PENGETAHUAN PENGETUA DALAM ASPEK

PERUNDANGAN SEKOLAH

Para pendidik, pengetua, guru besar dan pegawai perkhidmatan pelajaran sentiasa

terdedah kepada keadaan yang boleh menyebabkan mereka melanggar peraturan dan

undang-undang pelajaran. Ini adalah kerana mereka tidak faham atau tidak tahu tentang

adanya peraturan dan undang-undang dalam pendidikan. Kadang-kadang mereka

terperangkap dengan arahan-arahan yang bertentangan dengan undang-undang

pendidikan. Pentadbir pendidikan di sekolah khasnya pengetua/guru besar tidak peka

tentang peraturan-peraturan yang sedia ada dan tidak mengambil tindakan yang

sepatutnya ke atas kakitangan atau pelajar-pelajar. Pengetahuan pengetua/guru besar yang

terbatas dalam aspek perundangan pendidikan dikenal pasti sebagai punca yang

menyebabkan sekolah sering didakwa oleh ibu bapa. Oleh itu, Tie Fatt Hee (2002)

menyebut mentaliti sedia mengambil tindakan mahkamah ke ats guru-guru mahupun

pentadbir sekolah adalah suatu unsur yang sudah meresap masuk ke dalam bidang

pendidikan di Malaysia.

Dalam tugasan ini, beberapa aspek yang dikaji oleh Gordon H.R.D berkaitan

pengetahuan pengetua tentang perundangan di sekolah akan dibincangkan. Aspek-aspek

ini merangkumi 10 daripada 40 soalan kajian berkaitan pengetahuan pengetua yang

mempunyai kekerapan paling tinggi untuk dijawab dengan tepat oleh pengetua.

i. Adakah penting kebolehan untuk membezakan penyalahgunaan kuasa dengan

kecuaian?

5
 Salah guna kuasa seperti mendapatkan bekalan daripada pembekal barangan

tertentu di mana pengetua mempunyai kepentingan peribadi, menggunakan

premis sekolah untuk tujuan kelas tambahan berbayar dan menggunakan

kemudahan/alatan sekolah untuk tujuan peribadi merupakan salah guna kuasa

yang sering berlaku di sekolah. Kecuaian pula lebih menjurus kepada

kegagalan pengetua untuk bertindak sebagaimana yang dikehendaki mengikut

garis panduan yang ditetapkan. Contohnya kecuaian pengetua dalam

memastikan keselamatan pelajar di sekolah sehingga berlakunya kecederaan

terhadap pelajar, kecuaian pengetua mengambil tindakan terhadap guru yang

tidak hadir bertugas tanpa kebenaran dan kecuaian dalam pembayaran gaji

kakitangan sehingga membawa kepada kerugian di pihak kerajaan. Implikasi

perundangan berbeza yang bakal dihadapi oleh pengetua jika disabit

kesalahan penyalahgunaan kuasa atau kecuaian perlu dihayati sepenuhnya

oleh pengetua bagi mengelakkan mereka dikenakan tindakan.

ii. Adakah pengadu yang membuat aduan dilindungi oleh undang-undang?

Dalam konteks pendidikan di Malaysia perkara ini tidak begitu jelas

dipraktikkan kerana masyarakat pada umumnya tidak mahu terlibat ataupun

takut untuk melibatkan diri dengan perkara-perkara yang membawa kepada

tindakan undang-undang. Namun begitu sebagai pengetua, perkara ini perlu

diberikan perhatian agar tindakan-tindakan yang bertentangan dengan

peraturan mahupun undang-undang dapat diperbetulkan. Seterusnya ini akan

membawa kepada wujudnya suasana yang kondusif di sekolah bagi mendidik

pelajar-pelajar menjadi insan yang berguna.

6
iii. Bolehkah faktor jantina menjadi asas dalam pemilihan kaunselor di sekolah?

