GAYA PEMBELAJARAN

Definisi atau Pengertian Gaya Pembelajaran :

Gaya bemaksud kelakuan, stail atau cara. Maka gaya pembelajaran

seseorang meujuk kepada stail atau cara pembelajarannya.Di bawah konteks

psikologi pendidikan, gaya pembelajaran ialah cara seseorang pelajar

memberi tumpuan dan tindakan untuk memproses dan memperolehi

maklumat, ilmu atau pengalaman yang baru. Mengikut ahli psikologi

mazhab kognitif, gaya pembelajaran merupakan pelbagai cara membuat

persepsi dan memproses maklumat untuk membentuk konsep dan prinsip.

1. Menurut Hunt (1981), gaya pembelajaran merujuk kepada syarat-

syarat pendidikan yang membolehkan pembelajaran paling berkesan.

2. Mengikut Peterson (1979) dan Stewart (1981), gaya pembelajaran

ialah pendekatan pengajaran yang paling digemari oleh seseorang

murid.

3. Mengikut Dunn dan Dunn (1981), gaya pembelajaran merujuk kepada

keadaan di mana murid belajar dengan cara yang paling optima.

Di dalam buku mereka Learning Style Inventory Development and

Research (1982), Dunn dan Dunn menghuraikan gaya pembelajaran

sebagai cara bagaimana unsur-unsur daripada lima rangsangan iaitu

persekitaran, emosi, sosial, fisiologi dan psikologi, dapat

mempengaruhi keupayaan individu untuk memahami, berinteraksi dan

bertindak balas kepada persekitaran pembelajarannya.

4. Gregorc (1979) mentakrifkan gaya pembelajaran sebagai tingkah

laku yang dimanifestasikan oleh seseorang individu apabila

 menggunakan mindanya berinteraksi dengan persekitaran,

kemudian mengumpul dan memproses maklumat daripadanya.

5. Garger (1985) menyatakan setiap orang dilahirkan dengan gaya

pembelajaran yang tersendiri. Warisan baka dan persekitaran

memainkan peranan yang penting dalam pembentukan gaya

pembelajaran seseorang.

6. Slavin (1994) mengaitkan peribadi atau personaliti dengan gaya

pembelajaran dan mengatakan " Sebagaimana pelajar-pelajar

mempunyai personaliti yang berbeza-beza, sama-sama juga

mereka mempunyai pelbagai cara belajar ".

Rumusan

Gaya pembelajaran merupakan stail atau cara belajar seorang individu yang

bertindak dengan persekitarannya supaya memproses, mentafsir dan

memperoleh maklumat, ilmu pengalaman atau kemahiran yang diingini.

Gaya pembelajaran merujuk kepada cara-cara bagaimana seorang

memproses, menghayati dan mempelajari bahan yang baru dan mencabar.

Satu lagi definisi gaya pembelajaran ialah merujuk kepada unsur-unsur alam

sekitar seperti bunyi, cahaya, perhiasan dalam bilik darjah yang boleh

meningkatkan lagi keberkesanan proses pembelajaran dan pengajaran. Ada

murid yang suka belajar dalam suasana kondusif di mana terdapat muzik dan

suasana yang harmoni. Walaubagaimanapun terdapat juga murid – murid

yang mempunyai gaya pembelajaran yang sebaliknya dan secara santai.

Meraka lebih mengemari praktikal berbanding teori.

JENIS-JENIS GAYA PEMBELAJARAN

Umumnya, gaya pembelajaran boleh dibahagikan kepada tiga jenis yang

utama, iaitu penglihatan (visual), pendengaran (auditori), dan pergerakan

(kinestetik), dan sebagai tambahan gaya pembelajaran sentuhan (kinestetik).

Murid yang mempunyai gaya belajar berdasarkan penglihatan belajar dengan

berkesan apabila dapat melihat maklumat. Murid jenis ini belajar dengan

cepat dan berkesan dengan melihat carta, graf dan gambar rajah serta

gemar mambaca pada diri sendiri.

Mengikut Munford dan Honey (1986), gaya pembelajaran boleh

dikategorikan kepada empat jenis iaitu aktivis, reflektif, teoris dan pragmatis.

Aktivis

Cara belajar seseorang yang merupakan gaya pembelajaran aktivis adalah

orang yang melibatkan diri secara aktif dan agresif dalam aktiviti

pembelajarannya. Golongan pelajar ini biasanya mempunyai ciri-ciri seperti

berikut :

 Mempunyai sikap tidak sabar, tergesa-gesa.

 Mempunyai perasaan ingin tahu yang tinggi terhadap perkara-perkara

baru di alam sekitar.

 Bergerak pantas dan cepat membalas.

 Gemar mencari pengalaman baru dengan cuba gaya diri sendiri.

  Penuh semangat, fleksibel dan berfikiran terbuka.

 Mempunyai motivasi intrinsik yang kuat dan sentiasa mengambil

inisiatif untuk menyelesaikan masalah sendiri.

Pelajar yang tergolong dalam kimpulan ini biasanya suka melibatkan

diri dalam latihan amali, permainan, sukan dan aktiviti kokurikulum. Oleh itu,

strategi pengajaran dan pembelajaran yang sesuai digunakan untuk

kumpulan pelajar yang mempunyai gaya pembelajaran aktivis ialah kaedah

inkuiri-penemuan, kaedah projek, penyelesaian masalah, kerja praktik,

perbincangan, sumbangsaran, sesi buzz, simulasi dan main peranan.

Reflektif

Cara belajar seseorang yang merupakan gaya pembelajaran reflektif adalah

orang yang suka memerhati, memikir dan membuat refleksi kendiri terhadap

apa yang dipersepsikan dalam alam sekitar. Mereka mempunyai idea

sendiri, memerhati, menyoal siasat, mentafsir, menilai serta membuat

refleksi kendiri dengan kemahiran berfikir. Di antara ciri-ciri gaya

pembelajaran reflektif ialah :

• Suka memikir perkara-perkara dalam alam sekitar diri scndiri.

