG BAWAT


PANIG, MAGHANAP NG MGA POSIBILIDAD PARA SA
AMICABLE SETTLEMENT SA LOOB NG LABINLIMANG (15)
ARAW NA MAAARING UMABOT PA SA PANIBAGONG LABINLIMANG
(15) ARAW SA ISANG MAHALAGA O KARAPAT-DAPAT NA KASO AT
MAGLABAS NG KAUTUSAN UPANG HUMARAP ANG MGA TESTIGO
KUNG KINAKAILANGAN.

KP FORM # 13: UTOS PARA HUMARAP SA PAGDINIG

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. ________________


___________________ For: ____________________________
Complainant/s
________________________________
________________________________
— against —

__________________
__________________
Respondent/s

SUBPOENA

TO: ____________________ _________________________


____________________ _________________________
Witnesses

You are hereby commanded to appear before me on the ______ day of


_________, 19___, at ___________ o’clock, then and there to testify in the
hearing of the above-captioned case.

This ______ day of _________, 19____.

_______________________________
Punong Barangay/Pangkat Chairman
(Cross out whichever one is not applicable).

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 37
PAANO KUNG HINDI MAGTATAKDA NG PETSA ANG
NAKAHARAP ANG TAGAPANGULO NG PANGKAT PARA SA
SINUMANG PANIG SA LIBANG PARTIDO UPANG
PANGKAT? HUMARAP AT IPALIWANAG
ANG MGA DAHILAN NANG
HINDI NILA PAGHARAP SA
PAGDINIG.

PAANO KUNG MALAMANG HINDI NAMAN PALA KATANGGAP-TANGGAP


ANG DAHILAN NANG HINDI PAGHARAP SA PANGKAT?

MAGANDANG TANONG. KAPAG NALAMAN NG TAGAPANGULO NG


PANGKAT, MATAPOS ANG PAGDINIG NA HINDI MAKATWIRAN ANG
HINDI PAGHARAP NG NAGHABLA AY:

1. IPAWALANG-SAYSAY ANG DEMANDA


2. PAMAHALAAN ANG PAGLALABAS AT
PATOTOHANAN ANG KATIBAYAN NG
PAGHADLANG SA PAGSASAKDAL SA HUKUMAN O
ALINMANG TANGGAPAN NG GOBYERNO
3. HILINGIN SA PAMBAYAN O PANLUNSOD NA
HUKUMAN ANG PAGPAPARUSA SA DI-
TUWIRANG PAGLAPASTANGAN SA HUKUMAN
(INDIRECT CONTEMPT OF COURT) NG
SUMUSUWAY NA PANIG.

AT PARA SA INIHABLA, SA KABILANG BANDA


ANG PANGKAT AY:

1. IPAWALANG-SAYSAY ANG KONTRA


DEMANDA NG INIHABLA
2. PAMAHALAAN ANG PAGLALABAS AT PATOTOHANAN
ANG KATIBAYAN NG PAGHADLANG SA PAGSASAMPA

38 ISANG HANDBOOK
KP FORM # 18: PATALASTAS NG PAGDINIG PARA SA
NAGREREKLAMO

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. ________________


___________________ For: ____________________________
Complainant/s
________________________________
________________________________
— against —

__________________
__________________
Respondent/s

NOTICE OF HEARING
(RE: FAILURE TO APPEAR)

TO: ________________
_______________
Complainant/s

You are hereby required to appear before me/the Pangkat on the ______ day
of _________, 19____, at ________ o’clock in the morning/afternoon to
explain why you failed to appear for mediation/conciliation scheduled on
_____________, 19____ and why your complaint should not be dismissed, a
certificate to bar the filing of your action on court/government office should
not be issued, and contempt proceedings should not be initiated in court for
willful failure or refusal to appear before the Punong Barangay/Pangkat ng
Tagapagkasundo.

This ________ day of ___________, 19____.


_____________________________

Punong Barangay/Pangkat Chairman


(Cross out whichever is not applicable)

Notified this _________ day of ________, 19_____.

Complainant/s
__________________
__________________

Respondent/s
__________________
__________________

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 39
KP FORM # 19: PATALASTAS NG PAGDINIG PARA SA
INIREREKLAMO

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. ________________


___________________ For: ____________________________
Complainant/s
________________________________
________________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

NOTICE OF HEARING
(RE: FAILURE TO APPEAR)

TO: _______________
_______________
Respondent/s

You are hereby required to appear me/the Pangkat on the _______ day of
____________, 19____, at __________ o’clock in the morning/afternoon to
explain why you failed to appear for mediation/conciliation scheduled on
____________, 19___ and why your counterclaim (if any) arising from the
complaint should not be dismissed, a certificate to bar the filing of said
counterclaim in court/government office should not be issued, and contempt
proceedings should not be initiated in court for willful failure or refusal to
appear before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo.

This ________ day of _________, 19_____.

_____________________________
Punong Barangay/Pangkat Chairman
(Cross out whichever is not applicable)

Notified this ________ day of _____________, 19____.

Respondent/s: Complainant/s:
____________________ ______________________
____________________ ______________________

40 ISANG HANDBOOK
NG INIHABLA NG KONTRA-DEMANDA SA HUKUMAN O SA
ALINMANG TANGGAPAN NG GOBYERNO
3. HADLANGAN ANG PAGSASAMPA NG KONTRA-DEMANDA NG
INIHABLA SA HUKUMAN O SA ALINMANG TANGGAPAN NG
GOBYERNO
4. ISAMPA SA HUKUMAN O SA ALINMAN TANGGAPAN NG
GOBYERNO ANG REKLAMO NG NAGSASAKDAL AT PUNUAN ANG
KP FORM 20

KP FORM # 20: KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG KAUKULANG


AKSYON (MULA SA KALIHIM NG LUPON)

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. ________________


___________________ For: ____________________________
Complainant/s
________________________________
________________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

CERTIFICATION TO FILE ACTION

This is to certify that:


1. There has been a personal confrontation between the parties before the
Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo;
2. A settlement was reached;
3. The settlement has been repudiated in a statement sworn to before the
Punong Barangay by ______________ on ground of ______________; and
4. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be filed in
court/government office.

This _________ day of __________, 19____.

___________________
Lupon Secretary

Attested:
__________________
Lupon Chairman

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 41
MAAARING HUMILING ANG TAGAPANGULO NG
PANGKAT NG KATULAD NA PAMAMARAAN PARA SA
PAGPAPARUSA SA DI-TUWIRANG PAGLAPASTANGAN
SA HUKUMAN (INDIRECT CONTEMPT OF COURT) SA
ISANG TESTIGO NA SINADYANG HINDI HUMARAP O
TUMANGGING HUMARAP SA PAGDINIG.

KP FORM # 22: KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG KAUKULANG


AKSYON

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. ________________


___________________ For: ____________________________
Complainant/s
________________________________
________________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

CERTIFICATION TO FILE ACTION

This is to certify that:


1. There was a personal confrontation between the parties before the Punong
Barangay but mediation failed;
2. The Punong Barangay set the meeting of the parties for the constitution of
the Pangkat;
3. The respondent willfully failed or refused to appear without justifiable
reason at the conciliation proceedings before the Pangkat; and
4. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be filed in
court/government office.

_________________
Pangkat Secretary

Attested by:
___________________
Pangkat Chairman

42 ISANG HANDBOOK
ANO HO SUSUNOD NA ANG AMICABLE SETTLEMENT AY
MANGYAYARI KUNG ISUSULAT SA ISANG WIKA O SALITA
MAGTAGUMPAY ANG NA NAUUNAWAAN NG BAWAT PANIG,
PANGKAT NA AT PATOTOTOHANAN NG
PAGKASUNDUIN ANG TAGAPANGULO NG LUPON O PANGKAT.
BAWAT PANIG? ITO AY MAY KAPANGYARIHAN AT BISA
TULAD NG ISANG PANGHULING HATOL
NG HUKUMAN PAGKALIPAS NG
SAMPUNG (10) ARAW MULA SA PETSA
NG AMICABLE SETTLEMENT, MALIBAN
NA LANG KUNG MAY TUMUTOL.
IHAHANDA NG KALIHIM NG PANGKAT
ANG PAGPAPADALA NG KASUNDUAN SA
NAANGKOP NA HUKUMAN AT ANG
PAGSUSULAT SA TRANSMITTAL FORM.

PERO ALAM HO NINYO SINUMAN SA MGA


KAP, MAAARI HONG PARTIDO AY MAAARING
MAYROONG MGA KASO ITANGGI ANG KASUNDUAN SA
NA KUNG SAAN ANG LOOB NG SAMPUNG (10) ARAW MULA
SINASABING KASUNDUAN SA ARAW NG KASUNDUAN SA
AY NABALIGTAD NG PAMAMAGITAN NG PAGSASAMPA SA
PANDARAYA, KARAHASAN, TAGAPANGULO NG LUPON O PANGKAT
PANANAKOT, AT IBA PA? NG SALAYSAY NA SINUMPAAN SA
HARAPAN NIYA. ANG PAGKABIGO NA
ITANGGI ANG KASUNDUAN SA LOOB
NG SAMPUNG (10) ARAW AY
MANGANGAHULUGAN NG PAGTALIKOD
SA KARAPATANG TUMUTOL SA
NASABING KASUNDUAN.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 43
KP FORM # 28: BUWANANG PAGPAPADALA NG MGA
PANGHULING ULAT

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

OFFICE OF THE BARANGAY CAPTAIN

____________________, 20____
Date

MONTHLY TRANSMITTAL OF FINAL REPORTS

To: City/Municipal Judge

______________________
(City/Municipality)

Enclosed herewith are the final reports of settlement of disputes


and arbitration awards made by the Barangay Captain/Pangkat
Tagapagkasundo in the following cases:

Barangay Case No. TITLE


(Complainant, et al vs. Respondent, et al)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

___________________________
Lupon/Pangkat Secretary

Received this __________ day of _____________________, 20_____.

______________________________
(Clerk of Court)

IMPORTANT: Lupon/Pangkat Secretary shall transmit not later than the first
five days of each month the final reports for preceding month.

44 ISANG HANDBOOK
PAANO IPATUTUPAD NG PANGKAT ANG AMICABLE
SETTLEMENT?

ANG AMICABLE SETTLEMENT AY MAY BISA AT


KAPANGYARIHAN TULAD NG ISANG
PANGHULING HATOL NG HUKUMAN
MATAPOS ANG SAMPUNG (10)
ARAW NA PALUGIT PARA SA
PAGTUTOL AT MAAARI ITONG
MAGKABISA SA PAMAMAGITAN
NG PAGPAPATUPAD NG LUPON SA
LOOB NG ANIM (6) NA BUWAN MULA
SA ARAW NG KASUNDUAN.
MAKALIPAS ANG NASABING
PANAHON, ANG KASUNDUAN AY MAAARING MAGKABISA SA
PAMAMAGITAN NG PAGSASAMPA NG PANUKALA SA MUNICIPAL
TRIAL COURT NG MUNISIPALIDAD KUNG SAAN ISINAGAWA
ANG KASUNDUAN.

PAANO KUNG WALANG NAGING KASUNDUAN ANG


BAWAT PANIG SA KABILA NG LAHAT NG
PAGSUSUMIKAP NA PAGKASUNDUIN SILA?

SUSULATAN ANG FORM 21 O ANG KATIBAYAN


PARA SA PAGSASAKDAL BILANG PATOTOO NA
WALANG NAGANAP NA KASUNDUAN O
SETTLEMENT. PAGTITIBAYIN ITO NG KALIHIM
NG PANGKAT AT LALAGDAAN NG TAGAPANGULO
NG PANGKAT. IHAHARAP ANG KATIBAYAN NG PAGSASAKDAL SA
KAUKULANG HUKUMAN O TANGGAPAN NG GOBYERNO PARA SA
PAGSASAMPA NG NAANGKOP NA KASO.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 45
KP FORM # 21: KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG KAUKULANG
AKSYON (MULA SA KALIHIM)

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. ________________


___________________ For: ____________________________
Complainant/s
________________________________
________________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

CERTIFICATION TO FILE ACTION

This is to certify that:


1. There has been a personal confrontation between the parties before the
Punong Barangay but mediation failed;
2. The Pangkat ng Tagapagkasundo was constituted but the personal
confrontation before the Pangkat likewise did not result into a settlement; and
3. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be filed in
court/government office.
This _________ day of _________, 19_____.

