PENILAIAN DALAM PENDIDIKAN ISLAM

1.

DEFINISI KONSEP

Konsep Pengujian, Pengukuran dan Penilaian Penilaian memainkan peranan yang penting dalam kehidupan kita. Contohnya sebelum anda dianugerah Ijazah Perguruan, anda akan diuji dan dinilai dari aspek teori dan amali. Tahukah anda apa yang dimaksudkan pengujian, pengukuran dan penilaian.

Pengujian Merujuk kepada teknik untuk mendapatkan maklumat tentang perubahan tingkahlaku seseorang indiividu. Ia terdiri daripada satu set soalan atau tugasan yang berkehendakkan murid memberi satu set tindakbalas. Ujian merupakan alat pengukuran. Pengujian bertujuan : mengesan pencapaian hasil pembelajaran mengesan kemajuan-kemajuan yang telah dicapai mengesan masalah-masalah yang dihadapi oleh murid-murid

Pengukuran Suatuproses menentukan kuantiti atau takat pembelajaran murid dan keberkesanan pengajaran guru. Guru mungkin menggunakan alat pengukuran yang digunakan oleh guru mungkin terdiri daripada ujian, soal selidik, senarai semak, inventori atau sesuatu skala. Pengukuran adalah terhad kepada huraian kuantitaif dan tidak termasuk huraian kualitatif atau membuat keputusan. Tujuan pengukuran: Mengesan hasi-hasil pembelajaran Mengesan jenis-jenis kemahiran yang diperolehi kemajuan-kemajuan yang telah dicapai dalam aspek-aspek pembelajaran yang lain Mengesan jenis-jenis masalah yang dihadapi oleh murid-murid Bagi mendapatkan maklumat untuk 1

o o o

bimbingan kecekapan guru rekod prestasi dan profil murid

Penilaian Penilaian ditakrifkan sebagai proses mentaksir perubahan tingkahlaku berdasarkan data kuantitatif dan kualitatif. Ia melibatkan proses menentu, mendapat dan memberikan maklumat yang berguna untuk membuat pertimbangan mengenai tindakan selanjutnya. Dalam konteks pendidikan, penilaian adalah suatu sistem atau proses yang meliputi aktivitiaktiviti mengumpul maklumat tentang strategi dan aktiviti pengajaran dan pembelajaran untuk membuat analisis dan keputusan dengan tujuan mengambil tindakan yang sewajarnya, seperti merancang aktiviti pengajaran dan pembelajaran selanjutnya dengan cara yang lebih berkesan.

Tujuan penilaian Penilaian dilaksanakan untuk mendapatkan gambaran tentang kemajuan

pembelajaran murid di samping memberi maklum balas tentang keberkesanan pengajaran guru. Melalui penilaian, guru dapat : mengesan perkembangan murid secara menyeluruh; mengenalpasti kekuatan dan kelemahan murid dalam pembelajaran lebih awal dari semasa ke semasa; mengetahui keberkesanan pengajarannya; merancang dan mengubahsuai pengajarannya; dan menjalankan tindakan susulan yang sesuai dengan serta-merta.

Penilaian yang dilaksanakan dengan sempurna oleh guru dapat membantu murid mengatasi masalah pembelajaran yang telah dikenalpasti pada peringkat awal lagi supaya kelemahan tersebut tidak terhimpun seterusnya. Di samping itu kekuatan murid yang telah menguasai pula diperkukuh dan diperkaya. Melalui aktiviti tindakan susulan yang berkesan guru dapat membantu murid meningkatkan kemajuannya dalam pembelajaran dan seterusnya memperoleh pencapaian cemerlang dalam penilaian di peringkat pusat.

Perhubungan Di Antara Penilaian, Pengukuran dan Pengujian

Pengujian Penilaian

Pengujian

Pengukuran Penilaian Pengukuran

Bidang dan Bentuk Penilaian

Penilaian

Bidang pembelajaran yang diuji dalam Pendidikan Islam meliputi : Penguasaan ilmu Penguasaan kemahiran Penghayatan dan amalan

Hasil pembelajaran yang telah dikenalpasti boleh dinilai dengan menggunakan kaedah: Pemerhatian Lisan Penulisan Pemilihan kaedah penilaian bergantung kepada: hasil pembelajaran yang hendak dinilai. kesesuaian dengan perkara yang hendak dinilai.

Kaedah-kaedah ini boleh dilaksanakan secara berasingan atau digabungkan untuk mendapatkan maklumat penilaian yang lebih jelas dan tepat mengenai kebolehan, perkembangan dan kemajuan murid. Ketiga-tiga kaedah ini boleh digunakan untuk : Mengesan serta-merta mengesan penguasaan hasil pembelajaran dengan serta-merta dalam pengajaran harian tidak memerlukan instrumen yang khusus.

