Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

1.0 PENDAHULUAN

Bermula daripada sejarah kemerdekaan Tanah Melayu pada 31 Ogos 1957 dan

penubuhan Persekutuan Malaysia pada 16 September 1963 telah menunjukkan kepada

rakyat Malaysia bahawa usaha-usaha yang dilakukan untuk mendapatkan status negara

berdaulat bukan mudah. Malaysia bukan sahaja harus mendapatkan kembali hak yang

dirampas oleh pihak penjajah dan berusaha membina serta menyusun semula hak yang

telah ditinggalkan, malah Malaysia harus pandai mengagihkan setiap kekayaan secara

adil antara kumpulan etnik yang terbina akibat dasar yang telah ditinggalkan oleh pihak

penjajah British. Maka, kerajaan telah berusaha membuat pelbagai dasar bagi

merealisasikan impian setiap rakyat Malaysia yang menginginkan kesejahteraan,

perpaduan dan kekayaan untuk dinikmati bersama secara adil.

Menyedari ketidakseimbangan sosial ekonomi yang berlaku, kerajaan telah

mengusahakan satu pendekatan yang dikenali sebagai Dasar Ekonomi Baru (DEB) yang

melibatkan beberapa program melalui Rancangan Malaysia Kedua (RMK-2) selama 20

tahun bermula dari 1971 sehingga 1990 dan telah diperkenalkan oleh Perdana Menteri

Malaysia ke-2, Tun Abdul Razak bin Dato' Hussein Al-Haj. DEB merupakan

kesinambungan daripada dasar kerajaan terdahulu iaitu Rancangan Malaysia Pertama

(RMK1) yang dilaksanakan sesudah tertubuhnya Malaysia. Rancangan pembangunan

ekonomi ini dilaksanakan selama lima tahun bermula dari tahun 1966 sehingga 1970

melibatkan seluruh Malaysia. Objektif utamanya adalah menjaga kebajikan seluruh

rakyat dan meninggikan taraf hidup di kawasan luar bandar terutamanya di kalangan

mereka yang berpendapatan rendah.

1
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

Matlamat utama DEB ialah mewujudkan perpaduan dalam kalangan rakyat dalam

negara dengan mengurangkan jurang perbezaan ekonomi di antara kaum. Rancangan-

rancangan pembangunan di bawah DEB disusun menerusi dua strategi utama iaitu,

membasmi kemiskinan dengan memperbanyakkan peluang pekerjaan kepada semua

rakyat tanpa mengira kaum dan penyusunan semula masyarakat untuk mengurangkan dan

seterusnya menghapuskan pengenalan kaum mengikut fungsi-fungsi ekonomi.

2.0 FAKTOR PEMBENTUKAN DASAR EKONOMI BARU (DEB)

2.1 Mencapai Perpaduan Negara

Matlamat utama DEB ialah untuk mencapai perpaduan negara dengan membetulkan

ketidakseimbangan sosioekonomi yang wujud antara kaum dan wilayah (termasuk antara

kawasan dalam wilayah yang sama). Menurut Perdana Menteri Malaysia yang ke-2, Tun

Abdul Razak : 1

” Untuk mencapai matlamat perpaduan negara keseluruhannya, Malaysia berkehendakan

bukan sahaja setakat kadar perkembangan ekonomi yang tinggi. Dalam usaha memupuk tenaga bagi

menghadapi pembangunan ekonomi yang cepat, kita terpaksa sama sekali menentukan adanya keadaan

masyarakat yang adil, pembahagian pendapatan yang saksama dan peluang-peluang pekerjaan yang

bertambah.”

Masalah perpaduan yang dihadapi negara ketika itu adalah berpunca daripada

dasar-dasar British semasa penjajahan Tanah Melayu. Kaum Melayu, Cina dan India

bukan sahaja ditempatkan secara berasingan malah mempunyai jenis pekerjaan dan asas

1
Petikan kata-kata daripada Allahyarham Tun Abdul Razak, daripada Yusof Ismail (Sunting) (2008)
Dasar-dasar Utama Kerajaan Malaysa,. Perpustakaan Negara Malaysia, m.s. 25.

2
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

ekonomi yang berbeza-beza. British pada masa itu tidak merangka sebarang dasar

sewaktu pemerintahannya untuk menyatupadukan ketiga-tiga kaum utama ini. Justeru itu,

wujud prasangka dan curiga antara satu sama lain. Keadaan ini telah membawa kepada

tragedi rusuhan kaum pada 13 Mei 1969. Faktor ekonomi menjadi punca penumpuan

sekumpulan kaum di kawasan bandar dan kumpulan kaum lain di kawasan desa dan

pedalaman.

Pengelompokan di bandar ini pada dasarnya boleh menghindari daripada

berlakunya perselisihan di antara kaum. Orang asing berkecenderungan untuk berkumpul

dalam kumpulan yang sama. Mereka beranggapan lebih selamat berada dalam kumpulan

yang sama keturunan, agama dan kebudayaan serta kepercayaan. Pada tahun 1920-an,

pemisahan ini lebih ketara apabila hampir keseluruhan orang Melayu berada di desa,

orang Cina di bandar dan orang India di estet. Selain itu terdapat juga beberapa kawasan

dalam bandar dikuasai etnik tertentu. Misalnya di Kuala Lumpur, orang Cina tertumpu di

kawasan Pudu, orang India di kawasan Brickfield dan Sentul. Manakala orang Melayu di

Kampung Baru. Di antara sebab lain yang menjadi batu penghalang kepada perpaduan

kaum ketika itu adalah akibat daripada masalah pemisahan tempat tinggal atau

penempatan antara kaum, perbezaan tumpuan sektor ekonomi, pengasingan melalui

sistem pendidikan dan fahaman serta pengaruh politik yang berbeza. Selain itu, masalah

ekonomi, perbezaan kepercayaan atau agama, malah, penggunaan akhbar yang berbeza

juga ketika itu telah memperkukuhkan lagi masalah perpaduan antara tiga kaum utama

tersebut.