• Mempunyai kemahiran berfikir secara kritis dan kreatif".

• Suka mentafsir dan menilai sesuatu perkara, prinsip, keputusan atau

projek serta membuat refleksi kendiri.

• Suka mencari hakikat yang sebenar.

• Sikap berhati-hati, berwaspada dan sentiasa memikirkan pelbagai

 pilihan dengan teliti.

• Seorang pendengar yang baik tetapi lambat bertindak balas.

• Belajar dan membuat kerja secara sistematik.

• Tidak terburu-buru membuat keputusan atau kesimpulan.

Pelajar yang tergolong dalam kumpulan reflektif biasanya suka belajar

mata pelajaran seperti sejarah, bahasa dan suka melibatkan diri dalam

aktiviti projek dan kajian luar. Oleh itu, strategi pengajaran dan pembelajaran

yang sesuai digunakan untuk kumpulan pelajar in i ialah kaedah penyelesaian

masalah, inkuiri-penemuan, projek dan perbincangan.

Teoris

Golongan pelajar yang mempunyai gaya pembelajaran bersifat teoris ialah

gemar menggunakan prinsip dan teori untuk membuat kesimpulan sesuatu

perkara. [)i antara ciri-ciri golongan pelajar i n i ialah:

• Memiliki fikiran rasional dan logikal.

• Mempunyai sikap berdisiplin serta bersifat objektif.

• Kurang kreatif dan menitikberatkan pcnggunaan pemprosesan otak kiri.

• Suka membentuk hipotesis, menguji hipotesis dan membuat

kesimpulan berdasarkan bukti.

• Suka mcngesan sebab dan akibat sesuatu perkara yang berlaku

• Berminat mengkaji fenomena - fenomena yang berlaku dalam alam

sekitar.
 Golongan pelajar bersifat teoris ini biasanya suka belajar matematik,

sains, logik, geografi dan sejarah. Oleh itu, strategi pengajaran dan

pembelajaran yang susuai digunakan untuk mengajar mereka ialah kaedah

induksi dan deduksi, bertukar pcndapat melalui perbincangan, dan

mcngumpul data untuk membuat analisis, tafsiran dan membuat rumusan

melalui kaedah penyelidikan.

Pragmatis

Golongan pelajar yang mempunyai gaya pembelajaran bersifat pragmatis adalah

pelajar yang bersifat praktikal dan mementingkan hakikat yang sebenar

daripada teori, hukum atau prinsip yang sedia ada. Mereka mengutarnakan

aplikasi teori, hukum dan prinsip yang sedia ada dalam situasi yang sebenar.

Di antara ciri-ciri gaya pembelajaran pragmatis ialah;

• Bersifat praktikal dan berpijak di bumi nyata.

• Mementingkan bukti dan hakikat yang sebenar sebagai objektif1

pembelajaran.

 Percaya perkara yang dapat dilihat daripada mendengar.

 Mengutamakan kegunaan dan penggunaan sesuatu perkara.

 Lebih bersifat ekspresif daripada kreatif.

 Suka membuat perbandingan.

Golongan pelajar di bawah gaya pembelajaran pragmatis suka menggunakan

bahan-bahan konkrit untuk menjalankan aktiviti pembelajaran. Oleh itu, strategi

pengajaran dan pembelajaran yang sesuai digunakan untuk golongan pelajar ini

ialah kaedah kerja praktik strategi pemusatan bahan termasuk bahan elektronik,

carta dan gambar rajah, serta kaedah deduksi yang melibatkan aplikasinya.

Berikut adalah ciri-ciri individu yang mempunyai kemahiran memproses

visual yang tinggi:

1. Mudah mengingat maklumat yang disampaikan melalui gambar, carta, atau

rajah; contohnya dalam matapelajaran Ulum Syariah, bidang Ibadah, guru

telah mempamerkan carta alat-alat untuk beristinjak serta jenis-jenis air

mutlak yang boleh digunakan untuk bersuci.

2. Boleh mencari dan melihat maklumat secara tersurat dan tersirat;

3. Berupaya menggambarkan dalam minda tentang apa yang dibaca daripada

maklumat yang diberi;

4. Memiliki kemahiran visual – spatial seperti saiz, bentuk, jalinan corak,

sudut, dan bentuk tiga dimensi;

5. Memberi perhatian yang mendalam terhadap isyarat gerak badan orang

lain; contohnya dalam penerangan guru maksud bersuci dan beristinjak, di

mana guru menunjuk bahagian-bahagian badan yang perlu disucikan dengan

menggerakkan anggota badan itu iaitu tubuh badan, pakaian dan tempat

tinggal.

6. Mempunyai keinginan dan kesedaran yang tinggi terhadap nilai estetika

atau keindahan persekitaran fizikal, media visual dan seni.

Mereka juga mudah belajar melalui deskripsi dan sering mengenalpasti

perkataan yang pernah mereka lihat. Mereka mudah mengingati wajah

seseorang tetapi lupa akan nama mereka. Sebagai tambahan mereka tidak

sensitif dengan bunyi bising.

Sebaliknya, murid yang mempunyai gaya pembelajaran berdasarkan

pendengaran, dapat belajar dengan baik apabila menerima maklumat melalui

pendengaran. Murid seperti ini suka mendengar dengan cara membaca dan

menyebut. Mereka mudah mengingat maklumat dengan lebih tepat selepas

maklumat itu dijelaskan kepada mereka secara lisan. Murid ini mempunyai

ciri-ciri berikut:

1. Mampu mengingat dengan agak tepat maklumat yang mereka dengar

dalam perbualan;

2. Memiliki kemahiran berbahasa yang tinggi, termasuk pembinaan

perbendaharaan kata yang baik;

3. Memiliki kemahiran komunikasi lisan yang tinggi yang membolehkan

mereka melaksanakan perbualan yang menarik dengan orang lain;

4. Mudah belajar bahasa asing, dan

5. Biasanya mempunyai bakat muzik kerana mereka berkebolehan

mendengar rentak, irama, dan catatan individu. Sebagai contoh dalam satu

sesi pengajaran dan pembelaran matapelajaran Pendidikan Islam bidang

Ibadah, di mana isi pembelajarannya ialah jenis-jenis air mutlak. Jenis-jenis

air mutlak ini telah guru sampaikan secara berlagu. Dengan hanya mengambil

beberapa minit sahaja hampir keseluruhan murid telah berjaya menghafal

tujuh air mutlak yang boleh digunakan untuk bersuci iaitu air perigi, air hujan,

air sungai, air mata air, air embun, air laut dan salji.

