1

BAB 1

PENDAHULUAN

1. Pendahuluan

Bab ini akan menerangkan mengenai latar belakang kajian , kenyataan masalah,
kesignifikan kajian, tujuan kajian, objektif kajian am dan spesifik, soalan kajian dan
definisi operasi.

1.1 Latar Belakang

Dewan bersalin merupakan sebuah unit kritikal yang ditempatkan di bawah

Jabatan Obstetrik dan Ginekologi, xxxxxxxxxxxxxxxxx. Tenaga kerja di unit ini terdiri
dari 7 orang doktor pakar Kebidanan dan Sakit Puan, 13 orang Pegawai Perubatan dan
13 orang pegawai perubatan pelatih yang bertugas mengendalikan 5 unit di bawah
jabatan Obstetrik dan Ginekologi secara bergilir gilir.
Unit sokongan pula terdiri dari 2 orang Ketua Jururawat, 26 orang Jururawat
Terlatih termasuk 2 orang yang sedang menyambung pengajian di peringkat ijazah, 11
orang Jururawat Masyarakat dan 7 orang Pembantu Perawatan Kesihatan yang bertugas
secara shif.
Sebagai sebuah unit di bawah Jabatan Obstetrik dan Ginekologi, unit ini
berfungsi sebagai pusat penerimaan ibu-ibu yang bakal bersalin secara biasa, secara
paksaan (kemasukan ubat untuk mempercepatkan kelahiran) dan juga secara
pembedahan yang telah dirancang kerana menghadapi masalah kesihatan semasa
kehamilan atau kandungan yang bermasalah dari sudut perubatan.
 2

Fungsi lain bagi unit ini ialah sebagai pusat menyambut kelahiran biasa,
kelahiran dengan bantuan seperti forcep , vakum dan kelahiran songsang.. Unit ini juga
menerima kes-kes kehamilan berisiko tinggi seperti kes darah tinggi, kencing manis, kes
tumpah darah sebelum (antepartum haemorhage) atau selepas kelahiran (post partum
haemorhage) juga kes-kes yang dirujuk dari hospital lain kerana masalah kelahiran .
Selain itu kes-kes kelahiran pramatang dan keguguran juga dikendalikan di unit
ini. Unit ini juga mengendalikan kes-kes pembedahan kecemasan sekiranya ibu atau
bayi mengalami sebarang komplikasi semasa proses kelahiran seperti bayi lemas,
kesukaran kelahiran peringkat kedua, proses kelahiran tersekat atau sebarang masalah
kelahiran lain yang berkaitan. Penerimaan bayi selepas pembedahan yang dirancang
juga dikendalikan di unit ini.
Bagi kes kes yang berisiko tinggi, data yang diperolehi menunjukkan bahawa
jumlah kes yang direkodkan semakin menurun iaitu dari 5808 pada tahun 2005 kepada
5681 pada tahun 2006 dan 4676 pada tahun 2007. Seterusnya jumlah kes berisiko tinggi
meningkat sebanyak 216 kepada 4892 pada tahun 2008. Bagi pecahan peratusan pula,
kadar kelahiran yang berisiko adalah sebanyak 86.3%bagi tahun 2005, 81.8% bagi tahun
2006 dan diikuti penurunan yang ketara pada tahun 2007 sebanyak 18.6% iaitu kepada
63.2%. Bagi tahun 2008 jumlahnya ialah sebanyak 65.50%. Secara ringkasnya peratus
kelahiran yang berisiko dapat dilihat dalam Jadual 2 dibawah.

Jadual Statistik Kes-Kes Berisiko Tinggi bagi tahun 2005-2008

Butiran 2005 2006 2007 2008

Bilangan Berisiko Tinggi 5808 5681 4676 4892

Jumlah Kelahiran 6730 6961 7392 7474
Peratus Kes Berisiko Tinggi 86.30% 81.80% 63.20% 65.50%

Jadual 1
 3

Sementara itu, pecahan statistik bagi jenis-jenis kes yang dikendalikan oleh
Jabatan Obstetrik dan Ginekologi bagi tahun 2006 hingga tahun 2008 adalah seperti
jadual di bawah.

Statistik Kes-Kes Berisiko Tinggi Di Jabatan Obstetrik & Ginekologi

Tahun 2006 2007 2008

Pregnancy Induced Hypertension 1058 518 551

Pre-eclampsia 38 29 58
Eclampsia 5 4 9
Essential hypertension 104 67 46
Placenta praevia 61 128 70
Abruptio placenta 14 5 4
Premature placenta 332 215 266
Premature labour 212 312 110
Diabetes in pregnancy /GDM 628 591 524
Twins 74 91 74
Nutritional Anaemia 49 298 231
Polyhydramnois 66 103 30
Cardiac disease in pregnancy 41 15 20
Bronchial asthma 115 72 115
IUD 78 59 48
Postdates 946 798 611
2 previous scar 101 112 224
Previous scar 779 559 524
Low AFI 126 132 11
LL > 24 hours 258 255 328
RH Negative 60 45 50
Retroviral disease 8 6 4
VDRL/TPHA+ 28 18 10
Hep B 11 9 7
H/O Retained placenta 14 4 23
Big baby 55 156 226
Single parent 37 75 73
Bil. Kes Berisiko Tinggi 5681 4676 4892
JUMLAH KELAHIRAN 6961 7392 7474
% KES BERISIKO TINGGI 81.60% 63.20% 65.50%

Jadual 2
 4

1.2 Pernyataan Masalah

Berdasarkan statistik yang telah ditunjukkan diatas, adalah di dapati bahawa kes-
kes yang berisiko tinggi semakin menurun dari jumlah peratusan ataupun bilangannya.
Namun begitu kes-kes yang berisiko tinggi masih lagi menjadi penyebab utama
kematian ibu-ibu yang bersalin di negara ini. Setiap tahun terdapat sebanyak 200
kematian ibu yang dilaporkan di negara ini. Dari jumlah tersebut 25% merupakan
kematian akibat pendarahan selepas bersalin.(Kementerian Kesihatan Malaysia 2001:74)
Justeru itu adalah wajar permasalahan ini dikaji demi meningkatkan
pengetahuan bagi mengenal pasti punca-punca berlakunya fenomena ini serta mencari
kaedah atau langkah-langkah pencegahan dan perawatan dapat dilakukan dengan sebaik
mungkin.

1.3 Kepentingan Penyelidikan

Kajian ini merupakan satu kajian pemerhatian yang mengkaji permasalahan

pendarahan selepas bersalin di xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx.
Kepada para perawat dapatan ini diharapkan dapat meningkatkan lagi kesedaran
untuk memahami masalah-masalah yang mungkin berlaku kepada ibu-ibu yang telah
dikenal pasti berisiko tinggi semasa proses kelahirannya dan apakah langkah-langkah
pencegahan dan persediaan yang sedang dan boleh dilakukan untuk menghadapinya
nanti.
Kepada para pentadbir pula dapatan kajian ini diharapkan akan dapat dijadikan
sebahagian dari panduan dalam strategi peningkatan mutu perkhidmatan selaras dengan
visi dan misi organisasi.
 5

1.4 Tujuan Kajian

Kajian ini memberikan penekanan kepada beberapa aspek.

1.4:1 Tujuan Kajian Am

Kajian ini bertujuan untuk meninjau apakah punca-puncanya berlaku
pendarahan selepas bersalin di kalangan ibu-ibu yang bersalin di
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx berdasarkan analisis dokumen.

1.4:2 Tujuan Kajian Spesifik

Mengkaji adakah terdapat perkaitan antara punca berlakunya pendarahan
selepas bersalin dengan latar belakang ibu-ibu dari segi

Pendidikan dan penjagaan kesihatan

Budaya setempat

Pengambilan makanan

1.5 Soalan Kajian

Fokus utama kajian adalah untuk mengetahui perkara-perkara yang berikut :-

(i) Apakah punca-puncanya berlaku pendarahan selepas bersalin di kalangan

ibu-ibu yang bersalin di xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx.
(ii) Apakah terdapat perkaitan antara pendarahan selepas bersalin dengan
latar belakang ibu dari segi:
a. Pendidikan dan penjagaan kesihatan
b.Budaya setempat
c. Pengambilan makanan
 6

1.6 Definisi Istilah

1.6.1 Pendarahan selepas bersalin

Pendarahan selepas bersalin atau Postpartum haemorrhage (PPH) adalah
istilah yang digunakan bagi menjelaskan kejadian kehilangan darah sebanyak
500ml atau lebih selepas berlakunya proses kelahiran. PPH terbahagi kepada dua
iaitu immediate (primary) and delayed (secondary). Bagi kejadian primary PPH,
pendarahan boleh berlaku secara serta-merta atau dalam tempoh masa 24 jam
kelahiran. Manakala bagi secondary PPH pula kejadian boleh berlaku selepas 24
jam sehingga 6 meanggu selepas kelahiran.
Sementara itu Mosby's Medical Dictionary, 8th edition. menerangkan
PPH sebagai to burst forth excessive bleeding (a loss of more than 500 mL of
blood) after childbirth.
Pengaliran darah yang berpunca dari salur darah yang terpecah boleh
berlaku secara luaran, dalaman atau di bawah tisu yang lain. Pada kebiasaannya
darah dari arteri berwarna cerah dan memancut manakala darah dari vena
berwarna merah gelap serta mengalir perlahan.
Punca utama kepada fenomena ini ialah uterine atony atau kegagalan
rahim untuk mengecut selepas kelahiran placenta. Kejadian uri tertinggal; rahim
terbalik atau pecah, cervical, vaginal, atau perineal lacerations juga boleh
menyebabkan PPH.
Sebab utama terjadinya kegagalan rahim mengecut adalah disebabkan
janin yang besar, kandungan kembar dan polyhydramnios serta kerana
kekerapan mengandung. Walaupun begitu PPH juga berlaku kepada mereka
yang pernah mengalami PPH pada kandungan lampau walaupun kebanyakan
kes PPH yang berlaku tidak menunjukkan faktor risiko akan berlakunya PPH.
Kejadian tertinggal cebisan placenta atau selaput, jangkitan dan
trophoblastic tumors juga boleh menyebabkan pendarahan yang diistilahkan
sebagai secondary PPH.
 7

1.6.2 Bersalin Biasa

Kelahiran anak atau bersalin adalah proses pada akhir kehamilan, iaitu
janin keluar dari rahim ibu iaitu.

Kebanyakan wanita yang berpotensi hamil adalah sihat. Mereka
dijangka dapat mengandung dan bersalin tanpa komplikasi serta
melahirkan bayi yang sihat

Jangka masa bersalin berbeza-beza antara individu. Wanita yang hamil
kali pertama mungkin mengambil masa 13 jam untuk bersalin
berbanding jangka masa 8 jam untuk wanita yang pernah bersalin

Proses kelahiran manusia adalah lebih sukar dan menyakitkan
berbanding haiwan. Ini kerana secara relatifnya bentuk tulang pinggul
ibu dan rangka kepala janin yang lebih besar

1.6.3 Kelahiran Secara Pembedahan (LSCS)

Kaedah pembedahan atau dipanggil hirisan Caesarean adalah cara

melahirkan bayi melalui dinding abdomen (perut) dan rahim (uterus) yang
dilakukan apabila ada risiko ke atas bayi atau ibu itu sendiri jika bersalin secara
normal. Kelahiran Caesarean hanya akan dilakukan apabila kelahiran normal
(melalui faraj) amat berisiko. Biasanya ia dilakukan apabila kelahiran normal
akan membahayakan nyawa bayi dan ibu, , atau kerana disebabkan penyakit atau
keadaan tertentu.
Caesarian sebenarnya bukanlah prosedur baru kerana ia telah
dipraktikkan sejak zaman Rom lagi bagi menyelamatkan bayi dalam kandungan
ibunya yang meninggal semasa kandungan hampir cukup bulan. Istilah
Caesarian diambil sempena nama Julius Caesar kerana dikatakan beliau adalah
salah seorang yang dilahirkan melalui prosedur tersebut.

(http://www.medterms.com/script/main/art.asp?articlekey=2570)
 8

1.7 Penutup

Dalam bab ini, pengkaji telah menjelaskan dan mengutarakan perihal yang
berkaitan dengan latar belakang kajian, permasalahan kajian, sehingga kepada
definisi operasional kajian. Ini diharapkan akan dapat lebih memantapkan
maklumat lanjut di dalam bab-bab selanjutnya.
 9

BAB 2

TINJAUAN LITERATUR

2.0 Pengenalan

Bab ini akan menjelaskan mengenai apakah yang dikatakan pendarahan selepas
bersalin, apakah faktor-faktor penyebab dan langkah pencegahan yang telah disarankan.

2.1 Senario Penjagaan Kesihatan Di Malaysia

Visi Kementerian Kesihatan Malaysia menyatakan bahawa:

Malaysia akan menjadi sebuah negara terdiri daripada

individu, keluarga dan masyarakat yang sihat melalui sistem
kesihatan yang adil dan saksama, cekap, mampu disedia dan
diperolehi berteknologi sesuai, serasi pelanggan
dan bersesuaian dengan persekitaran. Sistem ini juga akan
mengutamakan kualiti, inovasi, promosi kesihatan, hormat
kepada kemuliaan insan serta menggalakkan tanggungjawab
individu dan penyertaan masyarakat ke arah peningkatan
mutu kehidupan.

