REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI

BAB 1 REKA CIPTA

1.1 Pengenalpastian Masalah
-Proses yang dapat mencetuskan minda untuk
berfikir secara kreatif, inovatif dan produktif.
1.1.1 Mengenalpasti Masalah
-Kejadian dan masalah yang dihadapi akan
menggerakkan fikiran kita untuk
menyelesaikannya.
- mula-mula sekali masalah perlu dikenalpasti
- contoh: masalah ialah alat tulis yang berselerak
di atas meja tulis dan tiada bekas untuk
menyimpannya.
1.1.2 Mengumpul Maklumat dan Data
Kaedah untuk mengumpul data :
c. Lawatan
d. Soal selidik
e. Melayari internet
f. Bimbingan guru
g. Pembacaan dan penyelidikan
h. Pemerhatian
i. Pengalaman sendiri
1.1.3 Menganalisis Maklumat
- Setelah maklumat dikumpulkan, analisa
dilakukan untuk membuat rumusan
- Memilih masalah yang perlu diselesaikan
berdasarkan kepada keadaan, keutamaan dan
kepentingan daripada pengguna.

1.1.4 Menyenarai Pelbagai Idea

Penyelesaian Masalah
- Idea untuk selesai masalah diperoleh melalui
perbincangan, sumbangsaran
- Idea dipersembahkan dalam bentuk peta
minda dan lakaran bebas
1.2 Pemilihan Idea
1.2.1 Menilai dan Memilih Idea Yang Paling
Sesuai
- Faktor penting dalam pemilihan idea ini adalah :
a. Keupayaan kendiri – mampu dibuat, mempunyai
masa dan kemudahan yang cukup
b. Kepentingan produk – memenuhi keperluan
pengguna
c. Cara pembuatan
d. Bahan dan komponen – bahan yang sesuai dan
murah
e. Pengetahuan dan kemahiran – mahir dan tahu
tentang projek yang dipilih
f. Mesra alam – tidak jejaskan alam sekitar
1.3 Perekaan Projek
- Perekaan projek adalah terjemahan idea dalam bentuk grafik
mengikut spesifikasi yang dirancang.
Idea terbaik
- Lakaran dalam bentuk 2D atau 3D.
- Perlu mengikut carta alir proses perekaan projek: lakaran

Sesi kritik
1.3.1 Melakar Beberapa Reka Bentuk Projek
- Lakaran 3 dimensi digunakan untuk menunjukkan Lukisan kerja

butiran terperinci Sesi kritik

Model awal

Sesi kritik

Prototaip
Carta alir proses perekaan
projek
1.4 Pemilihan Reka Bentuk
1.4.1 Menilai dan Memilih Konsep Reka Bentuk
- Apabila memilih lakaran terbaik untuk dijadikan projek, kita
perlu ambilkira beberapa faktor iaitu:
a. Fungsi – berfungsi dengan baik
b. Rupa bentuk – sesuai dan menarik
c. Kesesuaian bahan – bahan mudah diperoleh, murah dan
sesuai
d. Kaedah binaan – sesuai dan mudah
e. Ketahanan – tak mudah rosak
f. Kos – tidak terlalu tinggi
g. Kemasan – menarik
h. Keselamatan – selamat digunakan
i. Nilai komersial – berpotensi dipasarkan
1.4.2 Membuat Lukisan Kerja Berdasarkan
Lukisan Unjuran Ortografik
- Lukisan kerja adalah lukisan reka bentuk projek yang
mempunyai butiran terperinci dan ukuran sebenar.
- Contohnya unjuran ortografik
yang ada pandangan hadapan, pelan pelan

dan pandangan sisi

- Sebelum prototaip disiapkan, lukisan sisi
kerja perlu dihasilkan dahulu. hadapan

Lukisan Kerja - isometrik

hadapan
LUKISAN UNJURAN ORTOGRAFIK :