2.2 Ketidakseimbangan Pendapatan dan Kadar Kemiskinan Antara Kaum

3
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

DEB dilaksanakan menerusi strategi serampang dua mata iaitu membasmi kemiskinan

tanpa mengira kaum dan menyusun semula masyarakat untuk mengurangkan dan

seterusnya menghapuskan pengenalan kaum mengikut fungsi-fungsi ekonomi.

Pembangunan yang telah dicapai semenjak kemerdekaan sehinggalah tercetusnya tragedi

13 Mei bukan sahaja gagal mengatasi masalah kemiskinan malah pernah dianggap

memburukkan lagi masalah tersebut. Pembangunan ekonomi yang pesat dalam tempoh

tersebut tidak dapat dinikmati oleh sebahagian besar penduduk negara.

Kajian daripada bancian penduduk pada tahun 1970 mendapati bahawa 49.3

peratus daripada semua keluarga di Semenanjung Malaysia menerima pendapatan di

bawah garis kemiskinan. Daripada jumlah semua keluarga miskin tersebut, 86 peratus

berada di kawasan luar bandar dan 14 peratus di kawasan bandar. Manakala kadar

kemiskinan mengikut kaum pula menunjukkan nilai peratus yang paling tinggi adalah

dari kaum Melayu iaitu 64.8 peratus. Cina dan India pula masing-masing 26 dan 39.2

peratus manakala kaum lain-lain pula menunjukkan 44.8 peratus. Keadaan kemiskinan

yang melanda berkait rapat dengan kadar pemilikan modal di sektor syarikat yang tidak

seimbang. Keadaan ini juga dikatakan akibat daripada dasar pihak penjajah British yang

memberi layanan dan perhatian yang berbeza terhadap kelompok kaum tertentu.

Sehubungan itu, kadar pemilikan modal saham dalam kalangan golongan Bumiputera

pula hanya mencecah 2.4 peratus. Jumlah tersebut jauh lebih kecil berbanding kadar

pemilikan yang dipunyai oleh kelompok bukan Bumiputera iaitu 34 peratus. Kadar

kemiskinan tinggi, sementara agihan pendapatan makin tidak setara. Di samping itu

terdapat beberapa ciri kemiskinan yang boleh mengancam kestabilan politik dan ekonomi

4
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

negara seperti mana yang telah dimanifestasikan oleh tragedi 13 Mei dahulu. Di antara

ciri-ciri tersebut termasuklah :

a) Kadar dan bilangan isirumah miskin yang terlalu tinggi di kalangan kaum

Bumiputera berbanding dengan bukan Bumiputera.

b) Sebahagian besar daripada golongan miskin itu terlibat dalam sektor pertanian.

c) Golongan miskin ini juga merupakan sumber utama kuasa politik kerajaan.

Jadual di bawah menunjukkan kadar kemiskinan di Semenanjung Malaysia pada

tahun 1970. Ia jelas menunjukkan kemiskinan dalam kalangan kaum Melayu lebih tinggi

berbanding dengan kaum Cina dan India. Juga disertakan dan didapati purata pendapatan

kaum Melayu yang jauh lebih rendah dimana kaum Melayu hanya RM162 sebulan,

sedangkan kaum India berpendapatan RM310 sebulan dan kaum Cina RM399 sebulan.

Jadual 1.0: Semenanjung Malaysia: Kadar Kemiskinan dan Pendapatan Purata Isi

Rumah, 1970.

Kaum Kadar Kemiskinan Pendapatan Purata Isi Nisbah Pendapatan

(%) Rumah (RM sebulan)

Melayu 56.4 162 -
Cina 19.2 399 Cina/Melayu = 2.32
India 28.5 310 India/Melayu = 1.76

Sumber : Malaysia, Kajian Separuh Penggal RM ke-2 (1971-1975).

Ishak dan Rogayah (1986).

2.3 Ketidakseimbangan Pekerjaan Antara Kaum

5
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

Jika dilihat pula dari sudut pembahagian pekerjaan pada tahun 1970, pecahan mengikut

kelompok etnik turut menunjukkan ketidakseimbangan. Dalam sektor pertanian misalnya,

kaum Melayu merupakan majoriti dengan meliputi 67.6 peratus, kaum Cina hanya 19.9

peratus, manakala kaum India pula berjumlah 11.5 peratus dan lain-lain kelompok

sebanyak 1.0 peratus. Dalam sektor perlombongan pula, kaum Cina mendominasi dengan

jumlah 58.7 peratus, kaum Melayu hanya 32.1 peratus, kaum India sebanyak 8.5 peratus

dan lain-lain kelompok sebanyak 0.7 peratus. Dalam sektor perniagaan, perdagangan,

pentadbiran awam, pendidikan, pertahanan dan kemudahan awam pula, kaum Melayu

meliputi 42.6 peratus, manakala kaum Cina 45.5 peratus, kaum India 10.7 peratus dan

lain-lain sebanyak 1.2 peratus.

Ketidakseimbangan ini dipercayai menjadi sebab utama berlakunya kecemburuan

sosial sehingga mencetuskan Peristiwa 13 Mei 1969. Antara fokus utama DEB ialah

menyusun semula pemilikan harta dengan meningkatkan pemilikan saham Bumiputera

sehingga sekurang-kurangnya mencapai 30 peratus menjelang tahun 1990. Jadual

berikutnya pula menunjukkan jenis kumpulan pekerjaan yang menjadi tumpuan guna

tenaga Malaysia mengikut kaum. Daripada keseluruhan guna tenaga yang terlibat dalam

pekerjaan pertanian, 68.7 peratus daripadanya ialah guna tenaga dari kaum Melayu iaitu

peratus yang tertinggi. Manakala bagi kaum Cina dan India masing-masing 17.3 peratus

dan 9.7 peratus.