(Portal xxxxxxxxxxxxxxx,2009)

Selain itu Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM) (2009) dalam Health Fact
2008 menyatakan bahawa dalam tempoh Rancangan Malaysia ke 9 (2006-2010), KKM
telah mensasarkan untuk meningkatkan Standard dan Kualiti Kehidupan Yang
Berterusan melalui berberapa strategi seperti yang berikut:
 10

Preventing and reducing the disease burden to further

improve the health status;
Enhancing the health care delivery system to increase
accessibility to quality care;
Optimizing resources through consolidation and
integration;
Enhancing research and development to support
evidence-based decision-making;
Managing health-related crisis and disasters effectively;
Enhancing human resources development; and
Strengthening health information and management
systems.

(Kementerian Kesihatan Malaysia,2009:3)

Justeru itu, demi melaksanakan tanggungjawab sosial kepada penduduk di

Malaysia yang berjumlah 27,728,700 dalam tahun 2007, kerajaan telah
memperuntukkan sebanyak RM 12,901,865,000 untuk pembangunan kesihatan. Dari
jumlah itu pula, sebanyak RM 10,679,587,000 telah digunakan untuk operasi KKM
manakala RM 2,222,278,000 telah digunakan untuk tujuan pembangunan. Kesemua
peruntukan yang telah digunakan ini membawa kepada peruntukan sebanyak RM
465.29 bagi setiap rakyat di Malaysia. ( Kementerian Kewangan Malaysia:Laporan
Ekonomi 2008/ 2009).

2.2 Senario Kematian Kerana Bersalin Di Seluruh Dunia

Pendarahan selepas bersalin merupakan punca utama kematian ibu-ibu yang

telah dilaporkan diseluruh dunia. Statistik dari World Health Organisation (WHO),
United Nations Population Fund (UNFPA), United Nations Childrens Fund (UNICEF),
United Nations Population Division (UNPD) dan The World Bank (TWB) menunjukkan
bahawa dari 536 000 kematian ibu-ibu selepas bersalin di seluruh dunia pada tahun
2005, sebanyak 533 000 kematian adalah di kalangan negara membangun yang
menyumbang kepada 99% dari statistik yang terkumpul. Sementara itu lebih dari
separuh kematian iaitu sebanyak 270 000 telah dicatatkan di rantau sub-Sahara Afrika
 11

dan sebanyak 188 000 lagi rantau Asia Selatan yang menyumbang kepada 86%
kematian di seluruh dunia. (WHO, UNICEF, UNFPA, and the World Bank 2007:1)
Doumouchtsis S.K., Papageorghiou A.T., Arulkumaran S. (2007:540)
melaporkan bahawa sebanyak 14 juta kes pendarahan selepas bersalin telah dilaporkan
di seluruh dunia setiap tahun dan 1% dari jumlah tersebut telah mengalami kematian.
Sementara itu Waterstone et al (2001) dalam Doumouchtsis S.K., Papageorghiou A.T.,
Arulkumaran S. (2007) melaporkan bahawa pendarahan selepas bersalin bagi setiap
1000 kelahiran merupakan jumlah komplikasi obtestrik yang tertinggi. Dapatan beliau
ini turut disokong oleh buletin Acog Nombor 76, Oktober 2006 yang berbunyi:

.......Severe bleeding is the single most significant cause of maternal

death world-wide. More than half of all maternal deaths occur within
24 hours of delivery,most commonly from excessive bleeding. It is
estimated that, worldwide,140,000 women die of postpartum
hemorrhage each yearone every 4 meanutes(1). In addition to
death, serious morbidity may follow postpartum
hemorrhage.Sequelae include adult respiratory distress syndrome,
coagulopathy, shock, lossof fertility, and pituitary necrosis (Sheehan
syndrome).Although many risk factors have been associated with
postpartum hemor-rhage, it often occurs without warning. All
obstetric units and practitionersmust have the facilities, personnel,
and equipment in place to manage thisemergency properly. Clinical
drills to enhance the management of maternal hemorrhage have been
recommended by the Joint Commission on Accreditation of
Healthcare Organizations (2). The purpose of this bulletin is to
review theetiology, evaluation, and management of postpartum
hemorrhage.

(Acog Bulletin 2006:1039)

Sementara itu, laman web http://www.pphprevention.org/pph.php menyatakan

bahawa kebanyakan wanita di negara membangun mempunyai kadar 40 kali lebih
tinggi berbanding wanita di negara maju untuk meninggal dunia kerana proses bersalin
iaitu 1 dalam 61 wanita di negara membangun berbanding 1 dalam 2,800 wanita di
negara maju. Laman web ini juga menyatakan bahawa pendarahan selepas bersalin
 12

menyebabkan 127 000 atau sebanyak 24% kes kematian akibat proses bersalin yang
dilaporkan setiap tahun.
Laporan Unicef pada tahun 2009 pula menyatakan bahawa dua pertiga kematian
akibat proses bersalin berlaku di 10 negara iaitu India, Nigeria, Republik Demokratik
Congo, Afghanistan, Ethiopia, Bangladesh, Indonesia, Pakistan, Niger dan Republik
Bersatu Tanzania. Kebanyakan kematian ibu adalah disebabkan komplikasi obstetrik
seperti pengendalian ibu semasa hamil, sewaktu bersalin dan selepas bersalin juga
termasuk pendarahan selepas bersalin, infeksi, 'eclampsia' (kekejangan) serta masalah
semasa hendak bersalin dan komplikasi pengguguran. Kesemua ini di tunjukkan dalam
rajah di bawah.

Rajah Punca Kematian Akibat Bersalin Di Seluruh Dunia

Rajah 1

Pernyataan mengenai punca kematian bagi ibu-ibu yang bersalin juga telah
dilaporkan dalam WHO, UNICEF, UNFPA, and the World Bank (2007) seperti
berikut:
 13

Direct obstetric deaths are those resulting from obstetric

complications of the pregnant state (preg-nancy, delivery, and
postpartum), from interventions, omissions, incorrect treatment, or
from a chain of events resulting from any of the above. Deaths due to,
for example, haemorrhage, pre-eclampsia/eclamp-sia or those due to
complications of anaesthesia or caesarean section are classified as
direct obstetric deaths. Indirect obstetric deaths are those resulting
from previous existing disease, or diseases that devel-oped during
pregnancy, and which were not due to direct obstetric causes but
aggravated by physiologi-cal effects of pregnancy. For example,
deaths due to aggravation of an existing cardiac or renal disease are
indirect obstetric deaths.

(WHO, UNICEF, UNFPA, and the World Bank 2007:4)

Sementara itu Rukmeani, LK. Wiludjeng (2005) menyatakan bahawa kadar

kematian di Indonesia adalah yang tertinggi di ASEAN, iaitu sebanyak 307 dari
100.000 kelahiran hidup berdasarkan Tinjauan Demografi Kesihatan Indonesia pada
tahun 2002 2003 . Ini menunjukkan bahawa lebih dari 18.000 kes kematian dicatatkan
setiap tahun atau dua ibu meninggal setiap jam akibat komplikasi kehamilan,
komplikasi obstetrik, pelayanan kesihatan dan keadaan sosio-ekonomi. Beliau juga
turut melaporkan bahawa punca utama kematian adalah disebabkan oleh perdarahan
(28%), eklampsia (24%) dan infeksi (11%). Selain itu Kurang Energi Kronis (KEK)
37%, anemia (Hb < 11 g%) 40% dan penyakit kardiovaskuler turut menjadi penyebab
kematioan ibu di negara berkenaan.
Senario kematian ibu akibat bersalin diseluruh dunia kini adalah jauh
menyimpang dari sasaran Matlamat Pembangunan Milennium (MDG) yang mahukan
pengurangan 75 peratus dalam kematian ibu dari tahun 1990 hingga tahun 2005 iaitu
penurunan tahunan sebanyak 5.5 peratus sedangkan penurunan yang dilaporkan ialah
kurang dari satu peratus. (WHO, UNICEF, UNFPA, and the World Bank 2007:2).
Semua data ini boleh di analisa dari jadual di bawah ini.
 14

Jadual Perbandingan Kematian Akibat Bersalin oleh MDG Pertubuhan

Bangsa-Bangsa Bersatu berdasarkan kawasan bagi tahun 1990 dan 2005

Jadual 3

2.3 Senario Kematian Kerana Bersalin Di Malaysia

Dengan kadar pertumbuhan penduduk sebanyak 2% setahun, jangka hayat

penduduk Malaysia adalah sekitar 71.70 bagi lelaki dan 76.46 bagi wanita. Kadar
kelahiran bayi pula adalah sekitar 17.5% bagi setiap 1000 penduduk. Data
keseluruhan bagi kadar populasi adalah seperti jadual di bawah:
 15

Jadual Populasi Statistik Penting

Average Annual Population Growth Rate ( %) 2.0

Crude Birth Rate (per 1,000 population) 17.5
Crude Death Rate (per 1,000 population) 4.5
Stillbirth Rate (per 1,000 births) 4.5
Perinatal Mortality Rate (per 1,000 births) 7.3
Neonatal Mortality Rate (per 1,000 live births) 3.9
Infant Mortality Rate (per 1,000 live births) 6.3
Toddler Mortality Rate (per 1000 population aged 1- 4 years) 0.4
Maternal Mortality Rate (per 1,000 live births) 0.3

Jadual 4
(Diubahsuai KKM: Health Fact 2008)

Kementerian Kesihatan Malaysia (2005) melalui Cawangan Kesihatan Keluarga

telah melaporkan bahawa terdapat penurunan yang ketara bagi kadar kematian ibu- ibu
dari 148 per 100,000 lahir hidup dalam tahun 1970 ke 20 tahun 1990 dan meningkat
semula ke 30 per 100,000 lahir hidup tahun 2002. Antara faktor utama yang dikesan
dari kes kematian ibu adalah kerana pendarahan semasa bersalin, tekanan darah tinggi
dan ibu hamil yang menghidapi komplikasi perubatan. Antara penyebab lain kematian
ibu adalah penyakit jantung.
Jadual Kadar Kematian Ibu di Malaysia 1970-2002

Jadual 5

(Kementerian Kesihatan Malaysia 2005:4)

 16

Sementara itu berdasarkan laporan WHO, UNICEF, UNFPA, dan Bank Dunia
(2007) kadar kematian akibat bersalin di Malaysia adalah sebanyak 1 dalam 560 atau
sebanyak 62 bagi 100 000 kelahiran. Perangkaan ini dapat di teliti dari jadual di bawah:

Anggaran Kematian Kerana Bersalin, Risiko Sepanjang Hayat,

MMR dan Ketidakpastian 2005

(WHO, UNICEF, UNFPA, and the World Bank 2007:25)

Jadual 6

2.4 Punca Berlakunya Pendarahan Selepas Bersalin

Antara penyebab pendarahan selepas bersalin yang telah dikenalpastia atony

uterus 70% , trauma 20% , retained tissue 10% dan coagulopathy 1% yang biasanya
dikenali sebagai "four Ts" yang merujuk kepada:

Tone: atony uterus adalah ketidakmampuan rahim mengecut dan

boleh mengakibatkan pendarahan terus-menerus. Retained plasenta
dan jangkitan juga boleh menyebabkan atony uterus.
Trauma: trauma daripada proses bersalin boleh mengoyakkan
tisu-tisu dan pembuluh darah yang menyebabkan berlakunya PPH.
Tissue: retensi rangkaian daripada plasenta atau janin boleh
mengakibatkan pendarahan.
 17

Trombin: kelainan perdarahan berlaku ketika ada kegagalan

pembekuan, seperti dengan penyakit yang dikenali sebagai
coagulopathies.

Dr. Adiel Fleischer (Chief Maternal Fetal Medicine NS-LIJ Health System) pula
mengatakan bahawa punca-punca PPH adalah disebabkan oleh Pl previa/accrete,
Anticoagulation Rx, Coagulopathy, Overdistended uterus, Grand multiparity, Abnormal
labor pattern, Chorioamnionitis, Large myomas dan Previous history of PPH.
Selain itu, Chichaki, et al, (1999) dalam SUNY Stony Brook Education Module:
Third Edition, January 2005 :Designed to promote a systemized and standard response
to Obstetrical Hemorrhage telah menyenaraikan punca-puncanya berlaku PPH seperti
berikut: Abruptio placenta 19 %, Uterine rupture 16 %,Uterine atony 15%,
Coagulation disorder 14 %, Placenta previa 7 %, Placenta accreta 6 % dan
Retained placenta 4 %.
Selain atony uterus , PPH juga seringkali disebabkan oleh: retained plasenta;
trauma seperti robekan perineum, vagina, atau serviks; uterus rupture; atau
coagulopathy. Faktor risiko atony uterus meliputi: penggunaan anestetik umum; over-
distended uterus, kehamilan kembar, janin besar, atau polyhydramnios; prolonged
labour; precipitous labour; penggunaan oksitosin; para yang tinggi; chorioamnionitis
atau mempunyai sejarah atony uterus dalam kehamilan sebelumnya. World Health
Organization (2008).