180 mm

PELAN

300 mm 150 mm
HADAPAN SISI
 BAB 2 ELEKTRIK
APA YANG AKAN DIPELAJARI ?
• METER KILOWATT JAM
• KOS PENGGUNAAN TENAGA
ELEKTRIK
• JENIS-JENIS MOTOR
• MEKANISME PENGHANTARAN KUASA
MOTOR DC
BAB 2 ELEKTRIK
2.1 Mengira Kos Tenaga Elektrik
- Pengiraan kos penggunaan elektrik
berdasarkan pada meter kilowatt jam (kWj).
2.1.1 Membaca Meter Kilowatt Jam (kWj)
- Meter kilowatt jam digunakan untuk menyukat
jumlah tenaga elektrik.
- Tenaga elektrik disukat dalam ukuran kilowatt
jam. 1 kilowatt = 1000 watt
1 kilowatt jam = 1000 watt X 1 jam
(1000 watt digunakan dalam masa 1 jam
1 kilowatt jam = 1 unit (tenaga yang digunakan)
METER KILOWATT JAM
METER KILOWATT JAM JENIS DIGITAL
- Meter kilowatt jam jenis digital ada nombor siri
mewakili 10 000, 1 000, 100, 10, 1 dan 0.1
- Bacaan meter dibaca mengikut digit besar ke
digit kecil.
MENGIRA KOS PENGGUNAAN TENAGA ELEKTRIK
- Jumlah bayaran dikira dengan mendarabkan jumlah
unit tenaga elektrik yang digunakan dengan kadar
seunit.
- Kadar tarif berbeza berdasarkan jumlah unit yang
digunakan. Lebih banyak unit digunakan, lebih tinggi
kadar bayarannya.
CONTOH PENGIRAAN BIL ELEKTRIK
Kadar Tarif :
TARIF A UNIT KADAR
- Bagi 200 unit pertama sebulan RM/kWj 0.218
- Bagi 800 unit berikutnya sebulan RM/kWj 0.258
- Bagi setiap unit tambahan sebulan RM/kWj 0.278
SOALAN : Berdasarkan kadar tarif di atas, kira jumlah unit tenaga
elektrik yang digunakan;
a. Bacaan meter bulan semasa (sekarang) 00412 unit
b. Bacaan meter bulan sebelum (dahulu) 00206 unit
Jumlah unit tenaga yang digunakan 206 unit
Kirakan jumlah bayaran :
Bagi 200 unit pertama ialah 200 X 0.218 = RM43.60
Bagi unit tambahan ialah 6 X 0.258 = RM 1.55
Maka jumlah bayaran ialah RM45.15
2.2 PENGENALAN MOTOR ARUS TERUS(DC)
- Motor arus terus (DC) merupakan mesin yang
menggunakan tenaga elektrik dan menukarkannya
kepada tenaga sawat bagi menjalankan sesuatu kerja
motor.
- Contoh penggunaan Motor DC ialah:
a. Mesin Gerudi cordless
b. Skuter elektrik
c. Radio kaset
Mengenali Jenis-Jenis Motor
- Motor elektrik menghasilkan tenaga kinetik untuk
menjalankan sesuatu kerja.
- Aci motor berputar apabila motor mendapat kuasa
elektrik sama arus terus (DC) atau arus ulang-alik(AC)
- Terdapat dua jenis motor elektrik :
a. Motor arus terus (DC)
b. Motor ulang-alik (AC)
- Peralatan dan jenis motor yang digunakan :
Peralatan Jenis Motor
a. Mesin gerudi cordless Motor DC
b. Mesin Gerudi lantai Motor AC
c. Mesin canai Motor AC
d. Mesin Sander Motor AC
Gegelung
Motor DC
BAHAGIAN UTAMA MOTOR ARUS TERUS
- Motor Arus Terus terdiri daripada bahagian berikut :
a. Rangka Utama - menyokong
dan menempatkan komponen lain
b. Magnet Kekal - dipasang pada
rangka utama, terdiri daripada lapisan
teras besi dan gegelung medan.
c. Gegelung Angker - menjadi
elektromagnet dan berputar apabila
arus elektrik mengalir. Putaran
gegelung ini kerana prinsip
kemagnetan iaitu kutub berlainan
menarik dan kutub sama menolak
 d. Berus Karbon - dipasang pada bahagian
atas dan bawah penukartertib. Fungsinya
mengalirkan arus elektrik.
e. Penukartertib - terdiri daripada susunan
ruas palang logam yang bertebat antara satu
sama lain.

