GEOGRAFI

2
TINGKATAN

NOTA DAN LATIHAN

NAMA: ___________________________________________________
TINGKATAN: _____________________________________________

DISEDIAKAN OLEH
PN. NORHANIM BT BASIRAN

BAHAGIAN A:
KEMAHIRAN
GEOGRAFI

BAHAGIAN A:
KEMAHIRAN
GEOGRAFI

Bab

Kedudukan
(BT ms 1 hingga 30)

Tajuk-tajuk yang akan dipelajari dalam bab ini adalah:

1.1: Latitud dan longitud
1.2: Menyatakan kedudukan di atas glob
1.3: Mengira waktu tempatan
1.4: Waktu piawai
1.1: Latitud dan longitud
1. Latitud ialah garis-garis yang menunjukkan jarak antara sesuatu tempat ke utara atau
ke selatan Khatulistiwa.
2. Longitud pula bermaksud kedudukan sesuatu tempat ke timur atau ke barat Garisan
Meridian Pangkal (GMP).
3. Latitud dan longitud adalah garisan yang dilukis pada atlas dan glob.
4. Kedudukan latitud dinyatakan dalam unit __________ (BT ms 3) yang diberikan simbol
().
Kutub Selatan
90U
Garisan
Artik

Hemisfera
utara

66 U
23 U

Garisan
Sartan
0
Garisan
Khatulistiwa

Hemisfera
selatan

23 S

Garisan
Jadi
Garisan
Antartik
Kutub Selatan

Rajah 1.2: Latitud

utama

66 S

90S

5. Garisan ____________________________ (BT ms 3) adalah latitud yang terpanjang dan

membahagikan bumi kepada dua hemisfera.
6. Longitud utama dilukis melalui bandar _____________________ (BT ms 4) di London.
7. Ia turut dikenali sebagai ___________________________________________________ (GMP) (BT
ms 4).
8. Longitud 180T dan 180B adalah garisan yang sama dan dikenali sebagai
___________________________ _________________________ (GTA (BT ms 4).
9. Tarikh akan berubah awal satu hari jika melintasi GTA dari barat ke timur. Sebaliknya,
tarikh akan menjadi lewat satu hari jika merentasi GTA dari timur ke barat.
3

1.2: Menyatakan kedudukan di atas glob

1. Kedudukan sesuatu tempat pada glob dapat ditentukan melalui titik persilangan antara
latitud dan longitud.
2. Latitud G berdasarkan glob di bawah ialah __________
manakala longitudnya ialah __________. Oleh itu, kedudukan
G pada glob di bawah ialah ____________________.

KU

1.3: Mengira waktu tempatan

40
U

1. Waktu tempatan adalah

G
__________________________________________________________________
_______________________________________________ (BT ms 8).

2. Latitud / Longitud (*potong yang salah) digunakan untuk mengira perbezaan

waktu ti0
P
tempat yang berbeza.
3. Bumi membuat satu putaran dalam _______ jam (BT ms 9).
0
76T

4. Satu putaran bumi bersamaan dengan 360.

5. Oleh itu, setiap satu jam, bumi berputar pada jarak ____________________(BT ms 9) iaitu
KS
(360 24 jam =
).

6. Masa yang diambil untuk bumi berputar pada jarak 1 ialah 4 minit (iaitu (60 15 = 4
minit).
7. Waktu tempatan yang terletak di sebelah timur adalah lebh dahulu daripada waktu
tempatan yang terletak di sebelah _____________.
8. Panduan mengira waktu tempatan
Terdapat tiga langkah dalam mengira waktu tempatan:
I.
Kira selisih longitud
Sekiranya pengiraan tersebut tidak melalui 0, selisih longitud perlu ditolak
spt Contoh 1.
Sekiranya pengiraan tersebut melalui 0, selisih longitud perlu ditambah spt
Contoh 3.
II.
Kira perbezaan masa
III.
Kira waktu tempatan
Jika waktu rujukan berada di sebelah kanan dan waktu yang ingin dicari
berada di sebelah kiri, tolak waktu rujukan dengan perbezaan masa seperti
dalam Contoh 3.
Jika waktu rujukan berada di sebelah kiri dan waktu yang ingin dicari berada
di sebelah kanan, tambah waktu rujukan dengan perbezaan masa seperti dalam
Contoh 4.
Contoh 1

30T

(+)
C
5.00
Apakah waktu
pagitempatan di C?(30T) jika ketika

itu waktu tempatan di 0 ialah 5.00 pagi?

Pengiraan jawapan:

=
5.00 pagi
I Waktu tempatan di 0
Selisih longitud
=
30 0
=
30

II

Perbezaan 1 = 4 minit
30
= 30 x 4
= 120 minit 60 minit
= 2 jam

Contoh 2

40B
(-)

5.00
B
?
Apakah waktu tempatan dipagi
B (40B) jika ketika

itu waktu tempatan di 0 ialah 5.00 pagi?

Pengiraan jawapan:

=
5.00 pagi
I Waktu tempatan di 0
Selisih longitud
= 40 0
= 40

II

II
I

Perbezaan 1 =
40
=
=
=

4 minit
40 x 4
160 minit 60 minit
2 jam 40 minit

II
I

Waktu tempatan di C
=5.00 pagi + 2 jam
= 7.00 pagi

Contoh 3 40B

(+)
3.00 petang

Contoh 4 80B

30T
D?

Apakah waktu tempatan di D (30 T) jika ketika

itu waktu tempatan di 40B ialah 3.00 petang?
Pengiraan jawapan:

=
3 petang
I Waktu tempatan di 0
Selisih longitud
=
40 + 30
=
70

II

II
I

Waktu tempatan di B =5.00 pagi - 2 jam

40 minit
= 2.20 pagi

Perbezaan 1 = 4 minit
70
= 70 x 4
= 280 minit 60 minit
= _________________
Waktu tempatan di C
=
3.00
petang + ____________
=_______________

(+)
3.00 petang

30T
D?

Apakah waktu tempatan di D (30T) jika ketika

itu waktu tempatan di 80B ialah 3.00 petang?
Pengiraan jawapan:

=
3 petang
I Waktu tempatan di 0
Selisih longitud
=
80 + 30
=
_____

II

II
I

Perbezaan 1 = 4 minit
______
= ______ x 4
= __________ 60 minit
= _______________
Waktu tempatan di C
=5.00 pagi + 7 jam
20 minit
= 12.20 tengahari

1.4: Waktu piawai

1. Waktu piawai digunakan bagi menentukan waktu tempatan di Negara mereka.
2. Bumi mempunyai _______ (BT ms 11) zon waktu.
3. Perbezaan bagi setiap zon waktu ialah ______ atau ________ (BT ms 11).

BAHAGIAN A:
KEMAHIRAN
GEOGRAFI

Bab

Arah
(BT ms 16 hingga 19)

Tajuk-tajuk yang akan dipelajari dalam bab ini adalah:

2.1: Bearing sudutan
2.2: Mengukur bearing sudutan kurang daripada 180
2.3: Mengukur bearing sudutan lebih daripada 180
2.1: Bearing sudutan
1. Bearing ialah
____________________________________________________________________________
________________________________________ (BT ms 16).
2. Bearing sudutan bermaksud ________________________________________________________
yang diukur dari arah utara mengikut pusingan jam (BT ms 16).

2.2: Mengukur bearing sudutan kurang daripada 180

1. Lukis satu garisan lurus dan
panjang yang merentasi dua tempat
yang hendak diukur. Dalam kes ini,
adalah dari X ke Y

2. Lukis satu garisan lurus utara selatan

melalui titik rujukan (dalam kes ini, titik
rujukannya adalah di X.

