Modul Ulangkaji 6 Geografi Alam sekitar Fizikal Tingkatan Enam Isi Kandungan 1 a) b) c) 2 a) b) c) 3 4 a) b) a) b) c) a) b) c) 6 a) b) c) 7 a) b) c) 8 a) b) c) 9 a) b) BAB 3: SISTEM ATMOSFERA Apakah yang

dimaksudkan dengan bahang bumi dan bahang matahari Jelaskan faktor-faktor yang mempengaruhi taburan suhu secara mendatar yang tidak seragam di permukaan bumi Huraikan bagaimana perbezaan taburan suhu secara mendatar mempengaruhi edaran umum atmosfera? Huraikan gangguan-gangguan terhadap sistem atmosfera Putaran bumi menyebabkan pembentukan angin timuran dan angin baratan dunia. Bagaimanakah angin-angin ini mengubah keadaan cuaca sesuatu kawasan? jelaskan bagaimanakah manusia menghadapi perubahan cuaca ini Huraikan secara ringkas tentang albedo jelaskan sebab-sebab wujudnya perbezaan suhu antara kawasan bandar dengan kawasan luar bandar Apakah yang dimaksudkan dengan imbangan bahangan Huraikan proses-proses yang menyebabkan berlakunya kehilangan sebahagian daripada jumlah bahangan matahari di atmosfera Jelaskan kesan peningkatan suhu terhadap alam sekitar Terangkan jenis-jenis daya yang menentukan kelajuan dan arah angin Jelaskan pengaruh angin monsun musim panas kepada kegiatan ekonomi di Asia Tenggara Bagaimanakah sistem angin monsun mempengaruhi aktiviti penduduk di rantau asia Apakah yang dimaksudkan dengan bajet haba Dengan bantuan gambarajah, huraikan bagaimana bajet haba terjadi Jelaskan fenomena yang menyebabkan berlakunya ketidakseimbangan bajet haba Terangkan konsep pulau haba Suhu kawasan bandar lebih tinggi berbanding kawasan sekitarnya. Jelaskan mengapa berlaku keadaan sedemikian Huraikan pengaruh iklim mikro bandar terhadap alam sekitar fizikal Apakah yang dimaksudkan dengan gas rumah hijau Bagaimanakah pertambahan gas rumah hijau boleh menyebabkan pemanasan global Huraikan cara-cara yang dapat dilakukan untuk mengurangkan akibat rumah hijau. Berikan huraian ringkas tentang El Nino Bagaimanakah El Nino boleh mempengaruhi keadaan jerebu di negara-negara Asia Tenggara? [6 markah] [10 markah] [8 markah] [6 markah] [10 markah] [10 markah] [5 markah] [13 markah] [5 markah] [10 markah] [10 markah] [8 markah] [10 markah] [7 markah] [5 markah] [10 markah] [10 markah] [5 markah] [8 markah] [12 markah] [5 markah] [10 markah] [10 markah] [5 markah] [10 markah]

43

c) 10 a) b) c) 11 a) b) c) 12 a) b) c) a) b) c) 14 a) b) c) 15 a) b) c) a) b) c) a) b) c)

Berikan cadangan untuk mengatasi masalah jerebu terutamanya di bandar-bandar perindustrian negara ini Terangkan ciri-ciri pembentukan hujan salji Huraikan pelbagai fenomena yang berkaitan dengan salji di ruang atmosfera dan di kawasan cerun pergunungan Jelaskan kesan-kesan ribut salji terhadap kehidupan manusia dan alam sekitar Takrifkan tekanan udara Huraikan tiga kaitan antara perubahan tekanan udara dengan proses pembentukan edaran am atmosfera Jelaskan empat kesan siklon Apakah yang dimaksudkan dengan kerpasan? Terangkan proses pembentukan dua jenis hujan Bincangkan enam kesan lebihan air terhadap aktiviti manusia di kawasan tropika lembap Apakah yang dimaksudkan dengan atmosfera Huraikan peranan atmosfera dalam mengawal suhu permukaan bumi Jelaskan bagaimana atmosfera tercemar oleh tindakan manusia Apakah yang dimaksudkan dengan pemanasan global Huraikan kesan pemanasan global terhadap sistem geomorfologi Jelaskan bagaimana kesan pemanasan global mempengaruhi aktiviti manusia di kawasan tropika lembap Apakah yang dimaksudkan dengan konsep perubahan iklim Jelaskan faktor yang mempengaruhi perubahan iklim dunia Huraikan kesan perubahan iklim terhada alam sekitar fizikal

[10 markah] [6 markah] [9 markah] [10 markah] [5 markah] [12 markah] [8 markah] [5 markah] [8 markah] [12 markah] [5 markah] [10 markah] [10 markah} [5 markah] [10 markah] [10 markah] [5 markah] [10 markah] [10 markah]

13

16

Apakah yang dimaksudkan dengan angin tempatan [5markah] Jelaskan pembentukan bayu laut dan bayu darat [8 markah] Huraikan kesan kejadian bayu laut dan bayu darat ke atas [12 markah] alam sekitar fizikal dan manusia Takrifkan siklon tropika i) huraikan proses pembentukan siklon di kawasan tropika ii) nyatakan empat ciri siklon tropika Jelaskan lima kesan kejadian siklon kepada aktiviti manusia [5 markah] [6 markah] [4 markah] [10 markah]

