TAJUK:

PERANAN PENGETUA
SEBAGAI PEMIMPIN
KURIKULUM

Institut Aminuddin Baki

Kementerian Pelajaran Malaysia
Sri Layang, Genting Highlands

1
 OBJEKTIF

Pada akhir sesi, peserta-peserta

sepatutnya boleh:

1. Membezakan antara pengurus

dengan pemimpin kurikulum di
sekolah.
2. Menjelaskan ciri-ciri sekolah
berkesan.
3. Menghuraikan peranan pemimpin
kurikulum di sekolah. 2
 KANDUNGAN

 Perbezaan antara pengurus dengan

pemimpin kurikulum.
 Konsep dan ciri-ciri sekolah berkesan.
 Peranan pemimpin kurikulum.

3
1. PENDAHULUAN

 Salah satu ‘core business’ sekolah

ialah berkaitan dengan kurikulum.
 Pengetua ialah orang yang diberi
tanggungjawab untuk memastikan
kurikulum diurus dengan licin.

4
Mengikut Seksyen 18 (1)
Akta Pendidikan 1996,
semua sekolah hendaklah
menggunakan Kurikulum
Kebangsaan.

5
Definisi Kurikulum Kebangsaan
Mengikut Akta Pendidikan 1996
… suatu program pendidikan yang termasuk
kurikulum dan kegiatan kokurikulum yang
merangkumi semua pengetahuan,
kemahiran, norma, nilai, unsur kebudayaan
dan kepercayaan untuk membantu
perkembangan seseorang murid dengan
sepenuhnya dari segi jasmani, rohani,
mental dan emosi serta untuk menanam dan
mempertingkatkan nilai moral yang diingini
dan untuk menyampaikan pengetahuan.
Peraturan 3 (1) PU(A) 531
6
 Matlamat

Objektif dan Bentuk

Keluaran Penilaian

Sumber P & P dan Kaedah

dan Bahan Komunikasi

Model Kurikulum
(Eraut, Goad dan Smith, 1975)

7
2. Jenis-jenis Kurikulum

• Kurikulum rasmi / formal

• Kurikulum pengajaran
• Kurikulum operasional
• Kurikulum pengalaman
• Kurikulum tersirat /
tersembunyi

8
 Kesan Kesan Kesan
Antecedents Implimentasi serta- Jangka Jangka
merta Pendek Panjang

Perubahan
diperlahankan
Saiz program
Infrastruktur berkurang secara
menghadapi beransur-ansur
Perancangan
tekanan kuat
Keputusan dan Menghadapi
Tekanan dibuat pelaksanaan
peristiwa di
untuk untuk yang segera luar jangkaan
perubahan berubah dalam bidang
yang luas Perubahan Struktur tradisi
tingkah laku menguasai
dikehendaki semula
Ketidak-
sanggupan
atau kelesuan

PELAKSANAAN PROGRAM YANG

BERMASALAH
(Havelock & Huberman, 1997)

9
3. SIAPAKAH PENGURUS?

Orang yang menjalankan

kerja-kerja organisasi dengan
cekap dan berkesan melalui
ahli-ahli organisasi.

10
4. SIAPAKAH PEMIMPIN?
Orang yang berupaya mempengaruhi atau
mengajak ahli-ahli organisasi supaya bersetuju
dengan rela hati melaksanakan kerja-kerja
organisasi dengan cekap dan berkesan [dari
definisi kepimpinan: Proses mempengaruhi
aktiviti-aktiviti sekumpulan orang dalam
organisasi ke arah penentuan dan pencapaian
matlamat organisasi (Stodgill, 1958) dan Aktiviti
mempengaruhi orang supaya mereka berusaha
secara sukarela ke arah mencapai matlamat
kumpulan (Terry, 1960)] .
11
 Leadership Versus
Management
Management is about coping with
complexity. Good management brings
about order and consistency by drawing
up formal plans, designing rigid
organization structures, and monitoring
results against the plans. Leadership, in
contrast, is about coping with change.
Leaders establish direction by developing
a vision of the future; then they align
people by communicating this vision and
inspiring them to overcome hurdles.

