PECUTAN TERAKHIR [SOALAN DAN SKEMA GEOGRAFI - 942/1] SOALAN DAN SKEMA JAWAPAN TEMA 1 SISTEM BUMI DAN

N SURIA 1.(a) (b) i. ii. (c) Apakah yang dimaksudkan dengan tenaga? Huraikan bagaimana penerimaan tenaga suria yang berbeza memberi kesan kepada :(i) Kejadian empat musim di kawasan sederhana dunia (ii) Kejadian siang dan malam Jelaskan peranan tenaga suria terhadap aktiviti manusia di kawasan tropika lembap. [3]

[8] [4] [10]

Apakah yang dimaksudkan dengan tenaga? Skema Pemarkahan (1) (2) Tenaga ialah keupayaan/ untuk menghasilkan sebarang aktiviti atau kerja. (b) Huraikan bagaimana penerimaan tenaga suria yang berbeza memberi kesan kepada :iii. (i) Kejadian empat musim di kawasan sederhana dunia iv. (ii) Kejadian siang dan malam Skema Pemarkahan (b)i Kejadian empat musim. Pada 21 hb Mac (Ekuinoks Musim bunga) penerimaan pancaran matahari adalah tegak di atas garisan Khatulistiwa. Semua kawasan di dunia menerima bahangan matahari yang seimbang. Ini menyebabkan berlakunya musim bunga di HU dan musim luruh di HS. Pada 23 hb Sept (Ekuinoks Musim Luruh) penerimaan pancaran matahari adalah tegak di atas garisan Khatulistiwa. Semua kawasan di dunia menerima bahangan matahari yang seimbang. Ini menyebabkan berlakunya musim luruh di HU dan musim bunga di HS. Pada 21 hb Jun ( Soltis Musim Panas ).penerimaan pancaran matahari adalah tegak di atas garisan Sartan. Ini menyebabkan HU lebih banyak menerima tenaga suria. Ini menyebabkan berlakunya musim panas di HU dan musim dingin di HS. Pada 22 hb Dis (Soltis Musim Dingin )penerimaan pancaran matahari adalah tegak di atas garisan Jadi. . Ini menyebabkan HU lebih sedikit menerima tenaga suria berbanding HS .Ini menyebabkan berlakunya musim dingin di HU dan musim panas di HS. Catatan: Rajah tanpa huraian = 0 markah 4 isi x 2m = (b)ii Kejadian siang dan malam Putaran bumi menyebabkan sebahagian daripada permukaan bumi menghadap matahari dan menerima pancaran tenaga matahari dan sebahagian lagi akan terlindung. Ini berlaku dalam tempoh 24 jam. Bahagian yang menghadap matahari akan mengalami siang .Bahagian yang lindung matahari akan membelakangi matahari dan mengalami malam

(a)

[3] [3m]

[8] [4]

[8m]

[4m]

(c)

Jelaskan peranan tenaga suria terhadap aktiviti manusia di Kawasan tropika lembap Skema Pemarkahan C1- Aktiviti pertanian Dijalankan sepanjang tahun, kepelbagaian jenis tanaman , sumber air yang mencukupi melalui proses kitaran hidrologi. C2- Aktiviti pembalakan Dijalankan sepanjang tahun, tenaga matahari menggalakkan pertumbuhan hutan malar hijau/ kayu keras . Contoh cengal, meranti C3 - Penternakan Dijalankan sepanjang tahun. tenaga matahari menggalakkan pertumbuhan rumput sebagai sumber makanan dan proses kitaran hidrologi untuk sumber air. C4 -Pelancongan/ rekreasi Dijalankan sepanjang tahun, menggalakkan pembentukan bentuk muka bumi menarik seperti kawasan karst, pertumbuhan hutan, penerimaan suria untuk aktiviti di pinggir pantai . C5- Perikanan Dijalankan sepanjang tahun .tenaga matahari mencukupi menggalakkan pertumbuhan plankton untuk pembiakan ikan. C6 -Perindustrian Kegunaan untuk proses pengeringan seperti hasil laut, batik dan sebagainya.

[10]

Manamana 5 isi X 2m = 10m

(a) (b) (c)

Apakah yang dimaksudkan dengan tenaga endogenik ? Jelaskan pengaruh tenaga endogenik terhadap kejadian gempa bumi. Huraikan kesan gempa bumi terhadap alam sekitar fizikal dan aktiviti manusia.

[5 ] [8 ] [12]

(a)

Apakah yang dimaksudkan dengan tenaga endogenik? Skema Pemarkahan Tenaga endogenik merujuk kepada tenaga( 1 ) yang dalam bentuk arus perolakan( 2 ) berpunca daripada dalaman bumi ( 3 )dan bergerak ke permukaan bumi ( 4 ) lalu menghasilkan pelbagai bentuk muka bumi di lapisan bawah atau atas kerak bumi ( 5 )

(5m)

(b)

Jelaskan pengaruh tenaga endogenik terhadap kejadian gempa bumi. (8m) Skema Pemarkahan b1 Di lapisan astenosfera yang terletak di atas mantel bumi, wujud pergerakan arus perolakan. Manab2 Arus perolakan tersebut sentiasa tertolak ke permukaan bumi. mana b3 Arus perolakan ini mempunyai daya yang kuat untuk mengerakkan plat-plat ( 4 kerak bumi ) yang terapung di atas lautan magma. proses b4 Plat-plat bergerak dalam tiga cara; pertembungan, pemisahan pencapahan dan x2 perselisihan plat. markah b5 Gerakan secara kuat dan tiba-tiba hasil daripada pergerakan dan penyesuaian =8 tersebut pada kerak bumi akan menghasilkan gempa bumi markah b6 Gerakan secara kuat dan tiba-tiba hasil daripada pergerakan dan Penyesuaian tersebut pada kerak bumi akan menghasilkan gempa bumi

( c)

cf1

cf2

cf3

cf4

cm1

cm2

cm3 cm4

Huraikan kesan gempa bumi terhadap alam sekitar fizikal dan aktiviti (12) Manusia. Skema Pemarkahan Kesan kepada alam sekitar fizikal Kejadian tsunami Gegaran akibat gempa bumi di dasar laut berupaya untuk mewujudkan pergerakan ombak selaju 800 km/sejam. Pergerakan ombak akan menjadi semakin tinggi apabila memasuki kawasan pantai yang cetek. Akibat pergeselan akan mengurangkan pergerakan ombak. Tolakan ombak secara berterusan di bahagian belakang akan meninggikan ombak-ombak yang berada di hadapan.Kenaikan ketinggian ombak secara tiba-tiba akan menyebabkan air laut berhampiran pinggir pantai akan mengundur ke laut untuk tempoh beberapa minit sebelum ianya melanda semula pantai dalam bentuk ombak pembinasa. Pergerakan jisim Gempa bumi telah menghasilkan gegaran yang kuat terhadap kerak bumi. Gegaran tersebut boleh menyebabkan ketidakstabilan tanah di kawasan cerun dan seterusnya menyebabkan berlakunya gerakan jisim seperti tanah runtuh. Kenaikan dan kejatuhan aras laut Gempa bumi boleh menyebabkan berlakunya gelinciran pada kerak bumi. Sekiranya gempa bumi tersebut menyebabkan berlakunya pengangkatan daratan, maka aras laut akan jatuh. Tetapi sebaliknya gempa bumi tersebut menyebabkan kejatuhan daratan maka aras laut akan meningkat. Memusnahkan hutan pinggir pantai Tsunami yang terhasil akibat gempa bumi di dasar laut akan masuk ke dalam hutan- hutan pinggir pantai. Kesannya hutan-hutan pinggir pantai akan dicemari dengan air masin. Keadaan ini boleh menyebabkan kemusnahan hutan tersebut. Kesan kepada aktiviti manusia Kesan kepada sistem pengangkutan Kemusnahan jalan raya, jalan kereta api dan lapangan terbang pengangkutan tergendala. Kesan kepada aktiviti ekonomi Tanah runtuh akibat gempa bumi boleh menyebabkan kegiatan pertanian di cerun musnah, memusnahkan kawasan premis perniagaan penenggelaman kawasan pinggir pantai memusnahkan pertanian pinggir laut. Kesan kepada bekalan air dan elektrik Bekalan air dan elektrik terputus, aktiviti ekonomi manusia terganggu Kesan kepada petempatan penduduk Kemusnahan kediaman penduduk akibat tanah runtuh dan goncangan yang kuat, gangguan terhadap aktiviti harian. =12m maksimum 3 kesan fizikal dan 3 kesan kepada aktiviti manusia dan sebaliknnya x 2 markah

3. a)

Bezakan maksud bahangan suria dengan bahangan terestrial.

[4]

Bahangan Suria Bahangan Terestrial Markah Dikenali sebagai bahangan Dikenali sebagai bahangan bumi. 2 matahari. Dipancarkan waktu siang. yang dipantulkan waktu malam. Dalam bentuk gelombang Dalam bentuk gelombang panjang 2 pendek 2 Markah 2 Markah MAX 4

b) Dengan bantuan gambarajah lakar, huraikan pengaruh tenaga suria terhadap struktur tumbuhan semulajadi di kawasan Tropika Lembab. [13] Penerimaan kadar tenaga suria yang berbeza menyebabkan struktur tumbuhan semulajadi (Hutan Hujan Tropika) boleh dibahagikan kepada empat iaitu :

Penjelasan: Judul isi Huraian dan Contoh Markah Jawapan Intensiti tenaga matahari yang banyak membolehkan pokok 1, Lapisan menjulang tinggi (melebihi 55 meter) dan bersaiz besar. Susun Emergen / lapis pokok berbentuk payung. Atas. Jarak antara pokok jauh. 3 Proses fotosistesis berlaku tanpa halangan. Contoh pokok balak seperti tualang, meranti, seraya, cengal dll. Kadar penembusan tenaga matahari semakin berkurangan akibat halangan lapisan emergen tetapi masih terdedah dengan 2. Lapisan banyak. Kanopi Menjadikan lapisan pokok padat, tebal, berbatang lurus dan bercabang dibahagian atasnya kerana sentiasa bersaing untuk 3 mendapatkan cahaya matahari. Jarak antara pokok dekat dan sederhana tinggi (antara 25

3. Lapisan Tengah

hingga 45 meter) Contoh pelbagai jenis pokok balak yang masih muda. Kadar penembusan cahaya matahari semakin sedikit. Cahaya matahari dipintas oleh lapisan kanopi dan memasuki di celahcelah daun. Oleh itu tumbuhan di lapisan tengah hidup di bawah naungan, kurang mendapat cahaya matahari menyebabkan pokoknya rendah dan kecil. Contohnya pokok palma. Terdapat juga pokok memanjat/liana seperti rotan bagi tujuan mendapatkan cahaya matahari.

Kadar penembusan cahaya matahari amat sedikit. Tumbuhan yang tumbuh amat jarang dan berumpun mengikut 4. Lapisan bawah/Lantai penembusan cahaya matahari. Terdiri dari paku pakis dan pakma, kulat dan organisma Hutan. pengurai. Contohnya bunga Reflesia. Pemarkahan: Melukis dan melabel rajah lakar/struktur hutan = 4 Markah Huraian : Sekurang-kurangnya 3 lapisan x 3 Markah = 9 Markah (Huraian : MAX 9 markah + Rajah MAX 4 markah ) c) Jelaskan peranan tenaga suria terhadap aktiviti pertanian di kawasan Tropika Lembab. [8] Judul Isi Jawapan Huraian dan Contoh

MAX 13

Markah

Tenaga suria yang cukup - Menjamin tumbesaran tanaman proses fotosistesis sempurna. 1. Pengeluaran bunga dan buah yang baik dan berkualiti Produktiviti/hasil Produktiviti hasil tanaman seperti padi, kelapa sawit, susu pertanian getah, tembakau, buah-buahan dll meningkat meningkat. Tenaga suria sepanjang masa menyebabkan proses penanaman dapat dijalankan sepanjang tahun. Tidak 2. Membantu terggangu sepertimana kawasan empat musim. proses Membantu aktiviti penuaian hasil seperti penuaian padi, penanaman dan menoreh getah dsb. penuaian hasil. Tenaga suria yang cukup/terik menjamin proses pengeringan hasil pertanian dengan sempurna seperti pengeringan padi, koko, kopi, kelapa (kopra) dll. Taburan tenaga suria yang tinggi di kawasan tropika meningkatkan kadar sejatan dan pepeluhan bagi 3. Mengawal membekalkan air hujan kepada tanaman seperti padi dan bekalan air kepada tanaman. sayuran. Tenaga suria yang terik juga meningkatkan proses sejat peluhan mengeringkan air di kawasan sawah padi, mempercepatkan padi masak. Tenaga suria yang tinggi/cuaca panas memudahkan aktiviti

pembakaran tapak pertanian seperti jerami padi, sisa ladang tebu, sisa ladang kelapa sawit bagi menghasilkan baja 4. Mengekalkan 2 kesuburan tanih. asli/organik untuk tanaman seterusnya. Cuaca yang panas dan lembab juga mempercepatkan proses pereputan sisa organik untuk menghasilkan humus yang subur lepada tanaman. Pemarkahan : 4 isi x 2 Markah = 8 Markah MAX 8

LEMBANGAN SALIRAN. Jawab soalan-soalan yang ditinggalkan sebagai latihan. A) HAKISAN Konsep/Tajuk Hakisan Huraian Proses penghausan atau pengukiran muka bumi dengan pemindahan keluar oleh agen-agen seperti air mengalir dan ombak. HAKISAN PERMUKAAN Hakisan permukaan Proses penghausan atau pengukiran muka bumi yang berlaku kerana pergerakan air di permukaan sebelum masuk ke dalam alur. JENIS 1. Percikan hujan Pencungkilan tanah di muka bumi yang disebabkan daya yang wujud dari titisan hujan. 2. Kepingan/Meluas Kepingan tanah yang terhakis di permukaan yang homogen oleh larian permukaan. 3. Galir Hakisan dari atas cerun ke bawah cerun dengan menghasilkan alur-alur yang kecil 4. Galur Hakisan dari atas cerun ke bawah cerun dengan menghasilkan alur-alur yang besar. HAKISAN DALAM ALUR Konsep/Tajuk Huraian I. JENIS Hakisan oleh tindakan sungai ke dasar. 1. Mendalam Hakisan oleh tindakan sungai ke tebing/sisi. 2. Melebar Hakisan oleh tindakan sungai di hulu atau di bahagian hilir semasa 3. Mengundur/ kejatuhan aras laut/ proses balik muda. memanjang II. CARA Kuasa pencungkilan tanah dalam alur oleh kuasa air mengalir itu sendiri 1. Hidraul tanpa bantuan beban. 2. Geseran/lelasan Hakisan terhadap tebing dan dasar secara dilelas oleh beban yang dibawa dalam sungai 3. Lagaan 4. Larutan Hakisan yang berlaku antara beban yang dibawa oleh sungai apabila beban-beban itu berlaga antara satu sama lain. Hakisan dalam alur yang berlaku apabila tanah dalam alur itu terlarut

apabila air sungai mengalir terutamanya di kawasan batu kapur atau kawasan tanah liat. III. FAKTOR YANG MEMPENGARUHI HAKISAN Semakin deras /laju aliran air kadar hakisan meningkat. 1. Halaju air 2. Kecerunan 3. Bentuk alur / Geometri sungai 4. Jenis batuan Semakin curam, halaju tinggi maka kadar hakisan meningkat . Sungai semakin lurus kadar hakisan meningkat. Bahagian cekung sungai , kadar hakisan meningkat. Batuan yang keras seperti batuan igneus sukar dihakis. Kawasan batuan kapur, kadar hakisan meningkat. Semakin banyak muatan dalam sungai kadar hakisan secara lelasan akan meningkat.

