1.

Pengenalan

Perniagaan perkongsian ditubuhkan di bawah Akta perkongsian 1961. Mengikut akta ini,
perniagaan dimiliki antara dua hingga dua puluh pemilik dengan tujuan untuk
mendapatkan keuntungan atau sebarang faedah. Perniagaan perkongsian dikatakan lebih
besar daripada milikan tunggal kerana ia mempunyai lebih daripada seorang pemilik.
Pemilik perkongsian perlu berkongsi untuk mengikut kadar tertentu yang dipersetujui.
Perkongsian dikendalikan mengikut persetujuan atau kontrak yang dipanggil perjanjian
perkongsian. Antara perkara yang termaktub di dalam perjanjian ini adalah nama
perkongsian, ahli-ahli yang terlibat dalam pengurusan, sumbangan modal setiap
perkongsian dan harta-harta perkongsian.

Perniagaan perkongsian mempunyai ahli-ahli atau rakan kongsi. Rakan kongsi ialah
pemilik bersama perniagaan. Secara umum, jenis rakan kongsi dibahagikan menurut jenis
liabiliti yang mereka tanggung iaitu rakan kongsi am dan rakan kongsi terhad. Rakan
kongsi am ialah rakan yang liabitinya terhad. Terdapat beberapa jenis rakan kongsi dalam
perniagaan perkongsian:

1. Rakan kongsi senyap iaitu rakan kongsi yang menyumbangkan modal tetapi tidak
memainkan peranan penting dalam pengurusan. Mereka biasanya mempunyai jawatan
tetap di dalam perkhidmatan awam yang dilarang berniaga.
2. Rakan kongsi rahsia iaitu rakan kongsi yang tidak menyumbangkan modal dan
memainkan peranan penting dalam pengurusan tetapi tidak diketahui orang ramai kerana
kepentingan peribadi rakan kongsi tersebut.
3. Rakan kongsi tidur iaitu rakan kongsi yang tidak menyumbangkan modal dan tidak
aktif dalam pengurusan. Rakan kongsi ini wujud mungkin disebabkan perundangan
negara yang mewajibkan perniagaan luar mengambil rakyat tempatan sebagai rakan
kongsi.
4. Rakan kongsi namaan dan norminal iaitu rakan kongsi yang tidak menyumbangkan
modal tetapi membenarkan nama dan kedudukan mereka digunakan oleh perniagaan.

1
2. Penubuhan perkongsian

Seksyen 3(1) Akta Perkongsian 1961 mentakrifkan ‘perkongsian’ sebagai perhubungan

yang wujud di antara orang-orang yang menjalankan urusan bersama dengan tujuan untuk
mendapatkan keuntungan. Manakala 'perhubungan' bermaksud pihak yang menjalankan
urusan perniagaan bersama yang melibatkan dua atau lebih individu. Sehubungan dengan
itu, untuk mewujudkan sebuah perkongsian, ia perlulah ditubuhkan dengan mendaftarkan
penubuhannya di Suruhanjaya Syarikat Malaysia. Di samping itu, penubuhan perkongsian
ini boleh wujud dengan pelbagai cara. Antaranya ialah dengan persetujuan menjalankan
perniagaan antara dua individu. Persetujuan menjalankan perniagaan perkongsian berlaku
antara dua ahli perniagaan iaitu peniaga milik tunggal, tidak kira samada bentuk asal sama
ataupun tidak selepas bergabung, asalkan bersetuju untuk menjalankan perniagaan
bersama.

Secara umumnya, perkongsian ini ditubuhkan bertujuan mencari keuntungan, penambahan

modal, menggabungkan pengalaman dan berkongsi dalam menanggung risiko perniagaan.
Dalam penubuhan sesebuah perkongsian itu, telah disebut tentang bilangan ahli dalam
sesebuah perkongsian. Tetapi mengenai bilangan pekongsi dalam sesebuah perkongsian,
tiada klausa dalam Akta Perkongsian 1961 menyebut tentang bilangan maksimum
pekongsi. Akta ini cuma menyatakan bilangan minimum pekongsi iaitu dua orang.
Walaupun begitu, Seksyen 14(3)(b) Akta Syarikat ada menyatakan bilangan maksimum
pekongsi sesebuah perkongsian ialah 20 orang. Sehubungan dengan itu, entiti sesebuah
perkongsian juga dapat dilihat dari aspek perundangan, Dari aspek perundangan ,
perkongsian tidak dianggap entiti berasingan dengan pekongsi iaitu liabiliti tidak terhad. Ini
bermakna segala urusan yang dibuat oleh seseorang pekongsi akan mengikat perkongsian
keseluruhannya. Contohnya, jika pemiutang menuntut wang daripada perkongsian, setiap
pekongsi bertanggungjawab melunaskan hutang tersebut. Jika mana-mana pekongsi gagal
melunaskan tuntutan tersebut, pekongsi lain wajib membantu untuk melunaskannya.

2
3. Ciri-ciri perkongsian

Perniagaan Perkongsian ditubuhkan apabila modal digabungkan dan berlaku kerjasama

antara sekurang-kurangnya dua rakan kongsi. Dalam usaha niaga seperti ini, semua
rakan kongsi adalah pemilik bersama yang akan berkongsi segala agihan keuntungan atau
risiko. Sehubungan dengan itu, dalam penubuhan sesebuah perkongsian terdapat
beberapa ciri yang perlu diambil tahu yang merupakan tiang kepada penubuhan sesebuah
perkongsian.

Ciri-ciri perkongsian ialah yang pertama, tiada klausa dalam Akta Perkongsian 1961
menyebut tentang bilangan maksimum pekongsi, tetapi hanya menyatakan bilangan
minimum pekongsi iaitu 2 orang. Namun Seksyen 14(3)(b) Akta Syarikat ada
menyatakan bilangan maksimum pekongsi sesebuah perkongsian ialah 20 orang. Walau
bagaimanapun, bagi perniagaan berbentuk profesional seperti guaman, akauntan dan
arkitek, keahliannya boleh meningkat sehingga 50 orang. Ciri yang kedua ialah, merujuk
Seksyen 7, 8, 11 dan 12 Akta Perkongsian 1961, perkongsian tidak dianggap entiti
berasingan dengan pekongsi (liabiliti tidak terhad). Ini bermakna segala urusan yang
dibuat oleh seseorang pekongsi akan mengikat perkongsian keseluruhannya. Contohnya,
jika pemiutang menuntut wang dari perkongsian, setiap perkongsi bertanggungjawab
melunaskan tuntutan tersebut. Jika mana-mana pekongsi gagal melunaskan tuntutan
tersebut, pekongsi lain wajib membantu untuk melunaskannya. Selain daripada itu, ciri
yang ketiga ialah, perkongsian terikat dengan surat ikatan perjanjian di antara rakan
kongsi. Surat perjanjian perkongsian menentukan kuasa & tanggungjawab rakan kongsi
serta syarat-syarat lain. Setiap rakan kongsi dikehendaki menyumbangkan modal
mengikut nisbah modal yang dipersetujui dalam Artikel Perkongsian Keuntungan dan
kerugian diagihkan kepada rakan kongsi mengikut syarat-syarat dan nisbah modal yang
disumbangkan seperti dalam Artikel Perkongsian.