_________________
Pangkat Secretary

Attested by:
____________________
Pangkat Chairman

NAG-IISIP PA RIN AKO KUNG PAANO BA TALAGA IPATUTUPAD ANG


KASUNDUAN?

KAILANGAN MUNANG MAGHAIN NG MOSYON SA


PUNONG BARANGAY PARA SA PAGPAPATUPAD NITO.

MAGSASAGAWA NG PAGDINIG ANG PUNONG


BARANGAY SA PETSA NA ITINAKDA NG NAGMUNGKAHI. ANG PETSA
AY HINDI MAAARING LUMAMPAS SA LIMANG (5) ARAW MULA SA
PAGKAKASAMPA NG MOSYON.

46 ISANG HANDBOOK
KP FORM # 25: PANUKALA PARA SA PAGPAPATUPAD

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. ________________


___________________ For: ____________________________
Complainant/s
________________________________
________________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

MOTION FOR EXECUTION

Complainant/s/Respondent/s state as follows:


1. On _____________ (Date) the parties in this case signed an amicable
settlement/received the arbitration award rendered by the Lupon/Chairman/
Pangkat ng Tagapagkasundo;
2. The period of ten (10) days from the above-stated date has expired without
any of the parties filing a sworn statement of repudiation of the settlement
before the Lupon Chairman a petition for nullification of the arbitration award
in court; and
3. The amicable settlement/arbitration award is now final and executory.
WHEREFORE, Complainant/s/Respondent/s request that the corresponding
writ of execution be issued by the Lupon Chairman in this case.

_______________
(Date)
_______________________
Complainant/s/Respondent/s

SA PAGDINIG, TITIYAKIN NG PUNONG BARANGAY ANG MGA


PANGYAYARI PARA SA HINDI PAGSUNOD NG NAPAGKASUNDUAN AT
HIHIMUKING PILIT ANG OBLIGADONG PANIG NA SUMUNOD SA
NAPAGKASUNDUAN.

SA PAGLIPAS NG LIMANG (5) ARAW NA WALANG NAGANAP NA


KUSANG-LOOB NA PAGSUNOD, MAGLALABAS NG PATALASTAS ANG
PUNONG BARANGAY PARA SA PAGPAPATUPAD.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 47
KP FORM # 27: PATALASTAS NG PAGPAPATUPAD

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. ________________


___________________ For: ____________________________
Complainant/s
________________________________
________________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

NOTICE OF EXECUTION

WHEREAS, on ______________(date), an amicable settlement was signed by


the parties in the above-entitled case [or an arbitration award was rendered by
the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo];
WHEREAS, the terms and conditions of the settlement, the dispositive portion
of the award. read:
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
The said settlement/award is now final and executory;

WHEREAS, the party obliged ________________ (name) has not complied


voluntarily with the aforestated amicable settlement/arbitration award, within
the period of five (5) days from the date of hearing on the motion for
execution;
NOW, THEREFORE, in behalf of the Lupong Tagapamayapa and by virtue of
the powers vested in me and the Lupon by the Katarungang Pambarangay Law
and Rules, I shall cause to be realized from the goods and personal property of
__________________ (name of party obliged) the sum of
_________________ (state amount of settlement or award) upon in the said
amicable settlement [or adjudged in the said arbitration award], unless
voluntary compliance of said settlement or award shall have been made upon
receipt hereof.
Signed this _________ day of ___________, 19____.

___________________
Punong Barangay

Copy furnished:
____________________ ___________________
____________________ ___________________
Complainant/s Respondent/s

48 ISANG HANDBOOK
SA LOOB NG ANIM (6) NA BUWAN MULA SA PETSA NG KASUNDUAN,
IPATUTUPAD NG LUPON ANG KASUNDUAN SA PAMAMAGITAN NG
PUNONG BARANGAY.

SIYANGA PALA, MAAARING SA ANYO NG PERA


ANG AKTWAL NA PAGPAPATUPAD NG
KASUNDUAN. NGUNIT SA PAGKABIGONG
MAKASUNOD NG KUSANG-LOOB SA
KASUNDUAN, KUKUHA ANG PUNONG
BARANGAY NG SAPAT NA PERSONAL NA ARI-ARIAN NG PARTI-DONG
MAY PANANAGUTAN. MAAARING IPAGBILI ANG MGA ARI-ARIAN AT
ANG NAPAGBILHAN AY MAGSISILBING PAMBAYAD.

PAANO BA IBIBIGAY O ISASAULI ANG ARI-ARIAN?

KUNG NASASAKUPAN NG BARANGAY ANG PAG-AARI,


KUKUNIN ITO NG PUNONG BARANGAY MULA SA
TAONG MAY OBLIGASYONG MAGBAYAD BATAY
SA KASUNDUAN AT IBIBIGAY O IBABALIK SA
PANIG NA MAY KARAPATANG MAG-ARI NITO.
KUNG ANG ARI-ARIAN AY WALA SA
NASASAKUPAN NG BARANGAY, NGUNIT
SAKOP NG PAREHONG LUNSOD O
MUNISIPALIDAD, ANG PUNONG BAYAN AY
MAGBIBIGAY NG KAPANGYARIHAN SA
PUNONG BARANGAY NA NAKASASAKOP SA
KINA-ROROONAN NG ARI-ARIAN NA KUNIN
ITO AT KUMILOS NANG NAAAYON SA
NAUNANG TALATA. PAGBIBIGAY NG
LUPA, PAGHAHATID NG MGA TITULO O
IBA PANG MGA DOKUMENTO, O PAGSASAGAWA NG
ANUMANG PARTIKULAR NA PAGKILOS. MAAARING
ATASAN NG PUNONG BARANGAY ANG KALIHIM UPANG
SIYANG KUMILOS, SA GASTOS NG PARTIDONG HINDI
SUMUSUNOD. PABABAYARAN ANG GASTOS SA PANIG
NA HINDI SUMUSUNOD.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 49
PAANO MANGYAYARI ANG PAGBEBENTA NG PERSONAL NA MGA PAG-
AARI?
IPAPASKIL ANG ISANG PATALASTAS NG PAGBE-BENTA
SA TATLONG (3) PAMPUBLIKONG LUGAR. PARA SA
MGA NABUBULOK NA ARI-ARIAN, PAGKAKUHA PA
LANG NG MGA ITO AY DAPAT NA ITONG IPAGBILI
AGAD SA LOOB NG DALAWAM-PU’T APAT (24) NA
ORAS. PARA SA MGA IBANG ARI-ARIAN, PAGKAKUHA
SA MGA ITO AY DAPAT NA ITONG MAIPAGBILI SA LOOB NG LIMA (5)
HANGGANG SAMPUNG (10) ARAW.

PAGKATAPOS AY ISASAGAWA ANG ISANG SUBASTA MULA 8:00 NG


UMAGA HANGGANG 5:00 NG HAPON AT ANG MAY-ARI NG MGA ARI-
ARIAN ANG MAMAMAHALA SA PAGBEBENTA. HINDI MAAARING
SUMALI SA BENTAHAN ANG PUNONG BARANGAY, KALIHIM, O
SINUMANG KASAPI NG LUPON.

BABAYARAN ANG HALAGA NG OBLIGASYON SA NANGIBABAW NA


PANIG. ANG NATIRA SA PINAGBENTAHAN AY IBABALIK SA PANIG NA
NAATASANG MAGBAYAD. KAPAG ANG NANGIBABAW NA PANIG ANG
BUMIBILI, ANG BABAYARAN NIYA LAMANG AY ANG LABIS NA HALAGA
SA KABAYARANG DAPAT NIYANG TANGGAPIN MULA SA PANIG NG
NAATASANG MAGBAYAD.

HINDI. MAY MGA ARI-


SAKLAW DIN HO BA NG
ARIAN NA HINDI SAKLAW
PAGPAPATUPAD NG
NG PAGPAPA-TUPAD NG
KASUNDUAN ANG
KASUNDUAN.
MGA ARI-
ARIAN?

50 ISANG HANDBOOK
MGA ARI-ARIAN NA HINDI SAKLAW NG
PAGPAPATUPAD NG KASUNDUAN

HINDI LAHAT NG MGA ARI-ARIAN AY MAAARING IPAGBILI SA


SUBASTA. ANG MGA SUMUSUNOD AY HINDI SAKLAW:

1. ANG TAHANAN NG PAMILYA NG MAY UTANG.


2. MGA KAGAMITAN AT KASANGKAPAN NA IMPORTANTENG
GAMIT SA KANYANG HANAPBUHAY O TRABAHO.
3. DALAWANG KABAYO O DALAWANG BAKA, O DALAWANG
KALABAW, O IBA PANG MGA PANGTRABAHONG HAYOP NA
MAAARING PILIIN NG MAY-UTANG AT MAY MALAKING
PAKINABANG SA KANYANG PANG-ARAW-ARAW NA GAWAIN.
4. MGA KINAKAILANGANG PANANAMIT NG MAY-UTANG AT
NG KANYANG PAMILYA.
5. MGA MUWEBLES AT KASANGKAPAN NA MAHALAGA SA
PANGANGALAGA NG TAHANAN.
6. PANUSTOS PARA SA TAO O PAMILYA NA SAPAT PARA SA
APAT NA BUWAN.
7. PANGPROPESYONG AKLATAN NG MGA ABUGADO,
HUKOM, MANGGAGAMOT, BOTIKARYO, DENTISTA,
INHINYERO, AGRIMENSOR, PARI O PASTOR, GURO AT IBA
PANG MGA PROPESYUNAL.
8. ISANG BANGKANG PANGISDA, LAMBAT AT IBA PANG
GAMIT PANGISDA NG ISANG MANGINGISDA NA SANGKOT SA
USAPIN AT NAGHAHANAPBUHAY NANG NAAAYON SA BATAS.
9. MALAKING KINITA NG PANIG NA MAY-UTANG MULA SA
KANYANG PERSONAL NA PAGLILINGKOD SA LOOB NG ISANG
BUWAN BAGO ANG PAGBUBUWIS, NA MAHALAGA RIN SA
PAGTATAGUYOD NG KANYANG PAMILYA.
10. LAHAT NG MGA PERA, PAKINABANG, PRIBILEHIYO NA
NADADAGDAN SA ANUMANG PARAAN O LUMALAKI MULA
SA ANUMANG SEGURO NA HINDI HIHIGIT SA P100,000.00.
11. ANG KARAPATANG TUMANGGAP NG LEGAL NA TULONG
O PERA O ARI-ARIANG NATAMO BILANG TULONG O
ANUMANG SUSTENTO O PABUYA MULA SA GOBYERNO, AT
12. MGA KARAPATANG MAGLATHALA AT IBA PANG MGA
ARI-ARIAN NA SINADYANG HINDI SINAKLAW NG BATAS.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 51
NGAYON, NAIPALIWANAG KO NA SA IYO ANG DALAWANG PARAAN NG
PAGPAPASYA SA MGA HIDWAAN SA IYONG BARANGAY. UNA, ANG
PAMAMAGITANAN O MEDIATION NG IYONG TANGGAPAN AT
PANGALAWA, ANG PAGKAKASUNDUAN O CONCILIATION NG
PANGKAT. SA KAHIT NA ANONG ANTAS SA DALAWANG
PROSESO AY MAAARING PUMASOK ANG PAGPAPASYA
NG MGA KASO SA ILALIM NG IYONG
KAPANGYARIHAN, ANG PROSESO NG
ARBITRASYON O ANG PAGHATOL
NG ISANG TAGAPAMAGITAN.