Jadual 2.0: Semenanjung Malaysia: Pekerjaan Guna Tenaga Mengikut Kaum, 1970

6
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

(’000 orang)

Kumpulan Pekerjaan Melayu Cina India Jumlah

Pertanian 62.3 (68.7%) 21.2 (17.3%) 41.0 (9.7%) 44.8 (100%)
Perkhidmatan 6.8 (44.3%) 8.6 (39.6%) 10.9 (14.6%) 7.9%
Pentadbiran & Pengurusan 0.5 (21.4%) 1.9 (62.9%) 0.8 (7.8%) 1.1%
Jualan 4.7 (26.7%) 15.3 (61.7%) 9.5 (11.1%) 9.1%
Pengeluaran 18.0 (31.3%) 41.6 (55.9%) 24.7 (9.6%) 27.3%
Profesional & Teknikal 4.3 (47.0%) 5.2 (39.5%) 4.9 (10.8%) 4.8%
Perkeranian 3.4 (35.4%) 6.3 (45.9%) 8.1 (17.2%) 5.0%
Jumlah (’000 orang) 1477.6 1043.6 301.4 2850.3

(51.8%) (36.6%) (10.6%) (100%)

Sumber : Malaysia, RM ke-4 (1981-1985). Jadual 3.11.

Malaysia, RRJP2 (1991).

Sebagaimana yang diketahui, aktiviti pertanian tidak menjamin pulangan yang stabil

disebabkan oleh keadaannya tidak menentu. Ini kerana sektor pertanian dipengaruhi oleh

faktor musim dan cuaca selain ketidakstabilan harga di pasaran. Selain terlibat dalam

sektor pertanian, guna tenaga Melayu juga tertumpu kepada pekerjaan dalam

perkhidmatan di jabatan-jabatan kerajaan. Terdapat juga kaum Bumiputera yang terlibat

dalam pekerjaan pengeluaran, tetapi kebanyakkan daripada mereka bekerja di peringkat

bawahan sebagai pekerja separuh mahir dan tidak mahir. Sebaliknya, guna tenaga Cina

lebih tertumpu kepada kumpulan pekerjaan jualan, pentadbiran dan pengurusan serta

pengeluaran.

3.0 ISU-ISU DALAM DEB

3.1 Pendidikan

7
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

Peranan DEB dalam isu pendidikan merupakan antara isu yang paling hangat

dimana melalui perancangan DEB, ramai anak tempatan yang berjaya mendapatkan

pendidikan dengan sempurna. Pelbagai bentuk bantuan dan kemudahan yang disediakan

oleh pihak kerajaan kepada rakyat Malaysia. Salah satu kemudahan yang disediakan ialah

berhubung dengan pemberian biasiswa khususnya kepada kaum bumiputera supaya

mereka ini tidak jauh ketinggalan berbanding dengan kaum lain yang lebih maju

kehadapan. Isu pendidikan perlu dikaji dan dirancang semula secara teliti khasnya untuk

mendidik anak-anak Malaysia pasca merdeka memahami konsep dan kepentingan

pendidikan dalam kehidupan mereka. Jika dilihat dari sudut sejarah, sememangnya

lahirnya kelas menengah Melayu hari ini banyak terhutang budi kepada peluang-peluang

biasiswa yang dibuka secara meluas selepas DEB diperkenalkan. Ini menunjukkan DEB

yang dibentuk amat mementingkan pendidikan.

DEB telah menyumbang peranan yang besar dalam pendidikan dimana bermula

pada tahun 1970-an, pelajar-pelajar Bumiputera dihantar ke Institusi-institusi Pengajian

Tinggi dalam dan luar negara dengan bantuan biasiswa dari pelbagai badan kerajaan,

separa kerajaan dan swasta. Contohnya peranan Majlis Amanah Rakyat (MARA) yang

banyak membuka peluang kepada pelajar Bumiputera khususnya untuk melanjutkan

pelajaran ke peringkat yang lebih tinggi dengan memeberi tawaran biasiswa dan

kemudahan lain. Pembabitan MARA telah mempercepatkan usaha kerajaan menyediakan

peluang pembelajaran kepada semua generasi muda terutama selepas tamat Sijil Pelajaran

Malaysia (SPM). Langkah MARA memperuntukkan pinjaman pendidikan kepada

pelajar-pelajar Bumiptera berjumlah RM1.2 bilion seperti diumumkan Ketua

Pengarahnya pada tahun 2007, Datuk Nam Marthinin akan memanfaatkan ramai pelajar

8
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

Bumiputera. Peruntukan itu disifatkan terbesar memandangkan jumlah keseluruhan

penajaan Mara dalam bentuk pinjaman dan biasiswa ialah RM2.9 bilion.2

Oleh yang demikian, lebih ramai pelajar yang memperoleh keputusan cemerlang

dan berhasrat menyambung pelajaran di luar negara, akan mendapat tawaran. Pada masa

ini jumlah pelajar mendapat penajaan belajar di luar negara terhad kerana sebahagian

besar bergantung kepada Jabatan Perkhidmatan Awam (JPA) dan badan lain seperti

Petronas. Di sini tidak dinafikan bahawa MARA sememangnya membiayai pelajar ke

luar negara setiap tahun, tetapi jumlahnya sedikit berbanding di sekitar 1970-an dan

1980-an. Selain itu, pelajar yang mendapat keputusan sederhana juga mempunyai

peluang lebih luas mendapat pembiayaan Mara, sama ada menyambung pelajaran di

Institusi Pengajian Tinggi Awam (IPTA) atau swasta (IPTS).

Untuk IPTS, pihak pengurusan MARA mengutamakan IPTS milik Bumiputera.

Dengan berbuat demikian, MARA mensasarkan satu lagi objektifnya iaitu membantu

memajukan Bumiputera dalam bidang perniagaan dan keusahawanan untuk

meningkatkan taraf hidup Bumiputera supaya tidak jauh ketinggalan berbanding kaum

lain.

