SEJARAH TINGKATAN 1

BAB 9: Warisan
Kesultanan Melayu

Disediakan Oleh:
2. Muhammad Faris Bin
Mohamaed Yusof
3. Adib Muhsin Bin Abdul Wahab
Untuk
Cikgu Norhazlina Bt. Hamid
 Warisan Kesultanan Melayu
Sistem Pemerintahan dan Pentadbiran

Sistem Cara Pentadbiran dan Pengerusan

Pentadbiran sesebuah Kerajaan

Sistem Pemerintahan
Beraja
Sultan
Lambang Kedaulatan Negeri Kesetiaan

Kedaulatan Sultan menjamin Keamanan

Sokongan rakyat
Unsur mengukuhkan daulat Kecemerlangan

Kedaulatan diperkukuhkan Keunggulan peribadi Tengkolok atau destar

•Cap Mohor
Kepahlawanan Sultan Keris
•Alat kebesaran
•Warna Kuning Lembing dan tombak berambu

•Alat Nobat Payung kuning

•Bahasa Dalam Alat-alat
keistimewaan dan Kendi, ketur dan tepak sirih
kebesaran
 SULTAN
Pembesar
Peringkat
Negeri
Pembesar Peringkat
Jajahan dan Daerah

Penghulu Peringkat Kampung

Golongan Agama

Ahli Magis (Bomoh/ pawang)

 SULTAN
Pembesar Perinkat Negeri

1. Membantu pentadbiran dan melaksanakan segala perintah sultan

2. Diberi kuasa mentadbir dan mengutip cukai di beberapa kawasan tertentu

Pembesar Peringkat Jajahan dan Daerah

1. Menjaga dan mengekalkan keamanan
2. Mempertahankan kedaulatan negeri
3. Menyerah sebahagian hasil dan cukai kapada kerajaan
4. Menyediakan tenaga kerja
5. Pembesar dilantik terus oleh sultan melalui pemberian surat tauliah

Penghulu Peringkat Kampung

1. Ketua kampung juga dikenali sebagai penggawa/ penghulu.
2. Tugas:
• Memunggut cukai.
• Mengekalkan taat setia masyarakat kampung.
• Menjadi perantaraan antara pembesar dengan rakyat.
 Golongan Agama

1. Kumpulan cerdik pandai Islam dalam pemerintahan dan masyarakat.

2. Menjadi penasihat sultan, kadi, mufti, atau pembesar negeri.
3. Tugas:
• Berdakwah
• Mengendalikan pengajian agama
• Menghasilkan karya agama.
4. Di kampung, ahli agama menjadi imam, khatib, bilal dan jurunikah.

Ahli Magis (Bomoh/ Pawang)

1. Mahir mengubati dan menyembuhkan penyakit.

2. berpengetahuan tentang khasiat akar kayu dan herba (perubatan).
3. Dilantik menjadi pemimipin dalam masyarakat kampung.
 Warisan Kesultanan Melayu
Sistem Pemerintahan dan Pentadbiran Negeri
Sembilan

Sistem Pemerintahan dan Pentadbiran Negeri Sembilan

PEMBENTUKAN ADAT PERPATIH PENGASAS

•Berasal dari Sumatera, Indonesia. •Diasas oleh Datuk Perpatih Nan

•Terbentuk apabila seorang pembesar sebatang.
di Sumatera membahagikan kawasan •Memerintah Pagar Ruyung
pentadbiran kepada 2 orang anaknya Sumatera.
iaitu Datuk Perpatih dan Datuk •Hanya diamalkan di Negeri Sembilan
Ketemenggungngan. dan Naning.
 Struktur Pemerintahan dan Pentadbiran Negeri Sembilan

Pemerintah Dikenali Yang Dipertuan Besar, berperanan

Tertinggi Yamtuan sama dengan raja-raja negeri lain.
Negeri Sembilan Besar
Undang
•Ketua bagi setiap luhak atau luak. Sistem Pemilihan dan
•4 luak yang diperintah: Pelantikan mengikut
Amalan Demokrasi
(i) Sungai Ujung (iii) Johol
(ii) Jelebu (iv) Rembau
•Tugas utama memilih Yamtuan Besar
Lembaga
•Ketua suku atau waris.
•Berperanan : Sesuai dengan
(i) Memilih Undang. Perbilangan adat
(ii) Menjaga keselamatan dan keamanan.
(iii)Menyelesaikan pertelingkahan antara suku. Bulat anak buah Menjadi buapak
(iv)mengendalikan pembahagian harta pusaka.
Bulat buapak Menjadi lembaga
Buapak
•Adalah ketua Perut dan setiap anggota Perut Bulat lembaga Menjadi Penghulu
adalah anak buah
•Tempat rujukan bagi perkara berkaitan dengan Bulat penghulu Menjadi Raja
adat dan hukum
 Warisan Kesultanan Melayu
Sistem Perundangan Kerajaan Melayu