Kadang-kadang mereka lebih suka berdialog atau memberi pendapat tanpa

diminta, berbincang dan bermain. Mereka mudah mengingati nama tetapi

lupa akan wajahnya. Walau bagaimanapun, mereka mudah diganggu oleh

bunyi bising dan dengan itu mereka perlu bekerja dan belajar di tempat yang

senyap.

Manakala murid yang mempunyai gaya pembelajaran pergerakan, mereka

dapat belajar dengan lebih baik melalui pergerakan tubuh badan mereka

kerana aktiviti itu dapat mengaktifkan otot-otot mereka yang kecil atau besar

sewaktu belajar. Antara ciri-ciri yang telah dikenal pasti:

1. Gemar membunyikan jari atau menggerak kaki semasa duduk, mereka

juga akan memegang sebatang pensil atau pembaris sambil mengoyang-

goyangkannya tanpa mereka sedari;

2. Agak ‘hiperaktif’ dan perlu ditegur dari semasa ke semasa supaya lebih

menumpukan perhatian terhadap pembelajaran;

3. Dapat membuat kerja tangan dengan baik dan juga kerja-kerja seni dengan

baik, boleh dikatakan mereka agak kreatif dalam hasil kerja tangan mereka;

4. Mempunyai kesedaran yang tinggi tentang koordinasi pergerakan badan.

Dengan kata lain mereka boleh berfikir dan belajar dengan baik semasa

bergerak. Dengan itu, murid seperti akan menghadapi masalah penumpuan

apabila disuruh duduk setempat dan membaca.

Dan sebagai tambahan, terdapat juga gaya pembelajaran murid kinesthetic-

tactile, iaitu gaya pembelajaran murid dengan menggunakan sentuhan. Murid

ini suka belajar melalui pergerakan seperti sentuhan, merasa dan meraba.

Murid sering melakukan terbaik apabila mereka mencatat nota, sama ada di

waktu kuliah atau semasa membaca bahan yang baru atau kompleks. Mereka

sering melukis atau melakarkan sesuatu untuk mengingat. Oleh itu, mereka

amat menyukai aktiviti-aktiviti yang ‘hands-on’ seperti projek dan

persembahan. Sebagai contoh, dalam satu sesi pengajaran dan

pembelajaran matapelajaran Pendidikan Islam bidang Ibadah, saya telah

memberi beberapa orang murid peluang untuk menyentuh Bahan Bantu

Mengajar (BBM) iaitu carta alat-alat untuk beristinjak. Antara penerangan

saya ialah, alat-alat beristinjak mempunyai ciri-ciri permukaan yang kesat dan

kasar. Disebabkan semangat inkuiri murid ini, mereka mengangkat tangan

secara sukarela untuk menyentuh alat-alat istinjak tadi yang terdiri daripada

sumber asli iaitu daun kering, batu, kulit kayu dan tisu (dilekat atas kad

manila).

Gaya pembelajaran lain ialah murid yang suka belajar dengan cara

konvergen dan divergen.

Murid yang suka belajar dengan cara konvergen dapat memberikan

penyelesaian kepada satu soalan tertutup dengan cepat dan tepat.

Contohnya ketika murid memberi jawapan kepada soalan aneka pilihan atau

jenis soalan objektif.

Murid yang suka belajar dengan cara divergen pula dapat memberikan

pelbagai jawapan atau alternatif kepada satu soalan terbuka.

FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI GAYA PEMBELAJARAN

Mengikut Dunn dan Dunn, terdapat 21 faktor yang mempengaruhi gaya

pembelajaran murid. Ada faktor biologikal dan ada juga faktor yang bercorak

perkembangan. Model Dunn dan Dunn berdasarkan beberapa prinsip-prinsip

yang asas iaitu;

(a) setiap murid ada kekuatan mereka.

(b) kebanyakan individu boleh belajar

(c) guru boleh membuat pengajaran secara individu

(d) guru harus mengajar mengikut gaya pembelajaran murid-muridnya.

(e) kebanyakan murid boleh memperkukuhkan gaya pembelajaran masing-

masing.

Mengikut Dunn dan Dunn, gaya pembelajaran murid boleh berubah mengikut

masa. Beberapa elemen dan stimuli telah dikenalpasti yang berkaitan dalam

Model Dunn dan Dunn. Antaranya ialah persekitaran, emosi, fisiologi,

sosiologi dan psikologi.

Persekitaran ialah elemen yang terdiri daripada lampu, bunyi, suhu dan

tempat duduk. Elemen ini merujuk kepada aspek bahawa ada murid yang

memerlukan bilik berhawa dingin untuk belajar dan ada murid pula yang

mendengar muzik apabila mereka belajar.

Emosi terdiri daripada motivasi, tanggungjawab, daya ketahanan dan

struktur. Contohnya pengajaran dan pembelajaran yang dijalankan pada

bulan Ramadhan yang mana rata-rata murid berpuasa. Terdapat perbezaan

dalam penumpuan bagi murid yang mempunyai daya ketahanan yang tinggi

dan rendah.

Fisiologi, elemen yang terdiri dalam gaya pembelajaran ini ialah persepsi

(audiotori, visual dan kinestetik). Ada murid yang lebih gemar belajar pada

waktu malam dan ada yang suka belajar pada waktu pagi. Ada murid yang

lebih gemar ransangan bergambar atau yang bergerak manakala murid yang

lain lebih suka ransangan audio.