ANO HO BA ITONG ARBITRASYON O PAGHATOL NG


ISANG TAGAPAMAGITAN? MARAMI HO AKONG
NATUTUTUNANG NAKAKATUWANG MGA BAGAY.

ANG PAGLILINGKOD SA TAO AY


NAKAKAPAGOD KUNG MINSAN PERO
MAAARI RIN ITONG MAGING KAPAKI-
PAKINABANG. GUSTO MO PA BA
NG ISANG TASANG KAPE?
NAGHANDA NG MERYENDA
ANG ASAWA KO PARA SA
ATIN, MATAMIS NA
KAMOTE AT SABA.

SALAMAT HO. ANO HO BA ULI


ANG IBIG SABIHIN NG ANG ARBITRASYON O PAGHATOL
ARBITRASYON O PAGHATOL NG ISANG TAGAPAMAGITAN AY
NG ISANG TAGA- ISA RING PARAAN NG PAG-
PAMAGITAN? AAYOS NG ALITAN KUNG SAAN
ANG MGA PARTIDO AY
PUMAPAYAG NA
SUMUNOD SA DESISYON NG
IKATLONG TAO O GRUPO
KAPALIT NG ISANG REGULAR
NA BINUONG HUKUMAN.

K A B A N A T A I V

ARBITRASYON
KAILAN HO NANGYAYARI ANG ARBITRASYON?

MAAARING MAGANAP ANG ARBITRASYON SA


ANUMANG YUGTO NG PROSESO BASTAT PUMAYAG
ANG MAGKABILANG PARTIDO NANG NAKASULAT
NA SUSUNOD SA IGAGAWAD NA HATOL NG LUPON O PANGKAT.
SA MADALING SALITA, MAAARING MAGING TAGAHATOL O
ARBITRATOR ANG TAGAPANGULO NG LUPON, PUNONG
BARANGAY O TAGAPANGULO NG PANGKAT.

SA PAMAMAGITANAN O PAGKAKASUNDUAN, TINUTULUNGAN


LANG NG TAGAPANGULO NG LUPON O PANGKAT ANG MGA
PARTIDO NA LIWANAGIN ANG MGA PROBLEMA AT HANAPIN
ANG MGA SOLUSYON PARA MAKABUO KATANGGAP-TANGGAP
NA KASUNDUAN PARA SA MAGKABILANG PANIG. SA
ARBITRATION, BINIBIGYAN NG KAPANGYARIHAN ANG
TAGAPANGULO NG LUPON O PANGKAT UPANG
MAGBIGAY NG DESISYON SA ISANG ALITAN
MATAPOS PUMAYAG ANG MAGKABILANG
PARTIDO NA SUMUNOD DITO. MAGHAHARAP
NG EBIDENSYA SA TAGAHATOL ANG MGA
PARTIDO KAUGNAY NG MGA PANGYAYARI
AT KATOTOHANAN NG KASO.

BATAY SA MGA PANGYAYARI, MAGPA-


PASYA ANG TAGAHATOL SA PINANI-
NIWALAAN NIYANG PATAS AT MAKATA-
RUNGAN. SA GANITONG KASO, DAPAT AY
PAREHAS AT WALANG PINAPANIGAN ANG
TAGAHATOL SA PAGPAPASYA NA NABABA-
GAY DIN SA NAG-AAWAY NA MGA PARTIDO.

ANU-ANO HO BA ANG MGA HAKBANG NA GINAGAWA SA


ARBITRASYON?

UNA AY ANG PAGSASAMPA NG NAGSASAKDAL NG


REKLAMO SA TANGGAPAN NG PUNONG BARANGAY AT ANG

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 53
PAGBIBIGAY NG BAYAD SA PAGSASAMPA. PERO KUNG PAPAYAG ANG
MAGKABILANG PANIG NA IPASAILALIM ANG KANILANG
KASO SA ARBITRASYON SA ANUMANG YUGTO NG
PAMAMAGITANAN AT PAGKAKASUNDUAN,
ISASAGAWA NA AGAD ANG PAGDINIG PARA SA
ARBITRASYON.

MATAPOS SULATAN ANG KP FORM 14 O KASUNDUAN


PARA SA ARBITRASYON, BINIBIGYAN NG LIMANG
ARAW ANG MGA PARTIDO NA UMATRAS SA
KASUNDUAN SA PAMAMAGITAN NG ISANG
SINUMPAANG SALAYSAY NA NAGSASAAD NG
KANYANG DAHILAN NA NANGYARI ANG
KASUNDUAN NANG MAY PANDARAYA, DAHAS AT
PANANAKOT (KUNG ITO NGA ANG KASO).

KUNG GANOON HO, ANO HO ANG MAGIGING


PAHIWATIG NG KASONG ITO SA MGA PARTIDO, IBIG
HO BANG SABIHIN AY BALEWALA NANG ITULOY ANG
KASO SA LUPON?

TUMPAK, AT KAILANGAN MO NANG


IDIRETSO ANG KASO SA HUKUMAN PAANO HO KUNG
SA PAMAMAGITN NG PAGLALABAS NG WALA NAMANG
KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG PAGTANGGI?
AKSYON AT HAYAAN MONG
DALHIN NG NAGREREKLAMO
ANG KANYANG KASO SA
HUKUMAN.

KUNG GANOON MAAARI KANG MAGPATULOY SA


PAGDINIG SA KASO. UNA, KAILANGAN MONG ITAKDA
ANG PAGDINIG AT DAPAT AY OPISYAL MONG
MAPASABIHAN ANG MGA PARTIDO TUNGKOL SA
PAGDINIG SA PAMAMAGITAN NG ISANG
PATALASTAS NG PAGDINIG AT PAGPAPATAWAG.

54 ISANG HANDBOOK
KP FORM # 14: KASUNDUAN PARA SA ARBITRASYON

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. ________________


___________________ For: ____________________________
Complainant/s
________________________________
________________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

AGREEMENT FOR ARBITRATION

We hereby agree to submit our dispute for arbitration to the Punong Barangay/
Pangkat ng Tagapagkasundo (Please cross out whichever is not applicable)
and bind ourselves to comply with the award that may be rendered thereon.
We have made this agreement freely with a full understanding of its nature and
consequences.
Entered into this _____ day of _________, 19____.

Complainant/s Respondent/s
___________________ __________________
___________________ __________________

ATTESTATION
I hereby certify that the foregoing Agreement for Arbitration was entered into
by the parties freely and voluntarily, after I had explained to them the nature
and the consequences of such agreement.

______________________________
Punong Barangay/Pangkat Chairman
(Cross out whichever one is not applicable.)

PAANO HO KUNG HINDI MAKAHARAP ANG SINUMAN SA


MGA PARTIDO? MAAARI BA NATING GAMITIN ANG
MGA PATAKARAN SA PAMAMAGITANAN AT PAGKAKA-
SUNDUAN PARA SA HINDI MAKATWIRANG PAGLIBAN
NG NAGREREKLAMO AT INIREREKLAMO SA PAGDINIG?

OO, KAPITANA. KUNG MAPATUNAYAN NA SINADYA AT DI-


MAKATWIRAN ANG PAGLIBAN NG NAGHAHABLA, AGAD NANG

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 55
PAWAWALANG-SAYSAY ANG REKLAMO AT HINDI NA MAAARING
ISAMPA SA HUKUMAN. SA KABILANG BANDA, KUNG MAPATUNAYAN
NA SINADYA AT DI-MAKATWIRAN ANG PAGLIBAN NG INIHAHABLA,
MAAARI KA NG MAGLABAS NG KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG
AKSYON AT KATIBAYAN NA NAGBABAWAL SA INIHAHABLA NA
MAGSAMPA NG KONTRA-DEMANDA SA HUKUMAN.

PROSESO NG ARBITRASYON

STEP 1. AATASAN NG TAGAHATOL ANG


KANYANG KALIHIM NA
TAWAGIN ANG KASO;

STEP 2. KIKILALANIN AT ITATALA NG KALIHIM ANG MGA


HUMARAP MULA SA MAGKABILANG PARTIDO;

STEP 3. TATAWAGIN NG TAGAHATOL ANG NAGHAHABLA


PARA IHARAP ANG KANYANG KASO KASAMA ANG
KANYANG EBIDENSYA;

TANDAAN: ANG SINUMAN NA MAGBIBIGAY NG


SALAYSAY SAPROSESO NG ARBITRASYON AY
PASUSUMPAING MAGSASABI NG TOTOO AT PAWANG
KATOTOHANAN LAMANG.

STEP 4. KUNG KAILANGAN NG TESTIGO, IPAPATAWAG SIYA


PARA TUMESTIGO SA GINAGAWANG PAGDINIG (GAMIT
ANG KP FORM 13)

STEP 5. TATAWAGIN NG TAGAHATOL ANG INIHAHABLA


UPANG MAGHARAP NG KANYANG DEPENSA O
PAGTATANGGOL; MAGHARAP NG MGA EBIDENSYA AT
MGA TESTIGO; SA PARAANG IBINIGAY DIN SA
NAGHAHABLA.

STEP 6. MATAPOS ANG PAGHAHARAP NG PANIG NG BAWAT


PARTIDO, ISASARA NA ANG KASO PARA SA PAGPAPASYA
O DESISYON (SA YUGTONG ITO, ANG PAGLILITIS AY
KUMPLETO NA)

56 ISANG HANDBOOK
PAANO HO KUNG HUMARAP ANG MGA PARTIDO, PAANO
KO HO ISASAGAWA ANG ARBITRASYON?
MAGMUMUKHA YATA AKONG HUKOM NGAYON…

SA KABILANG BANDA, OO.


BILANG TAGAHATOL, MAGSASAGAWA
KA NGAYON NG PAGDINIG TULAD SA
ISANG HUKUMAN O PAGLILITIS.

SA PAGDINIG NG ARBITRASYON,
INIHAHARAP NG NAGHAHABLA AT
INIHAHABLA ANG KANILANG MGA KASO
AT IBINIBIGAY ANG LAHAT NG
KINAKAILANGANG EBIDENSYA.

MAGLALABAS NG KAPASYAHAN ANG


TAGAPANGULO NG LUPON O PANGKAT BATAY SA KATOTOHANAN
NG KASO, SALAYSAY NG MGA TESTIGO AT EBIDENSYANG
INIHARAP.
OO, ANG ARBITRASYON AY
KATULAD DIN NG MAPAYAPANG
ITO HO BA ANG PAG-AAYOS NA KINA-
TINATAWAG NILANG KAILANGANG ISULAT SA
ARBITRASYON O ISANG WIKA O SALITANG
PAGHATOL NG ISANG NAIINTINDIHAN NG PAREHONG
TAGAPAMAGITAN? PARTIDO AT PINATOTOHANAN
NG TAGAPANGULO NG LUPON O
PANGKAT.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 57
KP FORM # 15: PAGGAWAD NG ARBITRASYON

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. ________________


___________________ For: ____________________________
Complainant/s
________________________________
________________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

ARBITRATION AWARD

After hearing the testimonies given and careful examination of the evidence
presented in this case, award is hereby made as follows:

__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________

Made this _____ day of _____________, 19____ at _______________.

______________________________
Punong Barangay/Pangkat Chairman *

__________________
Member

_________________
Member

ATTESTED:
___________________________
Punong Barangay/Lupon Secretary **

* To be signed by either, whoever made the arbitration award.


** To be signed by the Punong Barangay if the award is made by the Pangkat
Chairman, and by the Lupon Secretary if the award is made by the Punong
Barangay.