Mengesan kemajuan mengesan kekuatan dan kelemahan selepas beberapa pembelajaran perlu dirancang secara individu atau kumpulan menggunakan instrumen tertentu seperti senarai semak, lembaran kerja, ujian bertulis

Mengesan pencapaian mengesan pencapaian selepas beberapa pembelajaran atau pada akhir program perlu dirancang secara individu dijalankan dengan menggunakan senarai semak, skala kadar, ujian bertulis dan ujian lisan

Penilaian Secara Pemerhatian Digunakan untuk menilai aspek-aspek yang sukar dikesan melalui kaedah lisan dan penulisan seperti: sikap perlakuan/amalan amali kemahiran manipulatif kemahiran bersosial kemahiran belajar kemahiran kinestetik kemahiran literasi komputer kemahiran mereka cipta 4

Pemerhatian proses dan hasil kerja murid seperti lukisan, buku skrap, kraf tangan dan kerja kursus membolehkan guru menilai sikap serta penguasaan sesuatu kemahiran. Maklumat daripada pemerhatian boleh membantu guru melengkapkan gambaran mengenai keputusan penilaian yang diperoleh melalui kaedah lisan dan penulisan. Instrumen penilaian pemerhatian meliputi senarai semak dan skala kadar.

Penilaian secara lisan. Digunakan untuk mengumpul maklumat semasa berlaku interaksi antara: - murid dengan guru - murid dengan murid - murid dengan bahan pembelajaran Antara aspek yang boleh dinilai secara lisan ialah: - kefahaman konsep - pengetahuan fakta - kecekapan mendengar - penggunaan bahasa yang tepat - kefasihan menghafaz - sebutan dalam berbahasa - kecekapan mencongak - gaya persembahan - pertuturan dan sikap

Instrumen Penilaian Lisan Kemahiran lisan boleh dinilai melalui aktiviti seperti yang berikut: bacaan kuat syarahan perbahasan bercerita perbincangan 5

hafazan temu bual soal jawab nyanyian deklamasi sajak mendengar dan memberi respon secara lisan Penilaian lisan membolehkan guru : mengesan kemajuan dan pencapaian murid dalam kemahiran mendengar dan bertutur secara gramatis. mendapat maklumat serta-merta tentang pengetahuan dan kefahaman murid. mengesan kebolehan murid dalam kemahiran membaca dan menghafaz. mengesan kelancaran dalam sebutan. mengesan amalan dan sikap murid secara serta merta.

Instrumen penilaian lisan boleh dipelbagaikan, ia merangkumi soalan dan aktiviti yang memerlukan respon murid dalam bentuk lisan. Dalam menyediakan instrumen tersebut guru perlu memastikan: soalan, pernyataan, ilustrasi dan bahan rangsangan perlu jelas dan mudah difahami. aktiviti/bahan boleh merangsang murid mengeluarkan idea. pelbagai bentuk soalan seperti soalan bertumpu dan bercapah digunakan untuk merangsang murid berfikir. aras kesukaran perlu sesuai dengan kebolehan murid.

Penilaian Secara Penulisan. Penilaian secara penulisan melibatkan aktiviti menyemak dan memeriksa tugasan dan hasil penulisan murid seperti yang berikut: karangan laporan projek/kerja kursus/folio latihan dan ujian bertulis huraian atau tafsiran peta, jadual, graf atau carta.

Instrumen Penilaian Penulisan Digunakan untuk mengesan kemahiran bahasa dan perkembangan intelek murid yang meliputi kemahiran seperti yang berikut: kemahiran menulis menyusun idea penggunaan tanda baca perbendaharaan kata mengaplikasi mentafsir menilai

Dalam menyediakan soalan-soalan yang sahih, perkara yang berikut mestilah diambil kira: soalan menepati kemahiran yang akan diuji bahasa yang digunakan jelas dan mudah difahami bilangan soalan sesuai dengan masa yang diperuntukkan aras kesukaran soalan dipelbagaikan skema pemarkahan disediakan Soalan yang digunakan dalam penilaian penulisan yang biasa dijalankan ialah: - soalan subjektif - soalan objektif

Guru perlu mempelbagaikan soalan yang merangkumi soalan kognitif peringkat rendah dan peringkat tinggi. Soalan yang berperingkat dapat menilai peningkatan tahap pemikiran murid. Soalan peringkat rendah dan bertumpu dapat mengesan penguasaan pengetahuan asas murid. Soalan peringkat tinggi yang bercapah boleh merangsang murid untuk memperkembang apa yang telah dipelajari dan difahami secara kritis dan kreatif.

