Sistem Pertandingan

Sesuatu kejohanan atau pertandingan tidak semestinya dikelolakan

dengan cara yang sama. Terdapat pelbagai sistem pertandingan
untuk mengelolakan sesuatu pertandingan. Terdapat dua cara
pertandingan bagi menguji kemajuan individu :

(a) Pertandingan melawan pencapaian individu dengan skor yang

terdahulu atau melawan skor purata.

(b) Pertandingan melawan individu lain.

Pertandingan adalah satu pelan penyertaan yang dirancang bertujuan
untuk memilih pemenang di samping menghayati semangat
kesukanan. Pihak yang mengelolakan pertandingan perlulah
mengenal pasti dan mendapatkan maklumat tertentu untuk
memudahkan perancangan dan persediaan. Antara perkara yang
perlu diberi perhatian ialah :

Jenis pertandingan
Masa yang diperlukan
Alatan dan kemudahan yang ada
Agihan perlawanan yang adil
Pegawai dan petugas-petugas yang diperlukan
Kewangan
Bilangan penyertaan undang-undang dan peraturan pertandingan
Penentuan pemenang dan pemain yang sah

Terdapat banyak jenis dan bentuk pertandingan yang boleh digunakan

dalam sesuatu kejohanan mengikut kesesuaian sesuatu jenis sukan.
Sistem perta dingan yang lazim dipraktikkan di negara ini ialah:

Pertandingan berbentuk kejohanan

Pertandingan liga (liga satu pusingan, 2 kumpulan, 3 kumpulan dan
4 kumpulan)
Pertandingan kalah mati
Pertandingan cabar mencabar

3.2.1 Pertandingan berbentuk kejohanan

Pertandingan berbentuk ini membolehkan peserta bertanding
dalam beberapa acara yang berlainan berlandaskan kepada
undang-undang dan peraturan pertandingan yang ada.
Pertandingan ini boleh dikelolakan selama sehari atau beberapa
hari. Atur cara yang lengkap disediakan lebih awal dengan
menetapkan masa sesuatu acara yang dipertandingkan. Antara
jenis sukan yang sesuai dengan pertandingan bentuk ini seperti
olahraga, renang dan gimnastik.

3.2.2 Sistem Liga

(Mengikut Peraturan Am Pertandingan MSSM)
Pertandingan liga memberi peluang kepada penyertaan
maksimum dan ia dibahagikan kepada liga satu pusingan, liga 2
pusingan dan separa liga. Jika peserta atau pasukan
menentang setiap lawannya sekali sahaja, pertandingan itu
dikenali dengan liga satu pusingan. Jika peserta atau pasukan
menentang setiap lawannya sebanyak 2 kali, pertandingan itu
dikenali dengan liga dua pusingan.
Jika peserta dibahagikan kepada beberapa kumpulan,
pertandingan itu dikenali sebagai separa liga.
Contoh bilangan perlawanan
Formula mengira bilangan perlawanan bagi sesuatu
pertandingan liga ialah :
16
N(N-1) di mana N = jumlah pasukan yang
2 mengambil bahagian

Contohnya : 6 pasukan mengambil bahagian

N (N-1) = 6 (6-1)
2 2
= 6x5
2
= 30
2
= 15 perlawanan

atau

Tulis angka 1, 2, 3, 4, 5, 6,
Potongkan angka tertinggi iaitu 6
Campurkan kesemua nombor tersebut
Jumlah yang diperolehi ialah 15
Ini bermakna jika 6 pasukan yang mengambil
bahagian dalam kejohanan, jumlah perlawanan yang
perlu disusun ialah 15 .

Contoh penyusunan pertandingan liga

Formula untuk menyusun jadual pertandingan liga ialah
angka 1 dikekalkan kedudukannya, manakala angka-angka
lain akan beralih mengikut pusingan jam atau
sebaliknya.
Contoh:
atau

17
Contoh menentukan kedudukan

Keputusan pertandingan secara liga ditentukan dengan

pengiraan seperti berikut dalam jadual 1 :

P - Jumlah pertandingan
M - Bilangan menang
S - Bilangan seri
K - Bilangan kalah
J - Bilangan jaringan dibuat
G - Bilangan gol kena

Lazimnya pasukan yang menang bagi setiap

pertandingan akan diberi dua mata, seri satu mata dan
kalah tiada mata.