17

44

SKEMA JAWAPAN : MODUL 6 SISTEM ATMOSFERA 1 a) BAB 3: SISTEM ATMOSFERA Apakah yang dimaksudkan dengan bahang bumi dan bahang matahari 1. Bahang bumi = Haba bumi yang diterima drp cahaya matahari. Cahaya matahari akan memanaskan permukaan bumi. Permukaan bumi yang dipanaskan akan mengeluarkan bahangan yeng dipanggil bahang bumi yang akan dipantulkan ke atmosfera 2. Bahang matahari = merupakan sinaran matahari yang mengeluarkan bahangnya dan dipindahkan melalui gelombang pendek elektromagnet atau pancaran insolusi untuk sampai ke permukaan bumi b) Jelaskan faktor-faktor yang mempengaruhi taburan suhu secara mendatar yang tidak seragam di permukaan bumi 1. Bentuk muka bumi- ketinggian,laut, tasik 2. Litupan permukaan bumi- tumbuhan, bangunan, awan, salji 3. kandungan tanah dan warna tanah yang berbeza-beza menghasilkan pemanasan yang berbeza-beza-suhu berbeza-beza 4. Nilai albedo permukaan bumi yang berbeza-beza 5. kandungan lembapan tanah yang berbeza-beza 6. jangkamasa dan sudut pancaran matahari yang berbeza mengikut garis lintang 7. Aspek cerun yang menghadap matahari dengan cerun yang terlindung 8. Angin angin sejuk seperti angin Mistral merendahkan suhu, angin panas seperti Angin Cinuk dan Fohn meningkatkan suhu 9. Arus lautan- pergerakan arus lautan panas dapat menaikkan suhu dan arus sejuk menurunkan suhu Huraikan bagaimana perbezaan taburan suhu secara mendatar mempengaruhi edaran umum atmosfera? 1. memahami konsep edaran umum atmosfera- satu proses untuk seimbangkan bahangan di permukaan bumi dimana kawasan panas(Khatulistiwa) yang bertekanan udara rendah(mengembang) lalu naik serta dipindahkan secara mendatar ke lapisan atas ke kutub yang sejuk. Kekosongan udara yang naik di Khatulistiwa akan diisi oleh udara sejuk dari kutub 2. Ketidakseimbangan bahangan bersih yang diterima di antara garis lintang dunia menyebabkan perbezaan taburan suhu 3. Perbezaan suhu menyebabkan perbezaan kecerunan tekanan 4. perbezaan tekanan udara menyebabkan kewujudan sel tekanan 5. Kewujudan kecerunan tekanan antara sel menyebabkan pergerakan udara Huraikan gangguan-gangguan terhadap sistem atmosfera 1. letusan gunung berapi- pelbagai jenis gas dikeluarkan semasa letusan seperti karbon dioksida, hidrogen, sulfida, klorin, flurin yang mengandungi 65-95% wap air(stim) yang sangat panas. Sulfur dioksida terlarut dalam wap air menjadi asid sulfurik lemah yang membunuh tumbuhan di kawsaan sekitarnya. Hujan yang turun menjadi berasid dan tanih menjadi tidak sesuai untuk kegiatan pertanian lagi 2. Aktiviti manusia berlaku pencemaran, pembakaran bahan api, penebangan hutan dsbnya 45 [10 m] [6 m]

c)

[8 m]

a)

3. Bahan-bahan pencemar ini akan menjadi penebat kepada gelombang pendek (cahaya matahari)dari angkasa masuk ke atmosfera bumi dan juga menebat gelombang panjang (Bahang bumi) daripada keluar ke angkasa b) Putaran bumi menyebabkan pembentukan angin timuran dan angin baratan dunia. Bagaimanakah angin-angin ini mengubah keadaan cuaca sesuatu kawasan? 1. kejadian fros angin timuran kutub Utara menyebabkan fos di kawasan prairie Kanada tiba lebih awal musim bunga. Ini menyebabkan tanaman gandum rosak. Hal ini juga berlaku di kawasan penanaman anggur di Perancis 2. Hujan lebat Pada musim angin monsun timur laut/angin timuran utara membawa hujan lebat ke kawasan Pantai Timur Semenanjung Malaysia, Angin timuran selatan ke Bangladesh dan india, badai selari di pantai timur Johor 3. banjir dan kemarau Angin timuran selatan myebabkan keadaan kemarau di Equador dan hujan lebat di asia Tenggara. fenomena La Nina dan EL Nino 4. Ribut taufan dan tornado taufan di kawasan lautan tropika dan tornado di lembangan Missisippi 5. laut bergelora- pertemuan angin timuran utara dan angin timuran selatan menyebabkan gelombang besar di Filipina dan hurikan di Amerika Tengah jelaskan bagaimanakah manusia menghadapi perubahan cuaca ini 1. Projek sistem pengairan dan telaga 2. Program sistem perparitan dan sungai 3. membuat kerja sampingan alternatif 4. penyelidikan benih hadapi ancaman fros 5. projek pembenihan awan 6. stesen ramalan cuaca Huraikan secara ringkas tentang albedo Albedo adalah pembalikan atau pantulan sebahagian daripada bahangan matahari yang sampai oleh sebarang satah permukaan ke atmosfera. Kadar albedo berbeza-beza mengikut ciri permukaan dan sudut pancaran matahari jelaskan sebab-sebab wujudnya perbezaan suhu antara kawasan bandar dengan kawasan luar bandar 1. keadaan fizikal bandar terdiri daripada konkrit dan bitumin 2. kurangnya litupan tumbuhan di bandar berbanding luar bandar 3. pembakaran bahan api fosil(kenderaan, kediaman, kilang) 4. Kadar sejatan yang rendah di bandar kerana air larian yang banyak dan pesat 5. Pencemaran udara banyak berlaku di bandar yang bertindak sebagai blanket 6. Bilangan manusia yang lebih ramai-pembebasan haba kalori 7. Alat hawa dingin yang banyak 8. Angin permukaan di bandar yang halajunya lebih rendah Apakah yang dimaksudkan dengan imbangan bahangan Imbangan bahangan ialah kadar/jumlah bahangan yang diterima/masuk adalah sama atau seimbang dengan kadar/ jumlah bahangan yang dikeluarkan oleh bumi. Bahangan matahari masuk ke sistem bumi melalui gelombang pendek pada waktu siang manakala bahangan bumi dibebaskan ke angkasa pada waktu malam dalam [5 m]