2.5 Kesimpulan

Sebagai kesimpulannya dapatlah dikatakan bahawa kadar kematian ibu di dunia

masih lagi tidak dapat mencapai sasaran MDG seperti mana yang telah ditetapkan oleh
Pertubuhan Kesihatan Sedunia dan di Malaysia khususnya kematian ibu masih di anggap
tinggi jika dibandingkan dengan Australia di mana kadar kematian ibu adalah 1 dalam
13,300 dan di Ireland, 1 dalam 47,600. (Melati Mohd Ariff :2009)
 18

BAB 3

METODOLOGI KAJIAN

3.0 Pengenalan

Bab ini akan menjelaskan bagaimanakah kajian ini dijalankan. Ia akan menjelaskan
mengenai prosedur kajian, rekabentuk, subjek, prosedur pengumpulan data, instrumen
kajian, cara menganalisis data dan kesimpulannya.

3.1 Reka Bentuk Kajian

Kajian ini merupakan satu kajian tinjuan deskriptif yang berbentuk penelitian
dokumen dan rujukan perpustakaan untuk mengetahui punca-punca terjadinya
pendarahan selepas bersalin Untuk mendapatkan data, pengkaji telah memilih untuk
menggunakan gabungan pendekatan kualitatif dan kuantitatif bagi menjelaskan
fenomena yang berlaku. Pendekatan ini dipilih berdasarkan kepada beberapa perkara.
Antaranya ialah:

Ingin mengkaji apakah punca berlakunya fenomena tersebut berdasarkan

rujukan dokumen dan kajian perpustakaan secara holistik tanpa sebarang
manipulasi dari penyelidik.
Korelasi akan menentukan perkaitan antara latar belakang ibu-ibu yang
bersalin dengan fenomena pendarahan
Kajian akan dijalankan secara soal selidik serta analisis dokumen dan dapatan
akan di interpretasi secara deskriptif.
 19

Analisis berbentuk analogi dan generalisasi untuk membuktikan kebenaran.

Mean akan dipilih untuk menentukan kebolehpercayaan dalaman instrumen
soal selidik dengan menggunakan ujian kebolehpercayaan Alpha Cronbach.

Pada amalannya kebanyakkan penyelidik menggunakan Cronbachs Coefficient

Alpha () dalam mengukur kebolehpercayaan (reliability) item-item soal
selidik (menggunakan 5 Likerts scale). Cronbachs Alpha sesuai digunakan
bagi :
i. menentukan ketekalan dalaman sesuatu konstruk (pemboleh ubah
utama) item dan sesuatu indikator (pembolehubah kecil) dalam sub item,
ii. item-item yang berbentuk aneka pilihan jawapan yang diberi nilai 3
atau lebih poin jawapan.
iii. mengira pekali kebolehpercayaan bagi data yang dipungut secara
single occasion atau pungutan data secara cross-sectional dalam kajian
survey.

Kaedah tinjauan telah dipilih kerana kajian ini menuntut penjelasan mengenai
latar belakang ibu dengan pendarahan selepas bersalin berdasarkan beberapa faktor yang
telah dikenalpasti. Fraenkle dan Norman (1996) mendefinisikan tinjauan sebagai;
asking a large group of people questions about a particular topic or issue, they ask a
number of questions, all related to the issue, to find answers. Manakala, Charles, Eliot
dan Louise (1991) menjelaskannya sebagai simply be interested in documenting the
distribution of some variable of interest in some population.
Menurut Abdul Fatah dan Mohd. Majid (1993) kaedah tinjauan atau penerokaan
adalah termasuk dalam bidang penyelidikan deskriptif iaitu kajian yang bermatlamatkan
pemerihalan dan penjelasan. Imam Barnadib (1983) menjelaskan kajian melalui metod
deskriptif menampilkan data yang bersifat kuantitatif dan kualitatif.
 20

3.2 Subjek kajian

Subjek kajian merupakan data dari dokumen 140 orang responden yang
merupakan ibu-ibu yang mengalami pendarahan selepas bersalin di
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx selama 4 bulan bermula
dari September 2009 sehinggalah Disember 2009. Walau bagaimanapun jumlah subjek
kajian yang akan diberikan borang soal selidik akan dihadkan atau ditentukan
berdasarkan jangka masa yang ada kerana menurut Chua Yan Piaw (2006) kajian
kualitatif boleh melibatkan sampel yang tidak ramai atau sedikit jumlahnya.
Walau bagaimanapun bagi kajian berbentuk korelasi (mencari perhubungan atau
perkaitan) saiz sample sekurang-kurangnya 30 responden yang membenarkan
penggunaan statistik. L.R.Gay (1992), menjelaskan :

in general, the meanimum number of subjects believed to be

acceptable for study depend upon the type of research involved. For
descriptive research, a sample of 10 % of the population is considered
meanimum. For smaller populations 20 % may be required. For
correlation studies at least 30 subjects are needed to establish the
existence or nonexistence of a relationship. For causal-comparative
studies and many experimental studies with tight experimental controls may
be valid with as few as is subject per group.

3.3 Tempat kajian

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

3.4 Populasi dan pengambilan sampel

Sampel akan dipilih secara rawak untuk mewakili keseluruhan populasi
berdasarkan kepada skala Krejcie dan Morgan (1970). Persampelan dibuat secara rawak
iaitu sampel di pilih secara sembarangan atau membuat cekupan mana-mana individu
dalam populasinya berdasarkan pendapat beberapa orang tokoh penyelidik.
Mohd. Majid Konting (1993) menjelaskan sampel ialah sebahagian individu
yang diambil melalui persampelan bagi mewakili sesuatu populasi yang dikaji atau
sebahagian individu dalam populasi. Beliau juga mengatakan bahawa sampling ialah
 21

proses memilih sejumlah individu untuk tujuan kajian, manakala persampelan ialah cara
untuk mendapatkan maklumat bagi menyelesaikan sesuatu masalah tanpa menggunakan
seluruh ahli sesuatu populasi
Richard Levin dan David Rubin (2000) menghuraikan sampel sebagai
pengumpulan sebahagian tetapi bukan semua unsur populasi yang dikaji dan digunakan
untuk menghuraikan populasi. Menurut Fraenkel dan Norman (1996) sampel adalah
is any part of a population of individuals on whom information is obtained. Populasi
pula bermaksud; keseluruhan individu untuk mengumpulkan semua unsur yang dikaji,
yang mana kesimpulan mengenainya sedang cuba dibuat sebagaimana yang telah
dikemukakan oleh Fraenkel dan Norman (1996) dalam menjelaskan populasi sebagai
to all the members of a particular group, its the group of interest to the researcher, the
group to whom the researcher would like to generalize the results of a study.

3.5 Instrumen Kajian

Untuk mendapatkan data melalui teknik-teknik yang telah dihuraikan di atas,

beberapa instrumen pengumpulan data telah dirancang dan telah disiapkan. Instrumen
kajian mestilah mampu mengukur apa yang ingin diukur untuk mendapatkan data
(Mohamad Najib,2005:40).
Tiada instrumen khusus yang akan digunakan dalam penelitian dokumen. Walau
bagaimanapun pengkaji akan menggunakan rekod anekdot untuk mencatatkan
penganalisaan ke atas dokumen yang akan digunakan nanti. Sementara itu satu set
borang soal selidik yang akan ditadbirkan oleh pengkaji semasa menjalankan kajian
nanti akan digunakan untuk mendapatkan data dari ibu-ibuj yang dipilih secara rawak
nanti. Soal selidik terbahagi kepada dua bahagian iaitu Bahagian A ( Demografi
Pelanggan ), Bahagian B (Pendidikan Dan Penjagaan Kesihatan, Budaya Setempat
Serta Pengambilan Makanan ).
 22

Ringkasannya adalah seperti dalam jadual di bawah.

3.5.1 Perincian Instrumen Kajian

Jadual Perincian Instrumen Kajian

Jenis
Instrumen Jenis Kategori Cara analisisi
Soalan Sasaran hasilan
kajian soalan soalan data
data
-Analisis
statistik -Huraian
deskriptif deskriptif
Rekod
Analisis
i Ibu anekdot -
dokumen
-Deskriptif -Rajah
transkripsi peratusan

Demografi

Latar -Analisis
belakang statistik -Huraian
penjagaan deskriptif deskriptif
Skala kesihatan
Soal selidik Ibu likert
ii
Budaya
-Deskriptif -Rajah
setempat
transkripsi peratusan
Pengambilan
makanan

Jadual 7
 23

3.6 Prosedur Pengumpulan Data

Untuk menjalankan kajian ini, beberapa prosedur perlu dipatuhi dan ikuti.
Pertama sekali, pengkaji perlulah mendapat kebenaran dari pihak universiti untuk
menjalankan kajian. Kemudiannya pengkaji perlu mendapatkan persetujuan dari
beberapa pihak untuk memudahkan urusan penyelidikan. Antaranya ialah:
(i) Berdaftar dengan Clinical Research Centre di Kuala Lumpur melalui
lama web www.nmrr.gov.my
(ii) Mendapatkan kebenaran dari Pengarah xxxxxxxxxxxxxxx melalui
kebenaran dan sokongan dari Ketua Jabatan Obstetrik Dan Ginekologi
(iii) Memohon kebenaran dari Ketua Jururawat Unit Dewan Bersalin untuk
mendapatkan data serta menjalankan kajian.
(iv) Mendapatkan kebenaran dari ibu-ibu yang bersalin untuk menjalankan
soal selidik.

Antara perkara-perkara yang perlu dilakukan untuk mendapat kebenaran atau

persetujuan adalah dengan cara memberitahu pihak-pihak yang terlibat mengenai;
tujuan kajian
jadual kajian
cara-cara untuk mendapat maklumat
siapa yang terlibat dan
jangka masa yang diperlukan

Pengkaji perlulah mendapatkan persetujuan secara bertulis atau lisan dari pihak
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx untuk membuat temu bual dan menjalankan
soal selidik ke atas responden yang akan dipilih nanti. Pengkaji juga perlu menerangkan
segala proses yang berkaitan semasa penyelidikan dijalankan termasuklah kajian rintis
untuk menentukan kesesuaian kajian dan mendapatkan pandangan awal mengenai
keperluan kajian. Apabila kebenaran telah diperoleh dari pihak hospital, bolehlah
pengkaji meneruskan kajian dengan membuat beberapa perancangan. Antaranya ialah ;
 24

1) Membuat perancangan awal (sebelum)

Teliti semula fokus-fokus atau aspek-aspek yang ingin dilakukan seperti
Apakah aspek-aspek yang ingin diketahui atau dikaji?
. Sediakan juga soalan soal selidik yang telah dikenal pasti melalui kajian rintis
berdasarkan persoalan kajian.
Sediakan borang-borang yang akan digunakan semasa menjalankan soalan-
soalan soal selidik.

2) Semasa
Perincikan perkara-perkara yang akan dilakukan semasa soal selidik.
Tadbirkan setiap instrumen mengikut prosedur yang telah ditetapkan mengikut
keperluan penyelidikan.
Kumpul semula semua data yang telah diperoleh dan asingkan mengikut
kategori yang telah ditetapkan seperti mengikut persoalan kajian dan jenis
instrumennya.

3) Selepas
Fikirkan semula fokus kajian dan analisiskan semua dapatan dari kesemua
instrumen. Buat triangulasi. Buat reduksi kepada data yang tidak perlu.
Persembahkan dalam bentuk yang mudah difahami seperti jadual dan rajah.
Satukan dapatan kajian dan segala maklumat dengan sistematik. Laporkan hasil
kajian dalam Bab 4.

Setelah perancangan dibuat, pengkaji akan memulakan tugasan pertamanya iaitu

membuat kajian rintis. Kajian ini dijalankan dengan mendapatkan seramai 10 orang
responden secara rawak dari Unit Dewan Bersalin untuk dijalankan soal selidik. Dapatan
soalselidik ini pula akan digunakan untuk membuat soalan soal selidik yang sebenarnya
Borang soal selidik yang perlu dijawab oleh sampel yang terpilih mengandungi
soalan yang berbentuk berstruktur dan jawapan dalam bentuk skala likert lima (5) mata,
iaitu berdasarkan susunan yang sesuai yang membawa kepada sampel memberi
 25

maklumat yang lengkap serta sesuai dengan kehendak kajian. Soalan terdiri daripada
jenis tertutup yang mudah difahami oleh sampel. Selain itu, kelebihan soalan jenis ini
ialah maklumat atau data yang diperoleh biasanya tepat dan sesuai dengan matlamat
kajian ( Wiersma, 1991; Gay, 1992; Muijs, D., 2004 ). Pengkaji juga meminta kerjasama
daripada sampel supaya memberi jawapan dengan seberapa ikhlas yang mungkin bagi
memantapkan dan mengesahkan lagi kajian ini.

3.7 Pemboleh ubah Bersandar dan Pemboleh ubah Bebas

Kajian ini mempunyai dua pemboleh ubah iaitu Pendarahan Selepas Bersalin
sebagai pemboleh ubah bersandar manakala latar belakang pula merupakan
pembolehubah bebas atau tidak bersandar.