Jadual 1 : Menentukan Kedudukan

18
Contoh Separa liga :

(a) Liga 4 Kumpulan

Pusingan pertama (12 pasukan atau lebih)

Johan, Naib Johan, Tempat Ketiga dan Keempat dalam
pertandingan tahun lalu akan ditempatkan dalam
kumpulan seperti berikut :-

Sekiranya pasukan yang diutamakan (seeded) tidak

mengambil bahagian, maka pasukan terbaik berikutnya
hendaklah dipertimbangkan kedudukannya.
Pusingan kedua ( suku akhir )
Pemenang 1 dan Pemenang 2 dalam setiap kumpulan
akan masuk ke pusingan suku akhir dan pertandingan
akan dijalankan secara kalah mati.

Perlawanan adalah ditetapkan sebagaimana berikut :

i. Undian bagi 4 pasukan Pemenang Pertama

KUMPULAN akan didahulukan untuk
ditempatkan di Kedudukan 1, 3, 5 dan 7.

ii. Undian bagi 2 Pasukan Pemenang Kedua

KUMPULAN untuk ditempatkan di kedudukan 2
atau 4, jika Pasukan Pemenang Pertama
KUMPULANnya telah diundi dan ditempatkan di
kedudukan 5 atau 7. Manakala 2 Pasukan
Pemenang Kedua yang lain akan diundi juga
untuk ditempatkan di kedudukan 6 atau 8.

iii. Pasukan-pasukan yang menang pada

perlawanan separuh akhir akan memasuki
perlawanan akhir bagi menentukan Johan dan

19
Naib Johan, sementara pasukan-pasukan yang
kalah akan bermain untuk menentukan tempat
Ketiga dan Keempat.

(b) Liga 3 kumpulan

Pusingan pertama (9 hingga 11 pasukan)
Johan, Naib Johan dan Tempat Ketiga dalam
pertandingan tahun lalu akan ditempatkan dalam
kumpulan seperti berikut :

Sekiranya pasukan yang diutamakan (seeded) tidak

mengambil bahagian maka pasukan terbaik berikutnya
hendaklah dipertimbangkan kedudukannya.
Pusingan kedua

i. Johan dan Naib Johan setiap kumpulan akan

ditempatkan ke dalam kumpulan X dan Y dengan
mengadakan undian.

ii. Undian akan dibuat selepas sahaja tamat

pusingan pertama.

iii. Dari 3 Johan kumpulan, satu akan ditempatkan

dalam Kumpulan X dan dua ditempatkan dalam
Kumpulan Y.

iv. Naib Johan setiap kumpulan akan ditempatkan di

kumpulan lain dari Johan kumpulannya.

Contoh:

Pusingan akhir

Pemenang pertama dalam Kumpulan X lawan

pemenang pertama Kumpulan Y untuk tentukan
kedudukan Johan dan Naib Johan.

Pemenang kedua Kumpulan X lawan pemenang

kedua Kumpulan Y untuk menentukan tempat ke-3
dan ke-4.
(c) Liga 2 kumpulan

Pusingan pertama (6 hingga 8 pasukan)

Johan dan Tempat Keempat dalam pertandingan tahun
lalu akan ditempatkan dalam Kumpulan A dan naib johan
serta tempat ketiga ditempatkan dalam Kumpulan B.

Sekiranya pasukan yang diutamakan (seeded) tidak

mengambil bahagian maka pasukan terbaik berikutnya
hendaklah dipertimbangkan kedudukannya.

Pasukan dalam kumpulan X dan Y akan bermain

secara kalahmati.

Pusingan akhir

Pemenang kumpulan X akan melawan pemenang

kumpulan Y untuk menentukan Johan dan Naib
johan.

Kalah kumpulan X akan melawan kalah kumpulan

Y untuk menentukan tempat ketiga dan keempat.
(d) Liga 1 kumpulan
Sekirannya lima atau kurang daripada lima pasukan yang
bertanding, pertandingan secara liga satu pusingan
dijalankan.

