You are on page 1of 12

Editorial

I gamtatnasate ki-en kik dingin Israel mite cialna kamsang Kahneh Jeremiah in bawl hi. Zanni,
nungkal, nungkha, nungkum a gamtatnate phawk ni. Tua hun laitak mite saltanna leh haksatna a tuah uh
pansanin abeisa hun a gualnopna, suahtaknate lungngai pha kik in, mawhna leh khialhna gamta kha a om leh
zong nusia dingin hanthawn hi (cf.Kahla 3:40).
Amau dinmun abeisa gamtatna panin kitel in kipuahpha in vangliatna nei leitungnate leh mite hi masa
loin Pasian kiangah ciahkik dingin Jeremiah in mite hanthawnna leh cialna bawl hi. A ciahkikna ding Topa in
a dinmun uh puahpha zo mahmah ding ahihna thei ahih manin van leh lei abawl Vanglian Pasian kianga
ciahkik dingin sawl hi. A mite dinmun thei in kap den ahih manin Kahneh Kamsang kici hi.
Topa phalna leh theihpihna loin leitungah bangmah piang lo ahihmanin kiniamkhiatin dinmun
kipuahpha in, gam leh leitang hong damsak kik theih nadingin midangte mawhna mu in phunphun loin i
mawhna i thanemna kithei in Topa maipha zong zaw ni. Ama maipha ngah lehang i haksatnate hong veng
ziau lel ding hi.

KITHAH SAWMTE THUHILHNA


-Rev.Dr.Pumzathang
.Bang hangin khansih laizang ding na hi hiam? Thuhilhna 7:17b
Thupatna: Nidang peka kipat in amah leh amah kithat a na om gige a, tu ciangin nidang sangin eite lakah
amah leh amah kithat tam zaw ta a, hoih tak a kisui hi ngial leh a percent sang sim ta dingin ka um hi. Tua
banah a kithatte a tamzaw tham khangnote himawk uh hi. Tua manin Khangnote ading khol diakin hih
thuhilhna (counseling to suicidal) hong kigelh hi.
I. KITHATTE TEHNA: World Health Organisation (WHO)-te gendan in nisim in mi 1,000 kithat uh a, mi
10,000ten nisim in kithah sawm uh hi. India ah minute 2(nih) simin mi khat in kithah sawm a, minute 10 a
simin mi khat kithat zel hi. 1999 kum in India gam ah mi 60,000 kithat uh hi. Research and Development
Bureau of the Union Home Ministry in 1969-a a zonkhiat (Research) na uh ah India a kithahna hang a thubuai
(case) 43,633 pha, ci-in a ciamteh uh hi. Hih atungate India ah za a 75 (75%) kithatte pen kum 15-40 mi hi uh
a, a kithat tampente kum 18-25 kikal mite hi uh hi.
Tulai in nidang sanga siamna leh pilna lamah zong i hong khantoh uh leh kithahna khangnote
(teenagers) lakah pung semsem hi. A kithat dingte peuhmah in a kithahma un, bangzah vei hiam Sih ka ut,
ahih kei leh, Ka kithat ding, ci-in na gen teitei uh hi. Mi kithatte za a 75 (75%) ten a kithah ding uh a gen
khol uh, cih a suite muhkhiat dan ahi.
II. A KITHAHNA HANG UH: Ahang tampite laka khat pen mi kingaisia lua mahmahte ahi nuam uh
hi. Pawl khatte nasepna/siamsinna a lawhsapna man leh itna (love affairs) zat siam loh man hi deuh
hi. Tumlam gam mite ahih leh, kining, hin cimtaak, anop sem ut man hi deuh hi. A tangpi in mi kithatte pen
amau a kihehpih luat man uh a kihehpih lum ahi uh hi. A kithatte peuhmah mi dawilok, hing ngam lote ngen
ahi uh hi. a meidawite om nading mun sih nihna ahi kat a kikhulna meiphualpi kuang sung ahi hi
Mang. 21:8b.
III. KITHAH SAWMTE THUHILHNA (COUNSELING):
1. Exam failed hangin kithat lecin na pass ngei diam? Na failed azong mi na muh ngam kei leh kithatta
lecin min bang a hong ci ngaih ding uh hiam?
2. Nungak/tangval khat in a hong deih loh man in kithatta le teh, mikhat in nang a hong ngaih het loh ban ah
nang va kithat zaw lai lecin kuan poi sa ding? A mawkna a thuak hi lo ding maw? Hong ngai lote ading a
nang na hinna manphatak phal maw?
3. Tungzanna ding ngaihsutna hangin kithat ta lecin na sih khit ciang na inkuanpih nu leh pa/zi leh tate a
damsung teng un akhangkhang in min kithatte innkuan ci le-uh a tungzan huai na diam? Tua bang a na
nutsiat inkuante mite gim neih (social stigma) din na phal maw?
4. Na khatvei ngaihsut (thukhen) pen nihvei thumvei (second thought) loin hih picing het kei in.
5. Mi tampiten neizou lo leh damthei lo pipi a zong hin/damtheih ut a, Zato inn khawng delh a a ki-kep lai
un nang Na hun tun ma a bang dia si (kithat) ding na hiam Eccl. 7:17b.

6. Mi khutlum-a site nangawn mulkimhuai i sak nak kalah bang dinga nang leh nang kithat ding na hia?
7. Mi thatte/ tualthatte, mihing hinna late pen Pasian in mihing amah kibatpih a a bawl ahih manin a it a,
Tualthat ken, ana ci hi. Tuabang dan kalh a tualthatte tungah Pasian heh a, a tung uh ah vai a hawm ding
hi. Hinna kha piapa Pasian ahih manin tuabang a mithat/amah leh amah kithatte tungah Phulak peuhmah
ken ka lak ding ahi ci hi (Exo.20:13; Heb.10:30-31, Eccl. 12:7).
8. Mithatte pen a kisik taktak nak uh leh mikhial phapen ngaidampa Pasian in a khialhna uh ngaidam in
GUPKHIATNA a mu thei uh hi.
9. Ahih hangin mi amau kithatte pen in kisikna ding hun a neih nawn loh manun a tan ding uh a mulkimhuai
hi!!
10. Mi kithatte (awklumte) peuhmah a lei uh a kai khia a, a khut un bang (wall) ahih kei leh a
puannak/puanten/pheituam khuat teitei uh a, a khut uh tum zial sim lah bang in a om uh hi. Hih pen a kigen
danin mi sepkhialh kisikte omdan ahi ci uh hi. Tua ahih manin mi kithatte peuhmah a sihma un kisik lo khat
beek a om kei uh cihna ahi. Ahih hangin a zekaita kha ding hi.
THUKHUPNA: Tua ahih manin, haksatna bangzah tuak mah lecin, kithah peuhmah sawm leh ngaihsut-in
zong nei kha kei in. Mite khut lum a sih ding nangawn i ut loh laiin, eimah leh eimah kikhutdota a hun tun
ma a kithah het loh ding ahi. Na hinna nanga ahi kei a, Pasian, hinna bawlpa a ahih manin tualthat leh amau
kithat peuhmahte tungah Pasiana thangpai hi. Pasian in note hong kem ding ahih manin na lungkhamnate
khempeuh uh ama kiang tunpih un. TOPA tungah na vai teng ap in, Amah muang in; Amah in hong sem ding
hi (I Pe. 5:7; La. 37:5).
Hon awlmawh hon khotuah ka thei,
Ka dahna hon thuakpih hi.
Zan khomial leh lam haksa ah,
Ka Hondampan kei hon khotuah hi.
Ka lungzinna Nang hon tun leng,
Toupa na deih lam hi;
Lungkham dahna teng hong tun leng,
Toupa na deih lam hi.

Mihingte Nuntakna
Kote nuntak sung kum sawmsagih bang hi a, cidam le-ung kum sawmgiat bang hithei hi. Ahih hangin
tua hunsung nangawn gimna leh haksatna hi a, tua hunte bei pakin kote ka maimang uh hi. Tua ahih
ciangin pilna lungsim ka ngah theih nadingun ka nuntak hun uh a tomlam ka theih nadingun hong hih
in (Late 90:10,12).
Mihingte i nuntak hunsung sawt het lo hi. Lai Siangtho in a gen mah bangin i nuntak hun sung ding
kum 80 in tuat lehang:
- Kum 40 sung zan hun leh ihmut hun in kizang hi.
- Kum 20 sung naupang hih hun leh teek hun ahi hi.
- Kum 10 sung pilna sinna, exam, na tuamtuam sepna, sum zonna leh na dangdang sepna in bei hi.
- Kum 10 sung pen khamuangtak a nuntakna zatna hun in kimang tuan lo-a, sum tawmcik hangin i kibuaisak
a, tua zong nutsiat hun om hi. Tua ahih manin a nuai ate ngaihsun ni.
1. Dictionary ah laimail 1,00,000 val om a, ahi zongin pau tam loh pen gualzawhna leh pilna hizaw hi.
2. Leitung ah rong (colour) nam 1000 val om a, ahi zongin a kang (white) hoih kisa pen den hi.
3. Leitung ah nek theih ding sim zawh loh a om zong in an ngawl a thungetna sanga manpha zaw om lo hi.
4. Siamsinna inn tuamtuam leh biakpiakna inn tampi a om hangin pilvang taka kalsuan zia ding sin sang a
poimawh zaw na dang om lo hi.
5. Et theih ding film leh tv show sim zawh loh zah dong a tam a om hangin mitsi-a eima lungsim tawng
muhcian sanga manpha zaw om lo hi.
6. Mi thu hilh siam, Ukil leh Sia sim zawh loh om a, ahih hangin eima lungsim tawng hong hopihpa aw
ngaihkhiat sanga poimawh zaw om lo hi.
7. Nuntak sungin a iplahhuai leh hoihna tampi om lezong gamtat hoihtak a nuntakna zat sanga a man tam zaw
om lo hi. Teek kun leh upate kianga om thei na hih manin lungdam in, mi tampite in tua bang hun muh ding
lunggulh uh hi. Na khat peuh na sep theihna hangin Pasian tungah lungdamna ko in, nasem thei lo-a lum mi
tampi om hi. Na damtheihna hangin Pasian tungah lungdam koin, damtheihna sum a lei zawh hi lo hi. Damlai
na hih manin Topa tungah lungdamna ko den in. Mi a sikuante kiangah damna kici aman bangzah hi hiam cih
va dong in.[A kaikhawm:B.K.Shwanno]