Contoh Perkataan Atau Frasa Untuk Membuat Penilaian

Aras Kemahiran Domain Kognitif

Cadangan frasa atau perkataan untuk menilai domain / perlakuan Mengingati kembali Mentakrif Memerihal Mengenal pasti Melabel Menyenarai Melakar Memadan Menama Menyatakan Melukis Menulis Menterjemahkan bahan atau idea daripada satu bentuk ke bentuk lain; mentafsir bahan atau idea; merangkakan trend masa depan mengubah menganggar menerangkan memberi contoh mengukur menyukat menentukan menukar membanding dan membeza menambah meramalkan membuat inferens menghubungkait mencirikan mengelas

Mengetahui

Menguji kebolehan calon mengingat kembali fakta-fakta spesifik, istilah, kaedah atau prosedur, konsep asas dan prinsip

Memahami

Menguji kebolehan calon untuk memahami, menterjemah dan menginterpretasi fakta, konsep dan prinsip.

Mengaplikasi

Menguji lebolehan calon menggunakan konsep, prinsip, hukum atau fakta asas.

menggunakan bahan atau idea dalam situasi yang baru dan konkrit: mengira menunjuk cara mengubahsuai menghitung menjana idea menjelaskan dengan contoh mengasingkan maklumat kepada komponen-komponennya untuk memahami struktur organisasinya dan 8

Menganalisis

Aras Kemahiran Domain Kognitif

Cadangan frasa atau perkataan untuk menilai domain / perlakuan perhubungan antara komponen. mencerakin menjelaskan melalui contoh memilih mengasingkan membuat andaian menghuraikan mengawal pembolehubah membuat urutan menyusun mengikut keutamaan menggunakan perhubungan ruang dan masa membuat kesimpulan menyelesaikan masalah Menggabungkan komponenkomponennya untuk menghasilkan keseluruhan idea atau struktur yang baru dan kreatif. menggabungkan merancang meringkaskan membina merangkakan berkomunikasi mengeksperimen menganologi mereka cipta mengkonsepsikan membuat gambaran mental mendefinisikan secara operasi membuat hipotesis mereka bentuk

Menguji kebolehan calon untuk mencerakinkan idea-idea besar kepada bahagian-bahagian kecil, membuat perbandingan dan menghuraikan perhubungan.

Mensintesis

Menguji kebolehan calon untuk mengabungkan idea-idea kecil, mentafsir dan membuat suatu rumusan.

Menilai

Menguji kebolehan calon untuk membuat pertimbangan nilai bagi sesuatu fikiran, tugasan atau kaedah.

menilai idea/bahan maklumat/kaedah berdasarkan criteria yang spesifik untuk tujuan yang tertentu. menaksir mengkritik mentafsir mewajarkan mengesan kecondongan membuat keputusan menyokong

2.

PENILAIAN FORMATIF DAN SUMATIF DALAM PENDIDIKAN ISLAM

Terdapat dua jenis penilaian di sekolah iaitu penilaian formatif dan penilaian sumatif:

Penilaian Formatif Penilaian formatif melibatkan penggunaan ujian untuk mengukur kemajuan muridmurid setelah mereka mencapai hasil pembelajaran tentang satu bahagian pengajaran yang terhad, misalnya satu unit pelajaran atau satu bab di dalam buku teks. Keputusan yang diperoleh digunakan untuk memperbaiki pembelajaran dan bukanlah untuk memberikan gred atau kedudukan di dalam kelas. Objektif ujian formatif ialah untuk mengesan kejayaan dan kegagalan pembelajaran murid-murid. Dengan itu kaedah dan isi pelajaran boleh disediakan. Sekiranya terdapat sejumlah besar murid-murid gagal dalam sesuatu unit pelajaran, unit itu akan diajar semula dengan kaedah yang sesuai seperti kaedah kumpulan. Pencapaian murid akan dicatat dalam laporan prestasi dan maklumat ini akan membantu guru merancang akitivit-aktiviti pemulihan serta mengubah strategi pengajarannya perlu. Contoh-contoh penilaian formatif ialah seperti lembaran kerja dan ujian bulanan. jika