3
4. Perjanjian perkongsian

Kewujudan sesebuah perkongsian itu adalah hasil daripada beberapa perjanjian yang
dibuat. Perjanjian perkongsian adalah perlu bagi sesebuah perkongsian mengurus tadbir
perjalanan sesebuah perkongsian. Perjanjian perkongsian juga merupakan ikatan
perkongsian untuk memulakan perkongsian. Dalam ikatan perkongsian ini telah
ditetapkan beberapa perkara seperti hak setiap pekongsi, kewajipan dan tanggungjawab
setiap pekongsi.

Perjanjian perkongsian mempunyai tujuannya yang tertentu iaitu untuk mengelakkan

daripada salah faham yang mungkin timbul antara pekongsi pada masa hadapan dan
memastikan setiap pekongsi memainkan peranan seperti yang telah dipersetujui dalam
perjanjian. Sehubungan dengan itu, terdapat beberapa butiran yang terkandung dalam
perjanjian perkongsian. Antaranya ialah nama perkongsian, lokasi perniagaan, jumlah
serta nama pekongsi, kegiatan perniagaan yang dijalankan, tempat rekod perakaunan
disimpan, pentadbiran atau pengagihan kuasa dalam perkongsian, penentuan kadar
agihan untung atau rugi, peruntukan dan had ambilan bagi pekongsi dan kadar faedah
yang dikenakan, jumlah sumbangan modal setiap pekongsi, peruntukan kadar faedah atas
modal, gaji bagi pekongsi yang terlibat urusan harian perniagaan, harta perkongsian,
polisi perakaunan yang diikuti, jangka hayat perakaunan, bidang kuasa pekongsi, gaji,
bonus dan elaun pekongsi. Di samping itu juga terdapat perkongsian tanpa perjanjian di
mana urus tadbir sesuatu perkongsian dibuat berdasarkan Seksyen 26 Akta Pekongsian
1961. Huraian mengenai Subsekyen 26 Akta Perkongsian menerangkan bahawa pekongsi
berkongsi secara sama-rata ke atas keuntungan atau kerugian perkongsian, setiap
pekongsi berhak menerima faedah 8% setahun ke atas pendahuluan iaitu pinjamanan
yang diberikan kepada perniagaan perkongsian dan pekongsi berhak mendapat faedah
atas modal hanya setelah keuntungan ditentukan. Di samping itu juga, setiap pekongsi
berhak mengurus perniagaan. Akan tetapi tiada gaji diberi walaupun pekongsi terlibat
secara urusan harian perniagaan. Seorang pekongsi juga tidak diiktiraf tanpa persetujuan
semua pekongsi. Dalam huraian ini juga tertulis keputusan majoriti diterima sekiranya
wujud perbalahan berkenaan dengan perniagaan tetapi jika perkongsian ingin mengubah

4
aktiviti perniagaan, keputusan sebulat suara (100%) mesti diperolehi, serta buku dan
rekod perakaunan perkongsian disimpan di premis perniagaan. Setiap pekongsi berhak
untuk menyemak dan membuat salinan rekod tersebut. Jika pekongsi tidak membuat
sebarang perjanjian atau jika perjanjian dibuat tetapi tidak meliputi perkara-perkara
tertentu, peruntukan dalam Akta Perkongsian berkaitan dengan perkara-perkara di atas
adalah terpakai. Sesebuah perkongsian hanya perlu melaporkan penyata kewangan
kepada Lembaga Hasil dalam Negeri (LHDN) bagi tujuan taksiran cukai pekongsi.
Akaun bagi sesebuah perkongsian tidak perlu diaudit. Setiap pekongsi tidak boleh
membuka perniagaan yang sama dengan perniagaan yang dijalankan oleh perkongsian.
Seksyen 32 Akta Perkongsian 1961 memperuntukkan bahawa pekongsi yang
menjalankan perniagaan yang sama dengan perkongsian perlu membayar kepada
perkongsian semua keuntungan yang diperolehinya.

5
5. Akaun asas dalam perkongsian

Semua piawaian perakaunan digunakan di dalam perakaunan perkongsian. Kaedah

mengakaunkan urusniaga adalah sama seperti perniagaan tunggal. Hanya terdapat sedikit
perbezaan iaitu di dalam perakaunan perkongsian terdapat dua atau lebih akaun modal
dibuka, bergantung kepada bilangan pekongsi dan terdapat dua kaedah mengakaunkan
modal, pendapatan dan caj pekongsi iaitu kaedah modal berubah dan kaedah modal tetap.
Untuk kaedah modal berubah, baki akaun modal sentiasa berubah dari satu tempoh ke
satu tempoh. Di samping itu, setiap urusniaga berkaitan pekongsi seperti sumbangan
modal, pengeluaran modal, agihan untung atau rugi dan lain-lain dicatatkan ke akaun
modal dan ini menyebabkan baki akaun modal sentiasa berubah dari semasa ke semasa.
Manakala bagi kaedah modal tetap pula, perbezaan dibuat secara jelas pada akaun modal
di mana baki akaun tidak berubah, kecuali jika ada penambahan atau pengurangan modal.
Sehubungan dengan itu,urusniaga yang lain dibuat dalam akaun semasa. Ia mencatatkan
segala urusniaga hasil dan belanja berkaitan pekongsi seperti pembahagian untung,
ambilan, faedah atas ambilan, gaji dan lain-lain lagi.

Dalam akaun asas perkongsian ini, terdapat urusniaga-urusniaga yang berkaitan dengan
perkongsian. Antaranya ialah ambilan, faedah atas ambilan, pinjaman dari pekongsi, gaji
pekongsi, faedah atas modal, akaun pengagihan untung rugi dan kadar agihan untung
ataupun rugi. Untuk urusniaga yang pertama ialah ambilan. Ambilan terdiri daripada
ambilan tunai atau ambilan barang niaga. Ambilan akan menyebabkan pengurangan
ekuiti iaitu modal pekongsi. Sehubungan dengan itu, akaun ambilan dibuka dan pada
akhir tempoh, jumlah akaun ambilan dipindahkan ke bahagian debit akaun semasa atau
akaun modal di mana ia bergantung pada kaedah. Berikut ialah catatan berkenaan dengan
urusniaga ambilan:

Kaedah Modal Berubah 

Catatan Jurnal :
Debit Ambilan
Kredit Tunai (ambilan tunai) atau Belian (ambilan barangniaga - pada harga kos)

6
Pada akhir tempoh, 
Catatan Jurnal :
Debit Modal
Kredit Ambilan
 
Kaedah Modal Tetap
Catatan Jurnal :
Debit Ambilan
Kredit Tunai (ambilan tunai) atau Belian (ambilan barangniaga - pada harga kos)

Pada akhir tempoh,

Catatan Jurnal :
Debit Semasa
Kredit Ambilan

Manakala bagi urusniaga yang kedua ialah faedah atas ambilan. Dalam urusniaga ini, caj
akan dikenakan kepada pekongsi supaya mengurangkan ambilan yang dibuat untuk
kegunaan peribadi. Sehubungan dengan itu, kadar faedah tidak dinyatakan dalam Akta
Perkongsian 1961, dan ia hanya boleh dicaj sekiranya dinyatakan di dalam perjanjian
perkongsian. Berikut merupakan catatan dalam urusniaga faedah atas ambilan:

Kaedah Modal Berubah

Catatan Jurnal :
Debit Modal
Kredit Pengagihan untung rugi (faedah atas ambilan)
 
Kaedah Modal Tetap
Catatan Jurnal :
Debit Semasa
Kredit Pengagihan untung rugi (faedah atas ambilan)