J.P. Kotter, “What Leaders Really Do” Harvard

Business Review, May-June 1990 12
5. MATLAMAT PENGURUSAN
KURIKULUM

 Untuk memastikan proses

pengajaran dan pembelajaran
berjalan lancar dan berkesan

13
1. APAKAH FUNGSI ASAS
PENGURUS KURIKULUM?
• Merancang (Planning)
• Mengelola (Organising)
• Memimpin (Leading)
• Mengawal (Controlling)

14
6.1 Aktiviti Dalam Proses Merancang
Kurikulum – menentukan aliran
tindakan
 Menetapkan objektif.
 Menentukan strategi-strategi untuk mencapai
objektif.
 Menyediakan program-program untuk mencapai
objektif.
 Menyediakan belanjawan.
 Menentukan prosedur pelaksanaan program.
 Penggubalan dasar pelaksanaan program.

15
 PENJANAAN STRATEGI MENGGUNAKAN
(TOWS Matriks)
STRENGTH
S1 – Guru mencukupi – 100% terlatih
S2 – Seorang guru cemerlang
Matematik
S3 – 60% guru yang mempunyai
sekurang-kurangnya 5 tahun
pengalaman mengajar
S4 – Memenangi Anugerah 3K
(2004)
S5 – Kemudahan fizikal baik dan
sempurna
WEAKNESS
W1 – Guru opsyen BI kurang berkesan
berdasarkan penyeliaan bilik darjah
W2 – 54% murid kurang berminat BI
W3 – 40% murid tidak menguasai 3M
W4 – Pencapaian murid dalam PKSR tahap II lebih
rendah daripada tahap I
W5 – Prestasi sukan olahraga rendah di peringkat
daerah
W6 – Blok bilik darjah yang digunakan oleh PPG
menimbulkan masalah kekurangan bilik
darjah

OPPORTUNITY
O1 – PIBG membiayai dan menyokong aktiviti penting S–O W–O
sekolah
O2 – Bantuan sumber daripada agensi luar seperti Bank
Rakyat, PDRM dan MDSA adalah baik
Strategies Strategies
O3 – Perpustakaan Awam, Dewan Suarah dan PKG
berdekatan
O4 – Terdapat jurulatih bertauliah (bola sepak, sepak

takraw, Taekwondo, kompang) di sekitar kawasan

THREATS
T1 – Adanya penyalahgunaan Kafe Siber S–T W–T
T2 – Kurang sokongan ibu bapa / penjaga dalam
program sekolah
T3 – Keadaan lalu lintas mengancam keselamatan murid
Strategies Strategies
T4 – Gangguan daripada pihak luar (budak nakal/’palau’)

16
PEMBINAAN PELAN TAKTIKAL

ISU STRATEGIK -Peratus kelulusan UPSR rendah 53% (2004)

MATLAMAT - Meningkatkan Peratus Kelulusan UPSR

STRATEGIK
INDIKATOR • 5A – 20%
PRESTASI (KPI) • Lulus – 95% menjelang 2010
- Peningkatan peratus kelulusan UPSR dari
OBJEKTIF 53% (2004) kepada 65% (2005)
• Wujudkan permuafakatan antara sekolah
STRATEGI dengan PIBG untuk meningkatkan prestasi
akademik
• Tambahkan masa pembelajaran murid

17
 PELAN TAKTIKAL
BIL PROGRAM/ T/JAW TEMPOH KOS/ OUT- INDIKATOR PELAN
PROJEK AB SUMBER PUT PRESTASI KONTIGENSI

65% peratus Program

1 KELAS GPK 1 7 BULAN RM - kelulusan dalam Mentor-Mentee
BIMBINGAN 7000.00 UPSR Percubaan utk pelajar
BERBAYAR 2005 lemah / tidak
hadir

2 BENGKEL GPK 1 2 HARI RM 60% waris pelajar Edaran bahan

MENJAWAB 1000.00 Tahun 6 hadir bengkel kpd
KERTAS waris
SOALAN
UPSR
BERSAMA
WARIS