Selain itu, penubuhan Giatmara juga antara usaha MARA untuk merealisasikan

rancangan DEB dalam memberikan pendidikan dan kemahiran untuk mereka gunakan

bagi mencari pekerjaan. Pusat Giatmara ini diwujudkan di seluruh negeri di Malaysia dan

lokasinya di tengah-tengah masyarakat luar bandar bertujuan untuk memberikan

kemahiran dan meluaskan fikiran kepada belia khususnya yang berada di kawasan luar

2
Ibrahim Saad. ‘Mara Perlu Buka Peluang Biaya Pendidikan Pelajar Bumiputera’,
Berita Harian, 9 Mac 2007.

9
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

bandar. Menurut Tuan Haji Hashim Bin Ahmad iaitu Pegawai Eksekutif Giatmara, salah

satu objektif penubuhan Giatmara ialah memberikan peluang kepada masyarakat

Bumiputera dalam program ‘bersekolah balik’ iaitu menimba ilmu kemahiran untuk

mengisi wawasan masing-masing.3

Contohnya seseorang yang hilang mata pencarian kerana kilang tempat mereka

bekerja ditutup atau ingin mengubah haluan demi membaiki taraf hidup dengan memilih

untuk bekerja sendiri dan memerlukan kemahiran tertentu, maka dia boleh mengikuti

kursus di Pusat Giatmara. Selain itu, penubuhan Pusat Giatmara ini bertujuan untuk

menyediakan pekerja mahir yang sebanyak mungkin dalam kalangan kaum Bumiputera

terutama di luar bandar bagi mengisi kekosongan yang sentiasa wujud dari masa ke

semasa mengikut arus kemajuan dunia. Ini amat bersesuaian dan selari dengan matlamat

utama DEB yang ingin meningkatkan kadar guna tenaga.

3.2 Pembasmian Kemiskinan

Pembasmian kemiskinan merupakan salah satu usaha kerajaan dalam pelaksanaan DEB

kerana kemiskinan bukan sahaja berlaku di luar bandar malah di bandar juga. Definisi

secara umum tentang kemiskinan ini dapat dilihat daripada definisi klasik yang diberikan

oleh Charles Booth (disebut di dalam Holman, 1978: m/s.3)4 yang menerangkan bahawa:

“…miskin boleh dihuraikan sebagai seseorang yang hidup dalam keadaan yang susah untuk

memenuhi keperluan-keperluan hidup yang mencukupi”.

3
Baharun Hj. Sulaiman, ‘Giatmara Melahirkan Tenaga Mahir’, Dewan Masyarakat Mac 1997
4
Mohd Taib Haji Dora. (1993). Agihan Pembangunan: Teori dan Pelaksanaan. Kuala Lumpur: Dewan
Bahasa dan Pustaka. m.s. 13

10
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

Definisi ini menjelaskan hubungan antara kemiskinan dengan ketidakmampuan

memenuhi keperluan minimum bagi mengekalkan kecekapan fizikal atau bagi memenuhi

keperluan asas. Pendekatan ini mula diperkenalkan oleh Rowntree (1901) yang mengkaji

masalah kemiskinan di York, London. Rowntree (disebut di dalam Holman, 1978: m/s 6,

Mohd Taib, 1993: m/s 14) mendefinisikan kemiskinan sebagai ‘ketidakcukupan

memenuhi keperluan asas di peringkat secukup hidup untuk mempertahankan kecekapan

fizikal’.

Untuk mengelakkan ketidakseimbangan ekonomi antara etnik berulang dan dalam

jangka masa panjang mengurangkan masalah ini maka, kerajaan telah membentuk DEB.

Pelaksanaan dasar ini memerlukan program pembangunan wilayah yang lebih pesat

berbanding dengan programnya pada tahun-tahun sebelum 1970.5 Salah satu inisiatif

kerajaan dalam memajukan negeri dan kawasan yang dianggap mundur ialah melalui

pembangunan tanah atau wilayah baru seperti Federal Land Development Authority

(FELDA). FELDA diasaskan pada 1 Julai 1956 apabila Akta Kemajuan Tanah

dikuatkuasakan.6 Menerusi Akta Kemajuan Tanah 1956, FELDA ditubuhkan dengan

modal kerja sebanyak RM10 juta. 7 FELDA pula lebih tertumpu di Semenanjung

Malaysia, manakala agensi-agensi lain lebih bertanggungjawab kepada pembangunan

tanah di negeri-negeri Sabah dan Sarawak. Bagi Rancangan Malaysia Ketiga (RMK-3),

5
Mohd. Yusof Kasim. (1988). Ketidakseimbangan Wilayah: Satu Penilaian Terhadap Dasar dan Strategi
Pembangunan Wilayah dalam Tempoh Dasar Ekonomi Baru (1970-1990). Dalam Chamhuri Siwar &
Mohd Haflah Piei (ed.). Dasar dan Strategi Pembasmian Kemiskinan Kumpulan Rencana Tentang
Kemiskinan, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, m.s. 206,
6
Lembaga Kemajuan Tanah Persekutuan. Diperoleh pada 20 Ogos 2009 daripada
http://ms.wikipedia.org/wiki/Lembaga_Kemajuan_Tanah_Persekutuan.
7
Sekretariat Media Kementerian, Kesenian, Kebudayaan. (31 Mei 2007). Berita Harian. FELDA Ubah
Landskap Luar Bandar: Pembangunan Tanah Pedalaman Bawa Kemakmuran, Basmi Kemiskinan.
Diperoleh pada 15 Ogos 2009 daripada http://www.feldaholdings.com/content.php?h=1818

11
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

FELDA telah memajukan lebih dari 314,000 ekar tanah dan menempatkan kira-kira

19,800 keluarga.8

Manakala dalam tempoh Rancangan Malaysia Kelima (RMK-5) pula, peruntukan

bagi pembangunan tanah dan wilayah yang berjumlah RM5705.9 juta akan digunakan

bagi program-program yang dilaksanakan oleh FELDA dan Lembaga Kemajuan

Wilayah. FELDA akan memajukan 175,000 hektar tanah baru, iaitu bertambah sebanyak

kira-kira 8.5 peratus daripada keluasan yang dimajukan di bawah Rancangan Malaysia

Keempat.9 Ini menunjukkan bahawa konsep pembangunan tanah yang sedang giat

dilaksanakan di seluruh negara mempunyai kepentingannya yang tersendiri, iaitu selaras

dengan objektif ekonomi negara untuk menyusun semula masyarakat dan membasmi

kemiskinan.

