PROGRAM PEMULIHAN KHAS

PENDIDIKAN
PEMULIHAN KHAS
DI SEKOLAH RENDAH:
LATAR BELAKANG,
KONSEP, DASAR
DAN STRATEGI
PERLAKSANAAN
 Latar Belakang
1967 - Kementerian Pendidikan telah melaksanakan
program pemulihan dengan menggunakan
strategi “Withdrawal System.”
1975 - Pusat Perkembangan Kurikulum menjalankan
projek percubaan “Pendidikan Imbuhan”
bagi tahap satu (Tahun 1 hingga 3) dengan
menggunakan strategi di mana pemulihan
dijalankan oleh guru kelas / mata pelajaran.
1994 - Program Khidmat Guru Pendamping bagi
meningkatkan aktiviti pengayaan dan
pemulihan dalam kelas KBSR.
1998 - Program Intervensi 3 M.
2000 - “Multiple Intelligence”
 Laporan Jawatankuasa Kabinet Perlaksanaan
Dasar Pelajaran Kebangsaan 1979 :
(PERAKUAN 5)

“ Adalah diperlukan supaya perkara-perkara yang

berkaitan dengan langkah-langkah mengadakan
pengajaran pemulihan selepas daripada
Ujian Rujukan Kriteria dijalankan, diteliti dan
diperbaiki. Antara lain perkara-perkara tersebut
termasuklah mendalami kaedah dan pengajaran,
bahan-bahan yang lebih kecil, peruntukan guru bagi
mengendalikan pengajaran pemulihan serta
penggunaan bahan-bahan tertentu ”
 Takrifan

“ … kanak-kanak pemulihan adalah kanak-kanak yang

mempunyai intelek dan kecerdasan yang rendah dan
kurang kebolehan menerima pendidikan biasa.”
(A.E. Tansley dan Gulliford)
“ … kanak-kanak pemulihan ialah kanak-kanak yang
kurang daya taakul, kurang kemampuan membuat
sesuatu keputusan atau kesimpulan dan kurang
memahami tentang perkara-perkara yang abstrak”.
(M.F. Clough)
“ Pendidikan Pemulihan di Malaysia ialah untuk murid-
murid yang gagal menerima pelajaran dan mereka ini
berkemungkinan mempunyai kecerdasan yang tinggi,
sederhana dan yang di bawah sederhana”.
(Sharifah Rahmah Ali)
 Takrifan
“ Pendidikan Pemulihan ialah tindakan-tindakan pendidikan khas
yang digunakan untuk memenuhi keperluan-keperluan kanak-
kanak yang menghadapi kesulitan pembelajaran, kanak-kanak
pemulihan menghadiri kelas khas dalam sekolah biasa, atau pusat
pemulihan khas secara sambilan, atau menyertai kumpulan yang
diundurkan dari kelas biasa untuk diajar oleh seorang guru
pemulihan.”
(National Association for Remedial Education
‘NARE’ Great Britain - 1977)

“ Pemulihan dalam KBSR ialah proses pengajaran dan

pembelajaran yang khusus untuk murid-murid yang menghadapi
masalah atau kesukaran belajar dalam menguasai satu-satu
kemahiran membaca, menulis dan mengira”.
(Panduan Am KBSR - 1982)
 Konsep
Dalam proses pendidikan, pendidikan pemulihan
ialah:

“Suatu perkhidmatan yang diadakan khusus untuk

murid-murid yang menghadapi kesulitan
pembelajaraan khususnya dalam menguasai satu-
satu kemahiran membaca, menulis dan mengira
sebagai kemahiran asas yang menjadi fokus
KBSR”.
Objektif Program Pemulihan Khas

3. membantu murid-murid mengatasi masalah dalam penguasaan

kemahiran-kemahiran asas dengan pendekatan, kaedah, bahan-bahan
pengajaran alternatif selaras dengan keupayaan dan
potensi serta minat mereka;

8. memberi khidmat layanan dan perhatian individu dari segi

pembelajaran mengikut kadar perkembangan intelek kanak-kanak
yang berbeza di antara satu dengan yang lain;

