Fizik dan Pengukuran

Pengukuran dalam kehidupan seharian

Pengukuran kualitatif adalah perkataan seperti berat atau panas Pengukuran kuantitatif melibatkan nombor (kuantiti) dan unit, dan bergantung kepada
kebolehpercayaan alat pengukur keadaan berjaga-jaga oleh individu yang membuat pengukuran

Suatu kuantiti fizik yang dinyatakan dalam suatu unit boleh ditukarkan untuk dinyatakan dalam unit yang lain.

Penukaran Unit
Sistem Unit International (SI)

1 kg 1 liter 1 km 1m 1 cm 1 minit 1 jam 1 hari

= = = = = = = =

1000 g 1000 ml 1000 m 100 cm 10 mm 60 saat 60 minit 24 jam

Contoh :
Tukar 5 km kepada m: Unit baru :5 km x 1,000 m =5,000 m km 2. Tukar 7,000 m kepada km Unit baru :7,000 m x 1 km =5 km 1000m 3. Tukar 55.00 km/j kepada m/s 55.00 km x 1000 m x 1 j___ = 15.28 m/s j 1 km 3600 s
1.

Contoh :
4. Tukar 2 m2 kepada cm2 2 m2 x 100 cm x 100 cm = 20,000 cm2 m m 5. Tukar 300 cm3 kepada m3 300 cm3 x 1 m x 1 m x 1 m = 0.0003 m3 100cm 100cm 100cm

6. Tukar 0.800 g/cm3 kepada kg/m3

0.800 g x 1 kg x 100cm x 100cm x 100cm = 800 kg/m3 cm3 1000g 1m 1m 1m

Imbuhan SI
Imbuhan
teragigamegakilodesisentimilimikronanopiko-

Simbol
T G M k d c m n p

Faktor daraban
1012 109 106 103 10-1 10-2 10-3 10-6 10-9 10-12

Ujian konseptual
1. Susun dalam urutan menurun nilai-nilai berikut: 0.04710 Mm 4.71 km 0.00471 Gm 471000 m

0.00471 Gm 471000 m 0.04710 Mm 4.71 km

2. Susun dalam urutan menaik nilai-nilai berikut: 700 g 0.0007 kg 7000000 ng 700 g 7000000 ng 0.0007 kg

Bentuk Piawai
Ukuran yang terlalu kecil atau terlalu besar ditulis dalam bentuk piawai supaya lebih ringkas, kemas dan mudah dibaca

Ax

n 10

di mana 1 A < 10 n ialah integer positif atau negatif

(Ukuran yang kurang daripada 1, n bernilai negatif)
Jisim Bumi = 6 020 000 000 000 000 000 000 000 kg = 6.02 x 1024 kg Diameter satu molekul minyak = 0.000 000 000 74 m = 7.4 x 10-10 m

Numbers expressed in Powers-of-10 Notation 247 186,000 4,705,000,000 602,200,000,000,000 0.025 0.0000408 0.00000010 0.00000000000000016 2.47 x 102 1.86 x 105 4.705 x 109 6.022 x 1014 2.5 x 10-2 4.08 x 10-5 1.0 x 10-7 1.6 x 10-16

Note : the exponent (power of 10) is increased by 1 for every place the decimal point is shifted to the left and is decreased by 1 by every place the decimal point is shifted to the right

Had Pengukuran
Kejituan

(Accuracy) suatu ukuran sejauh mana sesuatu nilai yang diukur sama dengan nilai sebenar
Kepersisan

(Precision) suatu ukuran sejauh mana satu siri ukuran adalah hampir/sama antara sama lain

Contoh: Kejituan
Siapa

lebih jitu apabila mengukur sebuah buku yang mempunyai panjang sebenar 17.0cm? Susila: 17.0cm, 16.0cm, 18.0cm, 15.0cm

Amalina: 15.5cm, 15.0cm, 15.2cm, 15.3cm

Contoh: Kepersisan
Siapa lebih persis apabila mengukur buku panjang 17.0cm yang sama?

Susan: 17.0cm, 16.0cm, 18.0cm, 15.0cm

Amy: 15.5cm, 15.0cm, 15.2cm, 15.3cm

Contoh: Evaluate whether the following are precise, accurate or both.

