ANALISIS KEBERKESANAN KAEDAH PEMBAIKAN CERUN DENGAN PEMBINAAN TEMBOK GABION DAN CERUN BERTINGKAT: KAJIAN KES DI KOLEJ

PERDANA, UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

KHAIRUL FADZILAH BINTI MOHD. OMAR

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

ANALISIS KEBERKESANAN KAEDAH PEMBAIKAN CERUN DENGAN PEMBINAAN TEMBOK GABION DAN CERUN BERTINGKAT: KAJIAN KES DI KOLEJ PERDANA, UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

KHAIRUL FADZILAH BINTI MOHD. OMAR

Laporan ini dikemukakan sebagai memenuhi syarat penganugerahan ijazah Sarjana Muda Kejuruteraan Awam

Fakulti Kejuruteraan Awam Universiti Teknologi Malaysia

14 NOVEMBER 2005

ii

Saya akui bahawa karya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya.

Tandatangan Nama Penulis

: :

. KHAIRUL FADZILAH BINTI MOHD. OMAR

Tarikh

14 NOVEMBER 2005

iii

Teristimewa buat ayahanda, bonda, kekanda dan adinda-adinda tercinta atas kasih sayang kalian yang tidak pernah luntur. Buat Mohd. Azharuddin Hj. Tahir, sokongan darimu sentiasa membakar semangat. Rakan-rakan seperjuangan, kalian akan tetap kuingati dan kusayangi.

iv

PENGHARGAAN

Penulis ingin merakamkan penghargaan ikhlas buat penyelia, Dr. Nurly Gofar yang sentiasa memberi bimbingan dan dorongan yang berterusan.

Buat sahabat-sahabat yang banyak membantu iaitu Safirun Hashim, Mohd. Fadzli Shukor, Mohd Ekhuan Fatihi Abdullah dan Yulindasari, bantuan daripada kalian amat penulis hargai.

Perhargaan turut diberikan kepada rakan-rakan dan pihak yang terlibat secara langsung atau tidak langsung.

ABSTRAK

Kebelakangan ini laporan gelonsoran tanah yang berlaku di Malaysia kerap menjadi tajuk utama di dada-dada akhbar. Kejadian ini bukan sahaja merosakkan harta benda malah menyebabkan keselamatan dan nyawa manusia turut terancam. Maka tidak hairanlah sekiranya perkara ini dipandang serius oleh pelbagai pihak. Pada 21 Julai 2003, pihak Harta Bina, Universiti Tekonologi Malaysia (UTM) telah mengesan kegagalan cerun di Kolej Perdana, UTM. Kejadian ini berlaku akibat daripada limpahan air hujan yang tidak dapat mengalir dengan baik dan menyebabkan berlakunya kegagalan cerun jenis putaran. Tujuan kajian ini dijalankan untuk memahami sifat, jenis kegagalan cerun dan kesesuaian kaedah penstabilan yang sedia ada. Oleh kerana kaedah pembaikan cerun seperti cerun bertingkat dan tembok gabion telah dijalankan, perisian SLOPE/W dengan kaedah Bishop Dipermudah, Fellenius dan Janbu digunakan untuk menentukan faktor keselamatan dan menguji keberkesanannya. Dalam menjalankan analisis, kajian tapak dan data-data makmal merupakan aspek penting kerana ia akan digunakan di dalam analisis. Melalui analisis ini, gabungan di antara cerun bertingkat dan tembok gabion berkesan dalam meningkatkan faktor keselamatan, namun dalam kes ini, cerun masih berada dalam keadaan kritikal berikutan pergerakan tanah yang masih berlaku.

vi

ABSTRACT

In Malaysia, news of landslide incident always announce in the newspaper. This incident not only damages properties, but threaten human lives. Therefore, it is not a surprise when a lot of persons pay attention due to this issue. On 21st July 2003, Harta Bina, Universiti Teknologi Malaysia (UTM) had detected slope failure at Kolej Perdana, UTM. The slope failure happened because of heavy rainfall which cant transmit properly and causes circular failure. The aim of this study is to understand the nature, type of slope failure and suitability of slope stabilization at the site. Analysis using SLOPE/W software with Bishop Simplified, Fellenius and Janbu methods are used to measure the factor safety due to test the effectiveness of stepping slope and gabions. In analysis process, site survey and lab datas are important because it will be using in the analysis. From the analysis, the combination of stepping slope and gabion are proved to be effective in increasing factor of safety but in this case, the slope is still in critical condition as the sign of movement still clear.

vii

ISI KANDUNGAN

BAB

PERKARA JUDUL PENGAKUAN DEDIKASI PENGHARGAAN ABSTRAK ABSTRACT ISI KANDUNGAN SENARAI JADUAL SENARAI RAJAH SENARAI SIMBOL SENARAI LAMPIRAN

MUKA SURAT i ii iii iv v vi vii xi xii xiv xvi

BAB 1

PENGENALAN

1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

Pengenalan Latar Belakang Masalah Matlamat Kajian Objektif Kajian Skop Kajian Kepentingan Kajian

1 2 3 3 4 4

viii BAB 2 KAJIAN LITERATUR

2.1

Pengenalan

2.2

Jenis Kegagalan Cerun 2.2.1 2.2.2 2.2.3 Gelincir Putaran Gelincir Peralihan Gelincir Majmuk

6 7 8 8

2.3

Punca Kegagalan Cerun 2.3.1 2.3.2 2.3.3 Kegiatan Manusia Tindakan Air Faktor Geologi

9 10 10 11

2.4

Analisis Kestabilan Cerun 2.4.1 Kaedah Mudah Analisis Satah Gelincir Peralihan Cerun Terhad Dengan Satah Kegagalan Linear 2.4.1.3 Cerun untuk Tanah Berjelekit dan Homogen (Analisis u=0)

12 13 13

2.4.1.1 2.4.1.2

15

18

2.4.2

Kaedah Hirisan Penyelesaian Fellenius Penyelesaian Bishop Dipermudah Kaedah Janbu Kaedah Morgenstern-Price

21 23 24 26 28

2.4.2.1 2.4.2.2 2.4.2.3 2.4.2.4

2.5

Analisis Dengan Menggunakan Perisian SLOPE/W 29

ix 2.6 Kaedah-kaedah Penstabilan Cerun 2.6.1 2.6.2 2.6.3 Mengubahsuai Geometri Cerun Membina Struktur Penahan Membina Sistem Saliran Yang Sesuai dan Berkesan 2.6.4 2.6.5 Menanam Tanaman Tutup Bumi Meningkatkan Kekuatan Ricih Tanah 33 33 34 30 30 32

BAB 3

METODOLOGI

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

Pengenalan Kajian Tapak Pengukuran di Tapak Pengumpulan Data Tanah Analisis Kestabilan Cerun

35 37 38 39 40

BAB 4

HASIL ANALISIS DAN PERBINCANGAN

4.1 4.2

Kajian Kes Data Kerja Ukur 4.2.1 4.2.2 4.2.3 Kawasan A Kawasan B Kawasan C

42 44 45 47 49 51 57 65

4.3 4.4 4.5

Data-data Tanah Analisis Kestabilan Rumusan Analisis

x BAB 5 KESIMPULAN

5.1 5.2

Kesimpulan Cadangan

68 69

RUJUKAN

71

LAMPIRAN

73-83

xi

SENARAI JADUAL

NO. 4.01 4.02 4.03 4.04 4.05 4.06

TAJUK Data Ukur Tekimetri bagi Kawasan A Data Ukur Tekimetri bagi Kawasan B Data Ukur Tekimetri bagi Kawasan C Data-data Yang Digunakan Dalam Analisis SLOPE/W Keputusan Faktor Keselamatan Rumusan Peningkatan Faktor Keselamatan

MUKASURAT 46 48 50 56 65 66

xii

SENARAI RAJAH

NO.

TAJUK

MUKA SURAT

2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11

Jenis Kegagalan Cerun Zon Luluhawa Tanah Satah Gelincir Peralihan Cerun Dengan Satah Kegagalan Cerun Dengan Satah Kegagalan Linear Analisis u=0 Tanpa Retak Tegangan Analisis u=0 Dengan Retak Tegangan Pekali-pekali Kestabilan Taylor Untuk u=0 Kaedah Hirisan Analisis Kestabilan Dengan Kaedah Janbu Faktor Pembetulan, fo Dengan Mengambilkira Daya di Antara Hirisan

7 12 14 15 17 19 19 20 21 27

27 28 36 39 43 44 45 47 49 51

2.12 3.01 3.02 4.01 4.02 4.03 4.04 4.05 4.06

Kaedah Morgenstern-Price Carta Aliran Sepanjang Kajian Dijalankan Kawasan A, B, C Kawasan A Kawasan B Kawasan C Plotan Kawasan A Plotan Kawasan B Plotan Kawasan C

xiii 4.07 4.08 4.09 4.10 4.11 4.12 4.13 Analisis Cerun Asal Bagi Kawasan A Analisis Cerun Bertingkat Bagi Kawasan A Analisis Cerun Asal Bagi Kawsan B Analisis Cerun Bertingkat Bagi Kawasan B Analisis Cerun Bertingkat Dan Tembok Gabion Bagi Kawasan B Analisis Cerun Asal Bagi Kawasan C Analisis Cerun Bertingkat Bagi Kawasan C 58 59 60 61 62 63 64

xiv

SENARAI SIMBOL

b c c cm cd d e FS fo H La m N Ns Rs r ru Tr u zc V

Lebar hirisan Kejelekitan tanah Kejelekitan tanah tak bersalir Kejelekitan tanah digerakkan Kejelekitan tanah diperbaharui Kedalaman Nisbah lompang Faktor Keselamatan Faktor pembetulan Ketinggian Panjang permukaan kegagalan Ketinggian Daya normal kepada dasar hirisan Pekali kestabilan Daya paduan Jejari Nisbah tekanan air liang Daya ricih rintangan Tekanan air liang Kedalaman satah kegagalan Jumlah Jumlah daya pugak Sudut

xv d g d f m b g tepu w Sudut geseran Sudut geseran dalaman berkesan Sudut geseran diperbaharui Sudut geseran gabion Tegasan ricih purata yang terhasil Kekuatan ricih purata tanah Kekuatan ricih Kekuatan ricih bergerak Kecerunan permukaan tanah cerun Kecerunan permukaan tanah cerun Berat unit tanah Berat unit gembur Berat unit gabion Berat unit tenggelam Berat unit tepu Berat unit air Tegasan normal Tegasan normal berkesan Geseran tanah dengan tembok penahan Kandungan lembapan

xvi

SENARAI LAMPIRAN

NO. A B1 B2 B3 C D E

TAJUK Pelan Kampus Universiti Teknologi Malaysia Data Lubang Jara BH1 Data Lubang Jara BH2 Profil Tanah Graf Untuk Mendapatkan Sudut Geseran Tanah, Data Graviti Tentu, Gs Data Kandungan Lembapan,

MUKASURAT 73 74 77 80 81 82 83

BAB 1

PENGENALAN

1.1

Pengenalan

Kebelakangan ini, gelongsoran tanah kerap menjadi tajuk berita utama di akhbar di Malaysia. Kejadian tersebut yang dahulunya dianggap sebagai satu fenomena biasa dan remeh kini sudah mula membimbangkan banyak pihak. Malah, kajian daripada Jabatan Pengairan dan Saliran (Dis 2004) telah menunjukkan terdapat sembilan kawasan tanah tinggi yang berisiko iaitu Kuala Kenderong, Jeli, Gunung Brinchang, Bukit Peninjau, Genting Sempah, Bukit Antarabangsa, Kampung Sg. Lui, Gunung Gagau dan Pampang. Kawasan-kawasan ini didapati mungkin akan berlaku gelonsoran tanah

ataupun jatuhan tanah.

Bagi memastikan kejadian seperti ini tidak berulang lagi, kestabilan cerun perlu dianalisis. Analisis kestabilan cerun amat penting dalam merekabentuk cerun-cerun dalam projek pembinaan lebuhraya, terowong, landasan keretapi, kuari dan perlombongan. Malaysia khususnya telah menjalankan pelbagai analisis bagi

mengelakkan kejadian gelonsoran tanah daripada berlaku dan berulang-ulang. Analisisanalisis ini dijalankan bagi menentukan kawasan yang terancam oleh tanah runtuh.