5. Bahan Muatan

IV.BENTUK MUKA BUMI HASIL HAKISAN SUNGAI Air terjun terbentuk apabila aliran air yang berubah gradien secara tiba1. Air terjun tiba akibat daripada kadar hakisan yang berbeza dalam alur tersebut. Bentuk muka bumi yang terhasil kerana hakisan di dasar terhadap batuan 2.Jeram yang berbeza kekerasan secara menegak . Batuan keras yang tertonjol membentuk jeram di dasar sungai. Hakisan di dasar sungai melalui pusaran air terhadap batuan yang 3. Lubuk sungai merekah atau lembut di dasar sungai. Akibat sungai yang bersaliran deras di hulu menjalankan hakisan 4. Lurah bentuk mendalam / dasar membentuk lurah bentuk V V

B) PENGANGKUTAN Konsep/Tajuk Pengangkutan Huraian Pemindahan bahan-bahan terluluhawa/terhakis dari satu tempat ke tempat yang lain oleh agen seperti air mengalir,sungai dan ombak.

PENGANGKUTAN SUNGAI I. CARA PENGANGKUTAN SUNGAI Bahan bahan yang bundar dan besar yang digerakkan di dasar sungai. 1. Golekan 2. Loncatan/seltasi Butiran-butiran batuan yang kecil seperti batu lada dan pasir kasar yang dijulangkan oleh arus sungai sebelum jatuh semula akibat tarikan graviti dalam alur. Bahan-bahan mendak yang halus dan ringan seperti tanah liat dan kelodak 3. Ampaian digerakkan secara terampai-ampai dalam air. Bahan-bahan yang mempunyai ketumpatan yang rendah di angkut di 4. Apungan permukaan air secara terapung-apung. Batuan yang bersifat larut dalam air seperti batu kapur dan garam batuan 5. Larutan akan terlarut dalam sungai dan diangkut dalam bentuk larutan. II. FAKTOR-FAKTOR MEMPENGARUHI PENGANGKUTAN SUNGAI Semakin banyak isipadu air semakin tinggi kadar pengangkutan sungai, 1. Isipadu

2. Saiz bahan 3. Cerun 4. Halangan 5. Bentuk Alur

contohnya semasa banjir. Batuan yang berat dan besar akan digerakkan secara golekan, yang sederhana secara loncatan dan saiz halus secara ampaian. Semakin curam halaju tinggi dan kadar pengangkutan juga tinggi. Halangan seperti akar atau binaan di sepanjang sungai akan menyebabkan kadar pengangkutan sungai rendah. Alur berbentuk V, tumpuan tenaga yang kuat di dasar maka kadar pengangkutan secara loncatan tinggi, alur berbentuk U tumpuan tenaga berkurangan pengangkutan cara ampaian dan apungan banyak berlaku.

C) PEMENDAPAN Konsep/tajuk Pemendapan Huraian Proses yang berlaku apabila bahan - bahan muatan menjadi pegun, terlonggok dan tidak diangkut lagi oleh agen-agen seperti air mengalir, sungai dan ombak. PEMENDAPAN SUNGAI I. FAKTOR-FAKTOR MEMPENGARUHI PEMENDAPAN SUNGAI Peningkatan isipadu air, kadar pemendapan juga meningkat di bahagian 1. Isipadu tebing sungai. Jumlah bahan muatan yang banyak - menyebabkan keupayaan mengangkut berkurangan dan kadar pemendapan meningkat. Semakin curam alur kadar pemendapan berkurangan, semakin landai alur 3. Kecerunan kadar pemendapan akan meningkat. Kadar pemendapan tinggi di bahagian cembung sungai kerana kuasa 4. Bentuk alur mengangkut terhalang. Semakin banyak halangan seperti akar pokok atau binaan kadar 5. Halangan pemendapan akan bertambah kerana proses pengangkutan terhalang. II. BENTUK MUKA BUMI HASIL PEMENDAPAN SUNGAI 1. Dataran Banjir/ Bentuk muka bumi yang terhasil di tebing sungai akibat longgokan bahanbahan yang termendap akibat limpahan air sungai di kedua-dua belah Mendap tebing sungai. Terbentuk kerana pemendapan di bahagian likuan sungai yang terpenggal. 2. Tasik Ladam 2. Bahan muatan 3. Tetambak Longgokan bahan-bahan yang lebih kasar di bahagian tebing sungai semasa limpahan sungai berlaku.

CONTOH CONTOH SOALAN HASIL TINDAKAN SUNGAI 1. a) Apakah yang dimaksudkan $profil rentas sungai dan profil sungai? PROFIL RENTAS SUNGAI PROFIL PANJANG SUNGAI

panjang [5]

Bentuk sungai yang dilihat dari tebing ke tebing sesebuah sungai dan dilihat dari pandang depan. Bentuk sungai yang dilihat dari hulu ke hilir sesebuah sungai dan dilihat dari pandang sisi.

b) Huraikan faktor yang mempengaruhi halaju sungai Isi 1. Kecerunan 2. Halangan 3. Isipadu 4. Beban 5. Bentuk alur c) Jelaskan manusia.

[10]

Huraian Semakin curam - halaju semakin tinggi. Halangan seperti tumbuhan atau binaan akan memperlahankan halaju. Hujan yang lebat meningkatkan isipadu dan halaju air meningkat. Jumlah beban yang banyak akan mengurangkan halaju air. Aliran sungai yang lurus meningkatkan halaju air kesan proses pemendapan sungai terhadap aktiviti [10]

Kesan/bentuk Aktiviti 1.Dataran mendap Pertanian tanih alluvium subur. Akuakultur- buat kolam ikan . 2. Tasik Ladam Akuakultur ternak ikan dalam sangkar. Rekreasi aktiviti air seperti kayak, memancing. Petempatan untuk mendirikan rumah bebas banjir. Pengangkutan bina jalan raya bebas banjir. Pertanian tanih alluvium subur - padi, kelapa. Perlombongan pasir

3. Tetambak

4. Delta 5. Beting pasir

2.

a)

i) Apakah yang dimaksudkan dengan kepadatan saliran. [3] __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ ii) Tunjukkan bagaimana kepadatan saliran dikira. [4]

__________________________________________________________________ __________________________________________________________________

b)

Mengapakah kepadatan saliran berbeza-beza antara satu lembangan dengan lembangan yang lain. [8] Faktor/Isi 1. Hujan/Isipadu Huraian Hujan yang lebat meningkatkan pembentukan alur-alur sungai. Kepadatan sungai tinggi 2.Tanah rata Kawasan yang berbukit bukau menghasilkan banyak alur-alur sungai menuruni cerun- kepadatan tinggi. Tanah pamah menghadkan / pembentukan alur kepadatan rendah. bukit bukau.

3. Litupan Tumbuhan 4. Kekerasan batuan

Tumbuhan yang padat mengurangkan larian meningkatkan resapan kepadatan rendah. Batuan yang keras sukar dihakis kepadatan rendah Batu yang telap air resapan tinggi - kepadatan rendah Batu yang lembut mudah terhakis kepadatan tinggi.

permukaan

c)

Jelaskan bagaimana aktiviti manusia boleh mengubah kepadatan saliran di sesuatu kawasan. [10] Aktiviti 1. Pertanian 2. Pembalakan 3. Perlombongan 4. Empangan 5. Kerja melurus Sungai Huraian Pembinaan parit /terusan kepadatan meningkat Pendedahan permukaan bumi meningkatkan pembentukan alur kepadatan meningkat. Mewujudkan tasik/takungan air timbus sungai kepadatan menurun Alur sungai tenggelam kepadatan rendah Alur sungai menjadi pendek -kepadatan rendah.

3. Berdasarkan kajian yang dijalankan di mana-mana bahagian sungai : a) Terangkan tiga cara mengesan pencemaran di sungai tersebut. Isi Tempat 1. Pemerhatian 2. Pengukuran/ Ujian 3.Petunjuk biologi 4. Deria b) 1. 2. 3. 4. 5. Huraian Warna air sungai -Kertas litmus pH kesan asid atau alkali -Kertas turas mengukur kelodak Kehadiran kehidupan air ikan Bau air [4]

[3]

Namakan empat bahan yang mencemarkan sungai tersebut. sisa organik najis, sisa toksik- logam bahan enap cemar kelodak,pasir ,liat mikrorgnisma e-coli, f-coli detergen-sabun pencuci

c)

Huraikan tiga punca yang menyebabkan pencemaran di tempat tersebut. Isi 1. Sisa organik 2. Sisa toksik 3. Enap cemar 4. Mikoroganisma

[6]

Huraian/punca Punca dari kawasan pertanian, ladang ternakan dan sisa domestik. Kawasan industri pemprosesan- kilang baja, kilang cat Pembalakan, pertanian , perlombongan, pembinaan Kawasan pelupusan sampah dan domestic

5.Detergen/ bahan pencuci.

Aktiviti pencucian

d)

Terangkan tiga kesan pencemaran sungai terhadap alam sekitar di kawasan tersebut. [6] Kesan 1. Bekalan air Huraian

2. Penangkapan ikan 3. Banjir

4. Ekosistem Akuatik

e)

Cadangkan tiga langkah untuk mengurangkan kesan pencemaran sungai tersebut.[6]

Langkah 1. Rawatan air

Huraian

2. Kempen kesedaran

3. Denda

PROSES PROSES DI PINGGIR PANTAI A) HAKISAN PINGGIR PANTAI Konsep/Tajuk I. CARA Huraian

Pemampatan dan perlepasan tekanan udara terhadap dinding rekahan di tebing akibat damparan dan unduran ombak. Hakisan terhadap tebing dan dasar laut akibat dilelas oleh beban yang 2. Geseran/ dibawa dalam laut. lelasan Hakisan yang berlaku antara beban yang dibawa oleh ombak apabila beban3. Lagaan beban itu berlaga antara satu sama lain. Hakisan yang berlaku apabila dinding tebing terlarut akibat terkena air laut. 4. Larutan Misalnya kawasan batu kapur. II. FAKTOR YANG MEMPENGARUHI HAKISAN 1. Jenis i. Ombak pembinasa - kadar hakisan tinggi - damparan yang kuat dan unduran yang kuat. Ombak - puncak ombak tinggi jarak ombak pendek. ii.Ombak pembina kadar hakisan rendah - damparan yang kuat tapi unduran yang rendah - puncak ombak rendah jarak ombak panjang 1. Hidraul 2. Jenis Arus i. Arus seret membawa bahan-bahan dari pinggir pantai ke luar melalui bahagian sebelah bawah air laut hakisan meningkat ii. Arus tempur membawa bahan-bahan dari pinggir pantai yang berteluk ke luar pantai hakisan meningkat. iii. Arus pesisir pantai terbentuk oleh ombak yang datang ke pantai secara menyerong. Sebahagian daripada tenaga dan lajakan ombak akan berubah haluan dan menyusuri sepanjang pantai. melengkapkan proses hakisan. 3. Cerun Pantai yang curam menyebabkan ombak pecah berhampiran dengan pesisiran pantai pantai tenaga ombak tinggi hakisan meningkat. 4. Jenis Batu yang keras seperti granit dan gabro tahan terhadap hakisan kadar hakisan rendah. batuan 5. Tumbuhan Tumbuhan seperti bakau melindungi pantai mengurangkan hakisan. III. BENTUK MUKA BUMI HASIL HAKISAN DI PINGGIR PANTAI 1. Tebing Terhasil apabila cerun di tepi pantai runtuh akibat tindakan hidraul pada rekahan di tebing. tinggi 2. Batu Gerbang laut yang telah runtuh dan dihakis berterusan oleh ombak bonjol / batu meninggalkan batu bonjol/sisa /mandi yang mungkin dilihat semasa air surut. mandi 3 Teluk dan Terhasil apabila ombak menghakis pada daratan yang mempunyai kekerasan tanjung batuan yang berbeza. Batuan keras yang tahan terhadap hakisan akan menganjur ke laut membentuk tanjung dan batuan lembut yang terhakis akan membentuk satu lekukan menjadi teluk.

IV. LANGKAH-LANGKAH MENGAWAL HAKISAN PINGGIR PANTAI 1. Tembok Timbunan batu di tebing pinggir pantai untuk mengelakkan ombak memecah batu pada tebing pantai. 2. Tembok Dibina di luar pantai untuk memecahkan ombak dan mengurangkan kelajuan pemecah ombak sebelum sampai ke pantai. Ombak 3. Pembinaan Menyekat pergerakan arus pesisir dari membawa bahan mendak yang telah dihakis oleh ombak dari diangkut ke tempat-tempat lain. groin 4. Tumbuhan Pokok bakau ditanam untuk mengurangkan kuasa ombak dan melindungi pantai. 5. Undang- Mengenakan denda yang berat kepada mereka yang menjalankan pembalakan undang secara haram terhadap pokok bakau.

B) PENGANGKUTAN PINGGIR PANTAI I. CARA PENGANGKUTAN OMBAK Bahan bahan yang bundar dan besar yang digerakkan di dasar laut oleh 1. Golekan ombak 2. Hanyutan Pergerakan bahan-bahan seperti pasir, batu kelikir selari dengan pantai. pesisir Pantai Bahan-bahan mendak yang halus dan ringan seperti tanah liat dan 3. Ampaian kelodak digerakkan secara terampai-ampai dalam laut. Bahan-bahan diseret di bahagian bawah laut dari atas pantai ke luar 4. Seretan pantai oleh arus seret. II. FAKTOR-FAKTOR MEMPENGARUHI PENGANGKUTAN OMBAK Arus yang kuat mampu mengangkut bahan-bahan ke tempat yang lebih 1. Tenaga arus jauh. Semakin berat dan besar bahan yang diangkut kadar pengangkutan 2. Saiz bahan menjadi lemah. 3. Orientasi Pantai yang terdedah kepada ombak akan menggalakkan proses pengangkutan pantai Pokok bakau dan binaan groin akan menghalang proses pengangkutan. 4. Halangan 5. Tenaga ombak Ombak pecah menyeret bahan-bahan ke arah pantai dan unduran ombak menarik balik setengah daripada bahan tersebut. Ombak yang serong mengangkut bahan di sepanjang pantai. Jika tenaga ombak hilang, proses pengangkutan terhenti.

C) PEMENDAPAN DI PINGGIR PANTAI I FAKTOR-FAKTOR MEMPENGARUHI PEMENDAPAN PINGGIR PANTAI

1. Tenaga ombak 2. Bahan muatan

Ombak pembina akan menggalakkan proses pemendapan. Bahan muatan dari daratan dan laut akan meningkatkan proses pemendapan. Menggalakkan pemendapan bahan-bahan di bahagian belakang pinggir pantai contohnya dune.