Sistem Perundangan
Kerajaan Melayu

Undang-undang Adat Undang-undang Bertulis

Peraturan berdasarkan amalan

Undang-undang Adat
kebiasaan dalam masyarakat
 ADAT TEMENGGUNG ADAT PERPATIH

Corak pemerintahan
Bercorak autokratik Bercorakdemokrasi dan
Raja- ketua pentadbir, ketua pemuafakatan.
agama, simbol kedaulatan. Keputusan dibuat bersama.

Sistem Kekeluargaan
Mengikut sebelah ibu dan ayah. Setiap ahli suku bersaudara.
Selaras dengan hukum syarak. Keturunan sebelah ibu diutamakan kerana ibu
Lelaki lebih utama,- nasab. melahirkan suku.
Keturunan sebelah bapa.

Pembahagian Harta Pusaka

Anak lelaki lebih utama kerana tanggungjawab Pewarisan secara turun-temurun daripada
lebih besar. kepunyaan suku.
Diberatkan di sebelah ibu kerana anak
perempuan asas wujudnya suku.

Perkahwinan
Mengikut hukum syarak. Berkahwin sesama suku adalah dilarang.
Suku sama dianggap saudara.

Hukuman
Bertujuan Bertujuanmemulih dan menyedarkan pesalah
beri pengajaran.
Sultan melaksanakan hukuman, sekiranya
supaya menyedarkan pesalah supaya tidak
mengulangi kesalahan.
diberi mandat pembesar boleh melaksanakan
hukuman.
Undang-undang Bertulis

Himpunan peraturan, larangan dan

adat-istiadat dalam bentuk bertulis.

Hukum Kanun Melaka dan Undang-

Undang Laut Melaka- yang terawal.

Digubal zaman Kesultanan Melayu Melaka,

Unsurnya tersebar ke Johor, Perak, Pahang
dan Kedah kerana Negeri ini jajahan takluk Melaka.
 Hukum Kanun Melaka
Adalah dokumen undang-undang 44 fasal.
Kandungannya:

(i) Peranan dan tanggungjawab raja dan pembesar.

(ii) Hak dan keistimewaan raja serta kaum kerabatnya.
(iii) Unsur Islam berkaitan jenayah, muamalah, keluarga, keterangan dan acara.

Undang-undang Laut Melaka

Digubal peraturan pelayaran dan perdagangan.
Kandungannya:
(i) Tugas pegawai kapal (iv) Penyewaan dan penumpangan kapal dagang
(ii) Langkah keselamatan dalam kapal (v) Kuasa nakhoda menjatuhkan hukuman
(iii) Tugas anak-anak kapal

Undang-undang 99 Perak
Berasal dari Parsi, terdapat 99 kesalahan dan hukuman.
Kandungannya:
(i) Syarat memegang jawatan kerajaan (iii) Hukuman jenayah, undang-undang, dan pertanian.
(ii) Peraturan dan adat istiadat menghadap (iv) Undang-undang kekeluargaan
dan melantik raja

Undang-undang Kedah.
Dapat dibahagikan kepada beberapa bahagian iaitu:
(i) Undang-undang pelabuhan seperti cukai, peraturan keselamatan, pelabuhan dan peraturan timbangan
dan sukatan.
Undang-undang Pahang
Digubal 1956 semasa Sultan Abdul Al- Ghaffar Muhaiyuddin Shah memerintah
Kandungannya termasuklah:
(i) Aat lembaga negeri, keistimewaan raja dan pembesar.
(ii) Undan-undang jenayah, penderhaka, penzina dan undang-undang awam.
 Warisan Kesultanan Melayu
Kegiatan Ekonomi di Negeri-negeri Melayu.

