SISTEM EJAAN KATA PINJAMAN DALAM BAHASA MELAYU

Oleh : Ahmad Khairul Amin bin Mukhatar

Norfatin Nadia binti Rozali

PENGARUH DARI BAHASA SANSKRIT

Pengaruh sanskrit amat dominan dalam Bahasa Melayu kerana agama Hindu 
adalah peradaban awal yang tiba di Kepulauan Tanah Melayu. Kedatangan agama
Hindu turut membawa banyak perkara baru dalam hal yang berkaitan agama. Bukti
Bahasa Melayu menerima pengaruh sanskrit terdapat dalam batu bersurat pada abad
ke-7.Selain itu, kedatangan agama Hindu turut membawa kitab Mahabrata dan
Ramayana yang sarat dengan ajaran agama. Keadaan ini sekaligus menyebabkan
bahasa sanskrit tersebar berikutan penyebaran agama Hindu. Aspek yang paling
banyak dipinjam ialah kosa kata, imbuhan dan sistem bunyi, walaupun pada peringkat
awal sistem tulisan turut dipinjam seperti tulisan yang terdapat di batu bersurat.

Sistem Ejaan bahasa Sanskrit terbahagi kepada dua:

 Imbuhan awalan
 Imbuhan akhiran

AWALAN BAHASA SANSKRIT.

 Awalan maha.

-Bentuk imbuhan ini adalah tetap walau apa pun kata dasarnya..

-Fungsi maha ialah menerbitkan kata sifat dan kata nama.

-Makna maha ialah memberi makna yang paling, atau yang paling besar.

-Contoh:
 a)kata sifat- maha besar, maha kuasa dan mahapengasih

b)kata nama-mahasiswa, mahaguru dan maharaja.

 Awalan swa-

-Fungsi imbuhan ini ialah menerbitkan kata sifat.

-Imbuhan ini membawa makna erti sendiri atau bagai diri sendiri.

-Contoh: swasta, swataja dan swadaya.

 Awalan tata-

-Bentuk imbuhan ini ialah menerbitkan kata nama.

-Imbuhan ini membawa makna pengertian, suatu peraturan atau susunan.

-Contoh:tatabahasa, tatasusila dan tatakerja

 Awalan pra-

-Bentuk imbuhan ini tidak berubah.

-Fungsi imbuhan ini ialah menerbitkan kata nama.

-Imbuhan ini membawa makna sebelum atau sesuatu yang menjadi syarat.

-Contoh:prasejarah, prauniversiti dan prakata.

Awalan tuna-

-Bentuk imbuhan ini tidak berubah.

-Fungsi imbuhan ini ialah mnerbitkan kata nama.

-Makna imbuhan ini ialah bererti dan tiada

 -Contoh:tunanetra (tidak bermata buta), tunakarya (tidak berpekerjaan
penggangur), tunasusila (pelacur), tunawisma (tak berumah).

 Awalan eka-, dwi-, tri- dan panca-.

-Fungsi imbuhan-imbuhan ini ialah membentuk kata sifat.

-Maksud imbuhan eka- ialah satu, dwi- ialah dua, tri- ialah tiga dan panca- ialah
lima.

-Contoh:

a) ekabahasa, ekasuku

b) dwibahasa, dwifungsi

c) tribahasa, trifungsi

d) pancasila, pancadelima.

Awalan Contoh
Sanskrit

maha- maha agung maha mulia maharani mahakarya

swa- swasambada swatantra swatenaga swalayan

tata- tatanegara Tataniaga tatacara tatahukum

pra- prasyarat prasiswazah prawacana prasarana

tuna- tunaanggota tunakarna - -

eka- ekamatra ekanada ekafungsi -

 dwi- dwiekonomi dwifungsi dwinada dwimotif

tri- tribulan triwindu triekonomi -

panca- pancaindera pancaragam pancawarna

AKHIRAN KATA SANSKRIT.

 Terdiri daripada –wan, -wati, -man. –nita.

-Akhiran ini tidak produktif.

-Bentuk –wan selepas konsonaon –a dalam kata dasar.

-Bentuk –wati menggantikan –wan dan –man dalam beberapa hal untuk
menunjukkan kata yang diterbitkan itu adalah kata terbitan.

-Fungsi akhiran –wan , -wati, dan –man ialah menerbitkan kata nama.

PENGARUH DARI ARAB-PARSI

Selepas agama Hindu, orang Melayu mula menerima pengaruh Islam pada 
akhir abad ke-13. Kedatangan agama Islam turut membawa pengaruh bahasa
Arab.Apatah lagi, setiap penganut agama Islam diwajibkan belajar kitab suci al-
Quran. Oleh kerana al-Quran diturunkan dalam Bahasa Arab, maka bahasa itu
mudah diterima ke dalam Bahasa Melayu.  Penyebaran agama Islam ini berlaku melalui
pendakwah, alim ulama, pedagang dan perkahwinan campur antara orang Melayu
dengan Arab. Seperkara lagi yang menyebabkan agama Islam mudah
berkembang  kerana ia bermula dari istana apabila golongan pemerintah lebih dahulu
menganut agama suci itu. 