58 ISANG HANDBOOK
GAANO HO BA KAHABA ANG PANAHON NA IBINIBIGAY
SA AKIN PARA MAGDESISYON?

BIBIGYAN KA NG LABINLIMANG (15) ARAW


PERO HINDI BABABA SA ANIM (6) MULA SA PETSA NG
HULING ARAW NG PAGDINIG UPANG PAG-ARALAN ANG
KASO AT MAGGAWAD NG HATOL AT MATAPOS IYON SA LOOB NG
LIMANG (5) ARAW, MAGBIBIGAY ANG IYONG KALIHIM NG KOPYA NG
DESISYON NG ARBITRASYON SA MGA PARTIDO; MAGTABI NG KOPYA
SA TANGGAPAN NG LUPON; MAGPADALA NG KOPYA SA PANLUNSOD O
PANGMUNISIPALIDAD NA HUKUMAN.

ISINASAAD SA ATING BATAS NA MAY-


MAGKAKABISA
ROONG SAMPUNG (10) ARAW ANG MGA
HO BA AGAD
PARTIDO PARA TUTULAN ANG DESISYON.
ANG AKING
MATAPOS ANG SAMPUNG ARAW, MAGI-
DESISYON?
GING PANGHULI AT DAPAT NANG IPATU-
PAD ANG IYONG
DESISYON.

PAANO HO IPATUTUPAD ANG DESISYON?

SA PAREHONG PARAAN KUNG PAANO IPINATUTUPAD ANG KASUNDUAN


SA PAMAMAGITANAN O PAGKAKASUNDUAN. MALINAW BA ANG
AKING MGA PALIWANAG? HUWAG KA SANANG MANGIMING MAG-
TANONG O MAGLINAW NG MGA BAGAY NA MALABO PA. PAGPASEN-
SYAHAN MO NA ANG MGA KAKULANGAN NG PALIWANAG KO SA IYO.

NGAYON HO AY NAPAGTANTO KO NA KUNG GAANO KALAKING HAMON


PERO KAPANAPANABIK ANG MAGING PUNONG BARANGAY. MARAMI
HONG SALAMAT SA INYO, KAPITAN. NALIWANAGAN KO NA
NGAYON ANG PAPEL KO SA LUPONG TAGAPAMAYAPA. PERO
PAANO NAMAN HO SA MGA LUGAR NA KUNG SAAN
NAKATIRA ANG MGA MUSLIM AT KATUTUBO?
AAKMA RIN HO BA SA KANILA ITO
KATARUNGANG PAMBARANGAY?

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 59
K A B A N A T A V

MGA KATUTUBONG PAMAMARAAN


NG PAGPAPASYA NG ALITAN

KAP, KARAMIHAN HO SA SA MGA BARANGAY KUNG SAAN


MGA NAKATIRA SA AMING NAKARARAMI ANG MGA
BARANGAY AY MGA MUSLIM KATUTUBO, ANG PAMPOOK NA
O MORO AT ANG IBA HO AY PAMAMARAAN NG PAG-AAYOS
MGA KATUTUBO. GAGAMITIN NG MGA ALITAN AY TUTUGMA
DIN HO BA NATIN ANG SA KANILA SA PAMAMAGITAN
PAREHONG NG KANILANG SANGGUNIAN NG
BATAS SA KALIPUNAN NG MGA
KANILA? NAKATATANDA O SA
PAMAMAGITAN NG IBANG ANYO
NG TRADISYUNAL NA
PAMAMARAAN. SUBALIT SA MGA
BARANGAY NA ANG KARAMIHAN
AY MUSLIM, ANG GINAGAMIT
ANU-ANO ANG MGA NILA AY ANG BATAS NG
KINAKAILANGAN SHARIAH. KINIKILALA ITO NG
NILA? LOCAL GOVERNMENT CODE.

KAILANGAN PAGTI-
BAYIN NG PANLA-
LAWIGANG TANG-
GAPAN NG NATIONAL
STATISTICS OFFICE (NSO) NA KARAMIHAN NG NAKATIRA SA
BARANGAY AY MGA KATUTUBO. SIYEMPRE, KAILANGAN AY HINDI
NILA MAKALIMUTANG IPAREHISTRO ANG PANGALAN NG
KANILANG KINIKILALANG DATU O NAKATATANDA SA
TANGGAPAN NG ALKALDE SA KANILANG LUNSOD O
MUNISIPALIDAD. PANGHULI, KAILANGANG
PAGTIBAYIN NG MGA NAKATATANDA O DATU ANG
KATUTUBONG PAMAMARAAN NG PAG-AAYOS NG
MGA ALITAN NG KANILANG SANGGUNIAN NG MGA
DATU, PINUNO NG TRIBO O NAKATATANDA.
PAANO HO KUNG ANG ISA KUNG GANOON, KAILANGANG
LANG SA NAG-AAWAY ANG SUMANG-AYON ANG BAWAT
KASAPI SA ISANG KATUTU- PANIG SA KATUTUBONG
BONG PAMAYANAN, PAANO PAMAMARAAN NA GAGAMI-
HO NATIN ITO AAYUSIN? TIN NILA PARA SA MAPAYA-
PANG PAGPAPASYA.

PAANO HO KUNG HINDI SILA ITO NA NGAYON ANG


PAREHONG PUMAYAG NA PANAHON PARA GAMITIN ANG
IPAUBAYA ANG PAGPAPASYA PROSESO NG PAG-AAYOS NA
SA KATUTUBONG ITINATADHANA NG
PAMAMARAAN NG PAG-AAYOS KATARUNGANG PAMBARANGAY.
NG GULO?

PAANO HO KUNG MATAGUMPAY NAMANG NAISAAYOS SA


KATUTUBONG PAMAMARAAN ANG SIGALOT, KAILANGAN PA HO
BA AKONG SABIHAN NG KANILANG SANGGUNIAN NG TRIBU O
TRIBAL COUNCIL?

DAPAT LANG. KAILANGANG IPADALA NG


SANGGUNIAN NG TRIBU ANG KOPYA NG
KASUNDUAN NA PINATOTOHANAN NG MGA
PINUNO NG SANGGUNIAN SA PUNONG
BARANGAY NG LUGAR KUNG SAAN INAYOS
ANG ALITAN.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 61
MAY KAPANGYARIHAN AT BISA RIN HO BA ANG KASUNDUANG
ITO TULAD MAPAYAPANG PAG-AAYOS O AMICABLE SETTLEMENT
NA ISINASAAD SA KATARUNGANG PAMBARANGAY?

OO, TAMA YAN. ANG PINATOTOHANANG


KASUNDUAN SA ILALIM NG KATUTUBONG
PAMAMARAAN AY MAGKAKAROON NG
PAREHONG KAPANGYARIHAN AT BISA TULAD
NG KASUNDUANG NAGAGANAP ALINSUNOD SA
MGA PATAKARAN NG BATAS SA KATARUNGANG
PAMBARANGAY.

PAANO HO KUNG ANG ISA SA KATULAD NG IGINAWAD NA


MGA PARTIDO AY HINDI KAPASYAHAN, MAAARING
NASISIYAHAN SA NANGYARING ITANGGI ANG KASUNDUAN SA
KASUNDUAN? LOOB NG TAKDANG PANAHON AT
AYON SA MGA KADAHILANANG
ITINATADHANA SA BATAS NG
KATARUNGANG PAMBARANGAY.

PAANO HO KUNG MAGLALABAS PA RIN NG


HINDI MAGKASUNDO ANG MGA KATIBAYAN ANG SANGGUNIAN
PARTIDO SA ILALIM NG NA NABIGO ANG PAG-AAYOS NG
KATUTUBONG PAMAMARAAN? ALITAN AT IPADADALA ITO SA
PUNONG BARANGAY.

KUNG GANOON HO, ANU-ANO MAGTATABI ANG KALIHIM NG


ANG MGA TUNGKULIN NG LUPON NG KOPYA NG
KALIHIM NG LUPON KAUGNAY PINATOTOHANANG KASUNDUAN
NG PINATOTOHANANG AT KATIBAYAN NG HINDI
KASUNDUAN AT KATIBAYAN NG PAGKAKASUNDO NA IPINASA SA
HINDI PAGKAKASUNDO SA PUNONG BARANGAY AT
ILALIM NG KATUTUBONG IPADADALA ANG BAWAT ISA SA
PAMAMARAAN? TAMANG HUKUMAN.

62 ISANG HANDBOOK
SIYANGA HO PALA, NABAGO HO HINDI, LALONG KINILALA NG
BA ANG PATAKARANG ITO NANG IPRA ANG KARAPATAN NG MGA
ISABATAS ANG INDIGENOUS KATUTUBO NA GAMITIN ANG
PEOPLE’S RIGHTS ACT (IPRA) OF KANILANG MGA KARANIWANG
1998? PAMAMARAAN NG HUSTISYA,
MGA NAKAUGALIANG
PAGPAPASYA NG MGA
ALITAN, MGA
PROSESO O
PAMAMARAAN NG
PAGPAPANATILI
NG KAPAYAPAAN AT IBA PANG
NAKAUGALIANG MGA BATAS AT
GAWI SA LOOB NG KANILANG
PAMAYANAN.

PERO MERON PA HO BANG IBANG MALIBAN SA MGA KARANIWAN


PAMAMARAAN O BALANGKAS NA O NAKAMULATANG BATAS AT
ITINATADHANA ANG IPRA PARA TRADISYON, ANG NATIONAL
SA PAGPAPASYA NG MGA COMMISSION ON INDIGENOUS
ALITAN? PEOPLE (NCIP) AY MAYROON
DING KAPANGYARIHAN SA MGA
ALITANG MAY KINALAMAN SA
MGA KARAPATAN NG MGA
KATUTUBO.

KUNG GANOON HO, HINDI. ITINATADHANA NG BATAS


MAAARI HO BANG NA LAHAT NG SOLUSYONG ITINA-
MAGSAKDAL NANG TAKDA NG KANILANG NAKAUGALI-
DIRETSO SA NCIP ANG ANG BATAS AY DAPAT MUNANG
ISANG KATUTUBO? SUBUKIN O GAMITIN BAGO
MAISAMPA ANG KASO SA
NCIP.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 63
PAANO HO MALALAMAN NG NCIP NA ANG ISINAMPANG
KASO SA KANILA AY DUMAAN NA SA LAHAT NG
POSIBLENG SOLUSYONG ITINATADHANA NG MGA
NAKAUGALIANG BATAS NG MGA KATUTUBO?

KAILANGANG MAGPAKITA NG ISANG KATIBAYANG INILABAS NG


SANGGUNIAN NG MGA NAKATATANDA, DATU, PINUNO NG TRIBO O
IBA PANG MGA PINUNO NA NAKILAHOK SA PAGSUSUMIKAP
NA MAAYOS ANG ALITAN NA NAGSASAAD NA NABIGONG
PAGKASUNDUIN ANG MGA PARTIDONG SANGKOT SA GULO.
ANG KATIBAYANG ITO AY MAGSISILBING KUNDISYON
BAGO MAKAPAGHAIN NG PETISYON SA NCIP.

ANO HO ANG MAGIGING EPEKTO NG ISANG ALITAN NA


INAAAYOS SA GANITONG ANTAS?

ANG KATULAD NIYAN AY ITINATADHANA NG LGC.


MAGKAKAROON NG KAPANGAYARIHAN ANG PAG-AAYOS NG
MGA ALITAN TULAD NG KASUNDUANG NAABOT O DESISYONG
IPINAHAYAG ALINSUNOD SA MGA PATAKARAN NG NCIP.

ANO HO ANG KAPAG HINDI NAAYOS NG MGA PARTIDO


MANGYAYARI KAPAG ANG KANILANG ALITAN, ANG MGA KASAPI
HINDI NAGTAGUM- NG KATUTUBONG GRUPONG NAG-AAYOS NG
PAY ANG PAG- ALITAN O ANG SANGGUNIAN NG MGA
AAYOS NG ALITAN? NAKATATANDA, DATU, PINUNO NG TRIBU
O ANG MGA KATULAD NA PINUNO AY
MAGLALABAS NG ISANG KATIBAYAN
NA NAGSASAAD NA LAHAT NG
KANILANG MATIYAGANG PAGSISIKAP
NA AYUSIN ANG SIGALOT SA
PAMAMAGITAN NG MGA
NAKAUGALIANG PAMAMARAAN AY
NABIGO.

