Contoh Nota 2 Ict

AMALAN DAN PRESTASI DALAM PEROLEHAN ELEKTRONIK
NORHIDAYAH BINTI MOHAMAD
Tesis ini dikemukakan

sebagai memenuhi syarat penganugerahan
ijazah Sarjana Pengurusan (Teknologi)
Fakulti Pengurusan dan Pembangunan Sumber Manusia

Universiti Teknologi Malaysia
JUN 2006
PSZ 19:16 (Pind. 1/97)
UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA
BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS
JUDUL : AMALAN DAN PRESTASI DALAM

E-PEROLEHAN
SESI PENGAJIAN: 2006/2007
Saya NORHIDAYAH BINTI MOHAMAD ___________

(HURUF BESAR)
mengaku membenarkan tesis (PSM/Sarjana/Doktor Falsafah)* ini disimpan di Perpustakaan

Universiti Teknologi Malaysia dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut:
1. Tesis adalah hak milik Universiti Teknologi Malaysia.

2. Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dibenarkan membuat salinan untuk tujuan
pengajian sahaja.
3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran antara
institusi pengajian tinggi.
4. **Sila tandakan (9 )
(Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau

SULIT kepentingan Malaysia seperti yang termaktub di dalam
AKTA RAHSIA RASMI 1972)
TERHAD (Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan

oleh organisasi/badan di mana penyelidikan dijalankan)
9 TIDAK TERHAD
Disahkan oleh
_______________________________
(TANDATANGAN PENULIS) (TANDATANGAN PENYELIA)
Alamat Tetap:
N0.88B JALAN REJANG 10,
SETAPAK JAYA, DR. WAN KHAIRUZZAMAN BIN WAN ISMAIL
53300 KUALA LUMPUR Nama Penyelia
Tarikh: Tarikh: _________________________
CATATAN: * Potong yang tidak berkenaan.

** Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak berkuasa/organisasi
berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh tesis ini perlu dikelaskan sebagai SULIT
atau TERHAD.
υ Tesis dimaksudkan sebagai tesis bagi Ijazah Doktor Falsafah dan Sarjana secara penyelidikan, atau
disertasi bagi pengajian secara kerja kursus dan penyelidikan, atau Laporan Projek Sarjana Muda
(PSM).
“Saya akui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan saya
karya ini adalah memadai dari segi skop dan kualiti untuk tujuan penganugerahan
ijazah Sarjana Pengurusan (Teknologi)”
Tandatangan : .....................................................................
Nama Penyelia : Dr. Wan Khairuzzaman bin Wan Ismail
Tarikh : .....................................................................
ii
“Saya akui karya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan
yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya”
Tandatangan : ………………………………
Nama : Norhidayah binti Mohamad
Tarikh : ...............................................
iii
Dedikasi
Ayahanda, dan bonda yang dikasihi,

Hj. Mohamad Abdul dan Hjh Rohayah Wahab
Jasa dan baktimu sentiasa tersemat dalam sanubariku,
Kekandaku dan adindaku yang disayangi,

Norliza & Norhayati
Sokongan dan doronganmu sentiasa meniup semangatku,
Tunang yang dicintai,

Mohamed Hafiz bin Md Isa
Kehadiranmu umpama mutiara dalam hidupku
&
Buat teman-teman seperjuangan,
Siti Falindah, Yuhanisah, Gengeswari, Gjang dan yang lain...
Kejujuran dan keikhlasan dalam persahabatan akan ku kenang selamanya
Sekalung ucapan terima kasih atas segala-galanya

&
Semoga Tuhan memberkati kalian
iv
PENGHARGAAN
Dengan Nama Allah Yang Maha Pemurah lagi Maha Pengasih, Selawat dan
Salam ke atas junjungan Nabi Muhammad S.A.W.
Syukur ke hadrat Ilahi kerana dengan rahmat dan kurniaNya, tesis sarjana ini
dapat disiapkan dengan jayanya. Pada kesempatan ini, saya ingin merakamkan
setinggi-tinggi penghargaan dan ucapan ribuan terima kasih kepada Dr. Wan
Khairuzzaman bin Wan Ismail selaku penyelia projek di atas segala bimbingan,
tunjuk ajar, nasihat dan galakan yang diberikan dalam menjayakan tesis ini.
Terima kasih juga diucapkan kepada Pengurus Perolehan Telekom Research

and Development (TMR&D) Sdn. Bhd. serta semua kakitangan organisasi berkenaan
di atas segala kerjasama dan bantuan yang telah diberikan sepanjang tempoh
pelaksanaan tesis ini. Penghargaan juga ditujukan kepada P.M Dr. Abu Bakar bin
Abd Hamid dan P.M. T. Ramayah atas bimbingan dan kerjasama yang telah
diberikan.
Penghargaan yang tidak terhingga saya ucapkan di sini buat ahli keluarga
tersayang terutamanya khas untuk abah tersayang, Hj. Mohamad bin Abdul dan ibu
tercinta, Hjh. Rohayah binti Wahab serta tunang tersayang, saudara Mohamed Hafiz
bin Md Isa yang sentiasa mendoakan kejayaan saya serta memberi dorongan dan
kasih sayang dalam meneruskan pengajian saya di Universiti Teknologi Malaysia.
Tidak lupa juga ucapan terima kasih kepada rakan-rakan seperjuangan yang telah
banyak memberikan bantuan dan nasihat sepanjang pelaksanaan tesis ini.
Sebagai penutup bicara, sekali lagi saya ingin mengucapkan terima kasih
kepada semua pihak yang terlibat secara langsung atau tidak langsung dalam
penyediaan tesis ini. Semoga jasa dan budi baik mereka diberkati olehNya.
v
ABSTRAK
Amalan dan prestasi dalam perolehan elektronik atau e-Perolehan adalah

penting memandangkan ia berkait rapat dengan kecekapan dan keberkesanan
perolehan syarikat. Walau bagaimanapun organisasi enggan melaksanakan sistem
ini kerana faedah yang kabur kepada perniagaan, keraguan terhadap faedah potensi
dan kesukaran menggunakan perisian yang sedia ada di pasaran. Oleh yang
demikian, kajian ini dijalankan bertujuan mengukur tahap amalan dan prestasi e-
Perolehan yang dibangunkan secara dalaman, mengenal pasti perbezaan amalan dan
prestasi e-Perolehan berdasarkan faktor demografi dan menghuraikan hubungan
bererti antara amalan dan prestasi e-Perolehan. Kajian ini turut menghuraikan
pendekatan yang digunakan oleh syarikat Telekom Research and Development
(TMR&D) Sdn. Bhd. dalam membangunkan sistem e-Perolehan di samping
menangani masalah yang berkaitan dengan sistem tersebut. Kaedah Kepelbagaian
(Multi-Method) digunakan dalam kajian ini yang mana ianya melibatkan pengedaran
soal selidik, temubual dan pemerhatian secara berperingkat ke atas syarikat kajian
kes. Hasil kajian menunjukkan bahawa tahap amalan e-Perolehan dalam organisasi
TMR&D adalah tinggi iaitu 55.5% dan tahap prestasi e-Perolehan berada pada tahap
sederhana iaitu 50.8%. Dapatan ini menyokong hipotesis kajian iaitu terdapat
perbezaan bererti bagi amalan dan prestasi e-Perolehan berdasarkan kepada tahap
pendidikan dengan nilai signifikannya kurang daripada 0.05 dan wujud hubungan
bererti antara amalan e-Perolehan dan prestasi e-Perolehan dengan nilai r2=0.305.
Walaupun terdapat beberapa halangan dalam melaksanakan sistem ini, namun tahap
halangan ini berada di peringkat yang rendah (2.31) dan segala halangan ini dapat di
atasi oleh pihak pengurusan di awal pelaksanaan sistem tersebut. Kesimpulannya,
sistem e-Perolehan yang di bangunkan secara dalaman sememangnya lebih murah
dan mampu memberikan faedah yang setara dengan perisian yang sedia ada di
pasaran. Ia juga dapat dilaksanakan pada kos pelaksanaan yang lebih rendah dan
memudahkan organisasi untuk melakukan sebarang perubahan ke atas sistem
mengikut keperluan semasa.
vi
ABSTRACT
The practice and performance in electronic procurement (e-Procurement) is

important due to its relation to the efficiency and effectiveness of the procurement
process in an organization. However, organizations are reluctant to implement this
system due to its intangible advantages to the businesses, hesitation on potential
benefits and difficulties in using the e-Procurement software available in the market.
Thus, the purpose of this research is to measure the level of in-house e-Procurement
practices and performance, to identify the differences between e-Procurement
practices and performance based on demographic factors and to elaborate the
significant relationship between e-Procurement practices and performance. In
addition, this research explores approaches that have been employed by Telekom
Research and Development (TMR&D) Sdn. Bhd in developing e-Procurement
system as well as solving the problems of such system. This study employs multi-
method approach where distribution of survey questionnaires, interviews and
observations were conducted accordingly over time. Findings of this research
indicate that the levels of practices of e-Procurement in TMR&D is high at 55.5%
and the level of performances of e-Procurement is moderate at 50.8%. The findings
also support the research hypotheses, namely there is difference between education
level and e-Procurement practices and performances, significant at 0.05 and there is
significant relationship between e-Procurement practices and performance with
r2=0.305. Even though there are few barriers in implementing such system, the level
of barrier is low (2.31) and all these barriers have been overcome by the management
in the early stage of the system’s development. In conclusion, developing an in
house e-Procurement system is relatively cheaper and provide advantages that are
almost similar to those offered by the existing system in the market. It can also be
implemented at lower cost and allow organization to make changes to suit the system
whenever neccessary.
vii
KANDUNGAN
BAB PERKARA MUKA SURAT
PENGAKUAN ii
DEDIKASI iii
PENGHARGAAN iv
ABSTRAK v
ABSTRACT vi
KANDUNGAN vii
SENARAI JADUAL xvii
SENARAI RAJAH xix
SENARAI SIMBOL xxi
SENARAI LAMPIRAN xxii
1 PENGENALAN
1.1 Pendahuluan 1
1.2 Pernyataan Masalah 3
1.3 Persoalan Kajian 6
1.4 Matlamat dan Objektif Kajian 6
1.5 Hipotesis Kajian 7
1.6 Skop Kajian 8
1.7 Kerangka Teori 8
1.8 Kepentingan Kajian 10
1.9 Pengenalan Kepada Syarikat Kajian Kes 12
1.10 Definisi Konsep dan Operasional 13
1.10.1 Teknologi Maklumat (IT) 13
1.10.2 Perolehan Tradisional 14
viii
1.10.3 Perolehan Elektronik (e-Perolehan) 14

1.10.4 Perdagangan Elektronik (e-Dagang) 15
1.10.5 Peringkat Pengurusan 16
1.10.6 Amalan e-Perolehan 17
1.10.7 Prestasi e-Perolehan 18
1.11 Rumusan 18
2 KAJIAN LITERATUR
2.1 Pendahuluan 20
2.2 Perkembangan Teknologi Maklumat (IT) 21
2.3 Teknologi Maklumat dan Fenomena e-Perolehan di Malaysia 24
2.4 E-Dagang (e-Commerce) 27
2.5 Perolehan Tradisional 30
2.5.1 Amalan Perolehan 32
2.5.2 Proses Perolehan 34
2.5.2.1 Mendapatkan Maklumat 35
2.5.2.2 Perundingan 36
2.5.2.3 Pelaksanaan 37
2.5.2.4 Selepas Jualan 37
2.5.2.5 Perancangan Perolehan 38
2.5.2.6 Pemilihan Vendor atau Pembekal 39
2.5.2.7 Mewujudkan Kontrak dan Melaksanakan Perolehan 40
2.5.2.8 Penerimaan Barang Pembelian 41
2.6 Penggunaan Internet dalam Perolehan 42
2.6.1 Penggunaan e-Dagang B2B dalam Perolehan 43
2.7 Perolehan Kontemporari atau e-Perolehan 44
2.7.1 Aplikasi e-Perolehan 46
2.7.1.1 E-Sumber 46
2.7.1.2 E-Tender 46
2.7.1.3 E-Maklumat 47
2.7.1.4 E-Lelong 48
ix
2.7.1.5 E-MRO dan Enterprise Resourse Planning ERP

berasaskan web 48
2.7.1.6 E-Kerjasama 49
2.7.2 Model e-Perolehan 50
2.7.2.1 Sistem Perolehan Pihak Pembeli (Buy-side Procurement
System) 51
2.7.2.2 E-Pasaran B2B Tertutup (private B2B e-marketplace) 51
2.7.2.3 Tukaran B2B Industri (Industry B2B exchange) 51
2.7.2.4 Pasaran B2B Pihak Ketiga (Third-party B2B e-market) 52
2.7.3 Faktor-faktor Pelaksanaan e-Perolehan 53
2.8 Faedah e-Perolehan 56
2.9 Isu Halangan Pelaksanaan e-Perolehan 59
2.10 Kesimpulan 61
3 METODOLOGI KAJIAN
3.1 Pengenalan 63
3.2 Reka Bentuk Kajian 64
3.2.1 Penyelidikan Kuantitatif 66
3.2.1.1 Kajian Deskriptif 67
3.2.2 Penyelidikan Kualitatif 67
3.2.2.1 Kajian Eksploratori 68
3.3 Strategi Penyelidikan 69
3.3.1 Kajian Kes 69
3.3.2 Jaminan Kualiti Kajian Kes 71
3.3.2.1 Jenis Penyelidikan 71
3.3.2.2 Unit Analisis 72
3.3.2.3 Kesahan 72
3.3.2.4 Kebolehpercayaan 73
3.4 Kaedah Pensampelan 73
3.5 Pengumpulan Data 74
3.5.1 Data Primer 74
3.5.1.1 Soal Selidik 75
x
3.5.1.2 Temubual 76
3.5.1.3 Pemerhatian 77
3.5.2 Data Sekunder 79
3.6 Instrumen Kajian 79
3.6.1 Soalan Soal Selidik 80
3.6.1.1 Bahagian A : Penggunaan e-Perolehan 80
3.6.1.2 Bahagian B : Faedah e-Perolehan 81
3.6.1.3 Bahagian C : Halangan e-Perolehan 82
3.6.1.4 Bahagian D : Latar belakang Responden 82
3.6.2 Permarkatan Soalan 82
3.6.3 Soalan Temubual 83
3.7 Kaedah Analisis Data 84
3.7.1 Kaedah Analisis Data Kuantitatif 84
3.7.2 Kaedah Analisis Data Kualitatif 86
3.8 Kesimpulan 89
4 ANALISIS DAN PENEMUAN
4.1 Pengenalan 91
4.2 Kajian Kes e-Perolehan TMR&D 91
4.2.2 Perolehan Tradisional TMR&D 96
4.2.3 Faktor Pendorong kepada Pelaksanaan Sistem e-Perolehan 100
4.2.4 Pembangunan Sistem e-Perolehan TMR&D 101
4.2.5 Pelaksanaan Sistem e-Perolehan 102
4.2.6 Proses e-Perolehan di TMR&D 105
4.3 Analisis Data Kuantitatif dan Kualitatif 111
4.4 Analisis Kebolehpercayaan Instrumen 112
4.5 Analisis Kesahan Instrumen 113
4.6 Analisis Profil Pekerja 118
4.6.1 Umur 118
4.6.2 Jantina 120
4.6.3 Tahap Pendidikan 121
4.6.4 Kategori Jawatan 121
xi
4.6.5 Penggunaan e-Perolehan 123

4.7 Analisis dan Penemuan Kajian 124
4.7.1 Tahap Amalan e-Perolehan 124
4.7.2 Tahap Prestasi e-Perolehan 125
4.7.3 Perbezaan Amalan dan Prestasi e-Perolehan Berdasarkan kepada
Faktor Demografi. 126
4.7.4 Hubungan antara Amalan e-Perolehan dan Prestasi e-Perolehan 128
4.8 Kesan Pelaksanaan e-Perolehan di TMR&D 133
4.8.1 Faedah Ketelusan 134
4.8.2 Tempoh Kitaran Proses Pembelian 136
4.8.3 Penjimatan Kos 139
4.8.4 Spesifikasi Produk 140
4.8.5 Kelebihan Pembangunan Sistem secara Dalaman 141
4.8.6 Rumusan bagi Faedah e-Perolehan 143
4.9 Kekangan Teknologi dan Masalah 144
4.10 Rumusan 148
5 KESIMPULAN DAN CADANGAN
5.0 Pengenalan 151