Pasukan yang mengumpul mata terbanyak dikira sebagai

johan.

Lazimnya pertandingan cara liga satu pusingan diadakan

apabila :

(i) Bilangan pasukan yang kecil

(ii) Masa
(iii) Sumber kewangan
(iv) Kemudahan dan
(v) Bilangan pegawai

22
3.2.3 Pertandingan kalah mati

Sistem pertandingan ini menyingkirkan peserta atau

pasukan yang kalah. Proses ini akan berterusan sehingga
hanya terdapat seorang atau satu pasukan peserta yang
tinggal. Terdapat dua variasi pertandingan kalah mati iaitu
kalah mati sekali dan kalah mati dua kali.

(a) Kalah mati sekali

Pertandingan cara ini paling mudah dan ringkas
dikelolakan. Pemenang akan terus bertanding
manakala yang kalah akan tersingkir . Sistem ini
sangat sesuai dalam mengelolakan pertandingan yang
terdapat banyak penyertaan tetapi kekurangan masa,
sumber kewangan, tempat, kemudahan, peralatan dan
sumber manusia. Sistem ini bukan cara yang terbaik
untuk mengukur keupayaan sesuatu pasukan atau
peserta.

(i) Bilangan peserta menunggu/bye

Bilangan menunggu/bye dalam sistem pertandingan
ini boleh dikira dengan menggunakan
angka ganda dua iaitu angka 2, 4, 8, 16, 32 dan
seterusnya.
Contohnya: 14 pasukan bertanding

Bilangan penyertaan
14 pasukan

Angka pangkat dua yang melebihi bilangan

penyertaan
16

Tolakkan angka pangkat dua dengan bilangan

penyertaan
16-14 = 2
Hasil tolak adalah bilangan peserta
menunggu/’bye’

Peserta menunggu akan disebarkan dengan

sama banyak di antara kumpulan atas dan
kumpulan bawah.
23
Angka 16 adalah 4 kuasa 2: oleh itu bilangan
pusingan ialah 4. Ini bermakna peserta johan
akan berlawan sebanyak 4 pusingan.

(ii) Bilangan perlawanan

Bilangan perlawanan yang dijalankan dapat dikira

dengan cara menolak angka 1 daripada jumlah
peserta atau pasukan

(iii) Penempatan pilihan atau ‘seeded’

Peserta-peserta pilihan hendaklah ditempatkan

secara adil dengan sebarannya yang menyeluruh.
Panduan menempatkan peserta pilihan dalam
pertandingan kalah mati adalah seperti berikut :

Peserta pilihan sepatutnya ditempatkan secara

simetrikal

Jika terdapat 2 penanti, satu ditempatkan di

bawah sekali dan satu lagi di atas sekali

Jika terdapat 4 penanti, aturan berikut perlu

digunakan:
 Penanti pertama ditempatkan di atas
sekali dalam kumpulan atas.

Penanti kedua ditempatkan di bawah

sekali dalam kumpulan bawah.

Penanti 4 diletakkan di bawah dalam

kumpulan atau dan penanti 3 diletakkan
di atas dalam kumpulan bawah atau
penanti 3 dan 4 membuat undian
menentukan kedudukan masing-masing.

(b) Kalah mati dua kali

Pertandingan cara ini memberi peluang kepada setiap

peserta bermain sekurang-kurangnya dua kali sebelum
tersingkir terus dari pertandingan. Peserta yang
menang di peringkat awal akan memaju ke kanan untuk
menjadi johan manakala peserta yang kalah
ditempatkan ke kiri.
24
Sekiranya pemenang pertandingan datang dari
kumpulan yang telah kalah sekali, maka pasukan yang
tewas boleh meminta satu lagi perlawanan.
Contoh Format pertandingan kalah mati 2 kali .

Jika dalam pertandingan ini 2 yang memenangi

pertandingan akhir, maka 2 akan menyandang JUARA/
JOHAN, tetapi jika 1 yang memenangi pertandingan
akhir, maka 2 berhak memohon untuk bertanding
semula bagi menentukan JOHAN.
25