Pengajaran ialah satu aktiviti atau proses berkaitan penyebaran ilmu

pengetahuan atau kemahiran tertentu. Ia meliputi perkara seperti aktiviti

perancangan, pengelolaan, penyampaian, bimbingan dan penilaian. Menurut

Thomas F. Green, tujuan mengajar ialah menukar tingkah laku dan kelakuan

pelajar melalui pemerolehan ilmu pengetahuan atau kepercayaan baru. Beliau

berpendapat, di dalam proses pengajaran, aktiviti latihan atau pelaziman adalah

satu usaha menukarkan tingkah laku pelajar. Manakala, teknik tunjuk ajar atau

indoktrinasi adalah digunakan untuk menyebarkan ilmu pengetahuan dan

kepercayaan baru.

Disini akan diterangkan tentang beberapa strategi dan pendekatan yang

digunakan oleh guru dalam proses pengajaran dan pembelajaran (P&P). Strategi

yang pertama ialah strategi pemusatan guru. Strategi ini melibatkan guru yang

memainkan peranan yang utama. Di dalam proses P&P, guru yang akan

mengawal persekitaran kelas, memberi penerangan dan murid hanya bertindak

sebagai pendengar sahaja. Terdapat beberapa ciri di dalam startegi ini iaitu yang

pertama ialah komunikasi antara guru dan murid adalah sehala kerana guru

bertidak sebagai penyampai dan murid hanya sebagai penonton. Ciri kepimpinan

guru adalah bersifat autokratik iaitu murid-murid tidak berpeluang untuk

menyumbangkan pendapat mereka kerana guru yang bertindak mengawal

keseluruhan kelas dan memberi arahan. Strategi ini lebih mengutamakan

pencapaian objektif pengajaran guru dan penyebaran ilmu pengetahuan lebih

diuatamakan berbanding penyebaran nilai murni dan perkembangan emosi.

Selain itu, perkara yang diutamakan ialah pencapaian murid dalam keputusan
peperiksaan dan ujian serta teknik pengajaran guru ditumpukan kepada

penyampaian fakta secara menghafal. Oleh yang demikian, murid tidak dapat

membuat interpretasi sendiri dan mereka menjadi kurang pasif serta sifat-sifat

sosial yang positif kurang dapat dipupuk.

Seterusnya ialah berkenaan dengan strategi berpusatkan murid. di

bawah strategi ini, murid memainkan peranan yang utama. Murid digalakkan

untuk bergiat aktif dalam proses P&P dan guru hanya sebagai pemimpin untuk

membimbing murid dalam menjalankan aktiviti sama ada secara berkumpulan

atau individu. Perkara yang menajdi pertimbangan asas semasa menggunakan

strategi ini adalah kaedah kumpulan, inkuiri penemuan, perbincangan,

penyelesaian masalah, bermain, simulasi dan sumbangsaran. Perkembangan

murid adalah seimbang dan menyeluruh dari segi jasmani, emosi, rohani, intelek

dan sosial (JERIS). Selain itu, ujian formatif ditekankan dan keputusan ujian

kerap kali digunakan untuk mengesan kelemahan murid. Penyampaian guru pula

ditumpukan kepada pengajaran yang bermakna supaya murid memahami

maklumat yang disampaikan dan mereka berupaya membuat kesimpulan sendiri.

Di bawah strategi ini, murid dapat melibatkan diri secara aktif serta menunjukkan

sifat kreatif dan berinisiatif.

Strategi pengajaran yang berikutnya ialah strategi pemusatan bahan.

Strategi ini menjadikan guru sebagai fasilitator yang menekankan kepada

penggunaan alat bantu mengajar (ABM) seperti slaid, video, gambar, kaset,

radio, model, komputer dan sebagainya. Dalam strategi ini, guru menggunakan

ABM tersebut ketika proses P&P dijalankan. Ia bertujuan supaya proses P&P
menjadi lebih menarik dan penyampaian maklumat dapat dilakukan secara

berkesan. Murid-murid juga dapat belajar dengan bersemangat sekiranya guru

pandai menggunakan ABM yang sesuai.

Seterusnya ialah penerangan tentang pendekatan yang digunakan dalam

proses P&P. Terdapat tiga jenis pendekatan iaitu induktif, deduktif dan elektif.

Pendekatan induktif melibatkan aktivit mengumpul dan menafsir maklumat-

maklumat, kemudian membuat kesimpulan. Dalam penggunaan kaedah ini, guru

akan memulakan pengajarannya dengan memberikan beberapa contoh yang

khusus tetapi mengandungi satu prinsip yang sama. Berdasarkan contoh-contoh

yang diberikan, murid dibimbing memikir, mengkaji, mengenal pasti dan

mentafsir maklumat yang terkandung dalam contoh-contoh khusus itu, kemudian

kesimpulan yang diberikan. Di dalam situasi pelajaran yang menggunakan

pendekatan induktif ini, guru boleh mengemukakan contoh yang khusus, diikuti

soal jawab untuk membimbing murid-muridnya memerhati, mengkaji, mengenal

pasti prinsip atau fakta penting. Semasa menjalankan aktiviti P&P, guru tidak

digalakkan memberi sebarang penerangan atau menghuraikan kesimpulan itu.

Guru hanya membimbing murid melalui aktiviti soal jawab, mentafsir dan

membuat kesimpulan daripada contoh yang kemukakan. Kelebihan pendekatan

induktif ini ialah murid melibatkab diri secara aktif, bersifat saintifik,

menggalakkan murid berfikir dan ia berpusatkan murid. Namun, terdapat juga

kelemahannya iaitu sukar mendapatkan kerjasama daripada murid-murid,

menggunakan banyak masa apabila murid-murid diminta memberikan contoh,

membebankan tugas guru kerana banyak persediaan harus dilakukan dan

kurang bermanfaat kepada murid pandai. Kaedah induktif adalah salah satu

kaedah mengajar yang sesuai digunakan untuk pelbagai mata pelajaran,

khususnya Matematik, Sains dan Bahasa.