c)

a)

b)

a)

46

b)

bentuk gelombang panjang Huraikan proses-proses yang menyebabkan berlakunya kehilangan sebahagian daripada jumlah bahangan matahari di atmosfera. 1. Proses penyerapan :Kehilangan sebahagian jumlah bahangan apabila diserap oleh atmosfera seperti gas-gas oksigen, karbon dioksida dan ozon, partikel/habuk, wap air, awan, hablur ais 2. Proses penyerakan:Kehilangan sebahagian jumlah bahangan kerana bahangan diserakkan ke pelbagai arah apabila bertemu dengan partikel seperti habuk, molekul gas dan manik air. Langit berwarna biru kerana proses serakan terhadap gelombang sinaran suria yang berukuran 0.45 mikron oleh molekul udara yang terampai. Langit kekuningan apabila serakan oleh partikulat di udara spt habuk, debu dan jerebu. 3. Proses pembalikan/pantulan:Kehilangan sebahagian jumlah bahangan apabila berlaku pembalikan atau pantulan oleh awan terutamanya.

[10 m]

c)

Jelaskan kesan peningkatan suhu terhadap alam sekitar [10 m] a. kesan terhadap alam sekitar fizikal Penggurunan- apabila suhu meningkat proses luluhawa fizikal akan meningkat, struktur tanah menjadi peroi dan longgar dan ini akan meningkatkan hakisan layangan angin.Di kawasan gurun kombinasi antara luluhawa fizikal dan hakisan layangan angin membolehkan kawasan pinggiran gurun membesar.Contohnya di Gurun Sahel. Peningkatan aras laut/air akibat pencairan ais meningkatkan paras laut dan meningkatkan kadar hakisan ombak di pinggir pantai Kemusnahan sistem ekologi tumbuhan, hidupan laut/plankton dan polip karang Menganggu keseimbangan hidrologi kadar sejatan yang tinggi dan cepat akan menyebabkan fenomena kemarau, paras air sungai menyusut, paras air tanah menurun dan tanih kehilangan kelembapan dengan ketara Mengganggu kelembapan atmosfera seterusnya mewujudkan udara kering. Peningkatan suhu sekitar lazimnya menyebabkan cuaca enjadi penas. Di bandar fenomena pulau haba berlau. Pulau haba terutama di bandar-bandar besar b. Kesan terhadap alam sekitar manusia Ketidakselesaan/dehidrasi atau kehilangan air dari badan secara berlebihan menyebabkan badan cepat letih dan tidak bermaya Penyakit- suhu meningkat menyebabkan penyebaran penyakit misalnya taun dan denggi Menjejaskan kegiatan pertanian- mengurangkan bekalan makanan kerana produktiviti pertanian khususnya padi sawah akan terjejas Terangkan jenis-jenis daya yang menentukan kelajuan dan arah angin [8 i. daya kecerunan tekanan- menggerakkan angin daripada kawasan tekanan markah] tinggi ke kawasan tekanan rendah ii. daya Coriolis putaran bumi membias angin ke kanan di Hemisfera Utara dan terbias ke kiri di Hemisfera Selatan dan semakin meningkat ke laut iii. Daya geseran- mempengaruhi angin apabila ia bergerak ke atas sesuatu permukaan.Kesan daya geseran adalah berbeza-beza mengikut keadaan permukaan bumi. Permukaan yang kasar spt bergunung ganang, kawasan bandar raya dan kawasan berhutan tebal menyebabkan tiupan angin menjadi lemah 47

a)

b)

kerana daya geseran tinggiberbanding kawasan lapang seperti kawasan padang serta kawasan lautan. Jelaskan pengaruh angin monsun musim panas kepada kegiatan ekonomi di Asia [10 m] Tenggara (angin monsun musim panas merujuk kepada angin monsun barat daya) i. Pertanian luar musim di Dataran Kelantan lebih kering membolehkan tembakau di tanam di sawah dan alur tanah beris. Di Pantai Barat Semenanjung Malaysia-tanaman padi dijalankan ii. Pelancongan pelancongan musim panas lebih giat dipantai timur kerana keadaan laut yang tenang, memudahkan aktiviti skuba, snokerling, berkayak dll iii. Perikanan lebih banyak tangkapan pada musim panas berbanding semasa tiupan angin monsun timur laut iv. Pembalakan penebangan hutan pada musim panas kerana tiada gangguan cuaca hujan v. Industri kecil dan sederhana batik, keropok, ikan kering dapat dijalankan dengan baik. Cuaca panas membolehkan barangan yang dihasilkan boleh dikeringkan dengan cepat. Bagaimanakah sistem angin monsun mempengaruhi aktiviti penduduk di rantau asia [7 m]

c)

a)