5.1 Rumusan Penemuan Kajian 153
5.2 Implikasi Teoritikal dan Sumbangan 156
5.3 Implikasi Praktikal dan Sumbangan 160
5.4 Batasan Kajian 164
5.5 Cadangan Tindakan 165
5.5.1 Cadangan Kepada Pihak Pengurusan 165
5.5.2 Cadangan Kepada Unit Perolehan 166
5.5.3 Cadangan Kepada Pembekal/Vendor 166
5.6 Cadangan Kajian Lanjutan 167
5.7 Rumusan 169
Rujukan 170
Senarai Lampiran 182
xvii
SENARAI JADUAL
NO. JADUAL TAJUK MUKA SURAT
2.1 Faktor-faktor pelaksanaan e-Perolehan 54
2.2 Faedah e-Perolehan 58
3.1 Perhubungan reka bentuk kajian dengan objektif

kajian, strategi penyelidikan dan unit penyelidikan 65
3.2 Instrumen kajian 80
3.3 Taburan soalan penggunaan e-Perolehan 81
3.4 Taburan soalan faedah e-Perolehan 81
3.5 Pemarkatan skala likert 83
3.6 Bahagian soalan temubual 84
4.1 Jumlah perbelanjaan perolehan TMR&D 92
4.2 Aliran pembelian terus 108
4.3 Aliran pembelian sebut harga 108
4.4 Analisis kebolehpercayaan instrumen

menggunakan Cronbach’s alpha 113
4.5 Analisis faktor dan nilai eigen bagi amalan

e-Perolehan 114
4.6 Analisis faktor dan nilai eigen bagi faedah

e-Perolehan 117
4.7 Demografi Responden 119

xviii
4.8 Tahap amalan e-Perolehan TMR&D 125
4.9 Tahap prestasi e-Perolehan TMR&D 126
4.10 Nilai signifikan amalan e-Perolehan 128
4.11 Nilai signifikan faedah e-Perolehan

berdasarkan faktor demografi 128
4.12 Analisis regresi antara amalan e-Perolehan

dengan faedah kepada organisasi 130
4.13 Analisis Regresi antara amalan e-Perolehan

dengan faedah dengan pembekal 130
4.14 Analisis Regresi antara amalan e-Perolehan

dengan faedah kepada pengguna dalaman 131
4.15 Faedah-faedah e-Perolehan kepada TMR&D 132
4.16 Penjimatan tahunan 2003 dan 2004 unit

perolehan TMR&D 140
4.17 Perbezaan perolehan tradisional 144
4.18 Min keseluruhan bagi halangan sistem e-Perolehan 147
4.19 Ringkasan keputusan hipotesis 148

xix
SENARAI RAJAH
NO. RAJAH TAJUK MUKA SURAT
1.1 Kerangka kerja penyelidikan oleh 9

Quesada (2004)
1.2 Kerangka kerja kajian 10
2.1 Aplikasi IT dalam e-Perolehan 22
2.2 Sebelas model perniagaan e-Dagang 28
2.3 Rantaian jualan secara tradisional 31
2.4 Rantaian jualan secara langsung 31
2.5 Peringkat strategik dan transaksi aktiviti perolehan 33
2.6 Proses perolehan 34
2.7 Model proses perolehan 35
2.8 Elemen proses perolehan 38
2.9 Langkah-langkah proses perolehan 39
2.10 Empat model perolehan berasaskan web 50
3.1 Integrasi kaedah kuantitatif dan kualitatif 66
4.1 Struktur organisasi TMR&D 94
4.2 Organisasi Unit Perolehan 94
4.3 Perbandingan carta alir proses perolehan

tradisional e-Perolehan TMR&D 98
4.4 Muka hadapan sistem e-Perolehan TMR&D 103

xx
4.5 Proses e-Perolehan TMR&D 105
4.6 Reka bentuk sistem e-Perolehan TMR&D 107
4.7 Aliran keseluruhan sistem e-Perolehan TMR&D 107
4.8 Peratusan kepuasan penggunaan sistem e-Perolehan 123
4.9 Maklumat pembekal TMR&D 135
4.10 Min halangan penggunaan sistem e-Perolehan 145
5.1 Pembaikan berterusan dan pembaikan

terus-menerus 163
xxi
SENARAI SIMBOL
AFTA Asean Free Trade Area

BoD Board of Director
CDC Commerce Dot Com
CEO Chief Executive Officer
CFO Chief Financial Officer
DO Delivery Order
EDI Electronic Data Interchange
e-HRM Electronic Human Resource Management
e-MRO Electronic Maintanance, Repair, Operating
FPPSM Fakulti Pengurusan dan Pembangunan Sumber Manusia
HoU Head of Unit
HoD Head of Department
JPA Jawatankuasa Perolehan Am
MCM Management Committee Meeting
PKS Perusahaan Kecil dan Sederhana
PO Purchashing Order
RMK8 Rancangan Malaysia Kelapan
SPM Sijil Pelajaran Malaysia
SPSS Statistical Package for Social Sciences
TMB Telekom Malaysia Berhad
TMR&D Telekom Research and Development
UTM Universiti Teknologi Malaysia
xxii
SENARAI LAMPIRAN
LAMPIRAN TAJUK MUKA SURAT
A Proposal menjalankan kajian kes 182
B Senarai responden 184
C Kebenaran menggunakan soal selidik 185
D Garis panduan mengendalikan temubual 186
E Soalan soal selidik dan soalan temubual 187
F Pink Form 188
G Borang SBB19B 189
H Borang pendaftaran vendor/pembekal 190
I Borang pemarkahan pembekal 191
J Surat setuju terima 192

1
BAB I
PENGENALAN
1.1 Pendahuluan
Perolehan elektronik atau lebih dikenali sebagai e-Perolehan merupakan salah

satu daripada aplikasi IT yang menggunakan fungsi Internet. E-Perolehan ialah satu
sistem perolehan yang membolehkan pembekal menjual barangan dan perkhidmatan
kepada pembeli secara atas talian (online). Ia juga menghubungkan pembekal dan
pembeli secara langsung di dalam persekitaran perdagangan global. Penggunaan
Internet di Malaysia semakin meningkat dari tahun sebelumnya. Ini kerana kadar
penembusan Internet pada tahun 1998 adalah sekitar 1.8 peratus daripada bilangan
penduduk negara berbanding hampir 40 peratus pada tahun ini. Malah bilangan
pelanggan Internet jalur lebar juga telah meningkat dengan mendadak dan
dijangkakan mencapai 1.3 juta penduduk pada tahun 2006. Keadaan ini menjadikan
fungsi Internet semakin penting dan perlu diberi perhatian serius oleh industri dan
syarikat di Malaysia (Abdullah, 2006).
Malaysia merupakan salah sebuah negara anggota ASEAN yang mempunyai

inisiatif dan usaha yang gigih untuk bersaing dengan ekonomi negara maju.
Kerajaan Malaysia melihat Internet sebagai satu isu yang amat penting dan perlu
dipertingkatkan. Pelbagai usaha untuk membangunkan infrastruktur Internet dan
2
membina K-ekonomi untuk meningkatkan daya saing negara selari dengan negara
maju yang lain telah dilaksanakan oleh Kerajaan Malaysia (Ramayah dan Muhamad,
2003)
Kemunculan sistem elektronik disambut baik oleh kerajaan dalam

meningkatkan keutuhan dan accountability pentadbiran awam. Dalam jangka masa
panjang, ia diyakini dapat menjimatkan kos pentadbiran serta melipatgandakan
produktiviti perkhidmatan awam. Projek e-Perolehan adalah sebahagian daripada
projek Kerajaan elektronik iaitu satu daripada tujuh aplikasi perdana yang
menggunakan teknologi terkini. Kerajaan elektronik dapat mengubah cara dan
prosedur bekerja dalam perkhidmatan awam supaya ianya mampu menangani
kehendak perubahan yang sedang pesat berlaku di Malaysia dan di peringkat
antarabangsa.
Pelaksanaan sistem e-Perolehan kerajaan telah bermula sejak tahun 1990.

Menurut Dato’ Seri Abd Rahman Maidin, bekas Presiden Dewan Perniagaan Melayu
Malaysia, pengenalan kaedah perniagaan secara e-Perolehan ini sesuai dengan aliran
semasa yang memerlukan ahli perniagaan mengubah cara perdagangan mereka
daripada kaedah tradisi kepada perdagangan secara elektronik. Di samping itu, e-
Perolehan dapat meningkatkan keuntungan syarikat melalui pasaran yang lebih
meluas menerusi Internet. Ia juga dapat mempercepatkan pusingan masa perolehan
yang membolehkan pembayaran dilakukan dengan lebih efisien (Berita Harian,
2003).
Selain daripada e-Perolehan kerajaan, sistem ini juga telah dilaksanakan oleh
beberapa buah industri dan syarikat di Malaysia untuk meningkatkan kecekapan dan
produktiviti mereka. E-Perolehan memberikan platform kepada syarikat perniagaan
untuk menjalankan perniagaan secara atas talian dengan kerajaan dan pelanggan
antarabangsa (Hussain et al. 2005). Hasil kajian e-Perolehan di Pulau Pinang
mendapati bahawa setiap syarikat di Pulau Pinang menunjukkan minat yang tinggi
terhadap pembangunan dan potensi sistem e-Perolehan. Dengan menggunakan
3
piawai protokol yang seragam, kecekapan dan keberkesanan dapat dicapai dan secara
tidak langsung dapat dijadikan sebagai persiapan oleh syarikat Bumiputera untuk
menyertai dalam rantaian pembekal global (Helmi, 2005). Perkara ini menunjukkan
maklum balas positif pihak syarikat dalam menggunakan teknologi baru sebagai
kelebihan bersaing bagi syarikat mereka.
Minat dan kecenderungan syarikat untuk melaksanakan e-Perolehan adalah

disebabkan oleh faedah yang dapat diberikan oleh sistem ini dari segi membolehkan
syarikat pembekal mempamerkan dan memperkenalkan barangan keluaran mereka di
dalam laman web, menerima, mengurus dan memproses permintaan pembelian serta
menerima bayaran daripada pelbagai agensi menerusi Internet. Di samping itu juga,
dengan menggunakan e-Perolehan, katalog produk syarikat boleh dipamerkan secara
elektronik dalam pelbagai cara. Syarikat pembekal juga boleh mengemukakan sebut
harga, mendapatkan dokumen tender dan mengemukakan tawaran tender melalui e-
Perolehan.
1.2 Pernyataan Masalah
Beberapa kajian telah dijalankan di Malaysia untuk melihat tahap

penggunaan Internet di negara ini. Hasil tinjauan yang dijalankan ke atas semua
negara mendapati purata penggunaan Internet di Malaysia adalah sekitar 25% (Fok,
2001) dan Malaysia masih lagi ketinggalan di belakang dalam kebanyakan aspek
yang berkaitan dengan Internet jika dibandingkan dengan negara Amerika.
Walaupun pembelian melalui Internet merupakan perkara biasa di negara barat,
namun di Malaysia ianya masih lagi tidak dapat menarik perhatian pengguna
(Ramayah dan Muhamad, 2003).
4
Sistem e-Perolehan di Malaysia telah dilaksanakan sejak tahun 2002. Namun

masih terdapat 30,000 pembekal kerajaan yang telah berdaftar dengan Kementerian
Kewangan yang masih belum mempunyai infrastruktur yang lengkap bagi
mengakses sistem e-Perolehan kerajaan (Utusan Malaysia, 2006). Kekurangan
komitmen dari pengurusan atasan dalam menyediakan infrastruktur teknologi yang
sempurna merupakan antara masalah yang dihadapai oleh syarikat tempatan untuk
menjalankan perniagaan secara e-dagang. Ini kerana komitmen pengurusan atasan
dan infrastruktur teknologi mempunyai kesan signifikan ke atas kesediaan PKS
untuk menjalankan perniagaan secara elektronik (Ramayah et al. 2005).
Setiap yang baru kebiasaannya akan menghadapi beberapa masalah kecil atau
besar. Sistem e-Perolehan ini juga tidak terkecuali dari menghadapi beberapa
masalah tertentu samada di peringkat pembangunan atau pelaksanaannya. E-
Perolehan masih berada di peringkat awal dan penggunaannya masih berada pada
tahap yang rendah (Gebauer et al., 1998; Elliff, 2000). Kebanyakan pembekal tidak
nampak kepentingan e-Perolehan ke atas perniagaan mereka. E-Perolehan yang
disarankan oleh kerajaan dapat memberikan banyak faedah kepada organisasi yang
melaksanakannya. Pernyataan masalah ini boleh di lihat daripada dua sudut iaitu
sudut akademik dan sudut empirikal.
Tidak dapat dinafikan bahawa pelbagai faedah yang boleh diperolehi

daripada penggunaan sistem e-Perolehan terutamanya dalam mengurangkan kos
keseluruhan perolehan, memperbaiki proses pengurusan kewangan dan mewujudkan
hubungan baik dengan pembekal. Walau bagaimanapun, kebanyakan organisasi
masih enggan menggunakan sistem tersebut (Work Study, 2003). Kebanyakan
organisasi ragu-ragu terhadap faedah yang diberikan oleh sistem e-Perolehan ke atas
syarikat mereka (Subramaniam dan Shaw, 2002). Menurut Hussain et al. (2005),
pemahaman tentang faedah sistem e-Perolehan ini adalah penting untuk menentukan
kejayaan setiap perniagaan untuk terus bersaing pada masa hadapan.
5
Selain daripada itu, antara masalah yang sering dihadapi oleh organisasi yang
melaksanakan e-Perolehan adalah disebabkan oleh kesukaran menggunakan perisian
yang sedia ada di pasaran (Davila et al. 2002). Ini kerana perisian yang sedia ada di
pasaran sukar untuk diintegrasikan dengan proses perolehan semasa organisasi dan
jangka masa yang panjang untuk mereka bentuk sistem e-Perolehan ini juga
merupakan antara halangan kepada organisasi untuk melaksanakan sistem ini.
Menurut Subramaniam dan Shaw (2002), mengetahui dan memahami nilai

sistem e-Perolehan merupakan langkah pertama dalam memotivasikan syarikat untuk
melaksanakan sistem tersebut. Lantaran itu, kajian ini adalah wajar dilaksanakan
bagi menilai amalan dan prestasi e-Perolehan syarikat yang dibangunkan sendiri
secara dalaman serta mengenal pasti masalah yang dihadapi. Kajian ini juga wajar
dilaksanakan bagi melihat bagaimana syarikat menangani masalah yang dihadapi
sepanjang melaksanakan e-Perolehan. Rumusan daripada soal selidik, temubual,
serta pemerhatian yang dijalankan adalah diharapkan agar ia dapat memberi
gambaran sebenar terhadap fenomena yang dikaji.
Kajian lepas mengenai e-Perolehan di Malaysia lebih menumpukan kepada

aplikasi e-Perolehan di sektor perindustrian dan kajian terhadap sebuah organisasi
yang membangunkan sendiri sistem e-Perolehan secara dalaman adalah sangat
kurang. Memandangkan tidak terdapat banyak kajian mengenai e-Perolehan yang
dibangunkan secara dalaman di Malaysia, maka pendekatan yang dijalankan oleh
Telekom Research and Development Sdn. Bhd (TMR&D) dengan membangunkan
sendiri sistem e-Perolehan di lihat sebagai satu langkah yang bijak. Oleh itu, kajian
ini bertujuan untuk mengenal pasti beberapa persoalan yang dinyatakan di dalam
persoalan kajian.
6
1.3 Persoalan Kajian
Kajian ini dijalankan bagi menjawab persoalan kajian di bawah:
a. Apakah tahap amalan dan prestasi e-Perolehan organisasi?

b. Adakah terdapat perbezaan amalan dan prestasi e-Perolehan berdasarkan
kepada faktor demografi?
c. Adakah wujud hubungan bererti antara amalan e-Perolehan dengan prestasi
perolehan?
d. Apakah pendekatan yang digunakan oleh pihak pengurusan syarikat untuk
mengatasi masalah yang berkaitan dengan e-Perolehan syarikat?
1.4 Matlamat dan Objektif Kajian
Matlamat kajian ini adalah untuk memberi pendedahan terhadap tahap

amalan dan prestasi e-Perolehan di peringkat firma yang membangunkan sistem
perolehan mereka secara dalaman. Beberapa objektif telah ditetapkan untuk
mencapai matlamat kajian. Objektif- objektif tersebut adalah seperti berikut:
a. Mengukur tahap amalan e-Perolehan dan prestasi e-Perolehan.