3. Angin

4. Orientasi Pantai yang landai dan terlindung akan menggalakkan proses pemendapan. pantai Pokok dan binaan seperti groin dan tembok pemecah ombak menggalakkan pemendapan di bahagian belakang halangan. II. BENTUK MUKA BUMI HASIL PEMENDAPAN PINGGIR PANTAI 1. Pantai Longgokan bahan-bahan peroi seperti pasir, kelodak yang terdapat memanjang antara takat air surut paling rendah dan takat yang paling tinggi dicapai ombak ribut. 2. Anak tanjung Satu beting pasir dengan pangkalnya bersambung di daratan dan hujungnya menganjur ke laut. Ia terhasil melalui lanjutan hanyutan pesisir. 5. Halangan 3. Beting pantai luar Beting luar pantai (off-shore) terbentuk selari dengan garisan pantai . Terbentuk melalui tindakan ombak yang menyeret bahan-bahan dari laut ke arah pantai. Bahan-bahan tersebut dimendapkan di zon ombak pecah. Beting pasir/ anak tanjung yang memanjang hingga boleh menyambung dengan pulau yang berhampiran dengan pinggir pantai.

4. Tembolo

CONTOH-CONTOH SOALAN TINDAKAN OMBAK. 1. a) Terangkan secara ringkas arus pesisir pantai. [5] ________________________________________________________________ ________________________________________________________________

b) Jelaskan mengapa berlakunya perubahan terhadap garis pantai di sesuatu kawasan. [10] Faktor 1. Tenaga ombak Huraian

2. Tenaga arus

3. Halangan

4. Angin

5. Orientasi pantai

Jika pantai itu terlindung garis pantai lebih stabil iaitu tidak banyak perubahan. Jika pantai itu terdedah garis pantai sentiasa berubah kerana pantai terdedah kepada tindakan ombak.

b)

Cadangkan langkah-langkah yang boleh diambil untuk mengurangkan kesan hakisan ombak. [10] Langkah 1. Tembok batu 2. Groin 3. Tumbuhan 4. Tembok pemecah Ombak 5. Undang-undang Huraian

2.

a)

Apakah yang dimaksudkan ombak pecah?

[5]

Ombak pecah berlaku apabila ombak memasuki kawasan air cetek. Dasar alunan ombak mencecah dasar pantai menyebabkan puncak ombak itu pecah kerana daya geseran di dasarnya..

b) Terangkan tiga bentuk muka bumi hasil proses pemendapan ombak. Bentuk 1. Pantai 2. Beting 3. Anak tanjung Proses

[10]

c)

Huraikan aktiviti yang mencemarkan kawasan pinggir pantai. [10] Huraian

Aktiviti 1. Pengambilan pasir pantai

2. Pengangkutan

3. Pelancongan 4. Pembinaan/ Penambakan 5. Perikanan/ Akuakultur

SOALAN TAMBAHAN : 1. a) Jelaskan secara ringkas jenis-jenis sistem gunung lipat di dunia. Jenis Gunung lipat tua kalidonia Gunung lipat tua hercynia [5]

Gunung lipat muda alps-himalaya Gunung lipat muda lingkaran pasifik

Huraian Terbentuk lebih 350juta tahun dahulu. Meliputi kawasan di benua Eropah barat. Terbentuk lebih 270 juta tahun dahulu. Meliputi kawasan tanah tinggi Appalachian ,banjaran pemisah Australia. Terbentuk lebih 35juta tahun dahulu . Meliputi kawasan sekitar mediterannean, banjaran himalaya, banjaran besar Malaysia. Terbentuk lebih kurang 35 juta tahun dahulu. Meliputi kawasan dari Amerika Selatan sehingga ke Alaska sehingga ke Jepun dan Filipina

b) Terangkan proses pembentukan lipatan kerak bumi. Tajuk Punca tenaga arus perolakan lapisan mantel

[10]

Huraian Arus perolakan dalam mantel akan menghasilkan daya mampatan dan daya tarikan ke dalam bumi apabila sel-sel perolakan bertemu dan bergerak ke bawah. Daya ini akan memampatkan kerak bumi sehingga menghasilkan kedutan. Pertembungan antara plat benua akan menyebabkan salah satu plat termusnah dan satu lagi akan terjulang ke atas membentuk kawasan gunung lipat. Contohnya apabila plat India bertembung dengan plat Eurasia membentuk banjaran Himalaya.

Pertembungan antara plat benua.

c)

Huraikan kepentingan tanah tinggi terhadap alam sekitar.

[10]

ALAM SEKITAR FIZIKAL Punca aliran air/ Tanah tinggi merupakan legeh yang menjadi punca bagi Sungai sistem saliran. Juga memisahkan satu lembangan saliran dengan satu lembangan saliran yang lain. Suhu Pertambahan ketinggian akan menyebabkan penurunan suhu di sesuatu kawasan . Oleh itu di kawasan tanah tinggi suhunya rendah. Kepelbagaian Kawasan tanah tinggi akan mempengaruhi jenis dan Tumbuhan taburan tumbuhan mengikut ketinggian. Proses Geomorfologi Tanah tinggi meningkatkan proses pergerakan jisim terutama di kawasan yang gondol kerana kawasan tanah tinggi merupakan kawasan yang bercerun. Halangan angin / Kawasan tanah tinggi akan menghalang tiupan angin dengan Lindungan ini melambatkan kelajuan angin. Kawasan tanah tinggi yang menghadap angin lembap akan menyebabkan hujan bukit dan mewujudkan kawasan lindungan hujan. ALAM SEKITAR MANUSIA Pertanian Kawasan tanah tinggi sesuai untuk tanaman hawa sederhana seperti sayuran, buah-buahan dan teh. Contoh : Cameron Highland Pelancongan Kawasan tanah tinggi mempunyai suhu yang nyaman akan menarik pelancong. Contoh : Genting Highland , Gunung Kinabalu. Tadahan air / Kawasan tanah tinggi sesuai dijadikan kawasan tadahan air empangan/ KHE dan empangan yang boleh menjana hidroelektrik seperti Empangan Kenyir. Sempadan politik Kawasan tanah tinggi juga boleh dijadikan sempadan politik yang memisahkan sesuatu negeri atau negara. Contoh : Banjaran Himalaya memisahkan Tibet dengan Nepal. Komunikasi Tanah tinggi sesuai dibina stesen pemancar dan rumah api. Contoh di puncak Gunung Ledang.

2.

a) Apakah yang dimaksudkan luluhawa dalaman. [5] Luluhawa dalaman ialah penguraian batuan oleh tindakan kimia secara insitu di bawah permukaan bumi. Ia bertindak secara mendalam. Ia dominan di kawasantropika lembap dan menghasilkan regolit yang tebal.

b) Huraikan faktor yang mempengaruhi kadar luluhawa dalaman di sesuatu kawasan FAKTOR HURAIAN

[10]

Hujan

Tumbuhan

Kecerunan

Jenis batuan Kestabilan tektonik

Semakin banyak hujan yang diterima kadar luluhawa dalaman meningkat. Jumlah hujan yang banyak menggalakkan tindakan kimia .Contoh di kawasan tropika lembap yang hujannya melebihi 2000mm sepanjang tahun menghasilkan regolit yang tebal. Semakin banyak tumbuhan kadar luluhawa dalaman meningkat. Reputan tumbuhan membantu dalam menguraikan batuan melalui tindakan asid biotic (proses chelasi). Tumbuhan juga menggalakkan susupan air ke dalam tanah. Semakin landai sesuatu permukaan semakin tinggi kadar luluhawa dalaman. Kerana cerun yang landai akan meningkatkan kadar penyusupan air . Batuan yang mengandungi mineral yang mudah terluluhawa seperti besi dan feldspar kadar luluhawa dalaman tinggi. Semakin kurang gangguan tektonik di sesuatu kawasan semakin tinggi kadar luluhawa dalaman. Tindakan luluhawa ke dalam tidak terganggu dan bahan regolit yang terhasil tidak dipindah keluar. Ini akan menghasilkan regolit yang tebal.

c)

Huraikan pengaruh luluhawa terhadap kehidupan manusia. [10] ISI Pertanian HURAIAN Tindakan luluhawa menghasilkan regolit . Ini memudahkan aktiviti bercuck tanam. Tindakan luluhawa menghasil pandang darat kars (gua batu kapur) yang menarik . Ini boleh menarik pelancong. Tindakan luluhawa menghasilkan mineral seperti garam batu, timah alluvium menggalakkan aktiviti perlombongan. Tindakan luluhawa menghasilkan bahan mentah untuk industri seperti tanah liat untuk membuat seramik dan batu bata. Tindakan luluhawa menghasilkan bahan binaan seperti pasir . Ketebalan regolit yang terhasil menentukan kedalaman pemasangan cerucuk dalam pembinaan.

Pelancongan Sumber mineral Perindustrian Pembinaan

A) KONSEP ATMOSFERA KONSEP HURAIAN .Atmosfera Atmosfera ialah satu lapisan nipis gas tanpa bau, warna dan rasa yang berada di atas permukaan bumi disebabkan oleh tarikan daya graviti bumi. B) STRUKTUR ATMOSFERA Struktur Ciri Termosfera Suhu meningkat mengikut ketinggian sehingga 1000C.Lapisan paling / ionosfera bawah dipenuhi dengan gas nitrogen dan molekul oksigen. Berlaku pemisahan electron bercas negative daripada atom oksigen dan molekul nitrogen. Penting

Mesosfera

Stratosfera

Troposfera

untuk telekomunikasi. Ketinggian sehingga 80 km, suhu berkurangan mengikut ketinggian sehingga -90C. Di kawasan ini wujud awan noktilusen. Bahan meteor mula terbakar di sini Ketinggian sehingga 50 km, suhu bertambah secara perlahan-lahan mengikut ketinggian. Lapisan ini sangat kering, tidak mengandungi awan atau cuaca. Mengandungi gas ozon.Kebanyakkan bahan meteor memasuki lapisan ini. Ketebalan kira-kira 8 km, meliputi 25 % daripada jisim bumi. Pengurangan suhu 6.5C bagi setiap 1000m.Kawasan terdapatnya perubahan iklim dan cuaca.

C) KANDUNGAN ATMOSFERA KANDUNGAN HURAIAN 1. Gas Gas yang tetap di atmosfera seperti Nitrogen ( kekal 78.09%),Oksigen (20.95%) dan Argon (0.93%). 2. Gas berubah Gas yang kandungannya tidak tetap di atmosfera. Contohnya : a.Karbon dioksida : sentiasa bertambah i. memasuki atmosfera melalui tindakan organisma hidupan lautan dan daratan. ii. peningkatan penggunaan bahan api fosil oleh manusia b.Ozon : sentiasa berkurangan - melalui kitar fotokimia iaitu melibatkan percantuman semula dengan atom oksigen menyebabkan kehilangan bersih oksigen ganjil. O3 + O = 2O2 c.Klorofluorokarbon (CFC) : sentiasa bertambah i. punca: bahan-bahan aerosol, bahan penyejuk (freom) , bahan pencuci dan penyaman udara ii. terlerai dan membebaskan klorin yang juga terlibat dalam pemusnahan lapisan ozon. d.Nitrogen Oksida (NOX) : sentiasa bertambah mekanisme biologi di lautan dan juga dalam tanah. pembakaran industri, kenderaan, biojisim, dan penggunaan baja kimia. e.Sulfur dioksida (SO2) : sentiasa bertambah pembakaran arang batu dan minyak serta peleburan tembaga. KESAN

Penambahan dan pengurangan kumpulan gas ini akan mempengaruhi : i. pencemaran udara ii.peningkatan gas rumah hijau iii .hujan asid iv. penipisan lapisan ozon v. pemanasan global

i. ii.

3. Juzuk bukan Dikenali sebagai bahan aerosol termasuk habuk, Mengakibatkan gas asap, zarah garam, zarah tanah, dan habuk galian fenomena jerebu daripada pembakaran kering, karbon dan habuk gunung berapi. D) PERANAN ATMOSFERA Isi Huraian Oksigen - penyokong kepada semua kehidupan di permukaan bumi. Biologi Kejadian cuaca seperti angin, hujan dan larian air. Tindakan unsur-unsur Mencorakkan cuaca ini telah mewujudkan pelbagai bentuk permukaan bumi yang kontur permukaan bumi sentiasa berubah tanpa mengira masa dan tempat. Kekayaan semula Perlombongan logam dan simpanan bijih dikaitkan dengan pengumpulan bahan logam melalui tindakan kimia air hujan ke dalam batuan. jadi Perdagangan / Pedagang pada zaman dahulu menggunakan kapal layar yang memerlukan tiupan angin. rekreasi Membentuk dan menpengaruhi cuaca Atmosfera bumi sentiasa mengalami perubahan secara berterusan. Manusia perlu menyesuaikan diri dengan setiap perubahan yang ekstrem agar tidak mengalami kesan perubahan tersebut.

UNSUR-UNSUR CUACA DAN IKLIM A) IMBANGAN BAHANGAN. KONSEP Imbangan bahangan HURAIAN Jumlah bahangan yang diterima oleh bumi daripada matahari melalui gelombang-gelombang pendek sama dengan jumlah bahangan yang dibebaskan oleh bumi melalui gelombang-gelombang panjang.

B) FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI TABURAN SUHU MENDATAR FAKTOR 1.Tumbuhan semulajadi 2. Awan HURAIAN Kawasan yang banyak tumbuhan - suhu lebih rendah. Mengurangkan bahangan matahari yang sampai ke permukaan bumi. Kawasan yang banyak dilitupi awan suhu lebih rendah. Awan akan membalikkan dan menyerap sebahagian bahangan matahari. Arus lautan mempunyai kebolehan memindahkan haba jenis arus akan mempengaruhi suhu pinggir pantai. Contohnya Arus Telukan membawa haba daripada kawasan tropika ke kawasan sederhana. Albedo permukaan bumi menentukan jumlan bahangan yang diserap oleh bumi. Albedo yang tinggi akan menyebabkan suhu di kawasan itu rendah. Kawasan yang tinggi akan mengalami suhu yang semakin rendah.

3. Arus lautan

4.Perbezaan permukaan bumi 5.Ketinggian

C) LEMBAPAN ATMOSFERA KONSEP 1.Lembapan Atmosfera 2.Kelembapan mutlak 3. Kelembapan Tentu 4. Kelembapan Bandingan HURAIAN Kandungan wap air yang terdapat di atmosfera. Jumlah wap air dalam sesuatu isipadu air. (g/m3) Jisim wap air bagi setiap kilogram udara. Nisbah jumlah wap air yang sebenar terdapat di udara berbanding dengan jumlah wap air yang boleh ditampung oleh udara tersebut pada suhu yang tertentu.