Sosiologi, elemen ini merujuk bagaimana murid-murid belajar dalam konteks

sosial. Guru harus meneliti murid-muridnya dan melihat corak pembelajaran

mereka iaitu sekiranya mereka suka belajar sendirian atau berpasangan

dengan rakan sebaya di dalam kelas.

Psikologi, elemen ini terdiri daripada empat jenis murid iaitu reflektif, impulsif,

gobal dan analitik.

Murid-murid yang mempunyai gaya pembelajaran reflektif suka membuat satu

tugasan secara perlahan tetapi mereka yang mempunyai gaya pembelajaran

impulsif dapat membuat sesuatu tugasan pembelajaran dengan cepat.

Murid-murid yang mempunyai gaya pembelajaran global ialah muri-murid

yang suka belajar dalam satu persekitaran di mana terdapat lampu malap dan

tempat duduk yang informal contohnya seperti di bawah pokok, di surau di

mana murid terpaksa duduk bersila tanpa kerusi.

Sebaliknya, murid yang mempunyai gaya pembelajaran analitik suka duduk

dalam satu persekitaran yang mempunyai lampu terang dan tempat duduk

yang formal seperti dalam bilik darjah.

Berikut menggambarkan rangsangan dan unsure-unsur gaya

pembelajaran Model Dunn dan Dunn dalam sesuatu grafik peta minda.
 cahay bunyi suhu motivasi
a keazaman

reka tanggun
bentu gjawab
k Persekitaran
Emosi

struktu
r

Rangsangan perseoranga
dan n
Unsur-unsur
Gaya
anatiliti Pembelajaran
k berpasangan

global
Sosial
Psikologi berkumpula
n

gerak
hati otak
kanan orang
dewasa
refleksi otak
kiri Fisiologi

masa
perseps pelajar
i

mobilit
pemakanan i

Peta minda gaya pembelajran model Dunn dan Dunn

IMPLIKASI GAYA PEMBELAJARAN KE ATAS PROSES PENGAJARAN

DAN PEMBELAJARAN

Pengetahuan tentang gaya pembelajaran murid yang berlainan adalah

penting supaya guru lebih sensitif kepada perbezaan-perbezaan yang wujud

antara murid. Aspek gaya pembelajaran adalh penting kerana ia boleh

menjadi satu panduan kepada guru supaya mereka cipta pengalaman

pembelajaran yang sepada dengan cara murid-muridnya belajar.

Jika guru dapat menyediaklan satu pengalaman pembelajaran yang sesuai

dengan gaya pembelajaran murid, maka mereka dapat belajar dengan

berkesan. Sebaliknya, jika guru tidak dapat memadankan aktiviti pengajaran

dan pembelajaran dengan gaya pembelajaran murid, ia mungkin menjejaskan

pretasi akademik murid.

Setelah membuat beberapa pemerhatian, saya telah mencuba beberapa

kaedah untuk mengajar murid yang mempunyai perbezaan gaya

pembelajaran. Antara cara-cara pendekatan yang saya telah gunakan adalah

seperti berikut:

Murid yang mempunyai gaya pembelajaran berdasarkan pendengaran

(Auditory):

1. Menggalakkan murid membaca teks secara kuat semasa belajar;

2. Memberi peluang untuk bercakap dengan rakan sekelas tentang isi-isi

pembelajaran dalam kelas.

Murid yang mempunyai gaya pembelajaran berdasarkan pergerakan

(Kinestatik):

1. Mencorakkan aktiviti pembelajaran untuk disesuaikan dalam main peranan

atau penambahbaikan dan simulasi.

2. Rancang aktiviti dan lawatan dan libatkan murid secara aktif, contohnya

lawatan ke kantin sekolah bagi matapelajaran Ulum Syariah, bidang Adab

Islamiah, yang mana isi-isi pembelajaran ialah adab-adab makan dan minum,

begitu juga adab-adab memasuki dan keluar tandas, saya telah

menganjurkan lawatan ke tandas sekolah.

3. Menggalakkan murid membuat catatan-catatan untuk isi-isi pembelajaran

yang penting supaya mereka tidak bosan dengan gaya pengajaran dan

pembelajaran lisan.

Murid yang mempunyai gaya pembelajaran berdasarkan penglihatan

(Visual):

1. Menggalakkan penggunaan peta konsep dalam pengajaran dan

pembelajaran, sebagai contoh peta konsep alat-alat beristinjak, dimana saya

telah menggunakan sumber asli yang dilekatkan pada kad manila seperti

daun kering, kulit kayu, batu dan tisu.

2. Membuat demontrasi untuk menggerakkan murid membuat pemerhatian,

sebagai contoh saya telah menggunakan model gigi dan kayu sugi yang asli

untuk demontrasi adab-adab bersugi.

3. Menggunakan bahan pengajaran berbentuk tekstual dan grafik, sebagai

contoh saya telah menggunakan cara ini dalam pengajaran dan pembelajaran

untuk menerangkan perbezaan di antara Rukun Iman dan Rukun Islam.

RANCANGAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN HARIAN

Mata pelajaran : Pendidikan Islam

(Asuhan Tilawah Al-Quran)

Tajuk : Membaca Surah Al-Ikhlas

Masa : 60 Minit

Bilangan Pelajar : 40 orang ( Tahun 1 Kenanga )

OBJEKTIF

Pada akhir pengajaran dan pembelajaran;

1. Murid-murid dapat membaca Surah Al-Ikhlas dengan makhraj yang betul.

2. Murid-murid dapat menghafaz Surah Al-Ikhlas dengan betul, fasih dan

bertajwid.

3. Murid-murid dapat mengamalkan bacaan Surah Al-Ikhlas dalam amalan

harian mereka.