b. Mengenal pasti perbezaan amalan e-Perolehan dan prestasi e-Perolehan
berdasarkan kepada faktor demografi.
c. Menghuraikan hubungan bererti antara amalan e-Perolehan dengan prestasi
e-Perolehan.
d. Menghuraikan pendekatan yang digunakan oleh pihak pengurusan dalam
menangani masalah yang berkaitan dengan e-Perolehan.
7
1.5 Hipotesis Kajian
Berdasarkan kepada masalah kajian serta kajian literatur yang berkaitan,

beberapa hipotesis berkaitan amalan dan prestasi e-Perolehan dibina seperti berikut:-
Hipotesis 1 : Amalan e-Perolehan mempunyai perbezaan bererti dengan

faktor jantina.

faktor tahap pendidikan.

faktor tempoh pengalaman.

faktor kategori jawatan.
Hipotesis 5 : Prestasi e-Perolehan mempunyai perbezaan bererti dengan

faktor jantina.

faktor tahap pendidikan.

faktor tempoh pengalaman.

faktor kategori jawatan.
Hipotesis 9 : Terdapat hubungan bererti di antara amalan e-Perolehan dengan

prestasi e-Perolehan.
8
1.6 Skop Kajian
Kajian ini membataskan skop perbincangan kepada aspek perolehan secara

elektronik yang melibatkan amalan e-Perolehan, prestasi e-Perolehan, serta masalah
yang dihadapi sepanjang penggunaan sistem e-Perolehan. Kajian dijalankan di
Telekom R&D Sdn. Bhd yang merupakan salah sebuah anak syarikat Telekom
Malaysia Berhad. Pemilihan syarikat kajian kes akan diterangkan dengan lebih
lanjut pada bahagian 1.9. Unit analisis kajian menumpukan kepada tiga peringkat
pengurusan iaitu peringkat pengurusan atasan, peringkat pengurusan pertengahan dan
peringkat sokongan.
1.7 Kerangka Teori
Perbincangan kerangka teori kajian ini dimulakan dengan melihat kerangka

teori yang telah digunakan oleh kajian-kajian lepas dalam menjalankan kajian
tentang e-Perolehan. Kerangka teori yang dihasilkan oleh Quesada (2004) telah
dijadikan panduan dalam menghasilkan kerangka teori dalam kajian ini. Rajah 1.1
menunjukkan kerangka teori yang dihasilkan oleh Quesada (2004) dalam kajian
beliau yang melihat hubungan di antara teknologi e-Perolehan, amalan
e-Perolehan dan prestasi e-Perolehan.
9
Rajah 1.1
Kerangka Kerja Penyelidikan oleh Quesada (2004)
Persepsi
Perolehan
Dari Prestasi
Rantaian
Penggunaan
Nilai
Teknologi
E-Perolehan Prestasi
Firma
Amalan Prestasi
perolehan perolehan
Kerangka kerja ini menggambarkan hubungan antara amalan perolehan,

penggunaan teknologi e-Perolehan, prestasi perolehan, persepsi perolehan dari
prestasi rantaian nilai dan prestasi firma. Penggunaan teknologi e-Perolehan
digunakan sebagai moderator yang mempengaruhi kekuatan hubungan antara amalan
e-Perolehan dan prestasi perolehan. Prestasi perolehan pula akan mempengaruhi
persepsi perolehan dari prestasi rantaian nilai dan prestasi firma. Kerangka kerja ini
dapat membantu pengguna sistem e-Perolehan dan ahli akademik memahami
penggunaan teknologi e-Perolehan, amalan perolehan dan prestasi perolehan serta
hubungannya.
Daripada kerangka kerja yang dikemukakan oleh Quesada (2004), pengkaji

telah menghasilkan kerangka teori bagi kajian ini seperti yang ditunjukkan dalam
Rajah 1.2. Rajah 1.2 menunjukkan hubungan antara amalan e-Perolehan dan
prestasi e-Perolehan. Terdapat empat dimensi dalam amalan e-Perolehan yang
meliputi pengumpulan maklumat, jenis permohonan, kontrak perundingan, dan
analisis risikan. Prestasi e-Perolehan pula di lihat daripada segi faedah yang yang
diperolehi sepanjang syarikat melaksanakan e-Perolehan tersebut. Faktor demografi
seperti jantina, tahap pendidikan, tempoh pengalaman dan kategori jawatan
10
digunakan untuk melihat perbezaan antara amalan dan prestasi e-Perolehan dengan
faktor demografi responden.
Rajah 1.2
Kerangka Teori Kajian
Pembolehubah tidak bersandar Pembolehubah bersandar
Amalan Prestasi
Perolehan Perolehan
Hubungan
• Kontrak Perundingan • Faedah kepada pengguna dalaman
• Pengumpulan Maklumat • Faedah dengan pembekal
• Analisis Risikan • Faedah kepada organisasi
• Jenis Permohonan • Jenis Permohonan
Perbezaan Perbezaan
Faktor
Demografi
Pembolehubah kawalan (control)
1.8 Kepentingan Kajian
Seiring dengan objektif Kerajaan yang mahukan penggunaan dalam bidang

teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) diperluaskan, TMR&D telah mengambil
inisiatif untuk membangunkan sendiri sistem e-Perolehan syarikat mereka. Oleh itu,
kajian yang dijalankan memberi kepentingan bukan sahaja kepada organisasi
TMR&D sendiri tetapi juga kepada organisasi lain di samping menambahkan sumber
pengetahuan dalam bidang yang dikaji.
Hasil kajian membolehkan pihak pengurusan perolehan TMR&D mengenal

pasti kelemahan dan kekuatan sistem e-Perolehan TMR&D berdasarkan kepada
11
maklum balas yang diberikan oleh kakitangan di organisasi tersebut. Di samping itu,
kajian ini juga membolehkan pihak pengurusan mengenal pasti tahap amalan dan
prestasi sistem ini serta menetapkan satu tanda aras untuk mengukur kejayaan sistem
e-Perolehan yang telah dibangunkan. Susulan daripada kajian ini, sebarang
kelemahan yang terdapat pada sistem ini dapat diperbaiki untuk meningkatkan lagi
fungsi sistem tersebut. Ini boleh dilakukan dengan merancang tindakan pembaikan
dan penyelenggaraan tepat pada waktunya untuk meningkatkan lagi kecekapan dan
keberkesanan sistem.
Hasil daripada kajian ini dapat memberi input yang berharga kepada syarikat
R&D yang serupa bagi mengenal pasti cara yang lebih berkesan dalam menguruskan
aktiviti perolehan mereka. Organisasi lain yang berkecenderungan untuk
membangunkan sendiri sistem e-Perolehan syarikat secara dalaman boleh merujuk
kepada syarikat TMR&D untuk mendapatkan khidmat nasihat dan kepakaran
daripada syarikat tersebut. Ini kerana pelaksanaan e-Perolehan yang dibangunkan
sendiri dipercayai dapat membantu syarikat meningkatkan keberkesanan,
memperbaiki produktiviti, serta memperoleh kelebihan bersaing dalam persekitaran
industri yang kompetitif. Secara tidak langsung, ianya dapat meningkatkan lagi
penggunaan IT dari segi aplikasi e-Perolehan bagi mencapai aspirasi negara untuk
menjadikan Malaysia sebagai sebuah negara maju pada tahun 2020.
Daripada aspek ilmiah pula, diharapkan kajian ini dapat menyumbang

sebagai salah satu bahan rujukan kepada para penyelidik pada masa akan datang
untuk tujuan kajian yang berkaitan dengan pembangunan sistem e-Perolehan secara
dalaman. Selain itu, kajian ini juga memberi pendedahan kepada organisasi lain
terutamanya mereka yang berminat untuk melaksanakan sistem ini untuk
meningkatkan aplikasi IT mereka dalam mengendalikan aktiviti pembelian. Ini
bertujuan meningkatkan lagi kecekapan dalam aspek perolehan syarikat di samping
meningkatkan keuntungan syarikat daripada penjimatan yang diperolehi daripada
penggunaan sistem tersebut.
12
Memandangkan penggunaan sistem e-Perolehan ini masih baru di Malaysia,

maka pemahaman yang lebih mendalam diperlukan sebelum syarikat lain turut sama
melaksanakan e-Perolehan. Di samping itu, kajian ini juga penting untuk
memperluaskan lagi penerapan e-Dagang di Malaysia (Hussain et al. 2005).
1.9 Pengenalan Kepada Syarikat Kajian Kes
Telekom Research & Development Sdn. Bhd atau TMR&D telah

dikorporatkan pada 1 Oktober 2000. TMR&D merupakan salah sebuah anak
syarikat TMB yang bertanggungjawab menguruskan penyelidikan dan pembangunan
TMB dan anak-anak syarikatnya. TMR&D memainkan peranan utama untuk
rangkaian baru dan mempunyai kelebihan dalam mendahului teknologi melalui reka
bentuk, reka cipta, dan penentukuran (calibration) kepada industri komunikasi.
Memandangkan tahap penggunaan teknologi komunikasi yang begitu

menggalakkan, aktiviti pembangunan dan penyelidikan adalah kritikal dalam
memastikan perkembangan dalam industri telekomunikasi sentiasa berkembang
seiring dengan penggunaan secara global. TMR&D memberi nilai utama dalam
memberi sepenuh komitmen kepada pelanggan, ketelusan integriti, dan menghormati
dan mengambil berat dalam segala aspek yang berkaitan dengan perniagaan mereka.
TMR&D telah dipilih sebagai kajian kes kerana organisasi ini telah
melaksanakan sistem e-Perolehan yang dibangunkan sendiri oleh Unit IT di
TMR&D. TMR&D membelanjakan lebih kurang 19 juta ringgit bagi tujuan
perolehan syarikat. Jumlah ini merupakan satu jumlah yang besar dan perlu
pengendalian sebaiknya supaya ianya dapat memberi nilai kepada organisasi.
Kemampuan TMR&D dalam membangunkan dan melaksanakan sistem e-Perolehan
13
boleh dijadikan panduan kepada organisasi awam atau swasta yang lain untuk turut
sama mempelajari aplikasi IT dalam perolehan elektronik.
1.10 Definisi Konsep dan Operasional
Beberapa definisi konsep dan operasional diperlukan bagi memudahkan

pemahaman dan pelaksanaan penyelidikan ini. Definisi termasuklah IT, perolehan
tradisional, perolehan elektronik, perdagangan elektronik, peringkat pengurusan,
amalan e-Perolehan dan prestasi e-Perolehan.
1.10.1 Teknologi Maklumat (IT)
Teknologi Maklumat atau IT boleh ditakrifkan sebagai apa juga

teknologi yang menjadi perantaraan untuk berkomunikasi di antara individu
dan kumpulan (Spears dan Lea, 1994). Menurut Steinfield (1992), IT terdiri
daripada teknologi seperti mel elektronik, peti simpanan suara, papan buletin
komputer, persidangan komputer dan sistem sokongan pembuatan keputusan
kumpulan.
Terdapat beberapa jenis IT yang di gunakan untuk tujuan komunikasi

seperti mesin faksimili, mel suara, persidangan telefon, mel elektronik,
Internet, groupware, video korporat, Televisyen Perniagaan dan sebagainya
(Patterson, 1999). Oleh itu, definisi yang dikemukakan oleh Spear dan Lea
(1994) digunakan dalam kajian ini.
14
1.10.2 Perolehan Tradisional
Perolehan tradisional merupakan proses pembelian yang berasaskan

kertas dan kurang pengawasan terhadap perbelanjaan (Mitchell, 2000).
Menurut Zenz et al. (1994), perolehan tradisional ialah mendapatkan bahan
dan perkhidmatan di samping menguruskan aliran masuk bahan ke dalam
organisasi. Perolehan tradisional juga merupakan satu proses yang
melibatkan semua aktiviti yang berkaitan dengan pembelian barangan, aset,
kemudahan atau perkhidmatan (Procurement Guideline, 2002).
Dalam konteks kajian ini, perolehan tradisional adalah proses

pembelian barangan dan perkhidmatan yang berasaskan kertas.
1.10.3 Perolehan Elektronik (e-Perolehan)
E-Perolehan atau perolehan elektronik (e-Perolehan) merupakan

penggunaan Internet bagi tujuan pembelian dan penjualan produk,
perkhidmatan dan maklumat (Heizer dan Render, 2000). Chan dan Lee
(2002) mendefinisikan e-Perolehan sebagai aplikasi e-Dagang dalam proses
perolehan. Ianya melibatkan penggunaan pelbagai bentuk teknologi
maklumat seperti e-mel, EDI, dan e-Pasaran untuk automasikan dan
melancarkan proses perolehan dalam organisasi perniagaan (de Boer et al.
2001). .
15
Menurut Kocabasoglu, (2002) e-Perolehan merupakan peluasan

kemudahan Internet dalam aktiviti pembelian. Hussain et al. (2005)
menyatakan bahawa e-Perolehan adalah satu pembelian perniagaan kepada
perniagaan dan aktiviti penjualan oleh pembekal melalui Internet. E-
Perolehan juga boleh didefinisikan sebagai satu perkakasan perniagaan dan
membolehkan perniagaan beralih ke arah proses yang lebih efisyen dan
membentuk integrasi rantaian pembekal yang lebih baik (Procurement
Guideline, 2002). Menurut Hawking et al. (2004), e-Perolehan melibatkan
sejumlah medium komunikasi untuk membantu proses perolehan antara
beberapa pihak seperti penggunaan mel elektronik, telefon, faks, EDI, dan
kini melibatkan penggunaan Internet.
Dalam kajian ini, takrifan yang dikemukakan oleh Croom (2000) telah
digunakan iaitu e-Perolehan di lihat sebagai sistem perolehan yang
melibatkan komunikasi antara dua pihak iaitu pihak pembeli dan juga pihak
pembekal dengan menggunakan Internet sebagai medium pengantaraan.
1.10.4 Perdagangan Elektronik (e-Dagang)
Terdapat pelbagai takrifan mengenai e-Dagang. E-Dagang boleh

didefinisikan sebagai satu metodologi perniagaan yang menggunakan
perantaraan elektronik untuk melakukan keseluruhan transaksi perniagaan.
Pembekal dan pelanggan bertemu dalam suasana virtual untuk melakukan
urus niaga dengan menggunakan teknologi Internet, digital dan lain-lain
(Abdul Majid, 2000).
16
E-Dagang juga boleh ditakrifkan sebagai satu set teknologi seperti

dokumen elektronik/pertukaran data elektronik (EDI), mel elektronik (e-
mail), pemindahan dana elektronik (EFT) dan rangkaian kerja, gabungan
dengan proses perniagaan untuk membolehkan pengguna untuk menjalankan
perniagaan secara elektronik (Procurement Guidelines, 2002). E-Dagang
juga di lihat sebagai proses dan amalan menggunakan medium atas talian
untuk menguruskan proses perniagaan. Medium atas talian yang digunakan
adalah seperti Internet, Intranet atau Extranet, EDI atau saluran
telekomunikasi (Mitchell, 2000).
Dalam konteks kajian ini, e-Dagang ialah satu metodologi perniagaan

yang menggunakan perantaraan elektronik untuk melakukan keseluruhan
transaksi perniagaan (Abdul Majid, 2000).
1.10.5 Peringkat Pengurusan
Responden bagi kajian ini dibahagikan kepada tiga peringkat iaitu

peringkat pengurusan atasan, peringkat pertengahan dan kumpulan sokongan.
Peringkat pengurusan atasan merupakan peringkat pengurusan yang paling
tinggi yang terdiri daripada pengerusi dan eksekutif kanan syarikat yang
membangunkan perancangan strategik syarikat. Peringkat pengurusan
pertengahan pula merupakan individu yang terdiri daripada pengurus besar,
pengurus unit, dan pengurus perancangan dan anak syarikat yang
bertanggungjawab untuk merancang dan mengawal taktik syarikat. Manakala
peringkat kumpulan sokongan merupakan kumpulan individu yang biasanya
berjumpa dan berkongsi masalah atau urusan yang hampir sama; kumpulan
sokongan memberikan peluang untuk berkongsi urusan dan bertukar-tukar
maklumat antara satu sama lain (Key Terms and Glossary, 2005).
17
1.10.6 Amalan e-Perolehan
Amalan e-Perolehan melibatkan memproses tender, tempahan dari

