Al-Quran merupakan sumber rujukan yang utama bagi membentuk sesuatu

perlembagaan, akhlak, jati diri dan sebagainya. Oleh sebab itu telah timbul pelbagai

kaedah dan cara untuk mempelajari dan memdalami al-Quran dengan baik dan berkesan.

Keadah-keadah yang telah wujud dari dulu hingga dewasa ini ialah seperti berikut:

I. Kaedah Talaqqi Musyafahah

II. Kaedah Tasmik

III. Kaedah Tadarus

IV. Kaedah Tikrar

V. Kaedah Imla’I

VI. Kaedah baghdadiah

VII. Kaedah Iqra’

VIII. Kaedah Qiraati

IX. Kaedah Hattawiah

Setiap kaedah diatas mempunyai kelebihan dan kelemahan masing-masing. Tumpuan

utama yang akan dikupas dalam kertas kerja ini ialah berkenaan tiga keadah sahaja iaitu

kaedah Baghdadiah, kaedah Iqra’ dan kaedah Tadarus.

KAEDAH BAGHDADIAH

Kaedah Baghdadiah adalah kaedah yang paling lama dan masyhur di Malaysia.

Boleh dikatakan genaerasi yang lahir hari ini lahir dengan kaedah baghdadiah.

Terdadapat banyak kelebihan atau cirri-ciri istemewa yang ada pada kaedah ini antaranya

ialah:

1. murid dapat mengenal huruf hijaiah, baris-baris dan tanda-tanda dalam al-Quran

dengan baik.

2. murid diajar mengikut peringkat yang tertntu dari mudah kepada sederhana dan

susah.

3. murid diajar mengeja huruf yang pelbagai baris sehingga betul-betul fasih dan

mahir.

4. pelajar senang faham dan dapat mengeja serta membaca kalimah yang

mempunyai pelbagai baris dan tanda kerana dipermulaan pembelajaran murid

diperkenalkan dengan huruf-huruf hijaiyyah terlebih dahulu.

5. kaedah ini dapat membentuk disiplin pelajar kerana ia perlu kepada tumpuan yang

sungguh-sungguh dariapada pelajar.

6. sesuai untuk semua peringkat usia dan tahap kemampuan individu

7. sesuai untuk pelajar yang lemah kerana dia mengikut peringkat tertentu iaitu dari

pengenalan huruf, mengeja dan membaca al-Quran

8. cepat menguasi pembacaan al-quran kerana dapat mengenalpasti huruf dan tanda

baca dengan baik.

9. menguatkan daya hafazan terhadap ayat-ayat lazim

10. cepat mengeja

 11. cepat mengeal huruf

12. penguasaan ilmu tajwid melalui pembacaan surah pendek.

Walaubagaimanapun kaedah ini juga tidak dapat lari dari mempunyai kelemahanya yang

tersendiri antaranya ialah:

1. memakan masa yang lama untuk membaca al-quran sekiranya tidak dapat

menguasi ejaan dan mengenal huruf

2. guru kurang mahir dalam jaedah pengajaran mengeja baris dan tanda baca

3. buku kurang menarik dari segi persembahan grafik dan warna

4. corak pengejaran guru lebih kepada interaksi satu hala(Guru sekadar mendengar

bacaan murid atau guru yang memperdengarkan bacaan kepada murid)

5. tiada panduan dan had tempoh yang tertentu dalam pembacaan al-Quran

6. Kaedah ini tidak dimasukan dalam sukatan pelajaran KBSR

7. Tiada keseragaman dalam system pengajaran dan pembelajaran kerana kaedah ini

biasanya diajar oleh guru-guru kampung mengikut tahap keupayaan mereka.

8. suasana pembelajaran yang tidak kondusif dari segi persekitaran dan tiada

kawalan yang sewajarnya dan bergantung kepada pelajar itu sendiri

9. penguasaan pelajar lebih kepada hafazan berbanding dari segi kemahiran menulis.