Penilaian sumatif Penilaian sumatif dikaitkan dengan penilaian pada akhir semester atau tahun. Penilaian ini memberikan nilai yang membezakan pencapaian seorang murid dengan murid lain dan seringkali digunakan untuk membuat pemilihan. Penilaian dirancang dan dilaksanakan oleh guru secara berterusan dalam proses pengajaran dan pembelajaran harian. Maklumat tentang perkembangan murid yang diperoleh dari semasa ke semasa melalui penilaian berterusan dapat membantu guru mengambil tindakan susulan yang sewajarnya jika perlu. Penilaian boleh menilai kemajuan murid dalam pelbagai aspek termasuk aspek-aspek yang tidak dapat dinilai secara berpusat. Penilaian secara berpusat iaitu UPSR, PMR dan SPM dikendalikan oleh Lembaga Peperiksaan, Kementerian Pendidikan Malaysia. Keputusan penilaian secara berpusat dapat memberi maklumat tentang pencapaian murid di seluruh negara. PKS dan penilaian berpusat saling melengkapi dalam sistem penilaian.

10

Merancang penilaian. Dalam pelaksanaan penilaian, guru perlu menentukan hasil pembelajaran yang hendak dinilai, kaedah penilaian dan instrumen penilaian yang perlu digunakan. Penggunaan Jadual Penentuan Ujian (JPU) boleh membantu guru membina soalan mengikut hasil pembelajaran yang ditentukan. Dengan bantuan JPU guru dapat merangkakan tajuk/kemahiran yang hendak diuji dan peringkatnya dalam taksonomi kognitif Bloom. Bilangan serta peratus soalan untuk setiap peringkat kognitif juga ditunjukkan dalam jadual penentuan ini. Untuk sesuatu tajuk dan peringkat taksonomi, hasil pembelajaran murid dicatatkan secara spesifik. Penentuan hasil pembelajaran ataupun aras-aras kemahiran bergantung kepada: mata pelajaran tajuk-tajuk yang dinilai peringkat kebolehan murid yang dinilai wajaran aras kesukaran: mudah, sederhana, sukar

Guru perlu meneliti dan memahami kandungan setiap tajuk dalam sukatan pelajaran. Bilangan peratus soalan bagi sesuatu tajuk perlu ditunjukkan.

11

3.

BENTUK PENILAIAN, CONTOH DAN PELAKSANAAN

12

4.

BIDANG PEMBELAJARAN YANG DIUJI

13

5.

PEMBINAAN ITEM PENDIDIKAN ISLAM

Objektif: Penggubal perlu mengetahui falsafah dan objektif penilaian secara keseluruhan selain memahami dengan jelas objektif pengajaran dan pembelajaran yang berkaitan dengan soalan yang hendak digubal.

Sukatan Pelajaran, Format dan JPU: Soalan yang digubal mestilah berdasarkan sukatan pelajaran, format dan JPU bagi mata pelajaran yang berkaitan. Tujuannya ialah supaya kertas soalan yang dihasilkan mempunyai keesahan dan kebolehpercayaan yang tinggi.

Kata kerja: Gunakan kata kerja yang menepati aras taksonomi seperti telah diterangkan di atas.

Bahasa: a. Gunakan bahasa yang mudah difahami iaitu jelas dan tepat dari segi kehendak soalan. b. c. d. Pastikan penggunaa tatabahasa dan struktur ayat yang betul. Tinggalkan perkataan / ayat yang kabur dan mengelirukan Hanya istilah daripada Dewan Bahasa dan Pustaka sahaja yang diberi keutamaan. Sekiranya terdapat istilah lain, pastikan ia diguna pakai oleh Kementerian Pendidikan. Contoh: inferens. e. Tandakan istilah bahasa asing yang digunakan dengan pembuka kata dan penutup kata .:

Contoh: Idgham.

14

Jenis-jenis ujian:

JENIS UJIAN

OBJEKTIF

SUBJEKTIF

a.

Ujian Objektif.

Ujian

ini dipanggil sedemikian kerana pemeriksa yang lain akan memberikan

markah yang sama apabila memeriksa kertas jawapan objektif yang sama. Jawapan bagi ujian objektif adalah pendek. Didapati lebih sesuai menguji kebolehan calon di aras kognitif yang rendah iaitu pengetahuan, kefahaman dan aplikasi. Pemarkahan adalah objektif ,cepat, mudah dan jitu. Sebaliknya ujian objektif gagal menguji kebolehan calon untuk memilih, menyusun dan menyatukan idea. Walaubagaimana pun kajian menunjukkan jika ujian objektif digubal dengan teliti boleh juga menguji kebolehan calon di aras kognitif tinggi. Contoh-contoh ujian objektif adalah seperti berikut: i. Item jawapan pendek.

Siapakah nama ibu Nabi Muhammad s.a.w. ? ____________________________________ ii. Item melengkapkan.

Rukun Iman mempunyai __________ perkara. iii. Item benar-salah.