pembekal, membuat pembayaran, berhubung dengan pembekal, membaca
katalog pembekal, proses kelulusan dalaman, penerimaan invois, dan mencari
pasaran elektronik (United Nations, 2004).
Dalam kajian yang dijalankan oleh Moon (2002) beliau melihat

amalan e-Perolehan dari segi bida yang dijalankan dalam web, menghantar
maklumat kontrak dalam web, tanda tangan digital, mengamalkan bida
berasaskan Internet, reverse auctions, tempahan elektronik, sistem e-
Perolehan yang diautomasikan dan kad pembelian. Moon (2005) juga telah
mengecilkan skop ini dengan hanya melihat kepada amalan e-Perolehan dari
aspek tempahan elektronik, reverse auctions, dan bida Internet. Hawking et
al. (2004) memfokuskan amalan e-Perolehan lebih kepada teknologi yang
digunakan dalam menjalankan perolehan. Teknologi ini terdiri daripada faks,
mel, telefon, e-mel, EDI, dan Internet.
Dalam konteks kajian ini, amalan e-Perolehan ialah amalan organisasi

dalam mendapatkan maklumat, menghubungi pembekal/perundingan
(Quesada, 2004; Chan dan Lee, 2002), mewujudkan kontrak, pembelian dan
pelaksanaan analisis dan risikan (Quesada, 2004).
18
1.10.7 Prestasi e-Perolehan
Prestasi e-Perolehan merujuk kepada kemampuan sistem dalam

memberi faedah kepada organisasi. Sebelum ini, prestasi perolehan dinilai
dari segi kos, masa, kepuasan, kualiti, stok dan nilai (Gebauer et al. 1998).
Menurut Vaidya et al. (2004), prestasi e-Perolehan juga boleh diukur

dalam empat kumpulan perspektif iaitu perspektif kewangan, pelanggan,
perspektif proses dalaman perniagaan dan perspektif pembelajaran dan
inovasi Dalam kajian yang dijalankan oleh Moon (2005), prestasi e-
Perolehan ini di lihat dari segi aplikasi web, tempahan elektronik, bida
elektronik dan reverse auctions.
Dalam konteks kajian ini, prestasi e-Perolehan di lihat dari segi faedah
pelaksanaan e-Perolehan ke atas organisasi di mana faedah e-Perolehan ini
dibahagikan kepada tiga bahagian iaitu faedah kepada organisasi, faedah
daripada pembekal dan faedah kepada pengguna dalaman (Quesada, 2004).
1.11 Rumusan
Kajian ini bertujuan untuk memberi pendedahan tentang tahap amalan

dan prestasi e-Perolehan di peringkat firma yang membangunkan sistem
mereka secara dalaman. Kajian-kajian lepas lebih menumpukan kepada
aplikasi e-Perolehan di sektor perindustrian dan kurang kajian yang
dijalankan terhadap organisasi yang membangunkan sistem secara dalaman.
19
Kebanyakan organisasi enggan menggunakan sistem e-Perolehan dan merasa

ragu-ragu terhadap faedah yang mampu diberikan oleh sistem ini ke atas
organisasi mereka. Di samping itu juga, kesukaran menggunakan perisian
yang sedia ada di pasaran merupakan antara halangan dalam melaksanakan
sistem ini. Kajian ini menumpukan kepada sebuah kajian kes ke atas
organisasi yang membangunkan sistem e-Perolehan mereka secara dalaman.
Terdapat empat objektif dalam kajian ini untuk melihat amalan dan prestasi e-
Perolehan serta menghuraikan pendekatan yang digunakan oleh pihak
pengurusan untuk menangani masalah yang berkaitan dengan sistem e-
Perolehan ini. Sebagai satu kajian sains sosial, kajian ini turut mempunyai
batasan-batasan yang tidak dapat dielakkan kerana ianya melibatkan sampel
manusia sebagai responden yang terdedah kepada emosi, persekitaran dan
tekanan yang sukar dikawal.
20
BAB II
KAJIAN LITERATUR
2.1 Pendahuluan
Bab ini memberi tumpuan kepada konsep dan model kajian terdahulu. Bagi
memantapkan kajian ini, beberapa kajian lepas telah dirujuk bagi meningkatkan
pemahaman serta menyokong kajian yang dijalankan. Kajian literatur ini juga
dibahagikan kepada beberapa bahagian yang memberi penerangan lebih lanjut
tentang tajuk yang dikaji. Perbincangan meliputi aspek perolehan tradisional, diikuti
dengan aplikasi IT iaitu Internet dalam perolehan, e-Perolehan, faedah
e-Perolehan serta isu dan halangan e-Perolehan. Memandangkan e-Perolehan
merupakan perkara yang agak baru di Malaysia, maka pengkaji merasakan adalah
perlu sekiranya perkembangan IT dan perolehan di Malaysia dibincangkan terlebih
dahulu.
21
2.2 Perkembangan Teknologi Maklumat (IT)
Dunia kini berada di pertengahan revolusi teknologi yang berasaskan

Teknologi Maklumat atau Information Technology (IT). IT mempunyai pelbagai
maksud bagi individu yang tertentu. IT termasuk semua aspek teknologi yang boleh
digunakan untuk membentuk, menyimpan, mempamerkan, berkongsi, dan
menguruskan maklumat untuk perniagaan dan juga untuk kegunaan peribadi.
Terdapat banyak pandangan terhadap IT, bagi memudahkan pemahaman, IT
kebiasaannya dikaitkan dengan penggunaan komputer untuk mempertingkatkan
produktiviti dan keberkesanan. Walau bagaimanapun jika komputer yang digunakan
secara persendirian tanpa ada sebarang pertalian, faedah IT tidak akan diperolehi
sepenuhnya. Faedah sebenar IT hanya boleh diperolehi apabila komputer yang
digunakan boleh berkomunikasi antara satu sama lain (dalam bahasa IT – komputer
mempunyai “network” atau rangkaian).
IT boleh ditakrifkan sebagai teknologi yang menjadi perantaraan untuk

berkomunikasi di antara individu dan kumpulan (Spears dan Lea, 1994) seperti mel
elektronik, peti simpanan suara, papan buletin komputer, persidangan komputer dan
sistem sokongan pembuatan keputusan kumpulan (Steinfield,1992). Daripada
tafsiran definisi tersebut, terdapat pelbagai istilah yang digunakan untuk
mentakrifkan IT. Walau bagaimanapun, definisi yang digunakan oleh Spear dan Lea
(1994) adalah lebih sesuai digunakan dalam kajian ini memandangkan fungsi IT
sebagai pengantara untuk berkomunikasi di antara individu dan kumpulan banyak
digunakan di dalam proses perolehan.
IT digunakan untuk menyokong perkongsian maklumat antara organisasi dan

penyesuaian pembelian korporat. Sistem Maklumat Antara Organisasi (IOISs)
merupakan satu sistem di mana pembeli dan pembekal menjalankan pertukaran
maklumat dan transaksi dalam pasaran menegak (Bakos, 1997). Sebelum Internet
dan World Wide Web (www) digunakan dengan meluas, Sistem IOISs seperti
Pertukaran Data Elektronik (EDI) digunakan oleh firma untuk melakukan pertukaran
22
dokumen perniagaan secara elektronik dengan menggunakan format tertentu. Rajah

2.1 di bawah menunjukkan aplikasi IT yang menyokong mekanisme perolehan dalam
pasaran elektronik melalui sistem Pertukaran Data Elektronik (EDI) dan sistem e-
Perolehan berasaskan Internet.
Pembekal
Nilai Tambah Nilai
Rangkaian Tambah
Rangkaian
Sistem Pertukaran Data Elektronik (EDI)
Pembeli
Pasaran
Elektronik B2B
Pembeli
lain
Sistem e-Perolehan berasaskan Internet
Rajah 2.1: Aplikasi IT dalam e-Perolehan

Sumber: (Dai dan Kauffman, 2000)
Rajah 2.1 menunjukkan kemampuan IT dalam membolehkan sistem

e-Perolehan berasaskan Internet dijalankan melalui pasaran elektronik B2B.
Walaupun sebelum ini banyak syarikat menggunakan sistem EDI untuk
menguruskan data dan maklumat dengan lebih efisyen dan meningkatkan pengurusan
rantaian pembekal, namun hanya sebilangan kecil sahaja yang menggunakan sistem
EDI disebabkan oleh kos pelaksanaannya yang sangat tinggi dan memerlukan sistem
yang pelbagai untuk mengendalikannya. Oleh itu, dengan adanya sistem e-Perolehan
berasaskan Internet dan pasaran elektronik B2B, ia memberikan alternatif lain
kepada pembeli selain daripada menggunakan sistem EDI dengan kos pelaksanaan
yang lebih murah dan mudah untuk dilaksanakan. Sistem ini juga merupakan sebuah
23
sistem yang terbuka dan membolehkan syarikat pembeli menjalankan urusan

perniagaan dengan pembekal dalam pasaran maya.
Penggunaan Teknologi Maklumat (IT) dalam urusan perniagaan

sememangnya penting dalam era globalisasi kini bagi membolehkan syarikat
tempatan bersaing di peringkat antarabangsa. Penggunaan IT adalah satu keperluan
bagi mendapatkan data dan maklumat yang diperlukan untuk membuat perancangan
strategik dan meningkatkan daya saing syarikat (Attaran & Attaran, 2002).
Kebanyakan syarikat yang telah lama beroperasi di Pulau Pinang dan Kedah telah
menggunakan IT yang terkini dengan lebih efektif. Rangkaian Internet telah menjadi
satu medium yang berkesan untuk meningkatkan kekuatan perniagaan dalam
menghadapi persaingan atas talian, pengurusan perhubungan pelanggan dan
pengurusan rantaian nilai. Penggunaan Internet ini membolehkan syarikat beroperasi
dengan lebih berkesan dan memperbaiki keupayaan syarikat dalam mengendalikan
tekanan persaingan daripada segi kos, masa dan kualiti barangan dan perkhidmatan
(Yuserrie et al. 2000).
Penggunaan Internet dalam perolehan merupakan satu kemajuan dalam

proses perolehan yang membolehkan perolehan B2B melalui e-Dagang dijalankan.
Walaupun penggunaan e-Perolehan memberikan banyak faedah kepada
penggunanya, namun tahap pelaksanaan sistem e-Perolehan ini masih di peringkat
awal dan belum di aplikasi sepenuhnya oleh syarikat di Malaysia. Syarikat ini hanya
akan menyedari kepentingan e-Perolehan apabila mereka berhadapan dengan
kesukaran bersaing di peringkat global. Oleh itu, pelaksanaan sistem e-Perolehan ini
adalah perlu untuk membantu syarikat menguruskan perolehan dengan lebih baik dan
sistematik.
Pengurusan perolehan merupakan satu tugas yang penting kerana ianya

melibatkan peruntukan yang besar dalam sesebuah organisasi (Croom, 2000; Hunter,
2002; Quinn, 2005). Perkara ini juga telah dibuktikan oleh pengkaji lepas dalam
kajian mereka yang menyatakan bahawa kebanyakan organisasi memperuntukkan
24
sekurang-kurangnya satu pertiga daripada pendapatan mereka untuk membeli produk

dan perkhidmatan (Zen dan Thompson, 1994; Killen dan Kamauff, 1995).
Kebanyakan firma pembuatan juga membelanjakan lebih kurang 65 peratus daripada
hasil jualan membuat pembelian barangan dan perkhidmatan. Hal ini menjadikan
fungsi pembelian semakin penting dan perlu diambil perhatian serius (Abu Bakar dan
Rohaizat, 2002).
Sebelum ini, banyak kajian tentang e-Perolehan telah dijalankan di luar

negara seperti Amerika, Australia, United Kingdom dan sebagainya (Croom dan
Johnston, 2003; Frye, 2004; Quesada, 2004). Walau bagaimanapun kajian
e-Perolehan di Malaysia masih kurang dan perlu diperbanyakkan untuk meluaskan
aplikasi e-Perolehan di Malaysia.
2.3 Teknologi Maklumat dan Fenomena e-Perolehan di Malaysia
Abad ke-20 telah menyaksikan ledakan maklumat yang membawa kepada

tercetusnya revolusi Teknologi Maklumat dan Komunikasi (ICT) sebagai pemangkin
arus perubahan dan kemajuan dunia sejagat. Sejak beberapa dekad yang lalu,
teknologi ICT telah berkembang dengan pesatnya terutamanya di dalam penggunaan
Internet dan juga laman web seperti World Wide Web (Frye, 2004). Menyedari
hakikat kepentingan IT, bekas Perdana Menteri Malaysia yang kelima iaitu Tun Dr.
Mahathir Mohamad telah mengumumkan Projek Koridor Raya Multimedia (MSC)
dalam persidangan Multimedia Asia pada tahun 1996 bagi menggerakkan Malaysia
menongkah Wawasan 2020. Projek mega ini telah dicanangkan bukan sahaja di
dalam negara, malah di seluruh pelosok dunia. Sejak wujudnya MSC, Malaysia telah
diiktiraf sebagai penggerak inisiatif IT di rantau Asia dan juga sebagai perintis
paradigma ekonomi digital baru.
25
Penggunaan IT telah menjadi salah satu daripada sembilan strategi utama

kerajaan dalam Rancangan Malaysia Kelapan sebagai langkah menghadapi cabaran-
cabaran akan datang (RMK8). Perkembangan tersebut membolehkan lebih ramai
masyarakat Malaysia memperoleh dan menggunakan IT untuk meningkatkan kualiti
kerja dan kehidupan seharian. Teknologi ini tidak lagi terhad kepada syarikat-
syarikat besar atau agensi-agensi tertentu. Ianya merupakan satu keperluan kepada
semua lapisan masyarakat untuk memastikan matlamat negara untuk menjadi negara
maju pada 2020 bukanlah suatu angan-angan kosong.
IT telah membolehkan maklumat dihantar dan diterima dengan pantas.

