Tanama

n
Say ran
Hamisah Binti
Zulkiplee
KPLI Sains 609
Kepentingan Sayuran
 Kepentingan Domestik (Sara Diri)
 Sumber Makanan dan Nutrien yang penting
 Vitamin, Garam Mineral, Protein, Karbohidrat, Serat dan Lemak
 Jimat perbelanjaan keluarga

 Kepentingan Komersial
 Sumber ekonomi negara
 Menyediakan peluang pekerjaan
 Mengurangkan import sumber makanan
 Memperkenalkan negara ke mata dunia
 Buah Pisang, Mangga, Nona, Durian

 Sebagai Hiasan landskap.

 Mencantikkan kawasan kediaman, landskap
Jenis-Jenis Sayuran
 Sayuran Berdaun
 Daun hijau besar, lembut dan lebat
 Bayam, Sawi Bunga, Sawi Putih, Kobis, Kailan, Ulam Raja, Cekur
Manis, Salad, Kangkung dan sebagainya
 Sayuran Kekacang
 Sayuran jenis buah
 Kacang Botor/Kelisa, Kacang Buncis, Kacang Tanah, Kacang Pea,
dan Kacang Panjang
 Sayuran Berbuah
 Buah berbagai bentuk, rasa dan warna
 Bendi, Cili, Kundur, Terung, Petola, Timun, Tomato

 Sayuran Akar/Umbisi
 Ubi/akar berkembang di dalam tanah
 Halia, Lobak Putih, Lobak Merah, Ubi Keledek, Ubi Sengkuang,
Keladi
Jenis-Jenis Sayuran
 Selain itu, terdapat bahagian sayur-sayuran seperti
batang pucuk, sulur, bunga dan juga struktur
pembiakannya yang dimakan
 Bunga
 Bunga Kobis, Bunga Kailan, Bunga Kantan dan Jantung Pisang

 Pucuk
 Asparagus, Cekur Manis, Pucuk Paku dan Rebung

 Struktur Pembiakan
 Cendawan dan Bebawang
Sayuran Berdaun
Sayuran Berbuah
Penyediaan Tapak
 Iklim Khatulistiwa
 Suhu tinggi dan kadar hujan yang tinggi

 Pemuliharaan tanah
 Kesuburan tanah
 Keupayaan sesuatu tanah untuk menampung pengeluaran hasil

tanaman yang memuaskan

 Faktor yang mempengaruhi kesuburan tanah

 Kandungan nutrien rendah

 Proses luluhawa dan larut resap

 Keadaan tanah yang berasid
Penyediaan Tapak
 Tanah Asid Sulfat
 Kurang subur, hasil tanaman dicemari Aluminium, Ferum, dan
Mangan

 Tanah Gambut
 Kekurangan mikronutrien spt Kuprum, Mangan, Zink, Ferum,
Molibdenum dan Boron

 Tanah Berlempung
 Kandungan tanah liat yang tinggi
 Lekit bila basah dan berketul bila kering
 Kadar saliran dan peresapan air sangat rendah

 Tanah Berpasir
 Tanah Bekas Lombong dan Tanah Bris
 Kadar saliran air tinggi
 Tidak berstruktur dan Kurang daya tahan air
 pH tanah dalam julat 4.3 dan 5.8
Faktor yang mempengaruhi
pemilihan tapak
 Lokasi
 Berhampiran dengan kawasan urban/bandar atau pekan
 Memudahkan proses pemasaran

 Berhampiran sumber air

 Kolam, Sungai, Perigi, Air paip
 Memudahkan penyiraman dan pencucian hasil tanaman sebelum
dipasarkan

 Keluasan
 Kawasan luas, lapang dan terbuka
 Pencahayaan matahari penting bagi fotosintesis
 Mengelakkan persaingan terhadap air dan nutrien
Faktor yang mempengaruhi
pemilihan tapak
 Jenis tanah yang subur
 Mudah dikerjakan dan sesuai bagi penanaman sayuran