7
Untuk urusniaga yang ketiga ialah pinjaman dari pekongsi. Mengikut seksyen 26(c) Akta
Perkongsian 1961, pekongsi yang memberi pinjaman kepada perkongsian berhak untuk
mendapat faedah 8% setahun. Namun, sekiranya sesebuah perkongsian itu mempunyai
perjanjian mengenai kadar faedah atas pinjaman, maka kadar faedah yang ada di dalam
perjanjian akan terpakai. Pinjaman yang diberi kepada perkongsian adalah untuk menjana
pendapatan perkongsian iaitu untuk operasi perniagaan. Maka, adalah wajar jika faedah
atas pinjaman dicatat di dalam akaun untung rugi, bukan akaun pengagihan untung rugi.
Berikut merupakan catatan dalam urusniaga pinjaman dari pekongsi:

Kaedah Modal Berubah

Catatan Jurnal :
Debit Untung rugi* (Faedah atas pinjaman)
Kredit Modal
 
Kaedah Modal Tetap
Catatan Jurnal :
Debit Untung rugi* (Faedah atas pinjaman)
Kredit Semasa

Urusniaga yang keempat ialah gaji pekongsi. Mengikut seksyen 26(f) Akta Perkongsian
1961, tiada seorang pekongsi yang layak mendapat gaji walaupun aktif terlibat dalam
urusan harian perkongsian. Namun, jika di dalam perjanjian perkongsian ada menyatakan
berkenaan dengan gaji bagi pekongsi yang aktif, maka pekongsi terbabit berhak untuk
mendapat gajinya. Berikut merupakan catatan bagi urusniaga tentang perkongsian:

Kaedah Modal Berubah

Catatan Jurnal :
Debit Pengagihan untung rugi (Gaji pekongsi)
Kredit Modal
 

8
Kaedah Modal Tetap
Catatan Jurnal :
Debit Pengagihan untung rugi (Gaji pekongsi)
Kredit Semasa

Bagi urusniaga yang kelima ialah faedah atas modal. Dalam urusniaga ini, Akta
Perkongsian 1961 tidak memperuntukkan faedah atas modal yang disumbangkan oleh
pekongsi. Logiknya, tidak adil jika jumlah sumbangan modal tidak sama tetapi pada
penghujung tempoh, keuntungan dibahagi sama rata. Sehubungan dengan itu, bagi
mengelak dari ketidakadilan ini, pekongsi boleh memasukkan syarat faedah atas modal di
dalam perjanjian perkongsian. Faedah atas modal menggalakkan pekongsi menyumbang
modal yang lebih besar. Berikut merupakan catatan tentang urusniaga faedah atas modal:

Kaedah Modal Berubah

Catatan Jurnal :
Debit Pengagihan untung rugi (faedah atas modal)
Kredit Modal
 
Kaedah Modal Tetap
Catatan Jurnal :
Debit Pengagihan untung rugi (faedah atas modal)
Kredit Semasa

Yang keenam ialah berkaitan dengan akaun pengagihan untung rugi. Ia dibuka selepas
penyediaan akaun untung rugi untuk menunjukkan bagaimana untung atau rugi bersih
diagihkan dikalangan pekongsi. Selain itu, ia juga mencatatkan segala pendapatan yang
diperolehi dan perbelanjaan yang perlu dibayar oleh setiap pekongsi. Berikut merupakan
catatan berkenaan dengan urusniaga untung rugi:

9
Catatan Jurnal (Pindahan untung bersih dari akaun untung rugi):
Debit Untung rugi
Kredit Pengagihan untung rugi

Sebelum agihan untung atau rugi, urusniaga seperti faedah atas modal, gaji pekongsi,
bonus, ambilan dan faedah atas ambilan akan dicatatkan ke akaun pengagihan untung
rugi. Setelah itu, agihan untung atau rugi dibuat mengikut kadar agihan rugi yang
dipersetujui. Jika keuntungan diperolehi, maka:

Catatan Jurnal :
Debit Pengagihan untung rugi (agihan untung)
Kredit Semasa (kaedah modal tetap) atau Modal (kaedah modal berubah)
 
Jika kerugian diperolehi, maka:
Catatan Jurnal :
Debit Semasa (kaedah modal tetap) atau Modal (kaedah modal berubah)
Kredit Pengagihan untung rugi (agihan rugi)

Urusniaga yang seterusnya ialah kadar agihan untung atau rugi. Mengikut seksyen 26(a)
Akta Perkongsian 1961, untung atau rugi yang terhasil akan diagihkan secara sama rata di
kalangan pekongsi. Namun, jika sesebuah perkongsian mempunyai perjanjian dan
menyebut kadar agihan untung atau rugi di dalam perjanjian, maka kadar inilah yang
akan diguna pakai. Kadar agihan ditentukan mengikut beberapa faktor, antaranya ialah
penglibatan pekongsi dalam perniagaan, jumlah sumbangan modal, kepakaran yang
dimiliki oleh pekongsi dan senioriti pekongsi.

10
6. Kemasukan pekongsi

Untuk memasukkan pekongsi ke dalam sesebuah pekongsian, prosedur-prosedurnya yang

tertentu perlu diiikuti. Terdapat beberapa perkara yang dipertimbangkan semasa
kemasukan pekongsi baru. Antara perkara-perkara tersebut ialah penilaian semula aset
dan penilaian nilai nama. Tujuannya ialah untuk menjaga kepentingan pekongsi lama dari
segi usaha mereka menubuhkan dan menjalankan perniagaan selama ini. Ia penting bagi
memastikan nilai sebenar perniagaan semasa kemasukan pekongsi baru.

Perkara pertama yang dipertimbangkan dalam kemasukan pekongsi ialah penilaian

semula aset. Aset perniagaan dinilai semula bagi menentukan nilai sebenar sebelum
kemasukan pekongsi baru. Ia ditentukan daripada nilai semasa aset ditolak dengan
liabiliti. Sehubungan dengan itu, nilai ini akan diguna oleh pekongsi lama untuk
menentukan berapa harga atau nilai yang perlu dibayar oleh pekongsi baru. Ini dapat
mengelakkan pekongsi baru mendapat faedah dari kenaikan nilai aset perniagaan tanpa
membayar premium tambahan. Sebaliknya, jika nilai semasa aset perniagaan jatuh
sebelum kemasukan pekongsi baru dan penilaian semula tidak dilakukan, maka pekongsi
baru akan menanggung kerugian tersebut. Satu akaun sementara iaitu akaun penilaian
semula aset akan dibuka apabila penilaian semula aset dilakukan. Tujuannya ialah untuk
merekod segala peningkatan dan penurunan nilai aset dan lain-lain pelarasan seperti
catatan tidak lengkap, belanja penilaian semula serta segala belanja atau hasil yang
tertinggal untuk dicatatkan dalam akaun untung rugi. Berikut merupakan tatacara
merekod penilaian semula aset:

Catatan Jurnal (aset yang mengalami kenaikan nilai):

Debit Akaun aset
Kredit Akaun penilaian semula aset

Catatan Jurnal (aset yang mengalami penurunan nilai): 

Debit Akaun penilaian semula aset
Kredit Akaun aset

11
Catatan Jurnal (Belanja yang belum direkod):
Debit Akaun penilaian semula aset
Kredit Akaun belum bayar (liabiliti)
 
Catatan Jurnal (Hasil yang belum direkod):
Debit Akaun belum terima (aset)
Kredit Akaun penilaian semula aset