Tandakan ( ) bagi kenyataan yang benar dan (X) bagi kenyataan yang salah. (a) Rukun Islam empat perkara ( (b) Rukun Iman enam perkara iv. Item padanan. ( ) )

Nabi Muhammad

Taurat

Nabi Musa

Al-Quran 15

v.

Item Aneka pilihan.

Tahun Nabi Muhammad s.a.w. dilahirkan dikenali dengan nama tahun ______ (a) Rusa (b) Harimau (c) Kuda (d) Gajah

Kelebihan Ujian Objektif 1) 2) Dapat meliputi semua bidang mata pelajaran dengan luas. Dapat menguji aras kognitif di peringkat pengethuan, kefahaman dan aplikasi dengna berkesan. 3) 4) Masa yang diperlukan untuk menjawab dan memeriksa adalah ringkas. Objektifnya aras tinggi. Jawapan yang sama akan diberikan markah yang sama walaupun diperiksa oleh pemeriks yang berlainan. 5) 6) 7) Item ujian boleh dinyatakan dalam bahasa yang mudah. Unsur emosi pemeriksa tidak akan mempengaruhi pemarkahan. Kebolehpercayaan keputusan adalah tinggi kerana banyak soalan boleh disediakan.

Kelemahan Ujian Objektif 1) 2) Pembinaan ujian memerlukan lebih tenaga, masa dan perbelanjaan. Tidak dapat menguji kebolehan calon pada aras kognitif yang tinggi seperti analisis, sintesis dan penilaian. 3) 4) 5) Gagal menguji kebolehan calon untuk menyusun dan menghuraikan idea-idea. Mungkin menggalakkan calon-calon meneka jawapan. Calon boleh berlatih menjawab soalan-soalan objektif bagi tahun-tahun lalu boleh meningkatkan taraf pencapaian.

b.

Ujian Subjektif. Ujian subjektif ialah ujian yang terdiri daripada soalan yang memerlukan calon

memberi jawapan secara lisan atau bertulis. Jawapan calon mungkin bebas atau terhad. Sekiranya bebas, jawapan itu adalah dalam bentuk esei dan sekiranya terhad ia mungkin 16

merupakan satu ayat sahaja (struktur). Bertujuan menguji kebolehan pelajar pada aras kefahaman, aplikasi dan jika digubal dengan teliti boleh menguji aras yang lebih tinggi. Berdasarkan kepada jawapan calon, ujian subjektif boleh dibahagikan kepada dua jenis, iaitu:

i.

Jawapan Terhad (struktur).

Jenis soalan ini menghadkan isi dan bentuk jawapan seseorang calon. Jawapan yang diberikan hanya merupakan satu ayat atau satu frasa sahaja. Contoh: Tulis rukun-rukun Iman di ruangan berikut mengikut urutan.

1. __________________________________________ 2. __________________________________________ 3. __________________________________________ 4. __________________________________________ 5. __________________________________________

ii.

Jawapan Tidak Terhad (Esei).

Jenis soalan ini membenarkan calon memilih, mengatur, dan membentangkan jawapan yang difikirkan sesuai. Contoh: Terangkan peranan ibadat haji dalam menyatukan umat Islam.

Kelebihan Ujian Subjektif 1) 2) 3) Mudah untuk dibina dan ditadbir Boleh digunakan dalam kebanyakan mata pelajaran Merupakan cara untuk mengetahui sejauh mana seorang calon dapat menerangkan idea-ideanya.

17

4)

Calon-calon dapat diuji kebolehan untuk menyususn, menganalisis dan membuat sintesis idea-idea meraka.

5) 6)

Peluang untuk meneka jawapan adalah kurang. Menggalakkan calon menyediakan diri menghadapi ujian dengan meneka kepada kemahiran menyusun dan membuat sintesis isi jawapan.

7) 8)

Peluang untuk menipu atau meniru jawapan dikurangkan. Dapat mengukuh hasil pembelajaran yang kompleks.

Kelemahan Ujian Subjektif 1) Unsur subjektif semasa pemarkahan akan mempengaruhi kesahan dan

kebolehpercayaan ujian itu. 2) 3) 4) Hanya dapat meliputi bidang yang terhad kerana bilangan esei terbatas. Pemarkahan mengambil tenaga dan masa yang panjang. Pemarkahan ujian esei mungkin dipengaruhi oleh factor-faktor yang kurang relevan yang panjang atau pendek. 5) Pemarkahan juga dipengaruhi oleh bentuk emosi pemeriksa, keadaan fizikalnya dan masa yang telah digunakan untuk memeriksa kertas jawapan. 6) Kesan halo mungkin dapat memainkan peranan. Markah yang tinggi bagi soalan pertama mungkin mempengaruhi markah bagi soalan-soalan seterusnya.