Walaupun ‘gender bias’ merupakan agenda yang sering diperjuangkan oleh

pertubuhan-pertubuhan wanita seperti ‘Sister Of Islam’ namun dalam bidang

pendidikan di negara kita perkara ini tidak menampakkan kewujudan ‘bias’

yang ketara. Malah dalam pemilihan pemohon untuk menjawat jawatan guru,

peluang untuk wanita terpilih dalam profesion ini adalah tinggi sehingga

wujudnya kekurangan guru-guru lelaki di sekolah-sekolah tertentu. Bagi

pemilihan kaunselor sekolah pula, di Malaysia perkara ini bergantung kepada

pemilihan kursus yang dibuat oleh guru-guru semasa mengikuti latihan

perguruan. Jadi tidak wujud ‘gender bias’ dalam pemilihan kaunselor di

sekolah.

iv. Bolehkah sekolah menolak untuk menerima semula guru-guru yang disiasat

untuk sesuatu kesalahan ?

Sebenarnya isu penerimaan semula guru-guru yang disiasat mengenai sesuatu

kesalahan tidak timbul dalam kontek pendidikan di Malaysia. Pengetua tidak

mempunyai kuasa untuk menolak kemasukan seseorang guru di sesebuah

sekolah kerana bidang kuasa pengetua terbatas dalam kawasan sekolah sahaja.

Arahan yang dikeluarkan oleh pihak yang lebih tinggi seperti arahan

pertukaran guru yang dikeluarkan oleh Jabatan Pelajaran Negeri perlu

dipatuhi dan dilaksanakan sepenuhnya. Kegagalan mematuhi arahan yang

dikeluarkan oleh pihak yang lebih tinggi akan membawa kepada dakwaan

ingkar perintah terhadap pengetua.

7
v. Bolehkah pihak sekolah menghalang hak guru-guru untuk menyiarkan

pandangan mereka ?

Hak guru-guru untuk menyiarkan pandangan mereka khususnya dalam bidang

penerbitan memerlukan kebenaran daripada kementerian/jabatan pelajaran.

Walaubagaimanapun bagi penerbitan yang berbaur isu-isu sensitif yang

bertentangan dengan dasar kerajaan seperti isu perkauman, politik, hasutan

dan lainnya adalah dilarang sama sekali. Malah penerbitan yang sebegini

boleh menyebabkan guru-guru berkenaan diambil tindakan oleh pihak

bertanggungjawab. Pengetua tidak dapat menghalang hak guru-guru

menerbitkan penerbitan yang bertentangan dengan dasar kerajaan tetapi

peranan pengetua melaporkan kejadian-kejadian sebegini akan dapat

memelihara martabat bidang perguruan.

vi. Jika ibu bapa mempunyai bantahan dari segi keagamaan terhadap sekolah,

bolehkah mereka mengelak daripada menghantar anak-anak mereka ke

sekolah ?

Pendidikan rendah di Malaysia wajib diberikan kepada kanak-kanak yang

telah mencapai umur genap enam tahun pada 1 Januari. Justeru itu adalah

menjadi tanggungjawab ibu bapa menghantar anak mereka ke sekolah apabila

mencapai umur tersebut. Kegagalan ibu bapa mematuhi akta yang

diperuntukkan ini akan membawa kepada hukuman denda tidak melebihi

RM 5 000 atau penjara tidak melebihi enam bulan atau kedua-duanya sekali.

Jadi di sini jelas sekali bahawa walaupun wujudnya bantahan daripada ibu

8
 bapa terhadap sekolah dalam apa jua perkara namun tanggungjawab

menghantar anak ke sekolah rendah tidak akan terlepas.

vii. Bolehkah sekolah meminta pelajar melibatkan diri dalam khidmat

masyarakat?

Pihak sekolah melalui pengetua boleh meminta pelajar untuk melibatkan diri

dengan program khidmat masyarakat. Walaubagaimanapun pengetua perlulah

mendapatkan kebenaran daripada ibu bapa terlebih dahulu untuk melibatkan

anak-anak mereka dalam sesuatu program yang ingin dijalankan khususnya

bagi aktiviti yang dijalankan diluar kawasan sekolah. Di samping itu pengetua

hendaklah memastikan keselamatan pelajar-pelajar semasa menjalankan

sesuatu aktiviti yang dijalankan. Kegagalan pengetua melaksanakan

tanggungjawab mengenai keselamatan ini boleh mengakibatkan dakwaan

kecuaian dikenakan terhadapnya jika berlaku kecederaan atau kematian

terhadap pelajar.

viii. Bolehkah guru atau pelajar dianggap sebagai kakitangan awam ?