2.2.2 ARAH PUSINGAN MOTOR DC

- Arah pusingan motor DC boleh diubah
mengikut pusingan jam atau lawan jam.
PRINSIP PERGERAKAN MOTOR DC
• Ketika gegelung angker mendatar dan suis bekalan elektrik
dihidupkan, litar lengkap terhasil. Arus yang mengalir melalui
gegelung akan wujudkan elektromagnet. Medan magnet yang
terhasil menyebabkan gegelung berputar suku putaran ikut arah
jam. Pada masa ini gegelung berada dalam keadaan menegak.
• Gegelung menegak, jadi arus tidak akan mengalir. Kesan
paduan medan magnet menyebabkan gegelung terus berputar
suku putaran lagi menjadi separuh putaran lengkap. Gegelung
berkedudukan mendatar.
• Gegelung mendatar mewujudkan litar lengkap. Medan magnet
terhasil dan wujudkan elektromagnet. Ini menyebabkan
gegelung berputar suku putaran lagi da n gegelung menegak
semula.
• Ketika gegelung menegak, tiada arus mengalir. Bagaimanapun
kesan paduan medan magnet memutarkan gegelung suku
putaran lengkap. Semua proses ini berterusan untuk
menghasilkan putaran tanpa henti dalam motor elektrik.
2.2.4 MEKANISME PENGHANTARAN KUASA MOTOR DC
- Motor DC yang menerima bekalan elektrik akan berputar
dan menghantar kuasa kepada peralatan elektrik
- Arah pusingan motor boleh diterbalikkan dengan
menyongsangkan sambungan punca bekalannya

A B B
M A
M
+ __ __ +

Cara menterbalikkan arah pusingan motor…

- Contoh penghantaran kuasa motor DC ialah dengan cara :
a. Dari aci kepada gear
contoh : jam, mesin gerudi mudah alih
b. Dari aci kepada takal dan tali sawat
contoh : pemain radio kaset dan kit robot
Bahagian yang terlibat untuk sistem penghantaran kuasa
adalah:
a. Roda
b. Gear
c. Takal
d. Tali sawat

Mengenal Pasti Mekanisme Penghantaran Kuasa Motor DC

- Motor DC dalam peralatan elektrik dihantar dalam bentuk
mekanikal
- Contoh penghantaran kuasa ialah dari aci kepada gear atau
aci kepada takal dan tali sawat.
LATIHAN PENGUKUHAN
2. Meter kilowatt jam yang biasa digunakan ialah
jenis _____(analog/digital/mesin)
3. Senaraikan lima bahagian utama motor DC :
a. d.
b. e.
c.
7. Nyatakan tiga contoh peralatan yang
menggunakan motor DC
a. b.
c.
4. Apakah fungsi meter kilowatt jam?
2. Kadar tarif kediaman ialah:
0.218 sen bagi 200 unit pertama,
0.258 sen bagi 800 unit berikutnya,
0.278 sen bagi setiap unit tambahan
Kirakan bayaran bil elektrik bagi rumah kediaman
berdasarkan bacaan di bawah:
a. bacaan meter semasa - 099223
b. bacaan meter terdahulu - 098924

6. Terdapat dua jenis arus elektrik iaitu

arus_____ dan arus_______.
1. Bahagian yang terlibat untuk sistem
penghantaran kuasa di dalam motor DC ialah
:
a. Roda
b. ______
c. ______
d. ______
 BAB 3 ELEKTRONIK
3.1 NAMA, SIMBOL, DAN FUNGSI KOMPONEN ELEKTRONIK
Terdapat beberapa komponen elektronik iaitu :
a. Litar Bersepadu - IC 555, IC 741 dan IC Muzik
d. Suis mikro
e. Mikrofon
f. Pembesar suara

3.1.1 Nama, Simbol dan Fungsi Komponen Elektronik

I. Litar Bersepadu (IC)
- Komponen ini digunakan dalam peralatan elektronik seperti mesin kira,
televisyen dan komputer
- Bentuk IC bergantung kepada fungsi dan jumlah pinnya
Binaan :
- IC mempunyai gabungan komponen elektronik seperti transistor,
perintang, diod dan pemuat
- wayar emas digunakan untuk menyambung serpihan pada pin-pin IC
SIMBOL LITAR BERSEPADU - IC

7 4

NE 555
6 3

2 1 5 SIMBOL IC NE 555
LITAR BERSEPADU - IC
1. Fungsi Pin 555 :
- Fungsi IC adalah untuk menjadikan litar yang kompleks menjadi
kecil saiznya dan menjimatkan ruang.
3. IC Muzik
- Mempunyai 3 kaki
- Contoh ic muzik ialah BT66T-19L atau 66T-68L
Keselamatan Penggunaan IC/Cara Penyimpanan
g. Elakkan terkena haba panas
h. Pastikan sambungan ic betul