Model Pembolehubah Kajian

LATAR BELAKANG (DV)

Dokumen
1. Demografi
2. Komplikasi semasa mengandung
PENDARAHAN
3. Komplikasi selepas bersalin
SELEPAS
BERSALIN Soal Selidik
(IV)
1. Demografi
2. Pendidikan dan penjagaan kesihatan
3. Budaya setempat
4. Pengambilan makanan

Rajah 2
 26

3.8 Pertimbangan etika

Kajian ini akan dijalankan secara sukarela dan dapatan dari soal selidik serta
pendapat dan luahan temubual adalah sulit dan hanya digunakan untuk tujuan kajian ini
sahaja. Semua latar demografi responden akan dirahsiakan sepenuhnya untuk
menjamean keutuhan dan anomik kajian.

3.9 Limitasi kajian

Kajian ini mempunyai dua batasan kajian iaitu batasan terkawal dan batasan
tidak terkawal

3.9:1 Batasan Terkawal

Kajian hanya dijalankan mengenai punca pendarahan selepas bersalin di
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx sahaja berdasarkan analisis
dokumen. Dapatan kajian ini tidak mewakili punca pendarahan selepas
bersalin di Unit Dewan Bersalin di hospital-hospital lain di seluruh
Malaysia.

3.9:2 Batasan Tidak Terkawal

Pengkaji mengandaikan bahawa semua subjek kajian dan responden

memberikan jawapan secara jujur dan ikhlas dalam menjawab setiap
soalan dan pertanyaan yang telah dikemukakan.

3.10 Kajian Pilot/Rintis

Kajian rintis dijalankan di Unit Dewan bersalin untuk mendapat maklum balas
ibu-ibu mengenai latar belakang demografi serta penjagaan semasa mengandung.
Dapatan temuramah ini dianalisia untuk mendapatkan pola bagi tema-tema soalan kaji
 27

selidik. Soalan yang dibentuk ini pula akan diuji dengan ujian Alpha Cronbach untuk
menentukan kebolehpercayaan berdasarkan mean yang diperolehi nanti sebelum soal
selidik sebenar dilakukan.
Berdasarkan kebolehpercayaan Kuder-Richardson, daripada data kajian rintis
yang dijalankan, pengkaji memperoleh dan mengetahui nilai alpha cronbach yang
menunjukkan nilai kebolehpercayaan setiap item soal selidik yang digunakan.
Sehubungan itu, pengkaji akan memurnikan item soal selidik kajian jika difikirkan perlu
bagi memastikan setiap item mampu menepati dan memenuhi ciri-ciri konstrak kajian,
bagi menjawab persoalan kajian. Nilai keseluruhan alpha cronbach untuk set soal selidik
kajian dalam kajian rintis ini ialah 0.7283. Capaian ini telah melepasi pekali
kebolehpercayaan yang sering digunakan, yakni 0.60 ( Kerlinger, 1973; Mohd. Majid
Konting, 1990 ).

3.10:1 Jadual Kerja

TUGASAN/ MASA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
(Minggu)

Sorotan Literatur / / / / /

Persiapan Instrumen / /

Penulisan draf bagi bab / / /

1,2 dan 3

Kerja Lapangan / / / /

Mengorganisasi data / / /
dan menganalisis data

Penulisan deraf awal / /

Penyelesaian deraf akhir / / / /

Jadual 8
 28

3.10:2 Anggaran Kos Perbelanjaan.

Jadual Anggaran Kos Kajian Rintis

Bil Bahan Kuantiti Kos seunit Jumlah Catatan

Kos
Fotostat Set Soal Selidik 10 salinan x RM0.10 X RM 7.00
1 7 helai 70 =
2 Penggunaan petrol kereta 20 km RM0.70 X
dari : 2 hari X 20
Rumah ke tempat km RM 28.00
penyelidikan (pergi balik)
3 Wang Runcit : RM50.00 Alat tulis ,
Perbelanjaan pelbagai cenderahati
JUMLAH RM 85.00

Jadual 9

Jadual Anggaran Kos Kajian Sebenar

Bil Bahan Kuantiti Kos seunit Jumlah Catatan

Kos
Fotostat Set Soal Selidik 30 salinan x RM0.10 X RM 21.00
1 7 helai 210 =
2 Penggunaan petrol kereta 20 km RM0.70 X
dari : 2 hari X 20
Rumah ke tempat km RM 28.00
penyelidikan (pergi balik)
3 Wang Runcit : RM150.00 Alat tulis ,
Perbelanjaan pelbagai cenderahati
JUMLAH RM 199.00

Jadual 10
 29

3.11 Tatacara Analisis Data

Soalan soal selidik bagi persoalan I dan II serta sub soalan II akan dianalisis
menggunakan perisian Statistical Packages for Social Sciences (SPSS) versi 12.
Dapatan SPSS akan dipersembahkan dalam bentuk jadual untuk memudahkan
penganalisisan. Mean dan peratusan akan digunakan sebagai petunjuk kepada setiap data
yang telah diperoleh. Bacaan mean dan sisihan piawai digunakan untuk melihat punca
berlakunya pendarahan selepas bersalin di xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
berdasarkan analisis dokumen. Dapatan soal selidik akan di analisa untuk mendapatkan
bacaan mean dan peratusan. Dapatan data seterusnya akan di analisa untuk mendapatkan
korelasi bagi menentukan perkaitan antara latar belakang demografi responden dengan
fenomena pendarahan selepas bersalin. Dapatan SPSS akan dibentangkan dalam bentuk
jadual dan huraian.
Tafsiran analisis mean menggunakan 5 mata skala likert, dibuat mengikut
konteks pengukuran yang berasaskan lima klasifikasi dalam Jadual 3.1 berikut, dan
seperti mana yang digunakan oleh Pasukan Penyelidikan Penilaian Bersepadu Sekolah
Bestari 2003 ( Ramli Ismail, 2005 ).

Jadual Klasifikasi Skala Mean

Mean Skala Mean

Kurang dari 1.50 Amat Rendah
1.51 hingga 2.50 Rendah
2.51 hingga 3.50 Sederhana
3.51 hingga 4.50 Tinggi
Lebih dari 4.51 Amat Tinggi

Jadual 11
 30

Sementara itu, analisis korelasi digunakan untuk melihat hubungan antara

fenomena pendarahan selepas bersalin dengan demografi responden seperti yang
terdapat dalam Model Pembolehubah Kajian sebelum ini.

Jadual Kekuatan Nilai Pekali Korelasi

Nilai r atau U Penerangan

-.91 hingga -1.00 atau .91 hingga 1.00 Sangat kuat
-.71 hingga -.90 atau .71 hingga .90 Kuat
-.51 hingga -.70 atau .51 hingga .70 Sederhana
-.31 hingga -.50 atau .31 hingga .50 Lemah
-.01 hingga -0.3atau .01 hingga .30 Sangat lemah
.00 Tiada korelasi

Jadual 12
(Chua Yan Piaw 2006:167)

3.12 Kesimpulan
Pengkaji hanya menggunakan satu kaedah iaitu soal selidik untuk mendapatkan
jawapan kepada empat persoalan yang telah diajukan sebelum ini yang menjurus kepada
kepuasan pelanggan terhadap perkhidmatan yang telah diberikan oleh Unit Wad
Bersalin. Dapatan data akan dianalisis dalam Bab 4 dan kesimpulan serta cadangan akan
dibincangkan dengan lebih lanjut dalam Bab 5.
 31

BAB 4

ANALISA DAN DAPATAN KAJIAN

4.0 Pendahuluan

Bab ini akan menjelaskan apakah dapatan yang diperoleh dari analisa dokumen
iaitu statistik bulanan dan tahunan, serta soal selidik yang telah diberikan kepada
responden-responden. Hasil dapatan akan dianalisa secara mendalam untuk
mendapatkan jawapan bagi beberapa persoalan berdasarkan fenomena yang berlaku
dan telah dicerap melalui instrumen kajian yang telah disediakan.
Dapatan analisa dokumen akan dianalisa untuk mendapatkan apakah faktor-
faktor penyebab semasa mengandung dan semasa kelahiran yang memungkinkan
terjadinya pendarahan selepas bersalin. Kekerapan dan peratusan akan dijadikan
ukuran dalam menjelaskan persoalan kajian satu. Sementara itu, dapatan soal selidik
itu sendiri pula dianalisa secara korelasi untuk melihat apakah terdapat perkaitan
antara latar belakang responden dengan beberapa perkara yng telah dikenal pasti
dengan menggunakan perisian Statistical Packages for Social Sciences (SPSS) versi
12.

Ringkasan analisa dapatan kajian adalah seperti dalam jadual di bawah;

 32

Ringkasan Instrumen Kajian Dan Cara Analisa Data

Instrumen Jenis Kategori Cara analisa Jenis hasilan

Soalan Sasaran
kajian soalan soalan data data

SPSS-analisa
Huraian
Rekod statistik
deskriptif
Pesakit, deskriptif
Analisa
i Responden - Jadual
dokumen SPSS-analisa
Statistik peratusan dan
statistik
bulanan min
deskriptif

Huraian
SPSS-analisa deskriptif
Demografi
statistik Jadual
deskriptif peratusan dan
min

Huraian
Latar SPSS-analisa deskriptif
belakang statistik Jadual
penjagaan deskriptif peratusan dan
Skala kesihatan
Responden Likert min
ii Soal selidik
Huraian
SPSS-analisa deskriptif
Budaya
setempat statistik Jadual
deskriptif peratusan dan
min

Huraian
deskriptif
Pengambilan SPSS-analisa
makanan statistik Jadual
deskriptif peratusan dan
min

Jadual 4.0:1
 33

Dapatan kajian ini akan menjawab persoalan yang telah dikemukakan sebelum ini
iaitu:

(i) Apakah punca-puncanya berlaku pendarahan selepas bersalin di kalangan

ibu-ibu yang bersalin di xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx.
(ii) Apakah terdapat perkaitan antara pendarahan selepas bersalin dengan
latar belakang ibu dari segi:
a. Pendidikan dan penjagaan kesihatan
b.Budaya setempat
c. Pengambilan makanan

Analisa dapatan ini akan dibahagikan kepada beberapa bahagian seperti jadual di
bawah;
Jadual Analisa Dapatan

BAHAGIAN BUTIRAN

a. Bahagian A : Analisa deskriptif punca-puncanya berlaku pendarahan selepas

bersalin di kalangan ibu-ibu yang bersalin di
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx.
b. Bahagian B : Analisa deskriptif soal selidik (Persoalan B)

a. Latar belakang responden

b. Pendidikan dan penjagaan kesihatan
c. Budaya setempat
d. Pengambilan makanan

Jadual 4.0:2
 34

4.1 Bahagian A : Dapatan Analisa Dokumen Persoalan Kajian Satu

Analisa dokumen adalah salah satu cara untuk mendapatkan data bagi mengetahui
punca-punca berlakunya kejadian pendarahan selepas bersalin di
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx. Data-data yang terkumpul dari bulan
September hingga Disember telah dipilih untuk dianalisa. Dapatan analisa adalah seperti
di bawah.

4.1.1 Demografi Dari Dokumen

Analisa dapatan dari dokumen adalah seperti berikut:

Jadual kes mengikut bulan

Cumulative
Frequency Percent Valid Percent
Percent
September 39 27.9 27.9 27.9
Oktober 36 25.7 25.7 53.6
November 27 19.3 19.3 72.9
Disember 38 27.1 27.1 100.0
Total 140 100.0 100.0

Jadual 4.1:1:a

Berdasarkan jadual kes mengikut bulan didapati bahawa kes tertinggi telah
dicatatkan pada bulan September iaitu banyak 39 kes. 36 kes pada bulan Oktober dan
diikuti dengan 27 kes pada bulan November serta 38 kes pada bulan Disember.
Bagi pecahan kes mengikut peratusan, bulan September mencatatkan 27.9 peratus;
diikuti oleh 25.7 peratus bagi bulan Oktober. Sementara itu jumlah kes bagi bulan
November mencatatkan sebanyak 19.3 peratus dan akhir sekali sebanyak 27.1 peratus
bagi bulan Disember.
 35

Jadual kes mengikut kaum

Cumulative
Frequency Percent Valid Percent
Percent
Melayu 105 75.0 75.0 75.0
Cina 15 10.7 10.7 85.7
India 13 9.3 9.3 95.0
lain-lain 7 5.0 5.0 100.0
Total 140 100.0 100.0

Jadual 4.1:1:b

Seramai 105 orang kaum Melayu, diikuti 15 orang oleh kaum Cina, 13 orang
kaum India dan 7 orang bagi lain-lain kaum merupakan analisa jadual kes mengikut
kaum. Dari segi peratusan kaum Melayu mewakili peratusan yang terbesar iaitu
sebanyak 75 peratus, diikuti oleh kaum Cina sebanyak 10.7 peratus, kaum India 9.5
peratus serta 5.0 peratus bagi kaum-kaum lain.