10. masa yang tidak sesuai dilaksanakan iaitu selepas waktu asar dan magrib

mengikut masa rehat guru agama.

 11. bilangan pelajar yang terlalu ramai dan tiada kawalan yang sewajarnya ari guru

agama.

Bagi memastikan keadah ini membawa kabaikan dan kaejayaan yang lebih cermerlang

dalam penguasaan al-Quran maka cadanga atau langakah-langkah yang boleh diambil

adalah sebagaimana berikut:

1. Pihak yang bertanggunjawab dalam bidang ini boleh menyediakan buku panduan

khas kepada pelajar dan guru dalam mengeja baris dan tanda bacaan yang

menarik dari segi warna dan persembahan

2. guru mengunakan pelbagai kemahiran dan kaedah dalam sesi pengajaran

mengikut tahap kemahiran dan kemampuan pelajar contoh mengunakan tape atau

radio untuk menarik minat pelajar untuk mempelajari al-Quran

3. guru memastikan waktu yang sesuai untuk sesi pengajaran berdasarkan jumlah

pelajar dalam setiuap sesi pengajaran dan pembelajaran

4. memastikan bilangan pelajar tidak melebihi 10 orang agar sesi pembelajaran lebih

berkesan dan lancar

5. guru mengambungjalinkan kaedah ini dengan kaedah lain yang sesuai seperti

kaedah iqra bagi memastikan penguasaan murid lebih berkesan

6. pemantuan dari pihak tertentu keatas guru0guruagamna yang mengajar al-Quran

terutama kawasan kampung agar sebutan huruf tidak mengikut suasana dan situasi

setempat.
 7. mewujudkan krusus keseragaman kaedah pengajaran untuk guru, ibu bapa dan

orang awam yang berminat.

8. kaedah ini digunakan secara meluas dalam system pendidikan negara.

KAEDAH IQRA’

Kaedah iqra’ adalah kaedah yang agak baru muncul di Malaysia. Kaedah mula

diperkenalkan oleh Ustaz As’ ad Human dari Indonesia. Kemuculan kaedah ini agak

menarik perhatian kerana ia adalah kaedah yang agak menarik dan mudah untuk

dipelajari. Kelebihan yang ada pada kaedah ini antaranya ialah:

1. pelajar cepat pandai

2. pelajar cepat faham dan dapat

3. mudah mengingat huruf dan kalimah

4. mengenal bunyi tanpa mengeja

5. mudah mengingati dalam masa yang singkat

6. dapat menyebut dengan cepat dan lancar

7. berkelompok mengikut IQ pelajar

8. latih tubi sebutan kalimah susah

9. cepat dan berkesan

10. dapat menguasi dengan cepat

11. belajar secara berkelompok

12. mudah, cepat dan senang difahami

13. dapat baca Al-Quran dengan baik dan mengenali huruf jawi
 14. cepat menguasai dalam sesi pengajaran dan pembelajaran

15. cepat mengenal huruf, baris dan tanda dalam al-Quran

16. murid berdisiplin

17. mudah menyebut huruf dan kalimah yang diperkenal oleh guru

18. mudah menyebut dan mengingat

19. kemahiran tidak membebankan dan mempercepatkan proses pengajaran

20. pengajaran berperingkat dari bacaan asas hingga tajwid

21. tidak membazir masa untuk mengeja

22. ada tanda warna untuk membezakan sebutan baris

23. mudah diajar dan tidak menjemukan

Kaedah ini juaga tidak terlepas dari beberapa kelemahan atau kekurangan.

Kelemahan dalam kaedah ini wujud hasil daripada pengunaan yang meluas kaedah ini

pada abab ini. Kelemahan yang dapat dicunkil dalam kaedah Iqra’ antaranya ialah:

1. tidak ada buku panduan khusus yang menerangkan cara pengajaran al-Quran

mengikut kaedah Iqra’

2. tidak ada krusus intesif yang berterusan kepada guru

3. bilangan murid yang ramai dalam bilik darjah

4. tempoh masa yang singkat iaitu enam bulan tidak mencukupi untuk mengajar

kaedah ini (terutama kepada pelajar yang lemah).