Tidak Jitu

Tidak Jitu

Jitu

Tidak Persis

Persis

Persis

Precision and Accuracy

Neither accurate nor precise

Precise, but not accurate

Precise AND accurate

Ralat dalam pengukuran

Perbezaan antara suatu nilai pengukuran dengan nilai sebenar

Ralat = Nilai ukuran/experimen nilai sebenar

Ralat % ralat 100% Nilai sebenar
Contoh : arus sebenar Io yang mengalir melalui suatu mentol ialah, 2.0 A tetapi bacaan yang diambil pada suatu ammeter ialah 1.8 A Ralat bacaan ammeter = 2.0 1.8 = 0.2 A

0.2 % ralat 100% 10% 2.0

Ralat pada Alat Pengukur

Bacaan yang diperoleh dengan alat pengukur mempunyai ketakpastian atau ralat

Anggaran ralat alat pengukur

Alat Pengukur Pembaris Ralat 0.1 cm Contoh Bacaan (10.0 0.1) cm

Angkup Vernier
Tolok skru Mikrometer Jam randik Termometer

0.01 cm
0.01 mm 0.1 s 0.5 oC

(3.01 0.01) cm
(1.41 0.01)mm (52.5 0.1)s (30.0 0.5) oC

Ammeter
Voltmeter Silinder Penyukat

0.1 A
0.05 V 0.5 cm3

(1.7 0.1)A
(0.55 0.05)V (57.5 0.5)cm3

Ralat Bersistem

ketidakpastian pengukuran yang disebabkan oleh alat, pemerhati atau persekitaran Saiz ralat sentiasa tetap, bacaan sentiasa lebih atau sentiasa kurang daripada nilai sebenar Punca-punca ralat bersistem:

ralat sifar ralat ralat peribadi pemerhati batasan seseorang misalnya masa tindak balas ketidaksempurnaan alat alat ditentukurkan pada suhu atau medan magnet yang berlainan anggapan salah anggapan g = 9.81 ms-2 perubahan persekitaran luar seperti suhu, tekanan

Ralat Bersistem

tidak boleh dihapuskan atau dikurangkan mengulangi bacaan yang diambil tetapi, ia boleh dikurangkan atau dihapuskan dengan:
membuat

perubahan dan merekabentuk semula eksperimen dengan mengambil kira semua perubahan yang mungkin wujud di dalam eksperimen tersebut ralat sifar ralat mengulangi eksperimen dengan menggunakan alat radas dan kaedah yang berbeza, contohnya menyemak masa yang diukur oleh jam randik dengan menggunakan sebuah jam lain menjalankan eksperimen dengan lebih cermat, contohnya menyemak ralat sifar tolok skru mikrometer

Ralat Rawak

ketidakpastian pengukuran yang disebabkan oleh pemerhati semasa membuat pengukuran nilai yang diukur kadang kala lebih besar atau kadang kala kurang daripada nilai sebenar, iaitu ralat positif atau ralat negatif Punca-punca ralat rawak:

salah membaca skala salah membilang ayunan salah tekanan yang dikenakan apabila menggunakan mikrometer ralat paralaks

dapat dikurangkan dengan mengulangi bacaan dan mengambil min bacaan-bacaannya

Kejituan, kepersisan dan kepekaan

1. Kejituan suatu pengukuran boleh ditambahkan dengan (a) pengulangan pengukuran (b) mengelakkan ralat sifar (c) mengelakkan ralat paralaks 2. Kepersisan suatu pengukuran boleh ditambahkan dengan menggunakan suatu kanta pembesar semasa membaca skala alat pengukur. 3. Kepekaan (a) suatu alat pengukur dikatakan peka jika ia dapat mengesan perubahan yang kecil dalam kuantiti fizik yang diukur (b) Satu miliammeter adalah peka daripada satu ammeter kerana perubahan arus 1 mA dapat dikesan oleh miliammeter tetapi tidak dapat dikesan oleh ammeter (c) tolok skru mikrometer lebih peka daripada angkup vernier

Angka Bererti (Significant Figures)

Pengukuran mana yang paling jitu/baik?
Apakah nilai ukuran?

Apakah nilai ukuran?

Apakah nilai ukuran?