3.1.2

B. SUIS MIKRO
- Berfungsi sebagai suis keselamatan
Binaan :
- Apabila pematerian dilakukan pada kaki COM dan NC, suis akan
bertindak sebagai suis tekan buka
- Suis akan berada dalam keadaan hidup jika tuil penolak tidak
ditekan.
SUIS MIKRO…
- Apabila pematerian dilakukan pada kaki
COM dan NO, suis akan bertindak sebagai
suis tekan tutup
- Suis dalam keadaan hidup jika tuil penolak
ditekan.
Fungsi:
- Ada 3 kaki iaitu kaki COM, kaki NO(normally
open) dan kaki NC(normally close)
- Kaki-kaki ini akan menentukan sama ada
suis mikro berfungsi sebagai suis tekan buka
atau suis tekan tutup
SIMBOL SUIS MIKRO…

NO NC

COM

GAMBAR SUIS MIKRO

3.1.3
C.MIKROFON
- Berfungsi mengesan gelombang bunyi dan
menukarkannya kepada gelombang elektrik
- Gelombang elektrik ditinggikan dengan penguat
(amplifier) dan dikeluarkan melalui pembesar
suara
- Pembesar suara akan menukarkan gelombang
elektrik kepada gelombang bunyi
Fungsi bahagian utama mikrofon :
g. Transduser – mengesan gelombang bunyi
h. Litar elektronik – alirkan arus elektrik dan
AMPLIFIER
terdapatnya gelombang bunyi
c. Penghadang angin – membenarkan angin
memasuki ke bahagian transduser.
SIMBOL MIKROFON

ATAU
MIKROFON…
Jenis Mikrofon (dibezakan mengikut jenis transduser yang
digunakan) :
a. Mikrofon gegelung bergerak
c. Mikrofon jenis pemuat
d. Mikrofon jenis karbon

3.1.4
D. Pembesar Suara
- Fungsi : menukarkan tenaga elektrik kepada tenaga
bunyi.
- Digunakan pada radio, tv dan telefon
Binaan
- terdiri daripada magnet, diafragma, gegelung dawai,
kerangka dan tamatan
Bagaimana pembesar suara berfungsi?
- Tenaga elektrik gegelung diafragma bunyi
SIMBOL PEMBESAR SUARA…
3.2 MEMBACA DAN MENTERJEMAH LUKISAN
SKEMATIK
- Lukisan skematik adalah lukisan susun atur
atau kedudukan komponen elektronik sesuatu
projek. Komponen digambarkan melalui
simbol.
- Lukisan skematik menjadi panduan semasa
pemasangan projek elektronik.
CONTOH LITAR SKEMATIK…
3.3 PENGHASILAN PROJEK ELEKTRONIK
LANGKAH-LANGKAH HASILKAN PROJEK :
3. Membentuk Kaki Komponen
- Membentuk kaki komponen menggunakan
playar muncung tirus
- Membengkokkan kaki komponen supaya
dapat dimasukkan ke dalam bod litar
6. Memasang Komponen Berpandukan Lukisan
Skematik / Lukisan Bergambar
- Apabila memasang komponen pada bod litar
perlu rujuk lukisan ini
- Komponen berkutub dipasang dengan betul
1. Menyemak Semula Kedudukan Komponen
Berpandukan Lukisan Skematik atau Lukisan
Bergambar
- Pastikan pemasangan betul supaya litar berfungsi
3. Memateri Semua Kaki atau Tamatan Komponen
Langkah-Langkah Memateri :
e. Panaskan alat pemateri
f. Bersihkan bit dengan span lembap
g. Pastikan alat pemateri cukup panas
h. Sentuh bit pada balapan bod litar dan kaki
komponen
i. Letakkan timah pemateri pada hujung bit dan timah
itu lebur
j. Elakkan pateri melimpah ke balapan lain – elak litar
pintas
k. Setelah selesai pematerian, letakkan alat pateri
pada pemegang alat pateri. Matikan suis.
1. Memotong Kaki Komponen yang Berlebihan
dengan Kemas menggunakan pemotong sisi.
2. Menguji Projek yang Telah Siap dan baiki Jika
Perlu
3. Membersih dan Menyimpan Alatan Tangan
dan Bahan
4. Aplikasi Projek
- Boleh digunakan dalam kehidupan seharian
 RINGKASAN PENGHASILAN PROJEK