2 Oleh itu, bagi mengelakkan terjadinya kegagalan cerun, penstabilan cerun menjadi aspek penting bagi menjamin keselamatan struktur yang dibina sama ada ia berada di atas bukit atau kawasan tanah tinggi mahupun struktur yang dibina di kawasan sisi atau pun lereng bukit. Selain daripada penekanan kepada aspek keselamatan

struktur, penstabilan cerun adalah penting bagi memastikan keselamatan nyawa orang ramai terjamin.

1.2

Latar Belakang Masalah

Kolej Perdana merupakan kawasan penginapan pelajar yang dibina di atas kawasan bukit dan berada di dalam kampus Universiti Teknologi Malaysia. Bangunan yang dibina di Kolej Perdana merupakan bangunan-bangunan tinggi yang dibina setinggi sembilan tingkat. Pelan Kolej Perdana, Universiti Teknologi Malaysia ini boleh dilihat pada Lampiran A.

Dari pemerhatian yang telah dilakukan di tapak, didapati runtuhan tanah pernah berlaku di sisi bangunan bagi blok U5. Cerun tersebut telah runtuh dan ini telah

membimbangkan pihak universiti kerana ia boleh mendatangkan bahaya kepada penghuni blok asrama tersebut.

Walaupun pihak universiti telah menjalankan proses penanaman tanaman tutup bumi iaitu rumput, menyediakan sistem saliran, membina cerun bertingkat dan pembinaan tembok gabion bagi mengelakkan berlakunya tanah runtuh, pergerakan tanah masih berlaku berdasarkan keadaan sistem perparitan yang sudah mulai retak dan condong.

3 Oleh itu kajian perlu dibuat semula bagi memastikan tanah di kawasan tersebut tidak runtuh kembali, sekaligus memastikan keselamatan penghuni asrama dan orang ramai terjamin.

1.3

Matlamat Kajian

Matlamat kajian ini ialah memahami kesesuaian kaedah pembaikan cerun terhadap sesuatu keadaan kegagalan yang telah berlaku. Selain daripada itu, matlamat kajian ini ialah memahami sifat dan jenis kegagalan cerun, faktor-faktor yang menyumbang kepada kegagalan cerun serta membuat perbandingan kaedah-kaedah analisis. Dalam hal ini, analisis kestabilan cerun asal akan dijalankan dan dibandingkan dengan keadaan sekarang di mana beberapa kaedah pembaikan telah dibuat iaitu pembinaan tembok gabion dan pembinaan cerun bertingkat. Kajian ini dijalankan untuk melihat keberkesanan kaedah pembaikan cerun yang telah dibuat memandangkan sehingga ini pergerakan tanah masih berlaku pada tumit cerun.

1.4

Objektif Kajian

Bagi mencapai matlamat kajian, objektif kajian ini adalah: 1. Memahami sifat dan jenis kegagalan serta kaedah analisis yang bersesuaian. 2. Memahami kaedah-kaedah pembaikan cerun yang sedia ada di kawasan kajian. 3. Mengkaji keberkesanan kaedah penstabilan cerun iaitu tembok gabion dan cerun bertingkat.

4 1.5 Skop Kajian

Skop kajian ini adalah berdasarkan kepada kejadian tanah runtuh yang berlaku di lereng bukit di Kolej Perdana, Universiti Teknologi Malaysia (UTM) yang dikesan oleh pihak Harta Bina, UTM (Muhisham) dan kaedah pembaikan yang telah dibuat. Analisis kestabilan cerun dijalankan dengan menggunakan perisian SLOPE/W. Analisis ini

dibuat bagi keadaan cerun asal, cerun bertingkat dan kombinasi cerun bertingkat dan gabion.

1.6

Kepentingan Kajian

Melalui kajian ini, kestabilan cerun terutama di lereng bukit dapat dianalisis dengan menggunakan beberapa kaedah. Perbandingan nilai adalah penting kerana

analisis menggunakan satu nilai sahaja tidak dapat menunjukkan tahap kestabilan cerun yang sebenar.

Selain daripada membuat perbandingan analisis, konsep dan faktor-faktor merupakan pertimbangan yang perlu dipertimbangkan dalam analisis kestabilan cerun.

Justeru, kajian dan pemahaman mengenai kestabilan cerun adalah penting bagi memastikan binaan cerun yang selamat dapat dibina dan mengelakkan cerun yang sedia ada daripada runtuh.

BAB 2

KAJIAN LITERATUR

2.1

Pengenalan

Kegagalan cerun merupakan aspek penting yang perlu diberi perhatian dalam kejuruteraan awam terutamanya apabila terdapat pembinaan di sepanjang cerun, tidak kira di kawasan jalan raya, perumahan dan sebagainya. Kegagalan cerun dapat dihalang daripada berlaku kegagalan sekiranya masalah pada pergerakan tanah cerun dapat dikenalpasti seawal yang mungkin.

Dalam memastikan tanah berada dalam keadaan yang stabil dan selamat dalam meneruskan pembinaan, sifat-sifat tanah perlu diketahui terlebih dahulu. Apabila

sesebuah cerun itu gagal, permukaan kegagalan paling kritikal perlu diketahui terlebih dahulu. Malah, bentuk, lokasi, punca-punca dan jenis-jenis kegagalan harus dikenalpasti bagi melengkapkan lagi maklumat. Selepas maklumat-maklumat penting ini telah

lengkap, maka barulah kaedah analisis kestabilan cerun dapat dipilih bersesuaian dengan kaedah pembaikan cerun.

6 Dalam bab ini, jenis-jenis kegagalan cerun seperti gelincir putaran, gelincir peralihan dan gelincir majmuk akan diterangkan dengan lebih jelas. Selain daripada punca kegagalan cerun, kaedah analisis kestabilan cerun, kaedah-kaedah penstabilan cerun turut diberi penekanan. Oleh kerana perisian SLOPE/W akan digunakan sebagai kaedah analisis cerun, penerangan tentang perisian ini turut disertakan.

2.2

Jenis Kegagalan Cerun

Dalam menganalisa kestabilan cerun, bentuk umum bagi permukaan kegagalan perlu diketahui terlebih dahulu. Bentuk permukaan kegagalan secara keratan yang

berlaku pada sesuatu cerun bergantung kepada beberapa faktor seperti jenis tanah dan kewujudan stratum yang lebih kuat.

Terdapat pelbagai jenis kegagalan yang lazim berlaku.

Perbezaan bentuk

kegagalan boleh disebabkan oleh pelbagai faktor seperti agen yang bertindak ke atas cerun, sifat dan jenis tanah, kedudukan tanah di lapisan yang berbeza-beza dan arah tindakan daya ke atas cerun yang berbeza.

Jenis kegagalan cerun yang paling penting ada tiga iaitu gelincir putaran, gelincir peralihan dan gelincir majmuk (Craig,1993). Rajah 2.01 menunjukkan jenis-jenis kegagalan cerun.

7 2.2.1 Gelincir Putaran

Gelincir putaran mempunyai bentuk permukaan kegagalan secara keratan boleh berbentuk lengkuk bulat atau tidak bulat. Secara amnya, gelincir bulat bersekutu dengan keadaan tanah yang homogen dan gelincir tak bulat dengan keadaan tak homogen (Craig, 1993).

Bulatan kegagalan dipanggil bulatan tumit jika ia melalui tumit cerun dan sekiranya bulatan kegagalan melalui atas tumit, ia merujuk sebagai bulatan cerun. Bulatan kegagalan terjadi daripada tanah berjelekit dan akan melalui tanah di hadapan cerun.

Gelinciran Putaran

Gelinciran Majmuk

Gelinciran Peralihan

Rajah 2.01: Jenis-jenis kegagalan cerun

8 2.2.2 Gelincir Peralihan

Gelincir peralihan berlaku dengan bentuk permukaan kegagalan dipengaruhi oleh kehadiran stratum bersebelahan yang mempunyai kekuatan yang sangat berbeza. Gelinciran ini berlaku apabila stratum bersebelahan berada pada kedalaman relatifnya cetek iaitu di bawah permukaan cerun. (Craig,1993)

Keadaan yang menyumbang kepada kewujudan kegagalan gelinciran peralihan ialah tanah di bahagian permukaan jadi longgar akibat tindakan cuaca dan proses luluhawa, cerun yang homogenus dan tanah yang bertekstur kasar dan berpasir serta tanah yang lemah di permukaan cerun tetapi tanah dasar cerun terdiri daripada stratum yang kuat.

2.2.3

Gelincir Majmuk

Gelincir majmuk pula merupakan gabungan di antara gelincir putaran dan gelincir peralihan. Seperti gelincir peralihan, gelincir majmuk juga berlaku dengan bentuk permukaan kegagalan dipengaruhi oleh kehadiran stratum bersebelahan yang mempunyai kekuatan yang sangat berbeza. Gelincir majmuk selalunya berlaku apabila stratum bersebelahan berada pada kedalaman yang besar di mana permukaan kegagalan mengandungi keratan berbentuk lengkuk dan satah (Craig, 1993).

9 2.3 Punca Kegagalan Cerun

Terdapat banyak faktor yang boleh menyebabkan berlakunya kegagalan cerun sama ada dari segi perbuatan manusia atau semulajadi. Kegagalan cerun akibat

perbuatan manusia seperti korekan, tambakan dan penambakan yang tidak terancang atau pemotongan. Jika dilihat daripada aspek semulajadi, di antara faktor kegagalan cerun ialah faktor hujan dan perubahan air dalam tanah, perubahan gradien atau cerun sesebuah bukit atau tanah tinggi, perubahan dalam liputan tumbuhan di permukaan cerun, faktor geologi, faktor geometri, tindakan air dan pembebanan yang tinggi.

Pendekatan dalam menilai kestabilan cerun dalam mekanik gelinciran adalah mengenalpasti daya-daya yang bertindak ke atas cerun iaitu daya tujahan dan daya rintangan yang bertindak menghalang kegagalan cerun. Nisbah di antara daya tujahan dan daya rintangan disebut sebagai faktor keselamatan.

Terdapat pelbagai kaedah untuk menganalisis kestabilan cerun iaitu kaedah keseimbangan momen, kaedah keseimbangan daya, dan kaedah keseimbangan momen dan daya. Secara amnya nilai faktor keselamatan adalah melebihi daripada 1.0. Apabila faktor keselamatan didapati mempunyai nilai 1, maka cerun tersebut ditafsirkan sebagai cerun yang mempunyai keadaan kritikal. Faktor keselamatan terhadap kekuatan

sebanyak 1.5 adalah boleh diterima dan tidak boleh kurang daripada nilai tersebut. (Suhaimi A. Talib,1997)

10 2.3.1 Kegiatan Manusia

Kegiatan pembangunan di kawasan yang bercerun akan melibatkan kerja tanah seperti korekan, tambakan, pemotongan dan penimbusan semula. Kerja tanah yang dinyatakan adalah penyediaan aras pembentukan seperti yang dikehendaki dalam lukisan tapak. Aras pembentukan ini adalah aras yang dibentuk sama ada dengan memotong atau menambak tapak bagi tujuan pembinaan tersebut. Kerja tanah ini juga melibatkan kerja pemotongan pokok dan tumbuh-tumbuhan yang lain. Peranan tumbuh-tumbuhan ini untuk menyerap air larian permukaan. Jika penanaman semula rumput tidak

dijalankan dengan segera di kawasan tersebut, kegagalan cerun akan berlaku kerana kawasan cerun tersebut tidak dilindungi dan lambat laun tanah akan terhakis.

Sekiranya terdapat gangguan pada satah garis keupayaan gelinciran, kestabilan cerun akan terganggu dan kegagalan cerun seperti runtuhan atau gelinciran akan berlaku. Pemotongan atau penambakan di sepanjang satah cerun pula akan menyebabkan keseimbangan tanah akan terganggu.

2.3.2

Tindakan Air

Tindakan air liang akan memberi perubahan kepada tekanan atau butiran di dalam struktur tanah atau batuan cerun (Gray dan Leiser, 1982 et al). Ini kerana air liang akan menyebabkan tanah berada dalam keadaan tepu dan menghasilkan daya keapungan yang akan merendahkan keupayaan ricih tanah.

Selain daripada itu, air merupakan faktor utama yang menyebabkan kegagalan cerun berlaku tidak kira sebagai air larian permukaan atau sebagai air liang. Kehadiran air akan menyebabkan geseran pada tanah akan menurun dan kekuatan tanah akan

11 berkurang. Kegagalan cerun akan berlaku pada kadar yang kecil sehingga runtuhan berlaku.

Selain daripada itu, resipan air akan mengganggu kemantapan cerun. Resipan air akan menyebabkan sesebuah cerun itu gagal kerana resipan akan menurunkan daya ikatan antara zarah tanah, mewujudkan aliran bawah tanah dan menyebabkan hakisan tanah pada dasar serta menurunkan kekuatan ricih tanah pada semua garis keupayaan gelinciran sebanyak yang mungkin.