64 ISANG HANDBOOK
MERON HO BANG KAILANGANG PORMULARYO O FORM PARA SA
NABANGGIT NA KATIBAYAN?

WALA. ANG KATIBAYAN AY MAAARING NASA KAHIT ANONG PORMA


BASTA’T ISINASAAD NITO ANG BUOD NG NABIGONG PAG-AAYOS SA
KABILA NG PAGSISIKAP NA GINAWA ALINSUNOD SA MGA NAKAUGA-
LIANG BATAS O TRADISYUNAL NA PAMAMARAAN. PINAPAYAGAN ITO
UPANG ISAALANG-ALANG ANG MGA NAKAUGALIANG BATAS.

ANG KABIGUAN NG ALINMANG


PAANO HO KUNG PARTIDO NA MAGPASA NG KATI-
WALANG IPINADA- BAYAN MULA SA SANGGUNIAN NG
LANG KATIBAYAN MGA DATU, NAKATATANDA,
SA NCIP MULA SA PINUNO NG TRIBU O KATULAD NA
KATUTUBONG MGA PINUNO AY MAGIGING
GRUPONG NAG- DAHILAN NG PAGPAPAWALANG-
AAYOS NG ALITAN? SAYSAY NG AKSYON, NANG
WALANG PAGPANIG SA MULING
PAGSASAMPA NG KASO.

MERON HO BANG MGA PAGKAKATAON NA HINDI KAILANGAN NG


KATIBAYAN?

OO. HINDI NA KAILANGAN ANG KATIBAYAN SA MGA SUSUMUSUNOD:

1. KAPAG ANG ISA SA MGA PARTIDO AY PAMBAYAN O


PRIBADONG KORPORASYON, SOSYOHAN, ASOSASYON O
TAONG ITINALAGA NG BATAS O ISANG PINUNONG BAYAN O
KAWANI, AT ANG ALITAN AY MAY RELASYON SA
PAGGAMPAN NIYA NG KANYANG MGA OPISYAL NA
TUNGKULIN;

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 65
2. KAPAG ANG ISA SA MGA PARTIDO AY HINDI KASAPI NG
KATUTUBONG PAMAYANAN O KAANIB SIYA NG PAREHONG
KATUTUBONG PAMAYANAN MALIBAN NA LANG KUNG
KUSANG-LOOB NIYANG IPINASAILALIM ANG SARILI SA
SANGGUNIAN NG MGA NAKATATANDA O PINUNO;

3. KAPAG ANG TULONG NA HINIHINGI SA REKLAMO O


PETISYON AY NAGLALAYONG PIGILAN ANG ANUMANG
MALUBHA, NAPIPINTO AT WALANG LUNAS NA PAGKASIRA O
PAGKAPINSALA NA MAAARING MANGYARI KAPAG HINDI
NAAKSYUNAN KAAGAD; AT

4. KAPAG TUMANGGI ANG SANGGUNIAN NG MGA


NAKATATANDA O PINUNO NA MAGLABAS NG KATIBAYAN
NANG WALANG MAKATWIRANG DAHILAN.

ANG LAHAT HO BA NG ISINASAAD SA LOCAL


GOVERNMENT CODE NG 1991 AT SA INDIGENOUS
PEOPLE’S RIGHTS ACT NG 1998 TUNGKOL SA
KATUTUBONG PAMAMARAAN NG PAG-AAYOS NG
ALITAN AY MAAARI DIN HO BANG GAMITIN SA
AUTONOMOUS REGION IN MUSLIM MINDANAO?

SA PAKIWARI KO, ANG LOCAL GOVERNMENT CODE NG ARMM


AY MAY KATULAD NA KUNDISYON SA LGC TUNGKOL
SA PAGKAKASUNDUAN O CONCILIATION SA
PAGITAN NG MGA KASAPI NG MGA KATUTUBONG
PAMAYANAN NA NAGTATADHANANG ANG MGA
KAUGALIAN AT TRADISYON NG MGA KATUTUBONG
PAMAYANAN AY GAGAMITIN SA PAG-AAYOS NG
MGA ALITAN SA PAGITAN NG MGA KASAPI NG
KATUTUBONG PAMAYANAN. ISINABATAS DIN NG
ARMM REGIONAL LEGISLATIVE ASSEMBLY ANG
ISANG PANUKALA NA NAGPAPATIBAY SA IPRA
BILANG BALANGKAS PARA SA PAGKILALA SA MGA
KARAPATAN NG MGA KATUTUBO SA REHIYON.

66 ISANG HANDBOOK
ANO HO ANG NAGING ANYO NG KATUTUBONG PAMAMARAAN
NG PAG-AAYOS NG ALITAN SA ARMM?

NAGKAROON ITO NG IBA’T IBANG ANYO DEPENDE SA


PAGPAPATUPAD NG KOMUNIDAD SA KATUTUBONG BALANGKAS
NG HUSTISYA. SA MUNISIPALIDAD NG UPI, KINILALA NG
LOKAL NA SANGAY NG GOBYERNO ANG PAGKAKAROON NG
TATLONG (3) IBA’T IBANG LAHI NG MGA MUSLIM, TEDURAYS
AT KRISTIYANO. MULA SA KONSEPTONG ITO NG TATLONG
LAHI AY SUMULPOT ANG ISANG KAKAIBANG KATUTUBONG
GRUPONG NAG-AAYOS NG
ALITAN SA ANTAS NG
MUNISIPALIDAD NA
TINAWAG NA SANGGUNIAN
NG ALKALDE O MAYOR’S
COUNCIL. NAGMULA ANG
KASAPIAN NITO SA ISANG
GRUPONG KINAKATAWAN NG
MGA PINUNO NG BAWAT TRIBU NA KILALANG MATAPAT,
MAHUSAY MAMUNO AT MARANGAL. BINUO ITO UPANG
TULUNGAN ANG PROSESO NG KATARUNGANG PAMBARANGAY SA
PAG-AAYOS NG ALITAN.

ANO NAMAN HO ANG NAGING ANYO NG KATUTUBONG


BALANGKAS NG PAG-AAYOS NG ALITAN SA IBANG MGA
LUGAR NG ARMM KUNG SAAN AY PINAKAMARAMI ANG
MGA MUSLIM NA NAKATIRA?

ANG ANYO NG MAS KARANIWANG BALANGKAS AY


NAGMULA SA TRADISYUNAL NA KOMPOSISYON NG MGA SULTAN,
DATU AT IBA PANG INSTITUSYON NG ISLAM, AT MAGING NANG
BAGO PA MAN ANG PANAHON NG ISLAM. GAYUNPAMAN, ANG MGA
KASALUKUYANG GRUPO SA PAG-AAYOS NG MGA ALITAN AY
NABIGYANG-BUHAY MULA SA PAGPASOK NG MGA TRADISYUNAL NA
BALANGKAS NG HUSTISYA SA MGA KINATAWAN NA INATASAN NG
LGU TULAD NG PEACE AND ORDER COUNCIL, KATARUNGANG

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 67
PAMBARANGAY AT KAHIT NA ANG BINUO NG LALAWIGAN NA TASK
FORCE KALILINTAD.

ITINATADHANA HO BA NG ATING PAMBANSANG BALANGKAS


NG BATAS ITONG MGA LOKAL NA PAMAMARAAN O ANYO NG
PAG-AAYOS NG MGA ALITAN?

OO. KINIKILALA AT ITINATAGUYOD NG SALIGANG-


BATAS NG 1987 ANG MGA KARAPATAN NG MGA
KATUTUBONG KOMUNIDAD SA ILALIM NG
BALANGKAS NG PAMBANSANG PAGKAKAISA AT
PAG-UNLAD. ITINADHANA DIN NITO ANG PAGSASABATAS NG
ORGANIC ACT PARA SA ARMM. KINILALA, PINANGALAGAAN AT
PINANAGUTAN ANG KALAYAAN SA RELIHIYON, PANINIWALA,
KAUGALIAN AT TRADISYON NG KAHIT NA SINUMAN.
INIUTOS DIN NITO SA ARMM REGIONAL LEGISLATIVE
ASSEMBLY NA ITADHANA ANG PAGBUBUKOD-BUKOD NG MGA
KATUTUBONG BATAS AT ANG PAGTATALA NG MGA
NAKAUGALIANG BATAS NG MGA MUSLIM AT MGA
KATUTUBONG KOMUNIDAD SA ARMM.

ITO HO AY ISANG MALALIM


NA TALAKAYAN AT MARAMI
HO AKONG NATUTUNAN
BALEWALA IYON, CELIA. ANG
TUNGKOL SA PAGPAPATUPAD
NAMAYAPA MONG AMA NA
NG KATARUNGANG
KASABAYAN KO AY
PAMBARANGAY SA AKING
MALAMANG NA
NASASAKUPAN. MARAMING
IPAGMAMALAKI KA.
SALAMAT HO.

68 ISANG HANDBOOK
IKALAWANG BAHAGI

MGA BENEPISYO,
PABUYA AT
GANTIMPALA
K A B A N A T A I

TULONG SA PAG-AARAL

MAGANDANG
UMAGA HO, MAGANDANG UMAGA DIN, KAPITANA CELIA.
KAPITAN ANO ANG MAIPAGLILINGKOD KO SA IYO?
PEDRING.

SIYA HO SI MARIA. ANAK HO SIYA NG


ISANG MASIPAG NA KASAPI NG LUPON
SA AMING BARANGAY. PAPASOK NA HO
SIYA SA KOLEHIYO SA SUSUNOD NA
TAON AT LAGI HO SIYANG MAY
PARANGAL. SINABI HO NINYO SA AKIN
NOONG NAKARAAN NA MAYROONG PROGRAMA PARA TULONG-PAG-
AARAL O SCHOLARSHIP PARA SA MGA LEHITIMONG SINUSUSTEN-
TUHAN O DEPEND-
ENTS NG MGA
KASAPI NG LUPON.
MAY PAGKAKATAON
HO KAYA SI MARIA
NA MAKASAMA
SA PROGRAMANG
IYON?

OO, SAKOP SIYA NG KAUTUSAN BILANG 62 NG


CHED (COMMISSION ON HIGHER EDUCATION) NA
NAGLALAMAN NG MGA PATAKARAN SA PAGPAPA-
TUPAD NG PROGRAMA SA TULONG PAG-AARAL PARA
SA MGA PINUNO NG BARANGAY AT KANILANG MGA
LEHITIMONG SUSTENTADO. ITO RIN ANG
KAUTUSANG SUMASAKLAW SA ATING MGA ANAK.
GANOON HO PALA. SINU-SINO HO BA ANG
MAAARING MAGING ISKOLAR SA ILALIM NG
PROGRAMANG ITO. ANU-ANO HO BA ANG
MGA KUNDISYON PARA MAPASAMA DITO?

UNANG-UNA, SIYA AY DAPAT ANAK NG KASAPI NG LUPONG


TAGAPAMAYAPA.

X HINDI SIYA DAPAT


LUMAMPAS SA EDAD NA
DALAWAMPU’T ISA,
X TAPOS NG PAARALANG
SEKUNDARYA NA MAY
MARKANG HUMIGIT-KUMULANG
SA WALUMPUNG BAHAGDAN,
X PASADO SA PAGSUSULIT PARA SA PAGPASOK SA
PAMPUBLIKONG KOLEHIYO O PAMANTASAN, AT
X ANG KINIKITA NG KANILANG MAGULANG AY HINDI
HIHIGIT SA P72,000.00 KADA TAON

KUNG GANOON HO, ANU-ANO HO BA ANG MGA


KAILANGANG PAPELES?