Henry Martyn
Thupina leh minthanna sang a Khris
Muhsitna tel zaw
-Rev.Dr.Kh.Khaizakham
Leitung siamna a kuamah a phak zawh loh mana Pasian nasem om thei hi. A hih hangin leitung a a sep ut
penpen sem thei ding a siamna leh citna nei napi a Topa nasep tel zaw zong tampi na om a, tua bang mite lak
a khat pen Henry Martyn ahi hi.
Henry Martyn February 18, 1781 in Truro, Cornwall, England ah piang hi. Truro Grammar School leh
St Johns College, Cambridge ah lai na sim hi.
Cambridge ah laisim a a omlai in Senior Wrangler kici gualtungtuanna na ngah hi.Tua pen
mathematics problem solving competition ah gualtungtuanna na tang a, Universitys best undergraduate
mathematician ci-a mi khempeuh in a theih uh hong hita hi. Tua bek zong hi lo, pau siamtheihna sangpi nei a,
a zil lamlam tomcik sung in thei pahpah hi.
Ama tup leh ngim pen law zil a, ukil minthang leh thupi tak hih ding cih ahi. Tua hun lai in Charles
Simeon pattahna panin ama ngimna leh kisakkholhna nusia in Pasian nasem dingin hong kipiakhia hi. Church
of England in pawlpi nasep semthei dingin namkipna (ordination) bawl uh a, East India Company ah chaplain
dingin 1906 in India gam hong zuan hi. A ngim thupi pen ahih leh Lai Siangtho tei khiat ding cih ahi hi.
Pasian in siamna leh khuak hoihtak a piak pen a piapa ading leh amau pau a Lai Siangtho nei nai lote
ading in hong kipia khia in pau hong sin in sawt lo sung in siampah a, Lai Siangtho Thuciam Thak Hindi leh
Persian pau in hong teikhia pah hi. Sawt lo-in Urdu pau in hong teikhia leuleu hi. Thuciam Thak Arabic a
kitei pen puah kik a, January 7, 1811 in Calcutta pan kipankhia in Bombay zuan hi.
Bombay panin Bushire zuan a, Shiraz zong a khualzinna gimhuaitak pan in na tung khin hi. Hih mun
ah biakna tuamtuam a siate tawh kinialna nei uh a, Sufi Muslimte, Judate, Jewish Muslimte leh Americate
natawm in ana nial uh hi. Tua zawh in Tabriz ah pai a, Thuciam Thak a tei khiat Shah (kumpipa) kiangah ama
khut ngei a piak sawm hi. Ahih hangin amahmah in vapia thei lo-in midang khat khut tawnin pia thei hi. A
pau zat pen Shah in hoihsa mahmah a, lungdamthu genna laikhak zong gelh hi.
Hih hun lai a a khualzinna pen a lauhuai mahmahna mun, damlohna tam mahmah hi. Amah zong a
khua hong sikta a, damdam a hong hoihin gam vot zaw deuh ah tawldam in India gam a a sep zomna ding a
huh ding zong ding in England ah kilehkik in kikem damsiang hi.
September 12, 1812 ni in a van pua ding leh a makaih ding Armenian mi nih guai in Aras luipi galkai
uh hi. Tabriz tung uh a, tua pan in Erivan, aban ah Kars, tua zawh in Erzurum tung uh hi. Erzurum pan
kipankhia kik in damlo tamna mun pen Tokat ah taam den phot uh a, damlo gim den in om a, a diary ah
October 6 ni in hici in na gelh hi.
Aw, cikciang in tawntung gam ka tung ding hiam? Lei thak leh van thak, diktatna a kidim gam bang
cik ciangin ka tung ding hiam? Tuamun ah nitna peuhmah om nawn ken cin mihingte gamsa sanga gilo zaw
a bawl zel mawhna zong om nawn lo ding hi. Mihing sitheite haksatna a behlap, diklohna zong om nawn lo
ding hi. Tua bang na hoih lote kimu nawn kei in cin bil in zong kiza nawn lo ding hi.
Tua ci in October 16, 1812 ni in Tokat ah damlo gimden in a Topa kiang na zuanta hi. Bishopte kivui
mah bangin zahtakna sangpi tawh na vui uh hi. Ngaihsun lehang, tangval lai, zi leh ta zong nei lo, pianna gam
nuam mahmah nitum ngei lo gam mukik man nawn lo-in sehnel gamkeu gamah vuiliam in om ta hi. A diary
bu pen Anglican kipumpiakna kilatna go manpha pen khat hi, ci in nagen liang uh hi. Henry Martyn thungetna
kigen sawnsawn khat pen, Topa adingin kangtum vek mai ning a na ci-a, Topan a kipiakna pen hih picing
sakin Topa adingin a na kangtum takpi ta hi.
Henry Martyn nuntakna thuzawh pente bel, Charles Simeon bek hi lo-in, India gam a na kuan masa
William Carey leh America gama Red Indiante laka missionary a na kuan, nuntakna gentheitak a na zang zo-a
na mualliam David Brainerd-te tangthu in a nuntakna ah nasiatak in na sem a, leitung thupina khempeuh thupi
koih lo-in a Pasian ading in gentheih ding theihsa ah a na kipiakkhiat mai theihna ahi hi.
A mah theih tawntungna bek hi lo, ama nasep sutzopna in Hyderabad ah Henry Martyn Institute khat
kiphutkhia hi. Oxford Illustrated History of Christianity laibu ah John McManners in Henry Martyn pen pasal
hangsan, ama ading ngaihsun lo-a Pasian ading a kipumpiak ci-in na gelh a, a dik mah ahi hi.
A laisimna mun Cambridgeten ama minin Henry Martyn Library na bawl uh a, tua pen Henry Martyn
Centre ci-in bawl lian lai uh hi. A dangdang amah theih tawntungna leh pahtawina a kibawl tampi om hi.
Cambridge ah laisim, misiam tawp khawk, England gam in zong a na kilametpih theih ding khop a
khuak hoih, a gam uh ah dinmun hoih pen leh lian pen tang thei ding ahih lai in Topa sapna na dawng hi.
Leitung mite ngaihsut danin mihai cih loh theih hi lo ding hi. Kum tam zong sem man lo hi. Hileh zong Topa
ngaih in misiangtho sihna manpha tak tang ahi hi.
Pasian in dom sang hi lo hia maw, tuni tanin Henry Martyn kipiakzawhna leh a sepkhiat thupi
mahmahte kigengen lai hi. England gamah dinmun hoih mahmah a na tang thei tham a, a na tang hileh tuni in
kuan amah thei ding hiam? A na genthei mahmah in Lungdamnathu a na vakvaihpih leh zong, tawntung a
mang nawn lo ding go tampi na nusia hi. Kuamah in a mangngilh nawn loh ding Pasian mizat thupipente
khat in na pang hi. Tuateng banah tunglam a galhatte kingakkhawmna munah a tawntung lungdamman