2.3.3

Faktor Geologi

Pencecairan yang terjadi pada strata tanah turut dijadikan punca dalam kegagalan cerun. Pencecairan berlaku apabila sedimen tanah yang longgar menjadi terlalu tepu dengan air. Ini akan menyebabkan keadaan tanah bergetar, seterusnya akan Struktur-struktur inilah yang akan

mewujudkan struktur lipatan, sesar dan kekar. mempengaruhi kestabilan cerun.

Agen luluhawa juga memainkan peranan yang penting dalam kestabilan sesuatu cerun kerana ia merupakan agen yang mengubah sifat fizikal dan kimia batuan. Semenanjung Malaysia umpamanya, terdapat 6 jenis gred luluhawa yang dipengaruhi sistem batuannya iaitu daripada Gred I hingga Gred VI seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.02. Dalam kerja-kerja pemotongan cerun, zon gred luluhawa ini perlu

dikenalpasti bagi mengelakkan kegagalan berlaku seawal yang mungkin dalam pembinaan. Ini berikutan sesetengah gred VI tidak sesuai untuk kerja-kerja pembinaan dan akan dibuang.

12

Rajah 2.02: Zon Luluhawa Tanah

2.4

Analisis Kestabilan Cerun

Tujuan utama analisis kestabilan cerun adalah menentukan faktor keselamatan cerun. Anggapan kegagalan pada titik berlaku di sepanjang permukaan kegagalan yang dianggap atau yang diketahui turut dilakukan.

Analisis cerun dipertimbangkan dalam dua dimensi dengan menganggap berlaku terikan satah. Sebenarnya, analisis dua dimensi memberikan keputusan yang konservatif untuk kegagalan di atas permukaan tiga dimensi. Analisis dibuat berdasarkan kaedah keseimbangan had di mana faktor keselamatannya dapat ditafsirkan sebagai: FS =

13 Secara amnya, terdapat dua jenis analisis keseimbangan had iaitu kaedah mudah dan kaedah hirisan. Kaedah mudah digunakan khas untuk menganalisis satah gelincir peralihan, cerun yang mempunyai tanah yang tidak berjelekit (c=0), cerun yang mempunyai tanah berjelekit tetapi tidak bersalir (u=0) dan apabila kegagalan baji berlaku. Kaedah hirisan pula dikhaskan kepada keadaan cerun yang tidak mempunyai bentuk sekata, keadaan tanah yang tidak seragam dan analisis tanah yang mengambil kira faktor resipan dalam tanah.

2.4.1

Kaedah Mudah

2.4.1.1 Analisis Satah Gelincir Peralihan

Permukaan kegagalan dianggap mungkin selari dengan permukaan cerun dan berada pada kedalaman yang kecil dipanjangkan dengan panjang cerun. Oleh itu cerun boleh dipertimbangkan sebagai mempunyai panjang yang tak terhingga, dengan kesankesan hujung yang diabaikan. Rajah 2.03 menunujukkan satah gelincir peralihan. Cerun adalah condong pada sudut kepada ufuk dan kedalaman satah kegagalan adalah z. Aras air diambil sebagai selari dengan cerun pada ketinggian mz (0< m < 1) di atas satah kegagalan.

Dalam sebutan-sebutan tegasan berkesan, kekuatan ricih tanah di sepanjang satah kegagalan ialah:

f = c'+ ( u ) tan '

dan faktor keselamatan ialah:

FS =

14

Rajah 2.03: Satah Gelincir Peralihan Ungkapan-ungkapan untuk , dan u ialah:

= {(1 m ) + m tepu }zkos 2

= {(1 m ) + m tepu }z sin kos
u = mz w kos 2

Sekiranya c=0 dan m=0 (iaitu tanah di antara permukaan dan satah kegagalan tidak tepu sepenuhnya), maka: FS = tan ' tan

Sekiranya c = 0 dan m =1 (iaitu aras air bertindih dengan permukaan cerun), maka:

FS =

' tepu

tan ' tan

Apabila nilai c =0 faktor keselamatan tidak bergantung kepada kedalaman z. Sekiranya c lebih besar dari sifar, faktor keselamatan merupakan fungsi, z dan

15 mungkin melebihi jika c kurang dari nilai genting. Bagi analisis tegasan jumlah, parameter cu dan u digunakan nilai u sebagai sifar.

2.4.1.2 Cerun Terhad dengan Satah Kegagalan Linear

Dengan membuat andaian tentang kegagalan yang bakal berlaku, jisim tanah dibahagikan kepada dua bahagian iaitu tanah atas dan tanah bawah. Kawasan yang lemah akan terjadi pada permukaan dalam di antara lapisan yang kedua seperti ditunjukkan dalam Rajah 2.04. Jisim bagi tanah (ABC) ialah:
W = 1 Lh 2

dengan = berat unit tanah

L= D sin

h = L sin( ) =

D sin ( ) sin

Rajah 2.04: Cerun dengan Satah Kegagalan

16 Tekanan yang akan menyebabkan berlakunya gelinciran ialah:

T = W sin

Faktor keselamatan pula ialah:

FS = Rs W sin

Rs = cL + W cos tan

Daya yang menyebabkan kegagalan itu ialah:

t = W sin

Manakala rintangan luncuran pula ialah: Rs = c d L + Wkos tan d

Dengan :
cd = c , cd ialah nilai jelekit diperbaharui FS c

tan d =
FS =

tan , tan pula merupakan nilai geseran diperbaharui FS

R cL + Wkos tan = W sin W sin

Keadaan kritikal akan berlaku jika T=R. persamaan ini, akan didapati:

Dengan memasukkan persamaan-

cd =

1 sin ( ) sin ( d ) H 2 sin kos d

Sudut kritikal bagi boleh didapati dengan memasukkan persamaan cd dan mengganggap =0. Oleh itu:

+ d
2

17

cd =

H 1 kos( d ) 4 sin kos d

Dengan menyelesaikan nilai H dan menggantikan cd dengan c dan tand dengan tan, akan memberikan: H cr = 4c sin kos 1 kos( )

Dengan: H = kedalaman selamat

= sudut bagi permukaan yang dipotong daripada paksi melintang

Prinsip yang sama akan digunakan apabila cerun mempunyai dua lapisan di mana lapisan teratas dianggap akan mengelongsor di antara dua lapisan sepanjang permukaan. Kegagalan dianggap akan melalui tumit cerun seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.05.

Rajah 2.05: Cerun dengan Satah Kegagalan Linear

18 2.4.1.3 Cerun untuk Tanah Berjelekit dan Homogen (Analisis u = 0)

Dalam sebutan jumlah tegasan, analisis ini meliputi kes untuk tanah liat yang tepu sepenuhnya di bawah keadaan-keadaan tak bersalir, iaitu untuk sebaik sahaja selepas pembinaan. Dalam analisis ini, hanya keseimbangan momen sahaja yang

dipertimbangkan. Bentuk permukaan kegagalan dianggap sebagai lengkuk bulat secara keratannya. Ketidakstabilan mungkin disebabkan oleh jumlah berat jisim tanah (W seunit panjang) di atas permukaan kegagalan. Untuk keseimbangan, kekuatan ricih yang harus digerakkan disepanjang kegagalan diungkap sebagai:

m =

f
F

cu F

Dengan F sebagai faktor keselamatan terhadap kekuatan ricih. momen pada O:

Menyamakan

F=

c u La r Wd

Nilai cu mungkin diperolehi daripada ujian atau dalam setiap tanah yang lembut, daripada ujian insitu. Momen untuk sebarang daya tambahan haruslah diambil kira untuk retak tegangan yang terhasil. Seperti yang ditunjukkan pada Rajah 2.07, panjang lengkuk La adalah dipendekkan dan daya hidrostatik akan bertindak normal kepada retakan jika retakan dipenuhi air.

Berdasarkan kepada prinsip kesamaan geometri, Taylor telah menerbitkan pekali-pekali kestabilan bagi menganalisis cerun-cerun homogen dalam sebutan jumlah tegasan. Bagi cerun dengan ketinggian, H, pekali kestabilan, Ns, bagi permukaan kegagalan dengan faktor keselamatan minimum adalah:
Ns = cu FH

19 Bagi kes u = 0, nilai-nilai Ns boleh diperolehi dari Rajah 2.08. Pekali Ns bergantung kepada sudut cerun dan faktor keselamatan, D, dengan DH ialah kedalaman sehingga ke stratum kukuh.

Rajah 2.06: Analisis u = 0 tanpa Retak Tegangan

Rajah 2.07: Analisis u = 0 dengan Retak Tegangan

20

Rajah 2.08: Pekali-pekali Kestabilan Taylor untuk u = 0

21 2.4.2 Kaedah Hirisan

Dalam keadaan ini, permukaan kegagalan dianggap berbentuk lengkuk bulat dengan pusat O dan jejari, r. Jisim tanah (ABCD) di atas permukaan kegagalan cubaan (AC) adalah dibahagikan dengan satah-satah tegak kepada sesiri hirisan yang lebarnya, b, seperti dalam Rajah 2.09. Dasar setiap hirisan dianggap sebagai garis lurus.

Rajah 2.09: Kaedah Hirisan Bagi mana-mana hirisan, kecondongan dasar kepada ufuk ialah dan ketinggian yang diukur pada garis tengah ialah h. Faktor keselamatan ditakrifkan sebagai nisbah kekuatan ricih yang ada (f) kepada kekuatan ricih (m) yang harus digerakkan untuk menetapkan keadaan keseimbangan menghad, iaitu: FS = f m

Faktor keselamatan adalah diambil sebagai sama untuk setiap hirisan, menunjukkan adanya sokong menyokong di antara hirisan dan berlakunya tindakan daya-daya di antara hirisan-hirisan.

22 Daya-daya (seunit dimensi yang normal kepada keratan) yang bertindak ke atas hirisan adalah: Jumlah berat hirisan, W = bh ( tepu, mengikut kesesuaian) Jumlah daya normal di atas dasar, N (bersamaan dengan l). Secara amnya daya ini mempunyai dua komponen iaitu daya normal berkesan N dua komponen iaitu daya normal berkesan N(bersamaan dengan l) dan daya air sempadan U (bersamaan dengan ul), dengan u sebagai tekanan air liang di tengah-tengah dasar dan l ialah panjang dasar. 3. 4. 5. Daya ricih di atas dasar, T = ml Jumlah daya-daya normal di sisi E1 dan E2 Daya-daya ricih di sisi , X1 dan X2.

1. 2.

Faktor keselamatan ini adalah permukaan kegagalan yang dipilih dan tidak semestinya merupakan faktor keselamatan yang minimum. Sebarang daya luar mestilah dimasukkan ke dalam analisis. Masalah yang merupakan tidak tentu statik dan bagi mendapatkan penyelesaian, anggapan dibuat terhadap daya-daya antara hirisan E dan X. Dengan mempertimbangkan momen pada O, jumlah momen dari daya-daya ricih T di atas lengkuk kegagalan AC mesti sama dengan momen dari berat jisim tanah ABCD. Bagi mana-mana hirisan, lengan tuil W ialah r sin , maka:

Tr = Wr sin
Sekarang, T = ml =

l
f

FS

FS

= W sin
f

FS =

l W sin

23 Bagi analisis di dalam sebutan-sebutan tegasan berkesan,

FS =

(c'+ ' tan ' )l W sin

c' L a + tan ' N '

atau
FS =

W sin

dengan La sebagai panjang lengkuk AC. Bagi lengkuk kegagalan yang diberi, nilai F akan bergantung kepada cara bagaimana daya-daya N dianggarkan (Craig, 1993).

Dalam kaedah hirisan, terdapat banyak kaedah yang boleh digunakan, namun hanya empat kaedah yang akan diterangkan secara teliti iaitu penyelesaian Fellenius, penyelesaian Bishop Dipermudah, kaedah Janbu dan kaedah Morgenstein-Price. Kaedah hirisan adalah sesuai untuk penyelesaian menggunakan komputer. Ini disebabkan oleh pengiraan yang berulang serta keperluan untuk memilih bilangan permukaan kegagalan cubaan yang cukup.