Catatan Jurnal (Lebihan dalam penilaian semula aset):

Debit Akaun penilaian semula aset
Kredit Akaun modal/akaun semasa pekongsi lama (Mengikut nisbah agihan
untung rugi yang lama)
  
Catatan Jurnal (Kurangan dalam penilaian semula aset):
Debit Akaun modal/akaun semasa pekongsi lama (Mengikut nisbah agihan
untung rugi yang lama)
Kredit Akaun penilaian semula aset

Perkara yang kedua ialah tentang penilaian nilai nama. Nilai nama merupakan aset tidak
ketara tetapi boleh memberi keuntungan kepada perniagaan pada masa hadapan.
Contohnya seperti keupayaan atau kekuatan luar biasa dalam sesuatu kemahiran,
pengalaman, penyelidikan, kuasa monopoli, mutu pengeluaran atau mutu pekerja yang
baik dan lain-lain. Perbezaan antara nilai perkongsian sebagai entiti berterusan dengan
nilai keseluruhan aset perkongsian wujud selepas ditolak liabiliti. Dalam nilai nama ini
terdapat beberapa kepentingan. Antaranya ialah sebelum perubahan dibuat dalam
perkongsian, nilainama yang wujud dan tidak tercatat di dalam akaun perkongsian perlu
diiktiraf dan diagihkan kepada perkongsian lama terlebih dahulu. Selain itu, nilai nama
bertujuan untuk mengelak hak atau kepentingan tidak tercatat kepunyaan setiap pekongsi
lama dari berpindah kepada pekongsi baru tanpa sebarang premium. Maka, pengiktirafan
nilai nama perlu dibuat sebelum berlaku perubahan di dalam perkongsian yang

12
disebabkan oleh perubahan di dalam nisbah agihan untung dan rugi, persaraan, dan
kemasukan pekongsi baru.

Nilai nama ini mempunyai beberapa definasi. Definasi pertama ialah nilai keseluruhan
firma ditolak dengan nilai saksama aset ketara. Nilai keseluruhan firma diperolehi
melalui pelbagai cara antaranya melalui penilaian oleh penilai profesional. Definasi
kedua ialah persepsi masyarakat perniagaan terhadap sesebuah firma. Definasi ketiga
ialah nilai disebabkan oleh keupayaan atau kekuatan luar biasa dalam sesuatu kemahiran,
pengalaman, penyelidikan, kuasa monopoli, mutu pengeluaran atau mutu pekerja yang
baik dan lain-lain. Definisi keempat ialah nilai disebabkan ciri atau keadaan yang baik
bagi membolehkannya mendapat keuntungan luar biasa. Antara ciri-ciri nilai nama ialah
tidak boleh dilihat secara zahir, tidak memiliki ciri fizikal, tidak boleh dirasa dan
dipindah secara zahir, suatu kualiti yang abstrak dan sukar untuk meletakkan nilai ke
atasnya. Manakala sumber-sumber nilai nama pula terdiri daripada nama baik pemilik
seperti individu yang terkenal dan mempunyai reputasi yang baik, kualiti barang niaga
yang telah dikenali ramai, lokasi perniagaan yang baik, kuasa monopoli, lesen perniagaan
yang eksklusif seperti paten, jenama dan francais, dan memiliki kontrak strategik seperti
tender membekal makanan 15 tahun lamanya.

Dalam penilaian nilai nama terdapat kaedah pengiraan nilai nama. Antara kaedah yang
digunakan ialah purata untung bersih, purata wajaran, nilai bersih purata untung bersih,
untung luar biasa, anggaran keuntungan masa hadapan, pembayaran premium untuk
nilainama dan catatan perakaunan. Kaedah pertama, kaedah purata untung bersih
menggunakan purata untung bersih dan didarabkan dengan satu pemboleh ubah yang
dipanggil 'nombor tahun belian'. Kaedah kedua, kaedah purata wajaran menggunakan
purata untung bersih iaitu membahagikan jumlah untung beberapa tahun dengan angka
wajaran. Setelah purata untung diperolehi, ianya didarabkan dengan 'nombor tahun
belian'. Kaedah ketiga pula ialah nilai bersih purata untung bersih. Kaedah ini
menggunakan purata untung bersih ditolak dengan jumlah gaji pekongsi dan hasilnya
didarabkan dengan 'nombor tahun belian'. Manakala bagi kaedah yang keempat ialah
untung luar biasa. Kaedah ini mencadangkan nilai nama dikira melalui formula berikut:

13
 Purata untung bersih x
Tolak: Gaji pekongsi x
Tolak: Pulangan atas modal x
y
 
* y merupakan untung luarbiasa

Selain itu, kaedah kelima ialah anggaran keuntungan masa hadapan. Kaedah ini
mencadangkan nilai nama dikira melalui menolakkan keuntungan yang dianggar setahun
dengan gaji pekongsi dan nilai ini dipermodalkan pada kadar pulangan perniagaan dan
kemudian ditolak dengan jumlah harta bersih perniagaan. Manakala bagi kaedah keenam
ialah pembayaran premium untuk nilainama. Pekongsi baru yang menyertai perkongsian
perlu membayar sejumlah wang iaitu sebagai sumbangan modal dan premium. Premium
adalah ganti rugi kepada pekongsi lama kerana membenarkan pekongsi baru menyertai
perkongsian dan berkongsi untung atau rugi perniagaan di masa hadapan. Sehubungan
dengan itu, di dalam pembayaran premium untuk nilai nama ini terdapat beberapa kaedah
yang digunakan. Antaranya ialah pembayaran premium yang dibuat secara persendirian
tanpa melibatkan perkongsian, tiada rekod dibuat di dalam akaun perkongsian, wang
dibayar terus kepada pekongsi lama dan pembayaran premium dibuat melalui
perkongsian kepada pekongsi lama. Pembayaran premium dibuat terus kepada
perkongsian dan ianya tidak dikeluarkan. Bagi kaedah yang ketujuh ialah catatan
perakaunan. Kaedah ini terdiri daripada nilai nama tercatat dan nilai nama tidak tercatat.
Berikut merupakan catatan nilai nama tercatat dan nilai nama tidak tercatat:

Nilai nama Tercatat

Kesan drpd catatan ini, akaun nilainama akan wujud dalam kunci kira-kira. Kaedah
merekod adalah seperti di bawah:
 Catatan Jurnal:
Debit Akaun Nilainama
Kredit Akaun Modal Pekongsi
(Mengikut nisbah agihan untung dan rugi lama)

14
Nilai nama Tidak Tercatat
Kaedah ini sama seperti kaedah nilai nama tercatat tetapi terdapat catatan tambahan
seperti berikut:
 
Catatan Jurnal:
Debit Akaun Nilainama
Kredit Akaun Modal Pekongsi
(Mengikut nisbah agihan untung dan rugi lama).

Untuk menghapuskan nilai nama, akaun modal pekongsi didebitkan semula (termasuk
pekongsi baru) dan akaun nilai nama di kreditkan.
 
Catatan Jurnal:
Debit Akaun Modal Pekongsi
(Semua akaun modal pekongsi termasuk pekongsi baru di debit mengikut
nisbah agihan untung rugi yang baru)
Kredit Akaun Nilainama

15
7. Pembubaran perkongsian

Pembubaran dalam perkongsian ini wujud disebabkan oleh situasi-situasi tertentu.