manpha mahmah sang dingin va kihel kha hi. Ama hunlai in leitung mithupi lakah simkhawm ahih sangin a
khangkhang a Pasian mithupite lak a simtel a a om pen bangteng sangin manpha zaw hi.
A KIGENGEN DING NUMEITE NASEP HOIH !
(Shunem Numei leh Zomi Numeite)
-T K Suan Tawmging
Leitungah numeite thupi mahmah uh a, tuate lakah Zomi Numeite zong thupi kasa diak hi. Numeite
pen i lungkimsak loh a, i hehsak ciangin buai huai tham mahmah uh a, tuazah khatin i lungdamsak a, a
lunglutna khat uh i sepsak leh pahtakhuai mahmah zel uh hi. Lai Siangtho i et leh numeite pen pasalte huh
ding, panpih ding, pasalte lungkimsak, pasalte thuzawh ding in Pasian in thupha pia a a bawl ahi hi. Tua
manin a pasalte thuzawh lo, a pasalte duat lo numei kigen kha-ngei mel lo hi. Nute thu (Zite) pen kimang lo
thei lo hi.
IIKum. 4:9-10 ah i et leh Pasian mi ahi Elisha a zintunna, a zindo zia pen ngaihsut huai-in suttham
cing hi. Shunem Numei in a pasal kiangah Hih i inn a hong tung zel pa pen Pasianmi hi; a lupna ding, a
tawldamna(rest) ding in inndei hoih tak khat bawl sak ni ci a, a pasal in zong a nuam thei pen dingin
inntungah bawl sak in zindo pah uh hi. Tua ciangin Elisha lungkimin kipak mahmah a, Nang a dingin bang
kong bawlsak/sepsak ding hiam ? ci-in dong hi. Bangmah ka kisam kei hi ci-in dawng a, Gehazi in
Hihten tapa nei lo-a, a pasal teekta hi ci-in na thei sak hi. Tua ciangin Elisha in Shunem Numei nu kiangah,
Ahun a tun ciangin tapa khat na tawi ding hi ci hi. Tua bangin a kisap pen uh leh a lungngulh pen uh ahi
tapa khat nei pah uh hi. Sanggam aw tulaitak a i kisap leh i lungngulh pen uh ahi Makai hoih, gam leh lei,
minam itna, i gam i lei i kep zawhna ding Topa tungah i nget i thumnate uh Topan hong pia ding hi. Na hun
manpha, na gim, nasennate, na kikonate Topan hong za ding a, hong guaksuak sak lo ding hi
Lazaras tangthu Johan 11:1 44 ah i sim leh: Banghangin Lazaras sisak se hiam? cih na ngaihsun ngei
hiam?. A sanggam numeite lungngulhna, muanna, thungetnate lawhcingsak nuam ahih manin a pasal pen a
thuak hat zaw pen si sak hi. Anihna ah Lazaras dam-in a sanggam numeite si hizaw leh Pasalte(Lazaras)
thungetna pen a sanggam numeite a sangin khauhpai zaw lo kha ding hi. Ei mihingte lak-ah zong numeite
thugen/ngetna pen kithupi ngaihsut zaw hamtang hi. Tuabek tham loin i Topa Jesu sih kuan in zong a
nungzuite sangin numeite khauh pai zaw in, a kiangnai ah, Rome sepaihte lak ah om in Jesu naih zaw uh a,
zutzut in kahkah mai uh hi. I Topa Jesus a sih khit ciangin zong numeiten han-ah va pha masa pen uh hi.
Numeiten ngaihnatna pasalte sangin nei zaw uh hi. Tua ahih manin numeite gimna, tawlna, thuakna,
lungngulhna Awte, khitui luanga thumna taunate Pasian in guaksuak sak ngei lo hi. Numeite lungsim tak tawh
a kah uh ciangin taam lo in thum-in tau uh a, manpha in man nei hi. Pasalte a kah, a heh taktak ciang leh a a
lungdam taktak ciang un ki-minsial uh hi. Nidanglai in Numei phungmang a kicih tei hangin tuciangin
Pasian in numeite zang mahmah ta hi.
Samaria numei kizuaknu in Jesu a va naih ciangin Joh. 4:1-30 Ka hihna teng hong thei Messia ka mu
hi ci-in zum lo lau loin tangko khia hi. Tuaban ah Lk. 1 : 1-8; a sun azan in ama tungah athumthum ama
mite thu adik aman in Pasian in khensak lo ding ahi hiam?.... Sanggamte na hoihsep cimtak kei ni.
Numei nu (Mary) in sathau namtui aneih sunsun bung khat satkham in Topa Jesu tungah buak in zut a,
Topa pahtawi-in lungkimsak hi. (Mat. 26 :10 - 13 ) Anungzui pawlkhatten hih thu amuh/atheih uh ciangin,
Hih sathau namtui tampi man hi a, mizawngte hawmsak zaw leh acih uh hangin i Topa Jesu in Hih Numei
nu nasep hoih pen leitung bei dongin Gospel thu tangko na ah, kigengen ding hi ci-in na dawng hi. Zomi
numeite aw, tutung na nasep hoihna, na panlaknate uh maiming lo ding a, khangsawnten na enen, na gengen
ding uh hi. Lungkia lo-in pang ciat ni. A kigengen ding nasep hoih cimtaak kei ni. Takkheh !
Bible Study:
Malakhi 3
Judah mite uplah dotna Malakhi in hih bangin dawnna hong bawl hi (cf.2:17). Topa in a thumanna
taktak a hong tungvat ding thukhenna tawh hong kilang ding ahih manin mipite kisakkholh theihna ding a
deih manin kamtaipa hongs awl masa phot ahi hi. Amauten Topa taisanin, na khempeuh amau adingin a hoih
lam beka ngaihsun in leh lungsim kisiat gawpna tawh nakpi takin khang to uh hi. amaute dotna dawnna dingin
Topa hong paina hangin thukhenna, nakpi taka kisinathosakna leh gupkhiatna ahi zongin hong piang ding hi.
tua hun ciangin, topan muanhuaina takpi Israelte siatgawpna ding a kipanin veng ding hi. Messiah hong pai
ciangin mawhna tuamtuam a bawl mite hong gawtin leh Amah a zahtakte tungah thaman hong hawm ding hi.
v.1. Mipite uplahna hangin dotna a kibawl dawnna in Malakhi in Messiah hong pai takpi ding ahihna thu
teltak in gen hi. Ama hong pai ma in, aman lampi a bawl khol dingin kamtai hongs awl ding hi. Jesu Khris
hong pian ding genkhol kamtaipa in Tuiphum Johan na hi hi.
Ka kamtaipa. Hebru kammal ah Malakhi hi a, kamsangte (2 Khang.36:15; Isai. 42:19; 44:26; Siam. 2:7) zaa
min kilawhna ahi hi. Tua ciangin, a pongpi in amaute pen mi khat peuh tungah a tuam vilvel na sem dinga
sawl in a om mite genna ahi hi. Hih aneu khatna sungah kamtaipa nih kigen a, tuate ini) Topa paina ding
lampi a bawlkhol ding kici pen 4:5f tawh kituakin i et ciangin Elijah genna ahi hi, ci in kithei hi. Amah pen
Elijah thahatna leh vangliatna tawh Pasian mai ah hong mapai ding a, Pate leh tate kitel khialhna a kipanin
hong kiholem sakin, kituak kikna nasep hong sem ding ahi hi (Lk.1:17). Messiah hong paikikna ding Judah

mite sanzia sungah hih pen Elijah hong pai khol ding ngaihsutna lungsim sungah na nei khin uh hi. Mat.11:10,
14 sungah Jesu in, A kigenkhol bangin hong pai ding Elijah kici pen Tuiphumpa Johana hi hici
hi(cf.Lk.7:27). Tua ahih manin Johan nasep pen Topa hong paina ding tawh kisai a khanlawhna. Mawh kisik
kikna thu genkhol ahi hi. (ii) Kamtaipa nihna nasep in Judah mite muhnop thuciamna hong tangko ding hi. tua
Tapa kamtaipa vantungmi pen a kipiangsak vantungmi hi lo hi. Ahi zongin, Topa min nei mi bek hi loin
Topa hihna manphatna leh thahatna nei hi. Topa hong hotkhiatna thu sai-in, zahtak piakna leh biakna Topa
tunga kipiate sang ding hi kici hi. Tua kamsangpa nihna pen Jesu Khris (Messiah) genna in kisang thei hi.
Malakhi leh tuiphum Johan pen Jesu Khris kamtaipa na hi tuaktuak uh hi. Hih thu in Jesu Khris in Jerusalem
temple a siansuahna hong theisak hi. A beisa hun sawtpi lai pek a kilam Jesrusalem biakinn ka Pa inn, note in
sumsinna munpi na suak sak uh hi, ci-in Jesun siansuah hi (Joh.2:16).
Thuciam (covenant). Hih kammal pen Malakhi laibu sung bekbek ah zong gukvei kigen hi (2:4,5,10,14).
Topa in mite tawh kizopna a hong puahphat sak ciangin leh Lai Siangtho tawh kituak in lungsim sunga
ngimna a hihzia kiphawk kha lo thei hi. Tua pen Topa hehpihna hang bek tawh hotkhiatna kingah thei hi.
Ama muanhuaina leh a tawntung thuphate, mipite kiangah sianthona leh thumanna neih den dingin kipia ta
ding hi. Thuciam Lui huna thuciamte khempeuh pen Thuciam Thak hun a Jesu Khris thuciamna ah a hong
tangtun sakna tawh kibucing sak pan hi. Messiah Topa tanga hong pai in thuciam hong phuankhia in hong
kipsak ding hi (cf. Isai. 42:2). Tua Messiah hong pai ciangin na khempeuh hong kipuahpha kik in,
kisiangthosak (v.3) in, thu hong khen (v.5) ding ahih manin hehpihna tawh Ama maiah mite lungsim kisakhol
sak ding in mikhat hong masawl hi (cf.4,5,6; Isai. 40:3), Jerusalem lampi a ahong dal thei nate hemkhia dingin
kamtaipa a kisawl mah bangin lungsim kisikna takpi tawh Messiah hong lutna ding lampi siangsak in
kisakkholh ding ahihna hong thei tel sak hi. Abraham, Israelte tawh thuciamna (Isai.63:9) sungah a thutawp
ciangin Gentel mite zong hong kihel thei dingin kamciam in huamkha zong na hi hi (Gal. 4:16,17).
v.2 Topa Ni. Topa Ni pen mialin vak a om loh ni hong tung ding (cf.Amos 5:20), ahi zongin, tua ngimna pen
na suksiatna ding hi loin hong siangtho sak zaw ding hi. Jesu Khris a nihvei hong pai ciangin hih a kigenkhol
thute khempeuh a thutawp bucinna in Jesu Khris a nihvei hong paina hi ding hi. Tua ciangin, aman na
khempeuh, sikte a singtho sak mei leh puante a siangthosak satpiang tawh kibang ding hi (v.3 cf.Isai.4:4; 7:3;
48:10; Mk.9:3) a, thu zong ka khen ding hi (v.5). tua gamsung amigilote khempeuh kikhaihsiang sipsip in,
thuman mite bek om suak ding uh hi (cf.Isai.1:35; Eze.22:17-22). Topa hong pai ni ding a lunggulh mite
khempeuh in khut leh lungsim siangtho kitangsam a hihna hong thei ding uh hi (cf.La.24:3,4; Isai.33:14-15).
Leitung ah Jesu Khris a om lai pek a kipan in Topa a phawk lote leh a phawkte tungah kikhenna leh
kikhitsiangna na om khin zo hi. Hih thu pen a patio zel lai ding ahi hi (Mat.25:21-46). Judah mite sehli suah
seh thum suangah a hoih lo na atuamtuam tampi tak kham bangin kihal siang a, seh nih mangthang hi, ci-in
Zekhariah in na gen hi (Zek.13:8,9).
v.3. Siampite (Levi) siangsak ding hi.(1 Khang.23:28; Job 28:1; La.12:6; 1 Pit.1:7; Mang.3:18).
Levi suan leh khak ahi Siampite pen Topan ama nasem kamtai dinga a bel teelte ahi uh hi. ahi zongin,
hih siansuahna pen Topa thukhenna biakinn sunga nasem siampite tungah hong kipan ding hi.
Sik nam khat peuh a tuisuah dong mei tawh a kihal sat ciangin a niin na a tuamtuamte khempeuh
kangtum in a kikhenkhiat theih mah bangin Topa in zong Siampite a siantho dong uh mei tawh hal ding, cihna
ahi hi. topa siansakna hang bekin miten nuntakna a kipanin Topa vak mu in tel thei bek ding uh hi. a niinte
kangtum sakin ngun leh kham a kisiansak mah bangin Topa in biakpiakna siangtho pia-in citna anei na asem
thei masa ding Siampite mawhna leh cihtak lohna khempeuh panin hong kisiangthosak masa ding hi. Hih in
mun khempeuh a om mite lungsim kisiagawp ahihna hong phawk sak hi.
v.4. A lungkimhuai (acceptable cf.1:11; 2:5,6).
A beisa Mosi leh Finehas hun lai mah bangin ngeina tawh kituak lo a huathuai a kisai, khebai, a cina
ganhingte tawi in biakpiakna hi nawn loin Judah leh Jerusalem mite biakpiakna pen Topa lungkimna leh
santak biakpiakna gimlim hong suak ta ding hi. Messiah hangin sianthona ngah in, biakpiakna Topan hong
sang thei bek ding hi (2 Khang.7:3; Eze.20:40). Tua biakpiakna pen mawh maisakna ding hi nawn loin,
thungetnan lungdam kohna leh mimal ki-apna hi zw pek ta ding hi (Rom.12:1; Heb.13:15; 1 Pit.2:5).
v.5. Thu ka khen ding.
Keimah na hong to pa (challenge) uh (2:17), gamlapi a om in thukhenna ah zia-ol ci-in na hong
ngaihsun uh hi. Ahih hangin naicik a om kahih manin teci khautak bangin hong pai in; thukhen bek hi loin mit
mahmah tawh ka muh mawhnate, awlmawh loh na hong cih uh, tu in thu hong khen ding ka hita hi, ci-in
Vanglian Topa in gen hi.
Leitung thukhente in dik hi, cih lahna in teci kisam sak uh a, ahih hangin ken kisam lo hi ing
(La.10:11; 73:11; 94:7), Topan ci hi. amah hong pai ciangin Levi mite hong siangthosak in leh mipite tungah
thu hong khen ding hi. Hih pen Topa nasep genna vive ahi hi.
Amauten thukham palsatin a gamtatna uh a tuam vilvelin hihte ahi hi. Aitawite (Sorcery) tanglai in
nisuahna gam lamah hih bang ziate kilimzat mahmah hi (cf.Pai.7:11; 22:18; Thkna.18:10). Judah miten
gamdang zi a neih manun hih mawhna sungah om uh hi. Jesu hun lai a Judah mite nangawn in hih bang ziate
lim zat mahmah uh hi (Sawl.8:9; 13:6; Gal.5:20). Rom mite biakna khatah dawithu natawm zang uh hi, kici
hi. Numei tawh a mawhte (adultery). Ci leh sa deihna lanna sunga kibualna gen nuam aji hi. Hih tawh kisai
in (Pai.20:14) thukham palsatna hi a, pasal leh zi a nihtuakin huam hi (Siam.20:10; Heb.13:4). Numei leh