PENYERAPAN NILAI-NILAI MURNI

1. Guru menasihati murid supaya diam apabila Al-Quran dibacakan, sebagai

menghormati Al-Quran dan rakan yang membaca.

2. Guru menegaskan kepada murid supaya sentiasa meyakini keesaan Allah.

3. Guru menjelaskan kepada murid supaya menjaga adab ketika membaca

Al-Quran, hendaklah dalam keadaan berwudhuk, menutup aurat dan bersih

daripada najis.
 RANCANGAN ISI KANDUNGAN AKTIVITI PENGAJARAN
MENGAJAR

SET INDUKSI 1. Guru mempamerkan

(3 Minit) beberapa keping kad

yang bertulis kalimah-

kalimah daripada Surah

Al-Ikhlas

2. Guru mencontohkan

sebutan kalimah diikuti

dengan oleh murid.

3. Guru bersoal jawab

berkaitan dengan kalimah

tersebut, contoh:

Apakah maksud ?

4. Guru mengaitkan

jawapan murid dengan

tajuk pelajaran

LANGKAH (1) 1. Guru menyediakan

(15 Minit) kad-kad kalimah Surah Al-

Ikhlas dan mempamerkan

di hadapan kelas.

2. Guru membaca kad-

kad kalimah yang

 dipamerkan dengan betul

dan fasih.

3. Guru menyusun kad-

kad kalimah yang

disediakan menjadi ayat-

ayat Surah Al-Ikhlas

dengan betul.

4. Guru membaca ayat-

ayat yang telah disusun

dengan betul dan fasih.

LANGKAH (2) 1. Guru menyediakan

(10 Minit) carta surah dan

mempamerkan di

hadapan kelas.

2. Talaqi dan musyafahah

ayat-ayat Surah Al-Ikhlas

secara kelas.

3. Latih tubi membaca

ayat demi ayat secara

kelas, kumpulan dan

individu.
LANGKAH (3) 1. Penjelasan guru:

(10 Minit) - Membaca lafaz Jalalah

yang berbaris atas

dengan bacaan yang

tebal.

- Mewaqafkan huruf-huruf

Qalqalah dengan bacaan

Qalqalah Kubra.

- Membaca huruf-huruf

yang mengandungi tanda

atau huruf-huruf mad.

- Membaca kalimah-

kalimah yang bertanda

sukun dan syaddah.

LANGKAH (4) 1. Guru membaca ayat-

(7 Minit) ayat Surah Al-Ikhlas

dengan betul dan fasih.

2. Guru melantik

beberapa orang murid

turus menjadi naqib untuk

membantu murid-murid

yang belum menguasai

bacaan dan hafazan.

CUBA JAYA 1. Guru meyediakan

(8 Minit) lembaran kerja

melengkapkan kalimah-

kalimah Surah Al-Ikhlas.

2. Guru memberi

penerangan yang jelas

supaya murid mengisikan

ruang-ruang yang

dikosongkan dengan

kalimah-kalimah yang

tepat dan betul.

PENGHAYATAN 1. Guru menasihati murid

(5 Minit) supaya diam apabila Al-

Quran dibacakan, sebagai

menghormati Al-Quran

dan rakan yang

membaca.

2. Guru menegaskan

kepada murid supaya

sentiasa meyakini

keesaan Allah.

3. Guru menjelaskan

untuk dapat menhafaz Al-

Quran dengan cepat,

hendaklah dalam
 keadaan berwudhuk,

menutup aurat dan bersih

daripada najis.

PENUTUP - Guru mengakhiri

(2 Minit) pengajaran dan

pembelajaran dengan

meminta murid-murid

menghafaz Surah Al-

Ikhlas secara kelas.

2 BAHAN BANTU 1. Kad-kad kalimah

MENGAJAR (BBM)
Surah Al-Ikhlas yang

bertindak sebagai kad

imbasan.

2. Carta mobilisasi yang

boleh digantung disudut

bacaan dalam kelas

supaya murid dapat

membuat rujukan dalam

hafazan mereka.
CONTOH KAD-KAD IMBASAN YANG DIGUNAKAN BAGI SESI

PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

MATAPELAJARAN : PENDIDIKAN ISLAM.

BIDANG/TAJUK : ASUHAN TILAWAH AL-QURAN.

ISI PEMBELAJARAN : SURAH AL-IKHLAS ( AYAT 1 – 4 )

 
 

 
  


 
  
 

RANCANGAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN HARIAN

Mata pelajaran : Pendidikan Islam

(Ulum Syariah)

Tajuk : Bersuci dan Beristinjak

Masa : 60 Minit

Bilangan Pelajar : 40 orang ( Tahun 1 Ibnu Khaldun )

OBJEKTIF

Pada akhir pengajaran dan pembelajaran, murid-murid dapat:

Aras 1

1. Menyatakan konsep bersuci.

2. Membezakan antara bersih dan kotor.

3. Mengetahui faedah menjaga kebersihan.

4. Mengetahui bila perlu beristinjak.

5. Mengetahui cara beristinjak dengan betul

6. Menyatakan alat beristinjak iaitu;

- Air

- Batu

- Benda-benda kesat (tisu, daun kering dan kayu).

Aras 2

1. Menyatakan tempat yang bersih dan kotor yang ada di sekitar sekolah dan

rumah.

2. Menjelaskan cara mengatasi kekotoran.

3. Menjelaskan keperluan istinjak dan kepentingan untuk beribadah.

4. Berjimat cermat menggunakan air ketika beristinjak.

Aras 3

1. Menjelaskan anggota-anggota badan yang perlu dibersihkan secara

khusus setiap hari.

2. Menjelaskan akibat tidak beristinjak dengan betul.

PENGENALAN

Pelajaran ini memberi pengertian bersuci dan istinjak supaya murid dapat

menjalankan ibadah solat dan ibadah-ibadah lain dengan lebih sempurna.

Tajuk ini juga menjelaskan alat-alat beristinjak dan cara-cara

menggunakannya.