Terdapat 2 sistem angin monsun di rantau asia iaitu Angin monsun barat daya(mei-sept) dan angin Monsun Timur Laut (Nov-mac) yang akana mempengaruhi kegiatan penduduk a. Kegiatan pertanian: Angin monsun membawa intensiti hujan yang berbeza mengikut musim misalnya di kawasan pantai timur semenanjung Msia dan Selatan Thai hujan lebat pada musim monsun timur laut menyebabkan kawasan ini banjir. Kesannya tanaman seperti padi sawah dan tembakau musnah, kegiatan menoreh getah tidak dapat dijalankan. Sebaliknya di kawasan pantai barat semenanjung Msia mengalami hujan lebat pada musim mnsun barat daya menyebabkan kegiatan pertanian tergendala. b. Kegiatan perikanan: Di kawasan pantai timur semenanjung kegiatan perikanan dijalankan semasa tiupan angin monsun barat daya manakala pada musim monsun timur laut tiupan angin kencang, ombak besar menyukarkan kegiatan perikanan. Musim ini dikenali sebagai musim tengkujuh. Aktiviti nelayan pada musim ini lebih tertumpu kepada membaiki pukat, bot yang rosak sementara menunggu musim tengkujuh berakhir. c. Kegiatan pelancongan: Pada musim monsun timur laut kegiatan pelancongan kurang aktif di kawasan pulau dan pantai kerana ombak besar dan laut bergelora. Pada masa ini kawasan Kelantan, terengganumengalami banjir menyukarkan pelancong ke sesuatu tempat kerana sistem pengnagkutan terputus. d. kegiatan ekonomi lain: perkhidmatan pengangkutan khususnya air dan darat akan tergendala akibat musim banjir pada masa tiupan konsun timur laut. Darjah ketersampaian menjadi rendah dan mengganggu aktiviti perniagaan seperti perniagaan borong dan runcit. Selain itu musim kering yang dialami oleh kawasan pantai timur semasa tiupan angin monsun barat daya menggalakkan aktiviti pengeringan batik, memperoses garam di pattani Thailand, menggalakkan Iks spt industri ikan kering, kraf tangan dll oleh penduduk tepi pantai. Apakah yang dimaksudkan dengan bajet haba [5 Bajet haba ialah jumlah haba yang diterima oleh permukaan bumi melalui pelbagai markah] proses daripada bahangan matahari(gelombang pendek) adalah sama/ 48

b)

seimbangan dengan jumlah haba yang dikeluarkan semula melalui bahangan bumi(gelombang panjang) Dengan bantuan gambarajah, huraikan bagaimana bajet haba terjadi i. Bahangan matahari yang masuk ke atmosfera bumi akan sampai ke permukaan bumi melalui pelbagai proses iaitu: Secara terus ke permukaan bumi Melalui atmosfera- diserap, dibalikkan, diserak dan dipantulkan ii. Bahangan yang dibebaskan oleh permukaan bumi akan melalui pelbagai proses iaitu: Secara terus keluar ke angkasa lepas Diserap oleh atmosfera seperti dibalikkan, diserakkan dan dipantulkan terutama pada waktu malam Jelaskan fenomena yang menyebabkan berlakunya ketidakseimbangan bajet haba i. Litupan awan: litupan awan akan menyebabkan bajet haba tidak seimbang ii. Penipisan lapisan ozon- bahang UV matahari lebih banyak masuk ke atmosfera iii. Gas rumah hijau menyerap dan menyimpan haba di atmosfera. Lut sinar terhadap gelombang pendek dan legap terhadap gelombang panjang iv. Jerebu- mengurangkan penerimaan bahangan v. keadaan permukaan bumi yang berlainan- albedo permukaan

[10 markah]

c)

[10 markah]

a)

Terangkan konsep pulau haba Fenomena Pulau haba ialah keadaan iklim di kawasan tengah-tengah bandar yang mempunyai suhu atau haba yang lebih tinggi dari kawasan sekitarnya. Keadaan iklim yang terbentuk adalah berbeza dari kawasan sekitar dari segi jumlah hujan, suhu harian, keamatan cahaya matahari, kelajuan angin dan kelembapan udaranya.

[5 m]

b)

Suhu kawasan bandar lebih tinggi berbanding kawasan sekitarnya. Jelaskan mengapa berlaku keadaan sedemikian 1. kawasan pusat bandar mempunyai suhu yang lebih tinggi berbanding kawasan sekitarnya kerana a. Morfologi pusat bandar yang padat dengan bangunan, bahan binaan yang terdiri drp bahan batu bata, simen, logam dapat menyerap dan menyimpan haba b. Industri perkilangan, ekzos kenderaan mengeluarkan ga karbon dioksida, karbon monoksida yang bertindak sebagai penebat haba menyebabkan suhu tinggi c. Haba daripada penduduk yang ramai dan penggunaan alat pendingin udara meningkatkan suhu bandar 2. Kelembapan udara di kawasan bandar lebih rendah/kering daripada kawasan sekitarnya kerana a. Sebarang haba drp pembakaran akan cepat meresap ke udara dan tidak menggalakkan kelembapan/pembentukan wap air b. kadar turapan permukaan yang tinggi mempercepatkan laroian air ke sistem saliran dan keluar drp bandar- sejatan kurang berlaku/terhad