X ISANG KATIBAYAN MULA SA TANGGAPAN NG PUNONG


BAYAN NA ANG APLIKANTE AY ISANG ANAK NG
PINUNO NG BARANGAY,
X KATIBAYAN NG KAPANGANAKAN,
X FORM 138-E (HIGH SCHOOL REPORT CARD),
X RESULTA NG PAGPASUSULIT PARA SA
PAGPASOK SA KOLEHIYO,
X ULAT NG BUWIS SA KITA, AT
X KATIBAYAN NG KAGANDAHANG-ASAL
MULA SA PUNONG-GURO O TAGAPAMATNUBAY (GUIDANCE
COUNCILOR).

72 ISANG HANDBOOK
MAY MGA KUNDISYON HO BA PARA SA
PAGTULONG?

ANG TINUTULUNGAN O ANG ANAK NG KASAPI NG


LUPON AY KUKUHA NG KUMPLETONG YUNIT KADA
SEMESTRE, TAPUSIN ANG KANYANG KURSO SA
TAKDANG PANAHON AT KAILANGANG MANATILING
PASADO ANG MARKA NIYA SA LAHAT NG ASIGNATURA.

MAYROON PANG IBANG MGA KUNDISYON.

ANG APLIKANTE AY HINDI


DAPAT TUMATANGGAP NG IBA
PANG TULONG PAG-AARAL SA
PANAHON NG KANYANG
APLIKASYON.

DALAWANG ANAK LANG NG


KASAPI NG LUPON ANG SA
PANAHON NG PANUNUNGKULAN
NITO.

MAAARI RIN HO BA SIYANG


LUMIPAT NG KURSO?

PAPAYAGAN LAMANG ANG


PAGLIPAT NG KURSO KAPAG
SUMANG-AYON ANG
TAGAPAGREHISTRO O REGISTRAR
NG PAARALAN.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 73
MAAARI RIN HO BANG ITIGIL ANG TULONG PAG-
AARAL O SCHOLARSHIP?

OO, MAAARING ITIGIL ANG SCHOLARSHIP KUNG ANG


ISKOLAR AY BUMAGSAK SA MGA ASIGNATURA,
PINEKE NIYA ANG KANYANG MGA TALAAN,
LUMIPAT NG IBANG PAARALAN NANG WALANG
PAHINTULOT NG TAGAPAGREHISTRO NG KANYANG
PAARALAN, SUMALI SA SUBERSIBONG
ORGANISASYON, O WALA NANG SAPAT NA PANTUSTOS
PARA SA SCHOLARSHIP.

PERO BAKIT NAMAN HO MAWAWALAN NG


PONDO? SAAN HO BA NANGGAGALING ANG
PONDO PARA SA SCHOLARSHIP?

BUWENO, KINAKAILANGANG
ISAMA NG MGA PAMPUBLI-
GANOON PALA. KAILANGAN
KONG KOLEHIYO AT PAMAN-
MO NANG MAGMADALI,
TASAN SA SAKLAW NG
MARIA AT ALAMIN MO KUNG
KANILANG MGA PROGRAMA ANG
ANG PINAKAMALAPIT NA
LAANG-GUGULIN NA
KOLEHIYO DITO SA LUGAR
KINAKAILANGANG PONDO PARA
AY MAY PROGRAMA PARA
TUSTUSAN ANG MGA
SCHOLARSHIP ALINSUNOD
GASTUSIN NG MGA PINAG-
SA ISINASAAD NG CHED
KALOOBAN NG SCHOLARSHIP
KAUTUSAN BILANG 62, AT
BATAY SA ISINASAAD NG CHED
DALHIN MO NA RIN ANG
KAUTUSAN BILANG 62.
ITONG LISTAHAN NG MGA
KINAKAILANGAN.

74 ISANG HANDBOOK
NARINIG MO NA BA ANG TUNGKOL SA
TAUNANG PAGPILI PARA SA OHO, PERO PAANO

NAMUMUKOD-TANGING LUPONG HO ANG PAGSALI

TAGAPAMAYAPA? SA PROSESO NG
PAGPILI?

UNA, KAILANGAN NATING SUMALI SA


PROSESO NG PAGPILI SA ANTAS NG
MUNISIPALIDAD.
PERO ANU-ANO HO BA
ANG KANILANG MGA
PAMANTAYAN SA
PAGPILI NG MGA LUPON?

MAY TATLONG PAMANTAYAN ANG


ISINASAALANG-ALANG. UNA, ANG KASANAYAN
SA PAGGAMPAN NG GAWAIN NA MAAARING
MAKITA SA DAMI NG MGA KASONG NAAYOS
KUMPARA SA DAMI NG MGA KASONG NAISAMPA.

K A B A N A T A I I

PABUYA AT GANTIMPALA
PAGTUPAD SA MGA PATAKARAN NG PAG-AAYOS NG MGA
ALITAN NA TUMUTUKOY SA PAG-AAYOS NG MGA KASONG
NASA LUPON ALINSUNOD SA MGA NAKATALAGANG
PATAKARAN, AT KASAMA DITO ANG TAMANG PAGTATALA NG
MGA REKLAMO, PAGBIBIGAY NG MGA ABISO O SUMMONS,
PAGPAPATUPAD SA TANING NG PAG-AAYOS NG MGA ALITAN
AT IBA PANG KAUGNAY NA MGA PATAKARAN.

SA ILALIM NG KASANAYAN SA PAGGAMPAN NG GAWAIN AY


ANG PAGPAPATUPAD SA TAKDANG PANAHON NG MGA PAG-
AAYOS NA TUMUTUKOY SA PAG-AAYOS NG MGA KASONG
NASA LUPON SA LOOB NG ITINAKDANG PANAHON AT SA
PAGKAKAROON NG KASUNDUAN O PAGPAPASYA NG MGA
ALITAN SA LOOB NG LABINLIMANG (15) ARAW NA PALUGIT.

TITINGNAN DIN NG MGA HURADO ANG


PAMAMARAAN NG LUPON SA
PAGSISINOP NG MGA TALAAN KASAMA
DITO ANG TALAAN NG MGA REKLAMONG
INIHAIN AT ISINAMPA,
NAPAGPASYAHAN NA NG LUPON, AT ANG
TAMA AT MAPARAANG PAGSASALANSAN
AT PAGTATAGO NG MGA DOKUMENTONG
IPINASA NG LUPON SA IBANG
AHENSIYA PARA SA PAGPAPATUPAD O
PARA SA KARAMPATANG AKSYON.

ANG PINAKAHULI, SA ILALIM NG PAGGAMPAN NG GAWAIN, AY


ANG PAGHAHARAP NG MGA ULAT NG PAGPAPASA NG MGA PAG-
AAYOS AT PAGPAPASYA SA HUKUMAN AT IBA PANG KARAPAT-
DAPAT NA MGA AHENSIYA; AT ANG BILANG NG
ISINAGAWANG REGULAR NA PAGPUPULONG NG LUPON UPANG
MAGBIGAY-DAAN SA PALITAN NG MGA KURU-KURO SA
PAGITAN NG MGA KASAPI NITO AT NG MADLA.

76 ISANG HANDBOOK
ANO HO ANG PANGALAWA NA PAMANTAYAN?

ANG PAGIGING MAPARAAN O MALIK-


HAIN NG MGA TAGAPAGKASUNDO O
TAGAPAMAGITAN, ANG KASUNOD.

GANOON HO PALA. INIISIP KO LANG


HO AY KUNG PAANO NILA ITO
HUHUSGAHAN? ANG IBIG KO HONG
SABIHIN, ANO NAMAN HO ANG
KANILANG MAGIGING BATAYAN PARA
GAMITIN NILA ANG MGA PANUKAT
NA NABANGGIT NINYO?

SA PAMAMAGITAN NG GINAWANG MGA KATITIKAN AT TALAAN NG


KALIHIM NG LUPON. MULA DOON, MALALAMAN NG HURADO ANG MGA
KAKAIBANG PAMAMARAAN AT KASANAYAN NG MGA TAGAPAMAGITAN
AT TAGAPAGKASUNDO, AT SA PAKIKIPAGTULUNGAN SA MGA
AHENSIYANG DAPAT LAPITAN TULAD NG PHILIPPINE NATIONAL
POLICE O HUKUMAN.

ANO HO ANG PANGATLO AT HULING BATAYAN?

ANG HULING BATAYAN AY NAKASENTRO SA KAHUSAYAN NG


LUPON SA PAGKAKAMIT NG MGA LAYUNIN NG KP.
MASUSUKAT ITO SA PAMAMAGITAN
NG DAMI NG MGA KASONG
TINANGGIHAN KAUGNAY NG
BILANG NG MGA KASONG NAAYOS
AT SA HINDI PAG-ULIT NG MGA
KASONG NAPAGPASYAHAN NA.

SINO HO ANG MAGHUHUSGA SA ATIN? PAANO NILA


PAHAHALAGAHAN ANG PAGGAMPAN NG GAWAIN NG ATING LUPON?

NAKATALAGA ANG DEPARTMENT OF THE INTERIOR AND LOCAL


GOVERNMENT (DILG) SA PAGBUBUO NG KOMITE PARA SA PAGBIBIGAY
NG MGA GANTIMPALA SA LUPON TAGAPAMAYAPA SA MUNISIPALIDAD,
PANLALAWIGAN, PANGREHIYON HANGGANG SA PAMBANSANG ANTAS.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 77
UNA AY MAGSISILBING PANGKAT NG TAGAHUKOM
ANG KOMITE NA KAKALKULA SA KAKAYAHAN NG
LUPON BATAY SA NAUNANG NABANGGIT NA MGA
BATAYAN ALINSUNOD SA ISANG ITINAKDANG
SUKATAN.

AT PIPILI SILA NG APAT (4) NA PINAKAMAHUHUSAY


NA LUPON UPANG TUMANGGAP NG MGA PAMBANSANG
GANTIMPALA KASAMA ANG:

X LUPON TAGAPAMAYAPA SA MGA


PANGUNAHING LUNSOD O HIGHLY
URBANIZED CITIES;

X LUPON TAGAPAMAYAPA SA MGA LUNSOD


NA BAHAGI NG LALAWIGAN O
COMPONENT CITIES;

X LUPONG TAGAPAMAYAPA SA
MUNISIPALIDAD NA NABIBILANG SA
UNA HANGGANG IKATLONG ANTAS NG
KITA; AT

X LUPONG TAGAPAMAYAPA SA
MUNISIPALIDAD NA NABIBILANG SA
IKAAPAT HANGGANG IKAANIM NA ANTAS
NG KITA.

ANU-ANO HO BA ANG MGA PREMYO?

MALIBAN SA KARANGALAN AT PAPURI NG


PANGULO, MAYROON DING PERA. SA
PAMBANSANG ANTAS, AABOT SA
P300,000.00 ANG IBIBIGAY BILANG
KALOOB SA BARANGAY.

78 ISANG HANDBOOK
SASABIHAN KO HO ANG BALEWALA IYON,
KALIHIM KO SA LUPON NA KAPITANA CELIA. HUWAG
ITAGO NANG MAHUSAY PO KAYONG MAG-
ANG LAHAT NG MGA ATUBILING LUMAPIT SA
TALAAN NG LUPON AT AKIN SAKALING MERON PA
SASALI KAMI SA PAGPILI KAYONG MGA
SA SUSUNOD NA TAON. KATANUNGAN. NAWA'Y
MARAMI HONG SALAMAT, MAGTAGUMPAY KAYO,
KAPITAN PEDRING. KAPITANA!

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 79
MGA DAGDAG KP
FORMS
KP FORM # 1: PATALASTAS PARA SA PAGBUBUO NG LUPON

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY

_________, 20__

NOTICE TO CONSTITUTE THE LUPON

To All Barangay Members and All Other Persons Concerned:

In compliance with Section 1(a), Chapter 7, Title One, Book III, Local
Government Code of 1991 (Republic Act No. 7160), of the
Katarungang Pambarangay Law, notice is hereby given to constitute
the Lupong Tagapamayapa of this Barangay. The persons I am
considering for appointment are the following:

1. _________________ 13. _________________


2. _________________ 14. _________________
3. _________________ 15. _________________
4. _________________ 16. _________________
5. _________________ 17. _________________
6. _________________ 18. _________________
7. _________________ 19. _________________
8. _________________ 20. _________________
9. _________________ 21. _________________
10. _________________ 22. _________________
11. _________________ 23. _________________
12. _________________ 24. _________________
25. _________________

They have been chosen on the basis of their suitability for the task of
conciliation considering their integrity, impartiality, independence of
mind, sense of fairness and reputation for probity in view of their age,
social standing in the community, tact, patience, resourcefulness,
flexibility, open mindedness and other relevant factors. The law
provides that only those actually residing or working in the barangay
who are not expressly disqualified by law are qualified to be appointed
as Lupon members.