10. memperkembangkan potensi murid-murid semaksimum mungkin;

12. meneruskan proses pembelajaran murid-murid dalam sistem

persekolahan biasa;

15. membantu memupuk dan memperkembangkan konsep kendiri

dan sikap positif terhadap pelajaran;

18. membantu menyelesaikan masalah sikap dan tingkah laku yang

negatif, yang boleh menjejaskan pelajaran;
Objektif Program Pemulihan Khas

7. menyuburkan emosi, mental, sosial, dan intelek

terutama bagi murid-murid yang datang
daripada keluarga yang bermasalah;

8. memberi peluang atau keseronokan kepada

murid-murid untuk belajar dan merasa
gembira di atas kejayaan dan kemajuan yang dicapai.
 Dasar Pelaksanaan
Surat Pekeliling Kementerian Pendidikan. (yang masih digunapakai):

• Surat Pekeliling Bahagian Sekolah-Sekolah KPM.

Bil.KP(BS)8691/Jld.II/(32) bth. 22 Januari 1985.
“Guru Khas Pendidikan Pemulihan”

• Surat Pekeliling Bahagian Sekolah-Sekolah KPM.

Bil.KP(BS)8502/5/PK/Jld.V (26) bth. 18 Januari 1986.
“Kelas Khas Pemulihan Di Sekolah Rendah”

• Surat Pekeliling Bahagian Sekolah-Sekolah KPM.

Bil.KP(BS)8502/PK/Jld.V (34) bth. 30 Jun 1989.
“Guru Khas Pemulihan Dan Penubuhan Kelas Khas
Pemulihan Di Sekolah Rendah”
 Perjawatan Guru Khas Pemulihan Di Sekolah Rendah
• Semua sekolah rendah kecuali sekolah kecil (under
enrolment) diperuntukkan satu (1) perjawatan Guru
Khas Pemulihan.
• Peruntukan Guru Khas Pemulihan tidak termasuk
dalam perkiraan peruntukan guru asas (n x 1.5).
• Guru Khas Pemulihan tidak terlibat sebagai guru
penganti kepada guru asas atau sebagai guru
kelas sesuatu darjah.
• Guru Khas Pemulihan berkhidmat sepenuh masa
melaksanakan program pendidikan pemulihan.
• Penutupan Kelas Khas Pemulihan atau pemberhentian
program pendidikan pemulihan perlu mendapat
kelulusan bertulis daripada Pengarah Pendidikan Negeri.
 Perjawatan Guru Khas Pemulihan
550 550 556 560 564
600 529

500
370
352 358
400

300

200

100

0
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

Peruntukan
JENIS-JENIS PROGRAM
Pemulihan Dalam Kelas

Pemulihan KBSR
dalam kelas biasa - bantu murid lemah menguasai
kemahiran yang telah dipelajari

KIA2M
oleh BPK -bantu murid th 1 menguasai kemahiran asas
2M (membaca dan menulis) dikehendaki menduduki
Ujian Pelepasan sebelum di’bebas’kan
gagal Ujian Pelepasan 3 – masuk ke kelas
Pemulihan Khas pd th berikutnya

PROTIM
Program Pemulihan 3M
Membantu murid th 6 menguasai 3M
Dilaksana selepas menduduki UPSR
Pemulihan Khas

Sistem Penarikan Keluar (withdrawal System)

murid yang dikenalpasti ke kelas pemulihan
pd waktu tertentu utk BM dan Matematik
dihantar balik ke kelas setelah menguasai kemahiran asas
yang ditentukan

Kelas Khas
murid yang dikenalpasti dimasukkan ke dalam kelas
secara sepenuh masa dihantar balik ke kelas biasa
setelah menguasai tahap prestasi yang ditentukan
dalam kemahiran asas 3M
MURID PEMULIHAN KHAS

Kanak-kanak belajar pada kadar yang berbeza dan

mengikut beberapa kajian mereka hanya belajar bila
telah ‘bersedia’