Membentuk kaki komponen

Memasang komponen

Menyemak semula komponen

Memateri kaki komponen

Memotong kaki komponen

Menguji Projek

Membersih dan Simpan Alatan

Aplikasi Projek
Soalan objektif
1. kilo….
2.
3.
4.
5. 05763 – 04498 =
7. 33600 – 32370 = unit
8. 200 unit pertama X 0.218 =
800 unit X 0.258 =
230 unit X 0.278 =
1230 unit
1. 94070 – 93570 = 500 unit
2. 200 unit pertama X 0.218 =
300 unit berikutnya X 0.258 =
10. 23828 – 23545 = unit
 PILIHAN 1
• KEMAHIRAN TEKNIKAL :
B. ELEKTRONIK
C. ENJIN
D. PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN
BAB 1 : ELEKTRONIK
1.1 Nama, Simbol Dan Fungsi Komponen Elektronik

D. Litar Bersepadu (integrated circuit – IC) :

- terdiri daripada beberapa komponen elektronik yang
membentuk satu litar lengkap
- Fungsinya untuk mengecilkan saiz litar supaya menjimatkan
ruang.
Bentuk dan Jenis IC :
8. Kuasa rendah
9. Kuasa sederhana
10. Kuasa tinggi
SIMBOL IC PEMASA:
8

7
4

NE555
6
3

2 1 5
Binaan Litar Bersepadu (IC) :
- IC adalah gabungan transistor, perintang, diod
dan kapasitor
- Dibina daripada cip silikon/cip mikro
- Cip silikon ini diisi ke dalam set yang
dinamakan serpihan
- Lembaran emas digunakan untuk
menyambung serpihan
- Perumah/plastik logam digunakan sebagai
penutup serpihan
1.1.2 Susunan Nombor IC Pemasa
- Setiap pin IC ada fungsi tertentu seperti di bawah:
notch
titik
a h
e. Bumi h. Punca positif
b g
f. Picu g. nyahcas
g. Keluaran c f f. ambang
h. Set semula d e e. Voltan kawalan
masa
Fungsi Pin IC Pemasa NE555

pin
Cara Menentukan Nombor Pin IC atau Kaki IC
- IC dibezakan dengan kaedah label huruf dan
nombor pada IC tersebut
- Pin nombor 1 terletak pada sebelah kiri titik
atau notch
- Nombor pin lain mengikut turutan di bawahnya.

Kaedah Penyimpanan dan Pemasangan Pin IC

- Elakkan suhu tinggi dan voltan berlebihan
- Guna soket semasa memateri
- Pateri hanya pada soket IC
- Simpan IC dalam bekas plastik antistatik
1.1.3 Binaan Dan Tamatan Geganti
- Geganti adalah suis kawalan pada litar yang
berarus tinggi (lampu isyarat)
- Kendalian geganti dikawal oleh aruhan magnet
Binaan dan Fungsi Geganti
- Geganti terdiri daripada gegelung, armatur,
teras besi, plat sesentuh dan tamatan
- Apabila arus mengalir pada gegelung, aruhan
elektromagnet dihasilkan
- Arus gegelung armatur Teras besi Plat sesentuh

- Geganti dilabel dengan kadar voltan rendah

seperti 6V, 9V dan 12V.
 armatur
Plat sesentuh

Teras besi

gegelung

BAHAGIAN UTAMA GEGANTI

SIMBOL GEGANTI
 Jenis Geganti Tamatan Simbol
1. Kutub Tunggal Satu
Arah (SPST)
- Ada 4 kaki bernombor
- Tamatan gelung ialah
kaki nombor 1 dan 3
- Tamatan sesentuh
NO ialah kaki 2 dan 4

1. Kutub Tunggal Dua

Arah (SPDT)
- Tamatan gelung ialah
kaki no. 1 dan 3
- Tamatan sesentuh
NO ialah kaki 5 dan 2
- Tamatan sesentuh
NC ialah kaki 4 dan 2
Kendalian Geganti
2. Kendalian Litar Kawalan Terbuka
- Dalam keadaan suis S terbuka, arus tidak
mengalir melalui mentol kerana kaki 2
menyentuh kaki 4(kaki NC).
- Maka mentol tak menyala
2. Kendalian Litar Kawalan Tertutup
- Apabila suis S tertutup, arus akan
mengalir melalui gegelung geganti.
- Kaki nombor 2 yang bersentuhan dengan
kaki nombor 4(NC) akan bersentuh pada
kaki nombor 5 (NO).
- Arus akan mengalir dan menyala mentol.
1.2.1 APLIKASI PROJEK untuk tujuan tertentu mengikut tema seperti :
a. Tema kombinasi