Terdapat dua jenis imbuhan pinjaman ini

 Awalan
 Akhiran

 Awalan bi-
o bererti tidak dan digunakan untuk menerbitkan kata adjektif
o Penggunaanya amatlah terbatas
o Contoh: bilazim, biadab, binormal

 Akhiran –wi, -i
o Digunakan secara terbatas untuk menimbulkan bentuk kata adjektif
o Penggunaannya ditentukan oleh huruf akhir kata dasar,iaitu –wi yang
berakhir dengan vokal dan –i berakhir dengan konsonan
o Contoh: duniawi, azali, manusiawi, bahari

 Akhiran –iah
o Digunakan bagi membentuk kata adjektif yang membawa makna sifat
atau ciri.
o Contoh: alamiah, lahiriah, batiniah.
  Akhiran –in, -at, -ah
o Untuk menunjukkan kata nama bagi lelaki dan perempuan.
o Contoh: hadirin, munafik, hadirat, munafikat, muslimin,muslimat

PENGARUH INGGERIS DAN BELANDA

Penjajahan Inggeris di Tanah Melayu telah memberi banyak pengaruh kepada

masyarakat Malaysia.Salah satu pengaruh yang penting ialah penyerapan penggunaan
bahasa Inggeris dalam masyarakat Malaysia,sebagai bahasa pentadbiran, perniagaan
dan pendidikan.

Dengan analisa perkataan ini,sifatnya boleh didefinisikan bahawa perkataan

bahasa Inggeris dimasukkan dalam bahasa Melayu sejak zaman penjajahan sampai
sekarang terutamanya dalam bidang sains dan teknologi.

Imbuhan daripada Yunani-Latin-Inggeris

 Merupakan imbuhan asing yang paling banyak dibawa ke dalam bahasa Melayu
 Terbahagi kepada dua iaitu:

 Imbuhan awalan

 Imbuhan Akhiran

 Awalan pro-
o Digunakan untuk menunjukan tanda bersetuju,memihak atau menyebelahi
sesuatu pihak.
o Contoh: probarat, prokerajaan, promajikan
 Awalan anti-
o digunakan untuk menunjukan tanda melawan, membantah, menentang
atau tidak bersetuju.
o Contoh: antijirim, antikerajaan, antibiotik.
 Awalan poli-
o memberi pengertian banyak.
o Contoh: policakera, poliklinik, poliarca.

 Awalan auto-
o bermaksud secara bersendirian.
o Contoh: autocarta, autonomi, autograf

 Awalan sub-
o bermaksud sebahagian daripada keseluruhan.
o Contoh: subbidang, substandard, subkelas.

 Awalan supra-
o memberi maksud melebihi,mengatasi, atau merentasi.
o Contoh: supranasional, suprakelas, suprakategori.

 Akhiran –isme, -ik, -si, -al, -is

o Sebahagian besar daripada bentuk ini wujud dalam perkataan yang
dipinjam secara keseluruhan ke dalam bahasa Melayu.
o –isme: sosialisme, nasionalisme, kolonialisme.
o –ik : fonetik, logistik, linguistik.
 o –si : klasifikasi, revolusi, sensasi.
o –al : klinikal, praktikal, kritikal
o –is : ekonomis, praktis, sistematis.

Awalan/ Akhiran Contoh

pro- prokomunis propembangkang proaktif
anti- antikemajuan antipenjajah antisocial
poli- polinominal polifasa polisemi
auto- automorf autoglutinasi automatik
sub- subkategori subgolongan subsistem
supra- suprasegmen suprasistem supragolongan
-isme realisme kapitalisme idealisme
-ik fonemik siklik saintifik
-si polarisasi nasalisasi potensi
-al siklikal empirikal leksikal
-is magis kritis pragmatis

Ejaan dalam bahasa Melayu mempunyai beberapa peraturan khas:

 Penyesuaian huruf-huruf konsonan tertentu

Huruf Bahasa Inggeris  Bahasa Melayu

cs cent  sen
cylinder  silinder
c, cc  k carbon  karbon
classic  klasik
computer  komputer
cc  ks vaccine  vaksin

ph  f phoneme  fonem
graph  graf
qk quality  kualiti
technique  teknik

rh  r rhetoric  retorik
rhyme  rima
sc  sk scooter  skuter
telescope  teleskop
sch  sk scheme  skim
scholastic  skolastik

th  t anthropology  antropologi
theory  teori
x  ks express  ekspres
taxi  teksi

 Pengekalan/ pengguguran satu daripada gabungan huruf konsonan yang sama.

Huruf Bahasa Inggeris  Bahasa Melayu

b, bb  b barbecue  barbeku
lobby  lobi
 f, ff  f factor  faktor
traffic  trafik
g ,gg  g geology  geologi
aggressive  agresif
mm  m mammal  mamalia
n, nn  n neon  neon
tennis  tenis
p, pp  p passport  pasport
apple  epal
t, tt  t tractor  traktor
battery  bateri

 Penyesuaian huruf bagi gabungan dua huruf vokal.

Huruf Bahasa Inggeris  Bahasa Melayu

ea  i beaker  bikar
grease  gris
ee  i beer  bir
jamboree  jambori
ca  o cardboard  kadbod
coat  kot
ou  u coupon  kupon
serious  serius
ue  u tissue  tisu
ue  digugurkan catalogue  catalog
cheque  cek