3 GPK 1 1 BULAN RM Pelajar perlu

PROGRAM 500.00 menyelesaikan
LATIH TUBI minimum
20 set soalan

18
 PELAN OPERASI

Nama Projek : BENGKEL MENJAWAB KERTAS

SOALAN UPSR BERSAMA WARIS
LANGKAH PROSES KERJA T/JAWAB TEMPOH STATUS

1 Mesyuarat: GB 1 Hari
1.1 Ucapan GB
1.2 Bentang kertas konsep
1.3 Lantik AJK
1.4 Agih tugas
1.5 Tetap tarikh / Tempat
1.6 Bincang kos
1.7 Jemputan
1.8 Hal-hal lain
2 Persiapan: AJK 7 Hari
• Tempat Persiapan
• Bahan Bengkel Tempat
• Jadual Bengkel
• Instrumen Penilaian
Bengkel 19
 PELAN OPERASI (samb…)

Nama Projek : BENGKEL MENJAWAB KERTAS SOALAN UPSR

BERSAMA WARIS
LANGKAH PROSES KERJA T/JAWAB TEMPOH STATUS
3 Surat menyurat Setiausaha 7 hari
• Makluman ibu bapa
• Jawapan ibu bapa
• Fasilitator

4 • Tempahan Sajian AJK Sajian 1 hari

• Tempahan Cenderahati AJK Hadiah

5 Pelaksanaan AJK 2 hari

6 • Penilaian dan Post AJK 1 hari

Mortem
• Penyediaan Laporan

20
6.2 Aktiviti Dalam Proses Mengelola
Kurikulum – menyusun & mengaitkan
tugas
 Menubuhkan struktur organisasi seperti
JK Kurikulum dan Panitia Mata Pelajaran.
 Menetapkan perhubungan.
 Menyediakan senarai tugas guru mata
pelajaran.
 Memilih guru yang sesuai berdasarkan
kepada kelayakan / kepakaran.
 Menjalankan orientasi dan latihan.

21
6.3 Aktiviti Dalam Proses Memimpin
Kurikulum – tindakan ke arah
mencapai objektif

 Menurunkan kuasa.
 Memberi motivasi kepada guru-guru.
 Menyelaras program kurikulum.
 Menguruskan konflik dan perbezaan
dalam pendapat.
 Menangani perubahan.

22
6.4 Aktiviti Dalam Proses Mengawal
Kurikulum – menentukan kemajuan

 Mewujudkan sistem laporan maklum balas.

 Menetapkan piawai pencapaian prestasi
kurikulum.
 Menjalankan pemantauan / penyeliaan
pelaksanaan kurikulum.
 Menjalankan penilaian pengajaran dan
pembelajaran.
 Menjalankan tindakan pembaikan /
pembetulan.
 Memberi ganjaran.

23
7. APAKAH MAKSUD SEKOLAH
BERKESAN?

Sekolah yang pencapaiannya

melebihi jangkaan

24
8. CIRI-CIRI SEKOLAH
BERKESAN

8.1 Kepimpinan Pengetua

yang profesional
• Kepimpinan pengetua
yang profesional
• Pendekatan ‘partisipatif’
• Tegas dan bermatlamat.

25
8.2 Berwawasan dan mempunyai
matlamat bersama
• Ada matlamat yang jelas
• Amalan-amalan yang tekal
• Kesejawatan dan
kerjasama

26
8.3 Mempunyai persekitaran yang
menggalakkan pembelajaran
• Suasana pembelajaran
yang teratur dan selamat.
• Suasana kerja yang
menarik.

27
8.4 Memberi tumpuan kepada
pengajaran dan pembelajaran

• Memaksimumkan masa belajar.

• Penekanan terhadap akademik.
• Memberi tumpuan kepada
pencapaian.

28
8.5 Pengajaran yang bermatlamat

• Pengajaran yang berstruktur.

• Matlamat yang jelas.
• Amalan pengajaran dan
pembelajaran yang fleksibel.
• Organisasi yang cekap.

29
8.6 Memberi penghargaan dan
mempunyai hasrat yang tinggi

• Memberi penghargaan.
• Menjelaskan hasrat / harapan
yang hendak dicapai.
• Memberi cabaran intelektual.