18

6.

PEMBINAAN JADUAL SPESIFIKASI UJIAN (JSU) PENDIDIKAN ISLAM

Jadual Penentuan Ujian dikenali juga dengan nama Test Blue Print

atau

Test

Specification. JPU merupakan satu matrik yang terdiri dua paksi kandungan (paksi menegak) dengan paksi aras kemahiran (paksi melintang). Dalam ruangan aras kemahiran pula dicatatkan objektif pengajaran yang biasanya disesuaikan dengan taksonomi objektif pendidikan. Secara am objektif pengajaran dinyatakan dalam kurikulum pelajaran dan secara khusus terdapat dalam sukatan pelajaran sesuatu mata pelajaran berkenaan. Tiaptiap pelajaran mempunyai penekanan aras kemahiran yang berbeza sesuai dengan objektif mata pelajaran berkenaan. Secara ringkas perkara-perkara yang boleh didapati daripada sesuatu JPU adalah seperti berikut: 1) 2) 3) Kandungan ujian : topik-topik Aras kemahiran: taksonomi objektif pendidikan Pemberatan dalam peratus pada kandungan dan aras kemahiran: panjang masa mengajar dan kepentingan. 4) 5) 6) Bentuk atau format ujian: objektif, esei, amali, kerja kursus dan lain-lain. Bilangan item: mengikut bentuk ujian, kandungan dan aras kemahiran. Kepayahan item: dalam lingkungan 20% hingga 80%

Kepentingan JSU 1) 2) 3) Mengelakkan ujian dibina secara sembarangan. Menjamin kesahan isi kandungan sesuatu ujian. Menimbulkan rasa kepentingan topik-topik dan aras kemahiran kepada guru yang mengajar dan menggubal ujian. 4) Memastikan terdapat perseimbangan antara topic-topik dengan aras-aras kemahiran yang diuji (terdapat sebaran aras kemahiran yang sesuai). 5) 6) 7) 8) 9) 10) Menjadi panduan membentuk format ujian. Menjadi panduan membentuk soalan. Menstabilkan taraf ujian yang sama pada masa hadapan. Membolehkan ujian yang sama dibina oleh kumpulan lain. Membolehkan perbandingan dengan ujin yang lain. Menstabilkan taraf dan aras kepayahan ujian dari semasa ke semasa.

19

Komponen Utama Dalam JSU

1)

Paksi Kandungan: Dalam paksi kandungan dicatatkan bahan yang diajar. Bahanbahan itu boleh dicatatkan secara ringkas atau secara topic demi topic seperti yang terdapat dalam sukatan pelajaran. Boleh juga dibuat secara ringkas dan am yang mana sukatan dibahagigkan kepada skop-skop yang luas seperti dalam mata pelajaran Pendidikan Islam dibahagikan kepada Tilawah Al-Quran, Aqidah, Ibadah, Sirah dan Akhlak. Pembahagian begini hanya sesuai untuk menghasilkan rumusan dan kurang memberi faedah kepada guru dan penggubal soalan.

2)

Paksi Aras Kemahiran: Dalam paksi ini mengandungi objektif pengajaran yang merupakan perubahan tingkah laku dan kemahiran-kemahiran yang diharapkan pada tiap-tiap topic dalam paksi kandungan. Model yang digunkan ialah taksonomi pendidikan iaitu domain kognitif, afektif dan psikomotor.

3)

Paksi Pemberatan: Pemberatan adalah penekanan yang patut diberikan kepada tiaptiap topic dan kemahiran. Untuk ujian bilik darjah pemberatan bolehlah didasarkan kepada rasa penting terhadap sesuatu topic atau tajuk yang diajar pada sesuatu ketika. Untuk sesuatu ujian yang lebih luas penggunaannya, pemberatan tentulah berdasarkan kepada keluasan isi pelajaran dan panjang waktu yang diperuntukkan kepadanya. Proses pemberatan boleh dibahagikan kepada beberapa peringkat: a. Menukarkan pemberatan waktu kepada peratus dan dicatatkan di hujung paksi tersebut. b. Membahagikan peratus itu kepada bentuk soalan yang sesuai objektif atau esei. c. Menyelaraskan bentuk soalan, bilangan soalan dengan aras kemahiran.