Berdasarkan undang-undang perkongsian yang terpakai di Malaysia, situasi yang
menyebabkan sesebuah perkongsian itu dibubarkan diterangkan di dalam seksyen 35, 36
dan 37 Akta Perkongsian 1961. Seksyen 35 termaktub mengenai pembubaran kerana
kebankrapan, kematian atau penggadaian. Menurut seksyen ini, pembubaran adalah
tertakluk kepada sesuatu perjanjian di antara pekongsi, di mana perkongsian dibubarkan
berkaitan dengan semua pekongsi seperti kematian atau kebankrapan mana-mana
pekongsi. Selain itu juga, sesuatu perkongsian, atas opsyen pekongsi-pekongsi lain boleh
dibubarkan jika seseorang pekongsi itu membiarkan bahagian harta perkongsiannya
digadaikan di bawah Akta ini bagi hutangnya yang berasingan. Seksyen 36 pula adalah
mengenai pembubaran atas faktor perkongsian menyalahi undang-undang. Menurut
seksyen ini, suatu perkongsian adalah terbubar disebabkan berlakunya suatu kejadian
yang menyebabkan kesalahan undang-undang melalui urusan firma atau bagi anggota-
anggota firma itu yang menjalankannya dalam perkongsian. Bagi seksyen 37 pula adalah
berkaitan dengan pembubaran oleh mahkamah atas permohonan seseorang pekongsi.

Mahkamah boleh mendekrikan pembubaran perkongsian dalam hal-hal yang tertentu

iaitu apabila seorang pekongsi didapati gila atau dipernampakkan dan tidak sempurna
akal secara kekal sehingga memuaskan hati mahkamah. Dalam kedua-dua keadaan
tersebut, permohonan boleh juga dibuat bagi pihak pekongsi itu oleh komitinya, atau
sahabat wakil, atau orang yang mempunyai hak untuk campurtangan sebagaimana
seseorang pekongsi yang lain. Selain itu, pembubaran juga boleh berlaku apabila seorang
pekongsi selain daripada pekongsi yang mendakwa menjadi tidak upaya secara kekal
dengan sesuatu cara yang lain untuk melaksanakan bahagiannya bagi kontrak
perkongsian. Dalam seksyen 37 ini juga tercatat apabila seorang pekongsi selain daripada
pekongsi yang mendakwa telah bersalah atas sesuatu kelakuan yang mana pada pendapat
mahkamah, setelah perhatian diberikan kepada jenis urusan itu, ia boleh dikira akan
menjejaskan perjalanan urusan. Di samping itu juga, apabila seorang pekongsi, selain
daripada pekongsi yang mendakwa, dengan sengaja atau dengan kerap memungkiri

16
perjanjian perkongsian atau sebaliknya bertindak sedemikian dalam perkara yang
berhubungan dengan urusan perkongsian hingga tidak praktik bagi pekongsi atau
pekongsi-pekongsi lain menjalankan urusan perkongsian dengannya. Dalam seksyen ini
juga turut dinyatakan apabila urusan perkongsian itu hanya boleh menghasilkan kerugian
pada bila-bila masa, mahkamah berpendapat lebih adil dan saksama supaya perkongsian
itu dibubarkan.Walaubagaimanapun, Akta Perkongsian 1961 membenarkan perkongsian
diteruskan apabila berlakunya kebangkrapan, kematian atau penggadaian sekiranya di
dalam perjanjian perkongsian memperuntukkan kebenaran penerusan perkongsian
tersebut. Sekiranya berlaku kebangkrapan, kematian atau penggadaian, rakan kongsi
tersebut diletakkan statusnya sebagai bersara dan segala urusniaga persaraan diakaunkan.

Terdapat kes sesebuah perkongsian ditubuhkan bagi suatu tempoh yang ditetapkan dan
perkongsian itu dianggap terbubar apabila tempoh perkongsian itu tamat. Akan tetapi,
terdapat peruntukan di dalam akta yang membenarkan perkongsian itu diteruskan
sebagaimana disebutkan di dalam seksyen 29. Dalam seksyen 29(1) telah dinyatakan
bahawa jika suatu perkongsian yang diikat bagi suatu tempoh tetap diteruskan setelah
tempoh itu tamat, dan tanpa sesuatu perjanjian baru yang nyata, hak dan tugas pekongsi-
pekongsi adalah sama seperti pada masa tempoh itu tamat, sejauh mana ianya konsisten
dengan insiden perkongsian ikut kehendak. Manakala dalam seksyen 29(2) telah
menyebut tentang penerusan urusan oleh pekongsi-pekongsi atau beberapa daripada
mereka yang selalunya bertindak semasa tempoh itu, tanpa sesuatu penyelesaian atau
likuidasi hal-ehwal perkongsian adalah dianggap sebagai suatu penerusan perkongsian.
Sehubungan dengan itu, urutan dari seksyen 29 menyatakan, sesebuah perkongsian boleh
dibubarkan sekiranya satu notis pembubaran dikeluarkan oleh salah seorang rakankongsi,
namun ini tertakluk kepada sebarang peruntukan yang telah dipersetujui di dalam
perjanjian perkongsian. Sekiranya tiada peruntukan, maka seksyen ini terpakai. Dalam
seksyen 34 pula, ia berkaitan tentang pembubaran kerana penamatan atau notis. Menurut
seksyen ini, ia tertakluk kepada sesuatu perjanjian di antara pekongsi-pekongsi, bahawa
suatu perkongsian adalah dibubarkan jika dibuat bagi suatu tempoh tetap, dengan
tamatnya tempoh itu. Selain itu, jika dibuat bagi suatu duganiaga atau usaha, dengan
berakhirnya duganiaga atau usaha itu atau jika dibuat bagi suatu masa yang tidak

17
ditentukan, dengan seseorang pekongsi memberi notis kepada pekongsi atau pekongsi-
pekongsi lain mengenai niatnya untuk membubarkan perkongsian itu, maka terbubarlah
perkongsian. Di dalam pembubaran sesebuah perkongsian, terdapat beberapa implikasi.
Antara implikasi-implikasinya ialah, pemberhentian operasi perniagaan, penamatan
semua jenis urusniaga dalaman dan luaran perkongsian serta pembahagian aset yang
tinggal di kalangan rakan kongsi selepas pembayaran liabiliti. Dalam pembubaran
sesebuah perkongsian itu juga turut dinyatakan tentang pembahagian harta perkongsian
apabila berlaku pembubaran. Ketika pembubaran perkongsian, aset-aset perlu dijual bagi
mendapatkan tunai untuk menyelesaikan hutang.