D) PROSES-PROSES LEMBAPAN ATMOSFERA PROSES 1.Sejatan 2. Pepeluhan/ Transpirasi 3. Sejatpeluhan HURAIAN Proses cecair atau ais bertukar menjadi wap air. Ia adalah proses yang berlaku secara berterusan daripada permukaan air, tanah dan salji. Air yang hilang daripada permukaan tanaman dan tumbuhan. Ia berlaku apabila tekanan wap dalam sel daun adalah lebih besar daripada tekanan wap atmosfera. Air yang hilang ke atmosfera melalui pepeluhan tumbuhan dan sejatan dari tumbuhan dan tanah.

E) FAKTOR YANG MEMPENGARUHI SEJATAN FAKTOR 1. Tekanan wap HURAIAN Tekanan wap yang tinggi di atmosfera akan menyebabkan kadar sejatan menjadi rendah. Suhu permukaan sejat yang tinggi akan meningkat kadar sejatan . Angin yang kencang dapat membaurkan wap air dan meningkatkan sejatan. Kadar sejatan lebih tinggi bagi air bersih berbanding dengan air masin. Sejatan lebih mudah berlaku di permukaan air yang terdedah berbanding permukaan air yang terlindung.

2. Suhu permukaan

3. Angin

4. Kandungan air

5. Luas permukaan Sejat

F) FENOMENA PERUBAHAN CUACA DAN IKLIM I. PEMANASAN GLOBAL KONSEP/ISI Konsep Pemanasan

HURAIAN atmosfera bumi

yang

menyebabkan peningkatan suhu global kesan daripada aktiviti manusia. II. MEKANISME KEJADIAN 1. Kesan rumah Peningkatan gas-gas rumah hijau seperi CO2, Metana telah Hijau menyebabkan bahangan bumi terperangkap dan dibalikkan semula ke permukaan bumi. Gas rumah hijau ini membenarkan bahangan matahari masuk ke atmosfera bumi tetapi menghalang bahangan bumi keluar ke ruang angkasa. 2. Penipisan Penipisan dan kebocoran lapisan ozon telah menyebabkan lebih lapisan banyak bahangan (UV) matahari sampai ke permukaan bumi. ozon III. PUNCA/FAKTOR 1. Penyahutanan Penyahutanan menyebabkan ketidakseimbangan antara gas CO2 dengan O2. Kehilangan tumbuhan menyebabkan proses fotosintesis yang menyerap CO2 terhenti. 2. Pembakaran Pembakaran terbuka membebaskan partikel dan gas rumah hijau ke Terbuka atmosfera dan bertindak menghalang bahangan bumi. 3. Pembakaran Pembakaran bahan api fosil seperti arang batu dan minyak untuk Bahan api penjanaan kuasa akan membebaskan gas rumah hijau seperti CO2, NO2,SO2. 4. Perindustrian Pembebasan gas CFC dalam industri penyejukan (Freon), bahan pencuci, aerosol akan menghakis lapisan ozon. Industri peleburan seperti tembaga akan membebaskan gas SO2. 5. Pereputan Pereputan sisa tanaman dan najis haiwan membebaskan gas metana. organik IV.KESAN PEMANASAN GLOBAL TERHADAP ALAM SEKITAR FIZIKAL 1. Suhu meningkat Penerimaan gelombang suria dan gelombang bumi yang lebih banyak telah menyebabkan suhu dunia meningkat. 2. Pencairan ais Suhu yang lebih tinggi telah menyebabkan pencairan ais dan meningkatkan aras laut.Banyak kawasan rendah tenggelam. 3.Proses hakisan Pencairan ais gunung meningkatkan hakisan dalam alur . Kenaikan meningkat aras laut menyebabkan hakisan ombak juga meningkat. 4. Perubahan unsur Peningkatan fenomena ribut, taufan, banjir dan kemarau. iklim 5. Gangguan Peningkatan suhu menyebabkan kehidupan organisma terganggu ekosistem maka menyebabkan kemusnahan sesuatu ekosistem. Contohnya plakton dan terumbu karang. V.KESAN PEMANASAN GLOBAL TERHADAP ALAM SEKITAR MANUSIA 1. Suhu yang tinggi menyebabkan penyakit seperti strok haba, dehidrasi, Penyakit/kematian kanser kulit dan penyakit pernafasan. 2. Ekonomi Menjejaskan pengeluaran / produktiviti sektor ekonomi seperti pertanian , pelancongan, perikanan dll. 3. Kebuluran Pengeluaran sumber makanan yang berkurangan menyebabkan malnutrisi dan kebuluran.

VI. LANGKAH MENGURANGKAN KESAN PEMANASAN GLOBAL 1. Sumber Mengurangkan penggunaan bahan api fosil dan menggunakan alternatif sumber alternatif seperti tenaga suria, angin, ombak dan hidro.

2. Menggunakan bahan yang mesra alam 3. Perundangan

Mengurangkan penggunaan bahan yang berasaskan aerosol dan menggantikan dengan bahan yang berasaskan air dalam industri. Menguatkuasakan undang-undang seperti akta kualiti alam sekeliling 1974 . Mewujudkan kerjasama antara negara-negara dalam menangani masalah pemanasan global seperti Protokol Montreal 1987 dan Deklarasi Langkawi. Mendidik rakyat melalui media massa seperti kempen kesedaran misalnya Kempen Kitar Semula.

4. Kerjasama antarabangsa 5. Kempen/ pendidikan

SOALAN ATMOSFERA. 1. a) Apakah yang dimaksudkan dengan atmosfera? [5] ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

b)

Terangkan mekanisme yang menyebabkan berlakunya peningkatan suhu dunia. [10] Kesan rumah Hijau

Penipisan lapisan Ozon

c) sekitar. Isi Biologi

Jelaskan

kepentingan

atmosfera [10] Huraian

terhadap

alam

Mencorakkan

kontur permukaan bumi Kekayaan jadi semula

Perdagangan rekreasi Membentuk dan menpengaruhi cuaca

2. atmosfera.

a)

Terangkan

dengan

ringkas [5]

kandungan

ISI Gas tetap

HURAIAN

Gas berubah

Juzuk bukan gas

b) besar?

Mengapakah

kerap

berlaku [10]

hujan

asid

di

bandar-bandar

ISI Penjana kuasa Perindustrian Asap kenderaan Pembakaran terbuka Struktur bandar

HURAIAN Penggunaan arang batu sebagai bahan bakar untuk menjana kuasa elektrik membebaskan gas sulfur dioksida. Industri pemerosesan seperti baja kimia dan racun serangga akan membebaskan gas nitrogen dan sulfur dioksida. Pembebasan asap kenderaan yang banyak membebaskan gas karbon monoksida. Aktiviti pelupusan sampah dan pembakaran sampah terbuka akan membebaskan gas pencemar ke atmosfera. Bangunan yang tinggi dan padat menghalang pengaliran udara menyebabkan gas-gas pencemar terkumpul di atmosfera bandar. kesan hujan asid [10] terhadap alam

c) sekitar.

Huraikan

ISI Pencemaran air

HURAIAN Hujan asid mencemarkan sumber air seperti air tasik dan air

sungai. Pencemaran tanah Kemusnahan hidupan Akuatik Kemusnahan tumbuhan Kehidupan manusia Hujan asid menyebabkan tanah menjadi berasid menyebabkan kesuburan tanah menurun. Hujan asid meneybabkan air berasid dan mengancam kehidupan akuatik seperti ikan, katak . Jika nilai pH kurang daripada 3 semua jenis organisma akuatik akan pupus. Hujan asid akan memusnahkan tumbuhan dengan melarutresap potasium, kalsium dan magnesium daripada daun-daun pokok Hujan asid boleh menyebabkan penyakit kulit. Cat bangunan luntur.

3. a) Apakah yang dimaksudkan dengan Imbangan Bahangan? [5] ________________________________________________________________ ________________________________________________________________ ________________________________________________________________ Jadual : Taburan Bahangan di Pemukaan Bumi (Wm2) Tarikh 21 Mac 22 Dis
o o o

90 U 0 0

70 U 153 0

50 U 287 88

Garis lintang 30 U 0o 30oS 387 447 387 233 421 520

o

50oS 287 528

70oS 153 540

90oS 0 40

b) Berdasarkan jadual di atas, lukiskan graf garis yang dapat menunjukkan taburan bahangan mengikut kedudukan garis lintang. [10] Contoh jawapan :

c) Jelaskan mengapa taburan suhu berbeza-berbeza dari satu kawasan dengan kawasan yang lain. [10]

Tumbuhan semulajadi

Awan

Arus lautan

Perbezaan permukaan bumi Ketinggian

SKIMA PEPERIKSAAN STPM. 1. ( a ) Nyatakan lima unsur cuaca dan iklim. a1 suhu a2 - hujan a3- angin a4 - bahang matahari a5- awan a6 - kelembapan 1 markah = 5 markah ( b ) Jelaskan empat faktor fizikal yang boleh mempengaruhi cuaca dan iklim di sesuatu tempat. (8) 1. i. Latitud Suhu semakin berkurangan bermula dari latitud Khatulistiwa ( 0 ) ke arah kedua-dua kutub. Sebab-sebab perbezaan suhu antara latitud disebabkan oleh:Bahangan matahari lebih tertumpu ke kawasan khatulistiwa kerana kawasan khatulistiwa lebih dekat dengan matahari. Permukaan bumi kawasan khatulistiwa terdedah secara tegak ( 90 ) kepada sinaran matahari. Oleh itu, keamatan tenaga matahari yang ( 5 )

5 unsur x

ii.

diterima oleh kawasan latitud Khatulistiwa sentiasa tinggi. Kesannya suhu permukaan kawasan Khatulistiwa tinggi sepanjang tahun. Kawasan latitud tinggi ( kedua-dua kutub ) , sudut pancaran matahari lebih jauh dan condong. Kesannya keamatan tenaga matahari yang diterima rendah.Oleh itu, suhu permukaan di kedua-dua kutub sentiasa rendah. 2. Pengaruh kebenuan dan lautan Daratan lebih cepat menjadi panas berbanding lautan pada waktu siang. Oleh itu, kawasan tengah benua ( daratan ) lebih panas berbanding dengan kawasan berhampiran dengan laut pada waktu siang. Pada waktu malam air masih lagi membebaskan habanya dan keadaan ini menyebabkan kawasan pinggir laut menjadi lebih panas pada waktu malam berbanding dengan kawasan tengah benua yang lebih cepat menjadi sejuk. Pengaruh badan-badan air yang besar Tasik-tasik yang besar dapat mempengaruhi bezantara suhu kawasan yang terletak lebih kurang satu kilometer darinya . Badan-badan air seperti tasik dapat mengurangkan suhu sekitarnya pada musim panas dan menambahkan suhu sekitarnya pada musim sejuk. Contohnya kawasan Tasik-Tasik Besar St. Lawrence di Amerika Utara. Pengaruh arus lautan Arus lautan dunia dapat menyederhanakan suhu musim dingin dan musim panas kawasankawasan yang dilaluinya. Arus lautan sama ada arus panas atau sejuk dapat memindahkan haba dari satu tempat ke satu tempat yang lain. Pengaliran arus lautan dari kawasan Khatulistiwa ke arah kutub dapat memanaskan udara di kawasan kutub dan sebaliknya. Contoh Hanyutan Atlantik Utara ( arus panas ) yang bergerak dari kawasan latitud rendah mengalir kearah kutub utara telah meningkatkan suhu kawasan pinggir pantai Kepulauan British dan Eropah pada musim dingin. Arus Sejuk Labrador yang mngalir dari kutub utara ke Khatulistiwa telah mengurangkan suhu udara di kawasan Khatulistiwa. 5. Pengaruh angin lazim

3. 4. -

Angin yang bertiup seringkali dapat menyederhanakan suhu kawasan yang dilaluinya. Contoh Angin Baratan ( angin lazim ) yang panas bertiup kearah pantai barat Eropah telah meningkatkan suhu kawasan pinggir pantai barat Eropah tersebut. Manakala pantai timurnya lebih sejuk kerana menerima angin sejuk dari kawasan pedalaman benua tersebut. Angin Cinuk ( angin panas ) yang bertiup daripada lautan Pasifik telah meningkatkan suhu dan mencairkan salji dan mempercepatkan kedatangan musim bunga di Dataran tinggi Amerika Syarikat dan Prairie Kanada. 6. Pengaruh banjaran gunung Banjaran gunung (aspek ) termasuk arah dan darjah kecerunan amat berkesan mempengaruhi suhu di kawasan-kawasan di laitud sederhana. Di hemisfera utara, cerun yang mengadap ke selatan menerima lebih banyak bahang matahari berbanding cerun yang mengadap utara. Oleh itu, di hemisfera utara cerun yang mengadap selatan suhu lebih tinggi berbanding cerun yang mengadap utara ( kutub utara ).

Di hemisfera selatan, cerun yang mengadap ke utara menerima lebih banyak bahang matahari berbanding cerun yang mengadap Selatan. Oleh itu, di hemisfera selatan cerun yang mengadap utara suhu lebih tinggi berbanding cerun yang mengadap selatan ( Antartika ). 7. Pengaruh tumbuhan Tumbuh-tumbuhan semulajadi berperanan penting dalam mengurangkan suhu sesuatu kawasan. Kawasan yang mempunyai tumbuhan semulajadi yang banyak suhu persekitarannya lebih rendah berbanding kawasan lapang. Tumbuhan dapat mengurangkan kepekatan gas karbon dioksida diudara sesuatu kawasan melalui proses fotosentesis- dapat mengatasi masalah kesan rumah hijau. Melalui proses perpeluhan, tumbuhan mengeluarkan manik-manik air yang dapat menyederhanakan suhu persekitaran. Tumbuhan juga mempunyai nilai albedo yang tersendiri, contohnya rumput mempunyai nilai albedo antara 10 -15 %. Kesannya sebahagian bahang matahari dapat dipulangkan ke ruang angkasa dan sekaligus mengurangkan suhu kawasan tersebut. 8. Faktor albedo Atmosfera dan permukaan bumi mempunyai nilai albedo yang berbeza-beza. Salji membalikkan lebih kurang 80% - 90% bahangan matahari yang diterimanya, Awan pula dapat membalikkan dan menyerap sebahagian bahangan matahari yang diterima pada waktu siang. Perlindungan awan dan pembalikan bahang matahari oleh permukaan bersalji akan mengurangkan suhu pada waktu siang. Kawasan gurun panas yang tidak berawan menerima banyak sinaran matahari secara terus menerus pada waktu siang menyebabkan suhu di kawasan tersebut tinggi pada waktu siang. Mana-mana 4 faktor x 2 markah = 8 markah

( c ) Huraikan pengaruh cuaca dan iklim terhadap aktiviti manusia di kawasan tropika lembap. [ 12 ] i- Pengaruh Musim tengkujuh di pantai barat Malaysia - terhadap aktiviti perikanan, pertanian, industri IKS. ii- Musim panas dan kering terhadap kegiatan pertanian - padi, getah, kegiatan rekreasi dan pelancongan, sukan. 3. ( a )(i). Apakah yang dimaksudkan dengan taburan suhu secara mendatar ? (5)

- garis sesuhu / isotherm yang menyambung secara mendatar dan memanjang dari barat ke timuryang mempunyai purata suhu bulanan atau tahunan yang sama. Garisan ini diandaikan berdasarkan kawasan daratan yang tidak mengambil kira kawasan tanah tinggi atau lurah.