Jadual kes mengikut umur

Cumulative
Frequency Percent Valid Percent
Percent
umur 15-20 2 1.4 1.4 1.4
umur 21-25 15 10.7 10.7 12.1
umur 26-30 48 34.3 34.3 46.4
umur 31-35 39 27.9 27.9 74.3
umur 35 ke atas 36 25.7 25.7 100.0
Total 140 100.0 100.0

Jadual 4.1:1:c

Jadual kes mengikut umur menunjukkan bahawa seramai 2 orang responden

berumur di antara 15-20 tahun, 15 orang berumur di antara 21-25 tahun, 48 orang
 36

berumur di antara 26-30 tahun, diikuti oleh 39 orang bagi responden-responden yang
berumur di antara 31-35 tahun. Sementara itu seramai 36 orang merupakan responden-
responden yang berumur lebih dari 35 tahun ke atas.
Dari segi peratusan, 1.4 peratus disumbangkan oleh responden-responden yang
berumur di antara 15-20 tahun, 10.7 peratus oleh responden-responden yang berumur di
antara 21-25 tahun. Baki peratusan selebihnya disumbangkan oleh responden-responden
yang berumur antara 26-30 tahun sebanyak 34.3 peratus dan merupakan jumlah peratus
yang tertinggi, 27.9 peratus diwakili oleh responden-responden yang berumur di antara
31-35 tahun serta 25.7 peratus bagi responden-responden yang berumur lebih dari 35
tahun iaitu 36 tahun dan ke atas.

Jadual kes mengikut gravida

Cumulative
Frequency Percent Valid Percent
Percent
gravida 1-2 65 46.4 46.4 46.4
gravida 3-4 50 35.7 35.7 82.1
gravida 5-6 19 13.6 13.6 95.7
gravida 7-8 4 2.9 2.9 98.6
gravida 9-10 2 1.4 1.4 100.0
Total 140 100.0 100.0

Jadual 4.1:1:d

Jadual kes mengikut gravida menunjukkan bahawa sebanyak 65 kes telah

dicatatkan bagi kategori gravida 1-2 dan merupakan jumlah tertinggi dengan peratusan
sebanyak 46.4. Kategori gravida 3-4 mencatatkan sebanyak 50 kes yang menyumbang
sebanyak 35.7 peratus. Gravida yang mempunyai peratusan terkecil adalah kategori 9-
10 yang mencatatkan 1.4 peratus. Sementara itu, kategori gravida 5-6 mencatatkan 19
kes dan kategori gravida 7-8 mencatatkan 4 kes dengan peratus sebanyak 13.6 dan 2.9.
 37

Jadual kes mengikut para

Cumulative
Frequency Percent Valid Percent
Percent
para 0 37 26.4 26.4 26.4
para 1-2 73 52.1 52.1 78.6
para 3-4 23 16.4 16.4 95.0
para 5-6 6 4.3 4.3 99.3
para 7-8 1 .7 .7 100.0
Total 140 100.0 100.0

Jadual 4.1:1:e

Jadual 4.1:1:e bagi pecahan kes mengikut para menunjukkan bahawa responden-
responden dalam kategori para 1-2 telah mencatat kes yang tertinggi dengan peratus
sebanyak 52.1 dan bagi kes terendah pula berada dalam para 7-8 dengan jumlah 1 kes
iaitu sebanyak 0.7 peratus. Bagi kes para 0 sejumlah 37 kes telah dicatatkan iaitu
sebanyak 24.4 peratus, diikuti oleh para 3-4 dengan 23 kes atau 16.4 peratus dan akhir
sekali bagi para 5-6 dengan kes sebanyak 6 atau 4.3 peratus.

Jadual kes mengikut jenis kelahiran

Cumulative
Frequency Percent Valid Percent
Percent
svd 9 6.4 6.4 6.4
el lscs 34 24.3 24.3 30.7
em lscs 96 68.6 68.6 99.3
vacuum 1 .7 .7 100.0
Total 140 100.0 100.0

Jadual 4.1:1:f
Petunjuk:
svd = bersalin biasa
el lscs = pembedahan elektif
em lscs = pembedahan kecemasan
 38

Analisa kes mengikut jenis kelahiran menunjukkan bahawa kes emergency lscs
telah mencatatkan jumlah tertinggi dengan kes sebanyak 96 atau 68.6 peratus. Kes
terendah pula diwakili oleh kategori vacuum iaitu sebanyak 1 kes atau 0.7 peratus. Bagi
kategori elective lscs sebanyak 34 kes dicatatkan iaitu bersamaan 24.3 peratus dan
seterusnya kes bersalin biasa atau svd sebanyak 9 atau 6.4 peratus.

Jadual kes mengikut jumlah darah yang dikumpul

Valid Cumulative
Frequency Percent
Percent Percent
500-1000ml 115 82.1 82.1 82.1
1001ml-1499ml 13 9.3 9.3 91.4
1500ml-1999ml 4 2.9 2.9 94.3
2000ml-2999ml 8 5.7 5.7 100.0
Total 140 100.0 100.0

Jadual 4.1:1:g

Bagi analisa kes mengikut jumlah darah yang dikumpul telah didapati bahawa
kategori 500-1000ml telah mencatatkan jumlah kes yang tertinggi iaitu 115 atau sebanyak
82.1 peratus. Jumlah kategori darah antara 1500ml-1999ml pula telah mencatatkan jumlah
kes yang paling sedikit iaitu sebanyak 4 atau 2.9 peratus. Kategori 1001ml-1499ml pula
telah mencatatkan sebanyak 13 kes dan kategori 2000ml-2999ml pula sebanyak 8 kes.
Dari segi peratusan ia membawa jumlah sebanyak 9.3 dan 5.7 peratus.
 39

4.1.2 Analisa Komplikasi Semasa Mengandung dan Selepas Bersalin

Analisa komplikasi semasa mengandung dan komplikasi selepas bersalin akan

memperincikan jumlah kes bagi setiap komplikasi secara terpeinci untuk memudahkan
penganalisaan peratusan dan mean. Kesemua analisa yang terlibat adalah seperti di bawah
ini.
Jadual Rumusan Komplikasi Semasa Mengandung

f % Mean S.P. Tahap

anaemia amat
tidak 133 95 1.20 .87
rendah
ya 7 5
diabetes tidak 103 73.6 2.06 1.77 rendah
ya 37 26.4
kembar amat
tidak 131 93.6 1.26 .98
rendah
ya 9 6.4
oligohydrmnious amat
tidak 133 95 1.20 .87
rendah
ya 7 5
placenta previa amat
tidak 132 94.3 1.22 .93
rendah
ya 8 5.7
big baby amat
tidak 134 95.7 1.17 .81
rendah
ya 6 4.3
PIH amat
tidak 123 87.9 1.48 1.31
rendah
ya 17 12.1
previous scar tidak 90 64.3 2.42 1.92 rendah
ya 50 35.7
grandmultipara amat
tidak 129 92.1 1.31 1.08
rendah
ya 11 7.9
postdate tidak 119 85.0 1.60 1.43 rendah
ya 20 15.0
prolonged 2nd stage amat
tidak 131 93.6 1.26 .98
rendah

ya 9 6.4
 40

poor progress amat

tidak 132 94.3 1.23 .93
rendah
ya 8 5.7
amat
Mean keseluruhan 1.45 1.16 rendah

Jadual 4.1:1:h

Petunjuk: f = kekerapan S.P.= sisihan piawai

Rumusan komplikasi semasa mengandung dalan Jadual 4.1:1:h menunjukkan

bahawa seramai 7 orang responden mengalami komplikasi anaemia, 37 orang responden
mengalami komplikasi diabetes, 9 orang responden mengalami komplikasi kembar, 7
orang responden mengalami komplikasi oligohydrmnious, 8 orang responden mengalami
komplikasi placenta previa, 6 orang responden mengalami komplikasi big baby, 17 orang
responden mengalami komplikasi PIH, 50 orang responden mengalami komplikasi
previous scar, 11 orang responden mengalami komplikasi grandmultipara, 20 orang
responden mengalami komplikasi postdate, 9 orang responden mengalami komplikasi
prolonged 2nd stage dan 8 orang responden mengalami komplikasi poor progress.
Dari segi peratusan dapat dilihat bahawa seramai 15 peratus responden mengalami
komplikasi anaemia, 26.4 peratus orang responden mengalami komplikasi diabetes, 6.4
peratus responden mengalami komplikasi kembar, 5 peratus responden mengalami
komplikasi oligohydrmnious, 5.7 peratus responden mengalami komplikasi placenta
previa, 4.3 peratus responden mengalami komplikasi big baby, 12.1 peratus responden
mengalami komplikasi PIH, 35.7 peratus responden mengalami komplikasi previous
scar, 7.9 peratus responden mengalami komplikasi grandmultipara, 15 peratus responden
mengalami komplikasi postdate, 6.4 peratus responden mengalami komplikasi prolonged
2nd stage dan 5.7 peratus responden mengalami komplikasi poor progress.
Analisa mean pula mendapati bahawa hanya komplikasi diabetes, previous scar
dan postdate berada pada tahap rendah iaitu 2.06, 2.42 dan 1.60. Komplikasi-komplikasi
yang lain pula berada pada tahap amat rendah iaitu kurang dari 1.50.
Analisa mean keseluruhan pula berada pada tahap amat rendah iaitu pada mean
1.45.
 41

Jadual Rumusan Komplikasi Selepas Bersalin

f % Mean S.P. Tahap

atony uterus tidak 18 12.9 4.48 1.34 amat
tinggi
ya 122 87.1
retained placenta tidak 137 97.9 1.08 .58 amat
rendah
ya 3 2.1
abruptio placenta tidak 135 96.4 1.14 .74 amat
rendah
ya 5 3.6
cervical, vaginal & tidak 138 98.6 1.06 .47 amat
peritonial rendah
laceration
ya 2 1.4
Mean keseluruhan 1.94 .78 rendah

Jadual 4.1:1:i

Petunjuk: f = kekerapan S.P.= sisihan piawai

Rumusan komplikasi semasa bersalin seperti dalan Jadual 4.1:1:i menunjukkan

bahawa seramai 122 reponden atau sebanyak 87.1 peratus mengalami masalah atony
uterus; 3 orang responden atau 2.1 peratus mengalami komplikasi retained placenta, 5
orang atau 3.6 peratus mengalami komplikasi abruptio placenta serta 2 orang atau 1.4
peratus mengalami komplikasi cervical, vaginal & peritoneal laceration.
Analisia mean mendapati bahawa atony uterus berada pada tahap amat tinggi iaitu
4.48. Analisa retained placenta, abruptio placenta dan cervical, vaginal & peritoneal
laceration pula berada pada tahap amat rendah iaitu kurang dari 1.50 mengikut Jadual
Klasifikasi Skala Mean dalam Jadual 11.
Analisa keseluruhan mean pula berada pada tahap rendah iaitu pada mean 1.94.
 42

Jadual Rumusan Komplikasi Semasa Mengandung dan Selepas Kelahiran

f % Mean S.P. Tahap

(1) anaemia 7 2.172 1.20 .87 amat

rendah
(2) diabetes 37 11.500 2.06 1.77 rendah

(3) kembar 9 2.800 1.26 .98 amat

rendah
(4) oligohydrmnious 7 2.180 1.20 .87 amat
rendah
(5) placenta previa 8 2.484 1.22 .93 amat
rendah
(6) big baby 6 1.863 1.17 .81 amat
rendah
(7) PIH 7 2.180 1.48 1.31 amat
rendah
(8) previous scar 50 15.527 2.42 1.92 rendah

(9) grandmultipara 11 3.416 1.31 1.08 amat

rendah
(10)postdate 21 6.521 1.60 1.43 rendah

(11)prolonged 2nd stage 9 2.800 1.26 .98 amat

rendah
(12)poor progress 8 2.484 1.23 .93 amat
rendah

(13)atony uterus 122 37.888 4.48 1.34 amat

tinggi
(14)retained placenta 3 0.931 1.08 .58 amat
rendah
(15)abruptio placenta 5 1.552 1.14 .74 amat
rendah
(16)cervical, vaginal & peritoneal laceration 2 0.062 1.06 .47 amat
rendah

Mean kesekuruhan 1.57 1.06 rendah

Jadual 4.1:1:j

Petunjuk: f = kekerapan S.P.= sisihan piawai

 43

Jika dilihat dari Jadual Rumusan Komplikasi Semasa Mengandung dan

Selepas Kelahiran, analisa menunjukkan bahawa jumlah kesemua kes semasa
mengandung dan selepas kelahiran ialah sebanyak 322. Dari jumlah itu, peratusan
tertinggi dicatatkan oleh atony uterus iaitu sebanyak 37.888 atau sebanyak 122 kes.
Peratusan yang kedua tertinggi pula ialah previous scar dengan kes sebanyak 50
atau 15.527 peratus dan diikuti oleh diabetes di tempat ketiga tertinggi dengan jumlah kes
sebanyak 37 atau 11.500 peratus.
Post date dan grandmultipara pula mencatatkan tempat yang ke empat dan ke
lima tertinggi dengan jumlah kes sebanyak 21 dan 11 iaitu bersamaan 6.521 dan 3.416
peratus. Sementara itu bagi kes-kes lain, jumlahnya adalah kurang dari 10 kes atau kurang
dari 3.105 peratus dari jumlah keseluruhan kes yang dicatatkan dalam dokumen yang
telah dianalisa.
Analisa mean menunjukkan bahawa diabetes, previous scar dan post date telah
mencatatkan mean dalam tahap rendah manakala atony uterus telah mencatatkan mean
pada tahap amat tinggi iaitu lebih dari mean 4.51.
Analisa keseluruhan mean bagi Jadual Rumusan Komplikasi Semasa
Mengandung dan Selepas Kelahiran berada pada tahap rendah dengan mean sebanyak
1.57.
 44

4.2 Bahagian B: Dapatan Analisa Soal Selidik Persoalan Kajian Dua

4.2:1 Latar belakang responden

Jantina
Cumulative
Frequency Percent Valid Percent
Percent
Perempuan 30 100.0 100.0 100.0

Jadual 4.2:1:a

Dapatan Jadual 4.2:1:a menunjukkan bahawa semua responden adalah

perempuan iaitu dengan jumlah 30 orang yang membawa kepada 100 peratus kululatif
terkumpul.