4)

Kepayahan soalan: Secara kuantitatif kepayahan soalan adalah dimaksudkan peratus calon yang boleh menjawab dengan betul pada sesuatu soalan. Semakin besar peratus semakin mudahlah sesuatu soalan itu. Untuk ujian pencapaian bersifat rujukan norma, min kepayahan ujian sebaik-baiknya ialah 50%. Walaupun begitu soalan yang mudah dan sukar harus juga dimasukkan ke dalam ujian. Soalan mudah iaitu lebih kurang 70% daripada calon boleh menjawabnya, boleh menjadi motivasi kepada calon-calon yang lemah. Soalan yang sukar pula lebih kurang 30% daripada calon dapat menjawabnya, boleha menjadi pencabar kepada calon-calon yang bijak. Perbanyakkan soalan beraras kepayahan sederhana antara 40% hingga 60%.

20

Terdapat kajian menunjukkan soalan-soalan beraras kepayahan sederhana boleh menambah sisihan lazim dan memberi kesan kepada kebolehpercayaan ujian.

Langkah Menyediakan JPU Langkah 1: Kaji objektif ujian dan sukatan pelajaran berkenaan. Fahamkan falsafah, objektif, topic-topik dan cadangan penilaian yang juga menyebutkan kerja kursus serta kerja amali. Sebaik-baiknya kerja kursus dan amali tidak berulang secara tepat dalam ujian/peperiksaan. Langkah 2: Tentukan format ujian/peperiksaan iaitu dari segi tempoh ujian, jenis soalan, bahagian, bilangan pemberatan markah. soalan peruntukan masa bagi setiap bahagian,

Buat rumusan format seperti contoh berikut: Rumusan Format

Mata Pelajaran Panjang Masa Bentuk Markah Perkara Masa Markah Bilangan soalan Markah 1 soalan

: : : :

Pendidikan Islam 2 jam Objektif dan esei 100 Objektif 1 jam 40 40 1 1.5 minit Esei 1 jam 60 3 20 20 minit

Masa bagi setiap soalan

Langkah 3:

Senaraikan tajuk/topik yang hendak diuji dan masa kuliah yang diperuntukkan bagi setiap tajuk.

21

Carta aliran proses menyediakan JPU:

Pilih tajuk yang hendak dinilai.

Tentukan Hasil Pembelajaran.

Tentukan bilangan soalan mengikut aras.

Tulis bilangan soalan dalam petak berkenaan.

Semak jumlah dan peratus semua soalan dalam lajur menegak danmendatar.

22

Contoh JPU Mata Pelajaran: Pendidikan Islam Tajuk: Solat Lima Waktu
Aras Kemahiran Kandungan Pengetahuan M Sd S Kefahaman M Sd S Aplikasi M Sd S Analisis M Sd S Sintesis M Sd S Penilaian M Sd S Jumlah %

Pengertian

Bilangan Waktu Rukun Hikmah

Jumlah %

( M = Mudah, Sd = Sederhana, S = Sukar ) Nota: Tidak semua peringkat hasil pembelajaran dan aras kemahiran mesti diuji dalam sesuatu penilaian/ujian. Aras kemahiran bolehdiubahsuai kepada mudah dan sukar.

23

7.

PENILAIAN PAFA SEKOLAH RENDAH

Beberapa perkara asas fardhu ain yang terkandung dalam sukatan pelajaran Pendidikan Islam, yang hendak dipastikan supaya setiap murid benar-benar mengetahui, memahami, mengamal dan menghayati dengan betul dan sempurna sebagaimana yang telah ditetapkan oleh syarak.

Tujuan 1. Mengenalpasti murid yang lemah dalam kefahaman dan amalan PAFA, kemudian membimbing sehingga mereka dengan sendirinya faham dan dapat mengamalkan dengan betul dan sempurna. 2. Memastikan tidak terdapat sebarang keciciran dalam PAFA, dengan perkataan lain, menentukan kejayaan 100%. 3. Menimbul dan menyuburkan keinsafan dan kerelaan yang positif untuk menghayati dalam amalan kehidupan harian. 4. Merangsang tanggungjawab guru untuk memastikan murid menguasai dan menghayati PAFA secara berterusan.

Peraturan 1. Penilaian PAFA hendaklah dimulakan dari tahun 1 hingga tahun 6 (UPSR).Tingkatan 1 hingga tingkatan 3 (PMR) dan tingkatan 4 hingga tingkatan 5 (SPM) mengikut kodkod yang telah ditetapkan. 2. Penilaian akhir PAFA dijalankan dalam Ujian Pencapaian Sekolah Rendah (UPSR), Penilaian Menengah Rendah (PMR) dan peperiksaan Sijil Pelajaran Malaysia (SPM). 3. 4. Penilaian PAFA dikendalikan sepenuhnya oleh sekolah. Penilaian dijalankan sendiri oleh guru Pendidikan Islam mengikut masa yang sesuai, sebagai proses penilaian biasa dalam pengajaran dan pembelajaran. 5. Penilaian dijalankan secara lisan dan amali mengikut kod-kod yang ditetapkan. Guru boleh meneruskan penilaian kepada murid yang menguasai kod-kod seterusnya. Murid ini boleh dinilai semula sebagai pengukuhan. 6. Soalan dan jawapan penilaian tidak rahsia sebagaimana yang telah dicadangkan dalam buku panduan. Murid hendaklah diberitahu lebih awal. 24

7.