All persons are hereby enjoined to immediately inform me and of their


opposition to or endorsement of any or all the proposed members or

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 83
recommend to me other persons not included in the list but not later
than the ________ day of _______, 20__ (the last day for posting this
notice).

_________________
Punong Barangay

IMPORTANT: This notice is required to be posted in three (3)


conspicuous places in the barangay for at least three (3) weeks

WARNING: Tearing or defacing this notice shall be subject to


punishment according to law.

KP FORM # 2: LIHAM NG PAGHIRANG

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY

_________, 20 ____
(Date)

APPOINTMENT

TO: ___________

Pursuant to Chapter 7, Title One, Book III, Local Government Code of


1991 (Republic Act No. 7160), you are hereby appointed MEMBER of
the Lupong Tagapamayapa of this Barangay effective upon taking your
oath of office and until a new Lupon is constituted on the third year
following your appointment.

__________________
Punong Barangay

ATTESTED:
__________________
Barangay Secretary

84 ISANG HANDBOOK
KP FORM # 3: PATALASTAS NG PAGHIRANG

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY

_________, 20 ____
(Date)

NOTICE OF APPOINTMENT

_________________
_________________
_________________

Sir/Madam:

Please be informed that you have been appointed by the Punong


Barangay as a MEMBER OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA,
effective upon taking your oath of office, and until a new Lupon is
constituted on the third year following your appointment. You may
take your oath of office before the Punong Barangay on ________.

Very truly yours,

________________
Barangay Secretary

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 85
KP FORM # 4: TALAAN NG NAHIRANG NA MGA KASAPI NG LUPON

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY

_________, 20 ____
(Date)

LIST OF APPOINTED LUPON MEMBERS

Listed hereunder are the duly appointed members of the Lupong


Tagapamayapa in this Barangay who shall serve as such upon taking
their oath of office and until a new Lupon is constituted on the third
year following their appointment.
1. _________________ 11. _________________
2. _________________ 12. _________________
3. _________________ 13. _________________
4. _________________ 14. _________________
5. _________________ 15. _________________
6. _________________ 16. _________________
7. _________________ 17. _________________
8. _________________ 18. _________________
9. _________________ 19. _________________
10. _________________ 20. _________________

_______________
Punong Barangay

ATTESTED:
______________________
Barangay/Lupon Secretary

IMPORTANT: The list shall be posted in three (3) conspicuous places


in the barangay for the duration of the terms of office of those named
above.

WARNING: Tearing or defacing this notice shall be subject to


punishment according to law.

86 ISANG HANDBOOK
KP FORM # 5: PAHAYAG NG PANUNUMPA NG KASAPI NG LUPON

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY

OATH OF OFFICE

Pursuant to Chapter 7, Title One, Book II, Local Government Code of


1991 (Republic Act No. 7160), I _______________, being duly
qualified and having been duly appointed MEMBER of the Lupong
Tagapamayapa of this Barangay, do hereby solemnly swear (or affirm)
that I will faithfully and conscientiously discharge to the best of my
ability, my duties and functions as such member and as member of the
Pangkat ng Tagapagkasundo in which I may be chosen to serve; that I
will bear true faith and allegiance to the Republic of the Philippines;
that I will support and defend its Constitution and obey the laws, legal
orders and decrees promulgated by its duly constituted authorities; and
that I voluntarily impose upon myself this obligation without any
mental reservation or purpose of evasion.

SO HELP ME GOD. (In case of affirmation the last sentence will be


omitted.)
_____________
Member

SUBSCRIBED AND SWORN to (or AFFIRMED) before me this


_____ day of __________, 20____.

__________________
Punong Barangay

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 87
KP FORM # 6: PAGBAWI NG PAGHIRANG

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

_________, 20 ____
(Date)

WITHDRAWAL OF APPOINTMENT

TO: _______________

After due hearing and with the concurrence of a majority of all the
Lupong Tagapamayapa members of this Barangay, your appointment
as member thereof is hereby withdrawn effective upon receipt hereof,
on the following ground/s:

[ ] incapacity to discharge the duties of your office as shown by


_______________________________

[ ] unsuitability by reason of _______________________________


(Check whichever is applicable and detail or specify the act/s or
omission/s constituting the ground/s for withdrawal.)

____________________________
Punong Barangay/Lupon Chairman

CONFORME (Signatures):

1. _________________ 7. _________________
2. _________________ 8. _________________
3. _________________ 9. _________________
4. _________________ 10. ________________
5. _________________ 11. ________________
6. _________________

Received this __________ day of _____________, 19____.

__________________
Signature

88 ISANG HANDBOOK
NOTE:

The members of the Lupon conforming to the withdrawal must


personally affix their signatures or thumb marks on the pertinent spaces
above. The withdrawal must be conformed to by more than one-half of
the total number of members of the Lupon including the Punong
Barangay and the member concerned.

KP FORM # 7: PORMULARYO NG NAGREREKLAMO

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. __________


___________________ For: ______________________
Complainant/s ________________________
__________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

COMPLAINT

I/WE hereby complain against above named respondent/s for violating


my/our rights and interests in the following manner:
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________
THEREFORE, I/WE pray that the following relief/s be granted to me/
us in accordance with law and/or equity:
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 89
Made this _______ day of ___________, 19____.

________________
Complainant/s

Received and filed this ________ day of __________, 19____.

___________________________
Punong Barangay/Lupon Chairman

KP FORM # 8: PATALASTAS NG PAGDINIG

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

NOTICE OF HEARING
(MEDIATION PROCEEDINGS)

TO: ________________
________________
Complainant/s

You are hereby required to appear before me on the ______ day of


_______, 19___ at ________ o’clock in the morning/afternoon for the
hearing of your complaint.

This ________ day of ____________, 19____.

____________________________
Punong Barangay/Lupon Chairman

Notified this ________ day of __________, 19____.

Complainant/s
_______________
_______________

90 ISANG HANDBOOK
KP FORM # 9: PAGPAPATAWAG SA INIREREKLAMO

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. __________


___________________ For: ______________________
Complainant/s _________________________
__________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

SUMMONS

TO: ____________________ _________________________


____________________ _________________________
Respondents

You are hereby summoned to appear before me in person, together


with your witnesses, on the _______ day of _________, 19___ at
____________ o’clock in the morning/afternoon, then and there to
answer to a complaint made before me, copy of which is attached
hereto, for mediation/conciliation of your dispute with complainant/s.
You are hereby warned that if you refuse or willfully fail to appear in
obedience to this summons, you may be barred from filing any
counterclaim arising from said complaint.

FAIL NOT or else face punishment as for contempt of court.

This _______ day of ____________, 19___.

_____________________________
Punong Barangay/Pangkat Chairman

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 91
Back page

OFFICER’S RETURN

I served this summons upon respondent _________________________


on the ______ day of ______________, 19____, and upon respondent
___________________________ on the day of ________________,
19____, by:

(Write name/s of respondent/s before mode by which he/they was/were


served.)
Respondent/s
__________________________ 1. handing to him/them said
summons in person, or
__________________________ 2. handing to him/them said
summons and he/they refused to
receive it, or
__________________________ 3. leaving said summons at his/
their dwelling with __________
(name) a person of suitable age
and discretion residing therein,
or
__________________________ 4. leaving said summons at his/
their office/place of business
with ________, ( name) a
competent person in charge
thereof.

_____________
Officer

Received by Respondent/s representative/s:

___________________ __________________
Signature Date
___________________ __________________
Signature Date

92 ISANG HANDBOOK
KP FORM # 10: PATALASTAS PARA SA PAGBUBUO NG PANGKAT

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY

NOTICE FOR CONSTITUTION OF PANGKAT

TO: __________________ ____________________


__________________ ____________________
Complainant/s Respondent/s

You are hereby required to appear before me on the ______ day of


_________, 19____, at ________ o’clock in the morning/afternoon for
the constitution of the Pangkat ng Tagapagkasundo which shall
conciliate your dispute. Should you fail to agree on the Pangkat
membership or to appear on the aforesaid date for the constitution of
the Pangkat, I shall determine the membership thereof by drawing lots.
This ________ day of ____________, 19_____.

____________________
Punong Barangay

Notified this _________ day of _________, 19_____.

TO: __________________ ____________________


_________________ ____________________
Complainant/s Respondent/s

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 93
KP FORM # 11: PATALASTAS PARA SA MGA NAPILING KASAPI NG
PANGKAT

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. __________


___________________ For: ______________________
Complainant/s _________________________
__________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

NOTICE TO CHOSEN PANGKAT MEMBER

(Date)

TO: ________________

Notice is hereby given that you have been chosen member of the
Pangkat ng Tagapagkasundo amicably conciliate the dispute between
the par in the above-entitled case.

____________________________
Punong Barangay/Lupon Secretary

Received this ________ day of __________, 19_____.

______________
Pangkat Member

94 ISANG HANDBOOK
KP FORM # 12: PATALASTAS NG PAGDINIG (MGA HAKBANG SA
PAGKAKASUNDUAN)

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY

TO: __________________ ____________________


_________________ ____________________
Complainant/s Respondent/s

NOTICE OF HEARING
(CONCILIATION PROCEEDINGS)

You are hereby required to appear before the Pangkat on the ________
day of _____________, 20____, at _________ o’clock for a hearing of
the above-entitled case.

This ________ day of ___________, 20____.

___________________
Pangkat Chairman

Notified this _____ day of __________, 19____.

Complainant/s Respondent/s
___________________ __________________
___________________ __________________

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 95
KP FORM # 13: UTOS PARA HUMARAP SA PAGDINIG

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. __________


___________________ For: ______________________
Complainant/s _________________________
__________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

SUBPOENA

TO: ____________________ _________________________


____________________ _________________________

Witnesses

You are hereby commanded to appear before me on the ______ day of


_________, 19___, at ___________ o’clock, then and there to testify
in the hearing of the above-captioned case.

This ______ day of _________, 19____.

_______________________________
Punong Barangay/Pangkat Chairman
(Cross out whichever one is not applicable.)

96 ISANG HANDBOOK
KP FORM # 14: KASUNDUAN PARA SA ARBITRASYON

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. __________


___________________ For: ______________________
Complainant/s _________________________
__________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

AGREEMENT FOR ARBITRATION

We hereby agree to submit our dispute for arbitration to the Punong


Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo (Please cross out whichever is
not applicable) and bind ourselves to comply with the award that may
be rendered thereon. We have made this agreement freely with a full
understanding of its nature and consequences.

Entered into this _____ day of _________, 19____.

Complainant/s Respondent/s
___________________ __________________
___________________ __________________

ATTESTATION
I hereby certify that the foregoing Agreement for Arbitration was
entered into by the parties freely and voluntarily, after I had explained
to them the nature and the consequences of such agreement.

_______________________________
Punong Barangay/Pangkat Chairman
(Cross out whichever one is not applicable.)

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 97
KP FORM # 15: PAGGAWAD NG ARBITRASYON

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. __________


___________________ For: ______________________
Complainant/s _________________________
__________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

ARBITRATION AWARD

After hearing the testimonies given and careful examination of the


evidence presented in this case, award is hereby made as follows:
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________

Made this _____ day of _____________, 19____ at ______________.