Kemudahan ini telah membawa kepada peningkatan penggunaan Internet dan mel
elektronik. Komunikasi secara elektronik juga di lihat sebagai salah satu saluran
penting dalam membantu mewujudkan perkongsian maklumat dan secara tidak
langsung membolehkan proses penghantaran dan penerimaan sesuatu maklumat
dilaksanakan dengan lebih cepat dan mudah (Jabatan Perdana Menteri, 2003). IT
juga memberi peluang kepada penggunaan teknologi baru yang lebih berkesan untuk
membangunkan visi yang strategik dan membantu dalam memperbaiki proses
perniagaan sebelum ianya dilaksanakan. IT berkemampuan untuk mendapatkan
maklumat tanpa batas sempadan geografi dan halangan organisasi di mana maklumat
yang diperolehi boleh digunakan untuk memahami kekuatan dan kelemahan syarikat,
struktur pasaran, dan menggunakan peluang yang ada (Burns dan Stalker,1961).
Perkembangan IT di Malaysia jelas menunjukkan betapa pentingnya peranan

IT dalam membantu Malaysia untuk menjadi sebuah negara maju. Penggunaan IT
dalam aktiviti pembelian dengan menggunakan Internet merupakan salah satu cara
dalam meningkatkan aplikasi IT. Penggunaan e-Perolehan oleh agensi Kerajaan di
Malaysia telah mula dilancarkan pada tahun 2000 dan sehingga kini pelaksanaannya
telah diperluaskan kepada semua agensi Persekutuan untuk pembelian terus dan
kontrak pusat (Perutusan Budget 2004). Bagi menggalakkan syarikat pembekal di
Malaysia memasuki dunia e-Dagang, Kerajaan telah mewajibkan lebih kurang
35,000 pembekal kerajaan untuk melaksanakan sistem e-Perolehan bagi
membolehkan mereka terus menjadi pembekal kepada kerajaan Malaysia.
26
Commerce Dot Com (CDC) telah membangunkan sistem e-Perolehan kerajaan

Malaysia yang merupakan salah satu daripada komponen utama dalam aplikasi
Projek Multimedia Super Corridor (Asia Computer Weekly, 2003).
Sistem e-Perolehan dibentuk untuk menggerakkan transformasi negara

kepada K-ekonomi dan memperluaskan lagi penggunaan e-Dagang di Malaysia
(Hussain et al. 2005). Hasil daripada beberapa kajian yang telah dijalankan di
Malaysia mendapati organisasi dan pekerja industri di Malaysia sanggup mencuba
idea baru dalam bidang pengkomputeran dan Internet sebagai persediaan
menghadapi cabaran globalisasi (Ab Hamid dan Majid, 2002; Helmi, 2005).
Menurut Ab Hamid dan Majid (2002), keadaan e-Perolehan di Malaysia berhadapan
dengan pelbagai cabaran dan ketidaktentuan, namun perkara ini dapat membentuk
satu peluang yang besar kepada industri sekiranya mereka mampu menangani
keadaan tersebut.
Industri di Malaysia perlu menghapuskan perasaan takut kepada penggunaan

e-Dagang sebagai persediaan kepada mereka menghadapi persaingan yang lebih
sengit apabila ASEAN Free Trade Area (AFTA) dilaksanakan sepenuhnya. Ini
kerana apabila AFTA dilaksanakan sepenuhnya, syarikat dari luar negara juga akan
menjadi pesaing yang mencabar kepada syarikat tempatan. Dapatan daripada kajian
yang dijalankan oleh Ramayah et al. (2005) mendapati bahawa secara umumnya,
komitmen pengurusan atasan dan infrastruktur teknologi mempunyai kesan
signifikan ke atas kesediaan PKS untuk menjalankan perniagaan secara elektronik.
Komitmen daripada pengurusan atasan merupakan elemen yang paling penting untuk
melaksanakan transaksi elektronik. Pemilik syarikat perlu lebih peka kepada
perubahan semasa bagi membolehkan mereka terus bersaing di peringkat
antarabangsa
27
2.4 E-Dagang (e-Commerce)
Internet juga turut dikaitkan dengan perdagangan menerusi talian atau lebih
dikenali sebagai e-Dagang. Pada pertengahan era 1990-an, e-Dagang telah menjadi
salah satu daripada keperluan dalam dunia perniagaan. Kini kebanyakan perniagaan
dalam senarai fortune 500 mempunyai laman web mereka tersendiri. Hasil daripada
kajian yang dijalankan ke atas PKS di Malaysia mendapati bahawa syarikat PKS
bersedia untuk melaksanakan e-Dagang walaupun berhadapan dengan masalah
seperti kekurangan infrastruktur dan aplikasi teknologi baru yang terhad (Ramayah et
al. 2005). Ini kerana menerusi perdagangan elektronik, aspek geografi tidak lagi
menjadi penghalang bahkan meningkatkan potensi pasaran yang berbentuk global.
Perkembangan yang pesat dalam teknologi Internet telah mendorong syarikat
melaksanakan e-Dagang dalam perniagaan mereka untuk memperolehi kelebihan
bersaing (Leonard, 2001). Maka tidak hairanlah apabila banyak syarikat kerajaan
mahupun swasta berlumba-lumba menjadikan e-Dagang sebagai alternatif utama
dalam perniagaan mereka memandangkan faedah dan kebaikan yang ditawarkan oleh
teknologi tersebut.
Beberapa definisi e-Dagang telah diambil berdasarkan kepada kajian lepas

bagi meningkatkan lagi kefahaman tentang konsep e-Dagang. E-Dagang boleh
didefinisikan sebagai aktiviti menjual dan membeli barangan serta perkhidmatan
dalam Internet dengan menggunakan pelbagai pelayar Internet seperti World Wide
Web dan sebagainya. Secara praktikalnya selain daripada istilah e-Dagang,
e-Perniagaan juga selalu digunakan bagi perniagaan yang dijalankan secara atas
talian (Reddy dan Iyer, 2002). Menurut Applegate et al. (1996), e-Dagang
didefinisikan sebagai sesuatu yang lebih daripada pembelian dan penjualan secara
elektronik, ianya melibatkan penggunaan teknologi rangkaian komunikasi untuk
menghubungkan aktiviti rangkaian yang lebih luas serta turun naik rantaian nilai
tambah di dalam dan di luar organisasi.
28
“more than simply buying and selling goods electronically; involves using
network communications technology to engage in a wide range of activities up and
down the value-added chain both within and outside the organization”.
Penggunaan e-Dagang dalam perniagaan dapat membantu syarikat untuk

mempamerkan maklumat tentang aktiviti yang dijalankan. Malahan terdapat juga
sesetengah individu yang menggunakan e-Dagang bagi tujuan pencarian perniagaan
baru. Penggunaan e-Dagang sebagai medium pencarian barangan atau perkhidmatan
dapat memberi banyak faedah kepada pengguna dan juga peniaga. Dengan
menggabungkan tanggapan analisa perantaraan dengan corak interaksi pemasaran,
Timmers (2000) mencadangkan agar sebelas struktur model generik e-Dagang yang
ditunjukkan dalam Rajah 2.2 di bawah yang diplotkan berdasarkan kepada
pembolehubah interaksi kefungsian dan darjah inovasi.
Integrasi Rantaian Nilai

Integrasi
Pelbagai
fungsi Penempatan pasaran pihak ketiga
Platform kerjasama
Integrasi
Fungsi E-Mall Komuniti maya
Pengeluar perkhidmatan rantaian nilai
E-Perolehan E-Lelong
Perkhidmatan yang
dipercayai
Fungsi E-kedai Perdagangan maklumat

tunggal
Rendah Darjah Inovasi Tinggi
Rajah 2.2: Sebelas Model Perniagaan E-Dagang

Sumber : Timmers (2000)
29
Hasil kerja Timmers (2000) adalah berdasarkan kepada data empirikal yang
diperolehi pada peringkat awal penerimaan e-Dagang. Walaupun isu darjah inovasi
agak linear, kaedah Timmers masih berguna dan kebanyakan kertas hasilan terkini
adalah berasaskan sumbangannya. Walaupun terdapat sebelas struktur model
generik e-Dagang, namun pengkaji akan menumpukan kepada e-Perolehan yang
merupakan salah satu daripada sebelas struktur Model Perniagaan E-Dagang. Ini
kerana perolehan syarikat melibatkan peruntukan yang besar dalam sesebuah
organisasi (Croom, 2000) dan penggunaan e-Dagang dalam sistem perolehan
syarikat merupakan salah satu cara untuk mengurangkan kos pengendalian perolehan
(Frye, 2004).
Terdapat tiga kategori di mana e-Dagang B2B boleh diaplikasikan untuk

memberi nilai iaitu mengurangkan bayaran transaksi, memperbaiki kecekapan
pasaran, dan mempertingkatkan faedah rantaian pembekal. Perhubungan bagi
ketiga-tiga kategori ini adalah berbeza bagi setiap organisasi berdasarkan kepada
strategi rantaian pembekal dan persekitaran persaingan mereka. Syarikat perlu
mengendalikan pelaksanaan e-Dagang mereka dengan berkesan supaya ianya mampu
untuk menyokong setiap kategori yang dapat memberi nilai yang tinggi kepada
organisasi (Chopra et al. 2001). Bayaran transaksi merupakan kos yang berlaku
semasa proses menyempurnakan transaksi. Ianya termasuk kos berkaitan dengan
penyediaan proposal dan sebut harga, kos memproses tempahan, penstafan fungsi
perolehan, operasi pusat talian dan sebagainya.
E-Dagang juga sering dikaitkan dengan e-Perolehan sebagai salah satu cara
dalam menjalankan perdagangan elektronik. Ini kerana e-Perolehan merupakan
salah satu daripada sebelas cara dalam menjalankan e-Dagang (lihat Rajah 2.2 ).
Oleh itu, perkembangan penggunaan sistem e-Perolehan ini merupakan hasil
daripada inovasi dan integrasi fungsi e-Dagang dalam menjalankan perniagaan.
Berdasarkan kepada kajian yang dijalankan oleh Hussain et al. (2005), majoriti
syarikat telah menggunakan sistem e-Perolehan antara satu hingga dua tahun.
Perkara ini jelas menunjukkan bahawa e-Perolehan di Malaysia masih lagi berada di
peringkat awal pelaksanaannya. E-Perolehan di Malaysia merupakan satu
30
pembaikan kepada perolehan tradisional bagi meningkatkan lagi kecekapan dan

memudahkan proses perolehan dijalankan.
2.5 Perolehan Tradisional
Perolehan tradisional merupakan proses perolehan yang berasaskan kertas

untuk menyediakan proposal pembelian, perundingan sebut harga, kontrak perjanjian
dan sebagainya. Perolehan tradisional melibatkan banyak proses semasa
menjalankan pembelian. Antara proses-proses yang terlibat adalah seperti
perancangan perolehan, pemilihan pembekal atau vendor, mewujudkan kontrak,
menjalankan perolehan dan menerima barangan perolehan (Frye, 2004).
Perolehan syarikat boleh dibahagikan kepada dua kategori iaitu perolehan

langsung dan perolehan tidak langsung. Perolehan langsung melibatkan pembelian
bahan untuk kegunaan dalam pembuatan dan pengagihan yang terlibat secara
langsung dengan pengeluaran barang siap. Perolehan tidak langsung pula melibatkan
komoditi atau perkhidmatan di mana ianya tidak memberikan apa-apa kesan untuk
menyiapkan sesuatu produk. Ianya boleh dibahagikan kepada dua kumpulan iaitu
produk dan perkhidmatan pejabat atau ORM ( Operating Resource Management) dan
MRO (Mainteinance, Repair, dan Operation) (Kim, dan Shunk, 2003; Neef, 2001).
Kini pembahagian tradisional antara perolehan langsung dan perolehan tidak
langsung tidak lagi menjadi masalah. Ini disebabkan kedua-dua bentuk perolehan ini
boleh di gabungkan dalam satu proses perolehan yang sama (Neef, 2001).
Menurut Korper dan Ellis (2000) terdapat dua rantaian penjualan yang
terlibat dalam proses perolehan iaitu rantaian penjualan secara tradisional dan
rantaian penjualan secara langsung. Perolehan secara tradisional melibatkan banyak
pihak dalam sesuatu proses pembelian. Seperti yang ditunjukkan dalam Rantaian
31
Penjualan Secara Tradisional (Rajah 2.3). Terdapat lima langkah yang perlu dituruti
oleh pembeli sebelum mereka memperoleh barangan atau perkhidmatan yang
diingini. Oleh yang demikian, pembeli terpaksa menanggung segala kos yang
terlibat di sepanjang transaksi yang berlaku iaitu dari pembekal sehinggalah kepada
penjual. Bagi penjualan yang menggunakan kaedah e-Dagang pula, proses
pembelian adalah lebih cepat dan mudah untuk dijalankan. Rajah 2.4 pula
menunjukkan Rantaian Penjualan Secara Langsung yang dapat mengurangkan kos
pembelian sesuatu barangan atau perkhidmatan. Melalui kaedah e-Dagang ini,
beberapa elemen yang tidak diperlukan akan dimansuhkan seperti pengedar,
pemborong dan peruncit. Dengan itu, pembeli tidak lagi perlu menanggung kos
perolehan yang tinggi akibat kewujudan banyak pihak yang terlibat semasa proses
perolehan. Ianya secara tidak langsung dapat menjimatkan masa dan kos perolehan
sesuatu barangan mahupun perkhidmatan.
Pembekal
Pembekal
Pengeluar
Pengeluar
Pengedar
Pengedar
Pemborong
Pemborong
Peruncit
Peruncit
Pembeli
Pembeli
Rajah 2.4: Rantaian Penjualan Secara

Rajah 2.3: Rantaian Penjualan Secara Langsung
Tradisional
(Sumber dari Korper dan Ellis, 2000)

32
2.5.1 Amalan Perolehan
Hasil kajian empirikal yang dijalankan oleh Laios dan Xideas (1994) tentang
perbezaan struktur fungsi perolehan antara institusi dan organisasi industri,
mendapati bahawa secara umumnya, kedua-dua organisasi tersebut mempunyai
prosedur yang hampir sama dalam kitaran perolehan. Mereka mengemukakan empat
fasa dalam fungsi perolehan iaitu (1) definisi (isu keperluan pembelian, menentukan
spesifikasi, jangkaan harga dan masa melahu, perancangan dan peruntukan
perolehan), (2) pencarian (mengenal pasti pembekal yang berpotensi, membuat
penyiasatan, ulangkaji senarai pembekal yang telah diluluskan, menjalankan tinjauan
di kalangan pembekal), (3) pemilihan (memilih kaedah penentuan harga, menetapkan
kriteria pemilihan sumber, mengadakan persaingan bida, perundingan dengan
pembekal) dan (4) penyempurnaan (menjalankan tempahan, pentadbiran kontrak,
pemeriksaan dan penerimaan, penyimpanan dan pemeriksaan kewangan dan isu
kepada pengguna).
Archer dan Yuan (2000) membahagikan kitaran hayat perolehan perniagaan

kepada tujuh bahagian iaitu (1) Pengumpulan maklumat, (2) kontrak pembekal
(permohonan sebut harga- RFQ, permohonan proposal-RFP, permohonan maklumat-
RFI, permohonan bida-RFB), (3) tinjauan latar belakang (rujukan kualiti
produk/perkhidmatan, keperluan untuk perkhidmatan selepas jualan-
penyelenggaraan, jaminan diambil kira semasa penilaian), (4) perundingan (harga,
kebolehdapatan dan kebarangkalian kepelbagaian, jadual penghantaran, kontrak yang
lengkap), (5) penyelesaian(fulfillment) (persediaan pembekal, pengangkutan,
penghantaran, pembayaran dan latihan juga turut dimasukkan), (6) penggunaan,
penyelenggaraan dan penyelesaian (menilai prestasi dan lain-lain perkhidmatan
sokongan) dan (7) pembaharuan.
Gebauer dan Segev (2001) membahagikan perolehan kepada dua kategori

iaitu perolehan berorientasikan jangka panjang (peringkat strategik) dan orientasi
jangka pendek (peringkat transaksi) (lihat Rajah 2.5). Perolehan berorientasikan
33
jangka panjang merupakan satu peringkat strategik yang melibatkan aktiviti

mendapatkan maklumat, mengenal pasti pembekal, membina hubungan baik dengan
pembekal dalam menjalankan perundingan tentang kontrak, prosedur pembelian,
kewangan dan pengurusan aset. Dengan adanya hubungan baik dengan pembekal,
ianya membolehkan syarikat mendapatkan barangan dengan harga yang lebih
rendah. Aktiviti-aktiviti ini bersifat jangka panjang dan kesan ke atas hubungan
dengan pembekal kekal dalam tempoh beberapa tahun.
Selepas infrastruktur dibina pada peringkat strategik dan direkodkan dalam

bentuk kontrak atau deskripsi perolehan, langkah seterusnya ialah perolehan
berorientasikan jangka pendek iaitu pada peringkat transaksi. Operasi pembelian
individu berlaku di peringkat ini dan satu bentuk peraturan perniagaan ditetapkan
dalam membuat pembelian di mana pengguna sistem perlu mendapatkan pengesahan
sebelum membuat tempahan pembelian. Di dalam konteks operasi pembelian
individu (peringkat transaksi), aktiviti pembelian sukar diramalkan kerana ianya
boleh ditentukan oleh setiap individu yang berada dalam organisasi tersebut
berdasarkan kepada keperluan mereka dalam mengendalikan aktiviti syarikat
(Gebauer dan Segev, 2001). Anak panah yang berwarna ungu pula menunjukkan
pertukaran dan interaksi maklumat berlaku antara kedua-dua peringkat ini.
Aktiviti sumber : peringkat strategik
Mengenalpasti Pelaksanaan ciri

peluang Perundingan Kontrak peringkat transaksi
Maklumat sumber (Mengandungi polisi dll)
Maklum balas
Aktiviti operasi: peringkat transaksi

Pilihan aktiviti dalam parentheses
Perkhidmatan
Pencarian Pengesahan Tempahan Penghantaran selepas jualan
Maklumat Permohonan (Perundingan, pembelian dan Pembayaran oleh pihak
(sourcing) sumber) penerimaan pengurusan
Rajah 2.5:Peringkat Strategik dan Transaksi Aktiviti Perolehan