3. Letakkan jangka sudut tepat di

atas garisan utara selatan. Pastikan
titik tengah jangka sudut bertindih
dengan X.

4. Ukur sudut mengikut arah jam. Bacaan

pada jangka sudut ialah 60. Oleh itu,
bearing sudutan Y dari X ialah 60.
60
Y

Y
X
X

2.3: Mengukur bearing sudutan lebih daripada 180

1. Lukis satu garisan lurus dan
panjang yang merentasi dua tempat
yang hendak diukur. Dalam kes ini,
adalah dari A ke B

2. Lukis satu garisan lurus utara selatan

melalui titik rujukan (dalam kes ini, titik
rujukannya adalah di B).

3. Letakkan jangka sudut di sebelah

timur garisan utara selatan dan
dapatkan bacaan 180. Kemudianm
letakkan pula jangka sudut itu di
sebelah barat garisan utara selatan
dan lihat bacaannya.

4. Ukur sudut mengikut arah jam. Bacaan

pada jangka sudut ialah 60. Oleh itu,
bearing sudutan Y dari X ialah 60.

A
A
B

180
B
120

Untuk memperoleh bearing sudutan A ke B,

campurkan 180 dan 120 iaitu 300. Jadi,
bearing sudutan A dari B ialah 300.

BAHAGIAN A:
KEMAHIRAN
GEOGRAFI

Bab

Skala dan Jarak

(BT ms 20 hingga 30)

Tajuk-tajuk yang akan dipelajari dalam bab ini adalah:

3.1: Mengukur jarak di antara dua tempat pada peta dengan menggunakan
skala lurus
3.2: Menukarkan jarak pada peta kepada jarak sebenar dengan
menggunakan skala lurus
3.3: Menukarkan jarak di lapangan kepada jarak pada peta dengan
menggunakan skala lurus
3.1 Mengukur jarak di antara tempat pada peta dengan menggunakan skala
lurus
1. Jarak pada peta dapat diukur secara lurus ataupun secara melengkung.
2. Bahan yang digunakan untuk mengukur jarak pada peta secara lurus adalah:
a. _______________________________________
b. _______________________________________
c. _______________________________________
3. Bahan yang digunakan untuk mengukur jarak pada peta secara melengkung adalah:
a. _______________________________________
b. _______________________________________
4. Langkah-langkah bagi mengukur jarak pada peta secara lurus dengan menggunakan
jangka tolok ialah:
a. Tentukan lokasi yang hendak diukur dan tandakan satu titik pada setiap tempat
yang mahu diukur.
b. Letakkan kedua-dua hujung jangka tolok pada kedua-dua titik tersebut.
c. Tanpa mengubah jarak antara kedua-dua hujung tolok itu, ukur bukaannya pada
skala lurus.
d. Baca jarak sebenar.
5. Langkah-langkah bagi mengukur jarak pada peta secara lurus dengan menggunakan
pembaris ialah:
a. Tentukan lokasi yang hendak diukur dan tandakan satu titik pada setiap tempat
yang mahu diukur.
b. Letakkan pembaris pada tempat yang hendak diukur.
c. Baca ukuran pada pembaris.
6. Langkah-langkah bagi mengukur jarak pada peta secara lurus dengan menggunakan
jalur kertas ialah:
8

a. Tentukan lokasi yang hendak diukur dan tandakan satu titik pada setiap tempat
yang mahu diukur.
b. Buat satu tanda pada jalur kertas dan letakkan pada salah satu titik yang dibuat
tadi.
c. Kemudian, tandakan jarak dan pindahkan ukurannya ke atas skala lurus.
d. Baca ukurannya.
7. Langkah-langkah bagi mengukur jarak pada peta secara melengkung dengan
menggunakan benang:
a. Tandakan satu titik di tengah-tengah tempat yang hendak diukur.
b. Tandakan satu tanda pada satu hujung benang dengan pen.
c. Letakkan bahagian yang bertanda itu di salah satu tempat yang hendak diukur.
d. Letakkan benang mengikut lengkungan ke tempat yang satu lagi.
e. Kemudian, letakkan benang itu di atas skala lurus.
f. Baca ukurannya.
8. Langkah-langkah bagi mengukur jarak pada peta secara melengkung dengan
menggunakan jalur kertas:
a. Tandakan satu titik di tengah-tengah tempat yang hendak diukur.
b. Tandakan satu tanda pada kertas dengan pen atau pensel.
c. Letakkan bahagian yang bertanda itu di salah satu tempat yang hendak diukur.
d. Gerakkan jalur kertas di sepanjang bahagian lurus yang pertama, kedua dan
seterusnya sehingga sampai ke titik yang satu lagi.
e. Kemudian, alihkan jalur kertas itu pada skala lurus. Baca jarak sebenar.

3.2: Menukarkan jarak pada peta kepada jarak sebenar dengan

menggunakan skala lurus
1. Jarak pada peta boleh ditukarkan kepada jarak sebenar dengan menggunakan skala
lurus yang disediakan.

Bukit Sentosa
RumahHas
an

RumahSha
mil

2. Ukur jarak pada peta di atas kepada jarak sebenar dengan menggunakan skala lurus.
Bil.

Tempat

1.

Jarak antara hadapan rumah Shamil ke hadapan

rumah Hasan melalui jalan raya

2.

Jarak mengikut jalan raya antara simpang Kg.

Langsat ke hadapan rumah Hasan

3.

Jarak lurus dari puncak Bukit Sentosa ke rumah

Shamil

4.

Jarak antara kilang ke Kg Som mengikut jalan

keretapi estet

Jarak pada
peta

Jarak
sebenar

10

3.3: Menukarkan jarak di lapangan kepada jarak pada peta dengan

menggunakan skala lurus
Pasar
Rumah Amri

8 km

Masjid

Balai Polis

Jalan Sungai Abong

Kedai Buku

Bukit Suria

Rumah Fatin

4 km

Pejabat Pos
6 km

12 km
Jalan sawah Semadan

Sekolah

6 km

Jalan Kebun
Nenas

Balai raya

6 km

Tasik Biru

Rajah 3.1: Kedudukan Kampung Panglima

1. Jarak sebenar di permukaan bumi dengan membahagikan jarak sebenar dengan skala
lurus.
2. Pengiraan bagi menukarkan jarak sebenar kepada jarak pada peta.
Jarak sebenar Jalan Sawah Sempadan =
Skala lurus = 1 cm mewakili 2 km
Oleh itu, jarak pada peta = ____ = _____ cm
2

3. Berikut ialah jarak pada peta bagi rajah 3.1 setelah dibahagikan jarak sebenarnya.

Peta 3.1: Peta Kampung Panglima mengikut skala 1cm : 2 km

11

BAHAGIAN A:
KEMAHIRAN
GEOGRAFI

Bab

Graf
(BT ms 31 hingga 40)

Tajuk-tajuk yang akan dipelajari dalam bab ini adalah:

4.1: Graf Bar Berganda
4.2: Graf Garisan Berganda
4.1: Graf Bar Berganda
1. Graf jenis ini digunakan untuk
_____________________________________________________________
_________________________________________________________ (BT ms 31).
2. Jadual 4.1 menunjukkan maklumat yang disusun secara kasar.
Tingkata
n

Lelaki

Perempuan

Jumlah

IIII IIII IIII III

IIII IIII IIII IIII IIII III

46

IIII IIII IIII IIII II

IIII IIII IIII IIII IIII III

50

IIII IIII IIII IIII

IIII I

IIII IIII IIII IIII IIII IIII

IIII

60

Jumlah Besar

156

3. Jadual 4.2 pula menunjukkan maklumat yang disusun secara lebih teratur.
Tingkata
n

Lelak
i

Perempua
n

Jumlah

46

50

60

Jumlah Besar

156

4. Graf 4.1 ialah contoh graf bar berganda.

4.1.1: Panduan Melukis Graf Berganda

Lukis graf bar berganda berdasarkan jadual di bawah mengenai bilangan ahli
rumah sukan SMKKJ bagi tingkatan 2.
Rumah
Sukan

Lelak
i

Perempua
n

Jumlah
pelajar

Hijau

20

15

35

Merah

20

20

40

Biru

25

20

45
12

Kuning

18

22

40

Jumlah

83

72

160

1.
2.
3.
4.