Umur genap sehingga tarikh lahir terakhir

Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent
umur 21-25 tahun 5 16.7 16.7 16.7
umur 26-30 tahun 9 30.0 30.0 46.7
umur 31-35 tahun 10 33.3 33.3 80.0
umur 36-40 tahun 3 10.0 10.0 90.0
umur lebih 41 tahun 3 10.0 10.0 100.0
Total 30 100.0 100.0

Jadual 4.2:1:b

Bagi pecahan umur adalah didapati bahawa sebanyak 5 orang responden

berumur di antara 21-25 tahun. Sebanyak 9 orang berumur di antara 26-30 tahun,
manakala 10 orang ramai lagi berumur di antara 31-35 tahun dan sebanyak 3 orang
berumur di antara 35-40 tahun. Bakinya seramai 3 orang juga berumur lebih dari 41
tahun.
 45

Dari segi peratusan, responden-responden yang berumur di antara 21-25 tahun

mewakili 16.7 peratus, manakala responden-responden yang berumur 26-30 tahun
mewakili 30.0 peratus dari keseluruhan jumlah peratusan. Sebanyak 33.3 peratus pula
disumbangkan oleh responden-responden yang berumur di antara 31-35 tahun dan
selebihnya sebanyak 20 peratus diwakili oleh responden-responden yang berumur antara
36-40 tahun dan lebih 41 tahun.

Bangsa

Cumulative
Frequency Percent Valid Percent
Percent
Melayu 26 86.7 86.7 86.7
India 3 10.0 10.0 96.7
lain-lain 1 3.3 3.3 100.0
Total 30 100.0 100.0

Jadual 4.2:1:c

Dari segi pembahagian bangsa didapati bahawa kaum Melayu mendominasi

jumlah dan peratusan iaitu sebanyak 26 orang yang menyumbang sebanyak 86.7 peratus
dikuti oleh kaum India sebanyak 3 orang dengan jumlah 10 peratus dan lain-lain kaum
sebanyak 1 orang yang mewakili 3.3 peratus.

Taraf perkahwinan

Cumulative
Frequency Percent Valid Percent
Percent
berkahwin 30 100.0 100.0 100.0

Jadual 4.2:1:d

Bagi analisa Jadual 4.2:1:d, didapati bahawa semua responden-responden yang

bersalin telah berkahwin dan tiada didapati single parent.
 46

Apakah tahap pendidikan tertinggi anda?

Cumulative
Frequency Percent Valid Percent
Percent
pendidikan rendah 3 10.0 10.0 10.0
pendidikan menengah 27 90.0 90.0 100.0
diploma dan ijazah 0 0 0 0
Total 30 100.0 100.0

Jadual 4.2:1:e

Dapatan analisa Jadual 4.2:1:e menunjukkan terdapat 3 orang responden yang

hanya mendapat pendidikan rendah manakala bakinya seramai 27 orang mendapat
pendidikan menengah yang masing masing-masing mewakili 10 peratus dan 90 peratus
jumlah peratusan.
Apakah sektor pekerjaan anda?

Cumulative
Frequency Percent Valid Percent
Percent
tidak bekerja 30 100.0 100.0 100.0

Jadual 4.2:1:f

Analisa sektor pekerjaan mendapati bahawa kesemua responden merupakan suri

rumah sepenuh masa.
Berapa kali anda masuk ke wad bersalin?

Cumulative
Frequency Percent Valid Percent
Percent
pertama kali 6 20.0 20.0 20.0
kali ke 2 9 30.0 30.0 50.0
kali ke 3 5 16.7 16.7 66.7
lebih 3 kali 10 33.3 33.3 100.0
Total 30 100.0 100.0

Jadual 4.2:1:g
 47

Jadual 4.2:1:g menunjukkan bahawa kekerapan masuk ke wad bersalin adalah

paling tinggi bagi kategori lebih dari 3 kali iaitu sebanyak 10 orang atau 33.3 peratus
dari keseluruh responden. Sementara itu, kekerapan paling sedikit ialah dalam kategori 3
kali iaitu sebanyak 5 orang atau 16.7 peratus. Bagi kategori kali pertama dan kali kedua,
analisa menunjukkan hanya 6 orang dan 9 orang responden yang terlibat yang membawa
kepada 20 dan 30 jumlah peratusan.

Berapa kali kah anda telah mengandung?

Cumulative
Frequency Percent Valid Percent
Percent
pertama kali 5 16.7 16.7 16.7
kali ke 2 7 23.3 23.3 40.0
kali ke 3 4 13.3 13.3 53.3
lebih 3 kali 14 46.7 46.7 100.0
Total 30 100.0 100.0

Jadual 4.2:1:h

Kekerapan mengandung juga menunjukkan bahawa kategori lebih dari 3 kali

merupakan penyumbang terbesar statistik iaitu sebanyak 14 orang atau 46.7 peratus.
Mengandung kali ketiga juga merupakan kategori paling sedikit kekerapannya iaitu
sebanyak 4 orang atau 13.3 peratus dari segi peratusan keseluruhannya. Bagi kategori
kali pertama dan kedua sebanyak 5orang dan 7 orang responden terlibat yang membawa
kepada peratusan sebanyak 16.7 dan 23.3.
 48

Berapa kali kah anda melahirkan anak?

Cumulative
Frequency Percent Valid Percent
Percent
pertama kali 6 20.0 20.0 20.0
kali ke 2 10 33.3 33.3 53.3
kali ke 3 6 20.0 20.0 73.3
lebih 3 kali 8 26.7 26.7 100.0
Total 30 100.0 100.0

Jadual 4.2:1:i
Kali ke dua mengandung merupakan kekerapan yang terbesar dengan peratusan
sebanyak 33.3 atau seramai 10 orang responden. Kekerapan yang paling sedikit pula
dikongsi bersama oleh mengandung pada kali pertama dan mengandung pada kali ke
tiga iaitu seramai 6 orang bagi kedua-dua kategori atau bersamaan 20.0 peratus dalam
kategori masing-masing. Akhir sekali kekerapan lebih dari tiga kali menyumbang
sebanyak 26.7 peratus atau seramai 8 orang dari jumlah semua responden.

Bagaimanakah cara kelahiran pada kali ini?

Cumulative
Frequency Percent Valid Percent
Percent
bersalin biasa 3 10.0 10.0 10.0
pembedahan 27 90.0 90.0 100.0
Total 30 100.0 100.0

Jadual 4.2:1:j

Bagi cara kelahiran bersalin, didapati bahawa seramai 27 orang telah bersalin
secara pembedahan manakala hanya 3 orang sahaja yang bersalin secara biasa. Jumlah
peratusannya adalah 90 bagi bersalin pembedahan dan 10 peratus bagi bersalin biasa.
 49

Pernah kah anda mengalami kejadian pendarahan selepas bersalin pada kelahiran
lalu?

Cumulative
Frequency Percent Valid Percent
Percent
tidak pernah 30 100.0 100.0 100.0

Jadual 4.2:1:k

Kategori soalan di atas pula menunjukkan bahawa kesemua responden tidak

pernah mengalami kejadian pendarahan selepas bersalin sebelum ini.

Rumusan kekerapan kategori soalan Pendidikan dan Penjagaan Kesihatan

No Item 5 4 3 2 1 Mean S.P. Tahap

f f f f f
% % % % %

1a Anda pernah mendapatkan rawatan 30 - - - - 5.00 .00 amat tinggi

penjagaan kesihatan di mana-mana 100
Pusat Kesihatan?
2a Anda pernah mendapatkan khidmat 25 - - - 5 4.33 1.51 tinggi
nasihat dari Pakar Kesihatan 83.3 16.7
Keluarga di mana-mana Pusat
Kesihatan?
3a Anda pernah mendapatkan khidmat 30 - - - - 5.00 .00 tinggi amat
nasihat dari Jururawat di mana- 100
mana Pusat Kesihatan?
4a Anda pernah mendapatkan khidmat - - - - 30 1.00 .00 amat
nasihat dari Pakar Kesihatan 100 rendah
Keluarga di mana-mana Pusat
Kesihatan selain kakitangan
Kementerian Kesihatan?
5a Anda pernah mendapatkan khidmat - - - - 30 1.00 .00 amat
nasihat dari mana-mana individu 100 rendah
seperti bidan kampung atau dukun?
6b Anda pernah mengambil sebarang 30 - - - - 5.00 .00 amat
ubatan yang dibekalkan oleh tinggi
kakitangan kesihatan?
 50

7b Anda pernah mengambil sebarang - - - - 30 1.00 .00 amat

ubatan yang dibekalkan oleh 100 rendah
kakitangan kesihatan selain dari
kakitangan kesihatan Kementerian
Kesihatan?
8b Anda pernah mengambil sebarang - - - - 30 1.00 .00 amat
ubatan yang dibekalkan mana-mana 100 rendah
individu seperti bidan kampung
atau dukun?
9b Anda pernah mengambil sebarang - - - - 30 1.00 .00 amat
ubatan yang dibeli sendiri dari 100 rendah
farmasi?

10b Anda pernah mengambil sebarang - - - - 30 1.00 .00 amat

ubatan yang dibeli sendiri dari 100 rendah
mana-mana produk jualan langsung
atau sebagainya?
Mean keseluruhan 2.53 .15 Sederhana

Jadual 4.2:1:l

Rumusan kekerapan soalan kategori Pendidikan dan Penjagaan Kesihatan

seperti dalam Jadual 4.2:1:l menunjukkan pada soalan 1a semua responden sangat
bersetuju dengan soalan yang diajukan, manakala pada soalan 2a seramai 5 orang atau
16.7 peratus menjawab sangat tidak setuju. Sementara itu, bakinya seramai 25 orang
menjawab sangat setuju yang bersamaan 83.3 peratus.
Soalan 3a dan 6b merekodkan bahawa semua responden sangat setuju dengan
soalan yang diajukan yang membawa kepada 100 jumlah peratusannya. Manakala bagi
soalan 4a, 5a, 7b, 8b, 9b dan 10b; kesemua responden telah menjawab sangat tidak
setuju dengan persoalan yang telah ditanyakan.
Analisa mean pula menunjukkan soalan 1a, soalan 3a dan soalan 5a berada pada
tahap amat tinggi dengan mean sebanyak 5.00. Soalan 2a pula berada pada tahap tinggi
iaitu dengan mean sebanyak 4.33. Bagi soalan-soalan lain seperti 4a, 6b, 7b, 8b, 9b dan
10b; masing-masing meannya berada pada tahap amat rendah iaitu dengan mean 1.00.
Bagi analisa keseluruhan Rumusan kekerapan kategori soalan Pendidikan
dan Penjagaan Kesihatan, nilai mean berada pada tahap sederhana dengan mean
2.53.
 51

Rumusan kekerapan soalan kategori Budaya Setempat

No Item 5 4 3 2 1 Mean S.P. Tahap

f f f f f
% % % % %

s11 Anda pernah mendapatkan - - - - 30 1.00 .00 amat

perkhidmatan bidan kampung 100 rendah
atau dukun atas nasihat keluarga?

s12 Anda mengamalkan pantang 2 1 - - 27 1.37 1.12 amat

larang dalam pemakanan sebelum 6.7 3.3 90 rendah
bersalin atas nasihat keluarga?

s13 Anda mengamalkan pantang 3 1 - - 26 1.50 1.30 amat

larang dalam penjagaan 10 3.3 86.7 rendah
kandungan sebelum bersalin atas
nasihat keluarga?

s14 Anda selalu dinasihatkan untuk 6 11 - 2 11 2.97 1.67 sederha

berehat tanpa melakukan 20 36. 6.7 36.7 na
sebarang pekerjaan atas nasihat 7
keluarga?

s15 Anda mengambil ubatan untuk - - - - 30 1.00 .00 amat

memudahkan proses bersalin atas 100 rendah
nasihat keluarga?
1.668 .81 rendah
Mean keseluruhan

Jadual 4.2:1:m

Analisa kekerapan soalan Budaya Setempat mendapati bahawa hanya pada

soalan 11 dan 15 sahaja kesemua responden telah menjawab sangat tidak setuju dengan
soalan soal selidik.
Bagi soalan 12, seramai 27 orang responden atau 90 peratus telah menjawab
sangat tidak setuju, 1 orang atau 3.3 peratus menjawab setuju dan selebihnya seramai 2
orang atau 6.7 peratus menjawab sangat setuju.
 52

