REKABENTUK /

PEMBUATAN TERBANTU
KOMPUTER CAD/CAM
J4123
POLITEKNIK SULTAN
AZLAN SHAH

SISTEM KAWALAN

1
 PENGENALAN

• Terdapat 3 pengawal yang digunakan di

dalam perkilangan berautomatik iaitu:

1. Kawalan Berangka (NC)

2. Kawalan Berangka Berkomputer (CNC)
3. Kawalan Berangka Terus (DNC)

2
 KAWALAN BERANGKA (NC)

• Numerical Control (NC) merupakan

pengautomatan boleh aturcara peringkat
mesin, dengan kendalian perkakasan
mesin yang dikawal oleh kod-kod suruhan
tertentu (Kod G & M)

• Mula diperkenalkan pada 1952 di

Massachusette Institute of Technology
(MIT)

3
• Kelebihan kawalan berangka (NC):

1. Kadar pengeluaran kilang meningkat

2. Ketepatan & kejituan pengeluaran
produk tinggi
3. Mengurangkan kos di kawasan lot kerja
4. Kecekapan kilang dapat ditingkatkan
5. Masa pemesinan sesuatu produk dapat
dikurangkan

4
• Sistem NC terdiri daripada aturcara,
pengawal dan perkakasan mesin

• Aturcara mengandungi kesemua maklumat

yang diperlukan bagi menjalankan operasi
ke atas benda kerja sebelum disimpan @
dihantar ke pengawal

• Pengawal berfungsi menyimpan maklumat

aturcara dan mengawal serta menjalankan
operasi secara automatik.

5
• Perkakasan mesin digunakan untuk
membentuk benda kerja dengan
menggunakan mesin seperti melarik,
mengisar mengerudi dan sebagainya

• Mesin akan menjalankan operasi ke atas

benda kerja dengan menukarkannya ke
bentuk keluaran yang dikehendaki

6
SISTEM KAWALAN BERANGKA (NC)

PERKAKASAN
ATURCARA PENGAWAL
MESIN

7
 PERKAKASAN MESIN
• Mesin larik dan mesin kisar merupakan
perkakasan mesin utama yang boleh
dikawal secara berangka (NC)

• Selain itu mesin canai, mesin gerudi, mesin

pemasangan rivet, mesin kimpalan bintik
(spot welding) & mesin pemotongan
plasma juga boleh dikawal secara
berangka (NC)

8
 PLAT MUKA

KOKOT

BAHAN KERJA

TAILSTOCK

TOOL HOLDER

CUTTING TOOL

Kaedah pemasangan bagi operasi melarik bahan

kerja pendek
9
 CUK

BAHAN KERJA

PERKAKAS

Kaedah pemasangan bagi operasi melarik bahan

kerja pendek
10
 CUK

BAHAN KERJA

PENGGERUDI

TAILSTOCK

Kaedah pemasangan dan mata perkakas bagi operasi

penggerudian, penggerekan, pelulasan dan penguliran

11
PENGUMPAR PEMOTONG

BAHAN KERJA

MEJA

Kaedah mesin kisar mendatar

12
• Di dalam perkakasan mesin terdapat
mekanisme suapan (huluran) skru yang
bertujuan untuk membolehkan alat
pemotongan (tools) diletakkan pada
kedudukan laluan pemotongan yang
dikehendaki

• Contoh – mekanisme huluran skru

dilekapkan pada meja mesin kisar
membolehkan meja dilaraskan pada
kedudukan yang sesuai untuk melakukan
tindakan pemotongan

13
PEMEGANG INSANI

SKRU HULURAN

Rajah menunjukkan mekanisme huluran skru

14
MOTOR

Motor diigandingkan pada mekanisme huluran

skru bagi kawalan berangka
15
 ATURCARA NC
• Menggunakan pita tebuk sebagai
bahantara ingatan yang digunakan dalam
kawalan berangka (NC)

• Data disimpan dalam pita samada dalam

kod ASCII atau EIA

• 2 kaedah digunakan untuk mengaturcara

mesin NC – insani & terbantu komputer

16
• Aturcara insani digunakan bagi
mengaturcara mesin 2 paksi & 3 paksi
yang melibatkan operasi mudah

• Pengaturcara menghasilkan aturcara

dengan dengan meneliti lukisan
kejuruteraan dan menyediakan manuskrip
yang ditulis dalam bahasa mesin NC

17
• Penyediaan manuskrip perlu menyatakan:

1. Operasi yang mesti dijalankan ke atas

benda kerja
2. Jujukan operasi
3. Koordinat untuk melaksanakan operasi
4. Kadar suapan
5. Kelajuan pemotongan
6. Fungsi tambahan – cth: penggunaan
bahan penyejuk (coolant)

18
• Manuskrip dikeluarkan dalam bentuk pita
dengan menggunakan penebuk pita

• Penyediaan aturcara secara insani dan

penebuk pita menjadi sesuatu yang
membosankan sekiranya ia melibatkan
sejumlah besar operasi yang hendak
dilakukan

• Oleh itu bagi memudahkan kerja, aturcara

terbantu komputer digunakan sehingga
kini

19
 PENGAWAL NC
• Pengawal mesin NC biasanya dikenali
sebagai unit kawalan mesin (MCU) –
machine control unit

• Terdapat 2 jenis MCU dalam sistem NC

iaitu titik ke titik dan laluan berterusan
(kontur)

• Titik ke titik digunakan bagi menentukan

kedudukan dalam 2 dimensi

20
• Contoh penggunaan titik ke titik adalah:

Di dalam operasi menggerudi lubang.

Sebelum menggerudi, MCU akan
membolehkan perkakas mesin menentukan
titik koordinat X dan Y. Setelah itu
pengumpar di aturcara untuk bergerak dari
1 titik rujukan ke titik lain yang telah
ditetapkan. Kemudian pengumpar
diturunkan dan lubang digerudi. Selepas itu
pengumpar ditarik balik dan digerakkan ke
kedudukan berikutnya dan lubang digerudi.

21
 Dari kedudukan titik
rujukan (0,0), mata alat
(0,0) gerudi akan digerakkan
pada kedudukan lubang 1
(X1,Y1) dan lubang digerudi.
Di ikuti lubang berikutnya

Jarak Y Lubang 1 Lubang 2 Lubang 3

Jarak X
4

3 3 3 3

(X1,Y1) (X2,Y2) (X3,Y3)

(3,4) (6,4) (9,4) 22

• Manakala laluan berterusan digunakan
untuk penggunaan 2 dimensi dan 3
dimensi.

• Contoh penggunaan laluan berterusan

ialah dalam operasi melarik dan mengisar.
Perkakas pemotongan (tools) akan
bersentuhan terus menerus dengan benda
kerja ketika ia bergerak di antara titik
koordinat. MCU pada ketika itu akan
memastikan tools berada (terletak) di
kedudukan koordinat yang tepat dan
memberikan suatu laluan persis dari 1 titik
ke titik lain.

23
24
25
26
• Di dalam sebuah sistem, pengawal adalah
sebuah peranti yang mengaktifkan
pergerakan dengan memberikan arahan
untuk melakukan sesuatu.

• Contohnya : Menukar halaju dan kedudukan

• Terdapat 2 jenis sistem pengawal di dalam

kawalan berangka iaitu sistem gelung
terbuka dan gelung tertutup (suap balik)

27
• Sistem gelung terbuka adalah di mana satu
signal (isyarat) dilepaskan daripada
pengawal kepada motor (dalam satu arah
sahaja). Tiada signal kembali dari motor ke
pengawal.

• Stapper Motor merupakan satu contoh

aplikasi sistem gelung terbuka yang paling
baik. Satu isyarat dari pengawal ke motor
akan mengubah putaran motor pada satu
anjakan. Jika berlaku keadaan motor tidak
bergerak (berfungsi) pengawal akan
mengabaikannya.

28
GAMBARAJAH SISTEM GELUNG TERBUKA

29
Sistem NC gelung terbuka

30
• Sistem gelung tertutup – dikatakan sebagai
jika terdapat signal (isyarat) dikembalikan
dari motor ke pengawal. Sistem tersebut
dikatakan mempunyai isyarat yang
beroperasi dalam 2 arah.

• Sistem Kawalan Servo merupakan satu

contoh terbaik dalam sistem gelung
tertutup. Arahan dikeluarkan dari
pengawal ke motor & terdapat isyarat
balikan (Suapbalik) untuk mengawal &
memberitahu pengawal apa yang telah
berlaku.
31
GAMBARAJAH SISTEM GELUNG TERTUTUP

32
 Sistem NC gelung tertutup

2 laluan suapbalik digunakan. Laluan pertama

memberikan data kedudukan kepada pengawal.
Manakala laluan kedua membekalkan maklumat halaju
33
• Kawalan servo merupakan sejenis
pengawal gelung tertutup.