Lukis paksi mendatar dan labelkan rumah sukan

Lukis paksi menegak dan labelkan bilangan pelajar. Pilih skala yang sesuai.
Lukis bar yang menunjukkan bilangan pelajar lelaki rumah sukan hijau.
Lukis bar yang menunjukkan bilangan pelajar perempuan rumah sukan hijau di
sebelahnya.
5. Lukis bar untuk ahli rumah sukan yang lain.
6. Tulis tajuk graf yang sesuai.
7. Lukis petunjuk untuk membezakan jantina.

Tampal graf yang anda lukis dalam kertas graf di sini.

4.1.2:
1.
2.
3.
4.
5.

Mentafsirkan Jadual dan Graf Bar Berganda

Perhatikan tajuk jadual untuk mendapatkan maklumat ringkas.
_________________________________________________________________ (BT ms 35)
Perhatikan nilai tertinggi dan nilai terendah bagi setiap data.
Buat perbandingan untuk mendapatkan perbezaan dan persamaan.
Contoh tafsiran adalah seperti berikut:
Graf di atas menunjukkan jumlah
________________________________________
__________________________________. Rumah Biru mempunyai jumlah
ahli yang paling ramai iaitu sebanyak _______ orang berbanding
rumah-rumah lain. Jumlah ahli lelaki bagi rumah__________ dan rumah
________ adalah sama banyak iaitu seramai _______ orang bagi setiap
rumah. Manakala rumah ___________ dan _________ mempunyai pelajar
perempuan yang sama banyak iaitu seramai 20 orang. Rumah
________ mempunyai ahli perempuan yang paling sedikit iaitu seramai
13

4.2: Graf Garisan Berganda

1. Graf jenis ini mempersembahkan data dalam bentuk _____________________.
2. Garisan-garisan ini _______________________________________________________. (Blog A ms
11). Titik-titik ini mempunyai nilai yang berlainan.
3. Graf jenis ini __________________________________________ (Blog A ms. 12), iaitu 2 atau
lebih. Oleh itu, perbandingan dapat dilihat dengan jelas.
4. Cara mentafsir graf garisan sama dengan graf bar berganda.
4.1.1: Panduan Melukis Graf Garisan Berganda
Jenis kereta

Januar
i

Februar
i

Mac

April

Mei

Jun

Perodua
Kancil

10

10

Proton Wira

1.
Lukis paksi mendatar dan labelkan bulan-bulannya.
2.
Lukis paksi menegak dan labelkan bilangan jualan kereta setiap bulan. Pilih skala
yang sesuai.
3.
Tandakan poin x yang menunjukkan bilangan jualan kereta bagi kereta Proton.
4.
Tandakan poin yang menunjukkan bilangan jualan kereta bagi kereta Perodua.
5.
Tulis tajuk graf yang sesuai.
6.
Label garisan.

Tampal graf yang anda lukis dalam kertas graf di sini.

14

BAHAGIAN A:
KEMAHIRAN
GEOGRAFI

Bab

Rajah
(BT ms 41 hingga 51)

Tajuk-tajuk yang akan dipelajari dalam bab ini adalah:

5.1: Rajah Kitaran
5.2: Peta Minda
Nota: Rajah adalah bahan grafik __________________________________________________
serta dipersembahkan dengan cara yang ______________________________________.
5.1: Rajah Kitaran
1. Rajah kitaran ialah ________________________________________
2. Maklumat bagi menghasilkan satu rajah kitaran perlu dikumpul terlebih dahulu
sebelum melukis rajah kitaran.
3. Bagi mentafsir rajah kitaran pula, pelajar perlu memerhatikan tajuk rajah. Lihat urutan
nombor atau arah anak panah.
4. Baca huraian ringkas yang diberikan.
2
Kepompong
Ulat beluncas

Kitaran hidup
seekor ramarama

1
Telur

4
5

Rama-rama
keluar dari
kepompong

Rama-rama

Rajah ini menunjukkan _________________________________________.

Seekor rama-rama boleh bertelur purata sebanyak 200 biji. Dari sebiji
___________ itu, akan lahir _______________________. Ulat bulu ini akan
hidup selama dua hingga tiga minggu sebelum ia kemudiannya
bertukar menjadi _____________________. Setelah beberapa lama,
____________________ ____________________________ dan menjelma
menjadi ___________________________.

5.2: Peta Minda

1. Peta minda adalah rajah yang dilukis untuk meringkaskan maklumat.
2. Cara mentafsir peta minda hampir sama dengan cara mentafsir rajah kitaran.

15

3. Lukis sebuah peta minda mengenai peralatan yang digunakan bagi mengukur jarak
lurus dan jarak melengkung.

Jarak lurus

Jarak

Jarak
melengkung

16

BAHAGIAN A:
KEMAHIRAN
GEOGRAFI

Bab

Peta
(BT ms 52 hingga 62)

Tajuk-tajuk yang akan dipelajari dalam bab ini adalah:

6.1: Peta Bergambar
6.1: Peta Bergambar (Blog A ms 14)
1. Peta jenis ini digunakan untuk
_____________________________________________________________ .
2. Terdapat tiga jenis simbol iaitu _______________________________________________ .
3. Simbol bergambar merupakan
_____________________________________________________________.
4. Simbol huruf __________________________________________________.
5. Simbol angka _________________________________________________.
6. Simbol-simbol ini menunjukkan taburan ciri-ciri fizikal dan budaya sesuatu tempat.
7. Antara ciri-ciri fizikal adalah seperti berikut:
Bil

Ciri fizikal

Contoh

1.

Bentuk muka bumi

Gunung, bukit, tanah pamah, teluk

dan pulau.

2.

Tumbuh-tumbuhan
semula jadi

Hutan paya, belukar, rumput dan

hutan rimba

3.

Saliran

Sungai, tasik, parit dan paya

8. Ciri-ciri budaya pula adalah seperti berikut:

Bil.

Ciri-ciri budaya

Contoh

1.

Petempatan

Bangunan, sekolah, masjid, kedai, dan balai polis

2.

Pengangkutan

Jalan raya, jalan kereta api, stesen bas dan

lapangan terbang

3.

Perhubungan

Stesen radio dan televisyen

4.

Kegiatan
ekonomi

Penanaman padi, perlombongan bijih timah dan

pelancongan

9. Senaraikan lima ciri fizikal dan ciri budaya yang terdapat pada peta bergambar di
bawah:
Bil

Ciri Fizikal

Ciri Budaya

1.

17

2.
3.
4.
5.

Tampal gambar ms BT 60

18

BAHAGIAN B:
GEOGRAFI
FIZIKAL
&
MANUSIA
19

BAHAGIAN B:
GEOGRAFI FIZIKAL &
MANUSIA

Bab

Taburan Penduduk
(BT ms 64 hingga 74)

Tajuk-tajuk yang akan dipelajari dalam bab ini adalah:

7.1: Taburan penduduk Malaysia
7.2: Faktor-faktor yang mempengaruhi taburan penduduk Malaysia
7.1: Taburan penduduk Malaysia (BT ms 64 -66)
1. Taburan penduduk bermaksud
_____________________________________________________________.
2. Kepadatan penduduk pula bermaksud
_______________________________________________________
_________________________________________________________.
3. Kepadatan penduduk boleh dikira seperti berikut:
Kepadatan penduduk = Jumlah
penduduk
luas kawasan
4. Secara umumnya, taburan penduduk Malaysia tidak sekata. Ia terbahagi kepada:

Definisi

Kawasan berpenduduk
padat

Kawasan berpenduduk
sederhana

Kawasan
berpenduduk jarang

Penduduk lebih
daripada ________
orang.