2.4.2.1 Penyelesaian Fellenius

Dalam penyelesaian Fellenius, bagi setiap hirisan, paduan daya-daya adalah sifar. Penyelesaian membabitkan penghuraian daya-daya di atas setiap hirisan normal kepada dasar, iaitu:

N ' = Wkos ul

Oleh itu faktor keselamatan di dalam sebuah tegasan berkesan diberi dengan:
FS = c' La + tan ' (Wkos ul )

W sin

24 Komponen-komponen W kos dan W sin boleh ditentukan secara graf untuk setiap hirisan. Sebagai pilihan, nilai boleh diukur atau dikira. Sekali lagi, sesiri permukaan-permukaan kegagalan haruslah dipilih untuk mendapatkan faktor

keselamatan minimum. Penyelesaian ini terkurang anggar nilai faktor keselamatan. Jika dibandingkan dengan analisis-analisis yang lebih tepat, kesilapan adalah dalam julat 5 % 20 %. Bagi analisis di dalam sebutan jumlah tegasan, parameter-parameter cu dan u adalah digunakan dan nilai u dalam persamaan di atas adalah sifar. Jika u = 0, faktor keselamatan diberi dengan:
FS = c u La W sin

Oleh kerana N tidak wujud dalam persamaan ini, maka nilai F yang sebenar diperoleh (Craig, 1993).

2.4.2.2 Penyelesaian Bishop Dipermudah

Dalam Penyelesaian Bishop Dipermudah, daya-daya paduan pada sisi hirisan dianggap mengufuk, iaitu:

X1 X 2 = 0

Bagi keseimbangan, daya ricih di atas dasar mana-mana hirisan ialah:

T= 1 (c' l + N ' tan ' ) FS

Dengan menghuraikan daya-daya dalam arah tegak:

W = N ' kos + ulkos + c' l N' sin + tan ' sin FS FS

25
c' l W sin ulkos FS N'= tan ' sin kos + FS

Dengan menggantikan:

1 = bsek

Selepas pengaturan semula:

FS =

1 W sin

{c' b + (W ub) tan '} 1 + tan tan '

FS

sek

Tekanan air liang boleh dihubungkan dengan jumlah tekanan tambak pada mana-mana titik secara nisbah tekanan liang tidak berdimensi, ditakrifkan sebagai: ru = u h

( tepu, di mana sesuai). Untuk mana-mana hirisan:

ru = u W b

Oleh itu: FS = 1 W sin

{c' b + W (1 r ) tan '} 1 + tan tan '

u

sek F

26
2.4.2.3 Kaedah Janbu

Kaedah Janbu merupakan satu kaedah hirisan yang telah diperkembangkan berdasarkan kaedah Bishop Dipermudah. Kaedah ini sesuai untuk membuat analisis bagi permukaan kegagalan dalam apa-apa jua bentuk. Kaedah Janbu banyak digunakan apabila bentuk permukaan kegagalan dapat dianggarkan dengan baik. Langkah analisis dengan kaedah Janbu agak serupa dengan kaedah Bishop Dipermudah.

Walaubagaimanapun, terdapat dua perbezaan utama iaitu permukaan kegagalan tidak dicari dengan proses analisis untuk mendapatkan bulatan kritikal tetapi didapati daripada anggaran yang dilakukan. Selain daripada itu, satu faktor pembetulan, fo diperkenalkan untuk mewakili pengaruh daya antara hirisan ke atas faktor keselamatan.

Faktor fo bergantung kepada nisbah geometri d/L(Rajah 2.10). Nilai fo boleh didapati daripada carta pada Rajah 2.11 atau dikira daripada persamaan: Bagi c>0 dan >0:
2 d d f o = 1 + 0.5 1.4 L L

Bagi c=0:
2 d d f o = 1 + 0.31 1.4 L L

Persamaan yang digunakan bagi analisis menggunakan Kaedah Janbu ialah:

1 [cb + (W ub ) tan ]x kosm FS = f o + v W tan

dengan :

m ( n ) = kos n +

tan sin n FS s

V= Tekanan air di dalam retak tegangan

27

Rajah 2.10: Analisis Kestabilan dengan Kaedah Janbu

Rajah 2.11: Faktor Pembetulan fo dengan Mengambilkira Daya antara Hirisan

28
2.4.2.4 Kaedah Morgestern dan Price

Morgenstern dan Price telah menghasikan analisis am dengan kesemua keadaan-keadaan sempadan dan keseimbangan dipenuhi dengan permukaan kegagalan yang mungkin berbentuk bulat, tidak bulat dan majmuk (Rajah 2.12).

Bagi mendapatkan penyelesaian, jisim tanah di atas permukaan kegagalan cubaan dibahagikan kepada sesiri hirisan-hirisan yang mempunyai lebar terhingga, dengan permukaan kegagalan setiap hirisan dianggap lelurus. Keadaan-keadaan

sempadan di setiap hujung permukaan kegagalan adalah dalam sebutan-sebutan daya E dan momen M yang diberi dengan kamiran dari ungkapan yang mengandungi kedua-dua E dan X. Biasanya kedua-dua E dan M adalah sifar pada setiap hujung permukaan kegagalan. Kaedah penyelesaian termasuklah memilih nilai-nilai dan F cubaan,

meletakkan daya E kepada sifar di awal permukaan kegagalan dan seterusnya mengkamirkan pada setiap hirisan, bagi mendapatkan nilai-nilai E, X dan y1, nilai-nilai E dan M yang terhasil pada hujung permukaan kegagalan secara amnya tidak sifar.

Rajah 2.12: Kaedah Morgenstern-Price

29 Bagi mana-mana permukaan kegagalan yang dianggap, ianya penting untuk meneliti penyelesaian bagi memastikan kesahihan keadaan tegasan yang dibayangkan dalam jisim tanah di atas permukaan itu. Seterusnya semakan dilakukan untuk

memastikan bahawa kegagalan ricih dan keadaan tegangan tidak berlaku di dalam jisim. Keadaan pertama dipenuhi jika garis tujah bagi daya-daya E, yang diberi dengan nilainilai y1 yang dikira kesemuanya terletak di atas permukaan kegagalan.

2.5

Analisis dengan Menggunakan Perisian SLOPE/W

Perisian SLOPE/W merupakan produk perisian komputer analisis cerun yang menggunakan teori had keseimbangan untuk mengira faktor keselamatan pada cerun bumi dan juga cerun batuan. Perisian SLOPE/W membenarkan penggunaan kaedah Fellenius, Bishop Dipermudah, Janbu Dipermudah, Spencer, Morgenster-Price, Corps of Engineers, analisis keseimbangan had dan elemen tekanan had. Ini membolehkan pengguna boleh memilih kaedah yang bersesuaian dengan masalah.

Parameter-parameter tanah seperti parameter bahan, sudut geseran, tekanan air liang, penambahan beban seragam dan faktor gempa bumi boleh digunakan dan digabungkan didalam analisis ini.

Penggunaan had keseimbangan ini mampu digunakan bagi kawasan yang yang mempunyai pelbagai geometri cerun dan mempunyai strata tanah yang terdiri daripada tanah yang berlainan, susunan grafik yang kompleks, geometri permukaan tanah yang mengelongsor, ketebalan strata tanah yang tidak bercantum, lapisan tanah yang tidak dimasuki air dan kering atau air yang masuk melalui retak tegangan serta pembolehubah tekanan air liang. Retak tegangan ini boleh dimodelkan bagi mendapatkan garisan retak tegangan atau sudut condong permukaan gelinciran maksimum.

30 Selain daripada itu, pengiraan tekanan menggunakan analisis had tekanan unsur digunakan dalam pengiraan had keseimbangan untuk analisis kestabilan cerun yang paling kompleks. Ini bermakna, kaedah komputer menggunakan analisis SLOPE/W boleh digunakan untuk menganalisis pelbagai masalah kestabilan cerun yang berlaku.

2.6

Kaedah-kaedah Penstabilan Cerun

Penstabilan cerun merupakan satu proses yang paling penting kerana dengan adanya kaedah-kaedah penstabilan cerun dapat mengelakkan cerun daripada mengalami kegagalan semula. Sebelum kerja penstabilan dilakukan, punca kegagalan cerun perlu dikenalpasti terlebih dahulu supaya langkah penstabilan yang sesuai dapat dipraktikkan.

Terdapat banyak kaedah penstabilan cerun yang dapat dilakukan bagi mengelakkan kegagalan cerun berlaku. Di antara kaedah-kaedah penstabilan tersebut ialah mengubahsuai geometri cerun, membina struktur penahan, membina sistem saliran yang sesuai dan berkesan, menanam tanaman tutup bumi yang berkesan dan meningkatkan kekuatan ricih tanah.

2.6.1

Mengubahsuai Geometri Cerun

Keadaan dan bentuk fizikal sesebuah cerun banyak mempengaruhi keselamatan cerun. Bagi menambahkan kestabilan sesuatu cerun, darjah kecerunan boleh diubah dengan beberapa kaedah. Kaedah mengubah bentuk cerun untuk mendapat satu faktor keselamatan yang tinggi ialah dengan menggunakan teknik potong dan tambak. Cara perlaksanaan kaedah potong dan tambak ini antaranya ialah mengurangkan ketinggian

31 cerun, mengurangkan darjah kecuraman cerun, membina cerun bertingkat, memindahkan tanah yang kurang stabil dan tambakan pada bahagian tumit cerun.

Kaedah mengurangkan ketinggian cerun hanya boleh dilaksanakan sekiranya tanah bahagian atas cerun tidak mempunyai apa-apa bangunan atau struktur dan boleh dikurangkan arasnya.

Kaedah mengurangkan darjah kecuraman cerun pula sesuai untuk memperbaiki struktur berbentuk cetek yang gagal di mana pergerakan lapisan tanah berhampiran dengan permukaan tanah. Darjah kecerunan yang rendah adalah lebih stabil dan harus disesuaikan dengan keperluan pembinaan. Malah kaedah ini dapat menambahkan faktor keselamatan cerun yang berkesan. Walaubagaimanapun, dalam mendapatkan darjah kecuraman yang kurang, lebar keratan rentas cerun perlu diperbesarkan dan ini bermakna ruang yang diambil oleh cerun adalah bertambah. Oleh itu, kaedah ini hanya sesuai digunakan apabila keadaan tapak tidak mengenakan apa-apa had ke atas lebar keratan rentas cerun.

Kaedah membina cerun bertingkat merupakan kaedah yang sesuai digunakan di kawasan cerun yang sesuai bagi cerun yang susah diratakan atau terdapat binaan penting di kawasan tersebut. Kaedah ini sememangnya sesuai untuk mengumpul air larian dan menyalirkannya keluar dengan membina sistem saliran pada bahagian rata cerun serta mampu mengawal hakisan di kawasan cerun. Selain daripada itu, sekiranya kaedah mengurangkan darjah kecuraman cerun merupakan kaedah yang memerlukan ruang yang besar, kaedah ini pula kurang menggunakan ruang tambahan.

Kaedah memindahkan tanah yang kurang stabil sesuai dilaksanakan bagi kuantiti tanah yang kecil. Sekiranya tanah yang dipindah mempunyai kuantiti yang banyak, kaedah ini kurang sesuai kerana kos yang akan dikeluarkan adalah tinggi.

Kaedah tambakan pula merupakan kaedah menambak yang boleh menggunakan bahan-bahan seperti tanah, batu atau kelikir. Tambakan ini bertindak sebagai

32 pengimbang yang dapat merintang gelinciran cerun dan mengawal hakisan pada bahagian tumit cerun. Cerun baru akan terbentuk di bahagian tambakan yang telah siap dibina.

2.6.2

Membina Struktur Penahan

Kestabilan cerun dipengaruhi oleh sudut kegagalannya. Setiap tanah mempunyai sudut kegagalannya yang tersendiri. Tanah yang keras dan padat biasanya mempunyai sudut kegagalan yang besar manakala tanah yang lembut mempunyai sudut kegagalan yang sangat kecil. Oleh itu tembok penahan diperlukan untuk menyokong sudut

kegagalan yang kecil ini.

Tembok penahan merupakan struktur yang dibina untuk menahan tanah yang bercerun yang menyebabkan tanah berada dalam keadaan yang tidak stabil. Selain daripada itu, tembok penahan boleh menyelesaikan masalah air bumi dengan menyediakan lubang leleh pada tembok penahan.

Dalam pembinaan di kawasan cerun, tembok penahan digunakan dalam kerja tanah dan kawasan perumahan. Dalam kerja tanah, tembok penahan digunakan untuk menahan tebing korekan dan biasanya tembok penahan ini dibina dalam masa sementara sahaja seperti dalam tempoh pembinaan. Sementara itu, di kawasan perumahan, tembok penahan digunakan menyediakan aras pembentukan lereng bukit bagi mengelakkan tanah di sebelah atas runtuh. Ini dapat mengelakkan kawasan perumahan yang dibina di tempat tinggi tidak mengalami keruntuhan.