PENYERAPAN NILAI-NILAI MURNI

1. Guru menasihati murid supaya berjimat cermat ketika menggunakan air

ketika beristinjak sebagai tanda syukur atas nikmat-nikmat yang Allah berikan.

2. Guru mengingatkan murid bahawa kebersihan itu adalah separuh daripada

Iman.

3. Guru menasihatkan murid supaya sentiasa Istiqamah dan berdisplin dalam

melakukan perkara-perkara kebaikan supaya tidak dibenci oleh masyarakat

dan disayangi Allah.

RANCANGAN ISI KANDUNGAN AKTIVITI
MENGAJAR PENGAJARAN

SET INDUKSI -Gambar Air telaga dan 1. Guru mempamerkan

dan air hujan.
(3 Minit) beberapa keping

gambar air hujan dan air

telaga.

- Ini gambar apa? 2. Guru bersoal jawab

- Apakah kegunaan air? dengan murid

berdasarkan gambar

yang dipamerkan.

3. Guru menerima

jawapan murid dan

mengaitkan dengan

tajuk pelajaran.

LANGKAH (1) Bersuci ialah - 1. Guru meminta murid

(10 Minit) menghilangkan hadas melihat dan membaca

atau najis yang ada teks utama di muka

pada tubuh badan, surat (21), jilid 2.

.pakaian dan tempat

2. Guru membacakan

pengertian bersuci yang

terkandung dalam teks

diikuti oleh murid secara

 kelas.

3. Latih tubi membaca

teks secara kumpulan

dan individu dengan

bantuan guru.

Bersuci hendaklah - 4. Guru menerangkan

pada tubuh badan, tiga perkara utama yang

.tempat dan pakaian terlibat dalam bersuci.

Seorang murid - 5. Guru bersoal jawab

memakai pakaian yang dengan murid mengenai

.putih masalah yang berkaitan

Jawapan: Pakaian ) dengan kebersihan.

murid yang berwarna 6. Guru memberi

.(putih itu bersih penerangan mengenai

Seorang murid - masalah.

memakai baju yang

.terkena air kopi

Jawapan: Pakaian )

murid yang terkena air 7. Guru mengingatkan

.(kopi itu kotor murid supaya

membersihkan diri

dengan sabun tanah

apabila terkena najis.

Badan dibersihkan - 8. Guru menjelaskan

 .dengan mandi cara membersihkan

- Tempat tinggal kotoran.

dibersihkan dengan

menyapu dan

membasuh kekotoran

yang ada pada tempat

tersebut.

- Contoh: Anggota- 9. Guru bersoal-jawab

anggota wudhuk yang dengan murid anggota-

sering terdedah kepada anggota badan yang

kekotoran dan kuman. perlu dibersihkan secara

khusus setiap hari.

LANGKAH (2) Istinjak ialah membersihkan - 1. Guru

(10 Minit) .najis pada Qubul dan Dubur menyediakan carta

jenis-jenis air mutlak.

:Jenis-jenis air mutlak -
2. Guru menyebut
Air perigi .1
dan membacakan
Air hujan .2
jenis-jenis air
Air sungai .3
tersebut dan diikuti
Air mata air .4
oleh semua murid.
Air embun .5
3. Latih tubi
Air laut .6
menyebut jenis-jenis
 Salji .7 air mutlak secara

kumpulan dan

individu yang

disampaikan secara

berlagu.

LANGKAH (3) :Contoh - 1. Guru

(10 Minit) Zaki memakai seluar yang .1 menyediakan

.terkena tahi kucing masalah yang perlu

Jawapan: seluar terkena ) difikirkan oleh murid

(najis dan perlu disucikan jawapannya untuk

Halimatun memakai baju .2 membezakan antara

.yang baru dibasuh bersih, kotor dan

(Jawapan: Bersih dan suci ) suci lagi

Yusri mandi menggunakan .3 menyucikan.

.air telaga 2. Guru memberi

Jawapan: Bersih dan suci ) penjelasan kepada

kerana air telaga/air perigi masalah yang

termasuk dalam air mutlak ditimbulkan setelah

(.yang suci lagi menyucikan meneliti jawapan-

jawapan daripada

murid-murid.

LANGKAH (4) Bahan Bantu Mengajar: 1. Guru

 1. Anak patung menyediakan anak
(12 Minit)
2. Alat-alat istinjak yang asli patung untuk

- Tisu demontrasi istinjak

- Daun kering menggunakan tisu,

- 3 biji batu daun kering, batu

- Kulit kayu dan kulit kayu.

Guru menunjukkan cara 2. Murid melakukan

menggunakan alat-alat istinjak semula istinjak

seperti di atas dan tempat dengan

yang perlu disucikan iaitu menggunakan anak

Qubul dan Dubur. patung mengikut

kumpulan di bawah

pengawasan guru.

3. Guru meyediakan

kad manila yang

mengandungi doa

istinjak.

4. Guru

mencontohkan

bacaan doa niat

istinjak secara

potongan ayat

(pendek), murid-

murid ikut bacaan

secara kelas,
 kumpulan dan

individu.

5. Latih tubi

membaca potongan

ayat dan ayat

pendek secara

kelas, kumpulan dan

individu.

6. Bimbingan

diberikan kepada

murid yang belum

menguasai.

CUBA JAYA 1. Guru meyediakan

(8 Minit) lembaran kerja

mewarnakan alat

yang boleh

digunakan untuk

beristinjak.

2. Guru memberi

penerangan yang

jelas supaya murid

mewarnakan

gambar-gambar

yang tepat dan betul.