( a )(ii) Apakah yang dimaksudkan dengan taburan suhu secara menegak ?

(5)

Suhu berkadar songsang mengikut ketinggian, di mana suhu akan menurun apabila kenaikan latitut bertambah. Purata suhu berkurangan sebanyak 0.65oC bagi kenaikan 100 meter. Perbezaan taburan ini sering di dapati di kawasan pergunungan dunia seperti pergununganHimalaya, Alps, Andes dan Rocky

( b ) Jelaskan faktor yang mempengaruhi taburan suhu secara mendatar yang tidak seragam di permukaan bumi. ( 10 ) Bi - Latitud Bii -Pengaruh kebenuan dan lautan Biii - Pengaruh badan-badan air yang besar Biv - Pengaruh arus lautan Bv - Pengaruh angin lazim Bvi - Pengaruh banjaran gunung Bvii - Pengaruh tumbuhan Bviii- Faktor albedo Mana-mana 5 faktor x 2 markah = 10 markah

4.( a ). Nyatakan jenis-jenis kerpasan.

(5)

Di antara jens-jenis kerpasan ialah Hujan, Salji ,Gerimis, Hujan batu ( hail ), Hujan beku ( sleet ) dan Embun

( b ). Jelaskan Jenis-jenis kerpasan. i. -

( 10 )

Hujan Merujuk kepada kerpasan dalam bentuk cecair. Diakibatkan oleh proses pemeluwapan dan pembentukan titik-titik air dalam awan yang diikuti dengan pertumbuhan titik-titik air ini ke satu saiz yang tertentu dan dapat mengatasi pengaruh daya pengapungan udara di dasar awan. Secara umumnya hujan yang lebat mengambil tempoh yang singkat manakala hujan gerimis memakan masa yang lama. Salji - Salji merujuk kepada hablur-hablur ais yang pelbagai bentuk yang terjadi apabila paras beku terlalu hampir dengan permukaan bum menyebabkan hablur-hablur ais tidak sempat mencair sebelum sampai ke permukaan bumi. Gerimis Merujuk kepada titik-titik air yang kecil iaitu kurang daripada 20 mikron yang tidak tidak akan bercantum malah ditolak ke tepi oleh titik-titik air yang besar. Apabila diameter titik-titik air mencapai 7 mm, ia akan berpecah kepada titik-titik yang lebih kecil. Proses perlanggaran dan pemecahan akan berlaku secara berulang kali. Titik-titik air yang kurang daripada 0.5 mm akan turun ke permukaan bumi sebagai gerimis. Hujan batu ( hail )

ii.

iii. -

iv.

Hujan batu merupakan sejenis kerpasan berbentuk pepejal yang besar dan berat. Hujan batu terhasil apabila terjadinya ribut yang mengakibatkan berlakunya pergerakan udara menegak yang kuat di dalam awan. Pergerakan udara menegak yang kuat ini akan menolak titik-titik hujan ke atas sehingga ke satu paras di bawah paras beku. Titik-titik hujan ini akan membeku dan menjadi bertambah besar apabila berlakunya penimbunan salji dan air pada paras-paras yang berbeza. Apabila arus perolakan ( pergerakan udara menegak ) menjadi perlahan maka titik-titik air beku ini akan jatuh ke permukaan bumi dalam bentuk hujan batu. v. Hujan beku ( sleet ) - Merupakan hujan yang bercampur dengan salji. - terbentuk apabila suhu di dalam awan hampir beku manakala suhu di bawah awan suhu beku. - titik-titik air yang jatuh dari awan akan merentasi lapisan suhu beku di bawah awan maka titik air ini akan membeku menjadi bintik-bintik ais yang kecildan jernih. vi. Embun - Embun biasanya terbentuk apabila berlakunya pemeluwapan di permukaan objek-objek yang bersuhu di atas takat beku ( 0 ). - Udara yang lembap apabila tersentuh dengan objek-objek yang sejuk ( suhu pada embun ), wap-wap air yang melekat pada objek tersebut akan dukarkan kepada cecair ( embun ). Mana-mana 5 faktor x 2 markah = 10 markah 1.( a ). Apakah yang dimaksudkan dengan edaran air tanih? [ 5] Air tanih merujuk kepada air yang berasal daripada hujan atau pencairan salji yang meresap secara tegak ke dalam tanah dan kemudiannya tersimpan di zon pengudaraan berhampiran permukaan bumi atau di lapisan tidak telap air yang dikenali sebagai akuifer. ( b ). Apakah yang dimaksudkan dengan Konsep air larian permukaan? [5] Larian air permukaan merujuk kepada saki baki air hujan yang mengalir sama ada di atas permukaan bumi, di antara permukaan dan dalam alur setelah jumlah keseluruhan hujan ditolak dengan yang mengalami sejatan, pintasan, susupan dan yang digunakan oleh tumbuhan. ( c ). Apakah yang dimaksudkan dengan Konsep Resapan ? [5] Resapan atau infiltrasi merujuk kepada susupan air secara menegak ke dalam tanah menerusi liangliang pori tanah tersebut. 2. Jelaskan faktor-faktor yang mempengaruhi proses larian air permukaan / Resapan [10] a. Jenis tanih. - Jenis tanih mempengaruhi kadar susupan ( infiltrasi ) air kedalam tanah dan jumlah air larian permukaan.

takat

- Sekiranya tanih di sesuatu kawasan jenis yang mudah menyerap air ( liang-liang porinya banyak dan besar ) seperti tanah pasir, maka kadar susupan air ke dalam tanah adalah tinggi tinggi. Oleh itu kadar air larian permukaan adalah rendah. - Bagi tanih yang liang-liang porinya kecil dan tidak telap air seperti tanah liat kadar susupan air ke dalam tanah rendah sebaliknya kadar air larian permukaannya tinggi. b. Intensiti hujan - Sekiranya hujan yang turun lebat maka kebolehan air tersebut untuk menyusup ke dalam tanah semakin berkurangan sebaliknya kadar air larian permukaan bertambah. - Bagi hujan yang renyai-renyai walaupun dalam jangka masa yang lama tidak akan memberi kesan kepada kadar aliran air permukaan sebaliknya memberi ruang kepada air tersebut menyusup ke dalam tanah. c. Kecerunan - Merujuk kepada curam atau landai sesuatu kawasan. - Semakin curam sesuatu cerun semakin laju pergerakan air larian permukaan sekaligus mengurangkan susupan air ke dalam tanah. - Bagi cerun yang landai halaju pergerakan air adalah rendah dan keadaan ini akan menyebabkan kadar susupan air dalam tanah meningkat. d. Kandungan air dalam tanah - Kandungan air dalam tanah yang banyak akan mengurangkan kadar susupan air dalam tanah disebabkan tanah tersebut telah tepu dan tidak berupaya lagi untuk menyerap air. Keadaan ini akan menggalakkan larian air permukaan. - Sekiranya kandungan air dalam tanah kurang terutama semasa kemarau kadar susupan air ke dalam tanah adalah tinggi dan keadaan ini akan mengurangkan kadar air larian permukaan. e. Peranan tumbuh-tumbuhan - Tumbuh- tumbuhan berperanan sebagai pintasan atau cegatan ke atas titisan air hujan yang jatuh ke permukaan bumi. - Titisan air hujan yang jatuh akan dipintas oleh daun, ranting ( lapisan kanopi ) tumbuhan menyebabkan air hujan tersebut jatuh secara menitis ke atas permukaan bumi. - Air hujan yang jatuh jatuh ke permukaan bumi secara menitis ini cenderung untuk menyusup ke dalam tanah dan sekaligus mengurangkan air larian permukaan.

3. Jelaskan faktor-faktor yang mempengaruhi simpanan air tanah/ imbangan air tanih. [10] Faktor semulajadi a. Tumbuh-tumbuhan - Lapisan kanopi tumbuhan ( daun, dahan dan ranting ) menjadi pintasan titisan air hujan yang jatuh ke permukaan bumi. Akibat pintasan ini, air hujan akan jatuh secara perlahan ( menitis ) ke permukaan bumi. Jatuhan air hujan secara menitis akan menyebabkan air hujan tersebut cenderung untuk meresap ke dalam tanah. - Tumbuhan yang mempunyai akar banir yang biasanya timbul di atas permukaan tanah berupaya untuk

menghalang larian air permukaan. Air yang tersekat oleh akar ini akan meresap ke dalam tanih menjadi air tanih. b. Jenis tanah - Tanah yang berstruktur longgar seperti batu pasir memudahkan resapan air secara menegak ke dalam tanah. - Tanah yang berstruktur padat seperti tanah liat menghalang resapan air ke dalam tanah sebaliknya menggalakkan berlakunya larian air permukaan. c. Hujan - Hujan yang lebat dan dalam tempoh yang lama, contohnya semasa musim tengkujuh akan membekal jumlah air tanih yang banyak. - Hujan yang kurang terutamanya pada musim kemarau akan menyebabkan simpanan air tanah berkurangan. - Walau bagaimanapun hujan yang lebat dalam tempoh yang singkat tidak banyak menyumbang kepada air tanih disebabkan air hujan tersebut tidak sempat untuk meresap ke dalam tanih sebaliknya membentuk larian air permukaan. d. Kewujudan sumber- sumber air permukaan - Sumber-sumber air permukaan seperti sungai, tasik,kolam dan lain-lain menjadi pembekal utama kepada sistem akuifer air dalam tanah.

4. Bagaimana aktiviti manusia boleh mengganggu simpanan air tanah. [10] a. Aktiviti Penyahhutanan / pembalakan - Lapisan kanopi tumbuhan ( daun, dahan dan ranting ) menjadi pintasan titisan air hujan yang jatuh ke permukaan bumi. Aktiviti penyahhutanan akan mengurangkan pintasan ini, kesannya air hujan akan jatuh secara terus ke permukaan bumi. Jatuhan air hujan secara terus dalam kuantiti yang banyak akan menyebabkan air hujan tersebut cenderung untuk mengalir di atas permukaan dalam bentuk aliran air permukaan dan seterusnya mengurangkan resapan air ke dalam tanah. Kesannya air tanih berkurangan. - Tumbuhan yang mempunyai akar banir yang biasanya timbul di atas permukaan tanah. Akar tumbuhan berupaya untuk menghalang larian air permukaan. Aktiviti penyahhutanan menyebabkan larian air permukaan bertambah dan keadaan ini mengurangkan resapan air ke dalam tanih yang menyumbang kepada simpanan air tanih. b. Aktiviti Penurapan / penyimenan permukaan - Aktiviti penurapan atau penyimenan permukaan khususnya di kawasan bandar akan Menghalang resapan air ke dalam tanah. - Penggunaan tar atau simen akan menutup liang-liang pori tanah. Air hujan tidak berupaya untuk meresap ke dalam tanah. Air hujan ini akan mengalir di atas permukaan dalam bentuk larian air permukaan dan mengurangkan resapan ke dalam tanah. c. Aktiviti Baik Pulih Tanah berpaya dan yang bersaliran buruk untuk tujuan pertanian, perhubungan dan petempatan. - keadan ini mengurangkan simpanan air dalam tanah kerana mengalami sejatan tinggi - manakala air permukaan di alirkan keluar.

5. (a). Apakah yang dimaksudkan dengan Konsep lebihan air ( banjir ). [5] Lebihan air atau banjir merujuk kepada jumlah air yang diterima oleh permukaan bumi dari atmosfera sama ada dalam bentuk hujan, salji, embun dan sebagainya melebihi jumlah air yang hilang daripada permukaan bumi dan atmosfera melalui sejatan, sejatpeluhan , yang mengalami larian air permukaan dan yang tersimpan dalam storan tanih. (b). Apakah yang dimaksudkan dengan Konsep kurangan air ( kemarau ) [5] Kurangan air atau kemarau merujuk kepada jumlah air yang hilang ke atmosfera melalui sejatan dan sejat peluhan, hilang melalui larian air permukaan dan dalam alur sungai serta yang hilang melalui resapan ( infiltrasi ) ke dalam storan tanah melebihi air yang di terima oleh permukaan bumi dari atmosfera sama ada dalam bentuk hujan, salji, embun dan sebagainya. (c).Apakah yang anda faham tentang konsep imbangan air [5] Imbangan air merujuk kepada jumlah air yang diterima oleh permukaan bumi dari atmosfera sama ada dalam bentuk hujan, salji, embun dan sebagainya adalah sama banyaknya dengan jumlah air yang hilang daripada permukaan bumi dan atmosfera melalui sejatan, sejatpeluhan , yang mengalami larian air permukaan dan yang tersimpan dalam storan tanih. Rumusan Imbangan Air P = ET + ST + r dimana, P - kerpasan ET - sejat peluhan ST - air yang diterima atau hilang daripada lapisan tanah. r - larian permukaan 6 (a). Jelaskan proses-proses yang mempengaruhi imbangan air permukaan bumi. [10] - Sejatan Sejatan ialah proses pertukaran sifat air iaitu daripada bentuk cecair kepada bentuk wap. - Sejatpeluhan Sejat peluhan merujuk kepada proses sejatan atau kehilangan air melalui proses sejatan tanih yang lembap dan proses transpirasi yang menyebabkan tumbuhan akan mengalami kehilangan air melalui daunnya. - Perpeluhan Perpeluhan merujuk kepada proses transpirasi yang menyebabkan tumbuhan akan mengalami kehilangan air melalui daunnya. - Larian air permukaan dan dalam alur Larian air permukaan merujuk kepada saki baki air hujan yang mengalir sama ada di atas permukaan bumi, di antara permukaan dan dalam alur setelah jumlah keseluruhan hujan ditolak dengan yang mengalami sejatan, pintasan, susupan dan yang digunakan oleh tumbuhan. - Resapan ( infiltrasi ) Resapan atau infiltrasi merujuk kepada susupan air secara menegak ke dalam tanah menerusi liang- liang pori

tanah tersebut. -Simpanan air bawah tanah Simpanan air bawah tanah merujuk kepada sumber air yang wujud di bawah permukaan bumi di dua zon yang berbeza iaitu di zon tidak tepu ( zon pengudaraan ) dan di zon tepu.