pasal kikal a cihtak lohna pen Topan deih lo hi, cih phawk ni. A man lopi a teci pang (swearing falsely).
Biakna vai lo takin Topa Pasian min zuau genna tawh kiciamna in kizang hi. Tua banah, midang khat gawtna
khel bawlna in kizang hi (Siam.19:12). Nasep thaman (withholding wages) Nasemte thaman piakna ah
khemna a zangte, nekgukna, thutang lo hihna. A kicial nasempa thaman pen zan tawntung kerpcipna ahi
(siam.19:13). Meigong, tagahte (widow and fatherless). Amaute zawhthawh bawlin gim piakna Topan deih
lo hi (Pau. 22:22,24). Gamdang mite tunga thutang lo. Amaute thagum tawh zawhthawh bawlin ukna leh
thutang heikhiatsakna Topan deih lo hi (Thkna 24:17). Mihingten hoih hi ci in a ngaihsut thu khat zong
sihna lampi na hi thei hi (Pau. 16:25). Tua ahih manin Topa deih kalhin gamtatna pen eimah leh eimah tungah
thukhenna a kiguan tawm kisuak hi. Gamtatna hoih khuavak bangin kilangsak dingin Topan hong deih hi
(Mat.5:16).
TUTUNG BUAINA KHA LAM MIT A ET NA
-Rev Dr Dongza Thawng
Ruth Messenger, i gam a Khristian magazine lian pen March/April 2015 Issue ah "I gam sung politics
dinmun pen kei muh dan in tu banga i pai toh zel uh leh sisan naisan tawh revolution a lo thei lo in hong tung
na ve. Ahih hangin revival in ahih leh thautang khat zong poimawh lo leh sisan mal khat zong luang lo-in
revolution hong tun ding hi. Tunin bang kigawmna thu gengen mah lehang zong revival atun loh leh a
puakkham ding kisa a ki gal etet lel i hi uh hi. Hong puakzak ciang ciziat huai ding hi. Revival a kipan lo
revolution kici pen sisan naisan hinna tul tampi bei a piang ahi. Ken bel ka ngap kei hi." ci-in ka na suah hi.
Tuaban ah 1989 a Berlin Wall kisuksiatna dan East Germany a Leipzig khuapi a Biakinn khat apat a
Pastor Christian Fuehrer in prayer movement tawh ahong pat dan ka gelh hi.
Kha 5 zong bei man nai lo-in thakhat thu in hibang dinmun i tung uh hi. Ahih hangin ka lungdamna
mahmah ahih leh ka na duhthusam bang lian in prayer movement kua gen sese kisam lo hong kipan hi.
Tuaban ah Shillong ah September 3, 2015 in EFCI hall a Shillong a eimi tengin Martyr-te suunna kikhopna ka
nei uh hi. Tua hun in hibangin kagen hi; "The need of the hour for Lamka is to start two movements; Separate
Administration /Zogam/Zalengam/UT(whichever) movement, non-violence at any cost and a prayer movement
to back it up. The later will determine the destiny of the former. It was possible that Berlin wall fell without
any gun shot. That was the outcome of great prayer movement" Tunin hibang prayer movement bang cik mah
a zong om kha ngei lo i nei to uh a, lamdangsa in ka gal et thawh mai hi.
Mipite hong kipan taktak ta.
Ka gen ut ahih leh tutung a tungte pen lamdang in thupi hi. History a revolution-te i sim leh kumpi
hoih lo, kumpi gilo in mipi tung a a gamtat val luat ciangun mipi a mawl pen ci-a ki musitten athuak theih
val uh thuakna hong tuah ciang un enough is enough ci-in hong kipan uh a, sih leh sih dam leh dam ci-in
kumpite hong buluh uh hi.Tua pen revolution kici kikhel lumletna kici hi. Mipi nasep theihdan ngaihnep ding
hi lo hi.
BC 73 in Rome Kumpi thupi mahmah pen suak kivak mi 100,000ten satpai zo uh hi. A makaipa uh
pen Spartiacus kici-a, tua pen The Slave Revolution kici hi. Hih pen revolutioin masa pen in kiciamteh hi.
Tuaten zong a thuak zawh val uh a a kibawl ciangin Rome kumpi thupi mahmah zong lau nawn lo uh hi. Tua
mah bangin zong kum zalom 17 lai in England a lo bawl mite kipan in (amaute pen a gam leitang tapate -sons
of the soil - kici hi) Oliver Cromwell makaihna in kumpi gilo King Charles I tulai pau hileh hemkhia uh hi.
Hih hun lai a joker sim khat ahih leh numei khat in archbishop pa chair in sat ek kici hi. Pawlpi makaite zong
mipiten ipla mhamah ta cihna hi. Tua pen The Englist Revolution kici hi. Tua bang in mipi nasep theih dan
hong pai to zel in a minthang mahmah French Revolution hong kipan zel hi. France kumpi a thunei milian
milalte nuamsa takin om le uh zong mipi nek ding nei lo sep ding nei loten kumpi gilo thuak zo nawn loin
Bastille galvan koihna kulhpi buluh uh a, tuaban ah hunger march Paris ah nei uh a, eilam tawh kibatna khat
ah hih mun ah pasal sang in numei tam zaw kici hi. Tua hun in Versailles a kumpite huang (palace) pen
buluak uh a, ahih hangin kumpite innkuan bel kihemkhia man uh hi. Tua ci-in France gam a khuapiteng ah
mipite helna tung in January 21, 1793 in a kumpi uh Louis XVI khailum uh hi. Tua bang dan in, mipite a
hong kipat ciangin dal zawh lohin revolution kici kikheel lumletna tung zel hi. Tunin history a revolution
tuamtuam The Glorious revolution, Greek and Latin American Revolution, July Revolution of Belgium, The
Italian Revolution, The Vietnamese Revolution, October Revolution in Russia, The Peoples Revolution of
China leh a dangdangte i sut man kei ding hi. Ahih hangin i gen ut pen mipite nasep theihdan i gen ut na a hi.
Tutung zong hibang kikhel lumletna amah leh amah automatic a hong pai to zangzang mai abang hi. Mipi
lungkim lohna kum tampi ana kikholte pen pressure cooker bang in hong puakzak hi. Hiibang a mipi
kithutuahna pen koilam a hong kipan a hi hiam ci-in lamdang hi. ZNC movement hatlaite ngaihsut in om hi.
Mi khempeuh hong thosak a, a pang lo ki-om lo hi. Mipite sosang dan leh kithutuah dan pen akhangkhang a
ciamteh ding sangnaupangte text book a tuang ding hita hi.
I Colour taktak uh hong dawk kik man ta
1983 lai a ZNC movement kipat lai-in ka khua uh ah Gen. Secy Pu S. Thangkhangin Ngaihte ka inn uh
ah hong tung hi. Akiang ah "Pu Gin, bang ding a i unau khanglamte Zomi a kigawm thei uh a, Zomi Baptist
Convention nuai ah omkhawm thei uh hi (ZBC kek ma ahi). Ahih leh ei Manipur lamte bang ding a hibang
lawmlawm a kituak thei lo i hi uh hiam?" ci-a ka dot leh ahong dawn na nalh kasa hi "Sawltak hon hong pai to
i hih man ahi." hong cih san hi. Tuaban ah Pu Gin in a laigelhna khat ah Delhi a Ph.D a bawl lai in nikhat