Terdapat pelbagai jenis tembok penahan seperti tembok penahan graviti,tembok penahan julur, tembok penegang, tembok penahan krib, tembok gabion, tembok cerucuk keping, cerucuk tergerek berterusan dan tembok tanah bertetulang.

33
2.6.3 Membina Sistem Saliran yang Sesuai dan Berkesan

Dalam kerja penstabilan, di antara perkara penting ialah pembinaan sistem saliran di cerun. Pembinaan ini memerlukan analisis dan rekabentuk minima. Sistem saliran ini terbahagi kepada dua jenis iaitu sistem saliran di bawah permukaan tanah dan di permukaan tanah.

Sistem saliran di bawah permukaan tanah bertujuan untuk mengurangkan sisipan air dan mengawal paras air bumi. Sistem ini boleh dibina dengan memesongkan arah aliran air dengan membina sistem aliran yang dalam. Cara ini sesuai digunakan apabila terdapat air bumi yang menyebabkan gelinciran berlaku. Walaubagaimanapun cara ini terhad pada aliran pada kedalaman 10 meter sahaja. Selain daripada itu, terdapat satu lagi cara untuk membina sistem saliran iaitu menebuk saliran secara condong di kawasan cerun.

Sistem saliran di pemukaan tanah pula diperlukan di kawasan potongan dan tambakan supaya bentuk cerun yang dipotong terlindung daripada hakisan. Sistem saliran ini boleh digabungkan dengan tanaman tutup bumi atau menutup permukaan cerun dengan konkrit supaya air larian tidak meresap ke dalam tanah.

2.6.4

Menanam tanaman tutup bumi

Coppins dan Richards (1990) telah meletakkan tumbuhan sebagai faktor penting yang menyumbang kepada kestabilan cerun. Ini kerana tumbuhan

mempengaruhi kekuatan zarah tanah melalui tindakan akar yang menjadi tambatan semulajadi tanah. Akar juga secara mekanikalnya bertindak kepada daya ricih tanah melalui daya tegangan akarnya.

34 Tanaman tutup bumi merupakan tanaman yang ditanam di sepanjang kawasan cerun. Contoh tanaman tutup bumi ialah seperti rumput dan pokok-pokok yang

mempunyai akar yang kuat. Tujuan tanaman tutup bumi ini diadakan untuk mengawal hakisan tanah yang oleh mempengaruhi kestabilan cerun.

2.6.5

Meningkatkan kekuatan ricih tanah

Selain daripada kaedah-kaedah yang telah dinyatakan di atas, kaedah meningkatkan kekuatan ricih tanah merupakan antara kaedah yang digunakan bagi mengelakkan hakisan dan kegagalan cerun berlaku. Kaedah meningkatkan kekuatan ricih tanah ini termasuklah rawatan secara kimia, rawatan termal dan elektroosmosis. Dalam rawatan secara kimia, bahan yang digunakan ialah simen portland, kapur, abu dan kalsium klorida. keretakan. Bahan-bahan tersebut akan disuntik ke dalam tanah pada zon

BAB 3

METODOLOGI

3.1

Pengenalan

Dalam menjalankan analisis bagi menguji keberkesanan kaedah pembaikan cerun kerja pembaikan tembok gabion dan cerun bertingkat di Kolej Perdana, Universiti Teknologi Malaysia, kerja-kerja yang akan dijalankan ialah kajian tapak, pengukuran di tapak, pengumpulan data, analisis kestabilan cerun menggunakan perisian SLOPE/W, perbandingan bagi setiap analisis dan kesimpulan akan dibuat.

Dalam kajian tapak di Kolej Perdana, ukur aras bagi mendapatkan geometri cerun akan dijalankan. Penyiasatan tapak bagi mendapatkan parameter tanah pula akan dijalankan oleh Geolab (M) Sdn. Bhd. Selepas data-data ini lengkap, analisis cerun akan dijalankan pada cerun asal, cerun asal dan bertingkat serta cerun asal, cerun bertingkat dan cerun yang telah distabilkan dengan tembok gabion. Analisis-analisis bagi setiap kes ini dibandingkan.

Carta aliran yang menunjukkan kerja-kerja yang dilakukan sepanjang kajian dijalankan ditunjukkan pada Rajah 3.01.

36

Mula

Kajian Tapak di Kolej Perdana Dijalankan - ukur aras bagi mendapatkan geometri cerun - nilai-nilai bagi parameter tanah

Pengumpulan Data Daripada Maklumat Kajian Terdahulu Diambil.

Analisis Kestabilan Cerun Menggunakan Perisian SLOPE/W

Kes 1:Analisis Kestabilan Cerun Pada Cerun Asal

Kes 2: Analisis Kestabilan Cerun Terhadap Cerun Asal dan Cerun Bertingkat

Kes 3:Analisis Kestabilan Cerun Terhadap Cerun Asal, Cerun Bertingkat dan Tembok Gabion

Perbandingan Hasil Analisis Bagi Setiap Kes

Kesimpulan

Rajah 3.01: Carta Aliran Sepanjang Kajian Dijalankan

37 3.2 Kajian Tapak

Bagi menyelesaikan kerja analisis, perkara pertama yang akan dijalankan ialah kajian tapak. Kajian tapak ini dijalankan dengan melihat keadaan sekeliling tapak

seperti memerhati keadaan geometri bagi cerun yang hendak dianalisis. Gambar turut diambil sebagai langkah mengenalpasti keadaan cerun secara rambang.

Dalam lawatan tapak yang dilakukan, setelah diselidiki, cerun berada dalam keadaan baik dan tidak mengalami runtuhan tetapi masih ada pergerakan tanah yang berlaku. Jenis kegagalan ini perlu diketahui bagi mengandaikan kegagalan yang

mungkin bakal berlaku pada cerun bersebelahan di mana cerun masih belum dibaikpulih. Jenis kegagalan juga perlu diketahui bagi mendapatkan idea awal tentang jenis tanah di tapak dan stratum tanah atau batu yang mungkin wujud serta geologi tapak secara keseluruhannya.

Dalam penelitian yang dijalankan, cerun didapati terlalu tinggi dengan darjah kecerunan yang agak curam. Keadaan ini menyebabkan cerun itu kelihatan merbahaya terhadap penduduk di kawasan Kolej Perdana. Selain daripada agak merbahaya,

didapati jarak cerun dengan bangunan adalah terlalu hampir iaitu 3 meter.

Sekiranya hendak mengira faktor beban yang berada di atas kawasan tinggi tersebut, didapati terdapat pencawang yang berada di atasnya. Ini mungkin menjadi satu faktor beban, namun jarak di antara cerun dengan pencawang tersebut menjangkau sehingga 100 meter dan ini memungkinkan faktor beban daripada struktur tersebut mungkin tidak mempengaruhi kegagalan tersebut. Namun, kajian tetap akan dijalankan, dikhuatiri struktur ini sememangnya telah mempengaruhi kegagalan pada cerun.

Selain daripada faktor beban, didapati kawasan ini mempunyai jenis tanah yang kering. Sistem penyaliran turut dibina bagi memastikan air yang berada di dalam tanah dapat dialirkan dengan sempurna.

38 Selepas melihat keadaan sekeliling tapak, ukur aras dijalankan bagi mendapatkan aras ketinggian cerun, darjah kecerunan, profil aras serta jumlah sebenar ceru bertingkat yang telah dibina.

3.3

Pengukuran di Tapak

Bagi mendapatkan aras ketinggian cerun, darjah kecerunan dan profil aras, pengukuran di tapak telah dijalankan. Oleh itu, ukur aras kaedah tekimetri telah

digunakan bagi mendapatkan profil kawasan cerun Kolej Perdana, Universiti Teknologi Malaysia. Kaedah tekimetri ini dijalankan bagi mendapatkan jarak dan ketinggian pada sesuatu kawasan, menghasilkan pelan dan mendapatkan kontur bagi sesuatu kawasan.

Jenis tekimetri yang telah digunakan ialah tekimetri stadia secara setaf pugak. Alat-alat yang digunakan semasa menjalankan pengukuran di tapak ialah teodolit, pancang kaki tiga, setaf, bubble dan pita ukur. Melalui alat-alat ini bacaan stadia

didapati melalui bacaan teodolit melalui bantuan aras. Ukur tekimetri ini dilakukan dengan membaca sudut pugak pada teodolit. Bacaan diambil dengan membaca pada stadi atas, stadia tengah dan stadia bawah. Cerapan dilakukan pada setiap titik yang mempunyai jarak 1 meter di antara setiap titik yang dicerap.

Kelebihan ukur tekimetri ini ialah dapat menghitung keadaan kawasan manakala panjang cerun, darjah cerun dapat ditentukan. Ukuran telah dijalankan di tiga kawasan cerun yang sama iaitu kawasan A yang mempunyai cerun bertingkat, kawasan B pula mempunyai cerun bertingkat dan tembok gabion manakala kawasan C ialah cerun bertingkat. Kawasan ini boleh dilihat pada Rajah 3.02.

39

Rajah 3.02: Kawasan A, B dan C

3.4

Pengumpulan Data Tanah

Selepas kajian tapak dijalankan, pengumpulan data akan dibuat. Pengumpulan data dijalankan bagi mendapatkan nilai-nilai penting yang akan digunakan dalam analisis kelak. Di antara nilai-nilai penting tersebut ialah nilai-nilai pada parameter tanah seperti kejelekitan, c, ketumpatan gembur, b dan ketumpatan tepu, sat serta nilai sudut geseran, .

Kebiasaannya tanah yang terdapat di tapak perlu dibawa ke makmal dan diuji setiap sampel tanah itu. Namun begitu, oleh kerana pembaikan cerun seperti pembinaan tembok gabion, cerun bertingkat, pembinaan sistem saliran yang baik dan berkesan serta

40 penanaman tanaman tutup bumi telah dijalankan, maka data diambil daripada ujian-ujian yang telah dijalankan sebelum ini.

Bagi mendapatkan nilai-nilai penting yang akan digunakan dalam analisis, Geolab (M) Sdn. Bhd. telah menjalankan ujian-ujian tertentu iaitu ujian kandungan lembapan, pengagihan saiz partikel, had Atternberg dan graviti tentu. Oleh kerana ujian mendapati tiada kehadiran jelekit di dalam tanah, maka nillai c yang akan digunakan ialah sifar.

3.5

Analisis Kestabilan Cerun

Analisis kestabilan cerun akan dilakukan dengan menggunakan perisian SLOPE/W. Perisian SLOPE/W akan digunakan bagi menganalisis cerun asal, cerun asal bersama tembok gabion dan cerun asal bersama tembok gabion dan cerun bertingkat. Tujuan analisis ini dijalankan bagi menguji keberkesanan kaedah penstabilan cerun yang telah dijalankan. Apabila analisis telah dijalankan, keberkesanan kaedah penstabilan yang dijalankan dapat dikenalpasti.

Analisis ini merupakan perkara yang amat penting kerana ia dapat memberikan faktor keselamatan kepada setiap keadaan yang dianalisis. Selain daripada itu, analisis ini dapat memberikan perbezaan dari segi faktor keselamatan dan keberkesanan penyelesaian kestabilan cerun bagi setiap kes yang dijalankan.

Bagi kes 1, iaitu analisis cerun asal, analisis pada cerun yang tidak menggunakan kaedah penstabilan cerun yang berat seperti pembinaan tembok gabion akan dijalankan. Analisis ini dapat menunjukkan faktor keselamatan bagi cerun tersebut jika sebarang kaedah penstabilan tidak dijalankan. Daripada analisis ini, keadaan kebarangkalian

cerun tersebut akan runtuh akan dapat diperolehi.

41 Kes 2 pula iaitu analisis cerun asal bersama cerun bertingkat akan dijalankan. Selain daripada kes 1 dan kes 2, kes 3 iaitu analisis cerun asal bersama tembok gabion dan cerun bertingkat pula akan dianalisis. Dalam kes ini cerun bertingkat yang dianalisis turut mengambil kira faktor tembok gabion yang dibina bersamanya di tumit cerun. Daripada analisis ini keberkesanan tembok gabion dapat ditunjukkan berdasarkan keadaan tanah tersebut dan kekuatan tembok tersebut dalam menahan tanah yang berada di belakangnya. Perkara ini merupakan perkara penting kerana pembinaan tembok gabion sahaja mungkin tidak mencukupi berikutan keadaan cerun yang mempunyai cerun yang curam serta agak tinggi.