Keupayaan strategi pembangunan tanah FELDA dan penyediaan infrastruktur luar

bandar mencapai matlamat DEB, terutama yang berkaitan dengan penyusunan semula

masyarakat agak terhad. Konsep pembangunan wilayah yang ‘baru’ mengutamakan

pencapaian kedua-dua matlamat DEB iaitu pembasmian kemiskinan dan penyusunan

semula masyarakat.10 Walaupun sebelum ini pembangunan wilayah telah berjalan sejak

akhir tahun 1950-an, dasar pembangunan wilayah yang nyata tidak wujud. Ini kerana

8
Ucapan Perdana Menteri Malaysia Ketika Membentangkan Usul Bagi Meluluskan Kajian Separuh
Penggal Rancangan Malaysia Ketiga, di Dewan Rakyat, Pada 19 Mac 1979. Diperoleh pada 20 Ogos 2009
daripada http://www.arkib.gov.my/html/themes/arkib/download/TunHusseinOnn/1979TunHussein.pdf
9
Rancangan Malaysia Ke Lima: Program Sektor Awam dan Pembiayaan (1986-1990). Diperoleh pada 20
Ogos 2009 daripada
http://www3.pmo.gov.my/rancanganweb/rancangan1.nsf/18919c170aa1dfba482567320023cc04/5b00e2cb
9c8d84544825674b003337bf?OpenDocument.
10
Mohd. Yusof Kasim. (1988). Ketidakseimbangan Wilayah: Satu Penilaian Terhadap Dasar dan Strategi
Pembangunan Wilayah dalam Tempoh Dasar Ekonomi Baru (1970-1990). Dalam Chamhuri Siwar &
Mohd Haflah Piei (ed.). Dasar dan Strategi Pembasmian Kemiskinan Kumpulan Rencana Tentang
Kemiskinan, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, m.s. 206&207,

12
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

pihak kerajaan sebelum itu tidak mewartakan sebarang dasar berkenaan pembangunan

wilayah. Dasar ini dijelaskan buat pertama kalinya pada tahun 1976 seperti yang tertera

dalam dokumen Rancangan Malaysia Ketiga, seperti yang berikut:

Di dalam Dasar Ekonomi Baru (DEB), strategi pembangunan wilayah adalah bertujuan untuk

merapatkan lagi perhubungan di antara negeri-negeri di Malaysia. Ini akan dicapai dengan cara

mengurangkan jurang perbezaan ekonomi dan struktur di antara wilayah-wilayah negara

ini….Matlamat asasnya ialah agihan yang saksama bukan saja dari segi pendapatan, tetapi juga

kemudahan-kemudahan kesihatan, pelajaran, kemudahan-kemudahan awam, perkhidmatan,

kemudahan-kemudahan hiburan, perumahan dan yang paling penting sekali peluang-peluang

untuk kemajuan sosial dan ekonomi rakyat sejajar dengan matlamat-matlamat Dasar Ekonomi

Baru (Malaysia, 1976; hlm 235)11

FELDA telah membuat petempatan bandar yang terdiri daripada satu

perkelompokan beberapa unit perkampungan di sekitar pusat bandar. Ini merupakan

langkah awal bagi membasmi kemiskinan yang berlaku pada waktu itu. Rancangan

pembangunan tanah dan petempatan Jengka Tiga Segi adalah rancangan pertama seperti

ini yang dilaksanakan oleh FELDA dalam tahun 1970. Rancangan tersebut terletak di

negeri Pahang di suatu tapak seluas 300,000 ekar (121,500 hektar) dan kedudukannya

adalah di tengah-tengah di antara Bandar Kuantan, ibu negeri Pahang, dengan Kuala

Lumpur, ibu negara Malaysia. Kira-kira 132,000 ekar (53,460 hektar) tanah di dalam

kawasan projek ini adalah kawasam hutan simpan. Daripada jumlah ini sebanyak 94,000

ekar (38,070 hektar) dikekalkan dalam keadaan semula jadi. Seluas 22,000 ekar (8,910

hektar) lagi adalah untuk kegiatan pembalakan. Kawasan yang sesuai untuk

pembangunan ialah seluas 178,000 ekar (72,190 hektar), termasuk kawasan seluas 25,000

11
Ibid, m.s. 208.

13
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

ekar lagi dari lima rancanga FELDA yang sedia ada, iaitu Kampung Ulu Jempul, Bukit

Tajau, Sungai Nerek, Sungai Takam dan Kampung Awah yang telah dimajukan terlebih

dahulu dan secara berasingan daripada projek Jengka Tiga Segi.

Projek ini dibiyai oleh Bank Dunia, dan satu pelan induk telah disediakan untuk

membuat cadangan-cadangan berhubung dengan pola pembangunan selanjutnya.12 Skel

pembangunan tanah FELDA semakin besar dan sehingga tahun 1982, sejumlah 1.5 juta

ekar tanah telah dimajukan oleh FELDA. Sehingga tahun 2000, FELDA dijangka dapat

memajukan dua juta juta ekar tanah. Walaupun tanah yang sesuai untuk pembangunan

pertanian terdapat di negeri Pahang, Johor, Kelantan dan Terengganu, namun hampir

separuh daripada tanah yang akan dimajukan dalam tempoh Rancangan Malaysia Kelima

terdapat di Pahang dan Johor.

Namun begitu, terdapat beberapa kekangan dalam memperluaskan kegiatan

FELDA. Di antara kekangan yang wujud adalah disebabkan oleh kerana perbezaan

konsep, falsafah dan objektif FELDA dengan Lembaga Kemajuan Wilayah. FELDA

ditubuhkan dengan matlamat untuk membasmi kemiskinan dengan cara memajukan

tanah pertanian melalui satu kegiatan ekonomi pertanian sama ada tanaman getah, kelapa

sawit atau koko. Bagi Lembaga Kemajuan Wilayah pula, membesarkan operasi dan

menambah kegiatan FELDA akan membawa kepada ketidakcekapan, ketidakberkesanan,

dan penyelewengan daripada matlamat asal.