Sumber : Adaptasi dari : Gebauer dan Segev, (2001), Changing Shapes of
Supply Chains- How the Internet Could Lead to a More Integrated
Procurement Function. Berkeley, CA, University of California.
34
2.5.2 Proses Perolehan
Cammish dan Keough (1991) dan Keough (1993) menekankan kepada

kepentingan menjadikan perolehan sebagai fungsi strategik dalam organisasi.
Mereka berpendapat bahawa untuk mencapai status perolehan antarabangsa, ianya
memerlukan keupayaan kepimpinan, penghargaan kepentingan perolehan dan metrik
baru untuk prestasi perolehan. Dalam kajian ini, mereka mengulas tentang enam
peringkat dalam proses perolehan iaitu (1) pembangunan/persaingan spesifikasi, (2)
membangunkan strategi sumber, (3) menganalisis keperluan masa depan/ pengaruh
jadual penghantaran, (4) kontrak perundingan, (5) mendapatkan sebut harga dan
membuat tempahan dan (6) memantau pembekal/vendor dan prestasi perolehan.
Perolehan melibatkan beberapa proses seperti perancangan pembelian,

pengesahan pembelian, pembelian, penerimaan barangan, dan pembayaran. Rajah
2.6 menunjukkan elemen yang terlibat dalam proses perolehan. Dalam kajian yang
dijalankan oleh Kim dan Shunk (2003), mereka menyatakan bahawa proses
perolehan terbahagi kepada empat bahagian iaitu maklumat, perundingan,
pelaksanaan, dan perkhidmatan selepas jualan (Lihat Rajah 2.7).
Perancangan
Pembayaran Pengesahan
Penerimaan Pembelian
Rajah 2.6: Proses Perolehan

Sumber : Eric Goh (2000)
35
1* Maklumat Perundingan Pelaksanaan Selepas

Jualan
2* Maklumat Perundingan Pelaksanaan
3* Mengenal pasti Mencari sumber Pengendalian Pembelian Pengguna,

keperluan syarat-syarat selenggaraan,
kendalian
4* Pencarian, Membangun- Perundingan Tempahan Mengawal kualiti Menguruskan
Pemilihan pembekal kan syarat-syarat keperluan masalah
spesifikasi selepas
keperluan tempahan
5* Pengetahuan, maklumat Tujuan, Perundingan, Pelaksanaan, pengendalian
sasaran kontrak
6* Kenal pasti Menukarkan Pemilihan Hantar Tindakan Terima Periksa Menutup
keperluan keperluan pembekal PO susulan invois tempahan
7* Pra kontrak Kontrak Penempahan, logistik Pelaksanaan Tempat

Pemprosesan
8* Pra perdagangan Perdagangan Tempat
Perdagangan
Rajah 2.7: Model Proses Perolehan
Sumber : Kim dan Shunk (2003)
Model ini merupakan gabungan beberapa model yang dikemukakan oleh

penyelidik sebelum ini (rujuk sumber Kim dan Shunk, 2003). Pengkaji-pengkaji ini
memberikan model proses perolehan yang hampir sama seperti yang ditunjukkan
pada Rajah 2.6. Antara model-model yang telah dikemukakan, model yang paling
banyak menunjukkan proses perolehan ialah Model Empat Fasa (Maklumat,
Perundingan, Pelaksanaan, dan Khidmat selepas jualan) yang dihasilkan oleh Schmid
(1993). Model-model ini sesuai untuk digunakan dalam proses transaksi antara
pembeli dan pembekal dalam pasaran elektronik. Semasa menjalankan perolehan
tradisional, proses transaksi kerap berlaku dalam jumlah yang besar. Oleh itu
penggunaan teknologi maklumat dan automasi sesuai digunakan dalam setiap
langkah transaksi perolehan tradisional bagi tujuan komunikasi dan pemprosesan
maklumat. Penerangan lanjut bagi setiap proses yang terlibat dalam perolehan
tradisional akan dibincangkan pada bahagian yang seterusnya.
2.5.2.1 Mendapatkan Maklumat

36
Webster dan Wind (1996) mentakrifkan tugas pembelian sebagai (1)

mengenal pasti keperluan, (2) menentukan spesifikasi, (3) mengenal pasti alternatif,
(4) menilai alternatif dan (5) memilih pembekal. Kesemua langkah ini dilakukan
pada peringkat mendapatkan maklumat. Menurut Segev et al. (1998) dalam
mendapatkan maklumat, pembeli perlu menentukan keperluan dan menilai sumber
yang berpotensi yang dapat memenuhi keperluan mereka. Proses ini boleh
diselesaikan dengan mendapatkan maklumat tentang keadaan pasaran, produk dan
penjual. Novack dan Simco (1991) menerangkan tentang proses mendapatkan
maklumat melalui analisis pasaran berdasarkan kepada pasaran pesaing (banyak
pembekal), pasaran oligopoli (sebilangan pembekal) atau pasaran monopoli
(pembekal tunggal). Dengan mengetahui jenis pasaran ini, ianya dapat membantu
pengurus perolehan untuk mengenal pasti bilangan pembekal dalam pasaran dan
memilih kaedah pembelian yang paling efektif untuk menjalankan pembelian.
2.5.2.2 Perundingan
Sebelum kontrak perjanjian dilakukan antara pembeli dan pembekal, sesi

perundingan akan dijalankan untuk menentukan harga, kemampuan penyediaan
produk dan perkhidmatan termasuk juga masa penghantaran. Hanya perundingan
yang berjaya sahaja akan dimasukkan ke dalam kontrak perjanjian.
37
2.5.2.3 Pelaksanaan
Menurut Segev et al. (1998), semasa peringkat pelaksanaan, segala produk

dan perkhidmatan ditukarkan ke dalam bentuk kewangan atau bentuk penggantian
lain. Novack dan Simco (1991) menamakan peringkat ini sebagai penerimaan
produk dan perkhidmatan dan disusuli dengan pembentukan data prestasi untuk
peringkat yang seterusnya.
2.5.2.4 Selepas Jualan
Selepas menjalankan pembelian, penilaian akan dilakukan untuk menilai

prestasi pembekal dan menyelesaikan masalah yang berkaitan dengan pembelian.
Maklumat selepas jualan ini juga akan digunakan semasa proses penilaian pembekal
untuk kontrak seterusnya.
Menurut Gulledge dan Frye (2002) pula terdapat lima elemen dalam proses
perolehan. Elemen-elemen tersebut adalah seperti Rajah 2.8. Bagi meningkatkan
lagi kefahaman mengenai elemen dalam proses perolehan, penerangan lanjut
berkenaan dengan lima elemen ini adalah seperti berikut:
38
Pengurus
Perolehan
Perancangan Pemilihan Mewujudkan Melaksanakan Menerima

Perolehan Vendor/ Kontrak Perolehan Barangan
Pembekal Perolehan
Rajah 2.8: Elemen Proses Perolehan

Sumber : Gulledge dan Frye (2003)
2.5.2.5 Perancangan Perolehan
Terdapat tiga aktiviti dalam bahagian perancangan perolehan. Aktiviti yang

pertama melibatkan pengukuhan keperluan perolehan di mana ianya bergantung
kepada keperluan semasa sesebuah organisasi. Aktiviti yang kedua ialah mengenal
pasti corak perolehan. Pegawai perolehan mempunyai pelbagai cara untuk
mendapatkan barangan seperti membeli barangan daripada pembekal sedia ada, atau
membuat permohonan senarai harga atau memohon untuk mengadakan bida atau
saingan harga. Aktiviti yang terakhir dalam perancangan perolehan ialah
mendapatkan kelulusan dalaman untuk mengesahkan sesuatu pembelian. Dalam
kebanyakan perolehan, pegawai perolehan akan menetapkan nilai dan individu yang
terlibat untuk meluluskan sesuatu permohonan pembelian. Kebiasaannya peringkat
kelulusan akan meningkat berdasarkan kepada nilai pembelian yang dilakukan.
39
2.5.2.6 Pemilihan Vendor atau Pembekal
Apabila keperluan telah dikenal pasti dan pengesahan pembelian telah

diperolehi, langkah seterusnya ialah menentukan pembekal atau kumpulan pembekal
yang berkelayakan untuk membekalkan barangan tersebut. Di dalam proses
pembelian tradisional, ianya melibatkan beberapa langkah. Rajah 2.9 merupakan
proses penapisan yang dilakukan semasa proses pembelian.
Langkah-langkah Pasaran Tapisan

Proses
1. Kenal pasti
pembekal Prosedur produk
sektor perniagaan
2. Pra-Pemilihan
pembekal Penilaian kendiri
3. Pemilihan
pembekal Keperluan pembekal
4. Perundingan
dengan pembekal
5. Kontrak dengan
pembekal
Rajah 2.9: Langkah- langkah Proses Perolehan

Sumber : Koppelmann dan Jordan, 1998 (p.80)
Langkah di dalam Rajah 2.9 menunjukkan beberapa proses yang masih

belum diautomasikan sepenuhnya. Banyak proses yang diperlukan untuk
menguruskan pangkalan data pembekal termasuklah potensi pembekal berdasarkan
kepada prestasi yang lepas, penerimaan maklum balas sebut harga dan bida untuk
menentukan pembekal yang berkelayakan bagi bida tersebut. Kedatangan IT secara
40
tidak langsung telah meningkatkan proses perolehan dengan mengurangkan langkah-

langkah yang tiada nilai tambah. Hasil daripada kajian sebelum ini telah
membuktikan bahawa proses pemilihan pembekal menjadi pembolehubah yang
sangat penting dalam proses pembangunan pembekal dalam membantu organisasi
mendapatkan produk yang berkualiti tinggi dan memenuhi spesifikasi pembeli
(Gonzalez et. al. 2004).
2.5.2.7 Mewujudkan Kontrak dan Melaksanakan Perolehan
Apabila pemenang bagi bida telah diperolehi, langkah seterusnya ialah

mengadakan proses perundingan tentang syarat dan peraturan untuk kontrak
perjanjian. Perkara yang akan dibincangkan adalah berkenaan dengan kuantiti
barangan, jadual penghantaran dan juga senarai harga barangan. Biasanya organisasi
pembelian akan memperuntukkan suatu jangka masa kepada pembekal untuk
membuat penghantaran kepada mereka. Apabila segala urusan serta syarat dan
peraturan telah dipersetujui, maka proses pembelian akan dijalankan secara rasmi.
Terdapat tiga mekanisma asas yang digunakan untuk menjalankan pembelian

seperti pembelian menggunakan kad kredit, pembelian melalui kontrak Blanket dan
pembelian spot (Gulledge dan Frye, 2002). Dalam kebanyakan kes, terdapat had
pembelian bagi penggunaan kad kredit yang membolehkan pengguna kad kredit
berbelanja tanpa menerima pengesahan tambahan. Kontrak Blanket merupakan
perjanjian awal di mana pembeli boleh membuat permohonan sesuatu item pada
harga tertentu dan pembekal perlu menghantar item tersebut dalam jangka masa yang
telah ditetapkan. Pembelian spot berlaku apabila tiada perjanjian pembelian melalui
kontrak Blanket.
41
2.5.2.8 Penerimaan Barang Pembelian
Apabila tempahan telah dilakukan, bahagian perolehan akan memantau

segala perkembangan/progress pembelian melalui masa tiba barangan atau simpanan
stok. Langkah pertama yang terlibat ialah menentukan status tempahan barangan di
kalangan pembekal. Maklumat berkenaan dengan perkembangan ini boleh
diperolehi dengan melayari laman web syarikat-syarikat pembekal berkenaan,
manakala bagi syarikat-syarikat besar, mereka telah mengintegrasikan sistem
perolehan mereka dengan sistem operasi syarikat pembekal. Dengan cara ini
bahagian perolehan dapat memantau status tempahan barangan yang dibuat supaya
operasi atau aktiviti syarikat dapat berjalan seperti yang dirancangkan.
Semasa proses tempahan dilakukan, pembeli akan menerima nota

pemberitahuan penghantaran barangan. Bahagian yang paling penting dalam nota
pemberitahuan penghantaran terletak pada invois yang mengandungi maklumat
berkenaan dengan penghantaran barangan pembelian. Selepas pembeli menerima
invois, mereka perlu membuat pembayaran dalam jangka masa yang telah
dipersetujui oleh kedua-dua pihak. Proses pembayaran ini dilakukan oleh bahagian
kewangan dalam syarikat tersebut.
Perolehan tradisional adalah agak rumit dan tidak cekap. Ketidakcekapan ini
adalah disebabkan oleh aliran maklumat yang tidak lengkap semasa menjalankan
perniagaan. Ia akan mewujudkan beberapa masalah seperti kesilapan, kelewatan,
pertindihan pembelian, harga yang tidak tetap, ramalan yang tidak tepat dan akhirnya
menyumbang kepada kesilapan dalam pembuatan keputusan. Keberkesanan dan
kecekapan dalam pembelian sangat penting untuk penjimatan dan mengelakkan
daripada pembaziran dan kerugian. Di samping itu juga, perbelanjaan untuk
pembelian merupakan salah satu faktor yang melambangkan baik dan buruknya
pengurusan serta prestasi sesebuah syarikat (Abu Bakar dan Rohaizat, 2002). Justeru
42
itu, pengenalan Internet kepada perolehan tradisional telah menjanjikan kebaikan

yang besar dalam pengurusan perolehan.
2.6 Penggunaan Internet dalam Perolehan
Pengenalan Internet dengan pencarian yang lebih meluas dan kos penyertaan
yang rendah telah memberi peluang kepada penggunanya untuk mengurangkan kos
transaksi dan kitaran masa tempahan (order cycle time) yang lebih cepat dan mudah
(Chopra et al. 2001). Kemunculan Internet pada masa itu adalah tepat pada masanya
kerana integrasi diperlukan untuk memenuhi keperluan pelanggan yang semakin
meningkat (Papazaglou et al. 2000).
Penggunaan Internet juga dapat meningkatkan keberkesanan proses perolehan

dengan menukarkan proses tradisional yang berasaskan kertas kepada proses
automasi, dan mengurangkan elemen birokrasi dalam sistem pembelian secara
tradisional. Di samping itu juga, keberkesanan Internet dalam proses perolehan
merupakan satu peluang yang mudah dilakukan melalui teknologi berasaskan web.
Penerapan Internet ini sememangnya dapat mengurangkan kos transaksi
(Williamson, 1975; 1979; Malone et al., 1989; Simchi-Levi et al. 2000; Watson et al.
2000; Rice dan Ronchi, 2002), produk lebih mudah untuk ditentukan, jumlah aset
dapat dikurangkan serta pemindahan maklumat dalam pasaran adalah lebih berkesan.
Keadaan ini dikenali sebagai “frictionless commerce paradigm” (Brynjolfsson dan
Smith, 2000).
Internet berupaya untuk memberikan masa sebenar (real time) sesuatu proses,
pemindahan jenis data yang pelbagai (seperti grafik, ramalan, dan Computer-Aided
Design (CAD), dan rangkaian yang lebih terbuka (Chopra et al. 2001). Dalam
sesetengah kategori seperti perkhidmatan maklumat dan produk digital, Internet
berpotensi untuk mengurangkan kos kewangan seperti kos pengagihan kepada sifar
(Jones, 1995; Hoffman et al. 1995). Internet juga memberikan aplikasi asas kepada
43
pembeli industri untuk mencari pembekal dengan cara yang lebih cekap melalui
pasaran elektronik dan komunikasi.
Perkembangan yang pesat teknologi Internet telah mendorong syarikat

melaksanakan e-Dagang dalam perniagaan mereka untuk memperolehi kelebihan
bersaing (Asia Computer Weekly, 2003). Maka tidak hairanlah apabila banyak
syarikat swasta yang menyedari akan kepentingan teknologi ini berlumba-lumba
menjadikan e-Dagang sebagai alternatif utama dalam perniagaan mereka
memandangkan faedah dan kebaikan yang ditawarkan oleh teknologi tersebut.
2.6.1 Penggunaan e-Dagang B2B dalam Perolehan
Internet juga turut dikaitkan dengan perdagangan menerusi talian atau lebih
dikenali sebagai e-Dagang. Pada pertengahan era 1990-an, e-Dagang telah menjadi
salah satu daripada keperluan dalam dunia perniagaan. Menerusi perdagangan
elektronik ini, aspek geografi tidak lagi menjadi penghalang bahkan meningkatkan
potensi pasaran yang berbentuk global (Abdul Majid, 2000). Reiley dan Spulber
(2001) mendefinisikan e-Dagang B2B sebagai pengganti kepada pemprosesan data
komputer dan komunikasi Internet untuk perkhidmatan buruh dalam pengeluaran
transaksi ekonomi. Generasi pertama fenomena B2B bermula dengan pembelian
menggunakan katalog elektronik yang diperkenalkan oleh syarikat perisian seperti
Ariba, Microsoft Market, Intelisys, dan CommerceOne.
Perolehan adalah sebahagian daripada proses B2B yang memainkan peranan

penting dalam setiap organisasi untuk menjalankan fungsi dengan lebih baik dan
berkesan. E-Dagang B2B merupakan satu sistem terbuka yang membolehkan
organisasi berhubung dengan pembekal dan pelanggan melalui pasaran maya (Bakos,
1997). Maka tidak hairanlah sekiranya kemunculan perolehan e-Dagang B2B
44
menjadi topik yang hangat diperkatakan dalam dunia perdagangan dalam era
teknologi kini. Ini kerana perolehan e-Dagang B2B dapat mengubah cara syarikat
membuat pembelian barangan dan perkhidmatan dengan lebih berkesan.
Fungsi e-Dagang B2B dalam memberi nilai kepada rantaian pembekal boleh
dibahagikan kepada dua peringkat. Pertamanya, e-Dagang B2B membenarkan
rantaian pembekal untuk memperbaiki perkhidmatan pelanggan di samping
mengurangkan kos operasi. Kedua, e-Dagang B2B dapat memberi nilai dari segi
meningkatkan kerjasama dalam rantaian pembekal melalui penggunaan maklumat
umum dalam proses pembuatan keputusan semasa pengenalan dan reka bentuk
produk, harga, pengeluaran, dan pengedaran yang memberikan keuntungan kepada
semua pihak (Chopra et al. 2001).
Kebanyakan penulis merujuk e-Dagang B2B dengan istilah e-Perolehan