Dalam seksyen 46 telah dinyatakan tentang kaedah-kaedah bagi membahagikan aset

setelah penyelesaian muktamad akan akaun dalam menyelesaikan akaun-akaun di antara
pekongsi-pekongsi selepas pembubaran perkongsian. Kaedah-kaedah berikut hendaklah
tertakluk kepada apa-apa perjanjian yang harus dipatuhi. Antaranya ialah kerugian,
termasuk kerugian dan kekurangan modal, yang mana perlu terlebih dahulu dibayar
daripada keuntungan, kemudian daripada modal dan akhirnya jika perlu oleh pekongsi-
pekongsi secara individu mengikut kadar yang mereka berhak berkongsi keuntungan dan
aset firma itu, termasuk jumlah yang ada yang dicarumkan oleh pekongsi untuk
menggantikan kerugian atau kekurangan modal yang perlu digunakan dengan cara dan
susunan tertentu. Antara cara dan susunannya ialah membayar hutang dan liabiliti firma
itu kepada orang-orang yang bukan pekongsi di dalamnya, membayar kepada setiap
pekongsi menurut kadar apa yang harus dibayar oleh firma kepadanya bagi pendahuluan
dengan dibezakan daripada modal, membayar setiap pekongsi menurut kadar apa yang
kena dibayar oleh firma kepadanya berkenaan dengan modal dan residu terakhir, jika ada,
hendaklah dibahagikan di antara pekongsi-pekongsi mengikut kadar yang keuntungan
boleh dibahagikan. Di samping itu, terdapat beberapa tindakan yang perlu diambil
semasa berlakunya sesuatu pembubaran perkongsian. Apabila berlaku pembubaran,
terdapat banyak urusan yang perlu diselesaikan bagi memastikan penutupan perniagaan
perkongsian dilakukan dengan sempurna. Di antara tindakan yang perlu dilakukan bagi
menyelesaikan urusan pembubaran ialah penjualan aset untuk wang tunai, pengambil
alihan aset bagi membayar tuntutan rakan kongsi, penjelasan akaun-akaun penghutang,

18
membayar belanja pengurusan aset bagi tujuan pembubaran iaitu belanja realisasi,
pembayaran kepada pemiutang, belanja terakru dan pinjaman luar, pembayaran kepada
rakan kongsi bagi pinjaman yang diberikan, rakan kongsi mengambilalih tugas mengutip
hutang atau membayar pemiutang, pengiraan keuntungan atau kerugian semasa realisasi,
penutupan akaun semasa rakan kongsi dan penutupan serta pembayaran tuntutan akaun
modal rakan kongsi.

Dalam pembubaran perkongsian ini terdapat prosedur untuk membuat perakaunan. Bagi
tujuan memperakaunkan pembubaran perkongsian, langkah-langkah merealisasikan aset
atau penjualan dan penyelesaian akaun aset untuk tunai akan dilakukan melalui akaun
yang dipanggil akaun realisasi. Terdapat dua kaedah untuk merealisasikan aset
perniagaan iaitu kaedah jumlah dan kaedah baki. Bagi kaedah jumlah, ia dibuat dengan
cara menutup semua akaun aset tetap dan aset semasa kecuali akaun tunai dan akaun
bank pada nilai yang terdapat di dalam buku melalui pemindahan ke akaun relisasi dan
sebarang penjualan untuk tunai atau pengambilalihan oleh rakankongsi dibuat di akaun
realisasi. Kaedah baki pula ialah semua urusan penjualan atau pengambilalihan aset akan
dibuat di akaun aset dan baki dari urusan realisasi berbanding nilai buku dipindahkan ke
akaun realisasi. Berikut ialah urutan penutupan buku perkongsian:

Kaedah Jumlah
Semua akaun aset tetap dan aset semasa (kecuali akaun tunai dan akaun bank) ditutup
pada nilai buku dengan memindahkannya ke akaun realisasi.
 
Catatan Jurnal :
Debit Akaun Realisasi xx
Kredit Akaun Aset Tetap/Aset Semasa xx
(Nilai aset tetap ialah kos tolak peruntukan susutnilai)
 

19
Kaedah Baki
Pada peringkat ini tiada pindahan akaun atau penutupan akaun dibuat. Sehubungan
dengan itu, jualan aset dibuat adalah bertujuan untuk mendapatkan wang tunai untuk
digunakan sebagai pembayaran hutang piutang perkongsian dan pembayaran tuntutan
rakan kongsi. Langkah pertama ialah memindahkan akaun peruntukan susut nilai dan
akaun hutang ragu ke akaun aset berkenaan bagi tujuan mendapatkan nilai buku aset
berkenaan.
 
Catatan Jurnal :
Debit Akaun Aset xx
Kredit Akaun Peruntukan Susutnilai xx
Kredit Akaun Peruntukan Hutang Ragu xx

Selepas pemindahan akaun-akaun ini barulah proses penjualan aset atau kutipan hutang
direkod dan ianya bergantung kepada kaedah catatan yang dibuat sebagaimana
diterangkan di bawah:

Kaedah Jumlah
Catatan Jurnal :
Debit Akaun Bank atau Tunai xx
Kredit Akaun Realisasi xx
 
Kaedah Baki
Catatan Jurnal :
Debit Akaun Bank atau Tunai xx
Kredit Akaun Aset Yang Dijual xx
(Kredit akaun penghutang bagi kutipan penghutang)

20
Baki jualan aset boleh dibahagikan kepada dua keadaan, sama ada menguntungkan iaitu
jualan (kredit) lebih dari nilai buku (debit) atau sebaliknya merugikan iaitu nilai buku
(debit) lebih dari jualan (kredit).
 
Sekiranya menguntungkan,
Catatan Jurnal :
Debit Akaun Realisasi xx
Kredit Akaun Aset xx
 
Sekiranya merugikan,
Catatan Jurnal :
Debit Akaun Aset xx
Kredit Akaun Realisasi xx

Sehubungan dengan itu, rakan kongsi juga boleh mengambil alih aset. Rakan kongsi
melalui persetujuan rakan kongsi yang lain boleh mengambil alih aset yang dipersetujui
bagi tujuan mengurangkan tuntutan modalnya pada nilai yang dipersetujui. Berikut ialah
akaun pengambilalihan aset oleh rakan kongsi melalui dua kaedah iaitu kaedah jumlah
dan kaedah baki.

Kaedah Jumlah
  
Catatan Jurnal :
Debit Akaun Modal Rakankongsi xx
Kredit Akaun Realisasi xx
 
Kaedah Baki
  
Catatan Jurnal :
Debit Akaun Modal Rakankongsi xx
Kredit Akaun Aset xx

21
Dalam pengambil alihan aset oleh rakan kongsi, baki pengambil alihan aset boleh berada
dalam dua keadaan, sama ada menguntungkan iaitu nilai diambilalih (kredit) lebih dari
nilai buku (debit) atau sebaliknya merugikan iaitu nilai buku (debit) lebih dari nilai
diambil alih (kredit).
 
Sekiranya menguntungkan,
Catatan Jurnal : 
Debit Akaun Realisasi xx
Kredit Akaun Aset xx
 
Sekiranya merugikan,
Catatan Jurnal :
Debit Akaun Aset xx
Kredit Akaun Realisasi xx

Dalam penjelasan atau penerimaan bayaran akaun penghutang, jumlah wang yang
diterima hasil kutipan dari penghutang akan mengurangkan masalah kewangan semasa
pembubaran tetapi agak sukar untuk mengutip hutang dari pelbagai penghutang dengan
kadar yang segera. Untuk menggalakkan penghutang membayar hutang dengan kadar
yang segera, langkah yang boleh diambil ialah memberikan diskaun bagi pembayaran
hutang dan terdapat banyak kes di mana penghutang gagal membayar hutangnya dan ini
dikenali sebagai hutang lapuk. Berikut ialah catatan perakaunan bagi akaun penghutang
apabila penghutang membuat bayaran:

Kaedah Jumlah
Catatan Jurnal :
Debit Akaun Bank atau Tunai xx
Kredit Akaun Realisasi xx
 
Bagi kes di mana diskaun diberi dan hutang lapuk, tiada rekod penutupan diperlukan dan
hanya catatan pada bahagian di atas sahaja diperlukan.