Tujuan penubuhan Lembaga Kemajuan Wilayah bukan sahaja untuk membasmi

kemiskinan dengan cara meningkatkan pendapatan, menambah peluang pekerjaan dan

12
Sulong Mohamad. (1985). Petempatan FELDA: Perspektif Perancangan Bandar dan Desa. Kuala
Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, m.s. 85

14
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

kemudahan asas negeri atau wilayah yang mempunyai kadar kemiskinan yang tinggi,

malah dalam masa yang sama menyusun semula masyarakat.13 Dengan itu, bagi mencapai

objektif Lembaga Kemajuan Wilayah, pelbagai kegiatan ekonomi telah dilaksanakan

merangkumi kegiatan pertanian, perusahaan, perdagangan, perkhidmatan, dan

pembangunan bandar. Melalui kegiatan itu, objektif DEB dijangka boleh dicapai dengan

lebih berkesan melalui pengwujudan peluang-peluang pekerjaan, penambahan pemilikan

harta oleh orang-orang Melayu dan pembandaran orang Melayu.

4.0 KESAN-KESAN DEB

4.1 Sektor Pendidikan

Kejayaan DEB yang paling nyata dan membanggakan ialah penurunan kadar

kemiskinan dan peningkatan taraf pendidikan kaum Bumiputera. Melalui pendidikan

yang diterapkan, telah memberikan impak yang positif sehingga hari ini dimana bilangan

profesional Bumiputera telah bertambah. Peratusan graduan Bumiputera ke luar negara

untuk mencapai tahap profesionalisma bumiputera ke puncak tertinggi juga meningkat. 14

Kini, terdapat ramai pakar perubatan Bumiputera di hospital-hospital. Keadaan ini jauh

berbeza jika dibandingkan dengan kira-kira 45 tahun lalu di mana hanya ada segelintir

sahaja doktor pakar Bumiputera. Malahan, kini, banyak syarikat besar di Malaysia

diketuai oleh golongan profesional Bumiputera dan ramai profesional Bumiputera

mampu berdaya saing untuk bekerja di luar negara.

13
Mohd. Yusof Kasim. (1988). Ketidakseimbangan Wilayah: Satu Penilaian Terhadap Dasar dan Strategi
Pembangunan Wilayah dalam Tempoh Dasar Ekonomi Baru (1970-1990). Dalam Chamhuri Siwar &
Mohd Haflah Piei (ed.). Dasar dan Strategi Pembasmian Kemiskinan Kumpulan Rencana Tentang
Kemiskinan, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, m.s. 213
14
Dr. Kamarulnizam Abdullah, Massa, edisi 14-20 Jun 2003

15
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

Kejayaan DEB melalui pendidikan telah membawa kepada masyarakat Melayu

yang berpendidikan sejak 70-an yang telah menyumbang kepada peluasan peratusan

kelas pertengahan.15 Masyarakat Melayu yang berpendidikan akan dapat membantu

mewujudkan lebih ramai kelas pertengahan bagi kestabilan politik dan ekonomi negara.

Pada masa kini, Melayu memiliki sejumlah perniagaan di peringkat tinggi misalnya

pemilik hartanah, perunding perhubungan awam, pengurus dana dan perunding

kejuruteraan. Inilah hasil daripada pendidikan di bawah DEB yang melahirkan sejumlah

profesional Melayu yang dihormati. Dalam erti kata lain, DEB telah melahirkan golongan

profesional dan golongan kelas menengah Bumiputera yang mempunyai kuasa beli yang

kuat.

Selain itu, kesan dari perancangan DEB melalui pendidikan telah berjaya

meningkatkan peratus kecemerlangan pelajar Bumiputera di peringkat tinggi. Menurut

Khairy Jamaluddin, Ahli Parlimen Rembau;

’berdasarkan maklumat dari Biro Tatanegara, peratus graduan Bumiputera yang lulus dengan

kepujian kelas pertama di Insitusi Pengajian Tinggi Awam (IPTA) meningkat dari 13.25 peratus pada tahun

1996 kepada 25.4 peratus pada tahun 2002’.16

Sehubungan itu, kemasukan pelajar Melayu ke Institusi Pengajian Tinggi Awam

(IPTA) melepasi tahap 60 peratus dan ini adalah satu peratusan yang jauh lebih tinggi

dari yang ditetapkan di bawah sistem kuota. Selain itu, kemasukan pelajar Melayu ke

dalam kursus-kursus kritikal di IPTA juga meningkat. Negara juga mempunyai 18

Institusi Pengajian Tinggi Awam (IPTA), termasuk sebuah Universiti Islam

15
Tun Daim Zainuddin, Utusan Malaysia 20 September 2005
16
‘Nisbah Perlu Lebih Adil’, Utusan Malaysia 13 Julai 2009

16
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

Antarabangsa. Malah, Malaysia juga diiktiraf sebagai pusat kecemerlangan pendidikan

bagi pelajar dari negara asing. Kini, terdapat lebih 36,000 penuntut dari 150 negara yang

datang belajar di Malaysia.

Melalui DEB juga jurang pendidikan di antara pelajar bandar dan luar bandar

dirapatkan bagi memastikan persaingan yang lebih adil dan saksama. Selain

menempatkan guru-guru berpengalaman dan berkebolehan di sekolah-sekolah luar

bandar, kemudahan-kemudahan yang sama seperti yang terdapat di bandar, termasuklah

infrastruktur Teknologi Maklumat dan Komunikasi (ICT) juga disediakan. Segala ini

diambil kira untuk mewujudkan medan persaingan menjadi lebih rata dan peluang anak

Melayu untuk berjaya dapat ditingkatkan. Negara Malaysia kini mempunyai Sekolah

Bestari dimana menurut Dato Seri Najib Tun Razak;

’Sekolah Bestari ditubuhkan ialah bukan sahaja untuk memenuhi tuntutan Koridor Raya

Multimedia malahan melahirkan satu generasi rakyat Malaysia yang kreatif dan inovatif’.

Antara tujuannya ialah untuk menyediakan satu kumpulan tenaga kerja yang

kreatif dan berteknologi. Selain itu, ia juga bertujuan untuk mendemokrasikan pendidikan

agar semua kanak-kanak berpeluang untuk belajar. Maka, dengan ini terbukti bahawa

DEB mampu memainkan perananya dalam pendidikan apabila kejayaan demi kejayaan

telah dikecapi hasil usaha keras kerajaan dan kerjasama dari seluruh rakyat Malaysia.