PENGHAYATAN Faedah beristinjak 1. Sumbang-saran

(5 Minit) 1. Menghindarkan kuman antara guru dan

yang boleh mendatangkan murid faedah

penyakit beristinjak dan akibat

2. Memberi keselesaan. tidak beristinjak.

3. Memberi kesegaran kepada 2. Guru

tubuh badan. menasihatkan murid

4. Memberi ketenangan jiwa. supaya beristinjak

5. Disukai Allah dan rakan- dengan sempurna,

rakan. berjimat cermat

6. Terhindar daripada ketika menggunakan

gangguan syaitan. air ketika beristinjak

Akibat tidak beristinjak sebagai tanda

1. Badan lesu dan tidak sihat. syukur atas nikmat-

2. Sentiasa kotor. nikmat Allah.

3. Dibenci rakan. 3. Guru

4. Tiada keselesaan diri dan menasihatkan

rakan. supaya sentiasa

berdisplin dalam hal

ehwal menjaga

kebersihan.

PENUTUP Contoh: 1. Guru mengakhiri

(2 Minit) 1. Apakah maksud istinjak? pengajaran dan

 2. Apakah maksud bersuci? pembelajaran

dengan mengajukan

soalan kepada

murid.

2. Murid menjawab

bersama-sama

secara kelas.

3. Murid menyanyi

jenis-jenis air mutlak

secara kelas

BAHAN BANTU 1. Gambar jenis-jenis air

MENGAJAR (BBM)
mutlak

2. Carta alat-alat beristinjak

3. Kad kalimah doa istinjak

MASALAH-MASALAH PEMBELAJARAN YANG DIHADAPI OLEH

MURID-MURID

Banyak faktor yang menyebabkan murid menghadapi masalah dalam

pembelajaran mereka. Antaranya ialah masalah pengajaran dan

pembelajaran itu sendiri, masalah fizikal dan deria seseorang murid itu. Selain

daripada itu masalah pertuturan, kesihatan, masalah mental dan emosi

pelajar-pelajar tersebut. Masalah tidak minat untuk belajar juga akan

menimbulkan proses pembelajaran yang baik.

Antara masalah yang dihadapi oleh murid dalam pembelajaran adalah seperti

tidak memahami isi-isi penting dalam matapelajaran subjek yang diajar dan

sukar mengingat fakta-fakta penting bagi beberapa subjek tertentu. Faktor

tidak minat sesetengah subjek juga menjadi masalah dikalangan mereka.

Selain daripada itu mereka juga menghadapi masalah seperti sekolah yang

jauh dari kawasan rumah mereka. Ini menyebabkan adakalanya mereka tidak

hadir ke sekolah terutama ketika berlaku hujan. Justeru masalah kehadiran

juga menyumbang kepada kemerosotan pembelajaran mereka.

Keperluan asas pembelajaran yang kekurangan seperti buku teks, buku kerja

atau buku aktiviti, buku-buku rujukan, makmal dan bahan bantu mengajar

yang terkini dan lain-lain lagi.

Masalah displin dalam bilik darjah juga akan berlaku dikalangan murid-

murid.Antara faktor yang menyumbang berlakunya masalah ini adalah

kawalan kelas yang tidak dapat dikawal oleh guru yang masuk ke kelas. Maka

pengajaran dan pembelajaran yang sepatutnya berjalan dengan lancar akan

terganggu dan objektif tidak dapat dicapai.

PUNCA MASALAH PEMBELAJARAN YANG DIHADAPI OLEH MURID

Punca paling ketara berlakunya masalah pembelajaran dikalangan murid

adalah gaya dan teknik pengajaran yang disampaikan oleh guru.Masih

terdapat cara yang digunakan tidak berkesan atau sesuai dengan

matapelajaran yang diajar dan tahap penguasaan murid tersebut.Tiada

motivasi atau galakkan yang diberikan kepada mereka sama ada di rumah

atau di sekolah. Alat Bantu Mengajar (ABM) yang digunakan tidak sesuai atau

tidak digunakan dengan sebaiknya.

Untuk itu sebagai seorang guru perlu tahu apakah tugas sebenar sebagai

pendidik, mendidik itu membawa maksud membimbing atau mengasuh murid.

Sungguh mudah jika dipandang secara sepintas lalu istilah ini.

Walaubagaimanapun,jika ditelusuri hakikat sebenarnya, tugas memdidik itu

mengandungi pelbagai persoalan dan permasaalahan. Hal ini tentunya

memerlukan kebijaksanaan dan kearifan dalam mengambil tindakan serta

membuat keputusan.

Dalam mendidik , pelbagai persoalan yang berkaitan dengan tindak balas

dan respon murid akan timbul di benak guru, iaitu:

1. Adakah mereka memahami apa yang diajar oleh guru?

2. Apakah objektif pembelajaran yang digariskan akan tercapai?

3. Apakah murid-murid memberikan tumpuan?

4. Siapakah diantara mereka yang akan menimbulkan gangguan?

5. Bagaimana menjadikan proses pembelajaran dan pengajaran itu

menarik?

6. Mengapa ada antara murid yang tidak mengambil endah?

7. Bagaimana membantu murid yang lemah dan yang tidak berminat

untuk mengikuti pembelajaran?

Inilah antara sejumlah pertanyaan yang terpacul ketika melaksanakan

tugas memdidik. Hal ini menunjukkan bahawa memdidik murid tidak sama

dengan usaha tukang kebun yang memelihara tanamannya.

Walaubagaimanapun, banyak juga masalah berpunca dari latarbelakang

pelajar tersebut. Antara yang boleh dikesan adalah seperti masalah yang

berkaitan dengan ekonomi keluarga pelajar tersebut. Kemiskinan

menyebabkan pelajar dari keluarga ini selalu tidak datang sekolah kerana

membantu menyara keluarga, tidak mampu menyertai sebarang aktiviti atau

program sekolah dan banyak ketinggalan dalam pembelajaran.Adakala timbul

pula masalah sosial kerana sering bergaul dengan rakan yang senasib atau

golongan yang lebih dewasa lalu semangat untuk belajar akan berkurangan

Selain daripada itu masalah yang berpunca dengan tahap kecerdasan murid.

Terdapat juga murid yang mempunyai tahap kecerdasan yang lemah.