(Bowles, 1999; Kalakota, 2000; Croom, 2000; Baron et al. 2000; Chopra et al.,
2001). Dengan kemasyhuran penggunaan Internet dan World Wide Web, e-Dagang
B2B atau e-Perolehan ini telah mengubah cara pembelian tradisional kepada
pembelian yang berasaskan elektronik.
2.7 Perolehan Kontemporari atau e-Perolehan
Perolehan elektronik (e-Perolehan) mengguna pakai aplikasi teknologi

Internet dalam proses pembelian barangan dan perkhidmatan. Ianya dihasilkan
daripada aplikasi perisian yang membolehkan pengguna membuat pilihan,
pengesahan, tempahan, penerimaan dan pembayaran untuk pembelian barangan dan
perkhidmatan (Online Action Plan, 2000). Selain itu, penggunaan teknologi e-
Perolehan juga ditakrifkan sebagai lanjutan kepada penggunaan teknologi rangkaian
elektronik dan penyediaan kemudahan komunikasi elektronik, pertukaran maklumat
dan transaksi melalui rangkaian awam atau swasta (Min dan Galle, 1999).
45
Berdasarkan kepada penulisan Frye (2004), konsep e-Perolehan memberi

maksud membeli produk dan perkhidmatan melalui Internet. Walau bagaimanapun,
istilah ini adalah lebih menumpukan kepada sistem automasi dalam keseluruhan
proses pembelian, tempahan dan permohonan untuk mendapatkan maklumat melalui
Internet. Automasi ini membolehkan komunikasi dua hala berlaku dan maklumat
pembelian boleh diperolehi tanpa melibat pertukaran data elektronik (EDI),
middleware atau rangkaian nilai tambahan (value-added networks).
E-Perolehan memberi kesan perubahan yang penting dan memperbaiki

pelbagai aspek perolehan seperti komunikasi dalaman dan luaran, transaksi
perniagaan, pengurusan rantai pembekal serta pengurusan kontrak. Pelaksanaan e-
Perolehan merupakan salah satu daripada aktiviti kritikal dalam merancang sistem
perolehan yang lebih berkesan bagi tujuan memudahkan urusan pembelian yang
melibatkan aktiviti transaksi. Dengan adanya sistem e-Perolehan yang baik dan
terancang, proses tempahan dan pembelian dapat memberi nilai kepada organisasi
(Essign dan Arnold, 2001).
E-Perolehan merupakan satu kemajuan yang besar dalam pembangunan

perdagangan di mana rantaian antara pembeli dan pembekal dapat dikekalkan (Neef,
2001). Ia dapat digunakan untuk mencari pasaran pembelian yang lebih luas dengan
harga yang lebih rendah. E-Perolehan membolehkan syarikat kini menumpukan
kepada teknologi bagi membangunkan perniagaan dan menggunakan strategi
perolehan untuk menyelesaikan masalah dalam perolehan tradisional (Andrews dan
Gartner, 2002).
Terdapat pelbagai bentuk aplikasi dalam e-Perolehan yang membantu

meningkatkan kecekapan dan keberkesanan dalam proses pembelian. Boleh
dikatakan hampir semua aplikasi e-Perolehan adalah penting untuk
mempertingkatkan keberkesanan pembelian, kitaran pengesahan secara automasi,
46
perundingan harga yang lebih rendah, penyemakan kontrak yang sedia ada dengan
lebih berkesan dan mengurangkan pembelian kontrak (Croom, 2000; Weil, 2000).
2.7.1 Aplikasi e-Perolehan
E-Perolehan mengandungi beberapa bentuk seperti e-Sumber (e-Sourcing),

e-Tender (e-Tendering), e-Maklumat(e-Information), e-Lelong(e-Reverse Auctions),
e-MRO, Perancangan Sumber Perusahaan (ERP) berasaskan web dan e-Kerjasama
(e-Collaboration) (de Boer et al. (2001). Penerangan lanjut berkenaan dengan
aplikasi e-Perolehan dibentangkan dalam seksyen berikutnya.
2.7.1.1 E-Sumber
E-Sumber adalah satu proses untuk mencari pembekal yang berpotensi

menggunakan Internet secara amnya atau lebih spesifik dengan menggunakan
pasaran B2B. E-Sumber juga merupakan salah satu cara dalam mengurangkan risiko
pembekal dalam menjalankan pembelian (Kraljic, 1983). Ini kerana pembeli boleh
mencari pembekal alternatif dengan lebih cepat sekiranya pembekal yang sedia ada
gagal untuk memenuhi kriteria yang ditetapkan. Dengan mengenal pasti pembekal
baru, pembeli dapat mewujudkan persaingan di kalangan pembekal dan ianya boleh
dijadikan sebagai taktik dalam proses pembelian bagi mendapatkan produk atau
barangan yang terbaik.
2.7.1.2 E-Tender
47
E-Tender merujuk kepada proses yang berkaitan dengan permohonan

maklumat (RFI), permohonan harga (RFP) dan permohonan untuk bida kepada
pembekal seterusnya menerima maklum balas dengan menggunakan Teknologi
Internet. Kandungan data dalam e-Tender adalah lebih fokus kepada produk atau
perkhidmatan itu sendiri. Pembeli boleh melakukan tapisan awal untuk mengenal
pasti pembekal yang berkelayakan untuk langkah seterusnya iaitu proses
perundingan. Kebiasaannya sistem e-Tender ini akan melibatkan aktiviti analisis dan
penilaian ke atas maklum balas yang diterima. Walau bagaimana pun sistem
e-Tender ini tidak termasuk perjanjian akhir dengan pembekal. Menurut Van
Wheele (2000), e-Tender mampu untuk melancarkan sebahagian besar teknik dalam
proses pembelian tanpa memfokuskan kepada isi kandungan dalam proses tersebut.
2.7.1.3 E-Maklumat
E-Maklumat adalah sebahagian daripada e-Perolehan yang berkait secara

langsung dengan fasa dalam proses pembelian seperti kontrak dan tempahan
barangan. E-Maklumat ini tidak melibatkan proses transaksi tetapi lebih kepada
pengendalian maklumat pembekal. E-Maklumat juga melibatkan proses untuk
mendapat dan menyebarkan maklumat menggunakan teknologi Internet kepada
pihak dalaman dan luaran. Ianya berfungsi untuk mempamerkan maklumat
pengurusan pembelian pada Extranet yang boleh diakses oleh pelanggan dalaman
dan pembekal. E-Maklumat juga dapat menguruskan data dan maklumat yang
berkaitan dengan kualiti kelayakan, status kewangan atau kemampuan pembekal
yang unik. Data pembekal boleh diperolehi daripada maklumat pihak ketiga atau
penyiasatan sendiri oleh pihak syarikat.
48
2.7.1.4 E-Lelong
Secara amnya, e-Lelong ini lebih menumpukan kepada perbandingan harga

bagi sesuatu barangan atau perkhidmatan yang ditawarkan di Internet. Ianya
merupakan satu teknologi berasaskan Internet yang sama dengan pembalikan
lelongan (reverse auction). Dalam kebanyakan keadaan, kriteria yang menjadi
tumpuan ialah kelalaian (neglected) semasa menjalankan e-Lelong. Oleh yang
demikian, kriteria lain boleh digunakan pada fasa sebelumnya untuk mengenal pasti
pembekal yang perlu dimasukkan untuk turut serta dalam menjalankan e-Lelong.
E-Lelong ini lebih kepada perjanjian antara organisasi pembeli dan pembekal
sekiranya pihak yang terlibat bersetuju dengan harga yang ditawarkan (de Boer et al.
(2001).
E-Lelong membolehkan syarikat yang membuat pembelian membeli produk

dan perkhidmatan pada harga yang rendah atau kombinasi harga yang rendah dan
terma yang lain melalui teknologi Internet. Lelongan merupakan perdagangan yang
selalunya dijalankan dalam masa sebenar dan tamat pada penutupan bida antara
pembeli dan pembekal. Ianya merupakan bahagian perundingan dalam proses
perolehan.
2.7.1.5 E-MRO dan Enterprise Resourse Planning ERP berasaskan web
Elektronik Maintenance, repair and operating (e-MRO) dan Enterprise,

resource, planning (ERP) merujuk kepada proses untuk membentuk dan
mengesahkan permohonan pembelian, menempatkan tempahan pembelian dan
menerima barangan pembelian dengan menggunakan sistem perisian yang
berasaskan teknologi Internet. Dalam kes e-MRO, barangan dan perkhidmatan yang
ditempah adalah daripada pembekal penyelenggaraan, pembaik pulihan dan operasi.
49
Sistem perisian sokongan (sistem katalog tempahan) digunakan oleh seluruh pekerja
dalam organisasi tersebut.
ERP yang berasaskan web pula lebih kepada tempahan barangan dan
perkhidmatan adalah berkait rapat dengan penghasilan produk. Biasanya, hanya
pekerja di bahagian pembelian (atau bahagian perancangan) yang menggunakan
sistem perisian sokongan ini (sistem ERP berasaskan web) (de Boer et al. 2002).
Perbezaan di antara e-MRO dan ERP ialah e-MRO berkaitan dengan item tidak
langsung (penyelenggaraan, pembaikan dan operasi). Manakala ERP pula
merupakan item yang berkaitan dengan produk yang berperanan dalam
melengkapkan langkah dalam proses perolehan. Kedua–dua proses ini penting
dalam membantu meningkatkan keberkesanan perolehan syarikat.
2.7.1.6 E-Kerjasama
E-Kerjasama membolehkan pembetulan dan mengemas kini data yang

berkaitan dengan versi produk, (blueprint), dan ramalan jualan yang dilakukan
daripada laman web pembeli. Dengan cara ini, jumlah kesilapan dapat dikurangkan
di samping mewujudkan komunikasi di antara pembeli dan pembekal dalam
mengendalikan maklumat berkenaan dengan pembelian. Ianya secara tidak langsung
dapat meningkatkan komunikasi dan kerjasama secara atas talian seperti bilik
mesyuarat maya, papan buletin, serta berkongsi sistem pengurusan pengetahuan
(Dyer et al. 2001).
50
2.7.2 Model e-Perolehan
Penggunaan Internet dalam aktiviti perolehan telah menarik minat organisasi

kerana kemampuannya untuk mengurangkan kos dan memperbaiki sumber strategik
(Reiley dan Spulber, 2001; Buxmann, dan Gebauer, 1999). Kemampuan pasaran
elektronik dan industri pertukaran B2B telah dijadikan sebagai pilihan organisasi
untuk mengurus perolehan mereka (Bakos, 1997). Walau bagaimanapun, dari segi
pandangan perolehan B2B, terdapat empat model sistem perolehan yang berasaskan
Web seperti pada Rajah 2.10. Model ini menunjukkan cara yang berbeza digunakan
oleh pembeli atau pembekal untuk menjalankan transaksi B2B (Kaplan dan
Sawhney, 2000; Mahadevan, 2000; Phillips dan Meeker, 2000). Setiap model
memberikan nilai untuk pembeli dan penjual dalam cara yang unik dan organisasi
biasanya menggunakan lebih dari satu model. Berikut merupakan model yang
diperkenalkan oleh Subramaniam dan Shaw (2002).
Pembeli Pembekal Pembekal

Sistem e-Pasaran
Pengguna Perolehan Pembekal Pembeli B2B Pembekal
Pihak Pembeli persendirian
Pembekal Pembekal
a) Sistem Perolehan Pihak Pembeli b) e-Pasaran B2B Tertutup
Industri Pembekal
Pembeli Pembekal
Pembeli e-Pasaran
Pertukaran B2B Pihak
B2B Pembekal Pembeli Ketiga Pembekal
Pembeli Industri
Pembeli Pembekal
Pembeli Pembekal
c) Pertukaran B2B Industri d) e-Pasaran B2B Pihak Ketiga

Rajah 2.10: Empat Model Perolehan Berasaskan Web
51
2.7.2.1 Sistem Perolehan Pihak Pembeli (Buy-side Procurement System)
Bentuk sistem perolehan ini dibangunkan dan dilaksanakan oleh organisasi

pembeli yang besar melalui pembelian secara web dengan pembekal yang terpilih.
Keseluruhan kitaran perolehan, pembangunan produk, transaksi dan pengurusan
perolehan adalah melalui web dan diintegrasikan. Dua penekanan dalam sistem ini
ialah kecekapan transaksi dan kawalan proses.
2.7.2.2 E-Pasaran B2B Tertutup (private B2B e-marketplace)
Terdapat sesetengah organisasi mempunyai pasaran elektronik mereka yang

tersendiri untuk mengumpulkan pembekal bagi mendapatkan persaingan harga untuk
sesuatu produk. Bilangan pembekal adalah terhad kepada mereka yang berminat
untuk menjalankan urusniaga dengan pemilik e-Pasaran tertutup. Penekanan yang
ditumpukan dalam e-Pasaran tertutup ialah untuk mengurangkan harga perolehan
bagi setiap item dan mengurangkan kos pencarian pembekal.
2.7.2.3 Tukaran B2B Industri (Industry B2B exchange)
Model ini mengumpulkan pembeli dan pembekal dalam industri tertentu. Ini
merupakan usaha untuk memperluaskan industri dan mudah untuk membina kecairan
dengan pembekal yang mempunyai keinginan untuk terlibat di mana-mana
kebanyakan industri pembelian terlibat. Penekanan yang ditumpukan dalam
perluasan industri ini ialah untuk meningkatkan ketelusan proses dan menggalakkan
persaingan di kalangan pembekal yang akan memberikan harga yang rendah kepada
52
pembeli. Model ini juga mengurangkan kos pencarian bagi kedua-dua pihak pembeli
dan pembekal.
2.7.2.4 Pasaran B2B Pihak Ketiga (Third-party B2B e-market)
Pasaran ini dibentuk oleh syarikat yang dipanggil pembuat pasaran (market-
maker) yang mempunyai kedua-dua teknologi dan tenaga pakar yang mahir. Pasaran
pihak ketiga dibahagikan kepada dua bentuk iaitu secara mendatar dan menegak.
Pasaran menegak mengumpulkan pembeli dan pembekal daripada satu fungsi dengan
industri yang pelbagai. Pasaran mendatar pula mengumpulkan pembeli dan
pembekal di kalangan industri tertentu dengan pelbagai fungsi. Pasaran pihak ketiga
adalah sesuai dalam memecahkan pasaran (sama ada pihak pembeli atau pihak
pembekal). Pasaran pihak ketiga memberikan nilai dengan merendahkan harga
produk kepada pembeli dan kos pencarian yang rendah untuk pembeli dan pembekal.
Terdapat beberapa prosedur perolehan yang telah dibangunkan oleh pengkaji-

pengkaji sebelum ini. Kim dan Shunk (2004) telah membentuk prosedur
e-Perolehan untuk organisasi ketenteraan. Menurut Croom (2000), permohonan
untuk proposal boleh diperluaskan kepada keperluan penjanaan, keperluan
penyebaran, tempahan dan agihan. Tujuan e-Perolehan dibentuk adalah untuk
mengukur sejauh mana pengurus pembelian menggunakan Internet untuk tugas yang
berkaitan dengan aktiviti pembelian. Bagi tujuan pembangunan model, e-Perolehan
di lihat daripada aspek berikut:
• jenis aktiviti pembelian yang terlibat melalui e-Perolehan

• jenis bahan yang dibeli menggunakan e-Perolehan
• jumlah atau nilai pembelian yang dibenarkan melalui e-Perolehan.
53
Model yang digunakan adalah bertujuan untuk membawa keuntungan kepada

syarikat dengan cara mengenakan bayaran untuk penglibatan dan memperbaharui
keahlian. Namun, perkara yang perlu diberi perhatian adalah berkenaan dengan kadar
bayaran yang dikenakan untuk setiap proses transaksi pertukaran. Antara cabaran
yang perlu dihadapi dalam menjayakan pelaksanaan e-Perolehan ialah keupayaan
untuk meyakinkan pembekal untuk terlibat dalam aktiviti perolehan (Frye, 2004).
2.7.3 Faktor-faktor Pelaksanaan e-Perolehan
Terdapat banyak faktor yang menyumbang ke arah pelaksanaan e-Perolehan.