5. perbezaan cara pengajaran Al-Quran di rumah dan sekolah

6. tidak buku yang khusus untuk latihan harian dan bulanan

 7. kurang aktiviti sampingan dan pengajaran al-Quran

8. tidak pengawasan pihak tertentu terhadap buku-buku yang diedar di sekolah

9. naskah buku iqra’ yanga digunakan tidak mempunyai tariakan yang dapat

menarik perhatian murid seperti warna dan lain-lain

10. perbezaan tahap dikalangan pelajar atau latar belakang pelajar murid yang

berbeza

11. tidak sempat untuk melakukan ulangan pelajaran

12. perlu perhatian yang lebih kepada pelajar yang lemah

13. kemahiran perlu diteruskan setiap masa

14. murid dapat hafal tapi dari segi hafalan sahaja

15. sebut huruf tunggal tidak betul

16. buku iqra’5 dan 6 ayat-ayat al-quran ditulis bercampur-campur susah bagi

pelajar untuk hafal surah yang pendek

17. susah dikuasai oleh pelajar yang lemah

18. ia mudah dan cepat tapi bukan untuk pelajar yang lemah.

Bagi mengatasi kelemahan dan menampung kekurangan tersebut, dapatlah

dikemukakan beberapa cadangan bagi meningkatkan lagi mutu kaedah iqra’. Cadangan

yang dapat dikemukakan ialah:

1. menganjurkan kursus-kursus mengenai teknik mengajar al-Quran mengikut

kaedah iqra’ kepada guru-guru dan menganjurkan seminar tahunan diperingkat

negeri dan menjemput para guru dan ibu bapa sebagai peserta.
 2. menerbitkan buku panduan yang khusus berkaitan dengan cara mengajar kaedah

iqra’ dan diedarkan kepada semua guru diseluruh negara

3. perlu digabungjalin dengan kaedah lama, iqra’ diteruskan mengikut kesesuaian

tetapi kaedah baghdadiah tetap dijalankan

4. mengalakkan ibu bapa supaya tidak mengunakan kaedah lain dalam mengajar al-

Quran di rumah selain daripada kaedah iqra’ yang digunakan di sekolah dengan

menjelaskan kekeliruan yang berlaku kepada anak-anak sekiranya berlaku

demikian.

5. guru yang mengajar perlu ikhlas dan mempunyai sifat kasih sayang dan amanah

ilmu

6. guru perlu memperbanyakan alat bantu mengajar (ABM)

7. mempelbagaikan cara mengajar dengan mengunakan teknik terkini seperti

pengunaan komputer, multimedia dan sebagainya

8. perlu dikemaskini terutama potongan ayat yang dikeluarkan.

TADARUS

Tadarus al-Quran adalah fenomena biasa pada bulan Ramadhan. Namun demikian

kaedah ini agak menarik dan banyak memberi sumbangan dalam sesi pengajaran dan

pembelajaran al-Quran. Pelaksanaan kaedah ini yang agak jarang dan mungkin mengikut

musim, maka ramai yang tidak begitu nampak kehebatan kaedah ini dalam sistem bacaan

al-Quran. Sebenaranya terdapat beberapa kelebihan dalam kaedah ini untuk menguasi al-
Quran dengan baik dan sempurna dari segi hukum dan tajwid. Kelebihan kaedah ini

ialah:

1. membaca dalam kumpulan yang telah ditetapkan tidak melebihi 4 orang

agar sesi tadarus lebih berkesan dan bermakna

2. bimbingan adalah terus dari ahli tadarus

3. pengajaran dan pembelajaran adalah aktif

4. membentuk sikap berani mencuba dari kalangan ahli tadarus

5. membina keyakinan diri dan semangat yang tinggi untuk menguasai al-

Quran dengan baik

6. memberi peluang kapada ahli tadarus yang lemah memperbaiki bacaan

7. setiap kesalahan adalah serta merta ditegur oleh ahli tadarus

8. bacaan dilakukan dengan jelas dan terang dan didengari dengan jelas oleh

ahli tadarus

9. pencapaian murid dapat diselaraskan

10. jumlah ayat adalah sama bagi setiap ahli tadarus

Tadarus al-Quran juga tak lari dari mempunyai kelemahan dan kekurangan.