4.2 Sektor Pembasmian Kemiskinan (FELDA)

Penempatan FELDA, sama ada unit perkampungan tunggal atau bandar, adalah komuniti

yang sengaja dibina atau dirancang di kawasan desa untuk mencapai matlamat-matlamat

17
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

sosio-ekonomi negara. Sebagai komuniti baru sudah tentu ia mempunyai ciri-ciri yang

istimewa kerana ia dirancang berdasarkan konsep perancangan moden dan polisi-polisi

yang dibentuk khusus untuk membawa perubahan sosial, ekonomi dan fizikal kepada

masyarakat desa. Petempatan FELDA adalah komuniti yang pertama yang dirancangkan

secara menyeluruh di kawasan desa dan pembukaan tanah baru di luar bandar.17

4.2.1 Penyediaan Infrastruktur Komuniti

Petempatan FELDA disediakan dengan infrastruktur yang sesuai untuk kesejahteraan dan

sosial para peneroka. Unit-unit petempatan ini mempunyai jalan raya dan bekalan air

untuk kesenangan para peneroka, sekolah untuk pendidikan anak-anak, pusat kesihatan

untuk kesejahteraan fizikal, masjid untuk kesejahteraan rohaniah, kemudahan komuniti

untuk perkembangan mental, kedai untuk memenuhi keperluan harian, dan bekalan

elektrik untuk rumah dan kemudahan lain turut di berikan kepada peneroka FELDA.

Penyediaan infrastruktur di petempatan FELDA mencerminkan satu usaha untuk

membawa modenisasi ke kawasan desa, iaitu berasaskan kepercayaan bahawa perubahan

sosio-ekonomi tidak dapat dicapai dengan memuaskan sekiranya pusat-puat petempatan

ini tidak disertakan denagn pembangunan fizikal dan peneroka dibiarkan tanpa

infrastruktur yang diperlukan oleh sesebuah komuniti.18 Oleh kerana asas ekonomi pusat-

pusat petempatan FELDA dibina berdasarkan tanaman perdagangan yang berorientasikan

eksport, maka hubungan dengan pusat-pusat bandar yang lain dan pelabuhan sama ada di

Malaysia atau di luar Malaysia mestilah diwujudkan. Ini memerlukan satu sistem

17
Sulong Mohamad. (1985). Petempatan FELDA: Perspektif Perancangan Bandar dan Desa.
Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, m.s. 134
18
Ibid, m.s. 134

18
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

pengangkutan dan perhubungan yang cekap antara pusat-pusat FELDA (sebagai unit

pengeluaran) dengan pusat-pusat bandar di Malaysia dan di luar Malaysia (sebagai

pasaran).

Oleh itu, jaringan pengangkutan, hubungan dan infrastruktur ekonomi moden,

seperti kemudahan pemasaran dan pemprosesan, mestilah disediakan dalam komuniti.

Kemudahan, infrastruktur dan utiliti dirancang di setiap pusat petempatan, dan ini

melahirkan satu persekitaran dan pengalaman baru kepada peneroka sehingga mereka

terpaksa membuat beberapa penyesuaian terhadap keadaan tersebut. Kemudahan

kemudahan tesebut sangat kurang terdapat atau tidak ada disediakan di tempat-tempat

asal mereka.19

4.2.2 Penggabungan Persekitaran Desa dengan Bandar

Perancangan petempatan FELDA adalah berdasarkan konsep rekabentuk yang

menggabungkan ciri-ciri bandar dan desa. Ini adalah sama dengan prinsip perancangan

bandar baru yang menggabungkan persekitaran bandar dan desa yang baik untuk

mewujudkan satu persekitaran baru supaya satu aras keselesaan yang lebih tinggi dapat

disediakan bagi penghuni bandar baru. Di petempatan FELDA, pusat kampung, (bagi unit

petempatan tunggal) dan pusat bandar (bagi petempatan bandar) dirancang supaya ia

mempunyai kepadatan yang lebih tinggi untuk melahirkan satu suasana pembandaran di

pusat-pusat petempatan tersebut. Kepadatan kediaman secara keseluruhannya adalah

lebih rendah. Setiap rumah dirancang supaya mempunyai lot yang cukup besar untuk

19
Ibid, m.s. 134

19
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

mengadakan kebun sendiri, dan berkongsi sempadan yang sama dengan lot rumah jiran-

jiran mereka.

Kawasan pertanian yang membentuk sempadan petempatan, dilindungi daripada

pembangunan bukan pertanian untuk menjaga kepentingan peneroka. Ini mengekalkan

imbangan antara kawasan binaan yang mempunyai sempadan yang jelas di dalam

kampung dengan kawasan pertanian yang memberikan persekitaran yang hijau, cantik

nyaman dan bersih. Pemandangan seperti ini tidak mudah dinikmati di pusat-pusat bandar

besar. Pembinaan bandar baru jugak berlaku dengan wujudnya petempatan baru FELDA,

bandar Muadzam Shah, di Rompin, Pahang adalah salah satu bandar baru yang wujud

hasil daripada pembukaan tanah FELDA di kawasan terbabit. Penduduk FELDA di

kawasan berhampiran bandar baru ini agak mudah untuk menjalankan aktiviti berkaitan

dengan perbankan, urusan perniagaan, dan lain-lain lagi yang memerlukan mereka untuk

keluar ke bandar.20

4.2.3 Pemilikan Tanah

Sistem pemilikan tanah dalam komuniti FELDA adalah baru dan sangat berbeza dengan

amalan pemilikan tanah tradisional di Malaysia. FELDA mengenakan peraturan dan

syarat yang ketat terhadap pemilikan tanah untuk melindungi kepentingan dan

kesejahteraan peneroka. FELDA mempunyai kuasa untuk mengambil semula pemilikan

tanah tersebut jika peneroka didapati melanggari mana-mana syarat atau peraturan yang

telah ditetapkan. Tujuan peraturan ini dibuat adalah untuk menghalang pembangunan

atau kemajuan yang tidak diingini di ladang-ladang pertanian. Dengan cara ini, guna

20
Ibid, m.s. 136

20
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

tanah yang telah ditetapkan dalam komuniiti kekal sebagaimana yang telah dirancang. Di

samping itu guna tanah pertanian dilindungi daripada diambil untuk pembangunan

perumahan atau pembangunan-pembangunan lain yang bertentangan dengan prinsip

perancangan yang di jalankan oleh FELDA. Kedua, peraturan seperti ini adalah untuk

mengelakkan pemilikan tanah bertukar milik kepada orang lain yang tidak

bertanggungjawab, dan dengan itu menggagalkan tujuan asal FELDA untuk memberi

tanah kepada penduduk desa yang tidak bertanah dan miskin.