Selalunya murid ini lambat menerima dan memahami pelajaran, sukar

mengingat dan mudah lupa. Faktor terjadi perkara yang disebutkan tadi

adalah kerana faktor keturunan atau kekurangan makanan yang berzat.

Kurikulum yang kurang sesuai dengan tahap perkembangan kognitif pelajar

menyebabkan pelajar akan bosan dengan pembelajaran yang disampaikan

oleh guru. Terdapat juga matapelajaran yang mengandungi isi kandungan

yang terlalu banyak.Ini menyebabkan banyak kekeliruan ketika pelajar cuba

mengingatnya. Aktiviti yang hendak digunakan hendaklah sesuai dengan

keadaan kelas, suasana sekeliling, aras pencapaian murid dan cuaca pada

hari tersebut.

Komunikasi yang tidak berkesan dalam bilik darjah juga menjadi punca

timbulnya masalah pembelajaran dikalangan pelajar.

Guru perlu menguasai kemahiran-kemahiran penggunaan kaedah dan teknik

mengajar khususnya teknik menyoal.Oleh itu guru dikehendaki menguasai

kemahiran berkomunikasi secara lisan dan bertulis.Kemahiran ini amat

penting dalam menyampaikan pembelajaran yang jelas dan tepat dan

membolehkan mereka mengikut pelajaran yang diajar.

MASALAH SEMASA MENGENDALIKAN KELAS PEMULIHAN.

Sememangnya murid-murid yang lemah perlu ditumpukan dalam kelas

pemulihan.Namun begitu timbul masalah semasa pengendalian kelas ini

seperti tiada tenaga pakar dalam bidang ini.Guru-guru yang terlibat dengan

pemulihan selalunya bukan dari guru yang khusus dalam hal ini.Sedangkan
kelas pemulihan memerlukan guru yang khusus dan sentiasa menumpukan

perhatian terhadap kelas pemulihan tanpa dibebankan dengan tugas-tugas

lain. Lee Shulman , telah membuat kajian tentang pengetahuan yang perlu

dikuasai oleh guru pakar. Beliau telah mengenalpasti 7 skop pengetahuan

professional bagi seseorang guru pakar, iaitu:

1. Pengetahuan tentang subjek yang hendak diajar

2. Strategi am pengajaran yang boleh diimpelementasikan dalam semua

mata pelajaran iaitu:

A. Prinsip-prinsip pengurusan bilik darjah

B. Pengajaran berkesan

C. Penilaian dan pengukuran.

3. Pengetahuan tentang bahan-bahan dan perkakasan kurikulum serta

pengelolaan program yang bersesuaian dengan mata pelajaran dan

tahap murid.

4. Pengetahuan terperinci tentang bahan kandungan mata pelajaran yang

hendak diajar

5. Perwatakan (karakteristik) dan latar belakang budaya murid-murid

dalam bilik darjah

6. Kedudukan dan rekabentuk belajar sama ada secara berpasangan,

kumpulan kecil, tim belajar (learning team), sebuah kelas, sebuah

sekolah atau dalam satu kumpulan masyarakat yang lebih besar,

7. Tujuan dan objektif yang hendak disampaikan oleg guru dan dicapai

oleh murid
Berdasarkan 7 skop yang telah digariskan tadi di setiap sekolah kekurangan

guru yang mencapai tahap pakar disebabkan itu adalah sukar untuk

menangani masalah di dalam kelas pemulihan. Oleh kerana kelas pemulihan

dikhususkan pada murid yang lemah menguasai 3 M maka sudah pasti

murid-murid ini kurang bermotivasi untuk belajar dan selalu tidak hadir.

Adakala sekolah tidak dapat menyediakan kelas pemulihan yang

khusus.Pengajaran dan pembelajaran selalu diadakan di kelas yang kosong

atau tempat lain. Ini menyebabkan murid-murid akan hilang perhatian untuk

belajar disamping itu juga masa akan terbuang begitu saja kerana mencari

kedudukan kelas-kelas kosong yang sentiasa berubah-ubah.

CADANGAN MENGATASI MASALAH PENGENDALIAN KELAS

PEMULIHAN

Pengurusan displin dalam bilik darjah

Murid yang berdisplin adalah amat penting dalam memastikan pencapaian

objektif pelajaran yang berkesan.Sekiranya displin bilik darjah baik maka

suasana sosioemosi bilik darjah adalah kondusif yang mana aktiviti

pembelajaran dapat dilaksanakan dengan licin dan teratur.Segala yang

dirancang akan dibuat dengan sistematik.

Wujudnya masalah pengajaran dan pembelajaran adalah disebabkan

sesetengah guru menggunakan pelbagai kaedah dan teknik semasa proses

tersebut.Masalah muncul apabila sebahagian murid tidak sesuai dan tidak

dapat menerima cara pengajaran tersebut.Sebaliknya berlaku kebosanan

sekiranya guru masih meneruskan pengajaran dengan cara yang tidak sesuai

dengan tahap kecergasan murid.Seterusnya banyak lagi masalah akan timbul

seperti tidak faham isi pelajaran dan sebagainya.

Sekiranya situasi ini wujud pelajar ini akan mula rasa malas datang ke

sekolah. Ini akan menyebabkan pelajar akan ketinggalan dalam pelajaran dan

kemungkinan besar akan gagal dalam peperiksaan.

BIBLIOGRAFI

Joginder Singh, Dr. Ragbir Kaur (2005). Panduan Ulangkaji Ilmu Pendidikan

untuk Kursus Perguruan Lepasan Ijazah (KPLI). Kuala Lumpur. Kumpulan

Budiman Sdn Bhd.

Ee Ah Meng (2001). Pedagogi 4. Kuala Lumpur. Fajar Bakti.

Panel Penulis Institut Bahasa. Siri Panduan Guru Kurikulum Baru Sekolah

Rendah Jilid 4: Teknik Pengajaran dan Pembelajaran. Kuala Lumpur. Dewan

Bahasa dan Pustaka.