Zomi tawh kisai a meeting dingin kuan sawm hi. Tualai in Sardarji khat in ana hopih a hibang in gen hi;
"Kuki 3 a kimuh leh ngaihdan 4 om; Naga 100 akimuh leh ngaidan 1 om" ci-in gen sak hi. I kamsiatna
mahmah uh pen i kihuaituamna mahmh uh a hi. Unau pau kibang, tawndan, hindan, nekdan, duhdan kibang
leh hiteng in ahong gawm theih kei leh zong Gumkhiapa khat nei leh biak, tua ban a khalam a zong unau hi
lai. Hibang lawmlawm a kipumkhatna ding a hang (reason) a om lai in i tribe min uh leh i pawlpi min un
Berlin wall sang a sangjaw in hong khen hi. Tu in zong unau Sadar Hills lamten district tawh buai in Lamka
lamte hong mang mat pha nawn lo uh hileh kilawm. Ka gen sak ut ahih leh "Pilvang un. Buaina lian zaw pek
na mai lam uh ah om hi."
Mang pau a exclusiveness leh Independent mindset neu khat ei context in ka gen ut lai hi.
Exclusiveness pen in i natna leh khialhna uh lian pen uh a hi. A omzia ahih leh kihuaituamna, ei sung, ei nam,
ei pau, ei pawlpi, eipawl bek kihuaituam a, midang huam kha lo a ei sung bek dai kikaih khumna pen
exclusiveness natna huaisia mahmah i kep uh ahi. Tuabanah Independent mindset ka cih pen ei namte i tamna
mun a kuamah kisam lo, ei group bek hing dan a kikoih i kim i pam a i unau dangte om leh om loh phawk pha
lo. Ahih kei leh i tamna mun a a tawmzawte musit leh tuambawl a ei kihuaituam. Ka lawmpa Daminthang in
ei lak nam khat a genna ah " Amau bel atawm lai siah uh a nop a nuam mai. Mi khat leh nih ahong kibehlap
leh ei hong kiphawk pha nawn lo" ci hi. Hih ahi ve i buaina uh. Ei area khen lam i et uh kisam hi. I dai uh i
keklian uh a, i huam sau uh kisam ta hi. Unaute, hibang kihuaituamna leh kituambawlna lungsim tutung a i
thahlup teitei uh kisam ding hi. Exclusiveness apat inclusiveness i ut uh kisam hi. Independent apat
interdependent ah. I Zo suanpih dangte huai lut, huam lut, lak lut lungsim i neih uh kisam ta hi. Ei kia a ding
thei lo i hih lam kithei ta mahmah ni maw.
Leader nei lo namte
Eite pen laigelh khat in A nation without a leader, a people without name acih dan deuhte i hi.
Churachandpur pen land of president ana kici pen dik semsem hi. Leader i tam dan etsakna hi. Press release
khawng hong kibawl ciang a assgn. or orgns. min tua zahzah represent kisam hita mai hi a maw. A sim dingte
zong nuihza un teh ka ci hi. Gam neucik khat, mi tawmcik khat in kiteng in association teng a kim kei leh
memorandum bawl thei lo hi ta mawk hang a. Ahih kei leh khuacih, vengcih in club khempeuh president-te
sign a tel kei leh thu pass pai thei himhim lo hi ta mai hang a. Leader min pua tam e, presiden tam e, ahih
hangin Pasian in leader hong pia lo hi. Tua pen Pasian in ahong gawtna lian pen khat ahi. Leader hoih tawh
thupha piak kihi nai lo hi. Ahang pen Pasian in hong pia hileh zong mipite, committee leh orgn.-ten ana
kisang lo ding hi. Jewish-te bang a i Messiah uh hong pai leh zong ana khailum pahpah dingte i hih man un i
kibatpih, hong ne tum thei hong zuak mang thei leaderte hong makai zel phot dan i hi ta hi lawmte. I
ngaihsang leh i pahtak theih leaderte hong pia hi. Leader hoih nei tham ding in mipi hoih i hih sawm ta ding
hi.
History leh leitung gam tuamtuam leaderte tangthu i sim uh a, tuate pen ami anamte uh hang a genthei
taka nungta leh site a hi uh hi. A nopsakna dingteng uh lan khiate, a mite maban ding khual na a genthei tak a
nungta ahi uh hi. 2001 a Bill Clinton President a a hihna a bei in min bang na sem ta dia ci-a adot lai un
aman (ahi bang lian hi lo)"Ka zi senator ahih tak manin sum poimawh ding ahi a, tuaman in ken amah
support na dia thugen a sum ka zon kisam ta ding hi" ci hi. Ei ate tawh ki khia ei maw. Tua banah Nehru, mi
hausa mahmah hinapi freedom movement hang a gentheihna thuak hi. Tua banah Allhabad a a inn thupi
mahmah Anand Bhavan zong INC office ahih ban ah India govt. adingin pia uh hi. Rev. M. Songate in India
a political leader minthang mahmah hinapi go bangmah nei lote tangthu a gelh Ruth Messenger a sim pha kik
un. Ei ate ahih leh mipi lamkai ahih man uh a met pih uh a, hauhsakpih uh a, mipite adingteng ne in inn thupi
taktak lamte, gari hoih taktak a tai leh crorepati ngen suak ta uh hi. Ei leaderte pen history bu ah bang
category ah i pangsak ding uh hiam? Mailam a sangnaupangte text book ah amaute pen gam nemang, gam
susia, gam zuak mang, gam khanmawhbawk, smuggler, traitor, MAFIA cihte in kirecord ding uh hi. I gen ut
pen ahih leh mipiten i muan theih i zuih dupdup theih leader nei lo i hi uh hi. I kamsia mahmah uh hi.
"Amor mite khelna dimlet nai lou"
Pian. 15:15 Pasian in Abraham kiang ah Canaan gamsung a teeng Amor mite a mawhna uh huaisia
mahmah hi. Van apat ahong et suk vengveng leh hih nam leh gamte pen nikhat ni cianga phiatmang ding
sawm hi. Ahih hangin a tawp tana bawlna ding in a mawhna uh sang mahmah leh zong tawm khat sam lai hi.
Amor mite mawhna a dim let ding ngakna in Abraham suante Egypt ah va pem ding uh hi. Kum 430 zawh in
Isrealte hong kipan khia uh a, a luah ding uh a thuciam gam ah hong lut uh hi. Joshua makaihna in Canaan
sung a tengte Pasian thupiak bangin hihmangthang uh hi. Pasian thu in agen bang in a gam in luakhia hi(
Lev.18:27-28). Isrealte zong a pilvang lo ana teeng masa Canaan mite bang a agamtat uh leh amau zong a
gam in siakhia kik ding cih ahi.
Tuabang mah in ei Lamkate zong i siatna uh sut ding hilehang simzawh loh a hi. Sawtpek pan in i na
gengen ta uh hi. Ahih hangin a kumkum, a khakha leh anini in i mawhna uh sang semsem hi. Zogam nuam i
cih zong hamsia gam i suak sak ta uh hi. Zo huihsiang zong huih hoih lo natna hii i suak sak uh a, i gam
huihkhua peuhpeuh zong agik in gik hi. I lampite uh sialna ding a sumte koilam tung, i gamsung khantohna
ding a fund hong paiten ne mang? Khrstian officerte tata sumduh pen kihi ta hi. Sisan suahna mun, meithai
tagah kahna mun, nei lo tasamte liangvai tak a kinutsiatna mun, anei leh ahaute duh-am semsem, mahni
makhualna gam, zu leh sa khamtheih hunta cih om lo-a kine leh kidawnna mun, milim pasian kumpinu mun,