30
8.7 Memberi
pengukuhan
• Memberi maklum balas
pencapaian dari semasa
ke semasa
• Memberi penjelasan
tentang peraturan sekolah

31
8.8 Membuat pemantauan
• Memantau prestasi murid
• Menilai prestasi sekolah
8.9 Memberi tanggungjawab kepada
murid-murid
• Menaikkan harga diri murid
• Memberi tanggungjawab
kepada murid
• Membuat kawalan ke atas murid
32
8.10 Wujud perkongsian rumah-
sekolah
• Penglibatan ibu bapa dalam
program akademik sekolah
8.11 Sekolah sebagai organisasi
pembelajaran
• Perkembangan staf yang aktif

33
9. APAKAH FUNGSI ASAS PEMIMPIN
KURIKULUM
 Mempengaruhi guru-guru supaya
mereka bersetuju melaksanakan
program-program kurikulum
secara sukarela.
 Bertindak sebagai pemimpin
instruksional (pengajaran).
34
9.1 Aktiviti Pemimpin Instruksional
 Merangka matlamat sekolah.
 Menerangkan matlamat sekolah.
 Memantau dan menilai
pengajaran guru.
 Menyelaras kurikulum.
 Memantau kemajuan murid.
 Mengawal masa pengajaran

35
Aktiviti Pemimpin Instruksional
(Sambungan)
 Sentiasa keterlihatan.
 Memberi ganjaran kepada guru.
 Menggalakkan perkembangan
profesionalisme guru-guru.
 Menyediakan insentif untuk murid.
(Model Kepimpinan Pengajaran
Hallinger, 1984)
36
Aktiviti Kepimpinan Instruksional
(Sambungan)
 Aktiviti kepimpinan instruksional boleh
dirumuskan kepada 3 aspek, iaitu:
* Menetapkan matlamat.
* Menjaga / mengawal proses
kurikulum (Proses Pengajaran dan
Pembelajaran).
* Mempupuk iklim pengajaran dan
pembelajaran
37
10. TINDAKAN PENGETUA UNTUK
MEMASTIKAN KEJAYAAN KURIKULUM

10.1 Memastikan Akta Pendidikan

1996 dipatuhi.
10.2 Merangka matlamat kurikulum.
10.3 Menyediakan kemudahan dan
kelengkapan untuk pengajaran
dan pembelajaran.
10.4 Memastikan guru-guru
berkebolehan mengajar.
38
TINDAKAN PENGETUA (Samb.)

10.5 Memastikan guru mengajar, murid

belajar.
10.6 Memastikan proses pengajaran dan
pembelajaran mengikut proses yang
betul.

39
Incompetence is the
persistent failure to:
 maintain discipline
 treat students properly
 impart subject matter effectively
 accept teaching advice from
superiors
 demonstrate mastery of subject
matter
 produce the intended or desired
results in the classroom 40
Methods to identify
incompetent teachers
 Supervision ratings and
observations
 Complaints from parents or

students
 Complaints from other

teachers
 Student test results
41
10.6.1 CARTA ALIRAN PROSES P & P

MULA

PERSEDIAAN

PENYAMPAIAN
PELAJARAN

UJIAN / PEPERIKSAAN

PEMULIHAN /
PEMBETULAN
TIDAK
OK?

YA

SIMPAN
REKOD

TAMAT

42
TINDAKAN PENGETUA (Samb.)

10.7 Memantau, menyelia dan menilai

pengajaran dan pembelajaran.
10.8 Mengawal tingkah laku murid.
10.9 Menjalankan tindakan pemulihan ke atas
proses pengajaran dan pembelajaran
yang bermasalah.
10.10 Menjelaskan kepada guru kandungan
Akta Pendidikan 1996 dan P.U.(A) 531.

43
10.10.1 Menjelaskan kepada semua
guru kandungan Akta
Pendidikan 1996. Perkara
yang perlu ditekankan ialah:

• Seksyen 18(1): Kurikulum

Kebangsaan hendaklah
digunakan di semua sekolah.

• Seksyen 19: Sekolah hendaklah

menyediakan murid untuk
peperiksaan yang ditetapkan.

44
10.10.2 Menjelaskan kepada semua guru
kandungan P.U.(A) 531.
Perkara yang perlu ditekankan ialah:

• Peraturan 7: Guru perlu

mengadakan sukatan pelajaran
yang diluluskan dan senarai nama
murid dalam sesuatu kelas yang
diajar untuk pemeriksaan.

• Peraturan 8: Guru hendaklah

menyimpan dan menyenggara
buku rekod mengajar.