 Kemudahan Infrastruktur
 Elektrik dan alat perhubungan

 Topografi
 Tanah rata- Memudahkan penanaman
 Teres

 Jauh dari sumber agen perosak dan penyakit

 Berdekatan dengan kawasan penempatan/rumah
 Memudahkan pengurusan dan sekuriti
Penyediaan Batas
 Proses bagi menyediakan kawasan pertanian sebelum
penanaman sayuran dilakukan:
 Membuang rumput-rumpai dan batu

 Membakar rumput
 Mengelakkan serangan serangga perosak dan penyakit.
 Abu = baja
 Daun kering = sungkupan

 Menggali dan menterbalikkan tanah

 25-30 cm
 Menggembur tanah
 Membunuh haiwan perosak dan akar-akar rumpai
Penyediaan Batas
 Menggembur tanah
 Tanah lebih halus
 Memperbaiki saliran dan pengudaraan tanah

 Pembinaan batas
 Batas Rata
 15-25 cm
 Batas Tunggal
 20-25 cm
Sungkupan

 Penutupan batas dengan bahan-bahan yang sesuai

 Rumput yang dipotong
 Daun pelepah
 Kompos

 Tidak boleh terlalu tebal

 Menghalang percambahan anak benih
 Serangan haiwan perosak dan penyakit
Sungkupan

 Fungsi Sungkupan
 Mengurangkan suhu tanah
 Mengurangkan kadar sejatan kandungan air tanah
 Mengelakkan kematian organisma penting

 Memelihara kelembapan
 Air yang dipelihara akan didapati oleh anak benih dan hidupan
tanah
Sungkupan

 Mengelakkan tanah daripada terlalu keras dan padat

 Tumbesaran akar sukar
 Organisma tanah sukar untuk hidup
 Cacing Tanah, Serangga, Lipan, Ular, Tikus dan sebagainya

 Mengelakkan tumbesaran rumpai

 Mengelakkan hujan lebat dari menghakis tanah,
menghanyutkan biji atau anak benih
 Sebagai baja Organik pabila reput
Tanah?
 Lapisan luar kerak bumi
 Menampung hidupan

 Jenis dipengaruhi bahan induk

 Batu batuan, umur dan komposisi.

 Tanaman sayuran
 Subur
 Mudah dikerjakan
 Stabil
Tanah?
 Kandungan
 Butiran mineral, bahan organik, air, udara, dan
organisma tanah
 Menentukan ciri tanah
 Kesuburan, keasidan, tekstur, struktur dan aktiviti biologi
hidupannya.
 Mengapa kajian ke atas sampel tanah perlu sebelum
pemilihan tapak?
 Penyesuaian tanah bagi penanaman sayuran
Biji Benih
 Pemilihan biji benih
 Perlu dilakukan dengan sempurna dan teliti
 Menjamin kadar percambahan dan pertumbuhan anak benih
yang sihat
 Pulangan tinggi

 Ciri-ciri biji benih yang baik

 Besar dan berisi penuh
 Cukup matang dan bernas
 Bebas dari haiwan perosak dan penyakit
 Tidak rosak atau cacat
Biji Benih
 Kaedah Penyimpanan:
 Keringkan biji benih
 Tidak bercambah/diserang penyakit

 Simpan di dalam bekas kedap udara

 Elak serangan haiwan perosak

 Labelkan biji benih

 Mudah dikenali

 Simpan di tempat kering dan sejuk

 Elak kerosakan

 Gunakan racun serangga dan racun kulat

 Elak serangan penyakit
Bekas menanam/menyemai benih sayuran
Penyemaian biji benih
 Mengikut saiz
 3 kaedah:
 Semaian terus Biji Benih Besar
 Semaian terus secara tetap pada jarak yang
tertentu
 Peraturan sebelum menyemai:

Rendamkan biji benih seharian

 Mempercepatkan percambahan
Tanam sebiji atau dua biji selubang
Selepas bercambah, lakukan penjarangan
Penyemaian terus Biji Benih Besar/kaedah Poket
Penyemaian biji benih
Semaian terus Biji Benih Kecil
 Sayuran jenis daun; Cili, Tomato, Terung dll.
 2 kaedah:

Semaian terus ke Batas Tetap (Kaedah alur)

 Buat alur yang cetek dengan jarak tertentu
 Tabur sedikit benih pada alur dan timbuskan sedikit
dengan tanah
 Beri perlindungan (sungkupan) dan air
 Selepas percambahan, jarangkan anak benih dan
tinggalkan pokok pada jarak tertentu
Semaian terus ke Batas Tetap/kaedah Alur
Penyemaian biji benih

Semaian di dalam Kotak Semaian

Kebaikan:
 Penjagaan anak benih lebih mudah
 Anak benih yang sihat boleh dipilih untuk diubah
ke batas tetap
Memastikan hasil bertambah.
 Anak benih yang sama saiz boleh dipilih
 Kadar tumbesaran yang sama.
 Pokok yang rosak dibatas tetap mudah diganti
dari batas semaian.
Penyemaian biji benih
Menyemai secara Semai Tabur
 Kaedah:
 Tabur biji benih atas batas

 Timbus dengan lapisan tanah yang nipis

 Beri perlindungan

Sungkupan dan air

 Selepas percambahan
Jarangkan anak benih
Tinggalkan pokok pada jarak tertentu
Menabur Biji Benih
Penyemaian biji benih
 Penjarangan
 Satu proses pembuangan anak benih/pokok
yang tumbuh terlalu rapat di antara satu sama
lain
 Tujuan
 Mengurangkan persaingan terhadap cahaya, air
dan nutrien
 Untuk menentukan tumbesaran yang sekata dan

hasil yang tinggi

 Kaedah:
 Penjarangan dilakukan dengan mencabut pokok
atau memotong batang dengan pisau yang
tajam.
Penyemaian biji benih
 Menyulam
 Satu proses mengubah anak benih di bahagian
yang terlalu jarang di antara anak pokok
 Tujuan
 Mengelak pembaziran tempat dan pengurangan hasil
pengeluaran
 Mengelak peningkatan kos

 Membuang atau menggantikan anak benih yang

tidak bercambah, mati, diserang perosak, terbantut

tumbesaran atau tidak sihat
 Proses ini dinamakan Penyulaman Anak Benih
Penyemaian biji benih
 Penanaman
 Pentingbagi mengurangkan persaingan
 Memudahkan kerja penjagaan
 Antara sistem yang biasa digunakan dalam
penanaman sayuran:
Kaedah-kaedah Penanaman Sayuran:

Bil. Kaedah Bentuk

1. Empatsegi

2. Tigasegi

3. Kuinkuk/Siku Keluang
Penyemaian biji benih

 Teknik mengubah anak benih:

 Segarkan anak benih sebelum diubah
 Lakukan waktu pagi atau petang
 Siram batas semaian untuk lembutkan tanah dan
untuk mengelakkan dari tanah pecah semasa
mengubah.
 Dengan menggunakan sudip, cungkil tiap-tiap
anak benih dengan ketul tanah di sekeliling akar.
Penyemaian biji benih
 Teknik mengubah anak benih (samb):
 Mesti dilakukan dengan cermat untuk
mengurangkan kerosakan akar.
 Tanam anak benih di batas tetap pada jarak yang
disyorkan
 Tekan tanah disekeliling anak benih padat-padat
supaya akar dapat pegangan yang kuat.
 Bekalkan perlindungan dan air.
 Buangkan perlindungan sedikit demi sedikit
selepas beberapa hari
Penyemaian biji benih
 Naungan
 Anak benih muda/baru diubah
 Mengurangkan pancaran cahaya matahari yang terik
ke atas anak benih
Anak benih layu dan mati

 Mengelakkan timpaan hujan yang terus ke atas anak

benih muda
Merosak atau menghanyutkan anak benih.
Penyemaian biji benih (samb.)
Bahan-bahan biasa yang digunakan;
 Pelepah kelapa, lalang/rumput yang dipotong,
kertas plastik dan jaring