[8 m]

49

c. Turapan permukaan tidak membenarkan air tersimpan oleh lapisan tanih untuk disejat sebagai wap air. Udara menjadi kering d. Kurang tumbuhan kurang sejat peluhan untuk menyumbang kepada wap air 3. kerpasan /hujan di bandar lebih banyak daripada di kawasan pinggirnya kerana a. banyak bahan pencemar yang bertindak sebagai nukleus higroskopik yang menarik wap air dan mengumpulkannya sebagai awan b. Tiupan angin secara turbulen(naik dan berpusar ke atas) menghasilkan perolakan udara ke atas dan menggalakkan proses pemelowapan

c)

a)

Huraikan pengaruh iklim mikro bandar terhadap alam sekitar fizikal i. Udara berdebu/tercemar menutup permukaan liang stoma daun dan mengganggu proses fotosintesis . Ini akan membantutkan pertumbuhan pokok ii. Suhu yang tinggi meningkatkan kadar sejatan dan merendahkan kelembapan bandingan iii. Bahan pencemar menghasilkan banyak nukleus higroskopik dan meningkatkan kekerapan hujan iv. Kandungan asid dalam air hujan bertambah mengakibatkan gangguan terhadap ekosistem, badan air dan tanih Apakah yang dimaksudkan dengan gas rumah hijau gas rumah hijau-( kumpulan gas yang menghalang dan memerangkap haba bumi dari terbebas keluar ke atmosfera bumi )=3m (seperti gas karbon dioksida,CFC, metana, ozon dan wap air) sekurang-kurangnya 2 gas (2m) Bagaimanakah pertambahan gas rumah hijau boleh menyebabkan pemanasan global 1. kegiatan perindustrian 2. Kegiatan pembakaran hutan secara semulajadi/kegiatan manusia 3. pembakaran bahan api fosil 4. Aktiviti gunung berapi 5. Pembalakan secara meluas 6. kegiatan pertanian- padi(metana) 7. ternakan- najis(metana) 8. pembakaran secara terbuka di tapak pelupusan 9. Sisa domestik Huraikan cara-cara yang dapat dilakukan untuk mengurangkan akibat rumah hijau. 1. penghutanan semula 2. mengurangkan pembakaran bahan api fosil 3. menggunakan sumber tenaga mesra alam 4. perundangan dan peraturan/garis panduan 5. mencegah pembakaran terbuka 6. persefahaman antara negara 7. pendidikan formal atau tidak formal 8. kempen Berikan huraian ringkas tentang El Nino

[12 m]

[5 m]

b)

[10 m]

c)

[10 m]

a)

[5 m] 50

Satu fenomena luarbiasa yang melibatkan perubahan arus permukaan dan tiupan angin di Lautan Pasifik yang menyebabkan perubahan cuaca dunia Proses kejadian 1. Tumpuan pancaran matahari di lautan Pasifik /tropika menyebabkan pemanasan permukaan lautan yang luar biasa 2. Arus permukaan bergerak ke barat 3. Arus permukaan lautan pasifik bertukar arah ke timur 4. Ia menyebabkan perubahan tekanan udara dan perubahan tiupan angin b) Bagaimanakah El Nino boleh mempengaruhi keadaan jerebu di negara-negara Asia Tenggara? 1. keadaan kering dan tiada hujan, kemarau berpanjangan 2. kebakaran hutan secara semulajadi akibat kemarau Berikan cadangan untuk mengatasi masalah jerebu terutamanya di bandar-bandar perindustrian negara ini 1. penguatkuasaan undang-undang pembakaran terbuka, perkilangan dan kenderaan bermotor 2. Kempen/pendidikan formal dan tidak formal 3. kawalan makenikal(penapis asap, penapis ekzos, cerobong asap) 4. Penanaman pokok(hutan bandar) 5. meningkatkan kelembapan udara(banyakkan fauntain/pancutan air) 6. hujan tiruan-pembenihan awan 7. kurangkan penggunaan bahan api fosil Terangkan ciri-ciri pembentukan hujan salji Salji ialah hablur-hablur ais halus yang terbentuk secara langsung dari wap air dalam udara Salji terbentuk apabila keadaan takat beku sampai ke paras 300m dari permukaan bumi dan suhu udara yang kurang 4 C. Kumpulan hablur ais seni ini tidak sempat cair kerana suhu yang berdekatan permukaan bumi adalah dibawah takat beku. Hablur ais yang terbentuk dibawah suhu 0C , saljinya lebih halus dan ringan. Jika suhu lebih 0C , salji yang terbentuk adalah lembap dan berat. Huraikan pelbagai fenomena yang berkaitan dengan salji di ruang atmosfera dan di kawasan cerun pergunungan [10 m]

c)

[10 m]

10

a)

[6 m]

b)

[9 m]

c)