Perbezaan nilai-nilai faktor keselamatan inilah nanti yang akan menunjukkan keberkesanan pembinaan kaedah keberkesanan tembok gabion dan cerun bertingkat bagi kajian kes di Kolej Perdana.

BAB 4

HASIL ANALISIS DAN PERBINCANGAN

4.1

Kajian Kes

Kajian kes ini adalah berpandukan kepada kejadian tanah runtuh yang berlaku di Kolej Perdana, Universiti Teknologi Malaysia pada 21 Julai 2003. Kerja penstabilan cerun seperti cerun bertingkat, tembok gabion, penanaman tutup bumi dan sistem saliran telah dijalankan oleh pihak UTM pada 28 Julai 2003 dan berakhir pada 25 Ogos 2003. Walaupun kaedah penstabilan cerun seperti cerun bertingkat dan pembinaan tembok gabion telah dijalankan, namun analisis perlu dijalankan bagi membuktikan keberkesanan kaedah penstabilan cerun tersebut.

Analisis akan dijalankan di tiga kawasan berasingan iaitu kawasan A, kawasan B dan kawasan C. Kawasan A dan kawasan C ialah kawasan yang melibatkan analisis cerun asal dan analisis cerun bertingkat. Kawasan B pula melibatkan analisis cerun asal, analisis cerun bertingkat dan analisis gabungan di antra cerun bertingkat dan tembok gabion. Rajah 4.01, Rajah 4.02 dan Rajah 4.03 menunjukkan kawasan-kawasan yang akan dianalisis.

43

Rajah 4.01: Kawasan A

Rajah 4.02: Kawasan B

44

Rajah 4.03: Kawasan C

4.2

Data Kerja Ukur

Kaedah tekimetri telah digunakan bagi mengenalpasti darjah kecerunan cerun di kawasan kajian. Memandangkan tekimetri adalah cara tidak langsung mengukur jarak, maka pengukuran boleh dilakukan dengan cepat berbanding dengan pengukuran terus yang menggunakan pita ukur. Oleh yang demikian, tekimetri digunakan bagi

menentukan kerja-kerja cerapan butiran bagi menghasilkan pelan kontur dan penentuan darjah kecerunan cerun di kawasan kajian. Sebanyak tiga plotan telah dicerap bagi mendapatkan darjah kecerunan yang berbeza-beza.

45 Plotan tiga kawasan ini dapat membantu dalam melihat keberkesanan kestabilan yang dibina pada cerun tersebut iaitu dengan kaedah cerun bertingkat dan tembok gabion pada kawasan kajian ini. Penggunaan Autocad telah digunakan bagi mendapatkan

gambaran pada kawasan plotan. Plotan yang ditunjukkan dapat mewakili gambaran sebenar pada kawasan kajian. Perbezaan pada kawasan cerun biasa dan kawasan B yang dibina dengan gabion dapat digambarkan dengan jelas.

4.2.1

Kawasan A

H = 100 skos 2 s = Bacaan stadia atas Bacaan stadia bawah

1 V = 100 s sin 2 2 H x = h y + hi V

hy = aras laras anggapan hi = tinggi alat V =jarak pugak-bacaan stadia tengah

Aras laras anggapan = 10.0 m Tinggi alat = 1.521 m Contoh kiraan:

Pada titik pertama H = 100 (2.570 2.431) kos 2 (-0.34964) = 12.26886

V = 100 (2.570 2.431) sin 2(-0.34964) = -4.4735

Hx = 10 + 1.521 (-4.4735) - 2.52 = 4.527496

Jadual 4.01: Data Ukur Tekimetri bagi Kawasan A

Aras Laras X Hx 13.4760 10.1436 11.1084 10.6330 10.4821 10.5742 11.4728 9.7603 8.9569 7.1623 3.9121 6.8976 3.5597 6.1779 5.0614 5.8621 8.5549 9.7358 10.3217 10.5129 15.3500 21.5830 30.3830 51.2667 117.2722 124.8000 142.5944 142.6000 146.2889 146.1778 145.0000 191.4000 198.8667 194.7000 197.2833 219.7500 228.2833 232.7611 301.2424 328.6889 164.6500 158.4170 149.6170 128.7333 62.7278 55.2000 37.4056 37.4000 33.7111 33.8222 35.0000 -11.4000 -18.8667 -14.7000 -17.2833 -39.7500 -48.2833 -52.7611 -121.2424 -148.6889

Sudut Pugak() 20.033 20.022 20.011 21.558 21.55 5.439 5.442 -3.981 -9.39 -12.711 -14.4611 -12.7278 -27.7278 -27.0333 -24.8778 -20.9778 -15.1944 -8.4889 -6.4889 2.8667 Radian 0.3498 0.3496 0.3494 0.3764 0.3763 0.0950 0.0950 -0.0695 -0.1640 -0.2219 -0.2525 -0.2222 -0.4841 -0.4720 -0.4344 -0.3663 -0.2653 -0.1482 -0.1133 0.0501 Atas 2.570 3.670 2.865 3.145 2.250 1.245 0.088 1.011 0.737 1.530 2.755 3.470 1.450 1.464 1.185 2.360 1.730 1.221 0.770 1.242

Stadia Tengah 2.520 3.630 2.825 3.110 2.235 1.230 0.086 0.957 0.680 1.460 2.650 3.441 1.370 1.415 1.115 2.315 1.701 1.201 0.750 1.203 Bawah 2.431 3.600 2.790 3.080 2.215 1.215 0.084 0.895 0.620 1.395 2.550 3.415 1.290 1.367 1.045 2.260 1.680 1.181 0.730 1.203

Mendatar (H) 12.2676 6.1788 6.6211 5.6217 3.0274 2.9730 0.3964 11.5440 11.3883 12.8459 19.2206 5.2328 12.5338 7.6947 11.5205 8.7173 4.6563 3.9128 3.9489 3.8902

Pugak (V) 4.4750 2.2526 2.4124 2.2220 1.1961 0.2832 0.0378 -0.8037 -1.8841 -2.8987 -4.9589 -1.1824 -6.5913 -3.9281 -5.3446 -3.3439 -1.2651 -0.5842 -0.4493 0.1949

Sudut Bering

47

Rajah 4.04: Plotan Kawasan A

4.2.2

Kawasan B

Aras laras anggapan = 10.0 m Tinggi alat = 1.34 m

Pada titik pertama H = 100 (1.68 1.48) kos 2 (-0.37594) = 17.30401

V = 100 (1.68 1.48) sin 2(-0.37594) = - 6.83019

Hx = 10 + 1.34 (-6.83019) - 1.54 = 2.969811

Jadual 4.02: Data Ukur Tekimetri bagi Kawasan B

Sudut Pugak Radian Atas

Bacaan Stadia Tengah Bawah

Jarak Mendatar(H) Pugak(V)

Aras Laras X (hx)

Sudut Bering

-21.540 -26.340 -26.780 -26.780 -5.700 0.250 9.510 15.680 24.800 25.050 29.670 31.055

-0.376 -0.460 -0.467 -0.467 -0.099 0.004 0.166 0.274 0.433 0.437 0.518 0.542

1.68 2.66 3.25 3.06 3.98 4.8 4.82 4.06 4.68 4.77 4.8 4.4

1.54 2.6 3.18 3.02 3.89 4.73 4.74 3.98 4.61 4.67 4.65 4.2

1.48 2.54 3.16 2.97 3.81 4.66 4.66 3.87 4.53 4.57 4.55 4.13

17.3040 9.6376 7.1729 7.1729 16.8323 13.9997 15.5632 17.6122 12.3609 16.4145 18.8743 19.8150

-6.8302 -4.7716 -3.6202 -3.6202 -1.6801 0.0611 2.6072 4.9439 5.7115 7.6717 10.7526 11.9319

2.9698 3.9684 4.5398 4.6998 5.7699 6.6711 9.2072 12.3039 12.4415 14.3417 17.4426 19.0719

15.3500 21.5830 30.3830 51.2667 117.2722 124.8000 142.5944 142.6000 146.2889 146.1778 14.4100 12.6400

164.6500 158.4170 149.6170 128.7333 62.7278 55.2000 37.4056 37.4000 33.7111 33.8222 165.5900 167.3600

49

Rajah 4.05: Plotan Kawasan B

4.2.3

Kawasan C

Aras laras anggapan = 10.0 m

Tinggi alat = 1.34 m Pada titik pertama H = 100 (4.70 4.50) kos 2 (-0.3255) = 17.95473

V = 100 (4.70 4.50) sin 2(-0.3255) = -6.05988

Hx = 10 + 1.34 (-6.05988) - 4.65 = 0.630116

Jadual 4.03: Data Ukur Tekimetri bagi Kawasan C

Sudut Pugak Radian Atas

Bacaan Stadia Tengah Bawah

Jarak Mendatar(H) Pugak(V)

Aras Laras X (hx)

Sudut Bering

-18.650 -17.530 -8.170 -8.160 1.420 11.590 18.430 19.170 24.800 25.050 29.670 31.055

-0.326 -0.306 -0.143 -0.142 0.025 0.202 0.322 0.335 0.433 0.437 0.518 0.542

4.70 4.93 3.55 4.65 4.38 3.88 3.95 4.49 4.71 4.97 4.98 4.70

4.65 4.83 3.43 4.63 4.28 3.78 3.83 4.36 4.54 4.67 4.85 4.58

4.50 4.73 3.34 4.55 4.18 3.69 3.71 4.24 4.37 4.57 4.55 4.30

17.9547 18.1855 20.1840 9.7985 19.9877 18.2331 21.6012 22.3043 28.0180 32.8290 32.4638 29.3555

-6.0599 -5.7443 -2.8978 -1.4050 0.4955 3.7394 7.1983 7.7541 12.9462 15.3433 18.4945 17.6770

0.63012 0.76566 5.01223 5.30499 7.55547 11.29940 14.70834 14.73408 19.74615 22.01330 24.98448 24.43695

15.3500 21.5830 30.3830 51.2667 117.2722 124.8000 142.5944 142.6000 146.2889 146.1778 14.4100 12.6400

164.6500 158.4170 149.6170 128.7333 62.7278 55.2000 37.4056 37.4000 33.7111 33.8222 165.5900 167.3600

51

Rajah 4.06: Plotan Kawasan C

4.3

Data-data Tanah

Bagi kajian kes ini, kebanyakan data-data telah dijalankan oleh Geolab(M) Sdn. Bhd. Mereka telah menjalankan kerja-kerja penyiasatan tapak dan ujikaji makmal. Kerja-kerja penyiasatan tapak yang telah dijalankan ialah menentukan urutan ketebalan dan keluasan sisi sesuatu lapisan tanah, mengambil sampel bagi tujuan pengelasan tanah dan digunakan di dalam ujian makmal serta mengenalpasti keadaan air bumi. Manakala ujian makmal yang telah dijalankan ialah penentuan Had Atternberg, kandungan lembapan dalam tanah, pengelasan tanah berdasarkan saiz zarah serta penentuan graviti tentu zarah bagi tanah.

Dalam penyiasatan tapak, dua lubang jara (BH1 dan BH2) telah dibuat di kawasan cerun. Data-data lubang jara ini disenaraikan di Lampiran B1 dan Lampiran B2. Berpandukan kepada data-data ini, tanah terdiri daripada tiga lapisan iaitu tanah baki pada kerikil, kerikil yang terluluhawa sepenuhnya dan kerikil terluluhawa secara sederhana sehingga tinggi. Strata tanah ini boleh dilihat pada Lampiran B3.

52 Kerikil atau granite merupakan batu igneus yang mengandungi 10 % - 50 % daripada komponen felsic. Nisbah alkali feldspar yang terkandung di dalamnya ialah 65 % - 90 %. Pengelasannya terdiri daripada tanah baki pada kerikil, kerikil yang terluluhawa sepenuhnya dan kerikil terluluhawa secara sederhana sehingga tinggi. Analisis kestabilan cerun bagi ketiga-tiga kes akan melibatkan kawasan-kawasan pada tanah baki pada kerikil, kerikil yang terluluhawa sepenuhnya sahaja. Tanah baki pada kerikil turut dikenali sebagai tanah laterit (Geolab (M) Sdn. Bhd.). Semasa

pengambilan sampel tanah tidak terganggu, oleh kerana didapati tiada kejelekitan yang terdapat pada alat nilai kejelekitan, c=0 akan digunakan. Bagi penentuan nilai , kaedah De Mello dan Kaedah Hanaka & Uchida digunakan (Raharjo, 2001). Namun begitu, sebelum graf daripada kaedah- kaedah

tersebut digunakan, nilai purata bagi N perlu dikira terlebih dahulu. Graf-graf bagi kaedah De Mello dan Kaedah Hanaka & Uchida boleh dilihat pada Lampiran C.