6.(b)..Jelaskan faktor-faktor yang mempegaruhi variasi imbangan air. [10] Variasi imbangan air mengikut ruang ( tempat ) i. Perbezaan latitud - Wap air berlebihan di latitud khatulistiwa ( 0 - 10 U/S ) iaitu di zon pertemuan angin timuran utara dan angin timuran selatan yang membawa wap air yang banyak ke kawasan ini. - Di kawasan latitud 10 - 40 U/S pula kadar sejatan lebih tinggi daripada kerpasan disebabkan kawasan tersebut merupakan kawasan daratan merupakan kawasan penurunan angin yang tidak membawa banyak hujan. - Di latitud 40 - 90 U/S berlaku lebihan air kerana di kawasan tersebut kerpasan melebihi sejatan. Di kawasan ini juga terdapat zon pertemuan angin yang membawa kepada wujudnyazon tekanan rendah yang membawa banyak hujan. ii. Aspek - Cerun yang mengadap angin ( angin lazim ) umumnya akan mendapat lebih banyak hujan berbanding cerun lindungan angin. Angin lazim yang bergerak merentasi badan- badan air seperti laut dan tasik akan membawa lembapan yang banyak ke kawasan cerun tersebut. Wap-wap air tersebut kemudiannya akan terpeluwap dan menurunkan hujan yang lebat di cerun yang mengadap angin tersebut. Contohnya, Pantai Barat Banjaran Rocky yang mengadap Lautan Pasifik mendapat lebih banyak hujan berbanding dengan kawasan lindungan hujan di timurnya. iii. Tumbuh-tumbuhan iv. Variasi imbangan air mengikut masa ( musiman ) - Musim ekuinoks - Musim Solstis

6.(c). Jelaskan kepentingan sumber air kepada aktiviti manusia . [10] i. Aktiviti pertanian ii. Aktiviti penternakan ( akuakultur ) iii. Aktiviti pembalakan iv. Aktiviti pelancongan v. Aktiviti perlombongan vi. Aktiviti Perindustrian vii. Bekalan air domestik ( kegiatan harian )

7.(a). Apakah yang dimaksudkan dengan Konsep kemarau/Kurangan air. [ 5] Kemarau merujuk kepada jumlah air yang hilang ke atmosfera melalui sejatan dan sejat

peluhan, hilang melalui larian air permukaan dan dalam alur sungai serta yang hilang melalui resapan ( infiltrasi ) ke dalam storan tanah melebihi air yang di terima oleh permukaan bumi dalam bentuk kerpasan sama ada dalam bentuk hujan,salji embun dan sebagainya. 7 (b). Apakah yang dimaksudkan dengan Konsep banjir monsun/musiman. [5] Banjir monsun merujuk kepada jumlah air yang diterima oleh permukaan bumi dari atmosfera sama ada dalam bentuk hujan, salji, embun dan sebagainya melebihi jumlah air yang hilang daripada permukaan bumi dan atmosfera melalui sejatan, sejatpeluhan , yang mengalami larian air permukaan dan yang tersimpan dalam storan tanih. 7 (c). Apakah yang dimaksudkan dengan Konsep banjir kilat. [5] Banjir kilat merujuk kepada curahan hujan yang lebat dalam tempoh yang singkat menyebabkan peningkatan aras air permukaan yang banyak dalam masa yang cepat dan surut dalam tempoh yang cepat.

7 (d). Jelaskan apakah faktor-faktor yang mempengaruhi kejadian kemarau/kurangan air. [10] Faktor semulajadi - musiman - El-Nino Faktor aktiviti manusia - penyahhutanan - pembangunan dan pembandaran - perindustrian - pertanian - perlancongan - perlombongan

8. Berdasarkan gambarajah, jelaskan jenis-jenis hujan yang sering berlaku di kawasan tropika lembap. [10]

a. hujan bukit / hujan orografik / hujan relief

b. hujan perolakan

c. hujan perenggan

TEMA 5 - EKOLOGI

KONSEP EKOLOGI Hubungan antara organisma hidup dengan alam persekitarannya. KONSEP EKOSISTEM 1. Hubungan antara saling berinteraksi antara komponen biotik dan komponen abiotik. Komponen biotik / hidupan - pengeluar, pengguna dan pengurai. Komponen abiotik / bukan hidup - udara, air mineral, tanah, oksigen dan lain-lain. KOMPONEN ASAS EKOSISTEM Struktur biotik Benda hidup terdiri drp 3 kompenan utama:1. Pengeluar tumbuhan hijau. 2. Pengguna Herbivor (haiwan yang memakan tumbuhan). Karnivor (haiwan yang memakan daging). Omnivor (haiwan yang memakan tumbuhan dan haiwan). 3. Pengurai Organisma yang menguraikan bahan organik yang mati. Terdiri daripada bakteria, saprofit dan kulat. Struktur abiotik Benda bukan hidup yang boleh dibahagikan kepada 2 kumpulan iaitu:1. Sumber nutrien Cth: karbon dioksida, nitrogen, fosfat dan lain-lain. 2. Sumber tenaga Cth: matahari

2. 3.

EKOSISTEM DARATAN Komponen biotik dan abiotik. Komponen biotik terdiri daripada:1. Komuniti tumbuhan 2. Komuniti haiwan 3. Komuniti mikroorganisma Komponen abiotik seperti kuantiti air, suhu, tanih, dan bentuk muka bumi kawasan persekitarannya. - Tumbuhan adalah pengeluar utama dan membekalkan tenaga kepada haiwan dan tumbuhan parasit. - Hidupan sebagai pengguna memperolehi makanan dan tenaga dari tumbuhan. - Tumbuhan dan haiwan apabila mati akan menjadi punca bekalan tenaga utama kepada pengurai. - Pengurai menukar bahan mati menjadi humus yang kaya dengan mineral yang akan menjadi unsur untuk tumbuhan membesar.

EKOSISTEM AKUATIK Komponen abiotik (tenaga suria, air, tanih, lautan mineral, suhu) Komponen biotik (tumbuhan hijau, fitoplankton, zooplankton, ikan, udang, bakteria, kulat) Pengeluar tumbuhan hijau fitoplankton Pengguna primer zooplankton Pengguna sekunder ikan Pengguna tertier kura-kura Pengurai bakteria dan kulat

RANTAIAN MAKANAN DALAM EKOSISTEM Saluran / aliran tenaga dalam ekosistem. Mempunyai peringkat-peringkat pengguna. Makanan digunakan oleh kompenan dalam ekosistem untuk meneruskan kehidupannya.

ii. iii. iv. v.

Terdapat 5 peringkat iaitu :Pengguna primer Pengguna sekunder Pengguna tertier Peringkat puncak

i.

Pengeluar

SIRATAN MAKANAN Gabungan beberapa rantaian makanan. Pertalian makanan di antara beberapa habitat.

ALIRAN TENAGA SIRATAN MAKANAN RANTAIAN MAKANAN DALAM EKOSISTEM - Saluran / aliran tenaga dalam ekosistem. - Mempunyai peringkat-peringkat pengguna. - Makanan digunakan oleh kompenan dalam ekosistem untuk meneruskan kehidupannya. - Terdapat 5 peringkat iaitu :- i. Pengeluar ii. Pengguna primer iii. Pengguna sekunder iv. Pengguna tertier v. Peringkat puncak

SIRATAN MAKANAN - Gabungan beberapa rantaian makanan. - Pertalian makanan di antara beberapa habitat. ALIRAN TENAGA YANG BERLAKU DALAM RANTAIAN MAKANAN 1. Tenaga haba terus dari matahari kepada pengeluar / tumbuhan hijau untuk proses fotosintesis. Tenaga di simpan oleh tumbuhan dalam bentuk karbohidrat, protein, lemak, dan asid tumbuhan dalam daun, bunga, buah dan sebagainya. 2. Tenaga kimia dan haba dipindahkan dari pengeluar / tumbuhan ke pengguna primer. Contoh: beluncas. 3. Tenaga kimia (beluncas) dipindahkan ke pengguna sekunder (burung pipit) ke pengguna tertier (burung helang). Pada masa yang sama tenaga haba akan dibebaskan. 4. Pengeluar dan pengguna mati dan mereput - organisma pengurai (bakteria dan kulat) memperolehi tenaga kimia dan disimpan dalam nutrien tanah yang kelak akan digunakan kembali oleh pengeluar. ALIRAN TENAGA SIRATAN MAKANAN

KITAR NITROGEN 1. Kitar nitrogen penting dalam pertanian. Bekalan nitrogen dalam atmosfera yang diperlukan oleh organisma hidup ekosistem datangnya dari 2 sumber penting iaitu bakteria dan alga pengikat nitrogen.

2.

dalam

sesebuah

3.

Nitrogen diperolehi daripada najis pereputan bangkai haiwan. Gas nitrogen memasuki atau nitrat. rantaian

dan

buangan

organisma

hidup

(perkumuhan)

dan

daripada

4.

makanan

melalui

akar-akar

tumbuhan

dalam

bentuk

ammonia

5.

Nitrogen dikumuhkan keluar melalui air kencing haiwan dan apabila hutan-hutan dibakar, di mana nitrogen akan dibebaskan ke udara dalam bentuk gas nitrogen. Hasil

tumbuhan

6.

perkumuhan haiwan mengandungi nitrogen boleh ditukarkan oleh organisma seni bentuk amino dan boleh diuraikan dari molekul-molekul organik lalu menghasilkan ammonia. Tindak balas ini

menjadi

7.

Bakteria nitrosomonas boleh mengoksidakan ammonia menjadi nitrit. di dalam tanah/di dalam air asalkan terdapat ammonia dan oksigen.

berlaku

8. Bakteria nitrobacter mencantumkan nitrit dengan air dan menghasilkan nitrat. 9. Gas nitrogen dalam udara ditukarkan kepada bentuk oksida melalui kilat. Apabila gas nitrogen terkena kilat ia menjadi nitrogen oksida dan bercantum dengan air menghasilkan nitrat. 10. Bakteria, kulat dan alga biru hijau berperanan penting untuk kitaran nitrogen. Mikoorganisma ini berkeupayaan untuk mendapatkan gas nitrogen dalam udara dan mencantumkannya dengan gas hidrogen menghasilkan ammonia. 11.Gas amonia akan dikumuh keluar oleh mikroorganisma dan tertinggal di dalam tanah. Ammonia dan nitrat di dalam tanah mudah di larutkan di dalam air tanah dan mengalir bersama-sama aliran air bawah tanah menuju ke sungai, tasik, kolam dan sebagainya.. KITAR OKSIGEN DAN KITAR KARBON DIOKSIDA 1. Kitar oksigen berlaku menerusi proses proses fotosintesis oleh tumbuhan. pernafasan / respirasi haiwan dan manusia dengan

2.

Oksigen dibekalkan terus dari atmosfera untuk pernafasan haiwan dan manusia. pernafasan / respirasi haiwan dan manusia akan membebaskan karbon dioksida ke atmosfera. Karbon

Proses

3.

dioksida dibebaskan oleh haiwan digunakan tumbuhan hijau (fotosintesis) tumbuhan membebaskan kembali oksigen ke atmosfera - digunakan oleh haiwan dan manusia. Proses ini berterusan / berkitaran dan berlaku seimbang.

4.

Okigen terikat dalam karbon dioksida semasa pernafasan haiwan dan manusia. Dalam fotosintesis karbon dioksida diikat dan digunakan oleh tumbuhan untuk membebaskan oksigen. Oksigen digunakan dalam pembakaran bahan api fosil seperti penggunaan petroleum dalam kenderaan lalu membebaskan karbon dioksida.

PERANAN DAN KEPENTINGAN EKOSISTEM HUTAN HUJAN TROPIKA Kepentingan kepada manusia 1. Ekonomi tradisional seperti masyarakat orang asli. 2. Sektor pembalakan. Sektor pelancongan spt hutan lipur, air terjun dan kepelbagaian spesis flora dan fauna. 4. Memajukan industri yg berkaitan dengan sumber hutan. 5. Kawasan tadahan air.

3.

Kepentingan kepada alam sekitar

8. 9.

1. Habitat pelbagai spesis biologi. 2. Haiwan membentuk lingkungan populasi dan meneruskan generasinya. 3. Mengawal rantaian makanan. 4. Perlindungan daripada hakisan tanah. 5. Menyekat dan memperlahankan halaju larian air permukaan. 6. Keseimbangan kitar hidrologi. 7. Storan air / kawasan tadahan air yang paling berkesan. Berlakunya proses transpirasi yang berkesan untuk membebaskan wap-wap air ke udara. Mengurangkan kelajuan angin, mengekalkan kelembapan udara dan menyederhanakan suhu sekitar.

KEPENTINGAN EKOSISTEM HUTAN PAYA BAKAU 1. Menstabilkan muara sungai dan pesisir pantai. 2. Mengurangkan hakisan pantai iaitu berfungsi sbg zon penampan semulajadi. 3. Menapis bahan pencemar. 4. Menjadi habitat pelbagai jenis hidupan air dan daratan. 5. Mengekal keseimbangan oksigen dan karbon dioksida. 6. Sumber ekonomi penduduk. 7. Ekopelancongan. KAITAN SISTEM EKOLOGI DENGAN MANUSIA Bagaimana ekosistem hutan hujan tropika terganggu :Penyahutanan secara semulajadi 1. Kebakaran hutan. 2. Bencana alam seperti gempa bumi, letusan gunung berapi. Penyahutanan oleh aktiviti manusia 1. Menerusi pembinaan empangan hidroelekrik. Penebangan dan pembersihan hutan. Projek janakuasa hidroelektrik. 2. Pembalakan tanpa kawalan. 3. Pertanian. Pembukaan tanah baru. Aktiviti pertanian pindah. 4. Pembinaan infrastruktur seperti lebuh raya, kabel elektrik. KESAN KEMUSNAHAN EKOSISTEM HUTAN HUJAN TROPIKA Kesan terhadap alam sekitar fizikal 1. Kemusnahan habitat flora dan fauna. Penghijrahan spesis. Kerosakan ekosistem. Spesis flora dan fauna kepupusan / kemusnahan. 2. Peningkatan suhu mikro. Peningkatan suhu setempat. Pengurangan kelembapan udara. Tiupan angin yang lebih kencang. 3. Hakisan dan tanah runtuh. Percepatkan proses luluhawa dalaman, hakisan percikan dan larian air permukaan. 4. Pencemaran air. 5. Banjir. Kesan terhadap manusia

1. 2. 3. 4. 5.

Kekurangan sumber makanan. Masyarakat orang asli menghadapi krisis bekalan makanan. Mengurangkan sumber kayu balak. Kemerosotan kesuburan tanih. Mengurangkan bekalan oksigen. Menjejaskan bekalan air.

LANGKAH-LANGKAH PENGURUSAN HUTAN YANG BERKEKALAN 1. Pengurusan hutan melalui konsep pembangunan lestari (kekal dalam keadaan asal). Adunan pembangunan/kemajuan dengan pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar daripada musnah. 2. Langkah perundangan. Dasar Perhutanan Negara 1978. Mengisytiharkan hutan simpan kekal. Usaha-usaha penyelidikan dan pembangunan (R&D). Melaksanakan program latihan perhutanan. KESAN AKTIVITI MANUSIA TERHADAP EKOSISTEM TASIK Bagaimana ekosistem tasik terjejas 1. 2. 3. 4. 5. 6. Penebusgunaan tasik- taman rekreasi Pertanian dan penternakan iaitu penggunaan racun kimia sektor pertanian. Industri- pembuangan sisa toksid Pelancongan- pembinaan chalet, resort, hotel Pembangunan pesat pembandaran- sisa domestik Pembangunan sektor perlombongan dan tenaga- sisa perlombongan.

Langkah-langkah bagaimana bagi mengatasi masalah kemerosotan ekosistem tasik 1. 2. 3. Perundangan Akta Kualiti Alam Sekitar 1974 Pengurusan rawatan air dan sisa kumbahan Melaksanakan kempen dan pendidikan alam sekitar - Jabatan kerajaan, NGO, PBT, Pihak swasta.