1. Fenomena Hujan beku: kerpasan yang terdiri daripada campuran hujan dan salji yang berlaku apabila udara dekat permukaan bumi ialah 1.5 C. Jika suhu di awan antara -12 C hingga 15 C, salji akan dihasilkan. Sebaliknya jika suhu dekat permukaan bumi lebih 1.5 C akibatkan kerpasan dalam bentuk air. 2. Salji berkilat (thunder-snow): berlaku pada awal musim dingin, angin sejuk melalui kawasan air panas di tasik-tasik besar di Amerika Utara. Bahagian bawah angin sejuk ini dipanaskan lalu wap air diserap ke dalam bahagian dasar angin sejuk yang panas. Udara panas dan lembap naik ke atas membentuk awan dan titisan air seni awan akan ditukarkan kepada salji kerana keadaan yang amat sejuk. Semasa salji turun, kilat juga memancar 3. Runtuhan salji: 4. Ribut salji: Jelaskan kesan-kesan ribut salji terhadap kehidupan manusia dan alam sekitar [10 m] 51

11

a)

Huraikan sebab-sebab terjadinya penipisan lapisan ozon Sebab-sebab semulajadi 1. Tompok matahari: Edaran solar pada paras maksimum menyebabkan banyak kejadian tompok matahari yang meninggikan intensiti cahaya bertambah. Ini menggalakkan banyak ozon dibentuk. Edaran solar pada paras minimum menyebabkan kurang tompok matahari lalu intensisti cahaya dikurangkan. Jadi proses pembentukan ozon dikurangkan. Oleh itu lapisan ozon menjadi nipis. 2. Pertukaran arah angin: Ozon banyak dihasilkan di Khatulistiwa tetapi ditiup angin ke latitud yang lebih tinggi spt di Kutub. 3. Letusan gunung berapi: Letusan gunung berapi mengeluarkan aerosol sulfat yan g ditiup angin ke kawasan Antartika oleh sistem angin dunia. Aerosol sulfat bertindak menyerakkan cahaya matahari dan mengurangkan intensiti cahaya. Ini mengurangkan peghasilan ozon. Aerosol sulfat juga menyebabkan atom klorin bebas dan menyerang dan memusnahkan ozon. 4. Suhu yang sangat sejuk: Pembentukan hablur ais oleh awan stratosfera Antartika pada suhu negatif 80 C. Hidrogen klorida dan klorin nitrat berada bersama-sama awan sejuk ini yang akan bertindakbalas dengan ozon. Sebab-sebab kegiatan manusia 1. Kegiatan industri dan CFC: Industri membuat foam kusyen, bantal, tilam, Industri membuat pelarut untuk membersihkan alatan komputer, industri aerosol, penyembur cat, racun serangga, Industri servis peti sejuk menggunakan gas CFC yang akan bertindakbalas dengan ozon 2. Penerbangan kapal terbang supersonik: Kapalterbang ini terbang tinggi di lapisan stratosfera mengeluarkan gas nitrogen oksida yang mempercepatkan penipisan lapisan ozon oleh atom klorin CFC. 3. Kegiatan pertanian: Baja nitrogen mengeluarkan nitrus dioksida yang mempercepatkan penipisan lapisan ozon 4. Pembersihan hutan: Pembersihan hutan mengurangkan imbangan gas terutama oksigen. Pengurangan oksigen akan mengurangkan bekalan atom oksigen untuk pembentukan ozon. Huraikan kesan-kesan penipisan lapisan ozon terhadap alam sekitar. Kesan terhadap alam sekitar 1. kenaikan suhu dunia 2. Kenaikan aras lautan 3. ribut taufan lebih kencang 4. banjir besar kerap berlaku Kesan terhadap alam sekitar manusia 1. penyakit barah kulit 2. gangguan sistem pengimunan badan manusia 3. kecacatan bayi dalam kandungan 4. sistem pelalian haiwan berubah 5. katarak mata 6. mengurangkan penghasilan pengeluaran pertanian Jelaskan langkah-langkah mengatasi masalah penipisan lapisan ozon. 1. mencari alternatif untuk CFC 2. kawalan peringkat antarabangsa 3. kawalan peringkat nasional 52

b)

c)

4. kawalan peringkat pengguna/konsumer 5. kempen kesedaran. 11 a) b) Tekanan udara ialah daya yang dikenakan oleh jisim udara ke atas satu titik di atas permukaan bumi, diukur dalam unit milibar (mb) Kaitan antara perubahan tekanan udara dengan proses pembentukan edaran am atmosfera a. Tekanan udara berbeza mengikut garis lintang Tekanan udara bertambah mengikut garis lintang Mewujudkan perbezaan kecerunan tekanan Menghasilkan perubahan tekanan udara tinggi dan tekanan udara rendah yang berselang seli mengikut garis lintang (5 di Hemisfera utara, 5 di Hemisfera Selatan dan 1 di Khatulistiwa) b. Tekanan berbeza menghasilkan pergerakan angin Menghasilkan pergerakan angin menegak dan mendatar (pertemuan dan lencongan) Menghasilkan pergerakan angin dari kawasan tekanan tinggi ke kawasan tekanan rendah di atmosfera dan di permukaan bumi c. Edaran am atmosfera Pergerakan ini akan membentuk kitaran udara di kawasan tropika dan sub tropika Proses ini akan membentuk edaran am atmosfera yang mewujudkan angin timuran dan angin baratan Kesan siklon Kemusnahan harta benda Kehilangan nyawa, kecacatan Kehilangan mata pencarian- nelayan, pertanian Kesan psikologi/trauma Wabak penyakit- taun Kemusnahan infrastruktur Kerpasan adalah lembapan yang terpeluwap dan jatuh ke permukaan bumi dalam pelbagai bentuk cecair(hujan) dan pepejal (salji/hujan batu) dengan intensiti/keamatan yang berbeza Hujan perolakan Udara panas menjalankan proses sejatan di permukaan bumi Wap air dibawa naik ke atas lalu mengalami proses pengembangan dan penyejukan Mencapai titik pemeluwapan dan ditukar kepada bentuk cecair dan turun sebagai kerpasan Hujan perenggan Pertemuan mendatar arus udara yang wujud di kawasan tekanan udara rendah Udara panas naik ke atas Udara sejuk yang tumpat turun ke bawah

c)