Hak milik tanah diberi kepada peneroka berdasarkan sistem pemilikan bagi

tempoh selama 25 tahun. Walaupun peneroka di rancangan getah diberi hakmilik

berasingan bagi tanah mereka, di rancangan kelapa sawit, tanah diberi hakmilik secara

berkumpulan seperti yang telah di laksanakan di beberapa FELDA, antaranya adalah

FELDA Jengka dan FELDA Keratong di Pahang. Ini adalah satu lagi ciri baru berhubung

dengan amalan pemilikan tanah di Malaysia. Tanah peneroka dibenarkan untuk diwarisi

oleh anak mereka. Walaubagaimanapun, pemecahan tanah yang akan menimbulkan saiz

tanah yang tidak ekonomis tidak dibenarkan. Oleh itu, FELDA membenarkan tanah

tersebut diwarisi oleh seorang sahaja daripada anak peneroka. Kesemua langkah ini

diambil untuk menjaga kepentingan peneroka supaya ia tidak menjejaskan matlamat

perancangan FELDA untuk member satu aras pendapatan pertengahan kepada mereka

dan keluar mereka.

Kini Genap 50 tahun Lembaga Kemajuan Tanah Persekutuan atau FELDA

menempuh pelbagai cabaran untuk melaksanakan tanggungjawab membangunkan

kawasan luar bandar. Dalam tempoh itu, pelbagai peristiwa cemerlang dan pencapaian

21
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

FELDA yang membanggakan dapat disaksikan. Misi 50 tahun pertama penubuhan

FELDA sudah mencapai objektifnya, kini agensi itu menggalas tugas untuk memastikan

kecemerlangannya terus bertahan untuk 50 tahun lagi. Semestinya meletakkan kedudukan

masyarakat peneroka lebih baik daripada apa yang mereka nikmati hari ini.

Selepas berjaya mencapai objektif penubuhannya iaitu untuk memajukan kawasan

pertanian secara produktif dan sempurna, menggerakkan masyarakat peneroka supaya

maju, produktif dan berdisiplin serta meningkatkan taraf hidup lebih sempurna maka

lebih jauh kepada pembabitan di peringkat antarabangsa. Kestabilan harga sawit dan

getah yang dianggap antara paling selesa ketika ini membolehkan FELDA menjadi

peneraju utama industri sawit hingga ke peringkat antarabangsa. Dengan ini

menunjukkan bahawa, DEB yang telah di jalankan oleh pihak kerajaan walaupun tidak

mencapai objektif sepenuhnya, namun di peringkat proses penyusunan semula

masyarakat, Malaysia untuk memperbetulkan ketidakseimbangan ekonomi, dan supaya

dapat mengurang dan seterusnya menghapuskan pengenalan kaum mengikut fungsi

ekonomi boleh dikatakan berjaya dilaksanakan. Golongan miskin yang telah berpindah

ke kawasan FELDA pada mulanya dengan tujuan untuk mendapatkan pekerjaan dan

tanah kini telah menjadi warga Malaysia yang prodaktif dan inovatif bagi kemajuan

negara ini.

5.0 PENUTUP

Selepas 20 tahun DEB ditinggalkan, rakyat Malaysia jelas mendapat sesuatu yang amat

bermakna dan bernilai daripada dasar yang telah dilaksanakan ini. Beberapa projek yang

dilaksanakan dapat dilihat hasil kejayaannya seperti jurang ekonomi diantara kaum dapat

22
 Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

dikurangkan dan semakin ramai rakyat Malaysia yang mendapat peluang melanjutkan

pelajaran mereka ke peringkat tertinggi hasil daripada pelbagai bantuan yang telah

disalurkan oleh kerajaan.

Walaubagaimanapun, terdapat beberapa kepincangan dalam pelaksanaan DEB

kerana masih terdapat kes-kes yang terpencil seperti kadar kemiskinan untuk bumiputera

adalah empat kali ganda lebih banyak berbanding kaum-kaum lain. Selain itu, pada akhir

pelaksanaan DEB yang diteruskan oleh Dasar Pembangunan Negara, penguasaan orang

Melayu hanya berada pada paras 19 peratus, gagal menepati sasaran 30 peratus ekuiti.

Daripada peratusan itu, individu Melayu hanya menguasai tiga peratus ekuiti manakala

selebihnya, dikuasai oleh institusi-institusi berkaitan Melayu seperti Permodalan

Nasional Bhd., Lembaga Tabung Haji dan Lembaga Tabung Angkatan Tentera, yang

seterusnya memiliki kepentingan yang amat besar dalam syarikat-syarikat milik kerajaan

(GLC).21

Kelemahan DEB adalah disebabkan kurangnya data yang terperinci, terpusat dan

menyeluruh. Malah, dikatakan juga kegagalan DEB disebabkan oleh pemegang amanah

atau penjaga dan pemangkin DEB tidak jujur dan amanah dalam menjalankan tugas,

selain dari kelemahan sistem perancangan, perlaksanaan dan penyelarasan dalam

kegiatan perusahaan awam.22 Kelemahan-kelemahan ini seharusnya dapat diatasi

sekiranya pucuk pimpinan tegas dalam melaksanakan sesuatu dasar dan semua pihak

haruslah menumpahkan sepenuh tenaga dan usaha bagi merealisasikan impian bersama.

21
Asuki Abas, Utusan Online, 22 Julai 2005, DEB perlu ditunjangi GLC
22
Yusof Ismail (Sunting) (2008) Dasar-dasar Utama Kerajaan Malaysia. Perpustakaan Negara Malaysia,
m.s. 35

23
Dasar-dasar Negara (LNP 2013)

24