Sepanjang tempoh penilaian tersebut, murid hendaklah diberi masa, peluang serta bimbingan yang secukupnya untuk mengulang serta memperbaiki kesalahan dan kelemahan. Usaha ini diteruskan sehingga mereka dengan sendirinya faham dan dapat mengamalkan sesuatu kemahiran dengan betul dan sempurna.

8.

Pencapaian murid hendaklah dicatat dari masa ke semasa secara kemaskini dalam Borang Pencapaian Individu dan Borang Berkelompok. Catatan tersebut adalah rekod bagi proses dan keputusan penilaian yang dicapai oleh murid.

9.

Penyetaraan akan dijalankan oleh Kementerian Pendidikan, Jabatan Pendidikan Negeri/ Bahagian/ Daerah sebagai sebahagian dari tugas penyeliaan harian biasa.

10.

Pemantauan proses pelaksanaan penialain PAFA di peringkat sekolah akan dijalankan oleh Pengetua / Guru Besar dari semasa ke semasa.

11.

Pencapaian LULUS dalam dalam sesuatu Kod / Tajuk ialah apabila murid faham sesuatu tajuk dan dalam hal ibadah dapat mengamalkan sesuatu kemahiran sekurang-kurangnya pada tahap keupayaan yang paling minima yang dikira SAH dari segi syarak.

12.

Murid diperakui LULUS dalam keseluruhan penilaian PAFA apabila mereka berjaya memahami dan mengamalkan semua kod / tajuk soalan yang telah ditetapkan.

13.

Borang pencapaian individu hendaklah disertakan bersama rekod perpindahan pelajar ke sekolah lain.

14.

Pihak sekolah hendaklah melaporkan keputusan penilaian di peringkat sekolah menggunakan format sijil yang disediakan. Laporan juga perlu diserahkan kepada Bahagian / Unit Peperiksaan, Jabatan Pendidikan Negeri, menurut prosedur yang disediakan.

Pelaksanaan

Sept

Mac

Ogs

Bil

Tindakan

OKt

Feb

Jan

Jun

Mei

Apr

Jul

Catatan

Memastikan murid memiliki buku panduan penilaian PAFA Penyediaan Fail PAFA (borang berkelompok)

25

Pelaksanaan PAFA 3.1 Ting. 1- 2 3.2 Ting. 3 (PMR) 3.3 Ting 4 3.4 Ting. 5 (SPM)

Kemaskini borang berkelompok PMR dan SPM Menghantar keputusan penuh PAFA/ Disket ke Unit/ Bahagian Peperiksaan (JPN) 5.1 PMR 5.2 SPM

Mengemaskini rekod pencapaian individu murid yang akan berpindah sekolah baru (sekiranya ada) Penyetaraan daripada Kementerian/JPN/ Bahagian/ Daerah

Mengikut takwim pihak berkenaan

26

AGIHAN KOD PAFA (UPSR, PMR DAN SPM)

TINGKATAN

KOD DINILAI 01 02 03

TAJUK Mengucap Dua Kalimah Syahadah Rukun Islam Rukun Iman Beristinjak Membersihkan diri, pakaian dan tempat dari najis Cara Berwudhuk Cara Bertayammum Cara Mandi Wajib Azan dan iqamah serta jawapan dan doa selepasnya Solat Fardhu Solat Jenazah Puasa Adab Terhadap Ibu bapa Ihsan Kewajipan Menutup Aurat Batas Pergaulan Dalam Islam Mengucap dua kalimah syahadah Rukun Islam Rukun Iman Beristinjak Membersihkan diri, pakaian dan tempat dari najis

1 04 05 06 07 08 2 09 10 11 12 13 3 15 16 17 01 02 03 4 04 05

27

06 07 08 09 10 11 12 13 14 5 15 16 17 15

Cara Berwuduk Cara Bertayammum Cara mandi wajib Azan dan Iqamah serta jawapan dan doa selepasnya Solat Fardhu Solat Jenazah Puasa Adab terhadap ibu bapa Perkahwinan Ihsan Kewajipan menutup aurat Batas pergaulan dalam Islam Ihsan

28