Bagi soalan 13 pula, seramai 26 orang responden atau 86.7 peratus berpendapat
sangat tidak setuju dengan soalan soal selidik. Seorang menjawab setuju dan 3 orang
pula menjawab sangat setuju yang membawa kepada 3.3 dan 10 peratus.
Soalan 14 pula menyaksikan hanya 6 orang responden atau 20 peratus sangat
setuju, 11 orang atau 36.7 peratus setuju, 2 orang atau 6.7 peratus tidaksetuju dan
selebihnya juga seramai 11 orang atau 36.7 peratus sangat tidak setuju.
Bagi analisa mean, dapatan menunjukkan bahawa hanya soalan 14 berada pada
tahap sederhana dengan mean sebanyak 2.97. Sementara itu bagi soalan 11, soalan 12,
soalan 13 dan soalan 15; kesemua mean berada pada tahap rendah iaitu kurang dari 1.50
nilai meannya.
Analisa keseluruhan mean Rumusan kekerapan soalan kategori Budaya
Setempat pula berada pada tahap rendah iaitu dengan nilai mean keseluruhan sebanyak
1.668.
 53

Rumusan kekerapan soalan kategori Pengambilan Pemakanan

No Item 5 4 3 2 1 Mea S.P. Tahap

f f f f f n
% % % % %

s16 Adakah anda mengamalkan 27 3 - - - 4.90 .30 amat tinggi

makanan seimbang dalam diet 90 10
harian anda semasa kehamilan?

s 17 Adakah anda mengamalkan 3 3 - 3 21 1.80 1.42 rendah

pantang larang dalam 10 10 10 70
pengambilan makanan tertentu
semasa kehamilan?

s18 Adakah anda mengalami masalah - 2 1 - 27 1.27 .83 amat

alahan terhadap sebarang jenis 6.7 3.3 90 rendah
makanan semasa kehamilan?

s19 Adakah anda mengambil 27 3 - - - 4.90 .30 amat tinggi

sebarang makanan kesihatan 90 10
tambahan seperti susu semasa
kehamilan?
s20 Adakah anda mengambil - - - - 30 1.00 .00 amat
sebarang makanan kesihatan 100 rendah
tambahan selain dari susu semasa
kehamilan?
Mean keseluruhan 2.77 0.57 sederhana

Jadual 4.2:1:n

Bagi analisa rumusan soalan kategori Pengambilan Makanan;didapati bahawa

seramai 3 orang responden atau 10 peratus bersetuju dan seramai 27 orang responden
atau 90 sangat bersetuju dengan soalan yang dikemukakan bagi soalan bernombor 16.
Soalan 17 pula menunjukkan bahawa seramai 21 orang responden atau 70
peratus sangat tidak bersetuju. Manakala seramai 3 orang responden pula tidak setuju, 3
orang responden setuju dan bakinya 3 orang responden lagi sangat setuju dengan soalan
yang dijawab.
 54

Untuk soalan 18, seramai 27 orang responden atau 90 peratus sangat tidak setuju,
seorang tidak pasti dan dua orang lagi setuju dengan peratusan sebanyak 3.3 dan 6.7.
Soalan 19 pula menyaksikan bahawa 3 orang responden atau 10 peratus setuju
dan bakinya seramai 27 orang responden atau 90 peratus sangat setuju. Sementara itu,
kesemua responden menyatakan bahawa mereka sangat tidak bersetuju dengan
kenyataan pada soalan yang ke 20.
Analisa mean menunjukkan bahawa soalan 16 dan soalan 19 masing-masing
berada pada tahap amat tinggi iaitu dengan mean 4.90. Soalan 18 dan soalan 20 berada
pada tahap amat rendah iaitu dengan nilai mean 1.27 dan 1.00. Sementara itu, soalan 17
pula berada pada tahap rendah dengan nilai mean 1.80.
Analisa keseluruhan mean Rumusan kekerapan soalan kategori
Pengambilan Pemakanan pula mendapati ia berada pada tahap sederhana dengan
mean sebanyak 2.77.
 55

4.2:2 Bahagian B: Dapatan Analisa Korelasi

Analisa korelasi hanya boleh dijanakan pada kategori demografi, kategori

pengambilan makanan dan analisa keseluruhan soal selidik. Korelasi pendidikan dan
penjagaan kesihatan serta korelasi budaya setempat tidk menunjukkan sebarang korelasi.
Analisa korelasi penuh adalah seperti di bawah ini.
Analisa Korelasi Demografi

pendidi masuk menga Lahir Cara Pernah

Jan Umur Bangsa Taraf kan kerja wad ndung? anak lahir PPH?
Jantina Pearson .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a)
Correlation
Sig. (2-tailed) . . . . . . . . . . .
Umur Pearson .(a) 1 -.025 .(a) - .(a) .687(* .615(* .746(**) .095 .(a)
Correlation .477(**) *) *)
Sig. (2-tailed) . . .895 . .008 . .000 .000 .000 .616 .
Bangsa Pearson .(a) -.025 1 .(a) - .(a) .099 .026 .132 .102 .(a)
Correlation .482(**)
Sig. (2-tailed) . .895 . . .007 . .604 .890 .488 .591 .
Taraf Pearson .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a)
Correlation
Sig. (2-tailed) . . . . . . . . . . .
pendidikan Pearson .(a) - - .(a) 1 .(a) -.302 -.219 -.347 -.111 .(a)
Correlation .477(**) .482(**)
Sig. (2-tailed) . .008 .007 . . . .105 .244 .060 .559 .
pekerjaan Pearson .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a)
Correlation
Sig. (2-tailed) . . . . . . . . . . .
Bil masuk Pearson .(a) .687(**) .099 .(a) -.302 .(a) 1 .876(* .938(**) .283 .(a)
wad Correlation *)
Sig. (2-tailed) . .000 .604 . .105 . . .000 .000 .130 .
X Pearson .(a) .615(**) .026 .(a) -.219 .(a) .876(* 1 .832(**) .162 .(a)
mengandun Correlation *)
g
Sig. (2-tailed) . .000 .890 . .244 . .000 . .000 .392 .
X lahir anak Pearson .(a) .746(**) .132 .(a) -.347 .(a) .938(* .832(* 1 .266 .(a)
Correlation *) *)
Sig. (2-tailed) . .000 .488 . .060 . .000 .000 . .156 .
cara Pearson .(a) .095 .102 .(a) -.111 .(a) .283 .162 .266 1 .(a)
kelahiran Correlation
Sig. (2-tailed) . .616 .591 . .559 . .130 .392 .156 . .
Pernahkah Pearson .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a) .(a)
PPH? Correlation
Sig. (2-tailed) . . . . . . . . . . .
** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).
a Cannot be computed because at least one of the variables is constant.

Jadual 4.2:2:a
 56

Analisa korelasi demografi mendapati terdapat hubungan yang lemah di antara

umur dengan pendidikan iaitu pada aras signifikan .477. Hubungan yang lemah juga
dapat dikesan di antara bangsa dan pendidikan iaitu pada aras signifikan .482.
Hubungan korelasi yang sederhana pula terdapat di antara umur dan bilangan
masuk ke wad bersalin iaitu pada aras signifikan .687 serta di antara umur dan bilangan
mengandung iaitu pada aras signifikan .615.
Sementara itu, hubungan korelasi yang kuat terdapat di antara bilangan masuk ke
wad bersalin dengan bilangan mengandung iaitu pada aras signifikan .876 dan di antara
bilangan kali mengandung dengan bilangan melahirkan anak.
Akhir sekali, korelasi yang sangat kuat berlaku di antara bilangan masuk ke wad
bersalin dengan bilangan melahirkan anak iaitu pada aras signifikan .938.

Analisa Korelasi Pengambilan Makanan

S 16 S 17 S 18 S 19 S 20
S 16 Pearson Correlation
1 .111 .109 -.111 .(a)
Sig. (2-tailed)
. .559 .566 .559 .
N 30 30 30 30 30
S 17 Pearson Correlation .111 1 -.187 -.048 .(a)
Sig. (2-tailed)
.559 . .322 .803 .

N 30 30 30 30 30
S 18 Pearson Correlation -
.109 -.187 1 .(a)
.573(**)
Sig. (2-tailed) .566 .322 . .001 .
N
30 30 30 30 30

S 19 Pearson Correlation -.111 -.048 -.573(**) 1 .(a)

Sig. (2-tailed) .559 .803 .001 . .
N 30 30 30 30 30
S 20 Pearson Correlation .(a) .(a) .(a) .(a) .(a)
Sig. (2-tailed) . . . . .
N 30 30 30 30 30
**.Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).
a. Cannot be computed because at least one of the variables is constant.

Jadual 4.2:2:b
 57

Analisa korelasi kategori Pengambilan Makanan menunjukkan hanya terdapat

satu sahaja korelasi iaitu antara soalan ke 18 dan soalan ke 19 yang berbunyi Adakah
anda mengambil sebarang makanan kesihatan tambahan seperti susu semasa
kehamilan? dan Adakah anda mengalami masalah alahan terhadap sebarang jenis
makanan semasa kehamilan? yang berlaku pada aras signifikan sederhana -.573
mengikut korelasi Pearson.

Analisa Keseluruhan Korelasi Dapatan Soal Selidik

Demografi Pendidikan Budaya Pengambilan

dan setempat makanan
penjagaan
kesihatan
Demografi Pearson 1 .379(*) .145 .160
Correlation
Sig. . .039 .444 .399
(2-tailed)
N 30 30 30 30
Pendidikan dan Pearson .379(*) 1 .123 -.101
penjagaan Correlation
kesihatan
Sig. .039 . .516 .596
(2-tailed)
N 30 30 30 30
Budaya Pearson .145 .123 1 .514(**)
setempat Correlation
Sig. .444 .516 . .004
(2-tailed)
N 30 30 30 30
Pengambilan Pearson .160 -.101 .514(**) 1
makanan Correlation
Sig. .399 .596 .004 .
(2-tailed)
N 30 30 30 30
* Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed).
** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

Jadual 4.2:2:c
 58

Analisa korelasi berdasarkan Jadual Kekuatan Nilai Pekali Korelasi (Jadual

12) menyaksikan bahawa pendidikan dan penjagaan kesihatan mempunyai hubungan
yang lemah iaitu berada pada aras signifikan .379 mengikut korelasi Pearson.
Walau bagaimanapun terdapat hubungan yang sederhana antara pengambilan
makanan dan budaya setempat iaitu pada aras signifikan .514 mengikut korelasi Pearson.

4.3 Kesimpulan

Sebagai kesimpulannya, pengkaji telah membuat analisa bagi persoalan kajian

satu dan persoalan kajian dua dengan menggunakan kaedah penganalisaan seperti yang
telah dijelaskan dalam Bab 3. Pengkaji juga telah membuat analisa korelasi untuk
melihat hubungan di antara pemboleh ubah-pemboleh ubah dengan menggunakan
kaedah korelasi Pearson. Setiap analisa persoalan kajian sama ada analisa dokumen atau
analisa soalan soal selidik akan dibincangkan dalam Bab 5 untuk dibuat rumusan.
 59

BAB 5

RUMUSAN DAN CADANGAN

5.0 Pendahuluan

Bab ini akan membincangkan rumusan atau kesimpulan bagi setiap dapatan
analisa dari Bab 4. Setiap dapatan akan dibincangkan berdasarkan kesimpulan dan
pendapat penulis sendiri dan dibantu dengan pendapat serta pandangan tokoh akademik
yang berkaitan. Rumusan atau kesimpulan akan menentukan apakah kedua-dua
persoalan seperti yang terdapat dalam Bab 1 telah terjawab.
Rumusan atau kesimpulan ini pula akan menentukan kepentingan atau
kesignifikan kajian ini kepada para perawat. Dapatan ini diharapkan dapat
meningkatkan lagi kesedaran perawat untuk memahami masalah-masalah yang mungkin
berlaku kepada ibu-ibu yang telah dikenal pasti berisiko tinggi semasa mengandung dan
apakah langkah-langkah pencegahan dan persediaan yang sedang dan boleh dilakukan
untuk menghadapinya nanti. Dapatan ini juga diharap dapat dijadikan panduan kepada
perawat mengenai fenomena yang berlaku selepas kelahiran.
Kepada para pentadbir pula dapatan kajian ini diharapkan akan dapat dijadikan
sebahagian dari panduan dalam strategi peningkatan mutu perkhidmatan selaras dengan
visi dan misi organisasi.
 60

5.1 Rumusan dan Perbincangan

Untuk memudahkan penulis membuat rumusan atau kesimpulan, maka penulis

telah membahagikan setiap rumusan mengikut bahagian terlebih dahulu. Kesemua
bahagian ini kemudiannya akan digabungkan dalam satu rumusan akhir dan
dipersembahkan dalam bentuk gambar rajah untuk menunjukkan perkaitan di antara
setiap persoalan.

5.1.1 Bahagian A : Rumusan Dapatan Analisa Dokumen Persoalan

Kajian Satu

Analisa dokumen adalah salah satu cara untuk mendapatkan data bagi mengetahui
punca-punca berlakunya kejadian pendarahan selepas bersalin
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx. Data-data yang terkumpul dari bulan
September hingga Disember telah dipilih untuk dianalisa. Rumusan dapatan analisa
adalah seperti di bawah.