Perkembangan Murid Pemulihan dipengaruhi oleh

• Rencatan akal ringan

• Kurang peluang
• Budaya / ekonomi tersekat
• Gangguan emosi
• Kurang upaya sensori
• Bermasalah dalam pembelajaran secara khusus
• Ganjaran intrinsik
 MURID PEMULIHAN KHAS

• Perlukan masa tambahan untuk menyelesaikan

sesuatu tugasan (task)
• Kanak-kanak perlu ditawarkan dengan insentif
yang sesuai – boleh ditangguhkan supaya kanak-kanak
belajar bersabar
• Pemakanan yang betul –
sarapan yang berkualiti dan tepat pada masanya
• Tidur yang mencukupi –
boleh menambahbaik prestasi mereka
• Guru/ibu bapa perlu mencari bahan atau apa-apa
sumber yang boleh memudahkan,
• menjadikan pembelajaran lebih
bermakna dan relevan.
CIRI-CIRI PELAJAR YANG MEMERLUKAN PEMULIHAN (SLOW LEARNERS)

Secara umumnya kanak-kanak ini dapat dikenal pasti melalui beberapa

ciri yang dipamerkan, ini bergantung juga kepada peringkat umur dan
aras kesukaran yang digunakan di sekolah.

• Kurang matang dalam hubungan dengan orang lain dan di sekolah

• Tidak dapat menyiapkan tugasan yang kompleks dan sangat lambat bekerja
• Hilang kawalan masa, tidak boleh memindahkan apa yang telah dipelajari
dalam situasi baru
• Sukar menguasai kemahiran yang bersifat akademik, seperti
membaca jadual waktu atau dalam menguasai peraturan mengeja
• Tidak dapat merancang objektif jangka panjang-
lebih suka merancang untuk keperluan semasa.
• Bermasalah dalam pengurusan masa kerana bermasalah
dalam memberi tumpuan
• Lemah daya ingatan – Pengamatan, kemahiran asas dan pertuturan
• Kurang yakin diri, kurang tekun, kurang pengalaman
• Perbendaharan kata terbatas, tidak kreatif,
• Kesukaran mengawal emosi, menerima konsep mendiskriminasi
dan memahami perkaitan
• Kesihatan sering terganggu, ponteng sekolah, bermasalah tingkah laku
• Bersikap egosentrik
Slow learners differ from reluctant learners.
A slow learner initially wants to learn,
but has a problem with the process.

A reluctant learner is not motivated and can also

be passive aggressive,
creating more problems for teachers and parents
through non-cooperation.

Reluctant learners seldom have learning disabilities.

 Carta Alir Pelaksanaan Program Pendidikan Pemulihan

Tidak
Pengumpulan Ramalan diterima
Pencalonan
Maklumat Penentuan
Pengambilan
Awal
Tidak
diterima Analisis
Ujian
Keputusan dan
Saringan
Diagnosis Penentuan Calon
Diterima
(Ujian Diagnostik)
Meneruskan
P&P

Perancangan P&P Penilaian Analisis

Balik ke
Pengajaran Pencapaian Keputusan
Kelas Biasa

Susulan
 Pencalonan
Siapa mencalonkan murid ?
Guru Kelas - berdasarkan prestasi mata pelajaran
asas dan keputusan ujian.
Guru Besar - berdasarkan kad laporan
kemajuan murid dan pemerhatian.
Ibu bapa / - berdasarkan pencapaian dalam
Penjaga mata pelajaran asas.

Bila mencalonkan murid ?

Tahun 1 - selepas penilaian yang pertama / enam - lapan
minggu persekolahan atau pemulaan penggal ke 2.
Tahun 2 - selepas meninjau prestasi mata pelajaran
&Tahun 3 asas tahun sebelumnya. Awal tahun akademik.
Pengumpulan Maklumat

Apakah maklumatnya ?
• Latar belakang taraf pendidikan ibu bapa / penjaga.
Sumber-sumber untuk mendapatkan maklumat:
• Rekod-rekod sekolah - Peribadi, Prestasi dan Kesihatan.
• Perbincangan dengan Guru Besar.
• Perbincangan dengan Guru Kelas.
• Perbincangan dengan ibu bapa / penjaga.
• Borang Rujukan.
• Pemerhatian oleh Guru Pemulihan.
Mengapa maklumat penting ?
Untuk memahami murid yang dicalonkan berkaitan:

• Kesihatan dan sosio-ekonomi keluarga.