Penduduk antara ____

hingga ______ orang

Penduduk kurang
daripada _____ orang

Semenanjung
Malaysia
Sabah
Sarawak
-

Semenanjung
Malaysia
Sabah
Sarawak
-

Semenanjung
Malaysia
Sabah
Sarawak
-

Kawasan
terlibat
Contoh
tempat

20

7.2: Faktor-faktor yang mempengaruhi taburan penduduk Malaysia

1. Taburan penduduk yang tidak sekata di Malaysia dipengaruhi oleh beberapa faktor
iaitu:
a. ______________________________
d.
______________________________
___
_______
b. ______________________________
e.
______________________________
___
_______
c. ______________________________
___

Faktor-faktor yang mempengaruhi taburan penduduk Malaysia

Kawasan tanah
pamah

Bentuk muka
bumi

Kawasan bersaliran
baik

Kawasan gunung dan

kawasan pedalaman
berhutan tebal

Kegiatan Sosioekonomi

Sumber
Mineral

Dasar Kerajaan

Perkembangan sektor
ekonomi
Kemudahan yang
disediakan
Perlombongan

Dasar Perindustrian
Negara

Dasar Pertanian
Negara
Pengangkutan
dan
Perhubungan

Kemudahan
pengangkutan dan
perhubungan

Tanahnya subur
Sesuai untuk pembinaan kawasan
penempatan.
Air penting untuk kehidupan
Tempat yang mempunyai saliran yang baik
akan menjadi tumpuan penduduk.
Kawasan jenis ini biasanya mempunyai
taburan penduduk yang jarang kerana
pembinaan pelbagai kemudahan memerlukan
belanja yang tinggi
Ada juga tanah tinggi yang mempunyai
kepadatan penduduk yang tinggi seperti
Kundasang di Sabah dan Cameron Highlands.
Ia member peluang pekerjaan kepada ramai
penduduk
Adanya kemudahan infrastruktur yang baik
Menjadi pusat aktiviti kerana kemudahan
yang disediakan.
Ia mampu membangunkan sesuatu tempat
Ia menggalakkan pembinaan kawasan
perindustrian yang terancang
Contohnya Bayan Lepas dan Perai di Pulau
Pinang, Sungei Way dan Telok Panglima
Garang di Selangor
Usaha untuk membangunkan kawasan
pertanian
Kawasan yang mempunyai system
pengangkutan yang baik mempunyai taburan
penduduk yang padat.
Ia membantu kawasan tersebut untuk
bergerak dan berkembang dengan baik.

21

BAHAGIAN B:
GEOGRAFI FIZIKAL &
MANUSIA

Bab

Perubahan Penduduk
(BT ms 85 hingga 74)

Tajuk-tajuk yang akan dipelajari dalam bab ini adalah:

8.1: Definisi perubahan penduduk dan istilah-istilah berkaitan
8.2: Faktor-faktor yang mempengaruhi perubahan penduduk
8.1: Definisi perubahan penduduk dan istilah-istilah (BT ms 75 - 76)
1. Perubahan penduduk adalah ________________________________________ atau
____________________ dalam setahun akibat _________________________ dan
_________________.
2. Kadar kelahiran pula adalah
_______________________________________________________________.
3. Kadar kematian bermaksud jumlah kematian bagi setiap __________ penduduk dalam
tahun tertentu.
4. Migrasi pula adalah __________________________________ dari satu tempat ke satu tempat
yang lain dengan tujuan ______________________________________________
___________________________________________________________________.
5. Pertambahan semula jadi bermaksud perbezaan antara ________________________________
dengan __________________________.
6. Imigrasi pula adalah ____________________________________ ke sesuatu kawasan.
7. Emigrasi pula bermaksud perpindahan penduduk keluar dari satu-satu kawasan.

8.2: Faktor-faktor yang mempengaruhi perubahan penduduk

Faktor perubahan penduduk

Kadar
kelahiran
8.2.1: Kadar kelahiran
Kadar kelahiran kasar =
1. Kadar kelahiran kasar
x

jumlah kelahiran dalam setahun

1000

Jumlah penduduk pada pertengahan

2. Faktor-faktor yang mempengaruhi kadar kelahiran adalah:

Dasar Kependudukan Negara
Kerajaan menggalakkan pertambahan
penduduk ____________ orang

Amalan perancangan keluarga

Ia mengehadkan saiz keluarga.
Dari sudut positifnya, anak mendapat
22

menjelang abad ke-____.

lebih perhatian daripada ibu bapa.

Memberi kemudahan cuti bersalin

________________________________
________________________________
Kerjaya dan status

Perkahwinan

Penduduk yang berkerjaya dan

berkahwin mampu meningkatkan
kadar kelahiran.
Taraf dan ekonomi keluarga

Perkahwinan awal pada usia muda

boleh meningkatkan kadar kelahiran
kerana pada waktu itu, kadar
kesuburan lebih tinggi.
Peluang pekerjaan

Keadaan ekonomi keluarga

mempengaruhi kadar kelahiran.
Ekonomi keluarga yang baik mampu
_________________ kadar kelahiran.
Sosiobudaya dan agama

Pelbagai peluang pekerjaan

membuatkan ramai penduduk yang
sibuk bekerja.
Ini mengehadkan kadar kelahiran.
Taraf pendidikan

Perbezaan tanggapan terhadap

kelahiran turut mempengaruhi kadar
kelahiran.

Kesedaran tentang kepentingan

pendidikan telah ________________.
Ini menyebabkan ramai wanita
berpelajaran tinggi dan menyebabkan
kebanyakan mereka
________________________.

8.2.1: Kadar kematian

1. Kadar kematian kasar

Kadar kematian kasar =

x
1000

jumlah kematian dalam setahun

Jumlah penduduk pada pertengahan

2. Faktor-faktor yang mempengaruhi kadar kematian adalah (BT ms 80):

Faktor-faktor yang
mempengaruhi
kadar kematian

23

8.3.1: Migrasi (BT ms 82)

1. Terdapat dua golongan imigran (pendatang asing) di negara kita iaitu:
a. _______________________________
b. _______________________________
2. Pekerja mahir biasanya bekerja di sektor
_____________________________________________________
_________________________________________________________________________________.
3. Pekerja tidak mahir pula bekerja di sektor
____________________________________________________
_________________________________________________________________________________.
4. Faktor-faktor yang mempengaruhi imigrasi dan emigrasi
Imgirasi

Emigrasi

Keadaan politik yang

stabil

Peluang pekerjaan yang

baik

Peluang pekerjaan

Peluang pendidikan

Faktor peribadi

Faktor peribadi

24

BAHAGIAN B:
GEOGRAFI FIZIKAL &
MANUSIA

Bab

Migrasi Penduduk
(BT ms 86 hingga 91)

Tajuk-tajuk yang akan dipelajari dalam bab ini adalah:

9.1: Migrasi penduduk
9.2: Jenis-jenis migrasi
9.3: Migrasi penduduk dari luar bandar ke bandar
9.4: Migrasi penduduk dari luar bandar ke luar bandar
9.1: Migrasi penduduk (BT ms 86)
1. Migrasi penduduk melibatkan ____________________ atau penghijrahan seseorang dari
sesuatu tempat ke tempat yang lain.
2.
Migrasi terbahagi kepada dua iaitu:
Migrasi
_______________________

Migrasi
_______________________

Penghijrahan penduduk dari

______ ___________ ke
_______________.

Perpindahan tempat tinggal

secara _________ atau
______________ dalam
sesebuah negara.