12

a) b)

53

Hujan bukit Kenaikan udara akibat cerun banjaran gunung yang selari dengan pantai Udara lembap dipaksa naik akibat tiupan angin dari arah laut ke arah kawasan gunung/tanah tinggi Udara lembap dipaksa naik ke kawasan terdapat halangan seperti banjaran gunung Mencapai titik pemeluwapan dan ditukar kepada bentuk cecair dan turun sebagai hujan bukit Hujan batu Panas yang ekstrim dan perolakan kencang Bekalan air lampau sejuk Arus ribut Arus menurun Pertanian terjejas Perhutanan pembalakan terjejas Perlombongan terjejas Perikanan terjejas- akuakultur Pengangkutan terjejas- jalan rosak Industri/IKS terjejas Pelancongan terjejas Apakah yang dimaksudkan dengan atmosfera Jawapan Atmosfera ialah lapisan nipis yang tidak sama tebal mengikut garis lintang terdiri daripada pelbagai gas yang melekat kepada bumi kerana daya tarikan graviti dan bergerak bersama-sama pergerkan bumi mengelilingi matahari Huraikan peranan atmosfera dalam mengawal suhu permukaan bumi Jawapan 1. penebat atmosfera bertindak sebagai penebat kepada bahangan membenarkan kemasukan bahangan gelombang pendek waktu siang tetapi menghalang bahangan bergelombang panjang/terestrial bebas ke angkasamenstabilkan suhu permukaan sehingga tidak begitu panas pada waktu siang dan tidak terlalu sejuk pada waktu malam/ tindakan lapisan stratosfera atau lapisan ozon. 2. Penapis menapis bahangan ultra ungu/ ultra lembayung yang membahayakan kepada semua bentuk kehidupan di bumi dan meningkatkan suhu permukaan 3. Pemantul memantul, menyebar, menyerap dan menyerakkan bahangan yang sampai di bahagian atas atmosfera- mengurangkan kadar pemanasan permukaan bumi 4. Pengatur suhu/ bahangan- bertindak sebagai pengatur haba bumi dengan mewujudkan edaran umum atmosfera- kawasan tropika (Khatulistiwa yang berlebihan haba) tidak ekstrem panas dan kawasan sederhana sejuk dan sejuk dunia(kawasan kurang haba) tidak ekstrem sejuk 5. Penyebaran semula/serap dahulu/penyerapan Jelaskan bagaimana atmosfera tercemar oleh tindakan manusia [5 m]

c)

13

a)

b)

[10 m]

c)

[10 m}

54

Jawapan 1. pembakaran terbuka secara besar-besaran seperti yang berlaku di Sumatera dan Kepulauan Borneo (Kalimantan) 2. Aktiviti perindustrian/ perkilangan yang membebaskan gas-gas rumah hijau 3. aktiviti harian seperti penggunaan alat pendingin udara 4. melakukan penebangan hutan untuk pembangunan sehingga meningkatkan gas karbon dioksida di atmosfera 5. penggunaan bahan bakar seperti bahan api fosil, kenderaan dan perindustrian 6. pertanian- penggunaan racun serangga 7. peperangan 8. kuari 9. pembinaan

14

a)

b)

Apakah yang dimaksudkan dengan pemanasan global [5 m] Jawapan Peningkatan suhu global bumi daripada aras normal disebabkan oleh faktor semulajadi dan aktiviti manusia Huraikan kesan pemanasan global terhadap sistem geomorfologi [10 m] Jawapan 1. luluhawa pemanasan mempercepat luluhawa fizikal/insolusi/penggurunan 2. hakisan- peningkatan aras laut menyebabkan peningkatan tindakan ombak perubahan garis pinggir pantai, meningkatkan kadar hakisan dan meningkatkan kadar pemendapan 3. pemendapan peningkatan aras laut menyebabkan gangguan kepada aliran sungai 4. pergerakan jisim tanah jadi peroi 5. pengangkutan pencairan salji menambah isipadu air sungai dan menambah isi beban. Jelaskan bagaimana kesan pemanasan global mempengaruhi aktiviti manusia di [10 m] kawasan tropika lembap Jawapan 1. Pelancongan terjejas- pantai tenggelam 2. perikanan terjejas( perikanan meningkat) 3. pertanian/penternakan terjejas- mati kerana panas air laut masin 4. pembalakan pokok mati/tenggelam(bakau) 5. industri peningkatan industri pengeringan 6. domestik aktiviti harian terjejas Apakah yang dimaksudkan dengan konsep perubahan iklim Jawapan Perubahan iklim merujuk kepada peningkatan atau penurunan unsur-unsur cuaca dan iklim bumi disebabkan faktor fizikal dan aktiviti manusia. Jelaskan faktor yang mempengaruhi perubahan iklim dunia Jawapan [5 m]

c)

15

a)

b)

[10 m]