Dalam melaksanakan aktiviti-aktiviti induktif dengan berkesan, guru perlu

memahami dan mematuhi prinsip-prinsip penggunaan strategi pengajaran

induktif yang dihuraikan seperti berikut :

• Sebelum memulakan aktiviti P&P secara induktif, guru harus

menyediakan contoh-contoh yang boleh menbantu murid membuat

rumusan.

• Disamping itu, soalan-soalan harus disediakan untuk membimbing

murid mendapat kesimpulan yang berkenaan

• Guru tidak harus memberi penerangan atau menghuraikan isi

pelajaran yang berkaitan dengan kesimpulan.

• Murid dibimbing melalui aktiviti soal jawab untuk mendapat kesimpulan

sendiri.

• Jenis contoh khusus yang diberikan haruslah dipelbagaikan, tetapi

mengandungi ciri yang sama serta mudah untuk membolehkan murid

mengenal pastinya.

• Contoh khusus yang dipilih haruslah sesuai dan mencukupi.

• Alat bantu mengajar harus disediakan untuk membantu murid

mendapatkan kesimpulan yang berkenaan.

 • Aktiviti pembelajaran secara induktif harus melibatkan penggunaan

deria-deria murid, khasnya penglihatan, pendengaran, hidu dan

sentuh.

• Proses P&P berdasarkan kaedah induktif harus mengikut urutan yang

tepat, iaitu daripada contoh spesifik kepada umum.

Berikutnya ialah pendekatan deduktif. Ia boleh dikategorikan sebagai

sesuatu pendekatan mengajar yang bermula daripada sesuatu atau beberapa

rumus, prinsip, hukum, teorem atau peraturan dikuti dengan aplikasinya keatas

contoh-contoh yang khusus. Kadangkala ia juga digunakanuntuk mendapatkan

kesimpulan yang baru daripada rumus yang telah diketahui. Kaedah ini

berlandaskan pendekatannya merupakan kaedah mengajar yang kompleks

kerana ia memerlukan murid memperolehi kefahaman yang mendalam,

pengetahuan yang cukup, serta berupaya memilih rumus yang telah diperolehi

dengan tepat untuk diaplikasikan pada contoh yang khusus. Guru memberitahu

murid objektif pelajaran pada peringkat awal. Murid dibimbing mengingat kembali

hukum yang berkaitan untuk membolehkan mereka menyelesaikan masalah atau

mendapatkan kesimpulan yang baru. Terdapat tiga jenis induktif iaitu

menyelesaikan masalah, membentuk kesimpulan baru dan membuktikan

hipotesis. Prinsip-prinsip bagi pendekatan deduktif ialah :

• Peringkat permulaan masalah atau hipotesis haruslah didedahkan

terlebih dahulu.
 • Murid-murid harus dibimbing mengingat kembali kesimpulan, prinsip

atau teori yang membolehkan mereka menyelesaikan masalah atau

hipotesis yang telah didedahkan

• Kesimpulan,prinsip atau teori yang digunakan untuk menyelesaikan

masalah atau membuktikan hipotesis haruslah duketahui serta

difahamkan.

• Penggunaan deduktif haruslah mengikut haruslah mengikut prosedur

yang betul.

• Proses menyelesaikan masalah atau membuktikan hipotesis tidak

terhad kepada menggunakan satu kesimpulan, prinsip atau teori yang

telah dipelajari.

• Guru sendiri tidak perlu melaksanakan cara penyelesaian masalah

atau menghuraikan cara membuktikan hipotesis, tetapi membimbing

murid melalui aktiviti soal jawab sehingga mereka menjalankan aktiviti

penyelesaian masalah.

Kelebihan deduktif ialah ia merupakan cara yang mudah untuk

menyampaikan isi-isi pelajaran, menjimatkan masa dan tenaga, amat sesuai

untuk murid-murid bertahap kogniif tinggi dan mudah menyempurnakan sukatan

pelajaran. Kelemahannya pula ialah kurang bermanfaat untuk murid-murid yang

lemah, ia lebih berpusatkan guru dan kurang menggalakkan kemahiran berfikir.

 Pendekatan yang terakhir ialah pendekatan elektif. Ia menggunakan

kedua-dua pendekatan induktif dan deduktif secara serentak. Dalam konteks

pendidikan, ia merupakan gabungan pendekatan-pendekatan yang digunakan

sebagai strategi pengajaran untuk melaksanakan sesuatu pelajaran di dalam

kelas. Banyak digunakan dalam pengajaran Sains dan Matematik, khasnya

menggabungkan pendekatan induktif dan deduktif. Disamping itu, pendekatan ini

juga sesuai digunakan sebagai strategi pengajaran dalam aktiviti kumpulan.

Khasnya, semasa melaksanakan aktiviti pemulihan dan penggayaan secara

serentak. Sehubungan ini, guru akan menggunakan pendekatan dan strategi

pemusatan bahan untuk kumpulan bagi aktiviti penggayaan. Strategi pemusatan

guru untuk aktiviti pemulihan.

Kesimpulannya, setiap strategi dan pendekatan yang digunakan bagi

melaksanakan proses P&P mempunyai tujuan, kelebihan dan kelemahan

masing-masing. Oleh yang demikian, guru memainkan peranan yang penting

dalam menggunakan strategi dan pendekatan yang sesuai dengan tahap

keupayaan murid-muridnya supaya proses P&P dapat dijalankan secara menarik

dan berkesan,