• Servo terdiri daripada beberapa peranti

yang berfungsi untuk memberikan isyarat
balikan (suapbalik)

• Contoh penggunaan sistem kawalan servo

ialah penentuan kedudukan (positon), arah
(direction) dan halaju (speed)

34
 SISTEM KAWALAN SERVO

Rajah ini menunjukkan konsep bagaimana

sistem kawalan servo berfungsi
35
 Merujuk kepada rajah tersebut, operasi
yang berlaku di dalam sistem kawalan
servo ialah

1. Arahan & isyarat dihantar melalui

pengawal servo

2. Pengawal servo akan meningkatkan &

menurunkan kuasa keluaran pada tahap
yang diperlukan

3. Apabila kuasa dibekalkan, motor akan

mula berpusing dengan berubahnya
kelajuan dan kedudukan

36
4. Ketika ini, beberapa peranti yang lain
seperti takometer, resolver & pengesan
(berfungsi sebagai penghantar isyarat
balikkan) juga bergerak bersama

5. Isyarat masukkan ini memberitahu

pengawal apa yang sedang dilakukan
oleh motor. Samada motor menjalankan
operasi seperti yang dikehendaki

6. Jika berlaku kekurangan pengawal,

dengan sendirinya ia akan mengubah
kuasa masukkan yang sesuai

37
 Contoh untuk memahami sistem kawalan
servo dengan lebih baik. Anggapkan
isyarat masukkan memerlukan bindu
berputar kepada 1000 rpm. Tetapi
berlaku masalah yang mana, putaran
hanya pada 900 rpm

1. Isyarat suap balik akan memberi

maklumat kepada pengawal bahawa
halaju bindu ialah 900 rpm

2. Pengawal seterusnya akan membuat

bandingan dengan isyarat masukkan &
mendapatkan nilai sisihan
38
3. Pengawal akan bertindak dengan
meningkatkan nilai voltan kepada motor
servo untuk mengurangkan sisihan
sehingga bandingan kedua-dua isyarat
adalah sifar

4. Servo terdiri daripada beberapa peranti

yang mengawal sesuatu bebanan.
Bebanan tersebut dapat dikawal dalam
pelbagai aspek seperti kedudukan, arah
& kelajuan

39
• Maka definisi sebenar sistem servo ialah :

SISTEM YANG TERDIRI DARIPADA

BEBERAPA PERANTI YANG MENGAWAL
KELAJUAN, ARAH & KEDUDUKAN
SESUATU BEBANAN

40
 Kamu telah mengetahui
bahawa NC merupakan
kawalan berangka. CNC
pula gabungan kawalan
berangka dengan komputer.
Jadi bagaimana pula
dengan DNC?

41
 DNC
• Merupakan singkatan kata bagi Distributed
(Direct) Numerical Control

• DNC ialah sistem CNC yang dihubungkan

melalui wayar / tanpa wayar secara terus
ke mesin

• DNC boleh terdiri daripada 1 komputer ke 1

mesin. Atau 1 komputer ke beberapa
mesin.

42
 KOMPUTER
PUSAT

MESIN MESIN MESIN MESIN MESIN

CNC 1 CNC 2 CNC 3 CNC 4 CNC 5
Menggunakan sebuah komputer pusat bagi
mengawal beberapa mesin CNC secara
berasingan 43
• DNC membolehkan pengautomatan kilang
berada pada tahap lebih tinggi. Seterusnya
dapat mengurangkan pengawasan yang
maksimum dalam memantau proses
pengeluaran

• Dengan adanya komputer pusat

penggunaan pita tebuk tidak diperlukan di
dalam DNC. Aturcara boleh dimuatkan ke
dalam ingatan pengawal bagi sesebuah
mesin apabila diperlukan

44
PERBEZAAN NC, CNC & DNC

• Terdapat 3 perbezaan utama:

1. Kata Singkatan

NC – Numerical Control
CNC – Computer Numerical Control
DNC – Distributed (direct) Numerical
Control

45
2. Struktur Sistem

NC CNC DNC

PROGRAM KOMPUTER KOMPUTER

SHEET

PITA DISKET CABEL /

TEBUK NETWORK

MESIN CNC MESIN CNC MESIN CNC

46
3. Fungsi Sistem

NC – Mengawal aturcara NC dan proses

pemesinan. Berhubung dengan mesin
melalui pita tebuk

CNC – Mengawal aturcara CNC dan

proses pemesinan. Berhubung dengan
mesin melalui disket

DNC – Mengawal aturcara dan proses

pemesinan dengan berhubung melalui
rangkaian kabel wayar @ tanpa wayar
47