5.1.1(a): Bahagian A : Rumusan Demografi Dari Dokumen

Bahagian A merupakan analisis dari dokumen yang merangkumi bilangan kes

mengikut bulan, bilangan kes mengikut kaum, bilangan kes mengikut umur, bilangan
kes mengikut gravida, bilangan kes mengikut para, bilangan kes mengikut jenis
kelahiran dan bilangan kes mengikut jumlah darah yang bertujuan untuk menjawab
persoalan kajian satu yang berbunyi:

Apakah punca-puncanya berlaku pendarahan selepas bersalin di

kalangan ibu-ibu yang bersalin di xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Dapatan analisis ini hanya menunjukkan pecahan peratusan atau bilangan setiap
responden yang terlibat. Dapatan setiap data dari analisia responden penting untuk
tujuan mengenal pasti jumlah responden yang terlibat dalam setiap kategori yang
dianalisa.
 61

Rumusan yang boleh dibuat dari dapatan bahagian demografi analisa dokumen
adalah seperti berikut. Sebanyak 140 kes telah direkodkan sepanjang empat bulan
terakhir tahun 2009 iaitu bermula dari bulan September sehinggalah bulan Disember.
Dari jumlah kes tersebut purata setiap kes/bulan adalah sebanyak 35. Rumusan kes
mengikut kaum mendapati bahawa kaum Melayu merupakan kategori responden yang
paling ramai mengalami PPH berbanding kaum-kaum lain dengan jumlah dari
keseluruhan kes.
Rumusan kes mengikut umur memperlihatkan bahawa kategori responden yang
berumur antara 26-30 tahun mencatatkan jumlah yang tertinggi iaitu melebihi 34% dari
jumlah kes yang terlibat. Analisa juga menunjukkan bahawa kategori umur bagi
fenomena PPH adalah umur yang aktif melahirkan anak.
Rumusan kes mengikut gravida menunjukkan bahawa kes PPH tidak semestinya
melibatkan gravida yang banyak. Dapatan kajian merumuskan bahawa gravida 1-2
adalah kategori yang paling ramai mengalami PPH. Begitu juga pecahan kes mengikut
para menyaksikan para 1-2 merupakan penyumbang terbesar kes PPH
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx.
Kategori kes mengikut jenis kelahiran menyaksikan pembedahan secara
kecemasan (emergency LSCS) adalah pemyumbang statistik yang tertinggi iaitu melebihi
68% dari jumlah kes. Bagi jumlah pendarahan yang terkumpul, penyelidik ingin
merumuskan bahawa kategori 500-1000ml adalah jumlah yang tertinggi bilangan yang
terlibat iaitu melebihi 82% atau seramai 115 orang responden.

5.1.1(b) Bahagian A: Rumusan Analisa Komplikasi Semasa Mengandung

dan Selepas Bersalin

Rumusan komplikasi semasa mengandung dari analisa dokumen menunjukkan

bahawa terdapat dua belas punca risiko yang boleh menyebabkan kejadian PPH telah
direkodkan. Risiko-risiko tersebut ialah anaemia, diabetes, kembar, oligohydrmnious,
placenta previa, big baby, PIH, previous scar, grandmultipara, postdate, prolonged 2nd
stage dan poor progress.
 62

Antara risiko yang terbabit didapati bahawa previous scar merupakan risiko yang
tertinggi dicatatkan iaitu sebanyak 50 kes. Analisa mean pula mendapati bahawa hanya
komplikasi diabetes, previous scar dan postdate berada pada tahap rendah iaitu 2.06, 2.42
dan 1.60. Komplikasi-komplikasi yang lain pula berada pada tahap amat rendah iaitu
kurang dari 1.50. Ini bermakna kesemua komplikasi semasa mengandung bukanlah
merupakan punca utama kejadian PPH di xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx.
Rumusan komplikasi selepas bersalin menunjukkan bahawa penyumbang terbesar
kepada kejadian PPH ialah atony uterus iaitu uterus mengalami kegagalan untuk kembali
mengecut dengan kes sebanyak 122 dan mean berada pada tahap amat tinggi iaitu 4.48.
Apabila dibandingkan jumlah keseluruhan komplikasi semasa mengandung dan
selepas bersalin bagi setiap responden, didapati bahawa jumlah kesemua komplikasi ialah
sebanyak 322 kes kerana ada responden yang mempunyai lebih dari satu komplikasi.
Apabila dianalisa setiap kes bagi setiap komplikasi berbanding dengan jumlah kes
keseluruhan bagi setiap komplikasi; didapati bahawa atony uterus merupakan jumlah
tertinggi komplikasi iaitu sebanyak 37.888 peratus, diikuti oleh previous scar sebanyak
15.527 peratus dan diabetes di tempat ketiga tertinggi dengan peratusan sebanyak 11.500.
Dapatan ini selaras dengan pendapat yang mengatakan atony uterus adalah 70%
penyebab PPH. (Garcia,J. :2001, Armbruster, D., Quiroga,R. 2005)
Rumusan ini mengesahkan bahawa ketiga-tiga komplikasi di atas adalah penyebab
utama kejadian PPH yang berlaku di xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
berdasarkan rumusan analisa dokumen terkumpul dari bulan September sehingga
Disember 2009 yang berjumlah 140 kes.
 63

5.2 Bahagian B: Rumusan Dapatan Analisa Soal Selidik Persoalan Kajian

Dua

Bahagian B merupakan analisis dari soal selidik yang merangkumi data demografi
seperti jantina, umur, bangsa, taraf perkahwinan, pendidikan tertinggi, sektor pekerjaan,
bilangan masuk ke wad bersalin, bilangan mengandung, bilangan melahirkan anak, cara
kelahiran pada kali ini dan pernahkan mengalami PPH sebelum ini yang bertujuan untuk
menjawab persoalan kajian dua yang berbunyi:

Apakah terdapat perkaitan antara pendarahan selepas

bersalin dengan latar belakang ibu dari segi Pendidikan dan
penjagaan kesihatan, budaya setempat dan pengambilan
makanan

5.2.1(a) Bahagian B: Rumusan Analisa Demografi Soal Selidik

Rumusan analisa demografi dari soal selidik seramai 30 orang responden

menunjukkan bahawa kategori umur yang paling ramai mengalami PPH adalah
responden yang berumur di antara 31-35 tahun dengan kaum Melayu menjadi
penyumbang terbesar iaitu sebanyak 26 kes atau 86.7% dari jumlah kes yang terlibat.
Kesemua responden merupakan suri rumah sepenuh masa yang hanya menerima
pendidikan rendah dan menengah sahaja. Selain itu, kebanyakannya mempunyai
pengalaman 2 kali dan lebih dalam kategori masuk ke wad bersalin, mengandung dan
melahirkan anak. 90 peratus pula melahirkan anak secara pembedahan pada kali ini serta
belum pernah mengalami PPH sebelum ini.
 64

5.2.1(b) Bahagian B: Rumusan Analisa Pendidikan dan Penjagaan Kesihatan,

Rumusan Analisa Budaya Setempat dan Rumusan Analisa
Pengambilan Makanan Soal Selidik

Rumusan analisa Pendidikan dan Penjagaan Kesihatan dari soal selidik

menunjukkan bahawa responden menerima pendidikan dan penjagaan kesihatan dari
mana-mana Pusat Kesihatan sama ada dari Pakar Kesihatan Keluarga atau dari Jururawat
Terlatih. Selain itu semua responden juga tidak pernah mendapatkan khidmat nasihat dari
mana-mana individu seperti bidan kampung atau dukun dan khidmat nasihat dari Pakar
Kesihatan Keluarga di mana-mana Pusat Kesihatan selain kakitangan Kementerian
Kesihatan.
Rumusan analisa juga mendapati bahawa kesemua responden hanya mengambil
ubatan yang dibekalkan oleh kakitangan kesihatan dan tidak pernah mengambil sebarang
ubatan yang dibekalkan oleh kakitangan kesihatan selain dari kakitangan kesihatan
Kementerian Kesihatan. Mereka juga tidak pernah mengambil sebarang ubatan yang
dibekalkan oleh mana-mana individu seperti bidan kampung atau dukun serta tidak
pernah mengambil sebarang ubatan yang dibeli sendiri dari farmasi atau mengambil
sebarang ubatan dari mana-mana produk jualan langsung atau sebagainya.
Rumusan analisa Budaya Setempat pula menunjukkan bahawa semua responden
tidak pernah mendapatkan perkhidmatan bidan kampung atau dukun atas nasihat
keluarga. Kebanyakannya mengamalkan pantang larang dalam pemakanan dan penjagaan
kandungan sebelum bersalin. Selain itu, lebih dari separuh responden mengatakan bahawa
mereka selalu dinasihatkan untuk berehat tanpa melakukan sebarang pekerjaan serta tidak
mengambil ubatan untuk memudahkan proses bersalin atas nasihat keluarga..
Rumusan Pengambilan Makanan menunjukkan semua responden mengamalkan
makanan seimbang dalam diet harian mereka semasa kehamilan dan lebih dari separuh
tidak mengamalkan pantang larang dalam pengambilan makanan tertentu semasa
kehamilan serta tidak mengalami masalah alahan terhadap sebarang jenis makanan
semasa kehamilan. Analisa juga mendapati responden hanya mengambil makanan
kesihatan tambahan seperti susu semasa kehamilan.
 65

5.2:2 Bahagian B: Rumusan Dapatan Analisa Korelasi Soal Selidik

Rumusan dapatan analisa korelasi soal selidik menunjukkan terdapat dua

hubungan yang lemah di antara umur dengan pendidikan dan antara bangsa dengan
pendidikan. Sementara itu hubungan korelasi yang sederhana pula terdapat di antara
umur dengan bilangan masuk ke wad bersalin serta di antara umur dengan bilangan
mengandung.
Hubungan korelasi yang kuat terdapat di antara bilangan masuk ke wad bersalin
dengan bilangan mengandung dan di antara bilangan kali mengandung dengan bilangan
melahirkan anak. Akhir sekali, korelasi yang sangat kuat berlaku di antara bilangan
masuk ke wad bersalin dengan bilangan melahirkan anak..
Sementara itu bagi analisa korelasi keseluruhan soal selidik menunjukkan
terdapat Analisa korelasi kategori Pengambilan Makanan menunjukkan hanya
terdapat satu sahaja korelasi sederhana iaitu antara soalan ke 18 dan soalan ke 19 yang
berbunyi Adakah anda mengambil sebarang makanan kesihatan tambahan seperti susu
semasa kehamilan? dan Adakah anda mengalami masalah alahan terhadap sebarang
jenis makanan semasa kehamilan?. mengikut korelasi Pearson.

5.3 Rumusan Keseluruhan

Secara keseluruhannya, dapatlah dirumuskan di sini bahawa pengkaji telah dapat

menjawab persoalan kajian satu iaitu berdasarkan analisa dokumen untuk mengetahui
punca-punca berlakunya pendarahan selepas bersalin.
Pengkaji juga telah dapat menunjukkan bahawa terdapat dua hubungan yang
lemah, dua hubungan yang sederhana, dua hubungan yang kuat dan satu hubungan yang
sangat kuat dalam korelasi demografi.
Akhir sekali pengkaji juga telah dapat menunjukkan terdapat hubungan yang
lemah antara pendidikan dan penjagaan kesihatan dengan demografi serta hubungan
yang sederhana antara pengambilan makanan dan budaya setempat berdasarkan analisa
keseluruhan korelasi soal selidik.
 66

5.4 Cadangan Untuk Penyelidikan Seterusnya

Pengkaji maklum bahawa dapatan kajian ini tidak boleh digeneralisasikan untuk
semua tempat kerana mungkin terdapat perbezaan dalam demografi, pendidikan dan
penjagaan kesihatan, budaya setempat dan pengambilan makanan, persepsi, sosiologi
serta faktor-faktor lain yang mungkin boleh mempengaruhi dapatan data analisa dokumen
serta soal selidik.
Justeru itu pengkaji ingin mencadangkan bahawa kajian selanjutnya mungkin
boleh dijalankan di beberapa buah hospital terpilih berdasarkan kriteria-kriteria seperti
bandar dan luar bandar serta pedalaman, saiz hospital, jumlah kes bersalin dan kes PPH
serta lain-lain kriteria yang mungkin difikirkan sesuai oleh pengkaji seterusnya.
Pengakaji juga ingin mencadangkan kajian lanjut dijalankan untuk mengenal pasti
apakah punca-puncanya yang menyebabkan berlakunya atony uterus berdasarkan setting
di Malaysia.

5.5 Penutup

Pendarahan selepas bersalin merupakan antara punca kematian ibu yang utama
seperti yang telah dilaporkan diseluruh dunia. Justeru itu, pelbagai langkah dan amalan
perubatan telah dicadangkan oleh ramai pakar untuk cuba mengurangkan dan
mengelakkan kematian diseluruh dunia selaras dengan hasrat MGD yang dicadangkan
oleh WHO.
Peningkatan penjagaan kesihatan, kompetensi perawat dan cara perawatannya,
penggunaan teknologi terkini dan ubatan termaju sentiasa disyorkan dari masa ke semasa
sama ada dalam jurnal atau buletin perubatan antarabangsa.
Justeru itu, kes pendarahan selepas bersalin wajar ditangani dengan sebaik
mungkin bagi membolehkan rakyat Malaysia menikmati tahap penjagaan kesihatan yang
terbaik selaras dengan hasrat dan komitmen Kementerian Kesihatan Malaysia seperti yang
terkandung dalam visi dan misinya.