Nilai ukuran 0.607 m paling jitu sebab ia memberikan bilangan angka bererti paling banyak selepas titik perpuluhan

Angka Bererti
Angka

bererti dalam suatu pengukuran merangkumi semua digit yang diketahui, dan termasuk digit akhir yang dianggarkan menunjukkan kepersisan dan kejituan suatu pengukuran

Angka Bererti, kejituan dan kepersisan

Peraturan mengira Angka Bererti

1. Angka bukan sifar adalah angka bererti

3456 4 angka bererti 2. Sifar antara dua angka bukan sifar adalah angka bererti 403 3 angka bererti 16.07 4 angka bererti 3. Sifar selepas titik perpuluhan adalah angka bererti 9.300 4 angka bererti

Peraturan mengira Angka Bererti

4. Sifar pada permulaan suatu nombor perpuluhan bukan angka bererti (tujuan untuk menunjukkan kedudukan titik perpuluhan) 0.0486 3 angka bererti 5. Sifar sebelah kanan suatu nilai merupakan atau mungkin bukan suatu angka bererti 150 2 angka bererti jika nilai antara 140 dan 160 150 3 angka bererti jika nilai antara 149 dan 151

Peraturan mengira Angka Bererti

Terdapat dua situasi khas yang mempunyai angka bererti yang tak terhingga (infiniti) 1. Item yang dikira
23 orang atau 425 paku payung

2. Kuantiti yang ditakrif secara tepat

60 minit = 1 jam

Latihan

Nyatakan bilangan angka bererti untuk yang berikut

1.0070 m 5 AB 17.10 kg 4 AB 100,890 L 4 @ 5 AB 3.29 x 103 s 3 AB 0.0054 cm 2 AB 320 mL 2 @ 3 AB 5 epal infiniti

Nilai yang dikira

Nilai pengukuran

Angka Bererti dalam Pengiraan

1. Penambahan/penolakan
jawapan akhir yang didapati seharusnya mempunyai bilangan tempat perpuluhan seperti yang terdapat pada pengukuran yang mempunyai tempat perpuluhan paling sedikit 2.33 cm 5.232 cm +3.0 cm - 2.35 cm 5.33 cm = 3.3 cm 2.882 = 2.88 cm

Angka Bererti dalam Pengiraan

1. Pendaraban/pembahagian
jawapan akhir yang didapati seharusnya mempunyai bilangan angka bererti seperti yang terdapat ukuran yang mempunyai bilangan angka bererti yang paling sedikit 4.85 cm x 0.337 cm = 1.63445 = 1.63 cm2 11.5 kg 1.637 m3 = 7.025045816 = 7.03 kgm-3

Latihan
Pengiraan 3.24 m x 7.0 m Drp kalkulator : 22.68 m2 Jawapan 23 m2 0.05 cm2 240 m/s 5870 kgm 2.96 g/mL 3.0 m2

100.0 g 23.7 cm3

710 m 3.0 s 1818.2 kg x 3.23 m 1.030 g x 2.87 mL 2.4 m x 1.25 m

4.219409283 g/cm3 4.22 g/cm3 236.6666667 m/s 5872.786 kgm 2.9561 g/mL 3 m2

0.02 cm x 2.371 cm 0.04742 cm2

Angka Bererti dalam Pengiraan

Syarat Pembundaran
jawapan yang dikira tidak boleh lebih persis daripada pengukuran yang paling kurang persis, jadi nilai yang dikira perlu dibundarkan
1. Jika digit itu 5 atau lebih (bermakna 5,6,7,8,9) - Tambahkan 1 kepada digit di nilai tempat yang hendak dibundarkan 2. Jika digit itu kurang daripada 5 (bermakna 4,3,2,1,0) - Kekalkan digit di nilai tempat yang hendak dibundarkan 3. Satu atau lebih angka bererti harus dikekalkan sepanjang suatu pengiraan dan hanya dibundarkan pada peringkat /jawapan akhir

Latihan
Bundarkan kepada bilangan angka bererti yang dinyatakan (a)26.142 (3AB) 26.1 (b)10.063 (3AB) 10.1 (c) 0.0997 (2AB) 0.10 (d)5.70 x 365 (2AB) 2100

Quantity

Unit

Base SI Units Symbol

Length
Mass Temperature Time

meter
kilogram kelvin second

m
kg K s mol cd a

Amount of mole Substance Luminous Intensity candela Electric Current ampere

Derived SI Units (examples)

Quantity Volume unit cubic meter Symbol m3

Density Speed
Newton Energy Pressure

kilograms per kg/m3 cubic meter meter per second m/s

kg m/ s2 Joule (kg m2/s2) Pascal (kg/(ms2) N J Pa