Professional Documents
Culture Documents
1
u = x2 + 1 =) du = 2x dx =) du = x dx;
2
dan mengubah batas pengintegralan
x = 0 =) u = 1;
x = 1 =) u = 2;
maka integral
Z 1 Z
1 2
xf x2 + 1 dx = f (u) du
0 2 1
1
= (6) = 3:
2
1
3. UAS Kalkulus (1) 2003 no. 2a (kriteria: mudah)
Tentukan Z
2
q dx
2
x 1 (ln x)
Jawab:
1
Misalkan u = ln x; maka du = dx; sehingga
x
Z Z
2 1 1
q dx = 2 p du = 2 sin (u) + C
x 1 (ln x)
2 1 u2
1
= 2 sin (ln x) + C; dengan C konstanta.
2
(a) Misalkan
u = 1 + ex =) du = ex dx
sehingga
Z Z
ex 1
dx = du = ln juj + C = ln j1 + ex j + C:
1 + ex u
(b) Misalkan
u = 1 + tan x =) du = sec2 x dx;
sehingga
Z Z
2
p
sec x 1 + tan xdx = u1=2 du
2 3=2 2 3=2
= u + C = (1 + tan x) + C:
3 3
3
Z
x
(b) p dx
1 x
Jawab:
Misalkan u = 1 x; maka du = dx; dan x = 1 u; sehingga
(a)
Z Z
p p
x 1 xdx = (1 u) u ( du)
Z
= u1=2 u3=2 du
2 3=2 2 5=2
= u + u +C
3 5
2 3=2 2 5=2
= (1 x) + (1 x) +C
3 5
(b)
Z Z
x 1 u
p dx = p ( du)
1 x u
Z
= (1 u) u 1=2 du
Z
= (u 1=2 u1=2 )du
2
= 2u1=2 + u3=2 + C
3
1=2 2 3=2
= 2 (1 x) + (1 x) + C:
3
10. UAS Kalkulus1 tahun 1997 no. 1b.
7
Tentukan integral taktentu bagi fungsi berikut: f (x) = 9x2 3x3 10
Jawab:
Misalkan u = 3x3 10; maka du = 9x2 dx; sehingga
Z Z
7
9x2 3x3 10 dx = u7 du
1 8 1 8
= u +C = 3x3 10 + C:
8 8
Z4
p p
(a) x+ 2x + 1 dx
0
4
Z0
p
(b) 3x2 x3 + 1 dx
1
Jawab:
Z4 Z4 Z4
p p p p
(a) x+ 2x + 1 dx = xdx + 2x + 1dx:
0 0 0
Untuk integral kedua, misalkan u = 2x + 1; maka du = 2dx; sehingga
1
du = dx:
2
Ubah batas integralnya
x=0 ) u=1
x=4 ) u=9
Sehingga
Z4 Z4 Z4 Z9
p p p 1
xdx + 2x + 1dx = xdx + u1=2 du
2
0 0 0 1
4 9
2 3=2 1 2 3=2
= x u +
3 0 2 3 1
2 3=2 1 3=2
= 4 0 + 9 13=2
3 3
2 1 42
= (8) + (26) = = 14:
3 3 3
5
Misalkan u = 1 x2 ; maka du = 2xdx; sehingga
Z Z
x 1 du
2
dx =
1 x 2 u
1
= ln juj + C
2
1
= ln 1 x2 + C; dengan C konstanta.
2
Jawab:
Misalkan u = sin (7x) ; maka du = 7 cos (7x) dx; sehingga
Z Z
1
sin7 (7x) cos (7x) dx = u7 du
7
11 8
= u +C
78
1
= sin8 (7x) + C;
56
dengan C suatu konstanta.
Jawab:
Z Z
cos3 (5x) dx = cos2 (5x) cos (5x) dx
Z
= 1sin2 (5x) cos (5x) dx
Z Z
= cos (5x) dx sin2 (5x) cos (5x) dx
6
15. UAS tahun 1996 no. 3a.
Tentukan Z 2 p
x x 1dx;
1
Jawab:
Misalkan u = x 1; maka du = dx dan x = u + 1:
(a)
Z
earctan(2x)
dx;
4x2 + 1
(b) Z
x
p dx
x+1
Jawab:
2
(a) Dengan memisalkan u = arctan (2x) ; maka du = 2 dx; se-
(2x) + 1
7
hingga
Z Z
earctan(2x) earctan(2x)
dx = 2 dx
4x2 + 1 (2x) + 1
Z
1
= eu du
2
1 u
= e +C
2
1 arctan(2x)
= e + C; dengan C konstanta.
2
(b) Misalkan u = x + 1; maka du = dx dan x = u 1; sehingga
Z Z Z
x u 1
p dx = p du = (u 1) u 1=2 du
x+1 u
Z
= u1=2 u 1=2 du
2 3=2
= u 2u1=2 + C
3
2 3=2 1=2
= (x + 1) 2 (x + 1) + C;
3
dengan C suatu konstanta.
(a) Cara 1:
Z Z
1 1
p p dx = 2 du = 2 ln juj + C
x ( x + 1) u
p
= 2 ln x + 1 + C:
Ini berarti
Z 4
1 p 4
p dx = 2 ln x+1 +C 1
1 x+ x
3
= 2 ln (3) 2 ln (2) = 2 ln :
2
8
Cara 2:
Ubah batas: x = 1 ) u = 2; dan x = 4 ) u = 3; sehingga
Z 4 Z 3
1 1 3
p dx = 2 du = 2 [ln juj]2
1 x+ x 2 u
3
= 2 ln (3) 2 ln (2) = 2 ln :
2
1 Substitusi trigonometri
1. UAS tahun 1997 no. 6a. Z
1
Hitunglah integral taktentu berikut: p dx
1 x2
Jawab:
Dengan substitusi (trigonometri) x = sin t; maka dx = cos t dt; sehingga
Z Z
1 1
p dx = p cos t dt
2
1 x 1 sin2 t
Z
cos t
= p dt
Z cos2 t
= dt = t + C
= arcsin (x) + C:
Jawab:
Z 2 Z 2
(x 3) (x 3)
5=2
dx = 5=2
dx
(6x x2 ) [ (x2 6x)]
Z 2
(x 3)
= h i5=2 dx
2
(x 3) + 9
Dengan memisalkan
9
Z 2 Z
(x 3) 9 sin2
h i5=2 dx = 5=2
3 cos d
(x
2
3) + 9 9 9 sin2
Z
9 sin2 (3 cos )
= d
(9 cos2 )5=2
Z
27 sin2 cos
= d
35 cos5
Z
1 sin2
= d
9 cos4
Z
1
= tan2 sec2 d
9
11
= tan3 + C
93
3
1 (x 3)
= h i3=2 + C
27 2
9 (x 3)
10