• Kehadiran dan ketetapan masa ke sekolah.
• Perkembangan sosial.
• Tingkahlaku umum dan kegemaran.
• Kelemahan dalam mata pelajaran asas.

Maklumat adalah elemen penting bagi ramalan

penentuan proses selanjutnya -

menduduki Ujian Saringan.

Ujian Saringan (US)
• US ialah satu alat untuk meninjau secara am kelemahan
dan kekuatan murid dalam kemahiran mata pelajaran asas.
• Instrumen US didasarkan kepada apa yang sudah dipelajari
oleh murid dalam kelas biasa.
• Menguji murid yang dijangka memerlukan perkhidmatan
pendidikan pemulihan.
Faktor yang menentukan bilangan murid :
• Skor yang rendah dalam Ujian Saringan.
• Jumlah yang dapat diselenggarakan oleh guru pemulihan.
• Masalah murid.
• Kemudahan ruang untuk kelas pemulihan.
Ujian Diagnostik (UD)

• UD bertujuan untuk menunjukkan kelemahan dan

kekuatan murid dalam mata pelajaran asas dan
pengamatan secara khusus.

• UD terdiri daripada Ujian:

- Pengamatan

- Mata pelajaran asas (BM dan MATEMATIK)

• Analisis keputusan UD dikumpul, direkod dan

diberi interprestasi dengan cermat untuk menentukan
masalah khusus dialami oleh murid.

• Rancangan pengajaran dan pembelajaran dirancang

berdasarkan interpretasi analisis keputusan UD.
Pengajaran & Pembelajaran
Perkara penting dalam proses pengajaran:
• Sebelum mengajar Guru Khas Pemulihan perlu
mengetahui 2 perkara penting:
- Apa yang diketahui oleh murid sebelum mengajar.
- Apa yang dipelajari oleh murid selepas mengajar.

• Maklumat penting ketika merancang:

- Maklumat individu murid.
- Sebab-sebab memasuki program pemulihan.
- Diagnosis - ujian dan penilaian.
- Analisa kesalahan.
- Faktor-faktor sampingan.

• Pengelolaan :
- Pengelolaan bahan pengajaran.
- Kaedah yang hendak digunakan.
- Kaedah berdasarkan kemampuan murid
(berpusatkan kepada murid).
Pengajaran & Pembelajaran
Format “Pengajaran”
• Butiran mengenai murid:
- Sebab-sebab memasuki program pemulihan.
- Diagnosis - ujian dan penilaian.
- Analisa kesalahan.
- Faktor-faktor sampingan.
• Rancangan Pengajaran:
- Obejktif pengajaran
- Kaedah
- Alat.
• Penilaian:
- Ujian
- Keputusan
- Pencapaian Objektif
- Komen / Cadangan.
Penilaian Perkara utama dalam penilaian
• Rekod Kemajuan menunjukkan pencapaian
murid selepas pengajaran.
• Bahagian penilaian mata pelajaraan bahasa:
- mengenal abjad
- membunyi/menyebut huruf-huruf
- mengenal/menyebut perkataan
- membaca dengan fahaman
- mengeja
• Bahagian penilaian mata pelajaran matematik:
- membilang
- mengenal angka
- mengetahui proses-proses asas
- yang berkaitan denan wang
- timbangan, ukuran dan masa.
• Perbandingan antara pencapaian ujian pra dan pos.
• Penyimpanan rekod prestasi / kemajuan individu murid.
Kemudahan Fizikal
Keperluan ruang bagi Kelas Pemulihan Khas
 Bilik / Ruang keluasan 3 “bay” (saiz satu bilik darjah biasa)
bagi
sekolah yang diperuntukkan kemudahan satu bilik untuk Kelas
Pemulihan Khas sebagaimana dalam pelan asal dan surat
penyerahan bangunan sekolah.