22
Kaedah Baki
Catatan Jurnal :
Debit Akaun Bank atau Tunai xx
Kredit Akaun Penghutang xx

Di samping itu, diskaun yang diberikan kepada penghutang dan penghutang yang gagal
membayar juga turut dicatat atau direkod. Berikut adalah rekod tentang diskaun yang
diberikan kepada penghutang dan penghutang yang gagal membayar:

Catatan Jurnal (diskaun):

Debit Akaun Realisasi xx
Kredit Akaun Penghutang xx
 
Catatan Jurnal (hutang lapuk):
Debit Akaun Realisasi xx
Kredit Akaun Penghutang xx

Sehubungan dengan itu, dalam pembubaran perkongsian ini terdapat istilah belanja
realisasi. Belanja realisasi ialah belanja yang perlu dibayar atau dikenakan bagi tujuan
penjualan aset dan kos pembubaran seperti yuran akauntan, upah mengutip hutang dan
lain-lain. Sama ada menggunakan kaedah jumlah atau kaedah baki, catatan belanja
realisasi adalah sama. Berikut ialah catatan mengenai belanja realisasi:
 
Catatan Jurnal :
Debit Akaun Realisasi xx
Kredit Akaun Bank (Sekiranya perkongsian membayar secara tunai) xx
Kredit Akaun Modal (Sekiranya dibayar oleh rakankongsi) xx

Selain daripada itu juga, dalam pembubaran perkongsian ini turut disebut tentang
pembayaran kepada pemiutang, belanja terakru dan pinjaman luar. Pembayaran kepada

23
pemiutang, belanja terakru dan pinjaman luar adalah suatu kemestian dan mesti
diselesaikan dahulu sebelum pengagihan tunai kepada rakan kongsi dibuat. Terdapat kes-
kes di mana pihak pemiutang akan memberikan diskaun bagi jumlah terhutang yang perlu
dibayar bagi menggalakkan penghutang membayar dengan kadar segera dan
menyelesaikan semua jumlah tertunggak. Berikut ialah catatan mengenai pembayaran
kepada pemiutang, belanja terakru dan pinjaman luar:

Catatan Jurnal :
Debit Akaun Pemiutang xx
Debit Akaun Belanja Terakru xx
Debit Akaun Pinjaman Luar xx
Kredit Akaun Bank atau Tunai xx

Catatan di atas bagi merekod bayaran liabiliti secara tunai. Sekiranya, diskaun diberi oleh
pemiutang, catatan berikut perlu dibuat:
  
Catatan Jurnal :
Debit Akaun Pemiutang xx
Debit Akaun Belanja Terakru xx
Debit Akaun Pinjaman Luar xx
Kredit Akaun Realisasi xx

Sekiranya liabiliti atau pemiutang diambil alih oleh rakan kongsi iaitu rakan kongsi
mengambil alih tugas membayar pemiutang, catatan berikut perlu dibuat:
  
Catatan Jurnal :
Debit Akaun Pemiutang xx
Debit Akaun Belanja Terakru xx
Debit Akaun Pinjaman Luar xx
Kredit Akaun Modal Rakankongsi xx

24
Bagi pembayaran kepada rakan kongsi ke atas pinjaman yang diberikan, rakan kongsi
yang memberikan pendahuluan atau pinjaman kepada perkongsian akan dibayar jumlah
yang perniagaan terhutang kepadanya selepas liabiliti luar dibayar. Berikut ialah catatan
bagi pembayaran kepada rakan kongsi bagi pinjaman yang diberikan:
  
Catatan Jurnal :
Debit Akaun Pinjaman Rakankongsi xx
Kredit Akaun Bank xx

Bagi keuntungan atau kerugian realisasi, setelah semua urusan penjualan aset, kutipan
hutang dan penyelesaian liabiliti dibuat, akaun realisasi akan ditutup bagi menentukan
realisasi yang dibuat menguntungkan atau merugikan. Jika jumlah kredit melebihi jumlah
debit akaun realisasi, maka perkongsian itu membuat keuntungan semasa realisasi dan
sebaliknya kerugian dialami apabila jumlah debit melebihi jumlah kredit akaun relisasi.
Proses realisasi merupakan suatu proses urusniaga modal dan keuntungan atau kerugian
di atas merupakan keuntungan modal atau kerugian modal. Oleh itu, keuntungan realisasi
atau kerugian realisasi akan dipindahkan ke akaun modal rakan kongsi. Berikut ialah
catatan akaun mengenai keuntungan dan kerugian realisasi:

Catatan Jurnal (keuntungan realisasi):

Debit Akaun Realisasi xx
Kredit Akaun Modal xx
 
Catatan Jurnal (kerugian realisasi):
Debit Akaun Modal xx
Kredit Akaun Realisasi xx

Bagi penutupan akaun semasa rakan kongsi, setelah semua urusan penjualan aset dan
pembayaran liabiliti diselesaikan, langkah terakhir semasa pembubaran ialah menentukan
jumlah tuntutan rakan kongsi ke atas peniagaan. Bagi mengira jumlah tuntutan modal,
akaun semasa rakankongsi perlu ditutup ke akaun modal seperti berikut:

25
Catatan Jurnal (jumlah kredit melebihi jumlah debit akaun semasa):
Debit Akaun Semasa xx
Kredit Akaun Modal xx

Catatan Jurnal (jumlah debit melebihi jumlah kredit akaun semasa):

Debit Akaun Modal xx
Kredit Akaun Semasa xx

Manakala untuk penutupan dan pembayaran tuntutan akaun modal rakan kongsi, langkah
yang terakhir di dalam pembubaran perkongsian ialah menyelesaikan tuntutan modal
rakan kongsi ataupun tuntutan perkongsian kepada rakan kongsi disebabkan kekurangan
akaun modal. Penyelesaian yang dimaksudkan ialah sekiranya akaun modal rakan kongsi
berbaki kredit, ini memberi makna perkongsian perlu membayar tunai kepada rakan
kongsi bagi tuntutannya. Sebaliknya, jika akaun modal rakan kongsi berbaki debit, rakan
kongsi perlu membawa masuk tunai bagi membayar jumlah yang terhutang olehnya
kepada perkongsian. Catatannya adalah seperti berikut:

Catatan Jurnal (akaun modal berbaki kredit):

Debit Akaun Modal xx
Kredit Akaun Bank xx
 
Catatan Jurnal (akaun modal berbaki debit):
Debit Akaun Bank xx
Kredit Akaun Modal xx

Dalam pembubaran perkongsian ini turut dinyatakan tentang peraturan Garner Lawan
Murray. Bagaimanakah untuk menyelesaikan masalah pekongsi yang mempunyai baki
debit akaun modal (kekurangan modal) dan pekongsi tersebut tidak mampu menyediakan
tunai yang mencukupi bagi menampung kekurangan akaun modalnya, seterusnya
pekongsi tersebut diisytiharkan muflis? Penyelesaiannya ialah pekongsi-pekongsi lain
akan membantu menampung kekurangan tersebut. Bagi menyelesaikan masalah ini,

26
rujukan kepada kes perundangan yang terkenal iaitu Garner lawan Murray (1904) perlu
dibuat. Keputusan yang dibuat oleh hakim yang mengadili kes ini bertentangan dengan
prinsip umum yang diterima pakai iaitu pengagihan menurut kadar pengagihan untung
rugi yang dipersetujui. Di dalam kes ini diputuskan bahawa baki defisit modal pekongsi
yang tidak mampu membayar tunai (muflis) bagi menampung defisit tersebut haruslah di
bahagikan di kalangan pekongsi lain mengikut nisbah modal terakhir pekongsi, iaitu baki
yang ditunjukkan di dalam akaun modal dari penyata kewangan terkini. Dua syarat utama
bagi menggunakan peraturan Garner lawan Murray ialah baki modal pekongsi mestilah
debit, dan pekongsi itu tidak mampu menyediakan tunai bagi menampung kekurangan
modal tersebut.