9.2: Jenis-jenis migrasi (BT ms. 86)

1. Terdapat empat jenis migrasi yang berlaku iaitu:
a. Migrasi dari ________________ ke _____________________.
b. Migrasi dari ___________________________ ke ___________________________.
c. Migrasi dari ___________________________ ke ________________.
d. Migrasi dari ________________ ke ___________________________.
2. Dalam bab ini, kita hanya akan membicarakan tentang dua jenis migrasi iaitu migrasi
luar bandar ke bandar dan migrasi luar bandar ke luar bandar.

9.3: Migrasi penduduk dari luar bandar ke bandar (BT ms 87)

1. Migrasi penduduk dari luar bandar ke bandar ialah pergerakan penduduk ke
__________________.
2. Kebanyakannya bertumpu ke ______________, ___________________________ dan kawasan
____________________________.
3. Migrasi jenis ini menyebabkan pertumbuhan bilangan penduduk di ___________________.
4. Faktor-faktor yang menarik penduduk luar bandar berpindah ke bandar adalah kerana:
a. _______________________________
b. Dasar kerajaan
c. _______________________________
d. _______________________________
25

e.
f.
g.
h.

_______________________________
Peningkatan taraf pendidikan
Keluarga
Bencana alam

9.4: Migrasi penduduk dari luar bandar ke luar bandar

1. Migrasi penduduk dari luar bandar ke luar bandar merupakan ___________________ (BT
ms 89) yang berlaku antara negeri atau kawasan dalam negeri.
2. Ia berkaitan dengan pembukaan tanah rancangan oleh pihak kerajaan khususnya
melalui FELDA.
3. Migrasi jenis ini bertujuan untuk mengurangkan kadar kemiskinan.

26

BAHAGIAN B:
GEOGRAFI FIZIKAL &
MANUSIA

Bab

10

Kesan Perubahan
Penduduk terhadap Alam
Sekitar
(BT ms 92 hingga 103)

Tajuk-tajuk yang akan dipelajari dalam bab ini adalah:

10.1: Kesan perubahan penduduk terhadap penerokaan sumber tanih
10.2: Kesan perubahan penduduk terhadap penerokaan sumber hutan
10.3: Kesan perubahan penduduk terhadap penerokaan sumber air
10.4: Langkah-langkah penerokaan sumber secara terancang
10.1: Kesan perubahan penduduk terhadap penerokaan sumber tanih
Kesan positif (BT ms 93)
1. Penerokaan tanah

Tanah diteroka untuk

dijadikan
_______________________________
bagi menampung keperluan
makanan penduduk.
2. Kegiatan perlombongan

Kegiatan ini dijalankan

bagi _____________________________
seperti bijih timah dan bijih besi.

Kesan negatif (BT ms 94)

1. Tanah tidak subur

Ia berlaku disebabkan oleh

penanaman yang dilakukan secara
____________________ tanpa rehat.

2. Pencemaran

Penggunaan
___________________________ seperti baja
kimia, racun serangga dan sebagainya
bagi meningkatkan hasil tanaman
menyebabkan pencemaran kepada
tanah.

10.2: Kesan perubahan penduduk terhadap penerokaan sumber hutan

Kesan positif (BT ms 95)
1. Membekalkan kayu-kayan dan
hasil hutan

Hutan di Malaysia adalah

jenis _______ _________________.

Kesan negatif (BT ms 95)

1. Memusnahkan habitat flora dan fauna

_________________________________
___ ____________________________________
____________________________________.

Antara pokok kayu keras

yang bernilai tinggi adalah
seperti ________________
_________________________________
________________________________.

27

2. Membangunkan pelbagai
kegiatan ekonomi

Adanya pusat rekreasi

yang mampu menjana ekonomi
negara.

Eksport kayu-kayan
bernilai tinggi.

2. Hakisan tanah

Penebangan hutan secara

berlebihan mengakibatkan hakisan
__________________
_____________________________.

Air larian permukaan bermaksud

___________
______________________________________
_____________________________________.

28

10.3: Kesan perubahan penduduk terhadap penerokaan sumber air

Kesan positif (BT ms 96)

Kesan 29negatif (BT ms 97)

1. Pembinaan empangan untuk

bekalan air kepada penduduk,
pertanian dan perindustrian.

1. _________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________

2. Membekalkan tenaga
hidroelektrik
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________

2. _________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________

3. Perikanan
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________

3. Pencemaran air
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________

4. Ekopelancongan
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________

10.4: Langkah-langkah penerokaan sumber secara terancang

1. Penerokaan sumber yang terancang mampu mengurangkan kesan-kesan negatif
kegiatan tersebut terhadap alam sekitar.
2. Langkah-langkah ke arah penerokaan sumber secara terancang adalah:
Sumber tanih (BT ms 98)

Sumber hutan (BT ms 99)

Sumber air (BT ms 99-100)

1. Penggunaan baja organik

_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
________________________

1. Menubuhkan ladang
hutan
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
________________________

_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________

2. Menebus guna kawasan

2. Kawasan lombong
terbiar
ditebus guna
Contoh-contohnya adalah
_________________________
seperti ___________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
________________________
_________________________

_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
29

_________________________
3. Pertanian teres
Kebaikannya ialah
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________

_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________

_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________

4. Penggunaan teknik
pertanian moden
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________

_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________

_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________

30

BAHAGIAN B:
GEOGRAFI FIZIKAL &
MANUSIA

Bab

11

Hubungan
Kependudukan
dengan Sumber
(BT ms 104 hingga 115)

Tajuk-tajuk yang akan dipelajari dalam bab ini adalah:

11.1: Takrifan konsep
11.2: Ciri-ciri, kesan dan contoh negara yang mempunyai penduduk
berlebihan
11.3: Ciri-ciri, kesan dan contoh negara yang kurang penduduk
11.4: Kesan dan contoh negara yang mempunyai penduduk berlebihan dan
yang kurang penduduk
11.1: Takrifan konsep (BT ms 104)
1. Penduduk berlebihan bermaksud jumlah penduduk di sesuatu kawasan yang
________________ bekalan sumber semula jadi sedia ada.
2. Kurang penduduk bermaksud ____________________________________________ tidak
mencukupi untuk memajukan
___________________________________________________________________ sepenuhnya dengan
teknologi sedia ada.
3. Penduduk optimum pula ialah negara yang mempunyai
________________________________________ _______________________________________ dengan
_______________________________________.
4. Sumber membawa maksud
_______________________________________________________________ bagi tujuan
_________________________ dan _______________________________________________.