Tidak boleh terlalu tinggi

 Cahaya matahari yang terik dan air hujan boleh
masuk menerusi tepi naungan

Harus dibuang sedikit demi sedikit ketika anak

benih membesar
 Membolehkannya menerima cahaya matahari untuk
membina makanan.
Penjagaan Tanaman
 Penjagaan tanaman sayuran:
 Menyiram
 2 kali sehari
 pagi dan petang

 Membantu melarutkan nutrien

 Diserap oleh akar pokok

 Kesegahan sel-sel dan juga untuk kesegaran tumbuhan

 Tidak boleh terlalu kuat

 Merosakkan anak benih dan menghanyutkan tanah
 Gunakan penyiram yang mempunyai lubang siraman yang
halus.
Penjagaan Tanaman
 Merumput
 Semua jenis tumbuhan yang tidak dikehendaki
 Mengelakkan persaingan terhadap nutrien, air, cahaya
dan ruang
 Memusnahkan tempat tinggal dan tempat pembiakan
agen perosak dan penyakit.
 Dilakukan semasa proses penyediaan tanah dan pada
peringkat tumbesaran anak benih sayur-sayuran
 Rumpai kecil boleh dicabut dengan tangan
 Rumpai besar atau terlalu banyak boleh dicabut dengan
menggunakan serampang tangan
 Tajak
 Lorong batas
 Ladang luas
 Kawalan kimia.
Penjagaan Tanaman
 Membaja
 Sayur-sayur memerlukan makanan atau nutrien untuk
tumbesaran yang sihat
 Terdapat tiga jenis nutrien utama:
 Nitrogen, Fosforus dan Kalium (NPK)
 Kalsium, magnesium dan sulfur
 Kuantiti yang sedikit
 Menambah nutrien tanah
 Baja organik dan baja kimia.
Penjagaan Tanaman
 Membuat sokongan
 Setiap jenis sayur-sayuran mempunyai tabiat
tumbesaran yang berbeza
 Menjalar, melilit atau mempunyai batang yang lemah
 Sayur-sayuran yang memanjat seperti timun dan kacang
panjang memerlukan kayu pancang
 Sayur-sayuran yang berbatang lemah memerlukan sokongan
untuk menyokong buahnya yang berat.
 Mendapatcahaya matahari yang secukupnya
 Memudahkan kerja pengurusan
 Merumput, membaja, memungut hasil dan mengelakkan
buahnya daripada menjadi kotor kerana terkena tanah.
Penjagaan Tanaman
 Mengawal Perosak dan penyakit
 Haiwan perosak atau hidupan lain yang menyerang
sayur-sayuran
 Menjejaskan mutu sayur-sayuran
 Membantutkan tumbesarannya
 Kebanyakan perosak sayuran adalah dari kumpulan serangga
 Penyakit biasanya di sebabkan oleh kulat dan bakteria
 Bagimendapat hasil yang bermutu tinggi.
 Simptom penyakit:
 Melecur ataupun kelihatan daunnya bertompok-tompok
kehitaman
 Simptom perosak
 Daun yang berlubang atau tepinya telah dimakan ulat
 Ulat Beluncas, siput babi, kutu daun, kumbang, pianggang,
koya, teritip dan bari-bari.
Penjagaan Tanaman

 Penyakit-penyakit biasa sayur-sayuran

 Melecur anak benih
 Bintik daun
 Layu bakteria
Penjagaan Tanaman
Penyakit Agen Simptom
Melecur anak benih Kulat Anak benih layu dan
mati
Reput akar Kulat atau bakteria Pokok layu dan mati
Bintik daun Kulat Daun dengan bintik
perang atau hitam
Layu bakteria Bakteria Urat daun menjadi
hitam. Pokok akan
layu dan mati
Kulapok Bakteria Daun yang diserang
layu dan mati
Karat batang/ daun Kulat Tompok kuning/perang
atau lengai daun terjangkit akan
jatuh