Kegiatan Ekonomi di Negeri-negeri Melayu

PERTANIAN PERIKANAN
•Menanam pelbagai jenis
•Menggunakan alatan
tanaman
tradisional
•Hasil menjadi sumber
•Hasil didagangkan kerana
makanan
permintaan tinggi
•Kawasan pertanian
•Lebihan hasil dibuat produk
berhampiran sungai
makanan lain
•Tenaga binatang (kerbau)
•Contoh: ikan kering, belacan,
dan peralatan tradisional
budu, dan keropok
digunakan
•Contoh: tajak, cangkul, bajak,
tenggala, penyisir, dan
kuku kambing
 PERLOMBONGAN
• Negeri Melayu kaya hasil logam
(bijih timah dan emas) KRAFTANGAN
• Melombong = kerja tradisional
melayu
• Cara melombong: • Mayarakat Melayu kreatif dan
(i) Mendulang berkemahiran
(ii) Melampan • Bijak menghasilkan barangan kraf
(iii) Lombong Siam tangan yang indah dan menarik
• Kawasan utama bijih utimah: • Daun mengkuang, daun pandan dan
(i) Lembah Kinta, Larut, Dinding
boleh dijadikan tikar, bakul dan
dan Beruas di Perak.
tudung saji.
(ii) Sungai Linggi dan Sungai Ujong
• Pandai menenun songket, membuat
di Negeri Sembilan.
(iii) Sungai Bernam, Sungai Selangor senjata seperti keris dan
dan Sungai Klang di Selangor. menghasilkan perhiasan daripada
• Dijadikan bahan dagangan, mata emas dan perak adalah kemahiran
wang dan perkakas rumah. masyarakat Melayu.
• Emas dilombong di Kelantan, Pahang
dan Terengganu.
• Emas dan perak digunakan untuk
membuat barang perhiasam.
 Kegiatan Ekonomi di Negeri-negeri Melayu

Sistem Percukaian

2. Cukai = * Bayaran yang dikenakan atas hasil pertanian hasil

pertanian, perlombongan, perdagangan, dan
hasil hutan.
* Contoh: beras, bijih timah, ikan kering, getah perca
dan rotan.
* Menjadi sumber pendapatan pemerintah.
* Lambang kekuasaan seseorang pembesar di
kawasannya.

11. Sungai = * Jalan perhubungan dan pengangkutan utama.

* Menjadi tempat penting kegiatan memunggut cukai.
* Cukai labuh batu = cukai yang dipunggut di tempat-
tempat tertentu di sepanjang sungai.

16. Cukai lain= * 1. Cukai kepala

2. Cukai tanaman
 Sistem Serah

• Pemberian sebahagian hasil tanaman yang diusahakan rakyat kepada

pemerintah
• Ia dilakukan sebagai balasan kepada pembesar yang menyediakan
tanah untuk rakyat
• Kadar dan nilai serahan bergantung pada hasil tanaman dan ternakan
yang diperoleh dalam tahun tersebut.

Sistem Kerah

• Sesuatu pekerjaan dibuat tanpa diberi upah.

• Contoh: membina istana, kubu, jalan dan saliran.
• Sebagai tanda taat setia, sedia berkorban dan berganding bahu
kepada pemerintah.
 PERDAGANGAN

1. Dilakukan secara tukar 1. Sultan dan pembesar 1. Dijalankan juga

barang atau jual beli sebagai pemodal oleh rakyat biasa

1. Pusat 1. Barang
perdagangan. dagangan utama

1. Melaka, (abad ke-15), sejens wang logam,

A. sistem tukar barang (barter)
• Sesuatu barang ditukar dengan
barangan lain mengikut keperluan
penjual dan pembeli.
A. Selepas ekonomi berkembang.
mata wang mula digunakan.
• Contoh: kulit siput geweng dan
gerus
A. Kemudian, mata wang logam drp
emas dan timah digunakan.
kaleng (calains) diperbuat drp timah
digunakan.
4. Terengganu, wang emas dan kupang
berbentuk segi lapan, wang syiling keping/ pitis
serta jokoh digunakan.
7. Johor, mata wang emas (mas dan kupang)
digunakan.
9. Kelantan, wang emas kijang, dinar, kupang,
dan pohon pitis digunakan.
11. Negeri Sembilan, Pahang, Selangor, dan Perak,
mata wang jongkong tampang atau timah
digunakan.
14. Selangor, jongkong timah dikenali tampang
sebuaya.
16. Kedah, mata wang berbentuk ayam jantan
digunkan.
 Timbangan, Sukatan dan Ukuran.

Timbangan.

Digunakan utk mengukur berat sesuatu barangan.

Alatan= Dacing dan pikul.
Untuk menimbang emas, perak, bijih timah dan rempah.

Sukatan

Digunakan untuk mengukur isipadu sesuatu benda.

Alatan= kaul, cupak, gantang.
Untuk menyukat bers, bijih timah, rempah, garam, dan kacang.

Ukuran
Masyarakat Melayu tradisional mempunyai kemahiran mengukur
keluasan dan jarak antara dua tempat.
Unit relung= digunakan untuk mengukur keluasan tanah. (kedah).
Untuk mengukur jarak antara kampung dgn kampung lain.
o berdasarkan tempoh masa berjalan atau berkayuh sampan melalui sungai.
o seperti sepelaung, setanak nasi, sehari, sepekan dan sepurnama.
Untuk mengukur jarak kependekaan sesuatu benda, ukuran
berdasarkan anggota badan digunakan.
o seperti sejengkal, sehasta, sekaki, sedepa, dan sepemeluk.
 Pengangkutan.