11.2: Ciri-ciri negara yang mempunyai penduduk berlebihan (BT ms 105)

Ciri-ciri penduduk
berlebihan

31

11.3: Ciri-ciri negara yang kurang penduduk (BT ms 109)

Ciri-ciri kurang
penduduk

11.4: Kesan dan contoh negara yang mempunyai penduduk berlebihan dan
yang kurang penduduk
Negara berlebihan penduduk
(BT ms 106 108)
_____________________________
Dari segi sumber makanan _____________________________
Pernyataan

Negara kurang penduduk

(BT ms 110 - 112)
_____________________________
_____________________________

Dari segi tempat tinggal

_____________________________
_____________________________

_____________________________
_____________________________

Dari segi peluang

pekerjaan

_____________________________
_____________________________

_____________________________
_____________________________

Dari segi kemudahan

kesihatan

_____________________________
_____________________________

_____________________________
_____________________________

Dari segi kemudahan asas

_____________________________
_____________________________

_____________________________
_____________________________

Dari segi taraf hidup

_____________________________
_____________________________

_____________________________
_____________________________

Dari segi kadar

pertambahan semula jadi

_____________________________
_____________________________

_____________________________
_____________________________

Contoh negara

_____________________________
_____________________________

_____________________________
_____________________________

32

BAHAGIAN B:
GEOGRAFI FIZIKAL &
MANUSIA

Bab

12

Petempatan
(BT ms 116 hingga 135)

Tajuk-tajuk yang akan dipelajari dalam bab ini adalah:

12.1: Menyatakan lokasi petempatan awal
12.2: Jenis petempatan
12.3: Faktor-faktor yang mempengaruhi petempatan luar bandar
12.4: Pola petempatan luar bandar
12.5: Fungsi petempatan luar bandar
12.1: Menyatakan lokasi petempatan awal
1. Petempatan ialah
_______________________________________________________________________
___________________________________________ (BT ms 116).
2. Antara aktiviti itu termasuklah
_____________________________________________________________
____________________________________________________________________________ (BT ms
116).
3. Di Malaysia, petempatan bermula
__________________________________________________________
____________________________________ (BT ms 116).
4. Manusia dahulu hidup secara ___________________ (BT ms 117).
5. Kemudian manusia mengubah cara hidup. Mereka mula pandai
__________________________________ ___________________________________ dan
____________________________________(BT ms 117).
6. Ini menyebabkan manusia tinggal dan menetap di sesuatu kawasan.
7. Petempatan awal di dunia bermula di lembangan sungai. Berikut adalah lokasi
kedudukan petempatan awal di dunia (BT ms 117):

Tekap peta di ms 117 dan tampal

Petempatan awal di dunia

33

8. Faktor-faktor yang mempengaruhi petempatan awal adalah (BT ms 117):

a. ______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________.
b. ______________________________________________________________________________.
c. ______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________.
d. ______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________.
9. Petempatan awal di Malaysia terletak di
____________________________________________________
____________________________________________________________________ (BT ms 118).
10.Antara petempatan awal di Malaysia adalah (BT ms 118):
J

11.Lokasi petempatan awal adalah seperti berikut (BT ms 118):

34

12.2: Jenis petempatan

1. Terdapat dua jenis petempatan di Malaysia iaitu (BT ms 120):
a. __________________________________________________________
b. __________________________________________________________
2. Berikut adalah perbezaan antara petempatan bandar dan luar bandar (BT ms 120 - :
Pernyataan

Petempatan bandar

Petempatan luar bandar

Fungsi (jenis kegiatan

ekonomi dan aktiviti sosial
yang dijalankan)
Saiz penduduk
Kepadatan penduduk

12.3: Faktor-faktor yang mempengaruhi petempatan luar bandar (BT ms 123

126)
1. Bentuk muka bumi
a. Petempatan di luar banda terletak di kawasan-kawasan yang berikut:
i. _________________________________. Kawasan ini sesuai untuk kegiatan
pertanian. Contohnya adalah seperti Sungai Manik di Perak,
_________________________________
_________________________________________________________________________.
ii. ________________________________________. Contohnya adalah seperti di
Lembah Sungai Pahang.
iii. _________________________________________________. Contohnya seperti di
Cameron Highland, _________________________ dan
____________________________ di Sabah serta
_______________________________________ di Sarawak.
2. ________________________________
3. ________________________________
4. ________________________________
5. Ketersampaian
a. Ketersampaian bermaksud
__________________________________________________________
________________________________________________.
b. Kampung Penarik dan Kampung Merang di Terengganu di bina selari dengan
_________________.
c. Kawasan yang menjadikan sungai sebagai cara pengangkutan yang penting
ialah di ____________
_______________________________________________________________________________.
6. ________________________________

12.4: Pola petempatan luar bandar

1. Pola petempatan bermaksud
_____________________________________________________________
___________________________________________ (BT ms 126).
35

2. Ada empat jenis pola petempatan luar bandar iaitu

__________________________________________, ________________________________________,
___________________________________________ dan
___________________________________________ (BT ms 126).
3. Berikut ialah lakaran-lakaran bagi pola-pola petempatan di luar bandar (BT ms 127):

pola berselerak

pola berjajar

pola berpusat

pola berkelompok

4. Ciri-ciri pola petempatan adalah seperti berikut (BT ms 127 129):

Ciri-ciri

Pola berselerak

Pola berjajar

Pola berpusat

Pola
berkelompok

Kedudukan
bangunan dan
rumah

Lokasi
bangunan dan
rumah

12.5: Fungsi petempatan luar bandar

Bil

Fungsi

Contoh

1.

Menjadi kawasan
pertanian

Lembah Sungai Kelantan, Terengganu dan Sungai Muda di

Kedah adalah pengeluar hasil padi.

2.

Pengeluar bahan
mentah

3.
4.
5.

36

6.

BAHAGIAN B:
GEOGRAFI FIZIKAL &
MANUSIA

Bab

13

Pembandaran
(BT ms 136 hingga 158)

Tajuk-tajuk yang akan dipelajari dalam bab ini adalah:

13.1: Proses pembandaran
13.2: Faktor-faktor yang mempengaruhi pembandaran Malaysia
13.3: Fungsi bandar di Malaysia
13.4: Kesan pembandaran di Malaysia dan negara lain
13.5: Langkah-langkah mengurangkan masalah pembandaran di Malaysia

13.1: Proses pembandaran

1. Pembandaran berlaku apabila
___________________________________________________________
________________________________________________ (BT ms 136).
2. Pembandaran adalah proses berterusan yang melibatkan (BT ms 136 137):
a. __________________________________________________________
b. __________________________________________________________
c. __________________________________________________________
d. __________________________________________________________
e. __________________________________________________________
3. Proses pembandaran bermula __________________________________________________ (BT ms
137).
4. Contoh bandar-bandar yang terlibat dengan perlombongan bijih timah suatu ketika
dahulu adalah
____________________________________________________________________________________
________________________________ (BT ms 137).
5. Ada juga bandar-bandar yang dahulunya terlibat dengan penanaman getah seperti
__________________
_______________________________________________________________________ (BT ms 137
138).
6. Sesuatu tempat itu dikategorikan sebagai bandar apabila saiz penduduknya adalah
_________ (BT ms 138) atau lebih.

13.2: Faktor-faktor yang mempengaruhi pembandaran Malaysia

1. Antara faktor-faktor yang mempengaruhi pembandaran Malaysia ialah (BT ms 139
141):
a. Sumber semula jadi
b. Peluang pekerjaan
c. __________________________________________________
d. __________________________________________________
37

e. __________________________________________________
2. Faktor penarik ialah
______________________________________________________________________
__________________________________________ (BT ms 141).
3. Faktor penolak pula ialah
__________________________________________________________________
__________________________________________ (BT ms 141).

13.3: Fungsi bandar di Malaysia

1. Antara fungsi-fungsi bandar di Malaysia ialah (BT ms 141 146):
Bil.

Fungsi

Huraian

Contoh

1.

2.
Pusat perniagaan dan
perdagangan
3.

4.

UKM, Bangi,
Selangor
UiTM, Shah Alam,
Selangor

5.

Pusat pelancongan

Terletaknya kawasan-kawasan
pelancongan untuk dilawati dan
mempunyai tempat
penginapan

6.

7.

2. Berikut adalah senarai 13 buah negeri dan satu wilayah persekutuan di Malaysia:
Bil.

Negeri

1.

Selangor

Ibu negeri

Bil
.

Negeri

8.

Kedah

Ibu negeri

38

2.
3.

Seremban
Pahang

4.
5.