SOALAN LATIHAN UNTUK PERBINCANGAN 1. (a). Nyatakan unsur biotik dan abiotik dalam ekosistem hutan hujan tropika. [5] (b). Dengan bantuan gambar rajah, huraikan rantaian makanan bagi ekosistem hutan hujan tropika.[10] (c ). Huraikan bagaimana aktiviti manusia menjejaskan ekosistem hutan hujan tropika. [10] 2. (a) Apakah yang dimaksudkan dengan autotrof? [5] (b) Huraikan proses aliran tenaga dalam siratan makanan bagi ekosistem tasik. [10] (c) Jelaskan lima aktiviti manusia yang boleh mengganggu ekosistem tasik. [10]

TEMA 6 SALING BERGANTUNGAN ANTARA SISTEM CONTOH SOALAN DAN JAWAPAN.

1 a) Beri maksud konsep pemeliharaan alam sekitar. [5] Pemeliharaan usaha yang dilakukan oleh kerajaan dan pertubuhan tertentu bagi melindungi alam sekitar yang sedia ada dari musnah demi kepentingan generasi akan datang. b) Huraikan dua contoh kaedah pemeliharaan alam sekitar. [4]

i. Taman Negara Taman Negara telah diwartakan oleh kerajaan sebagai rizab di mana aktiviti penebangan pokok dan perburuan diharamkan sama sekali di kawasan tersebut. Langkah ini diambil bertujuan melindungi flora dan fauna di kawasan tersebut. Contoh taman negara yang terdapat di Malaysia ialah Taman Negara Kinabalu. ii. Hutan Simpan Selain taman negara kerajaan juga mewujudkan hutan simpan yang berfungsi mengekalkan flora dan fauna di kawasan tersebut Contoh hutan simpan ialah Hutan Simpan Endau-Rompin di Sempadan Pahang-Johor. Penebangan hutan secara terpilih Untuk memastikan khazanah hutan kekal terpelihara proses penebangan secara terpilih hendaklah dilaksanakan. Melalui kaedah ini hanya pokok yang matang sahaja ditebang. Dengan cara ini pokok yang belum matang berpeluang membesar menggantikan pokok yang telah ditebang. c) Hujan asid adalah salah satu fenomena yang wujud akibat kegagalan manusia sistem atmosfera. Jelaskan tiga kesan fenomena hujan asid terhadap alam sekitar. [6] Tiga kesan hujan asid i. Kemusnahan ekosistem hutan Kandungan hujan asid dengan pH kurang dari 5 menyebabkan kemusnahan hutan. Hujan asid menyebabkan pokok menjadi lemah kerana akar pokok menjadi lemah dan tidak dapat meresap nutrien. ii. Kemusnahan hidupan akuatik Hujan asid yang masuk ke dalam sungai akan membunuh hidupan akuatik seperti udang dan ikan. Ia pernah terjadi di Sweden dan Finland. iii. Aktiviti pertanian terganggu Hujan asid menyebabkan tanih berasid dan menjejaskan kesuburan tanih. Di India ladang gandum yang berhampiran kawasan industri mengalami penurunan pengeluaran. memelihara iii.

d) Jelaskan langkah kaedah bukan perundangan mendapat membendung masalah hujan asid? [8] Kaedah Bukan Perundangan i. Penapis asap di cerobong asap kilang -mengurangkan masalah pencemaran. -asap yang terbebas tidak mengandungi bahan pencemar ii. Kempen Kongsi Kereta -mengurangkan kenderaan di jalanraya. - merendahkan kepekatan bahan pencemar diruang atmosfera iii. Penggunaan kenderaan awam -LRT, monorail, bas. -megurangkan bahan pencemar iv. Bina kawasan industri di kawasan luar bandar. - kilang Proton dipindahkan dari Shah Alam ke Tanjung Malim

2 a) Beri maksud saling kebergantungan antara sistem.[5] Definisi saling kebergantungan antara sistem ialah interaksi antara satu sistem dengan sistem yang lain. Ia boleh mengubah dan mengganggu alam sekitar fizikal dan alam sekitar manusia .

b) Jelaskan faktor yang memnyebabkan kebakaran hutan. [6] Faktor menyebabkan kebakaran hutan. i- Faktor semulajadi a. Fenomena El-Nino menyebabkan cuaca panas berpanjangan lantas mewujudkan masalah kemarau. Cuaca yang panas ini menyebabkan daun kering di kawasan hutan mudah terbakar. Kebakaran hutan secara meluas pernah terjadi Kalimantan,Indonesia.

b. Letusan gunung berapi mengeluarkan lava panas yang menyebabkan hutan mudah terbakar. ii- faktor manusia a. pertanian pindah - proses tebang bakar oleh kaum asli. - dijalankan di kawasan pendalaman. b. sektor perladangan - tanaman berskala besar. - untuk tanaman getah, kelapa sawit. - contoh di Indonesia. c. kecuaian manusia - pembuangan puntung rokok atau bahan mudah terbakar semasa musim kering. - api mudah merebak

c) Bagaimanakah kebakaran hutan mempengaruhi sistem atmosfera dan sistem hidrologi? [8] Kebakaran hutan mempengaruhi sistem: i- Atmosfera a) jerebu - hutan terbakar mengeluarkan asap dan partikulat terampai di atmosfera. - udara kering dan angin tenang membantu mengapungkan partikulat di ruang atmosfera. b) hujan asid - komponen hasil pembakaran hutan seperti karbon dioksida dan karbon monoksida menyerap dalam wap air. - wap air mengalami pengeluwapan dan membentuk hujan asid. c) peningkatan suhu global - pembebasan karbon dioksida meningkatkan kepekatan gas rumah hijau. - gas rumah hijau penyumbang kepada pemanasan global. ii- Sistem hidrologi a) mengurangkan sumber air bawah tanah - mengurangkan proses susupan air bawah tanah. - tiada akar pokok untuk meresap air ke bawah tanah. - air bawah tanah berkurangan. b) mengurangkan kerpasan - tiada daun untuk proses sejatpeluhan. - jumlah wap air di atmosfera berkurangan. - awan tidak terbentuk dan sekaligus mengurangkan hujan.

d) Huraikan langkah mengurangkan masalah kebakaran hutan? [6] Langkah mengurangkan masalah kebakaran hutan. i- kerjasama antara negara - kerjasama teknikal antara Malaysia, Singapura dan Indonesia. - Malaysia dan Singapura memberi bantuan teknikal masa memadamka kebakaran di Indonesia. - memadamkan api dari udara menggunakan helikopter.

ii- hujan tiruan - membuat hujan tiruan dengan menyemburkan garam kepada awan komulonimbus. - garam akan menarik wap air membentuk awan dan bila awan berat, terjadilah hujan. iii- perundangan - tindakan perundangan kepada pertani yang menjalankan pembakaran hutan secara terbuka. - tujuan supaya tidak mengulangi kesalahan tersebut. - contoh : Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 iv- kempen - kempen untuk menyedarkan masyarakat pentingnya hutan kepada manusia. - antara kempen adalah Hijaukan Bumi. - media: tv, akhbar, majalah, NGO. anjuran: JAS, NGO. v- pendidikan - pendidikan formal dan tidak formal. - tujuan: mendidik pelajar tentang pentingnya hutan dalam kehidupan manusia. - pendidikan formal: Geografi, Sains. - pendidikan tidak formal: ceramah Alam Sekitar.

3. a) Beri maksud gempa bumi. [4] Gempa bumi didefinisikan sebagai satu gegaran kerak bumi akibat pelepasan tenaga dari dalam bumi secara tiba-tiba . b) Nyatakan sistem yang berubah akibat gempa bumi. [5] i) sistem-sistem yang berubah akibat gempa bumi. [2] sistem yang berubah akibat gempa bumi - sistem geomorfologi - sistem ekologi ii) perubahan yang berlaku terhadap sistem-sistem tersebut. [3] Perubahan yang berlaku terhadap sistem tersebut a. sistem geomorfologi gelinciran/sesar - tanah runtuh. b. sistem ekologi habitat tumbuhan musnah c) Huraikan kesan gempa bumi terhadap alam sekitar manusia. [8] kesan-kesan gempa bumi terhadap alam sekitar manusia. i- kehilangan nyawa - bangunan runtuh menyebabkan banyak kematian. - contoh: di China. ii- Kemusnahan harta benda - rumah, bangunan perniagaan, pejabat runtuh. iii- Kemusnahan infrastruktur - tiang elektrik dan telefon tumbang. - jalanraya retak, terputus. - jambatan runtuh. iv- Kehilangan sumber rezeki - premis perniagaan, industri dan kawasan perlancongan musnah. v- Trauma

- gangguan emosi akibat kehilangan orang tersayang seperti ibu, bapa, pasangan dan anak. vi- Wabak penyakit - taun kerana kurang bekalan air bersih. - bakteria dan virus dari bangkai haiwan dan mayat manusia. d) Jelaskan langkah-langkah yang perlu diambil untuk mengatasi kesan gempa bumi. (6m) i- alat pengesan gempa bumi (siesmograf) - kemajuan teknologi dapat mengesan kejadian gempa yang akan berlaku. - diterokai oleh pengkaji dari Amerika Syarikat dan Rusia. ii- kejuruteraan bangunan yang tinggi - membina bangunan yang kukuh dan tahan gempa iaitu mempunyai ciri-ciri keselamatan - sistem cerucuk yang kuat dan tahan gegaran. - contoh di Jepun dan Taiwan. iii- kurangkan pembinaan di kawasan lereng bukit - petempatan dibina di kawasan rata. - mengurangkan risiko runtuhan bangunan. iv- kerjasama antarabangsa - bantuan dari PBB. - sumbangan dari negara-negara lain.

KAJIAN LUAR GEOGRAFI ALAM SEKITAR FIZIKAL Soalan 1. Berdasarkan kajian luar yang telah anda jalankan di lembangan saliran, a) Senaraikan jenis dan cara hakisan sungai di kawasan tersebut. [7] Cadangan Jawapan: Kajian luar dijalankan di Sungai Pahang, Pahang. Jenis hakisan yang terdapat di kawasan kajian ialah hakisan mendalam, dan hakisan mengundur. Cara berlakunya hakisan ialah lagaan, lelasan, dan larutan. b) Huraikan bentuk muka bumi akibat proses hakisan di kawasan tersebut. Cadangan Jawapan : 1. [8]

hakisan menegak tindakan hidrual

Air terjun- di kawasan yang mempunyai lapisan batuan yang tersusun dalam keadaan mendatar antaran batuan keras dan lembut. Batuan lembut akan mudah terhakis daripada batuan kerasbatuan keras akan mengalami rekahan- lama ke lamaan membentuk air terjun-batuan keras mampu menghalang aliran air- pembentukan air terjun terjadi 2. Jeram air mengalir di kawasan yang mempunyai batuan yang tersusun secara menegak dan berselang seli antara batuan lembut dank keras- batuan lembut lebih dahulu dan mudah dihakis- batuan keras akan tertonjol ke atas- aliran air tersekat dan melompat menuruni bonjolan yang keras. 3. Gaung - lurah yang dalam terbentuk hasil dari hakisan menegak- bahagian hulu air deras dan batuan jenis batuan keras- hakisan menegak bertindak dengan berkesan di dasar alur dan mendalamkan dasar sungai sehingga membentuk gaung.

4.

Lubuk junam- lekukan yang dalam terbentuk di kaki air terjun tindakan air sungai melalui hakisan mendalam dan tidankan pusaran air membentuk lubuk tersebut. c. Jelaskan kepentingan bentuk muka bumi hasil tindakan sungai terhadap kegiatan manusia. [10]

Cadangan Jawapan : Pertanian - delta dan dataran banjir untuk penanaman padi sawah. Pelancongan- kawasan sekitar air terjun, jeram dan tasik ladam untuk berkelah, mandi- manda dan memancing serta berkayak. 3. Menjana kuasa hidro elektrik di kawasan air terjun dan jeram. 4. Ternakan ikan air tawar di kawasan tasik ladam dan muara sungai habitat ikan yang susuai dan baik- tambah pendapatan nelayan. 5. Petempatan - likuan sungai dan delta mudah dibina kemudahan asas untuk kelansungan hidup manusia 1. 2. Soalan 2 Berdasarkan kajian luar yang anda jalankan di sebuah kawasan tanah tinggi, a. ( i ) Nyatakan dua proses geomorfologi yang berlaku di kawasan tersebut. Cadangan Jawapan : Kawasan Kajian luar ialah Tanah Tinggi Camaron, Pahang. Dua proses geomorfologi ialah tanah runtuh dan hakisan. ( ii ) Jelaskan maksud salah satu daripada proses tersebut. [5] Cadangan Jawapan: 1. Tanah runtuh pula merupakan pergerakan tanih ke bahagian bawah cerun yang berlaku secara tiba-tiba dan dalam gerakan yang cepat untuk dilihat kesannya disebabkan cerun yang curam atau hampir tegak disusuli dengan tarikan graviti yang kuat dan tanih yang tepu dengan air akibat hujan yang lebat. 2. Hakisan merupakan proses penggondolan dan kikisan yang dialami oleh permukaan bumiakibat tindakan agen yang bergerak seperti air mengalir, angin dan ombak. Jelaskan tiga faktor yang menpengaruhi proses geomorfologi tersebut. [6] Cadangan Isi Jawapan : [2]

b.

Kecerunan kawasan antara 5 hingga 40 berlaku tarikan gravity yang amat kuat menyebab terjadinya tanah runtuh.- hakisan juga meningkat dikawasan yang bercerun curam. 2. Jumlah hujan kawasan khatulistiwa terutamanya, jumlah hujan banyak melebihi 2000 mm setahuntanih akan tepu dengan air- air bertindak sebagai pelicin membantu pergerakan dan hakisan tanih ke cerun bukit. 3. Litupan tumbuhan kurangnya litupan tumbuhan meningkatkan lagi hakisan dan tanah runtuhtumbuhan bertindak sebagai penghalang titisan air hujan terus meresapkan dalam tanah- akar bertindak sebagai pengikat dan mencengkam tanah. 4. Tindakan manusia aktiviti manusia seperti pertanian,dan pertempatan dicerun bukit gaitkan lagi pergerakan jisim- penggunaan jentera dan penanaman cerucuk konkrit -tanih terdedah kepada air hujan - air meresap dan basah - struktur tanih tidak stabil. 1. c. Terangkan tiga kepentingan kawasan tanah tinggi kepada manusia. [6] Cadangan Isi Jawapan :

1.