 Bilik / Ruang keluasan 2 “bay” bagi sekolah yang tiada / tidak

Tigadiperuntukan kemudahan bilik Kelas
alternatif mengadakan untuk Kelas PemulihanKhas
Pemulihan Khas.
 Dua (2) atau lebih kelas bagi setiap darjah – 3 atau 4 orang
murid sahaja dari setiap kelas.
 Satu (1) kelas bagi setiap darjah – murid dari darjah lain boleh
diambil bagi sesuatu sessi pengajaran & pembelajaran tetapi tidak
melebih 15 orang.
 Dari satu darjah sahaja bilangannya antara 6 hingga 10 orang
murid sahaja.
Persoalan yang perlu dibincangkan dalam
perbengkelan.

1. Bagaimana aktiviti Pengajaran dan

Pembelajaran boleh laksanakan jika
sekolah tidak dapat mengadakan ruang
untuk Kelas Pemulihan Khas.
1. Bagaimana aktiviti Pengajaran dan
Pembelajaran boleh laksanakan bagi
sekolah kecil (under enrolmen – murid
< 150 orang) dan tiada peruntukan
jawatan Guru Pemulihan Khas.
Kedudukan / Lokasi Kelas Pemulihan Khas

 Berhampiran dengan kelas murid yang terlibat.

 Bebas daripada gangguan yang menjejaskan

tumpuan murid.

 Cukup cahaya dan pengaliran udara tidak

tersekat.

 Perabot yang sesuai aktiviti pemulihan khas.

(mudahalih).
 Susun atur Kelas Pemulihan Khas

Kajian tentang interaksi dalam kelas

oleh Ned Flanders (1963) dan Wragg (1973) :

 2/3 daripada semua pelajaran adalah percakapan guru.

 2/3 daripada masa percakapan itu adalah percakapan guru.
 2/3 daripada percakapan guru adalah dalam bentuk
syarahan.
Susun atur perlu dapat menjanakan interaksi
dalam proses pengajaran dan pembelajaran:
 Guru dengan semua Murid
 Guru dengan seorang Murid
 Murid dengan Murid
 Murid dengan Murid-murid lain
Tiga (3) pendekatan susun atur Kelas Pemulihan Khas
G

 Susunan M M M M M M

Tradisional
M M M M M M

M
M
 Susunan
“Horse-Shoe”
M

M
M
M M

M M M
M
M M
 Susunan
M M M M
“Modular” M
M
M M
 Suasana sosial dalam Kelas Pemulihan Khas
Ujian Sosiometri “MORENO”.

Tujuan:
Menentukan sama ada seseorang murid itu ialah seorang ahli
bagi sesuatu kumpulan atau seseorang murid itu boleh di terima
sebagai ahli dalam kumpulan.
Kaedah melaksanakan:
Setiap murid dalam Kelas Pemulihan Khas memilih –
 Seorang rakan untuk bekerjasama.
 Seorang rakan untuk bermain.
 Seorang rakan yang akan duduk disebelahnya
 Seorang rakan yang seseorang murid itu tidak mahu
berkerjasama, bermain, melakukan kerja dalam kumpulan dan
duduk di sebelahnya.
 Ujian Sosiometri menunjukkan keadaan perasaan murid.
 “Tele- positif” – perasaan suka akan seseorang.
 “Tele- negatif” – perasaan tidak suka akan seseorang.

Simbol atau nama keadaan perhubungan murid:

 BINTANG : 2 orang murid memilih sesama sebdiri
dalam 2 atau 3 situasi pilihan.
 PASANGAN : 2 orang murid memilih sesama sebdiri
BERSAMA dalam 2 atau 3 situasi pilihan. dalam Kelas
 KLIK : 3, 4 atau 5 murid yang memilih sesama sendiri.

 RANTAIAN : Murid A memilih murid B, murid B memilih murid C dan

seterusnya.

 ASINGAN : Murid yang tidak dipilih oleh sesiapa.

 SINGKIRAN : Murid yang dinyatakan oleh murid lain yang tidak

dikehendaki dalam sesuatu kumpulan.
SOSIOGRAM hasil daripada Ujian Sosiometri

A H

D B G

E F I
BILIK DARJAH PEMULIHAN KHAS