sum pasian, duh-amna pasian, thadahna pasian, thanghuaina, kihuaituamna pasian, pawlpi pawl pasian kumpi
hihna mun ahi. Jesu Khris in mun Zogam a neih nak sang a min a kilo a pawlpi nangawn a lut theih lohna gam
ahi. Leitunga mi citak lo, mi hopih hak leh mi zuautat pente gam i suak ta hi. Pasian in i mawhna uh a dimlet
ding ana ngakngak hi. September1 ni in hong puakzak ta hi. Kamsiathuai takin i tangval manphaten sihlawh
uh hi. I haici hoih lo tuh uh tu in hong po khia a, ling leh khau mai hi lo-in pingpei hong suak hi. Pasian in
hong en suksuk a, tu in bel hunta ei, dimlet ta ei cici a a venbitna dai ahong lakkhiat pak ahi. A gah pen
Lamka vutvai suak a meikuang in bawm hi. Tung Pasianin i gam buah lua leh namsia lua ta ci-in neucik khat
hong halsiangtho hi. Tua ci-in kahna leh patauhna suak a, sihna leh lusuunna mun zan khat thu in hong suak
hi. 1997 in zong i ne uh a, ahih hangin bangmah i sinkhia tuan kei uh hi. Tu in zong i sin theih nai kei lai leh
dose sang jaw sem i ne lai ding uh hi.
Ahih hangin Pasian in hong taisan hi lo hi
Hibang a Pasian thangpaihna i nek lai un zong Pasian in hong taisan pumpi lo hi. A itna lianpi tawh
hong huai lai in thungenmi tampi leh thunget utna kha hong buak khum lai hi. Hih pen ka lungdamna pen ahi
hi. Hibang nam buai leh khimzing leh meikuang i pal lai in tunglam i sam thei a, amai ah kingainiam in i sai
ip puan tan silh in thu i ngen thei lai hi. Tua pen Ama hehpihna ahi. Mun khempeuh gam khempeuh ah
thungetna hong piang khia hi. Adiak in Lamka zaang a sit in protest pen thungetna mun leh revival mun suak
hi. Satan in ana ma theih hi leh aw a plan fail asak ding dan. Tuni tanin thungetna pai to zel a mittui naptui
tawh Van Pasian kisam hi. Hibang thungetna pen Pasian in a nial thei kei ding hi; ahang bel Ama kam apat
pusuak a Lai Siangtho a a ciamsa a hi. A mawk thunget kihi lo-in i Pasian thu in "Thungen un, hong sam un"
acih mana thu kingen ahi hi. A taktak in thu hong ngen sak pen Ama Kha Siangtho ahi hi. Aban Ama
mawhpuak hi ta hi. Ken bel hibang thungetna prayerment movement thupi ka sa hi. Zecharia 12: 10 ah
Pasian in Jerusalem tung ah hepihna leh thungetna kha ka buak khum ding ci hi. Bang hun leh koimun peuh
ah zong Pasian vehna thupi revival tun ma in thungetna kha buak masa zel hi. Tua thungetna kha a buak
pansan a thungen mite lak ah Kha Siangtho thupi tak in va kilang a, na tampipi piang sak a tuaciang in namte
gamte bawl thak in om hi. Tua pen revival kici hi. Lungdamna mahmah khat ahih leh thungetna kha hong
kibuak ta in ka thei hi. Aban bel i hah pan toh zel leh Ama vehna thupi tak hong tung ding hi. Kumpite a hong
pai ding ciangin tangko hong pai masa zel hi. Guah azuk ding ciangin khua niim masa zel hi. Khua avak ding
ciangin ak khuang masa zel hi. Tuaman in Pasian in amite aveh ding ciangin thungetna kha buak masa hi.
I Maban uh Bang?
Political demand leh Bill 3 tawh kisai pen i makaite makaih dandan zui zel ni in, pastor hihna tawh
keima mimal vei nat leh ngaih poimawhna suggestion ka bawl ut hi.
Police station to martyrs memorial park
I police station i salphate luang kikhamna mipiten police station hi nawn lo-a martyrs memorial park
dingin phu lehang hoih ding hi. Tedim road pan Chiengkon river tan park hisak lehang a kilawm ding dan. Pu
T. Gougin in Thuthang News ah police station mun suan ding ana gengen hi. Ahang pen Bazar lailung tak a
police station om pen buai hun ciangin mipi in thuak gige hi. Tua manin police station pen aning deuh a a om
ding ahi. Bazar lailung lai taka police station om city dang ah ka thei kha kei hi. Mipi nautaang munpi pen
police station a om ciangin buaina munpi suak gige a, mun lem lo tawp ahi. Memorial park a i bawl ciang in i
martryte lim leh mualsuangte i dawh ding a, ut leh museum zong i omsak ding a, adiak in recreation or
children centre a corner khat ah Khaizamang min in i omsak ding hi. A nop didan maw! Town khat hingal a
park khat zong om lo pen a dik lo ahi. Khuapi sung a om ngeiten park manphat dan thei ding uh hi. Bazar kai
gim leh khualzin gimten sun nisa nuai a tawldamna mun in a nei ding uh hi. Tuaban ah nitak lam ciang in
innkuankuan a kihuihthahna mun nop tak hi ding hi. Makaite leh mipiten hih thu ngaihsun un.
Anti-corruption movement
Tutung i movement uh pen corruption hihsiangthona movement hi leh deih huai hi. Bang bill 3 teng
kilakhia in bang State mu lehang zong nekguk takguk a siankei leh masawn tuan kei ni. Khristian gam i hih
bang in hindan siangtho leh diktatna ngaisangte hi ni hang. Ahang pen Lai Siangtho in diktatna in nam a
tawisaang ci hi. Khat leh nih bek hi lo-in politician apat public leader, officer apat chowkidar, pastor apat
police, singnuaimi apat sazuak, mehzuak apat tuizuak, lo bawl mi apat zatui zaha zuak, doctor apat auto
diriver, nurse apat teacher, hausa apat lo bawl mi, mimal cih i kibawl phat uh a, thudik a i gamtat uh a
siangthona lampi i zuih kei leh corruption gah in khatvei ciang hong khenpuk kik veve ding hi. Kumpi
Officete apat schoolte, Zato inn apat NGO officete, hotel apat pawlpi zumpite i hihsiangtho uh a, diktatna in
vai ahawm ding ahi. Tua ahih kei leh a sawt loin hong kibung kik veve ding hi hang. Ahang pen agam leitang
in zong diktat lohna leh thanghuaina leh kiphatsakna kem sawt ut lo hi. A siatkhiat kisam zel hi. Tua ahih
manin anti corruptioin movement pen hatsem in paitoh pih zel ni.
Prayer movement
Prayer movement i omna tengah pan ni. I ki-unauna uh mansuah kei ni. Ei ma pau, eima pawlpi leh
pawlpi bek ci dah ni. Min ah zong nak buai dah ni. Pu Ngambawi lasak bang in "Kigawmna ding ahih phot
leh singtum zong ut ing, suangtum zong ut ing" acih pen hoih kasa hi. Movement pai to zel hen la prayer
movement hat semsem hen la, a tawp ah revival hong tung suak leh ut pen ing. Ahang bel Pasian in i gam
dam sak ut a, A Kha Siangtho tawh hong veh ut hi. Amah samsam in Ama lam ah khut saang sak lehang ei
ading a hun nunung ah Kha Siangtho buahkhumna thuciam om hi. Political solution sang a thupi jaw Khalam

halhna thupi tak hong tung leh politic, social, moral, economic etc buainate pen automatic a hihveng sa ahi
hi. I prayer movement uh a lampi omsun ahi. Tua ahih manin a kuamapeuh thungetna lam ah hah pan ciat ni.
Prayer movement mi tam sese kisam lo-in i omna tek-ah group kibawl in thunget pan ni. Tu a i bawl bang in
public ground a thungetna mipi bek hi lo-in Nineveh bang in kumpi pat a neupen tan in Pasian lam ah
kingainiam in thungen lehang na thupi mahmah i tan ding Pasian in hong koihsak hi.
Thu tawpna ding ah prayer movement hang a Berlin Wall puk dan ka gen ut hi. Berlin Wall sisan khat
zong luang lo leh thautang khat zong kizang lo ahih dan i en ding hi. Russiaten a opkhum uh East Germante
poen Amercia in a op khum West Germany lam a taitai lohna ding un Aug 12, 1961 zan in Berlin Wall kici
Russiaten tung ding uh hi. A sau dan mile 100 ahi. Hibang hun hamsa mahmah lai in East Germany Leipzig
khuapi ah 1982 in pastor Christian Fuehrer in a pawlpite lemna omna ding in nitaklam nai 5 tengin thungetna
ah na samkhawm zel hi. A bul tungin mi tawmcik hong pai khawm uh hi. Tua ahong pai khawmte kiangah
lam-etna thu genpih den hi. 1989 in tuabang thungetkhawmna biakinn 4 ah om thei ta hi. Atawp in mipi hong
tam semsem a, thu-umte bek hi lo-in kumpi tung a lungkim lo leader tampite zong hong paikhawm ta uh hi.
Tuaci-in thu a nget zawh uh ciangin meisel de in banner tawh zan mial nuai ah lampi zuihna nei uh hi.
Tua banga prayer movement pen East Germany munkhempeuh a Khristianten hong zom to uh hi.
Thungen khawma meisel de a lampi zuihna nei mi 50,000 bang hong pha ta hi. October 9 1989 in East Berlin
in 40 anniversary lopna nei uh hi. Tuani in a makai pa uh Erich Honeckar in lampi zui peuhmah kap lup ding
in galkapte thupia hi. Tuabang mah in thungenpawlte zong a si, a liam a om khak leh ci-in Biakinn tengah
kisakhawl uh hi. Tua ci-in thungetna nei kawm in mi 500,000 valte'n lampi zuih kipan uh hi. Mihing kibehlap
zel in mipi 1,000,000 phial in lampi zui uh hi. Communist galkapten zadah mahmah ua a, ahih hangin a
thautang uh khat zong khah khia thei lo uh hi. Tuabang a thungen kawm a Pasian mipite tuipi banga kizui
huthutte anan ding dan om nawn lo hi. November 09. 1989 zan in a hithei dinga up huai lo Berlin Wall kici
pen puakkham ta hi. Hinna khat zong bei lo, sisan mal khat zong taak lo, thautang khat zong ging lo-in Kumpi
hoih lo kiphuk khia hi. Revolution thupi tak tung hi. Tua kum 1989 in gamdang 8 Poland, Hungary,
Zchechoslovakia, Bulgaria, Romania, Albania,Yugoslavia, Mongolia, the Soviet Unionte ah zong non-violent
revolution tung hi(Finding God in unexpected places by Philip Yancy). I thungetna uh khawl lo-in paito peuh
leh i maban uh limci hi, Unaute!
JESU NUNGZUI DINGIN KA KIPANTA
(I have decided to follow Jesus
Hih I have decided to follow Jesus cih la pen India gama kiphuak ahi hi. A thu pen India mal-suah
Garo-Assam a mi khat kam pau nunung ahi. Kum 150 khawng hita in kha khanlawhnan Wales gam England
a a om laitak a thupiang ahi hi.
Hih kha khanlawhna hangin missionary tampite England panin Germany ah, India mal-suah gam
dongah Lungdamnathu gen dingin hong kuan uh hi. Tua hun lai in India pen tulai danin state tampi in kikhen
lo hi.
Hih la kiphuahna mun pen Assam kici in nam tampi omna ahi hi. Tua mun a singtangmi omte pen
khanglui mahmah lai uh hi. Tua hun a singtangmi omte lubengte na kici uh a, a ngeina dan un pasalte in
midang lu a tam thei pen kaikhawm uh hi. Pasal khat hatna leh minthanna pen mihing lu bangzah kaikhawm
zo hiam cih ah kinga hi. Pasal zi nei thei ding dinmun ah a dinna dingin mihing lu bangzah kaikhawm a bang
zah a bang(wall) ah suang hiam cih ah kinga hi. Lu tam a ngah peuh leh a cinna sang diak hi. Hih mi lauhuaite
lakah Welsh missionary bangzah hiam hong lut in Lungdamnathu itna, muanna leh Jesu Khris a lametna hong
tangko uh hi. Ngeina danin amaute pen pahtak hi lo uh hi. Welsh missionary khat in Lungdamnathu a hilh na
pan papi khat leh a zi leh tate nih in Jesu hong um uh hi. Hih mipa upna in gah hong suah in khuasung mi
tampite in Khris hong saang uh hi. Khua hausapa heh mahmah ahih manin khuasung mi khempeuh kaikhawm
hi. Tua zawh in hih gupna ngah masa innkuante sam in a upna uh taisan dingin thuhilh a, a taisan kei uh leh
thah ding in vau hi. Kha Siangtho in tua thu-umthakte innkuan sungah na sem in tua mipa in tuamun ah hih la
phuak in tuni dongin la ngaih mahmah hi den hi. Aman, Jesu zui ding a khensat khin ka hih manin nunglam
ah ka kihei kik kei ding hi ci hi.
Hih thu a zak ciangin hausapa heh in thal tawite kiangah a tate nih kap lum dingin thu pia hi. A tate si
dinga a kipek lai un hausapa in, Tu in na upna na nusia ding hiam? Na tate nih na taan ta hi, na zi zong kithat
lai ding hi ci hi. Tua mipa in, Kuamah in hong zui kei zong in ka zui veve ding hi, nungkik lo ding, nung
kik lo ding ci hi. Hausapa akiang ah heh mahmah in ding a, a zi kap lum dingin thu pia leuleu hi. A zi zong
kap lup in om pah hi. Tu in a tawpna dingin hausapa in thu dong kik a, Na hinna humbitna dingin hun lem
khat ka hong pia lai ding hi, na upna taisan in hinna na tel ding hiam? ci hi. Sihna mai ah om in a thu tawpna
hong gen a, Singlamteh ka ma ah, leitung ka nung ah, nungkik lo ding, nungkik lo ding a cih zawh in a
innkuante mah bangin amah zong kikaplum a, ahi zongin na lamdang hong piang hi.
Hih innkuante si dinga thupiak a pia hausapa hih innkuante upna in hong lawng hi. Bang hang a hih
mipa, a zi leh tate nih mi khat gam tuam mun gamlapi akum 2,000 khawng paisa a om pa hanga singam uh hi
mawk ahia? Hih innkuante upna ah nasem thei mahmah bang hiam khat om hi ding hi, tua ken zong ka sin ut
hi ci-in ngaihsun hi. Upna takpi tawh, Kei zong Jesu Khris aa ka hita hi ci hi. Mipite in hausapa kam pana
tua thu a zak uh ciangin khuasung mi khempeuh in Jesu Khris a Gumpa leh Honpa dingun saang uh hi. A kaih