______________________________
Punong Barangay/Pangkat Chairman *

__________________
Member

__________________
Member

ATTESTED:
___________________________
Punong Barangay/Lupon Secretary **
* To be signed by either, whoever made the arbitration award.
** To be signed by the Punong Barangay if the award is made by the
Pangkat Chairman, and by the Lupon Secretary if the award is made by
the Punong Barangay.

98 ISANG HANDBOOK
KP FORM # 16: MAHINAHONG PAG-AAYOS NG ALITAN

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. __________


___________________ For: ______________________
Complainant/s _________________________
__________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

AMICABLE SETTLEMENT

We, complainant/s and respondent/s in the above-captioned case, do


hereby agree to settle our dispute as follows:
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________

and bind ourselves to comply honestly and faithfully with the above
terms of settlement.

Entered into this ______ day of __________, 19_______.

Complainant/s Respondent/s
___________________ __________________
___________________ __________________

ATTESTATION

I hereby certify that the foregoing amicable settlement was entered into
by the parties freely and voluntarily, after I had explained to them the
nature and consequence of such settlement.

______________________________
Punong Barangay/Pangkat Chairman

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 99
KP FORM # 17: PAGTANGGI

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. __________


___________________ For: ______________________
Complainant/s _________________________
__________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

REPUDIATION

I/WE hereby repudiate the settlement/agreement for arbitration on the


ground that my/our consent was vitiated by:
(Check out whichever is applicable)
[ ] Fraud. (State details) _______________________________
________________________________________________
________________________________________________

[ ] Violence. (State details)______________________________


________________________________________________
________________________________________________

[ ] Intimidation. (State details) ___________________________


________________________________________________
________________________________________________

This ________ day of _____________, 19____.

Complainant/s Respondent/s
___________________ __________________
___________________ __________________

SUBSCRIBED AND SWORN TO before me this ________ day of


__________, 19____ at _____________.

100 ISANG HANDBOOK


_____________________________________
Punong Barangay/Pangkat Chairman/Member

Received and filed * this ______ day of ______________, 19_____.

____________________
Punong Barangay
* Failure to repudiate the settlement or the arbitration agreement within
the time limits respectively set (ten [10] days from the date of
settlement and five[5] days from the date of arbitration agreement)
shall be deemed a waiver of the right to challenge on said grounds.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 101
KP FORM # 18: PATALASTAS NG PAGDINIG PARA SA NAGREREKLAMO

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. __________


___________________ For: ______________________
Complainant/s _________________________
__________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

NOTICE OF HEARING
(RE: FAILURE TO APPEAR)

TO: _______________
_______________
Complainant/s

You are hereby required to appear before me/the Pangkat on the


______ day of _________, 19____, at ________ o’clock in the
morning/afternoon to explain why you failed to appear for mediation/
conciliation scheduled on _____________, 19____ and why your
complaint should not be dismissed, a certificate to bar the filing of your
action on court/government office should not be issued, and contempt
proceedings should not be initiated in court for willful failure or refusal
to appear before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo.

This ________ day of ___________, 19____.

_____________________________
Punong Barangay/Pangkat Chairman
(Cross out whichever is not applicable.)

Notified this _________ day of ________, 19_____.

102 ISANG HANDBOOK


Complainant/s
__________________
__________________

Respondent/s
__________________
__________________

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 103
KP FORM # 19: PATALASTAS NG PAGDINIG PARA SA INIREREKLAMO

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. __________


___________________ For: ______________________
Complainant/s _________________________
__________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

NOTICE OF HEARING
(RE: FAILURE TO APPEAR)

TO: _______________
_______________
Respondent/s

You are hereby required to appear me/the Pangkat on the _______ day
of ____________, 19____, at __________ o’clock in the morning/
afternoon to explain why you failed to appear for mediation/
conciliation scheduled on ____________, 19___ and why your
counterclaim (if any) arising from the complaint should not be
dismissed, a certificate to bar the filing of said counterclaim in court/
government office should not be issued, and contempt proceedings
should not be initiated in court for willful failure or refusal to appear
before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo.

This ________ day of _________, 19_____.

_____________________________
Punong Barangay/Pangkat Chairman
(Cross out whichever is not applicable.)

Notified this ________ day of _____________, 19____.

104 ISANG HANDBOOK


Respondent/s: Complainant/s:
____________________ ______________________
____________________ ______________________

KP FORM # 20: KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG KAUKULANG AKSYON


(MULA SA KALIHIM NG LUPON)
Republic of the Philippines
Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. __________


___________________ For: ______________________
Complainant/s _________________________
__________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

CERTIFICATION TO FILE ACTION

This is to certify that:


1. There has been a personal confrontation between the parties before
the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo;
2. A settlement was reached;
3. The settlement has been repudiated in a statement sworn to before
the Punong Barangay by ______________ on ground of
______________; and
4. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be
filed in court/government office.

This _________ day of __________, 19____.

___________________
Lupon Secretary

Attested:
__________________
Lupon Chairman

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 105
KP FORM # 21: KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG KAUKULANG AKSYON
(MULA SA KALIHIM NG PANGKAT)
Republic of the Philippines
Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. __________


___________________ For: ______________________
Complainant/s _________________________
__________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

CERTIFICATION TO FILE ACTION

This is to certify that:


1. There has been a personal confrontation between the parties before
the Punong Barangay but mediation failed;
2. The Pangkat ng Tagapagkasundo was constituted but the personal
confrontation before the Pangkat likewise did not result into a
settlement; and
3. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be
filed in court/government office.

This _________ day of _________, 19_____.

_________________
Pangkat Secretary

Attested by:
_________________
Pangkat Chairman

106 ISANG HANDBOOK


KP FORM # 22: KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG KAUKULANG AKSYON

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. __________


___________________ For: ______________________
Complainant/s _________________________
__________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

CERTIFICATION TO FILE ACTION

This is to certify that:


1. There was a personal confrontation between the parties before the
Punong Barangay but mediation failed;
2. The Punong Barangay set the meeting of the parties for the
constitution of the Pangkat;
3. The respondent willfully failed or refused to appear without
justifiable reason at the conciliation proceedings before the Pangkat;
and
4. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be
filed in court/government office.

_________________
Pangkat Secretary

Attested by:
_________________
Pangkat Chairman

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 107
KP FORM # 23: KATIBAYAN PARA SA PAGBABAWAL NG PAGSASAMPA NG
KAUKULANG AKSYON
Republic of the Philippines
Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. __________


___________________ For: ______________________
Complainant/s _________________________
__________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

CERTIFICATION TO BAR ACTION

This is to certify that the above-captioned case was dismissed pursuant


to the Order dated ______________, for complainant/s
_______________ (name) and ______________ (name) willful failure
or refusal to appear for hearing before the Punong Barangay/Pangkat
ng Tagapagkasundo and therefore complainant/s is/are barred from
filing an action in court/government office.

This ________ day of ______________, 19____.

_____________________________
Lupon Secretary/Pangkat Secretary

Attested:
________________________________
Lupon Chairman/Pangkat Chairman

IMPORTANT: If Lupon Secretary makes the certification, the Lupon


Chairman attests. If the Pangkat Secretary makes the certification, the
Pangkat Chairman attests.

108 ISANG HANDBOOK


KP FORM # 24: KATIBAYAN PARA SA PAGBABAWAL NG KONTRA-
DEMANDA
Republic of the Philippines
Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. __________


___________________ For: ______________________
Complainant/s _________________________
__________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

CERTIFICATION TO BAR COUNTERCLAIM

This is to certify that after prior notice and hearing, the respondent/s
__________________ (name) and _________________ (name) have
been found to have willfully failed or refused to appear without
justifiable reason before the Punong Barangay/Pangkat ng
Tagapagkasundo and therefore respondent/s is/are barred from filing
his/their counterclaim (if any) arising from the complaint in court/
government office.

This ____________ day of _________, 19___.

______________________________
Lupon Secretary/Pangkat Secretary

Attested:
____________________________
Lupon Chairman/Pangkat Chairman

IMPORTANT: If Lupon Secretary makes the certification, the Lupon


Chairman attests. If the Pangkat Secretary makes the certification, the
Pangkat Chairman attests.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 109
KP FORM # 25: PANUKALA PARA SA PAGPAPATUPAD

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. __________


___________________ For: ______________________
Complainant/s _________________________
__________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

MOTION FOR EXECUTION

Complainant/s/Respondent/s state as follows:


1. On _____________ (Date) the parties in this case signed an
amicable settlement/received the arbitration award rendered by the
Lupon/Chairman/Pangkat ng Tagapagkasundo;
2. The period of ten (10) days from the above-stated date has expired
without any of the parties filing a sworn statement of repudiation of the
settlement before the Lupon Chairman a petition for nullification of the
arbitration award in court; and
3. The amicable settlement/arbitration award is now final and
executory.
WHEREFORE, Complainant/s/Respondent/s request that the
corresponding writ of execution be issued by the Lupon Chairman in
this case.

_______________
(Date)
_______________________
Complainant/s/Respondent/s

110 ISANG HANDBOOK


KP FORM # 26: PATALASTAS NG PAGDINIG (PANUKALA PARA SA
PAGPAPATUPAD)
Republic of the Philippines
Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. __________


___________________ For: ______________________
Complainant/s _________________________
__________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

NOTICE OF HEARING
(RE: MOTION FOR EXECUTION)

TO: _____________________ ________________________


_____________________ ________________________
Complainant/s Respondent/s

You are hereby required to appear before me on _________ day of


_________ 19____ at _________ o’clock in the morning/afternoon/
evening for the hearing of the motion for execution, copy of which is
attached hereto, filed by ____________ (Name of complainant/s/
respondent/s)

________________
(Date)

___________________________
Punong Barangay/Lupon Chairman

Notified this ________ day of ___________, 19____.

_____________________ ____________________
(Signature) (Signature)
Complainant/s Respondent/s

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 111
KP FORM # 27: PATALASTAS NG PAGPAPATUPAD

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ Barangay Case No. __________


___________________ For: ______________________
Complainant/s _________________________
__________________________

— against —

__________________
__________________
Respondent/s

NOTICE OF EXECUTION

WHEREAS, on ______________(date), an amicable settlement was


signed by the parties in the above-entitled case [or an arbitration award
was rendered by the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo];
WHEREAS, the terms and conditions of the settlement, the dispositive
portion of the award. read:
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

The said settlement/award is now final and executory;

WHEREAS, the party obliged ________________ (name) has not


complied voluntarily with the aforestated amicable settlement/
arbitration award, within the period of five (5) days from the date of
hearing on the motion for execution;
NOW, THEREFORE, in behalf of the Lupong Tagapamayapa and by
virtue of the powers vested in me and the Lupon by the Katarungang
Pambarangay Law and Rules, I shall cause to be realized from the
goods and personal property of __________________ (name of party
obliged) the sum of _________________ (state amount of settlement
or award) upon in the said amicable settlement [or adjudged in the said
arbitration award], unless voluntary compliance of said settlement or
award shall have been made upon receipt hereof.

112 ISANG HANDBOOK


Signed this _________ day of ___________, 19____.

___________________
Punong Barangay

Copy furnished:
____________________ ___________________
____________________ ___________________
Complainant/s Respondent/s

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY 113
KP FORM # 28: BUWANANG PAGPAPADALA NG MGA PANGHULING ULAT

Republic of the Philippines


Province of __________
CITY/MUNICIPALITY OF ______________
Barangay _________________
OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

OFFICE OF THE BARANGAY CAPTAIN

____________________, 20____
Date

MONTHLY TRANSMITTAL OF FINAL REPORTS

To: City/Municipal Judge


______________________
(City/Municipality)

Enclosed herewith are the final reports of settlement of disputes and


arbitration awards made by the Barangay Captain/ Pangkat
Tagapagkasundo in the following cases:

Barangay Case No. TITLE


(Complainant, et al vs. Respondent, et al)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

____________________________
(Clerk of Court)

IMPORTANT: Lupon/Pangkat Secretary shall transmit not later than


the first five days of each month the final reports for preceding month.

114 A HANDBOOK

You might also like