Penentuan nisbah modal akhir dipersetujui adalah mengelirukan dan memerlukan

pemerhatian yang teliti. Terdapat dua kemungkinan bagi memilih nisbah tersebut iaitu
sama ada baki akhir modal selepas realisasi aset atau pun baki akhir akaun modal di
dalam penyata kewangan terakhir sebelum pembubaran dibuat. Banyak pendapat
menyatakan baki akhir modal dipersetujui ialah merujuk baki akaun modal di dalam
penyata kewangan terakhir sebelum pembubaran dibuat. Di dalam perbincangan di atas,
pembubaran perkongsian dibuat pada sesuatu tarikh dengan andaian semua aset dapat
dijual sekaligus. Pada realitinya situasi ini amat jarang dan sukar untuk terjadi kerana
bagi menjual dan menukar sesuatu aset kepada tunai adalah sukar dan memakan masa
yang agak panjang. Sekiranya sesebuah perniagaan mempunyai banyak aset tetap seperti
tanah, bangunan dan peralatan, dan juga aset semasa seperti stok dan penghutang adalah
sukar untuk di realisasi sekaligus. Secara praktikal, pembubaran perniagaan dilakukan
secara berperingkat dan isu utama di dalam pembubaran berperingkat ialah siapa di
kalangan pekongsi yang layak menerima tunai yang diperolehi dan berapa banyak yang
patut pekongsi dapat. Seterusnya, bagaimanakah pengagihan ini dibuat? Pada setiap kali
sesuatu aset dijual, tunai yang diperolehi akan diagihkan di kalangan pekongsi dan proses
ini dikenali sebagai pengagihan awal. Sebelum sesuatu pengagihan tunai kepada
pekongsi dibuat semasa pembubaran, liabiliti haruslah diselesaikan seperti membayar
pemiutang perniagaan. Adalah menjadi amalan perundangan iaitu menyelesaikan
tuntutan pihak ketiga dahulu sebelum pemilik mendapat tuntutan modalnya. Selepas

27
liabiliti dibayar sepenuhnya, sebarang tunai yang ada bolehlah diagihkan kepada
pekongsi bagi membayar jumlah akaun modal dan akaun semasanya.

Bagi mengelak pekongsi mengambil tunai berlebihan, kaedah kerugian maksima

dicadangkan untuk digunakan. Berdasarkan kaedah ini, pada sesuatu tarikh pengagihan
tunai dibuat, baki aset yang belum dijual dianggap tidak mempunyai nilai. Maka, dari
aspek pemilik perniagaan, mereka akan kerugian maksima setakat aset yang tidak dapat
dijual itu. Kerugian maksima diagihkan di kalangan pekongsi mengikut kadar pengagihan
untung rugi. Seterusnya, jumlah tuntutan modal ditolakkan dengan kerugian maksima
yang ditanggung oleh setiap pekongsi akan menghasilkan tunai yang layak diterima oleh
setiap pekongsi. Maka, nilai yang diperoleh itu akan dibayar kepada setiap pekongsi.
Kaedah umum di dalam mengendalikan pengagihan menurut kaedah kerugian maksima
ialah pertama, tuntutan modal pekongsi (jumlah akaun modal dan akaun semasa) disusun
secara berlajur. Kemudian, kerugian maksima dikira pada setiap kali pengagihan dibuat
dan akhirnya jumlah kerugian maksima yang diperolehi diagihkan kepada pekongsi
mengikut kadar pengagihan untung rugi.

28
8. Penutup

Perniagaan perkongsian merupakan perniagaan yang sangat mudah ditubuhkan dan juga
mudah dibubarkan kerana ianya ditubuhkan hanyalah semata-mata untuk mengaut
keuntungan daripada perniagaan yang dijalankan tanpa menghiraukan samaada
perniagaan ini semakin maju atau menghadapi masalah. Perniagaan perkongsian memberi
kebaikan dan keburukannya kepada ahli perkongsi dan kepada perniagaan tersebut.
Dalam perniagaan perkongsian, setiap ahli kumpulan perlu membayar bon dengan kadar
yang telah ditetapkan oleh pihak syarikat atas persetujuan ahli perkongsian dan mendapat
persetujuan mahkamah. Perniagaan perkongsian mempunyai banyak ahli dan setiap ahli
boleh melibatkan diri dalam aktiviti perkongsian dan hanya boleh menjadi rakan kongsi
tidur iaitu ahli rakan kongsi yang tidak mempunyai apa-apa kerja. Mereka akan
bekerjasama sekiranya pelaburan yang dibuat mendapat keuntungan kerana mereka ingin
mengaut keuntungan yang terhasil daripada perniagaan tanpa melakukan sebarang kerja.

Perniagaan perkongsian mempunyai akaun tertentu untuk mengira butiran-butiran

samaada mengalami keuntungan atau kerugian. Setiap butiran akaun perkongsian akan
disediakan untuk memberi rujukan kepada semua. Apabila ingin membuka akaun
perkongsian, setiap pekongsi haruslah berhati-hati kerana ditakuti membuat kesilapan dan
sekiranya seseorang ahli membuat kesilapan dalam menandakan butiran perkongsian,
ianya akan menyebabkan akaun yang dibuat akan salah dan setiap ahli perkongsi
mengalami risiko untuk menanggung kerugian. Perkongsian merupakan salah satu akaun
yang boleh membantu setiap ahlinya mendapat keuntungan dan mengalami kerugian. Ia
ditubuhkan mengikut akta-akta tertentu yang telah mendapat persetujuan daripada pihak
mahkamah. Ianya tidak boleh dijalankan sesuka hati kerana ianya termaktub dalam akta
perniagaan perkongsian. Jadi, setiap kesilapan haruslah dibuat pembetulan untuk
memastikan akaun perniagaan tidak mengalami masalah. Perniagaan perkongsian tidak
rumit ditubuhkan dan tidak memerlukan modal yang besar untuk menjalankannya. Setiap
orang boleh menjadi rakan kongsi perniagaan ini sekiranya mereka mampu untuk
berkongsi dan bekerjasama dalam perniagaan ini. Perniagaan perkongsian ini juga amat
sensitif kerana ianya mudah untuk dibubarkan sekiranya mempunyai sebab-sebab tertentu

29
yang tidak boleh diatasi. Sebab-sebab berlakunya pembubaran ini dapat diketahui seperti
salah seorang rakan kongsi yang diambil menjadi gila atau kurang siuman. Oleh itu,
untuk memastikan perniagaan tidak mengalami masalah, perniagaan harus dibubarkan
dan membuat perkongsian baru serta melucutkan jawatan ahli yang kurang siuman
sebagai ahli perkongsian. Kesimpulannya, perniagaan perkongsian mempunyai kebaikan
dan keburukannya. Bagi sesiapa yang ingin menjalankan perniagaan ini haruslah berani
menghadapi risiko yang akan berlaku sama ada nampak atau tidak nampak setelah
mempertimbangkannya.

30