Tambahan pula kesempurnaan sesuatu agak sukar tanpa penggabujalinan bagi

menampung kelemahan dalam setiap kaedah, kelemahan yang terdapat dalam kaedah ini

antaranya ialah:

1. kaedah ini sesuai kepada yang mahir dalam bacaan al-Quran bukan untuk

golongan yang masih belum menguasi bacaan al-quran yang asas

 2. Perlaksanaan kaedah ini agak jarang dan tidak berterusan, buktinya ia

dilaksanakan pada musim-musim atau bulan-bulan tertentu sahaja.

Contohnya dilaksanakan pada bulan Ramadhan dan majlis kaeramaian

tertentu sahaja.

3. timbul rasa rendah diri dari kalangan ahli tadarus yang lemah dan tidak

berapa lancar dalam bacaan al-Quran

4. membaiki kesalahan tapi tidak menjelaskan secara detail tentang hukum

tajwid, makraj huruf dan sebagainya kerana kesuntukan masa dan urusan

lain

5. ahli tadarus biasanya akan membuat kesalahan yang sama kerana tiada

pengulangan atau latih tubi dalam bacaan

6. ahli tadarus yang tidak hadir mengikut masa yang ditetapkan akan

ketinggalan dalam bacaan

7. ahli tadarus yang mahir akan cepat rasa jemu menanti giliran dan

membaiki bacaan ahli tadarus yang lemah.

Tadarus al-Quran merupakan salah satu metod untuk merapatkan hubungan silaturahim

sesama muslim. Bagi memastikan kaedah ini berkekalan dan berterusan sepanjang zaman

dari zaman Rasulullah hingga abad ini. Bagi mengatasi kelemahan dan kekurangan yang

ada dalam kaedah ini beberapa langkah perlu dilaksanakan. Langkah-langkah untuk

mengatasi maslah tersebut ialah:

1. kaedah ini perlu dilaksanakan secara berterusan dan tidak hanya tertumpu

pada masa dan majlis yang tertentu sahaja.

 2. setiap kesalahan ahli tadarus perlu dijelaskan secara detail agar kesalahan

yang sama tidak diulang berkli-kali

3. ahli tadarus yang mahir perlu bersabar dan tidak jemu membimbing ahli

tadarus yang lemah bagi memastikan al-Quran terus dimartabatkan dalam

kehidupan

4. setiap ahli tadarus pelu memberi komitmen dan istiqamah yang

sepenuhnya untuk hadir dalam majlis tadarus

5. ahli tadarus yang lemah perlu bersikap terbuka dalam menerima setiap

teguran ahli tadarus agar majlis tadarus tidak berkubur begitu sahaja.

Berdasarkan kelebihan, kelemahan dan cadangan untuk mengatasi setiap

permasalahan yang wujud dalam ketiga-tiga kaedah tersebut dapatlah disimpulkan

bahawa apa sahaja bentuk kaedah yang digunakan dalam menguasai al-Quran dengan

baik dari segi sebutan huruf, makraj dan hukum tajwid yang paling utama ialah komitmen

yang perlu ada pada setiap individu untuk menguasi al-Quran dengan baik.

Pengabungjalinan antara pelbagai kaedah pengajaran dan pembelajaran merupakan

kaedah yang terbaik bagi mengatasi segala kelemahab yang ada pada setiap kaedah,

selain daripada itu juga setiap kaedah mempunyai kelebihan yang tersendiri dan ianya

adalah bergantung kepada kehendak individu untuk mengunakan mana-mana kaedah

yang bersesuaian dengan tahap dan kemahiran yang ada pada mereka.