Lubang Jara 1 (BH1)

N purata = N purata

15 + 10 + 18 + 9 + 12 + 13 + 15 + 15 + 13 + 14 + 18 + 18 + 21 13 = 14.7

N purata = 14hentaman
Kedalaman
b

= 4.83 m = 19.92 kN/m3

' = b xKedalaman ' = 19.92 x 4.83 ' = 96.21kN / m3

53
N = C N xN purata N = 0.77 x log N = 0.77 x log 1915 xN purata 0'

1915 x14 96.21 N = 10hentaman N = 14 x N = 14 x 100 0'

100 96.21 N = 14.55 N = 14hentaman

Daripada graf, Kaedah De Mello, =34 Kaedah Hanaka & Uchida, = 35

Lubang Jara 2 (BH2)

N purata = N purata

10 + 5 + 8 + 10 + 9 + 11 + 12 + 15 + 17 + 19 + 20 + 11 + 15 13 = 12.7

N purata = 12hentaman

Kedalaman b

= 4.63 m = 16.37 kN/m3

' = b xKedalaman ' = 16.37 x 4.63 ' = 75.79kN / m3

54
N = C N xN purata N = 0.77 x log N = 0.77 x log 1915 xN purata 0'

1915 x12 75.79 N = 13hentaman N = 12 x N = 12 x 100 0'

100 75.79 N = 15.83 N = 16hentaman

Daripada graf, Kaedah De Mello, =34 Kaedah Hanaka & Uchida, = 36 Oleh itu, nilai yang akan digunakan dalam semua analisis ini ialah 35. Selain daripada nilai kejelekitan, c dan sudut geseran dalam, , nilai bagi berat unit gembur, b dan berat unit tepu, sat perlu dicari berdasarkan daripada data-data makmal. Data-data bagi nilai graviti tentu zarah, Gs dan kandungan lembapan, boleh dirujuk pada Lampiran D dan Lampiran E.

Oleh kerana analisis kestabilan cerun menggunakan perisian SLOPE/W akan digunakan, keluasan pada tapak akan diambil kira di bawah 10 meter dari tumit cerun dan 5 meter lebar dari cerun atas iaitu jarak di antara tumit cerun dengan sistem saliran.

Selepas merujuk kepada data-data pada lubang jara, didapati terdapat aras air bumi selepas kedalaman 4.83m dari aras bumi pada BH1 manakala 4.63m dari aras air bumi pada BH2. Oleh itu, di atas aras air bumi, nilai b akan digunakan manakala nilai

tepu akan digunakan selepas melepasi aras air bumi. Oleh kerana kegagalan masih

55 berlaku di tumit cerun, nilai pada BH2 akan digunakan. Nilai berat unit gembur akan digunakan di atas paras air bumi manakala berat unit tepu akan digunakan di bawah paras air bumi. Anggapan pengurangan 10% kandungan lembapan, akan dijalankan bagi mendapatkan nilai berat unit gembur, b.

Dengan menganggap darjah ketepuan, Sr=1, formula-formula yang akan digunakan ialah:
Sre = Gs

sat = w
Oleh itu:

Gs + e w e = 9.81kN / m 3

= 0.58
G s = 2.60 e = G s = 0.53x 2.60 = 1.508

sat = sat = sat

Gs + e w 1+ e

2.48 + 1.508 9.81 1 + 1.508 = 16.07kN / m 3

Bagi mendapatkan berat unit gembur, anggapan kandungan lembapan dikurangkan sebanyak 10 %, maka:

= 0.53
G s = 2.60 e = G s = 0.53x 2.60 = 1.378

56

90 x0.58 = 0.53 100 Gs + e w 1+ e

sat = b = sat = b = sat

2.60 + 1.378 9.81 1 + 1.378 = b = 16.37kN / m 3

Bagi tembok gabion, saiz bagi satu tembok gabion ialah 1mx1m dan dibina setinggi 3 tingkat. Saiz batuan dalam gabion ialah 200mm dan didapati bentuk-bentuk batu adalah tidak sekata. Ini adalah penting supaya ikatan batu-batu dalam gabion ini kukuh dan kuat. Oleh itu, didapati jenis batuan yang digunakan ialah batu kerikil berkapur yang mempunyai berat unit, b di antara 1500 1750 kg/m3. (Clayton C. R. I., Milititsky J dan Woods R. I. (1993)).

gabion = 1750kg / m3 gabion = 25 x gabion gabion

10 1000 1750 = 25 x 10 1000 = 33.75

gabion

Oleh itu, data-data yang akan digunakan di dalam analisis SLOPE/W boleh dilihat dalam Jadual 4.03.

Jadual 4.04: Data-data Yang Digunakan Dalam Analisis SLOPE/W Profil Kejelekitan, c Geseran dalam, ( ) Berat Unit Gembur, b (kN/m3) LapisanTanah 1 Lapisan Tanah 2 Gabion 0 0 0 35 35 33.75 16.37 17.50 Berat Unit Tepu, sat (kN/m3) 16.07 -

57
4.4 Analisis Kestabilan

Kawasan B merupakan satu-satunya kawasan yang telah dijalankan kaedah pembaikan iaitu kaedah tembok gabion. Oleh itu, analisis bagi kawasan ini dibahagi kepada tiga peringkat analisis iaitu analisis cerun asal, analisis cerun bertingkat dan analisis cerun bertingkat bersama tembok gabion. Rajah 4.07-4.08 menunjukkan analisis kawasan A, Rajah 4.09-4.11 pula menunjukkan kawasan analisis cerun di kawasan B manakala Rajah 4.12-4.13 menunjukkan analisis kawasan C.

0.9 58

0.9 30

35

35

30

30

25

25

FS= 0.958
E le v a t i o n ( m )
E le v a t i o n ( m )
20
20

FS= 0.930

15

15

10

10

0 0 5 10 15 20 25 30

0 0 5 10 15 20 25 30

D is ta nc e (m)

D is ta nc e (m)

(a)

(b)
0.9 30

35

30

25

FS= 0.930

E l e v a t i o n ( m )

20

15

10

0 0 5 10 15 20 25 30

D is ta nc e (m)

(c) Rajah 4.07: Analisis Cerun Asal Bagi Kawasan A . (a)Kaedah Bishop Dipermudah ( b)Kaedah Fellenius (c)Kaedah Janbu

35 1.0 17

35 0.9 62

30

30

25

25

E le v a t io n (m )

E le v a t io n (m )

20

20

FS= 1.017
15

FS= 0.962

15

10

10

0 0 5 10 15 20 25 30 35

10

15

20

25

30

35

D ista n ce ( m )

D ista n ce ( m )

(a)
35 0.9 62 30

(b)

25

FS= 0.962

E le v a t i o n ( m )

20

15

10

0 0 5 10 15 20 25 30 35

D ista n ce ( m )

(c) Rajah 4.08: Analisis Cerun Bertingkat Bagi Kawasan A . (a)Kaedah Bishop Dipermudah (b)Kaedah Fellenius (c)Kaedah Janbu

0 .8 5 5

0 .7 5 5

4 5

4 5

4 0

4 0

3 5

3 5

3 0

FS= 0.855
E le v a tio n ( m )

FS= 0.755
3 0 2 5

E le v a tio n ( m )

2 5

2 0

2 0

1 5

1 5

1 0

1 0

0 0 5 1 0 1 5 2 0 2 5 3 0 3 5 4 0 4 5 5 0

0 0 5 1 0 1 5 2 0 2 5 3 0 3 5 4 0 4 5 5 0

D i s tanc e(m)

D i stanc e(m)

(a)

(b)

0 .7 6 6

4 5

4 0

3 5

3 0

E le v a tio n ( m )

2 5

FS= 0.800

2 0

1 5

1 0

0 0 5 1 0 1 5 2 0 2 5 3 0 3 5 4 0 4 5 5 0

D i s tanc e(m)

(c) Rajah 4.09: Analisis Cerun Asal Bagi Kawasan B . (a)Kaedah Bishop Dipermudah (b)Kaedah Fellenius c)Kaedah Janbu

0 .8 9 4

0 .7 8 5

4 5

4 5

4 0

4 0

3 5

3 5

FS= 0.894
3 0

FS= 0.785
3 0

E le v a t io n ( m )

E le v a t io n ( m )
5 1 0 1 5 2 0 2 5 3 0 3 5 4 0 4 5 5 0

2 5

2 5

2 0

2 0

1 5

1 5

1 0

1 0

0 0

0 0 5 1 0 1 5 2 0 2 5 3 0 3 5 4 0 4 5 5 0

D i s tanc e(m)

D i stanc e(m)

(a)
0 .8 0 0

(b)

4 5

4 0

3 5

3 0

FS= 0.800
E le v a t io n ( m )
2 5 2 0

1 5

1 0

0 0 5 1 0 1 5 2 0 2 5 3 0 3 5 4 0 4 5 5 0

D i s tanc e(m)

(c) Rajah 4.10: Analisis Cerun Bertingkat Bagi Kawasan B . (a)Kaedah Bishop Dipermudah (b)Kaedah Fellenius (c)Kaedah Janbu

0 .9

4 3

0 .8

5 6

4 5

FS= 0.943

4 5

FS= 0.856

4 0

4 0

3 5

3 5

3 0

3 0

E l e v a t i o n ( m )

2 5

E l e v a t i o n ( m )

2 5

2 0

2 0

1 5

1 5

1 0

1 0

0 0 5 1 0 1 5 2 0 2 5 3 0 3 5 4 0 4 5 5 0

0 0 5 1 0 1 5 2 0 2 5 3 0 3 5 4 0 4 5 5 0

D i s tanc e(m)

D i s tanc e(m)

(a)

(b)

0 .8

7 1

4 5

4 0

FS= 0.871

3 5

3 0

E l e v a t i o n ( m )

2 5

2 0

1 5

1 0

0 0 5 1 0 1 5 2 0 2 5 3 0 3 5 4 0 4 5 5 0

D i s tanc e(m)

(c) Rajah 4.11: Analisis Kombinasi Cerun Bertingkat dan Tembok Gabion Bagi Kawasan B . (a)Kaedah Bishop Dipermudah (b)Kaedah Fellenius (c)Kaedah Janbu

4 5

4 5

0 .4 6 9 4 0

4 0

0 .3 7 6

3 5

3 5

3 0

FS= 0.469
E le v a t io n ( m )

3 0

FS= 0.376

E le v a t io n ( m )

2 5

2 5

2 0

2 0

1 5

1 5

1 0

1 0

0 0 5 1 0 1 5 2 0 2 5 3 0 3 5 4 0 4 5

0 0 5 1 0 1 5 2 0 2 5 3 0 3 5 4 0 4 5

Di stanc e(m)

Di stanc e(m)

(a)
4 5 4 0 0 .4 0 4

(b)

3 5

3 0

E le v a t io n ( m )

2 5

FS=0.404

2 0

1 5

1 0

0 0 5 1 0 1 5 2 0 2 5 3 0 3 5 4 0 4 5

D i stanc e(m)

(c) Rajah 4.12: Analisis Cerun Asal Bagi Kawasan C . (a)Kaedah Bishop Dipermudah (b)Kaedah Fellenius (c)Kaedah Janbu

0 .5 0 2

0 .4 2 6

4 5

4 5

4 0

4 0

3 5

3 5

3 0

FS= 0.502
E le v a t io n ( m )

3 0

FS= 0.426

E le v a t io n ( m )

2 5

2 5

2 0

2 0

1 5

1 5

1 0

1 0

0 0 5 1 0 1 5 2 0 2 5 3 0 3 5 4 0 4 5

0 0 5 1 0 1 5 2 0 2 5 3 0 3 5 4 0 4 5

D i s tanc e(m)

D i s tanc e(m)

(a)
0 .4 4 8 4 5

(b)

4 0

3 5

3 0

FS= 0.448

E le v a t io n ( m )

2 5

2 0

1 5

1 0

0 0 5 1 0 1 5 2 0 2 5 3 0 3 5 4 0 4 5

D i s tanc e(m)

(c) Rajah 4.13: Analisis Cerun Bertingkat Bagi Kawasan C . (a)Kaedah Bishop Dipermudah (b)Kaedah Fellenius (c)Kaedah Janbu

65 4.5 Rumusan Analisis

Selepas analisis dijalankan dengan menggunakan kaedah Fellenius, kaedah Bishop Dipermudah dan kaedah Janbu, keputusan analisis bagi cerun bagi kawasan A, B dan C dinyatakan dalam Jadual 4.05.