7.

10
.
Kangar

Pulau Pinang

6.

Johor Bahru
Sabah

11
.
12
.

Kuala
Terengganu
Kelantan

9.

Kuching
Perak

13
.
14
.

Melaka
Wilayah
Persekutuan

Putrajaya

39

3. Berikut ialah bandar yang ditandakan mengikut fungsi (BT ms 144):

Tampal peta ms 155

Pusat Pentadbiran

B3

P1

B4

P2

B5

P3

Pusat Perindustrian

P4

H1

P5

H2
Pusat Pelancongan

H3

B1

H4

B2

H5

13.4: Kesan pembandaran di Malaysia dan negara lain

1. Kesan pembandaran boleh dibahagikan kepada dua iaitu kesan positif dan kesan
negative
2. Kesan-kesan positif ialah (BT ms 146 148):
a. __________________________________________________________
b. __________________________________________________________
c. __________________________________________________________
d. __________________________________________________________
40

e. __________________________________________________________
f. __________________________________________________________
g. __________________________________________________________
3. Kesan-kesan negatif pula ialah (BT ms 149 150):
a. __________________________________________________________
b. __________________________________________________________
c. __________________________________________________________
d. __________________________________________________________
e. __________________________________________________________
f. __________________________________________________________

13.5: Langkah-langkah mengurangkan masalah pembandaran di Malaysia

(BT ms 151 153)
Bil.

Kesan

Langkah mengatasi

1.

Kesesakan lalu
lintas

__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________

2.

Masalah
setinggan

__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________

41

BAHAGIAN B:
GEOGRAFI FIZIKAL &
MANUSIA

Keperluan Pengangkutan
Bab

14

dan Perhubungan
(BT ms 159 hingga 166)

Tajuk-tajuk yang akan dipelajari dalam bab ini adalah:

14.1: Pengangkutan dan perhubungan awal
14.2: Keperluan pengangkutan dan perhubungan awal

14.1: Pengangkutan dan perhubungan awal

1. Interaksi bermaksud
____________________________________________________________________
________________________________________ (BT ms 159).
2. Sebelum penjajahan, manusia menggunakan dua jalan untuk menghubungi antara satu
tempat dengan tempat yang lain iaitu __________________________ dan
____________________________ (BT ms 159).
3. Antara jalan-jalan darat yang dilalui adalah (BT ms 159):
a. __________________________________________________
b. __________________________________________________
4. Bagi pengangkutan di laut dan sungai, mereka menggunakan _________________,
_________________ dan ______________.
5. Dari segi perhubungan, manusia menggunakan __________________________ dan juga
_____________________________ (BT ms 160).
6. Alat-alat yang digunakan untuk menghasilkan isyarat bunyi adalah
_________________________ dan ________________________.
7. Orang kampung juga menggunakan bunyi laungan untuk memberitahu seluruh
kampung bagi mengumpulkan orang.

14.2: Keperluan pengangkutan dan perhubungan awal

1. Ketika zaman penjajahan, manusia menggunakan dua cara untuk mengangkut
barangan dari satu tempat ke satu tempat yang lain iaitu
________________________________ dan _________________________ (BT ms 164).
2. Pengangkutan di darat dilakukan melalui jalan raya dan juga jalan kereta api.
3. Antara pengangkutan yang digunakan melalui jalan darat ialah (BT ms 161):
a. ____________________________________________
b. ____________________________________________
c. ____________________________________________
4. Kemasukan British bagi mengeksploitasikan bijih timah telah memodenkan sistem
pengangkutan.
5. Landasan kereta api dibina berhampiran dengan kawasan perlombongan bijih timah
dan penanaman getah.
6. Landasan kereta api dibina sepanjang ______km pada tahun ______________ (BT ms 160).
42

7. Rangkaian pengangkutan yang lebih padat berada di bahagian pantai barat berbanding
di bahagian timur.
8. Berikut ialah tempat-tempat yang menjadi laluan dan perhentian kereta api.

Tekap dan tampal peta di ms 160

9. Kenderaan yang digunakan melalui jalan laut pula adalah seperti:

a. ________________________________________________
b. ________________________________________________
c. ________________________________________________
d. ________________________________________________
10.Berikutan itu, pihak British telah membuka beberapa buah pelabuhan seperti:
a. ________________________________________________
b. ________________________________________________
c. ________________________________________________
d. ________________________________________________
11.Tidak seperti zaman sebelum penjajahan, cara berhubung ketika zaman penjajahan
adalah moden antaranya ialah:
a. ________________________________________________
b. ________________________________________________
c. ________________________________________________
43

Aktiviti
Menegak
1. Alat ini menghasilkan isyarat bunyi bagi tujuan mengumpulkan orang kampung.
2. Landasan kereta api pertama di Semenanjung Malaysia menghubungkan ke Port
Weld.
3. Perkembangan pembinaan landasan kereta api dan jalan raya menyebabkan
pembukaan tanah untuk aktiviti penanaman.
Melintang
4. Alat pengangkutan ini penting untuk mengangkut bijih timah dan getah ke pelabuhan.
5. Hasil bahan ini telah memperkenalkan pembinaan jaringan jalan raya dan jalan kereta
api di Malaysia.
6. Jalan pengangkutan awal ini menjadi laluan bagi sampan dan kapal.

1.

4.

44

BAHAGIAN B:
GEOGRAFI FIZIKAL &
MANUSIA

Bab

15

Perkembangan
Jaringan Pengangkutan
(BT ms 167 hingga 187)

Tajuk-tajuk yang akan dipelajari dalam bab ini adalah:

15.1: Perkembangan jaringan pengangkutan
15.2: Faktor-faktor yang mempengaruhi jaringan pengangkutan Malaysia
15.3: Kepentingan jaringan pengangkutan terhadap pembangunan di
Malaysia dan Kanada
15.4: Kesan-kesan perkembangan pengangkutan dan perhubungan terhadap
alam sekitar di Malaysia dan langkah-langkah mengurangkan kesan
perkembangan
15.1: Perkembangan jaringan pengangkutan
1. Jaringan pengangkutan di Malaysia semakin bertambah baik terutama selepas
merdeka.
2. Ia meliputi tiga kategori iaitu ________________, _______________ (BT ms 167) dan udara.
15.1.1: Pengangkutan darat
1. Pengangkutan darat meliputi jalan raya dan juga jalan kereta api.
2. Jalan raya adalah pengangkutan terpenting di Malaysia.
3. Jaringan jalan raya banyak tertumpu di kawasan
___________________________________________, _____________________________________ dan
__________________________________ (BT ms 168).
4. Antara lebuh raya-lebuh raya yang ada di Malaysia ialah (BT ms 168):
Bil.

Nama lebuh raya

Jaringannya

1.

Lebuh Raya Utara-Selatan

Menganjur dari utara ke selatan pantai barat

Semenanjung Malaysia dari Johor Bahru hingga ke
Bukit Kayu Hitam melalui negeri-negeri di bahagian
pantai barat iaitu _______________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________

2.

Menghubungkan bandar raya Kuala Lumpur Petaling

Jaya, Shah Alam dan bandar Klang

3.

Menghubungkan Kuala Lumpur dan Karak

4.
5.
6.

45

7.

8.
9.