Ekopelancongan- tanah tinggi semula jadi- udara nyaman- tumbuhan semula jadi yang menarik dan unik. 2. Pertanian tanaman teh tanah tinggi dan tanaman udara sederhana seperti buah-buahan dan bunga bungaan-suhu sekitar 25C- hujan berjumlah melebihi 2000mm. 3. Kawasan tadahan hujan tanah tinggi berhutan tebal- punca sungai dan membekal air untuk kawasan sekitarnya- empangan mudah dibina contoh Empangan Sultan Abu Bakar Tanah Tinggi Cameron. d. Huraikan tiga kesan penerokaan tanah tinggi terhadap alam sekitar. Cadangan Isi Jawapan: 1. 2. 3. Tanah runtuh- tanah kehilangan ikatan dan cengkaman- tepu dengan air hujan. Banjir alur sungai cetek-penuh dengan beban yang dibawa air hujan. Peningkatan suhu- tumbuhan tiada sebagai penghalang matahari dan penyerap karbon dioksida di udara semasa proses fotosentisis. Soalan 3 a) Terangkan satu kaedah untuk menyukat hujan. (5) Cadangan Jawapan 1. Alat : Tolok hujan 2. Cara menyukat: Satu silinder logam dengan satu corong bergaris pusat 20cm atau 13cm diletakkan di kawasan lapang dengan ketinggian rim corong 0.3 meter di atas tanah. Ukuran dibuat pada masa yang tetap di waktu pagi dengan menuangkan air hujan yang bertakung ke dalam satu silinder bersenggat dan diambil bacaannya. Jumlah hujan dinyatakan dalam mm.

b)

Huraikan faktor-faktor yang mempengaruhi jumlah hujan penerimaan di kawasan tersebut [10]

Nyatakan kawasan/lokasi kajian: 1. Tempoh masa hujan-samada hujan turun secara berterusan atau sekejap-kejap tapi dalam tempoh yang kerap, sangat mempengaruhi jumlah hujan di kawasan ini. 2. Ciri hujan yang turun-Hujan renyai-renyai, lebat atau hujan batu. 3. Kedudukan tempat-Lokasi kajian berada samada berhampiran dengan lautan, pedalaman atau kaki bukit 4. Tiupan angin- Samada di pengaruhi oleh angin monsoon timur laut atau tidak. 5. Musim basah atau kering-sangat mempengaruhi jumlah hujan, tempoh basah hujan sangat tinggi, tempoh kering sebaliknya. c) Terangkan bagaimana perubahan sumber air mengganggu aktiviti manusia [10 ] 1. Pertanian-Perubahan positif-tanaman tenggelam, rosak. Perubahan negative-tanaman musnah akibat tidak cukup air. Mengganggu aktiviti manusia. 2. IKS-Musim hujan menjejaskan aktiviti perjemuran seperti batik, ikan, sotong dll. 3. Perindustrian-Musim hujan-banjir akan menjejas aktiviti perkilangan-mesin rosak. Mengganggu aktiviti manusia. 4. Akuakultur-Banjir memusnahkan sangkar dan menenggelamkan kolam, ikan terlepas. 5. Perniagaan-Musim hujan atau banjir membantutkan aktiviti perniagaan, proses jual beli 6. Pengangkutan-Musim banjir-jalan raya tenggelam. Musim kemarau-sungai cetek-bot-bot dan perahu tidak boleh bergerak. Soalan 4 a) Jelaskan bagaimana anda mengukur min suhu maksimum dan suhu minimum. [5 ] 1. Lokasi kajian/nama sekolah 2..Alat Termometer Sixes

3. Dapatkan bacaan suhu maksimum dan suhu minimum Kaedah mengukur suhu maksimum dan suhu minim umm di stesen kaji cuaca SMK Labu Besar, Kulim dalam tempoh 24 jam Langkah 1 Pengukuran suhu dibuat-alat Termometer Sixes-diselaraskan pada waktu pagi (pada jam 7.30 pagi bertarikh 12 Jun 2008) pada suhu semasa

Langkah 2 Termometer Sixes diletakkan dalam rumah pelindung Stevenson yang ditempatkan di kawasan lapang di stesen mini kaji cuaca sekolah. Langkah 3 Bacaan diambil selepas tempoh 24 jam (pada jam 7.30 pagi,13 Jun 2008).Mencatat nilai suhu maksimum dan minimum dalam Termometer Sixes. b) Jelaskan kaedah pengiraan min suhu dan julat suhu dalam tempoh 24 jam (suhu harian) [10] Cadangan Jawapan Suhu maksimum pada 13 Jun 2008 = 32C Suhu minimum pada 13 Jun 2008 = 22C Min suhu harian = 32 + 22 2 = 27C Julat suhu harian =Suhu maksimum suhu minimum = 32 22 = 10C c) Huraikan perkaitan antara unsur-unsur cuaca 1. Unsur-unsur cuaca di kawasan tersebut sememangnya saling berkait-suhu, hujan, sinaran matahari/sejatan,kelembapan bandingan, bahangan solar dan angin 2. Perkaitan antara suhu, tekanan udara dan angin. Hukum Boyle-suhu tinggi, tekanan rendah-angin bertiup dari kawasan tekanan tinggi ke kawasan tekanan rendah-boleh dibuat antara kawasan yang mengalami pulau haba/kawasan bandar dengan kawasan pinggir Bandar /luar Bandar yang suhunya lebih rendah. 3. Perkaitan antara kelembapan udara, angina dan hujan. Udara lembap lazimnya-banyak wap air. Angin bertiup dari kawasan udara lembap/tekanan tinggi ke kawasan udara kering/ tekanan rendah-udara kering memudahkan wap-wap air yang dibawa oleh angin naik ke atas mengalami penyejukan adiabatik sehingga tepu-hujan turun. 4. Perkaitan antara kelembapan udara dengan suhu sekitar-% kelembapan udara tinggi/ udara lembap akan menyebabkan suhu sekitar rendah/lebih sejuk berbanding % kelembapan udara rendah/udara kering, suhu sekitarnya adalah lebih tinggi.

Soalan 5 Berdasarkan satu kajian luar terhadap ekosistem hutan semulajadi pinggir pantai, a) .Nyatakan komponen biotik dan abiotik di kawasan tersebut. [5] Cadangan jawapan. Kajian luar ini dijalankan di Kg. Teluk Bakau, Kuala Muda, Kedah. Ia merupakan sebuah kawasan hutan paya bakau . Komponen biotik ialah tumbuhan seperti pokok bakau,parapet dan nipah. Haiwan seperti ikan belacak, udang, kerang dan biawak. Komponen abiotik seperti udara,cahaya matahari,tanih lumpur, air laut dan karbon dioksida b) Huraikan ciri-ciri tumbuhan di kawasan tersebut. Cadangan Isi Jawapan: [6]

1. Terdiri dari pokok berkayu keras yang hidup subur di kawasan berlumpur. Pokok ini hidup di kawasan bersaliran buruk iaitu tanihnya sentiasa menakung air. Ia juga tahan kepada perubahan pasang surut. Contoh pokok bakau ialah pokok bakau minyak. 2. Pokok bakau mempunyai silara yang seragam (tidak berlapis). terletak di kawasan. 3. Daunnya kecil dan masin yang menjadi kegemaran haiwan ternakan seperti kambing. 4. Pokok bakau mempunyai mempunyai akar ceracak dan akar jangkang. Akar ceracak digunakan untuk tujuan pernafasan. Akar jangkang yang berselirat mengukuhkan struktur pokok bakau apabila dilanda ombak kuat atau proses pasang surut yang berulang. 5. Pokok bakau mengeluarkan buah. Apabila matang anak benih akin keluar dari bahagian bawah bawah buah bakau. Apabila buah bakau jatuh anak benih yang berbentuk tajam dan tercacak ke dalam lumpur. Ini adalah salah satu cara regenerasi pokok bakau. c) Jelaskan kepentingan ekosistem tersebut kepada alam sekitar kawasan kajian. [8] Cadangan Isi Jawapan: 1. Hutan paya bakau berfungsi mengekalkan keseimbangan ekosistem. Proses fotosintesis mengawal pertukaran gas karbon dioksida dan oksigen. Proses sejatpeluhan yang tinggi menyebabkan wujudnya kerpasan dan kelembapan yang tinggi. 2. Hutan paya bakau menjadi pusat persinggahan beberapa jenis burung migratori. Kejadian musim sejuk di kawasan hawa sederhana di hemisfera utara memaksa hidupan jenis ini berhijrah di hemisfera selatan yang mengalami musim panas. 3. Paya bakau menjadi sumber makanan kepada manusia. Ia terdiri dari udang sotong,kerang dan ikan yang membekalkan sumber protin kepada manusia. 4. Kawasan paya bakau adalah sumber ekonomi iaitu pokok bakau merupakan sumber bahan mentah untuk industri arang kayu. Ia juga adalah bahan utama untuk dijadikan cerucuk untuk pembinaan rumah. Pokok damar menghasilkan bahan untuk dijadikan pencelup. 5. Hutan paya bakau menjadi pusat rekreasi yang menarik untuk kunjungan pelancong asing dan tempatan. Pelancong boleh melihat monyet belanda, kelip-kelip di Kuala Selangor atau burung migaratori di Kuala Gula dan Tanjung Tuan. 6. Hutan paya bakau menjadi pusat penyedikan saintifik. Pengkaji datang ke kawasan ini untuk mengkaji biodiversiti flora dan fauna di kawasan ini. Kepelbagaian spisies tumbuhan dan haiwan menarik minat para pengkaji dari luar dan dalam negara. d) Bagaimanakah rantaian makanan di kawasan tersebut terjejas. [6] 1. Penerokaan hutan paya bakau untuk tujuan perusahaan arang kayu telah memusnahkan pokok bakau yang berfungsi sebagai pengeluar. 2. Tebusguna tanah untuk tujuan pertanian dan petempatan telah memusnahkan kawasan paya bakau. Kawasan paya bakau ditambak dengan pasir dan tanah untuk dijadikan kawasan perumahan. Keadaan ini secara tidak langsung men jejaskan rantaian makanan di kawasan terebut. 3. Pembinaan kolam ternakan ikan di kawasan paya bakau (marinkultur) telah memusnahkan kawasan semulajadi pokok bakau. Hutan pokok bakau ditebang dan digantikan dengan kolam ternakan ikan dan udang, 4. Kegiatan manusia menangkap ikan,ketam dan udang untuk dijadikan sumber makanan mengganggu rantaian makanan. Tindakan mengambil tumbuhan seperti pokok parapat dan nipah menjejaskan rantaian makanan. Ini kerana proses fotosintesis terjejas kerana pokok tersebut membekalkan oksigen kepada manusia. 5. Aktiviti perlombongan pasir di pinggir pantai telah menjejaskan rantaian makanan ekosistem paya bakau. Contohnya hidupan seperti siput,kerang dan tiram akan terjejas kerana habitat mereka telah musnah. Aktiviti melombong pasir mendalamkan dasar pinggir laut dan sekaligus menggalakkan proses hakisan ombak. SOALAN 6 Berdasarkan kajian luar yang telah anda jalankan di sebuah kolam : a) i. Nyatakan dua kitar nutrien yang terdapat dalam ekosistem tersebut. [2] Cadangan jawapan. Kajian luar ini dijalankan di sebuah kolam ikan di Kg. Ulu Riau, Sedim, Kulim Dua kitar nutrien tersebut ialah kitar oksigen dan kitar karbon

ii. Huraikan salah satu dari kitar nutrien tersebut. [7] Cadangan jawapan. Kitar oksigen dalam ekosistem kolam. 1. Kitar oksigen berlaku melalui proses fotosintesis,respirasi dan pereputan. 2. Dalam ketiga-tiga proses ini pengambilan,penggunaan dan pengembalian oksigen ke ruang atmosfera secara berterusan. 3. Semasa proses fotosintesis yang dijalankan oleh rumpai air,alga dan lumut oksigen dibebaskan. 4. Semasa proses respirasi oleh rumpai air,lumut,ikan,labi-labi dan cacing tanah oksigen digunakan. 5. Proses respirasi oleh tumbuhan berlaku apabila oksigen diserap oleh liang stomata daun,liang litensil pada batang dan akar tumbuhan itu sendiri. 6. Haiwan seperti ikan,labi-labi dan cacing tanih menyedut oksigen semasa proses respirasi melalui hidung dan mulut. 7. Semasa proses pereputan oleh bakteria dan kulat proses pengambilan oksigen berlaku. 8. Bakteria dan kulat menggunakan bahan organik dan oksigen untuk mengeluarkan karbon dioksida dan menghasilkan nutrien dalam tanah. b) .Jelaskan bagaimana keseimbangan ekosistem kolam terganggu. [6] Cadangan Isi Jawapan Gangguan terdiri dari gangguan semulajadi dan aktiviti manusia. 1. Gangguan semulajadi i. Banjir Banjir boleh menghanyutkan segala hidupan kolam ke tempat lain. Banjir biasanya berlaku semasa tiupan angin monsun Timur Laut yang menyebabkan intensiti hujan meningkat secara mendadak. Hujan yang turun dalam jangkamasa yang lama menyebabkan banjir dan air kolam melimpah keluar membawa bersamanya hidupan di dalamnya. ii. Kemarau Kemarau pula terjadi apabila hujan tidak turun dalam jangkamasa yang lama. Keadaan menyebabkan isipadu kolam menyusut dengan banyaknya dan dalam keadaan kritkal boleh menyebabkan kolam menjadi kering lalu hidupan di dalamnya mati. 2. Aktiviti manusia i. Kegiatan manusia yang sering mengganggu ekosistem kolam biasanya berpunca dari kegiatan pertanian di sekitarnya yang menggunakan baja kimia secara berlebihan disamping turut menyalirkan sisa racun serangga ke dalam kolam. ii. Sektor perindustrian turut membuang sisa toksik ke dalam kolam. Kilang kimia seperti kilang baja, cat dan racun yang dibina berhampiran kolam mengambil jalan mudah dengan membuang sisa buangan kilang ke dalam kolam.

c) Terangkan kesan gangguan tersebut terhadap unsur biotik dan abiotik dalam ekosistem kolam tersebut.[4] Cadangan Jawapan 1. Unsur biotik Unsur biotik seperti rumpai dan ikan akan mati apabila air kolam dicemari oleh sisa toksik atau racun serangga. Sifat air yang berasid dan kurang oksigen akan menyebabkan hidupan dalam kolam mati.

2.

Unsur abiotik Air kolam akan tercemar dan berasid. Kandungan oksigen dalam kolam berkurangan kerana tumbuhan kolam telah mati dan tidak menjalankan proses fotosintesis. Saba liknya kandungan karbon dioksida meningkat kerana tiada tumbuhan untuk menyerapnya untuk proses fotosintesis.

d) Cadangkan langkah-langkah pemeliharaan kawasan kolam tersebut agar keseimbangan ekosistem kawasan tersebut dapat dikekalkan. [6] Cadangan Isi Jawapan: 1. Salah satu cara pemeliharaan ekosistem kolam ialah dengan menjalankan pembangunan lestari. Sebarang projek pembangunan mestilah dirancang dengan sistematik di mana kawasan industri hendaklah dibina jauh dari kawasan kolam. 2. Pendidikan sama ada secara formal dan informal merupakan langkah awal yang boleh memelihara ekosistem kolam. Generasi muda diperingkat sekolah rendah diterapkan dengan pengetahuan tentang pemeliharaan alam sekitar melalui subjek kajian tempatan dan di peringkat sekolah menengah dalam subjek Geografi dan Sains. Secara tidak langsung mereka sedar pentingnya ekosistem kolam dalam kehidupan manusia. 3. Kempen juga boleh dijalan untuk memberi kesedaran tentang pentingnya ekosistem kolam. Kempen yang dianjurkan oleh Jabatan Alam Sekitar dan NGO melalui media cetak dan elektronik dapat membantu pemeliharaan kawasan kolam.