Jadual 4.05: Keputusan Faktor Keselamatan Cerun ( ) Kawasan Pertama 53 47 57 Kawasan Kedua 51 49 Cerun Asal Cerun Bertingkat Cerun Asal Cerun Bertingkat Cerun Bertingkat dan Tembok Gabion Kawasan Ketiga 58 54 Cerun Asal Cerun Bertingkat 0.469 0.502 0.376 0.426 0.404 0.448 Kawasan Bishop 0.958 1.017 0.855 0.894 0.943 Kaedah Fellenius 0.930 0.962 0.755 0.785 0.856 Janbu 0.930 0.962 0.766 0.800 0.871

Berdasarkan daripada Jadual 4.04, didapati faktor keselamatan yang paling minimum ialah 0.376 iaitu analisis cerun asal bagi kawasan C dengan kaedah Felleius manakala faktor keselamatan tertinggi pula ialah 1.017 iaitu analisis cerun asal dengan kaedah cerun bertingkat dengan menggunakan kaedah Bishop Dipermudah di kawasan A.

Analisis yang dijalankan telah menunujukkan peningkatan faktor keselamatan di antara cerun asal dan cerun bertingkat di antara 4 % hingga 7 % dengan kaedah Bishop Dipermudah. Kaedah Fellenius pula menunjukkan peningkatan di antara 3 % hingga 12 %, manakala Kaedah Janbu pula ialah 3 % hingga 10 %. Apabila analisis dijalankan di kawasan yang telah menjalani kaedah pembaikan cerun bertingkat dan tembok gabion, didapati faktor keselamatan meningkat sebanyak 9% bagi kaedah Bishop

66 Dipermudah dan 12 % bagi Kaedah Janbu dan Fellenius berbanding dengan hanya menjalankan pembinaan cerun bertingkat sahaja. Jadual 4.06 menunjukkan rumusan peningkatan faktor keselamatan.

Jadual 4.06: Rumusan Peningkatan Faktor Keselamatan Kaedah Bishop Dipermudah(%) Cerun asal dan cerun bertingkat Gabungan cerun bertingkat dan tembok gabion Cerun asal dan gabungan cerun bertingkat dan tembok gabion 9 12 12 4-7 5 Fellenius (%) 3-12 8 Janbu (%) 3-10 8

Bagi kawasan B, didapati faktor keselamatan bagi cerun asal adalah kecil dan mempunyai sudut 57. Oleh kerana faktor keselamatan ini mempunyai nilai yang

kritikal, maka cerun di kawasan B telah dijalankan penstabilan cerun dengan kaedah pembinaan cerun bertingkat. Apabila cerun bertingkat yang mempunyai sudut cerun sebanyak 51 dijalankan, didapati kegagalan tidak berlaku di tumit cerun namun, masih tidak mempunyai faktor keselamatan yang minimum. Berikutan itu, penambahan

kaedah penstabilan dengan pembinaan tembok gabion telah dilakukan bagi menambahkan lagi nilai faktor keselamatan. Melalui analisis ini, penambahan tembok gabion yang menurunkan cerun kepada 49 masih menyebabkan berlaku kegagalan pada tumit cerun. Selepas analisis dijalankan, tiada sebarang kegagalan didapati pada cerun dan faktor keselamatan turut meningkat tetapi peningkatan faktor keselamatan masih berada di bawah tahap gagal. Ini berikutan pergerakan tanah yang masih berlaku dan boleh dilihat pada sistem saliran yang retak dan condong.

Sepertimana kawasan B, A dan C juga merupakan cerun yang telah menjalani kaedah penstabilan dengan cerun bertingkat. Melalui penggunaan analisis dengan

67 kaedah Bishop Dipermudah, Fellenius dan Janbu, didapati faktor keselamatan cerun telah meningkat berbanding dengan faktor keselamatan cerun asal.

Melalui analisis yang dijalankan dan pemerhatian di tapak tentang keadaan cerun ini, terdapat beberapa faktor yang memungkinkan berlakunya kegagalan cerun. Faktor yang menyebabkan kegagalan ini berlaku mungkin disebabkan oleh aktivitiaktiviti pembinaan Kolej Perdana yang telah dijalankan tidak lama dahulu. Aktiviti ini termasuklah penyediaan aras pembentukan seperti yang dikehendaki dalam lukisan tapak. Semasa penyediaan aras dilakukan, kemungkinan pokok dan tumbuh-tumbuhan yang sediaada telah dipotong sedangkan pokok dan tumbuh-tumbuhan ini berperanan untuk menyerap air larian permukaan, sekaligus mengelakkan kegagalan cerun berlaku.

Selain daripada itu, pemotongan atau penambakan di sepanjang satah cerun pula turut menyebabkan keseimbangan tanah akan terganggu. Oleh kerana di kawasan A mempunyai cerun setinggi 12 meter, kawasan B mempunyai cerun setinggi 27.8 meter, manakala kawasan C pula ialah setinggi 25 meter, didapati sudut cerun itu sendiri mempunyai nilai yang tinggi sedangkan cerun yang baik perlu mempunyai sudut yang kurang daripada 53. Oleh itu, gangguan pada satah garis keupayaan gelinciran

menyebabkan kestabilan cerun akan terganggu dan kegagalan cerun akan berlaku.

BAB 5

KESIMPULAN

5.1

Kesimpulan

Dewasa ini, kegagalan cerun semakin dipandang serius oleh pelbagai pihak. Kejadian-kejadian tanah runtuh yang berlaku di Malaysia telah memberi kesedaran kepada kita tentang kepentingan menjaga alam sekitar. Kawasan Kolej Perdana,

Universiti Teknologi Malaysia juga pernah mengalami kegagalan cerun. Oleh itu, kajian tentang jenis kegagalan dan punca kegagalan cerun serta kaedah pembaikan yang berkesan perlu dijalankan bagi menjamin keselamatan penghuni kolej tersebut.

Dalam laporan Projek Sarjana Muda ini, analisis telah dijalankan bagi menguji keberkesanan kaedah pembaikan cerun yang telah dijalankan di Kolej Perdana. Kaedah pembaikan cerun yang telah dijalankan di kawasan tersebut ialah kaedah pembinaan cerun bertingkat, kaedah pembinaan tembok gabion, sistem saliran dan kaedah penanaman rumput. Namun, kajian keberkesanan hanya dijalankan pada kaedah

pembinaan tembok gabion dan kaedah pembinaan cerun bertingkat sahaja.

69 Oleh itu, kesimpulan yang boleh dibuat berdasarkan kajian ini ialah:

1. Kegagalan cerun di Kolej Perdana disebabkan oleh cerun yang terlalu curam dan saliran permukaan yang tidak baik menyebabkan hakisan berlaku di permukaan dan kekuatan tanah berkurang. Jenis kegagalan cerun ialah gelincir putaran.

2. Kaedah penstabilan cerun yang dipilih di tapak iaitu cerun bertingkat, pembinaan tembok gabion, penanaman tutup bumi dan sistem saliran adalah sesuai dalam meningkatkan faktor keselamatan.

3. Gabungan kaedah penstabilan cerun bertingkat dan tembok gabion berkesan dalam meningkatkan faktor keselamatan. Namun, dalam kes ini cerun masih berada dalam keadaan kritikal kerana pergerakan tanah dapat dilihat dengan jelas berikutan sistem saliran di kawasan tersebut juga sudah mulai retak dan condong.

5.2

Cadangan

Penulis mendapati pembaikan cerun yang telah dibuat belum mencapai faktor keselamatan yang selamat. Kelemahan-kelemahan perlu dibaiki supaya cerun di

kawasan kajian mempunyai faktor keselamatan yang lebih tinggi, seterusnya menjamin keselamatan penghuni kolej berkenaan.

Oleh kerana kaedah pembaikan cerun bertingkat telah dijalankan, kaedah pembinaan tembok gabion perlu dijalankan di kawasan A, B dan C. Selain daripada itu, semua cerun di kawasan A, B dan C perlu dilandaikan. Ini kerana cerun-cerun di kawasan ini melebihi 53. Malah, tanaman tutup bumi boleh ditanam di kawasan cerun

70 bagi menambahkan kestabilan dan mengelakkan hakisan daripada berlaku, seterusnya menambahkan nilai estetika di kolej tersebut.

Analisis-analisis yang dijalankan hanya mengambilkira tiga kaedah sahaja, namun, penggunaan kaedah analisis yang lebih banyak akan menghasilkan keputusan yang lebih tepat. Walaubagaimanapun, pemilihan kaedah hendaklah bersesuaian dengan kaedah tanah cerun di kawasan ini.

Kajian tapak dan ujian tanah di makmal adalah sangat penting dalam kerja geoteknik. Pengiraan parameter tanah bagi nilai kejelekitan dibuat berdasarkan hasil ujian tapak kerana sampel tidak terganggu gagal diperolehi. Oleh kerana terdapat pengiraan dibuat berdasarkan anggapan, kajian makmal yang lebih teliti perlu dijalankan supaya nilai-nilai pengiraan yang digunakan dalam analisis faktor keselamatan lebih tepat.

Penggunaan perisian SLOPE/W sememangnya berkesan dalam mencari nilai faktor keselamatan, namun, ketepatan faktor keselamatan boleh dibaiki dengan mengambilkira faktor-faktor kegagalan cerun yang mungkin terdapat di kawasan kajian. Oleh itu, penulis mencadangkan supaya kajian di kawasan dijalankan dengan lebih teliti bagi memastikan kegagalan cerun di Kolej Perdana tidak berlaku lagi.

71

RUJUKAN

1. Barry F. K. (2001). Surveying with construction Application. Prentice Hall.

2. Capper P. L and Cassie W. F (1971). The Mechanics of Engineering Soils. E. Tf .N. Spon. London.

3. Clayton C. R. I., Milititsky J and Woods R. I. (1993). Earth Pressure and Earth Retaining Structures Second Edition. Chapman and Hall.

4. Craig R.F. (1993). Mekanik Tanah Edisi Keempat. Universiti Teknologi Malaysia.

5. Das, BM (2000). Fundamentals of Geotechnical Engineering. California: Brocks/ Cole.

6. Fakulti Kejuruteraan Awam (2003). Teknologi Malaysia.

Nota Kuliah Mekanik Tanah.

Universiti

7. Hussein S. K. (1985). Textbook for Surveying. S. Chand and Company Ltd.

8. GEOSLOPE International Ltd. (2003) SLOPE/W Basic Edition. Printed in Canada 9. James V. P (1976). Soil Mechanics and Foundations. Charles E. Merrill: USA.

10. Jamilah Binti Jaadil (2000). Teknologi Malaysia.

Modul Pengajaran: Mekanik Tanah.

Universiti

72 11. Morgan R. P. C. and Rickson R. J. (1995). Slope Stabilization and Erosion Control a Bioengineering Approach. E and FN Spon.

12. Nurly Gofar and Khairul Anuar Kassim (2005). Engineering- Part 1. Prentice Hall

Introduction to Geotechnical

13. Perloff W. H. and Baron William (1976). Soil Mechanics. John Wiley and Sons.

14. Raharjo PP (2001). In situ Testings and Soil Properties Correlations. Universitas Katolik Parahyangan. 4th

15. Suhaimi A. Talib (1997).

Slope Instability: Selecting Remedial Measures.

Regional Conference in Geotechnical Engineering (GEOTROPIKA 97)

16. Sutton B. H. C. (1995). Problem Solution in Soil Mechanics. Longman Group UK Ltd., London.

17. Terry R. W. (1995). Geology Applied to Engineering. Prentice Hall.

73 LAMPIRAN A Pelan Kampus Universiti Teknologi Malaysia

Kolej Perdana, UTM (Kawasan Kajian)

74 LAMPIRAN B1 DATA LUBANG JARA 1 (BH1)

75

76

77 LAMPIRAN B2 DATA LUBANG JARA 2 (BH2)

78

79

80 LAMPIRAN B3 CROSS SECTION AA

81 LAMPIRAN C GRAF UNTUK MENDAPATKAN NILAI

Cara mencari nilai sudut geseran effektif, daripada data SPT (De Mellos, 1971 Analisis, USBR Data)

Nilai sudut geseran, daripada data SPT (Diperbaharui selepas Hanaka & Uchida,1996)

82 LAMPIRAN D DATA GRAVITI TENTU, Gs

83

LAMPIRAN E DATA KANDUNGAN LEMBAPAN,