55

c)

kekurangan tumbuhan / hutan - pertambahan gas-gas karbon dioksida. peningkatan gas- gas rumah hijau- menghalang pengeluaran sinaran/ bahang bumi ke angkasa. peningkatan gas-gas CFC berlaku penipisan lapisan ozon / pertambahan sinaran ultra unggu ke bumi. pertambahan bilangan penduduk dunia pembebasan haba metabolisme. pertambahan bilangan bangunan pengcakar langit menghalang pergerakan mendatar angin pembakaran / kebakaran hutan letusan gunung berapi penggunaan bahan kimia dan racun dalam pertanian [10 m]

Huraikan kesan perubahan iklim terhada alam sekitar fizikal Jawapan - Pencairan salji- peningkatan aras laut - Peningkatan suhu dunia - Kemusnahan ekosistem/ habitat - Peningkatan/ berkurangan kerpasan - Kemarau panjang / peningkatan pencemaran udara

16

a)

b)

Apakah yang dimaksudkan dengan angin tempatan [5markah] Jawapan Angin tempatan merujuk kepada angin yang bergerak pada skala yang kecil dan di kawasan yang kecil ( seperti kawasan pinggir laut ) disebabkan perbezaan tekanan antara kedua kawasan yang berhampiran lalu menyebabkan wujudnya cerun antara dua kawasan tersebut Jelaskan pembentukan bayu laut dan bayu darat [8 Jawapan markah] Bayu laut

merujuk kepada angin yang bertiup dari laut ke darat. pada waktu siang, daratan cepat panas berbanding permukaan laut. tekanan udara rendah wujud di darat manakala tekanan udara tinggi wujud di laut. kecerunan tekanan udara menghala ke darat menyebabkan pergerakan angin dari laut ke darat.

Bayu darat

merujuk kepada angin yang bertiup dari darat ke laut. pada waktu malam, daratan akan cepat menjadi sejuk berbanding permukaan laut.

56

tekanan udara tinggi wujud di darat manakala tekanan udara rendah wujud di laut kecerunan tekanan menghala ke laut menyebabkan pergerakan angin dari darat ke laut.

c)

Huraikan kesan kejadian bayu laut dan bayu darat ke atas alam sekitar fizikal dan manusia Jawapan kesan ke atas alam sekitar fizikal bayu laut akan menyederhanakan suhu kawasan daratan berhampiran pinggir pantai. - bayu darat akan menyederhanakan suhu kawasan permukaan laut berhampiran pinggir pantai. - Menggalakkan pertumbuhan plankton / menggalakkan pembiakan ikan Kesan ke atas alam sekitar manusia - semasa bayu darat bertiup, nelayan akan turun ke laut dan pulang semasa bayu laut. - mengalakkan kegiatan pelancongan kejadian bayu laut dan bayu darat menyebabkan udara di kawasan pinggir laut lebih nyaman. - Kawasan pinggir laut yang sentiasa berangin mengalakkan kegiatan sukan dan rekreasi seperti permainan laying-layang.

[12 markah]

17

a)

b)

Takrifkan siklon tropika Jawapan Siklon tropika merujuk kepada angin ribut kencang yang berpusar dengan kelajuan melebihi 120 km / jam yang berlaku di perairan tropika akibat daripada wujudnya selsel tekanan rendah yang melampau di kawasan tersebut i) huraikan proses pembentukan siklon di kawasan tropika Jawapan - Pemanasan permukaan laut oleh sinaran matahari menyebabkan udara berada dalam keadaan yang tidak stabil lalu mewujudkan sel tekanan rendah yang melampau. - Udara yang lembap dan tidak stabil ini kemudiaannya berputar-putar di sekeliling sel tekanan rendah tersebut. - Angin yang berputar ini akan membawa banyak wap-wap air ke atas. - Pembebasan haba pendam akan memanaskan udara persekitarannya menyebabkan udara yang panas dan lembap ini akan naik ke lapisan yang lebih tinggi. - Tekanan udara rendah ini kemudiannya berkembang dengan pesat menyebabkan angin kencang berputar di sekitarnya.

[5 markah]

[6 markah]

57

ii) nyatakan empat ciri siklon tropika Jawapan 1. Garisan setekanan rapat menunjukkan kecerunan tekanan yang curam akibat daripada tekanan udara rendah yang melampau. 2. Angin kencang berputar di sekeliling pusat tekanan rendah. 3. Halaju angin melebihi 120 km/jam. 4. Angin berputar mengikut arah lawan jam di emisfera utara dan mengikut putaran jam di hemisfera Selatan. 5. Disertai hujan yang lebat dalam tempoh yang lama. 6. Di bahagian pusat ribut, angin tenang. c) Jelaskan lima kesan kejadian siklon kepada aktiviti manusia Jawapan 1. Pertanian mengganggu aktiviti pertanianhujan yang lebat menyebabkan kawasan pertanian ditenggelami air. Ribut menyebabkan tanaman tumbang / musnah. 2. Perikanan perikanan laut terhenti ribut menyebabkan laut bergelora dan keadaan ini berbahaya kepada nelayan. 3. Penternakan ( akuakultur ) - aktiviti akuakultur terganggu- ribut yang disertai dengan hujan yang lebat akan menyebabkan banjirkawasan ternakan ( kolam ) akan tenggelam. 4. Pengangkutan pengangkutan air terganggu ribut menyebabkan aktiviti pergangkutan seperti bot dan feri terpaksa menghentikan

[4 markah]

[10 markah]

58