5. Jalan kereta api yang terawal dibina dengan menghubungkan

____________________________ ke __________________________________ pada tahun
___________________ (BT ms 171).
6. Fungsi perkhidmatan kereta api adalah untuk
____________________________________________, __________________________________________
dan ____________________________________ _______________ (BT ms 171).
7. Pihak kerajaan juga turut menyediakan
_____________________________________________________ (BT ms 172) yang moden dan
canggih di Lembah Klang.
8. Perkhidmatan ini terdiri daripada ________________________ dan
_______________________________ seperti
________________________________________________________________________________
_________________ (BT ms 172).
9. Sistem rel bersepadu ini penting kepada negara kita kerana ia dapat:
a. ________________________________________________________________________
b. ________________________________________________________________________
c. ________________________________________________________________________
d. ________________________________________________________________________
e. ________________________________________________________________________
15.1.2: Pengangkutan air
1. Malaysia mempunyai tiga jenis penganguktan air iaitu:
a. ___________________________________________________
b. ___________________________________________________
c. ___________________________________________________
2. Di Sabah dan Sarawak, pengangkutan jenis ini masih penting sebagai sistem
pengangkutan. Contohnya
________________________________________________________________________________________
___________________________ (BT ms 173).
3. Berikut adalah beberapa batang sungai di Sabah dan Sarawak yang digunakan dalam
sistem pengangkutan (BT ms 174):
Bil.

Sabah

Sarawak

1.
2.
3.

46

4. Beberapa projek meningkatkan keupayaan dan membangunkan pengangkutan sungai

dilakukan oleh pihak kerajaan. Contohnya
_____________________________________________________ (BT ms 174)

47

5. Berikut ialah senarai pelabuhan kecil, pelabuhan utama dan pelabuhan kontena di
Malaysia (BT ms 174):
Pelabuhan Utama
6.
1.

7.

2.

8.

3.

9.

4.

10.

5.

11.

6.

12.

7.

13.

8.

Pelabuhan kontena

9.

1.
Pelabuhan Kecil

2.

1.

3.

2.

4.

3.

5.

4.

6.

5.

15.1.3: Pengangkutan Udara

1. Pengangkutan udara adalah jenis pengangkutan yang cepat dan pantas tetapi
tambangnya mahal.
2. Malaysia mempunyai lapangan terbang antarabangsa dan domestik seperti (BT ms
177).
Kawasan

Lapangan Terbang
Antarabangsa

Lapangan Terbang Domestik

Semenanjung
Malaysia
Sarawak

Sabah

48

3. Malaysia menawarkan dua jenis penerbangan iaitu:

a. Penerbangan domestik.
__________________________________________________________.
b. Penerbangan antarabangsa.
_______________________________________________________.
4. Di Sabah dan Sarawak, pengangkutan jenis ini penting kerana:
a. Bentuk muka bumi yang bergunung-ganang di kawasan pedalaman.
b. Kawasan tanah tinggi yang diliputi hutan hujan tropika yang luas.
c. Terdapat banyak petempatan terpencil di kawasan pedalaman.
5. Berikut ialah kedudukan lapangan antarabangsa L1 L5 dan pelabuhan-pelabuhan
utama di Malaysia yang bertanda P1 P5:

Tampal peta ms 185

Pelabuhan utama (BT ms 174)

Lapangan terbang antarabangsa (BT

ms 176)

P1

L1

P2

L2

P3

L3

P4

L4

P5

L5

49

15.2: Faktor-faktor yang mempengaruhi jaringan pengangkutan Malaysia

(BT ms 184)

Faktor-faktor
jaringan
pengangkuta
n

15.3: Kepentingan jaringan pengangkutan pada Malaysia dan Kanada (BT

ms 178 181)
Jenis
pengangkut
an

Malaysia

Jalan raya
Darat

Kanada

Maju dan cekap

Maju dan cekap

Jaraknya _________________
km

Jaraknya _________________ km

Contoh: _____________________
____________________________

Contoh:
________________________
_______________________________

Jambatan
____________________
____________________________
____________________________
____________________________

Jambatan
______________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________

Kebaikannya:
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Jalan
kereta api
Air

Udara

Kegunaannya:
________________
____________________________
____________________________

Kegunaannya:
___________________
_______________________________
_______________________________

Pelabuhan penting

Pelabuhan penting

Contoh pelabuhan:
____________________________

Contoh pelabuhan:
______________________________

Contoh: Sungai Rajang

Contoh: _______________________
______________________________

Penting

Penting

Fungsi: membawa

Fungsi: membawa penumpang,

50

penumpang,
____________________________
Contoh: _____________________
____________________________

____________________________
Contoh: _____________________
____________________________

15.4: Kesan-kesan perkembangan pengangkutan dan perhubungan terhadap

alam sekitar di Malaysia dan langkah-langkah mengurangkan kesan
perkembangan
1. Berikut adalah masalah perkembangan pengangkutan dan langkah mengatasinya (BT
ms 181 183):
Bil

Kesan

Bil

1.

1.

2.

2.

3.

3.

Langkah

4.

51

BAHAGIAN B:
GEOGRAFI FIZIKAL &
MANUSIA

Perkembangan
Sistem Perhubungan
(BT ms 188 hingga 199)

Bab

16

Tajuk-tajuk yang akan dipelajari dalam bab ini adalah:

16.1: Perkembangan sistem perhubungan di Malaysia
16.2: Perbandingan kepentingan sistem perhubungan di Malaysia dan
Kanada
16.3: Kesan perkembangan sistem perhubungan di Malaysia
16.1: Perkembangan sistem perhubungan di Malaysia
1. Sistem perhubungan berkembang seiring dengan kemajuan teknologi.
2. Antara sistem perhubungan yang ada di Malaysia adalah seperti berikut (BT ms 189
191):
A

N S

U L

W E

Q A

D C

A T

O E

N Q

W E D R

D V

R V M

E W

R V

W S

E W Q

S O

E W Q

D S

Z N X

E R

R A

3. Sistem perhubungan berbentuk media elektronik yang pertama di Malaysia adalah

____________ (BT ms 189).
4. ______________________(BT ms 189) diperkenalkan pada 29 Disember 1963.
5. Satelit ialah ____________________________________________________________________________
________________________________________________ (BT ms 189).
6. Malaysia mempunyai sistem satelitnya yang tersendiri yang telah dilancarkan pada 13
Januari 1996. Sistem tersebut dinamakan ______________ (BT ms 189)yang merupakan
singkatan daripada __________________________________________________ (BT ms 189).
7. Empat stesen satelit bumi yang menerima maklumat ialah __________________,
___________________, ______________________ dan _____________________(BT ms 189).
52

8. Komputer dan internent penting bagi (BT ms 190):

a. __________________________________________
b. __________________________________________
c. __________________________________________
9. Kerajaan juga memperkenalkan satu dasar berkaitan telekomunikasi iaitu
__________________________ ____________________________________ (BT ms 191).
10.Dasar itu bertujuan
______________________________________________________________________
______________________________________ (BT ms 191).
11.Dalam Rancangan Malaysia ke-7,
___________________________________________________________ (BT ms 191) diperkenalkan.
12.ICT ialah cantuman antara _______________________________________,
_________________________ dan _______________________ (BT ms 191).
13.Penggunaan ICT diperluas dengan penubuhan
_________________________________________________ (BT ms 191).
14.Objektifnya adalah untuk (BT ms 191):
Bil.

Objektif

Huraian

1.
2.
3.
4.
5.
6.

16.2: Perbandingan kepentingan sistem perhubungan di Malaysia dan

Kanada (BT ms 193).
Bil.

Malaysia

Kanada
Kawasan ICT

Menara perhubungan

Pendidikan

53

16.3: Kesan perkembangan sistem perhubungan di Malaysia (BT ms 194

196)
Bil.

Kesan positif

Kesan negatif

54

Jawapan soalan ms 46
A

O N S

U L

W E

Q A

D C

A T

O E

T E

N Q

W E D R

V L

M E

Q E

D V

R V M

R V

E W S

R V

W S S

E M

F B

E Y D

E W Q

S O Y

E E W Q

D S

Z N X

E R

U K

O M P U T

R A E

55