pen kum bangzah hiam zawh a Sadhu Sunder Singh in laibu lui a muh a simna pan hong phuah ahi hi. Hih la
pen a hinna Jesu Khris aa dinga pia mikhat in a phuakna hanga khuasung bup in gukkhiatna a ngahna la uh
nasem thei mahmah ahi hi. Hih minihte hangin hih la in tuni dongin Khris nungzui ding bawl khia den lai hi.
(Souce: Delhi ZCF Fellowship News-20/9/2015)
Mission Field pan laikhak (1)
HUN KHEMPEUH AH TOPA MUANHUAI HI
Ahi zongin ka up pa ka thei a, Ama tungah ka apte tua ni dong hong kepsak zo ding hi,
ci-in thei ka hih manin ka maizum hetkei hi.
Doro- South Sudan pan in CIBAI. Nong it nong deihsakna, thungetna leh sum-leh-pai tawh nong huh-nong
panpihnate uh hangin tuni ciang dong South Sudan ah Pasian na sem thei a om ka hih man in nakpitak in ka
lungdam hi. Tuateng banah kei bang lel AMA NASEM ahi thei ding a hong teel I Pa PASIAN in minthanna
leh pahtawina khempeuh tang tawn tung ta hen! Ama MIN leh GAM a ding a i sep khempeuh leh piakkhiat
khempeuh hong kepsak zo ding hi amah i muh dong cih tel tak in i thei hi.
Pasian hoihna hang in, tu kha (October) ni 16 ni ciang in South Sudan ah ka sep zawh KUM KHAT
a cing ding hita hi. Ani masa ni pan tuni ciang dong I TOPA hoihna leh hehpihna in khat vei beek zong hong
taisan ngei lo hi. Khat veivei ze-etna leh khemnate in lam tuamtuam ah hong nawk hang in amah in ka natna,
lungkhamna leh dahnate LUNGNOPNA tawh hong khel sak zo hi. Shigellosis (Sungpai natna) kha thum
sung bang ka vei hi. Ahi zongin Pasian in tua ka natna pan hong dam sak ta hi. Amin phat in om hen! Kei bek
hi loin ka Sangnaupangte uh leh sia dangte in zong nat-leh-sat, lungkham-mangbat, gilkial-dangtak cihte
thuak uh hi. Sangnaupang khat in, "Sia aw ka tanu Zato inn lum ahih man in sang hong kah thei lo hi ing."
Khat leuleu in, "Sia aw, ka sanggampa si ahih man in sanginn hong pai thei pah lo hi ing." Ka siapipa uh
AMULE (a gammite) zong lungtang natna hang in sanginn hong pai thei nawn lo hi. Tua bang teng phukha
mah tase le ung Pasian khut vanglian in hong nusia ngei lo ahih manin 2nd term zo khia thei in tua zawh kha
khat sung sanginn ka khak uh hi. Tu in bel final term ka kipan kik thei uh hi, hih term khit ciang in ka
sangnaupangte uh NATIONAL EXAMINATION tu ding uh hi.
Amah In Na Khempeuh Uk HiSeptember kha sung tawntung Nairobi-Kenya ah Zatoinn(Hospital) kahna
leh zaMedicine) nekna hun in ka zang hi. Khawl tawldamna hun a zat ding cih hina pi in, ei ngaihsutna zia
tawh hong kilehbulh lian in innlam(LAMKA) pan a thupiangte in hong nawk leuleu hi. Zan ihmut thei loh
hun zong tam mahmah hi. Tua cih kawmkawm lai mah in ah kasepna mun ahi South Sudan lam panin thu
hong tung leuleu in ah, ka omna kiang uh ah kido/kikap tuahna nasia mahmah om ci hi. Ni khat ka kingaihsun
aka nunglam (Innlam/Manipur) lah buai, ka masuanna lam (South Sudan) lah buai bang lawh mawk ding!!!
Hih hun laitak in THUNGET HAKSA KASA mahmah hi, ka nget lian ding zong ka theizo kei hi. Ahi zong
in ka lungsim sung ah thu khensatna khat ka nei hi. PASIAN IN NA KHEMPEUH UK HI Ama theih loh
kal a piang na khat beek zong om lo hi. Hih thute in khamuanna leh Pasian tung ah lungkim theihna hong
guan hi.
A lamdang Pasian Nasep Zia Ka omna khua Doro pen South Sudan pan bek hi loin North Sudan pan
zong Galtaite (Refugee) om khawmna mun ahi hi. United Nation (UN) ciaptehna tawh kituakin tu hun tan in
milip Lakh khat (100000) val om hi. Muslim nam tuamtuam tampitak omte sung pan INGESSENA minamte
in August kha in ka siate uh hong kimuhpih uh a, Siate aw ko minamte kiang ah zong Lungdamna
Thu/Gospel hong gen dih un ci in hong thum uh hi. Pasian in hih minamte kiang ah Ama thu gen theihna
ding KONG ZAI tak hong honsakna thu ka theihtak uh ciang in LAMDANG sakna tawh kidim in PA
PASIAN min ka phat khawm uh hi. Leitung mun tuamtuam ah THU-UM MITE thungetna vanglian in na
lianpitak sem thei hi cih aki tel mahmah hi. Ingessena minamte' a teenkhawmna uh (Refugee camp) mun thum
ah Pasian thu hilhna kipan pah in tampitak in Jesu Honpa leh Gumpa ding in sang pah uh a, tu hun tanin zong
ki behlap toto lai uh hi. Pasian a upna uh kiptak lenkip a picing taka hong khan khiat theih na dingun
thungetna ah phawk ni.
Nong Itna In La Hong Sa Sak Hi Nairobi khuapi ah lungkham leh huh ding bei kisa (Innlam thupiangte
hang leh sepna gam thupiangte hang in) tak a ka omlai in Pa Pasian in a itna leh hehpihna tawh hong lakhia in,
ka omna kiang a biakinn khat ahi - Good Shepherd Church khangno makai sia khat in Phatna leh Biakna
makai ding in hong cial hi. Nairobi ah ka om sung Nipi nisim zing nai 8am. pan sunnung nai 1pm. dong
biakinn ah ka om hi. Biak piakna pen hun nih a kikhen ahih man in, kikhop hun sim in lamakaihna nuam tak
in ka nei zel uh hi. Tua bek hi loin Lai Siangtho thu sinna(Bible Study) zong nuam tak in ka nei thei zel uh hi.
Aw kei bang lel tak hih zahta a nong it zen! ci in lungdamna MIT-TUITE leh ka AW tawh Topa ka phat
thei hi!
Doro ah nisim nuntak ziaNisim a a lo thei loa sep pawl khat:
1. Mobile phone pen hongsa/On sa a koih gige ding. A diak a inn/compound i nutsiat peuh leh. (Thau
tawh ki kap tuah om phutphut ahih manin, omna munmun ah thu kiza thei pah ding)
2. Thung-ip/Bag (Grab and Go Bag) mat pah theih ziau ding khat inn ah koih ding. A sung ah
Passport/Visa, Hanawtna leh a za, Zaatang poimawh pha diak pawl khat, Theigah(Nuts) akisia pakpak
thei lo pawlkhat leh Sum, Vanleng tawh gamdang tun zawh na'ng khop.