45
• Peraturan 11(1): Guru hendaklah
mengajar mengikut sukatan
pelajaran yang diluluskan dan jadual
waktu yang diluluskan.

46
Peruntukan Waktu Minimum P & P Seminggu
Mengikut Akta Pendidikan 1996 (P.U.(A) 531):

 Menengah Rendah = 1640 minit

 Menengah Atas (Sains) = 1640 minit
 Menengah Atas (Sastera) = 1560 minit
 Sekolah Keb. (Tahap 1) = 1350 minit
 Sekolah Keb. (Tahap 2) = 1440 minit
 Sekolah J. Keb. (Tahap1) = 1350 minit
 Sekolah J. Keb. (Tahap2) = 1440 minit

47
 PENALTI
 Penalti untuk Peraturan 7 dan 8
ialah sebanyak RM 500.00.

 Penalti untuk Peraturan 11(1) ialah

sebanyak RM 5,000.00 atau tiga
bulan penjara atau kedua-duanya
sekali

48
10.10.3 Menjadi pakar rujuk kurikulum kepada
guru-guru dalam bidang kaedah,
pendekatan dan teknik pengajaran.

10.10.4 Menguasai teori-teori pengajaran dan

pembelajaran. Contoh:

a. “No non-academic activity

produced positive correlation
with achievement”(Davis, G.A.
& Thomas, M.A. 1989, Effective
schools and effective teachers,
Boston: Allyn & Bacon. Page 120)

49
a. Penggunaan masa P & P yang
berkesan: 15% untuk mengelola
kelas: 50% untuk interaksi guru-
murid; 35% untuk mengawas
dan menyelia kerja-kerja murid.

g. 80% masa untuk interaksi guru-

murid ialah untuk perkara
akademik.

50
d. Teknik pengajaran yang
menggunakan pelbagai pancaindera
menimbulkan minat serta dapat
mengekalkan ingatan murid.

e. Semakin kompleks sesuatu

pelajaran, semakin banyak
memerlukan penjelasan daripada
guru.

51
10.4.5 Kon Pengalaman Dale (1964)
Simbol lisan
Simbol penglihatan
Rakaman, radio dan gambar

Televisyen

Pameran

Lawatan (field trips)

Demonstrasi/tunjuk cara

Lakonan/main peranan

Penggunaan alat- alat dan

bahan-bahan sebagai model
dan bercorak 3 dimensi

Pengalaman langsung

52
10.4.6 Semakin banyak pelajaran yang
dikuasai, semakin tinggi
pencapaiannya.

10.4.7 Pencapaian murid akan

meningkat jika murid belajar
dengan bantuan guru.

10.4.8 Masa belajar di sekolah efektif

lebih banyak berbanding
dengan sekolah tidak efektif.
53
10.4.9 Kualiti pengajaran guru
mempunyai perkaitan yang
tinggi dengan pencapaian
akademik murid iaitu r = 0.47
(22.09%) (Fraser, B.J. 1989.
Research syntheses on school
and instructional effectiveness.
International Journal of
Educational Research, 13 (7):
707 - 719).

54
10.4.10 Pengajaran dengan
menggunakan kaedah
tutoran mempunyai perkaitan
dengan pencapaian murid
dalam mata pelajaran
matematik sebanyak
r = 0.60 (36.00%)
(Hartley, S.S, 1980. Instruction
in mathematics. Evaluation in
Education, 4:56 - 57)

55
10.4.11 JADUAL KORELASI BEBERAPA FAKTOR
DENGAN PENCAPAIAN AKADEMIK PELAJAR
B Faktor Jumlah Kajian Nilai Korelasi
il.
1. Program Pengukuhan 76 0.49
2. Kualiti Pengajaran 41 0.47
3. Kuantiti Pengajaran 110 0.38
4. Program Pemulihan 97 0.30
5. Latar Belakang Guru 65 0.29
6. Suasana Bilik Darjah 102 0.26
7. Membimbing 218 0.25
8. Menghafal 106 0.25
9. Kerja Rumah 44 0.21
10. Gaya Pengajaran Guru 264 0.20
11. Persediaan Awal Murid 430 0.18
12. Kaedah Simulasi 151 0.17
13. Kaedah Berbantuan Komputer 557 0.15
14. Penggunaan Media Pengajaran 657 0.14
15. Pengajaran Berpasukan 41 0.03
56
11. Merancang bersama guru-guru
program-program untuk
mempertingkat prestasi pelajaran
murid.
12. Mengkaji pelaksanaan P & P
semasa, serta mencadangkan cara-
cara mengatasi masalah P&P yang
sedang dihadapi.
13. Mengkaji keputusan ujian /
peperiksaan sekolah dan mengambil
tindakan pemulihan.
57
14. Membetulkan fungsi dan
perjalanan Panitia Mata Pelajaran
(Rujuk Surat Pekeliling Ikhtisas
Bil 4/1986, bertarikh 13 Mac
1986), Pengetua hendaklah
menjelaskan tentang:

58
14.1 Tujuan penubuhan Panitia
Mata Pelajaran
14.1.1 Memperbaiki dan meningkatkan
mutu dan keberkesanan
pengajaran dan pembelajaran.
14.1.2 Berikhtiar dan berusaha untuk
mendapatkan strategi-strategi
mengajar yang inovatif dan
boleh mendorong serta
menggerakkan kecenderungan
murid terhadap pengajaran
14.1.3 Memperbaiki prestasi murid
dalam peperiksaan.
59
14.2 Peranan Panitia Mata Pelajaran

14.2.1 Mendapatkan nota atau

laporan perlakuan calon
peperiksaan.
14.2.2 Mengkaji dan
menganalisis keputusan
peperiksaan.
14.2.3 Membincangkan strategi
bagi mengatasi masalah
pembelajaran murid.
60
15. Menggerakkan Pusat Sumber
Sekolah supaya berfungsi di
peringkat optimum.

3. Melaksanakan penyeliaan
P & P ( Rujuk Surat Pekeliling
Ikhtisas Bil. 3 / 1987 ).

61
17. Memastikan Proses Penilaian
Sekolah berjalan mengikut konsep
dan tujuannya.
Konsep Penilaian:
Proses menentu, mendapat dan
memberikan maklumat yang
berguna untuk membuat
pertimbangan mengenai tindakan
selanjutnya.
“Evaluation is not to prove, but to
improve”
62
18. Mengenal pasti keperluan
latihan staf dan menjalankan
latihan dalaman.

19. Menjalankan program khas

kurikulum, seperti klinik mata
pelajaran, kelas pemulihan
dan kelas pengayaan.

63
20. Bagaimanakah cara untuk
menjadi Pengetua yang
berkesan?
• Memahami dan patuh kepada
peraturan dan undang-undang.

• Berupaya mempengaruhi orang

lain supaya melaksanakan tugas-
tugas organisasi dengan cekap
dan berkesan.
64
21. Bagaimanakah untuk berupaya
mempengaruhi orang lain?

Memiliki:
• kuasa pakar
• kuasa rujukan
• kuasa sah
• kuasa paksa
• kuasa ganjaran

65
22. Bagaimanakah cara untuk memiliki
kuasa pakar dan kuasa rujukan?

• Untuk memiliki kuasa pakar,

seseorang itu hendaklah memiliki
ilmu yang banyak.
• Untuk memiliki kuasa rujukan,
seseorang itu hendaklah bertingkah
laku baik dan mengamalkan konsep
kepimpinan melalui teladan.

66
23. Kesimpulannya?

Pengetua sebagai pengurus dan

pemimpin kurikulum hendaklah:
• patuh kepada peraturan-peraturan
• mempunyai banyak ilmu
• mengamalkan konsep kepimpinan
melalui teladan.

67
RUJUKAN ASAS

 Davis, G.A. & Thomas, M.A. (1989). Effective

schools and effective teachers. Boston: Allyn
& Bacon.

 Jacobson, P.B., Reavis, W.C. & Logsdon, J.D.

(1963). The effective principal. 2nd. Ed. New
Jersey: Prentice-Hall, Inc.

68
Terima Kasih

69
 Pengarang asal:
Ishak bin Sin

Disunting dan dikemaskini oleh:

Ishak bin Sin
Shamsiah Mohd Shahar
Abas Awang
Tan Siew Eng
Chen yuen Fook

Bertarikh: 11 Disember 2001

Dikemaskini oleh:
Loh Ghee Juan

Bertarikh: 12 Ogos 2005

70