Guru memang merupakan kakitang awam yang dibayar gaji serta mempunyai

hak dan keistimewaan tertentu untuk menjalankan tugas yang diamanahkan

kepada mereka. Walaupun pelajar bukanlah kakitangan awam secara langsung

namun hak serta keistimewaan yang diperuntukkan kepada mereka

menjadikan mereka sebahagian daripada entiti dalam sistem pendidikan kita.

Oleh itu kewujudan mereka dalam sistem ini perlu diberikan perhatian oleh

pengetua agar hak serta keistimewaan mereka sentiasa dijaga.

9
 ix. Adakah penerbitan itu dikritik jika ia mengandungi unsur-unsur yang

bertentangan dengan nilai masyarakat?

Penerbitan yang mengandungi unsur-unsur lucah, bahasa kesat dan lainnya

memanglah dikritik malah dalam keadaan tertentu perlu diharamkan. Dalam

kontek ini pengetua hendaklah memastikan penerbitan di sekolah seperti

buletin atau majalah sekolah tidak mempunyai unsur-unsur yang bertentangan

dengan nilai masyarakat. Kepekaan pengetua memantau penerbitan yang

dikeluarkan oleh pihak sekolah akan menghindarkan guru mahupun pelajar

menyiarkan bahan-bahan yang terlarang di dalam penulisan mereka.

x. Bolehkah golongan minoriti disingkirkan apabila penurunan dalam keperluan

berlaku ?

Penyingkiran golongan minoriti daripada sesebuah organisasi/sekolah adalah

tidak sah dari segi undang-undang. Sebenarnya pengetua tidak mempunyai

kuasa untuk menyingkirkan kakitangan di sekolah sebaliknya pengetua boleh

melaporkan kepada Lembaga Tatatertib jika kakitangan melakukan kesalahan.

Walaubagaimanapun pengetua mempunyai hak untuk menyingkirkan pelajar

daripada bersekolah di sekolah berkenaan jika pelajar melakukan kesalahan

sebagaimana yang diperuntukkan dalam Peraturan-Peraturan Pelajaran

(Disiplin) Sekolah 1959. Namun begitu tidak wujud peruntukan yang

membolehkan pengetua menyingkirkan kakitangan atau pelajar berkaitan

golongan minoriti.

Sebagai kesimpulan daripada kajian oleh Gordon ini dapat dinyatakan bahawa

pengetua serta semua guru perlu melengkapkan diri dengan pengetahuan perundangn

10
pendidikan bagi berhadapan dengan kes-kes yang melibatkan semua warga sekolah

khusunya kes-kes disiplin pelajar. Pihak Kementerian Pelajaran, Jabatan Pelajaran Negeri

dan pihak sekolah sendiri perlu mengadakan kursus-kursus untuk mendedahkan guru-

guru dengan aspek perundangan dalam pendidikan bagi mengelak daripada risiko

dikenakan tindakan mahkamah.

Rujukan:

1. Gordon,H.R.D (1997). Comparison Of The Legal Knowledge Of Secondary

Vocasional And Non-Vocasonal School Principlals. Chicago.

2. ___________ (2002). Akta Pendidikan 1996 (hingga 25 hb Jun 2007). Petaling

Jaya: International Law Book Services.

3. __________ (1991). Contoh Kes-Kes Tatatertib. Kuala Lumpur: Jabatan

Perkhidmatan Awam.

4. Mohd. Ismail Othman (2006). Undang-Undang Untuk Pengetua & Guru Besar.

Kuala Lumpur:PTS Professional.

5. Tie Fatt Hee (2002). Undang-Undang Pendidikan Di Malaysia. Kuala Lumpur:

Penerbit Fajar Bakti.

11