3. Inn/Compound pua lam pai ding leh siate khat kiang ah theih sak teitei kisam. Koi tak pai ding? Bang
tan om ding? Lawm nei maw nei lo?
Nang zong Pasian nasepna ah nong kihel nuam hiam?
Nang kihel loin Pasian na kisem thei lo hi. Pasian sawlna mang a na kalsuanna ah THUNGETNA leh
SUM leh PAI tawh hong huh tawntung ding mi kisam mahmah hi. Tua ahih manin nang zong na kihel theih
ding dan Pasian kiangah thungetna tawh na dong ve maw.
Lungdam koh ding:
1. Sanginn ah 2nd term hoihtak zoin kha khat sung khawl khit teh tu in Final term kipan kik thei.
2. Ka natna pan damsiang in sanginn ah lai hilh thei kik ka hih manin.
3. Ingessena minam bup lungsim kihonna dingin
Ngetsak dingte
1. Ka Siapipa uh Amule Lungtang natna a neihna pan hong damsiang pahna dingin.
2. Sangnaupangte, sangsiate leh sanginn a nasem khempeuhte dam theihna dingin
3. South Sudan leh Manipur buaina ah Pasian in a deihna bang a vai hong hawmna dingin
Ka lungdam hi, hih ka thungetna laikhak nong simsak manin. Topa thupha! (Rabana Yibarikum)
Sona Tun Lian Kham (Khambawi)
Na hihna khempeuh uh nekna dawnna-ah ahi zongin Pasian minthan nading in na hih un.1Kor.10:31
Mission Field pan laikhak (2)
-Rev.Thanghaulian Suantak, Ribhoi, Meghalaya-Assam Border
I Topa Jesu minin cibai.
Pasian hehpihna leh note thungetpihna hangin ko innkuan leh Mission Field a thu-umthakte tawh ka dam tek
uh hi.
Lungdam Koh dingte:
1. Lailai Field a Mr.Michael Hasda tuilo (paddy field) hoih mahmah a, miten lamdang sa liang uh hi. A
kiang a lo dangte tawh enkhawm lehang a hoih dan kikhia mahmah hi. A mute in, Nang tuilo a buhte
hoih tuan na e ci-a a gen uh ciangin aman, Topan kei thupha hong pia hi ci-in dawng zel hi. Ken
zong ka va en a, tuilo pen hoih mahmah hi.
2. Nahtang (banana) huan a bawl zong hoih mahmah hi.
3. Guahzu in midangte biakinn hong kai kei le uh zong amau innkuan hong kikhawm den uh a, upna
lamah khangto mahmah uh hi.
4. Sawm a khat zong pia panta uh hi.
5. 11 October, 2015 biakinn kikhop lai-in damlote thungetsakna kinei a, biakinn kai tawp ciangin, Ka
dam ta a ci pawl om a, Pasian min i phat hi.
Thungetna a phawk dingte:
1. Lailat area a thu-umte local mi khat MARAK kicipan na puisia in kikhawm lo zong om ta.
2. Nupang 6 Barapani ah Sang kikahsakte lai a siamna ding un. Amau pen Meghalaya a amau suan leh
khakte laka Sangkah masapente hi uh hi.
3. Tu umte khalam khantohna ding
4. NIM in computer a kineh zawhna dingin.
Mission Field pan laikhak (3)
MINISTRY REPORT JULY SEPTEMBER 2015
Note a dingin thu ka nget simin lungdam mahmahna tawh ka ngen tawntung hi Fil. 1:4
Topa Lenggah huan a ka kuan khawmpih CBA Pawlpi mite aw,
Hong Gumpa Jesu min siangtho tawh cibai ka hong buk uh hi. I gamsung (I Pawlpi) sung uh a
lungkham mit khitui luanna, dahna tawh nungta den lehang zong, i Pasian kumpigam nasepna a thungetna leh
piakkhiatna ah lungdamtak a ma na bung thei zel na hih manun Pasian min phat in om hen! Ko zong Pasian
khebul ah thungetna tawh ka hong phawk den uh hi.
Sanggamte aw, a paisa June kha report ka hong piak uh na ngah uh ka lamen hi. Tuni in zong July pan
September 2015 sunga ka kizatnate uh report pia thei dinga Pasian in damna hong piak manin A min phat in
om hen!
July 7-10
: Jalpaiguri Filed a missionary-te leh amun a semte lakah na kizang ung.
July 12
: Antioch seminary ah kizang ung
July 16&17 : HappyValley, Shillong Nute Seminar ah hun zang ung.
August:3-10 : Arunachal mission field-Ngomdir leh Kamba, Nikte, Basar, Likhi, Doimukh, leh Dhemaji
(Assam) ka visit na uh(Ngailhing tawh) ah:
a. Station khempeuh a Missionary-te leh thu-um tate tawh Pasian thu kupna ka nei uh hi.
b. Galo leh Nyishi Baptist Church Council makaite tawh Pasian na picing zaw sem a sep ding ka gen
khawm thei uh hi.
c. Ni 9 ni in Rev. Zamzakap nasepna Doimukh ah thu-um thak mi 7 kituiphum uh hi.
August.21-24 : The 1st North East IEM Convention, Shillong Mawkawt ah Ngailhing tawh kihel thei ung.

Sep. 1
: Hojai Assam Field visit.
Sept. 5-12
: Hyderabad a ETHNE 2015 IMAte saina ah kihel.
Sept.17-18
: Dr. GP Kharchandy tawh Bangladesh border mission field survey bawl.
Sept.28-30
: IEM North-East Field Co-ordinators Capacity Building Workshop Guwahati ah kinei.
Maban programme kihelna ding thungetna a phawk ding pawl khat:
October 22-25 : IEM Golden Jubilee National Convention Bangalore.
October 26-30 : IEM National Prayer and Planning Meeting OTI, Bangalore
October 29-30 : Happy Valley Shillong a KW Nute lakah Ngailhing in thu gen ding.
Nov. 22-25
: IEM Kohima a IEM sponsor KBA Pawlpi ah Ngailhing tawh hun va zang ding
Field Visit: Khrismas ma a Arunachal a Seppa leh Nikte banah Tripura a Jamtoli leh Kailashahar visit ding.
Atawpna ah ko innkuan ading:
i)
Ka tanu Nemboi in IIT Gandhinagar a MSc Cognitive Science damtak a hong zawh theihna dingin.
(Pasian thei lote laka om ahih manin haksa a sakna tam hi).
ii)
Ngailhing Pasian in damna manpha a piak den a Guwahati khuapi sunga Khristian numeite leh
khangnote laka kizatna a neih theih denna ding
iii)
Akhai in a mawhpuakna Pasian Kha Siangtho makaihna nuai a a masawn den theihna dingin
Tua ahih ciangin ka hong it sanggamte awTopa a dingin a tawntungin na sem unla,
ling het loin lungsim kiptakin na om ta un 1Kor.115:58
Lungdam ung.
Topa gam ading a na seppih uh,
Akhai, Ngailhing & Grace (Nemboi)
Thungetna Ah Phawk Ni
1. Ocotber 2015 hong gualzawhpih Pasian tungah lungdam ko-in November 2015 sung hong ompihna
dingin.
2. CBA Pawlpi sunga Pastor leh Pro.Pastor sem khempeuhte.
3. I gamsung buaina Pasian tungah aapin singtangmiteng thukhat a i kalsuan theihna dingin.
4. Evan. Tomba Singh, Sunusiphai, Manipur a sem in lawhcing taka a sep zom theihna dingin.
5. Rev. Thanghaulian Suantak, Ribhoi, Meghalaya-Assam Border a sem a lawhcin toh zelna dingin.
6. Shillong CBA in Rev.Dr.J.M.Ngul Khan Pau-te nupa makaihna tawh Khristian Innkuan cih thulu
zang in tuni pan November 8, 2015 dong Seminar nei ding uh hi.
7. CBRD in loan a hawmte uh kimtak a kaihkhawm a hih theihna dingin.
8. Tuni CBA Gambup Kumtawp Nipi Sang laivuanna hoihtaka zawh theihna dingin.
9. Department khempeuh in project-te zawh tek theihna dingin.
10. Zing ciang CBYF Annual Council om ding.
11. Gam buaina hanga misi 9te innkuante in Pasian pan khamuanna a ngahna ding un.
12. Memcha Devi, Yangkhom, Kakching Bazar, Manipur a sem a lawhcin toh zelna dingin.
13. Kumtawp buh leh bal, mehteh mehgah hong pia Pasian tungah lungdam ko ni.
14. Haksatna tampi kawmkal ah hih ciang hong ompih hong kem Pasian tungah lungdam ko ni.
15. CBA Gam bupah Lungdam Kohni nuamtak a zat tek theihna dingin.
16. Evan. Nemba Singh, Kakching Khunou, Manipur in lawhcing taka hong sep zom theihna dingin.
17. Zingciangin CBEM in Annual Council nei ding.
18. Tuni pan November 20, 2015 dong MBC ah Leaders Consultation om ding.
19. FMPB leh IEM a sem khempeuhte Pasian in a zat semsemna dingin.
20. S.Tun Lian Kham, South Sudan, Africa a sem a cidamna ding leh a sepzawh semna dingin.
21. Pawlpi sunga damlo damna ngahte hangin lungdam koin cinate a hong damna ding un.
22. Rev.Akhai Haokip in Kum 2015 Khrismas ma a Arunachal a Seppa leh Nikte banah Tripura a Jamtoli
leh Kailashahar visit a neh theihna dingin.
23. Zen Khen Kap, Maishu, Shan State, Myanmar in hatsem a Pasian na a sep zawhna dingin.
24. Zingciang in CBWS in Annual Council nei ding.
25. Mun tuamtuam a training tuamtuam neite in cidam taka hong zawhna ding un.
26. Singtangmite i ki-it semsem theihna ding un.
27. CBYF, CBEM leh CBWS Annual Council hong zawhpih Pasian tungah lungdam ko ni.
28. CBWS-EC in Pasian tungah lungdam koh thunget khawmna nei ding uh.
29. Mrs.Lamnuamkim, Faridkot, Punjab FMPB a sem in cidam a hong sep zawh zelna dingin.
30. Khasim a khasum hong pia den leh November 2015 hong zawhpih Pasian tungah lungdam ko ni.

You might also like