1. Perhubungan menggunakan jalan air dan darat.

2. Jalan air= sungai dan laut, penting krn perhubungan dan barangan
dapat diangkut dengan lebih mudah dan cepat.
4. Contoh: jalur, kolek, dan perahu.
5. Penempatan juga banyak didirikan di kawasan berhampiran sungai.
6. Denai penarikan= perahu terpaksa ditarik untuk sampai ke sungai.
7. Ia menghubungkan Pahang dgn Melaka.
8. Gajah, kerbau atau lembu digunakan utk mengangkut barang.
 Warisan Kesultanan Melayu
Sosiobudaya.

SOSIOBUDAYA = Merangkumi corak kehidupan yg menjadi

amalan masyarakat.

STRUKTUR MASYARAKAT MELAYU TRADISIONAL

•Pembahagian masyarakat kpd beberapa lapisan sosial dlm sesuatu

hierarki kedudukan.
•Kedudukan individu boleh berubah melalui:

1. Taraf sedia 1. Taraf pencapaian

•Susun lapisan masyarakat Melayu dibahagi:

1. Kumpulan Pemerintah 1. Kumpulan Diperintah.

•Sultan.
•Golongan Pemerintah.
•Keluarga & kerabat Sultan/
pembesar/ ulama/ pendeta.
•Golongan diperintah
•Rakyat/ hamba
 Warisan Kesultanan Melayu
Golongan Pemerintah dan
Golongan Diperintah.

GOLONGAN PEMERINTAH

SULTAN/ Pemerintah tertinggi

RAJA Tugas= Memelihara perpaduan, keamanan dan kemakmuran negeri.

KERABAT Membantu Raja menjalankan tugas rasmi yg memberi.

DIRAJA Ada yg dilantik menjadi pembesar daerah/ raja jajahan.

GOLONGAN Membantu sultan menjalankan pentadbiran.

PEMBESAR Boleh mengarahkan rakyat membuat kerja awam demi negara.
Jawatan disandang secara monarki atau dilantik sultan.

KUMPULAN Membantu kerajaan mendidik rakyat berakhglak mulia.

ULAMA Menjadi penasihat sultan, guru agama, kadi dan imam.

GOLONGAN Mahir dlm bidang salasiah raja, kesusasteraan, kebudayaan,

PENDETA. kesenian, dan adat istiadat Melayu.
Menjadi pakar rujuk sultan/ raja dan masyarakat.
 GOLONGAN DIPERINTAH

1 Golongan merdeheka

Rakyat biasa
menjadi pedagang, peniaga, petani, tukang ukir, pembuat
senjata, dan barang tembikar.
Ada yg menjadi penghibur raja, pelakon sandiwara,
pawang atau bomoh.
Rakyat asing
Menjadi askar upahan, pedagang atu pelombong.
Bebas melakukan sebarang kegiatan.
Tetap mematuhi undang-undang & hormat adat di negeri
Melayu

2 Golongan Hamba

Hamba raja Tugas= membuat kerja2

Hamba berhutang berkaitan dgn pertanian,
Hamba biasa perlombongan dan pertahanan.
 Warisan Kesultanan Melayu
Gaya Hidup Golongan Bangsawan.

1 Gaya hidup raja Gaya hidup

dan kerabat diraja 2 pembesar

Diamalkan di istana. Diamalkan diluar istana

Mengamalkan gaya hidup unik tersendiri

Merangkumi adat istiadat, bahasa dan cara berpakaian
Melambangkan status kedudukan yg tinggi dan membezakannya
dgn rakyat biasa.

• semasa Upacara Pertabalan

• Semasa Kemangkatan Raja
• Semasa Menghadap dan Menyembuh Raja
• Upacara Menyambut Tetamu/ Utusan
 Warisan Kesultanan Melayu
Gaya Hidup Golongan Rakyat..

1 Nilai-nilai murni amalan (gotong-royong)

2 Menghormati jiran.(dianggap keluarga terdekat)

3 Hubungan erat membentuk perpaduan.

4 Ziarah-menziarahi.(wajib menghormati tetamu dgn baik.)

5 Tolong-menolong(toleransi).

KEGIATAN SOSIOBUDAYA

1 Kegiatan Masa Lapang 2 Karya Persuratan 3 Kesenian Rakyat

4 Adat resam 5 Pendidikan.