E-Perolehan memberi nilai kepada organisasi dari segi faedah yang diberikan kepada
firma. E-Perolehan juga memberikan faktor persaingan dari segi kecekapan dan
keberkesanan sistem (Drucker, 1973; Day dan Eensley, 1988). Antara faktor yang
menyebabkan organisasi melaksanakan e-Perolehan adalah disebabkan oleh
kemampuan sistem tersebut untuk membolehkan komunikasi secara global,
membangunkan kecekapan rantai pembekal, seruan kerajaan (Mitchell, 2000) dan
meningkatkan penggunaan teknologi baru (Andrews dan Garther, 2002).
Selain daripada itu, menurut Attaran (2001) terdapat beberapa faktor

memindahkan e-Perolehan daripada fasa inovatif kepada fasa pertumbuhan global
seperti mengurangkan kos perisian/perkakasan, kecanggihan teknologi komunikasi,
menghapuskan sempadan waktu, meningkatkan peranan tempahan elektronik,
keperluan integrasi yang lebih baik dalam proses pembelian, dan kenyataan bahawa
syarikat kecil kini berkemampuan untuk menggunakan teknologi sebagai
penyelesaian kepada pembelian berasaskan kertas.
Terdapat faktor-faktor lain yang mendorong ke arah pelaksanaan e-Perolehan

seperti kajian yang telah dijalankan oleh Welber dan Kollmann (1998); Mitchell,
54
(2002); Andrews dan Gartner (2002); Michele et al. (2002) dan Naruto (2001). Di
dalam kajian tersebut, antara faktor yang mendorong pelaksanaan e-Perolehan ialah
kelebihan persaingan, kemampuan rangkaian komunikasi secara global,
pembangunan rantaian pembekal dalaman yang lebih cekap, kemunculan model
perniagaan baru dan mengurangkan kos rantaian pembekal, seruan daripada kerajaan,
meningkatkan penggunaan teknologi baru, kos perolehan yang rendah, dan
kemudahan infrastruktur. Jadual 2.1 menunjukkan ringkasan kepada faktor-faktor
pelaksanaan e-Perolehan.
Jadual 2.1 : Faktor-faktor pelaksanaan e-Perolehan

Bil Faktor Sumber Penulis
1. Mengurangkan kos perisian/ The coming age of online Attaran (2001);
hardware dan kecanggihan perisian procurement; EDI versus Michele, et al. (2002)
Internet
2. Kecanggihan dalam teknologi The coming age of online Attaran (2001);
komunikasi procurement; e-Business in Mitchell (2002)
Education
3. Menghapuskan halangan sempadan The coming age of online Attaran (2001);
waktu procurement; e-Business in Mitchell (2002)
Education
4. Meningkatkan keupayaan peranan The coming age of online Attaran ( 2001)
tempahan elektronik dalam procurement
kedudukan yang strategik
5. Keperluan integrasi yang lebih baik The coming age of online Attaran (2001)
dalam proses perniagaan melalui procurement
rantaian pembekal
6. Salah satu langkah dalam penjimatan The coming age of online Attaran (2001)
kertas procurement
7. Membangunkan kecekapan rantaian e-Business in Education Mitchell (2002)
pembekal
8. Seruan kerajaan e-Business in Education Mitchell (2002)
9. Memberikan persaingan dalam Competitive Advantages in Weiber dan Kollmann
pasaran Virtual Market (1998)
10. Meningkatkan penggunaan teknologi E-procurement development Andrews dan Gartner
baru (2002)
11. Kos perolehan yang murah EDI versus Internet Michele et al. (2002)
12. Kemudahan infrastruktur Paperless Trading Symposium Naruto (2001)

55
Daripada tinjauan yang dilakukan di Negara Australia pada tahun 2002

tentang penggunaan e-Perolehan, lima faktor penyumbang yang paling utama dalam
tinjauan tersebut ialah pengurangan harga, pengurangan kos, memenuhi permintaan
pelanggan, mengurangkan kos pentadbiran dan memperbaiki pasaran. Daripada lima
faktor ini, hasil dapatan kajian di atas mendapati bahawa faktor kewangan
merupakan faktor utama penerapan e-Perolehan ke dalam organisasi (Stein dan
Hawking, 2002). Penyelidik menjangkakan faktor ini akan menjadi satu strategi
kepada organisasi pada masa akan datang.
Berdasarkan kepada kajian-kajian lepas, terdapat banyak faktor yang

menyumbang kepada pelaksanaan e-Perolehan. Kajian kes yang dijalankan ke atas
empat buah Perusahaan Kecil dan Sederhana (PKS) mendapati bahawa faktor yang
mempengaruhi pelaksanaan e-Perolehan dalam PKS di Hong Kong adalah
disebabkan oleh nilai penerapan daripada pelaksanaan e-Perolehan, kepercayaan
kepada pembekal, kepercayaan kepada IT dan kuasa e-Perolehan (Chan dan Lee,
2002). Walaupun terdapat banyak faktor pendorong kepada pelaksanaan
e-Perolehan, namun penggunaan teknologi ini masih lagi belum meluas di kalangan
syarikat dan industri. Perkara ini disebabkan mereka masih lagi ketinggalan untuk
menggunakan inisiatif e-Perniagaan dan selesa dengan keadaan sedia ada (Ab Hamid
dan Majid, 2002). Tahap penggunaan ini boleh ditingkatkan dengan memberi
galakan kepada industri dan syarikat melalui demonstrasi kepada mereka tentang
faedah yang diperolehi daripada pelaksanaan sistem ini dan membuat satu bentuk
pengukuran bagi memberi kepercayaan kepada mereka terhadap teknologi ini.
Faedah daripada sistem e-Perolehan ini sememangnya dapat memberi nilai

kepada organisasi melalui pembaikan terhadap proses tempahan dan pembelian yang
dilakukan (Essig dan Arnold, 2001). Oleh yang demikian, faedah-faedah
e-Perolehan dibincangkan pada bahagian yang seterusnya bagi meningkatkan lagi
kefahaman terhadap faedah yang dapat dijana oleh sistem ini.
56
2.8 Faedah e-Perolehan
Salah satu sebab utama e-Perolehan diperkenalkan adalah untuk

mengurangkan kos operasi, merendahkan harga yang merupakan salah satu daripada
tarikan kepada pengguna e-Perolehan (Frye, 2004). Menurut Eakin (2002)
e-Perolehan berkemampuan untuk memberi faedah transaksi, faedah pembayaran,
faedah pengurusan maklumat dan juga faedah harga. Di samping itu juga,
e-Perolehan dapat meningkatkan perundingan dua hala antara pembeli dan pembekal
semasa pembelian dijalankan. Justeru itu, ianya dapat meningkatkan keuntungan
melalui rundingan harga yang lebih baik antara kedua-dua belah pihak. Berdasarkan
kepada syarikat Selectron Corp, mereka mula mendapat faedah e-Perolehan melalui
pembaikan pengurusan inventori atau Vendor Management Inventory (VMI) dengan
menjadikan e-Perolehan sebagai platform dalam proses pembelian (Jennifer, 2002).
Terdapat juga beberapa faedah e-Perolehan lain yang dikemukakan dalam

kajian-kajian lepas seperti meningkatkan kualiti perkhidmatan, memenuhi keperluan
pembeli, kos pembelian yang murah, mengurangkan bilangan pekerja serta
mengurangkan kertas kerja (Hunter, 2002). Selain itu, Subramaniam et al. (2003)
juga turut menyatakan bahawa penggunaan e-Perolehan juga dapat mengurangkan
pembelian melulu, pertindihan pembelian, mengurangkan kos dan masa transaksi.
Mohsen dan Sharmin (2002) menyatakan beberapa faedah yang boleh

diperolehi daripada e-Perolehan seperti faedah strategik, faedah peluang dan faedah
operasi. Faedah strategik memberikan kemudahan potongan harga dan perkhidmatan
yang lebih baik daripada pembekal, mempercepatkan pengaliran maklumat penting
antara pembeli dan pembekal, mengurangkan masa pengendalian serta memudahkan
pekerja melakukan tugas mereka. Faedah strategik juga dapat memberi maklum
balas yang cepat terhadap kemunculan pesaing baru dalam pasaran, penyesuaian
antara pembeli kepada pembekal untuk menjalankan urusniaga melalui katalog
57
statik, katalog dinamik dan perundingan kontrak. Faedah strategik dapat

memperbaiki peluang untuk memperoleh perniagaan baru.
Bagi faedah peluang, e-Perolehan dapat meningkatkan imej dan memperbaiki

perhubungan perdagangan korporat dan memperbaiki perhubungan antara pembeli
dan pembekal. Manakala dari segi faedah operasi, e-Perolehan mampu untuk
memperbaiki kawalan kewangan supaya lebih mudah untuk dikendalikan di samping
memberikan jaminan keselamatan yang lebih baik. Penggunaan e-Perolehan juga
dikatakan dapat memansuhkan kertas kerja, mengurangkan masa penghantaran,
memansuhkan halangan zon waktu, mengurangkan tahap inventori serta
meningkatkan keberkesanan setiap peringkat pembelian dengan mengurangkan
overhead, masa menunggu, buffer inventory, dan kesilapan. Melalui e-Perolehan
juga, penggunaan tenaga kerja dapat dimaksimumkan dengan memberi kuasa kepada
pekerja menjalankan pembelian mengikut keperluan kerja mereka serta memberikan
kemudahan untuk mengakses maklumat pada bila-bila masa (Mohsen dan Sharmin,
2002).
Timmers (2000) menyatakan bahawa e-Perolehan juga memberi faedah dari

segi pemilihan pembekal yang lebih meluas dan kualiti barangan yang lebih baik. Di
dalam literatur juga terdapat pengkaji yang membahagikan faedah-faedah
e-Perolehan ini kepada beberapa bahagian seperti mana kajian kes yang dijalankan
oleh Guthrie (2004) ke atas beberapa buah syarikat di Canada. Dalam kajian beliau
terhadap Cyberus Online Inc, mereka membahagikan faedah e-Perolehan kepada
faedah pasaran, faedah operasi dalaman dan faedah perkembangan organisasi. Di
Compugen Inc pula didapati bahawa faedah e-Perolehan boleh dibahagikan kepada
tiga kumpulan utama iaitu faedah kepada pengguna, faedah prestasi pengeluaran dan
faedah pasaran yang strategik. Quesada (2004) dalam kajian beliau tentang
hubungan antara teknologi e-Perolehan dan prestasi perolehan membahagikan faedah
e-Perolehan kepada tiga bahagian iaitu prestasi dalaman, prestasi pembekal, dan
prestasi pengguna dalaman. Jadual 2.2 menunjukkan faedah-faedah
e-Perolehan daripada kajian-kajian lepas.
58
Jadual 2.2: Faedah e-Perolehan

Bil Faedah e-Perolehan Penulis/Tahun
1. Mengurangkan masa transaksi Gebauer et al. (1998); Kalakota & Robinson (1999); Mitchell
(2000); Eakin (2002); Mohsen & Sharmin (2002); Quesada
(2004); Friesen (2004)
2. Mengurangkan kos transaksi Elliff (2000); Mitchell (2000); Eric Goh (2000); Eakin
(2002); Mohsen & Sharmin (2002); Frye (2004); Quesada
(2004)
3. Mengurangkan kos pencarian pembekal Gebauer et al. (1998); Mohsen & Sharmin (2002); Quesada
(2004)
4. Mengurangkan kertas kerja Gebauer et al. (1998); Mitchell (2000); Mohsen & Sharmin
(2002); Attaran & Attaran (2002); Quesada (2004); Friesen,
(2004)
5. Mengurangkan kesilapan semasa memproses Eakin (2002); Attaran & Attaran (2002); Mohsen & Sharmin
tempahan (2002); Quesada (2004)
6. Meningkatkan kualiti bahan/perkhidmatan Mohsen & Sharmin (2002); Quesada (2004)
7. Mengurangkan pembelian bebas (Maverick buying) Kalakota & Robinson (1999); Procurement guideline (2002);
Quesada (2004); Friesen (2004)
8. Mengurangkan bilangan pembekal Eakin (2002); Mohsen & Sharmin (2002); Quesada (2004)
9. Mengurangkan inventori Gebauer et al., (1998); Mohsen & Sharmin, (2002); Attaran
& Attaran (2002); Quesada, (2004)
10. Mengurangkan kos bahan dan perkhidmatan Gebauer et al. (1998); Kalakota & Robinson (1999); Elliff
(2000); Eric Goh (2000); Procurement guideline (2002);
Eakin (2002); Mohsen & Sharmin (2002; Quesada (2004);
Friesen, (2004)
11. Memperbaiki komunikasi dengan pembekal Eakin (2002); Procurement guideline (2002); Quesada (2004)
12. Memperbaiki kerjasama dengan pembekal Eakin (2002); Mohsen & Sharmin (2002); Quesada (2004)
13. Memperbaiki perkongsian data dengan pembekal Kalakota & Robinson (1999); Elliff (2000); Eakin (2002);
Quesada (2004)
14. Memperbaiki kualiti perkhidmatan kepada pengguna Eric Goh (2000); Eakin (2002); Quesada (2004)
15. Meningkatkan kebolehpercayaan maklumat kepada Mohsen & Sharmin (2002); Procurement guideline (2002);
pengguna (laporan perkembangan terkini) Attaran & Attaran (2002); Quesada (2004); Friesen (2004)
16. Memenuhi jangkaan/spesifikasi pengguna Gebauer et al. (1998); Quesada (2004); Friesen (2004)
17. Meningkatkan komunikasi dengan pengguna Mohsen & Sharmin, (2002); Quesada, (2004)
18. Penghantaran produk/perkhidmatan yang tepat pada Gebauer et al. (1998); Eakin (2002); Mohsen & Sharmin
masa (2002); Attaran & Attaran (2002); Quesada (2004)
19. Penghantaran maklumat tepat pada masa Gebauer et al. (1998); Kalakota & Robinson (1999); Quesada
(2004)
20. Meningkatkan kualiti produk/perkhidmatan Gebauer et al. (1998); Mohsen & Sharmin (2002); Quesada
(2004); Friesen (2004)
21. Meningkatkan fleksibiliti memenuhi perubahan Gebauer et al. (1998); Procurement guideline (2002);
mengikut keperluan Quesada (2004)
22. Meningkatkan kawalan kewangan Procurement guideline (2002); Friesen (2004)
59
Daripada Jadual 2.2, dapat disimpulkan bahawa kebanyakan kajian literatur

menyatakan bahawa faedah pengurangan kos dan penjimatan masa merupakan
faedah utama yang diperolehi daripada pelaksanaan e-Perolehan. Pelaksanaan
e-Perolehan sememangnya memberikan banyak faedah dan kebaikan kepada
penggunanya seperti perbincangan di atas. Namun faedah tersebut tidak dapat
dinikmati sekiranya pengurus tidak memahami dan mengetahui sepenuhnya tentang
masalah dan halangan teknologi ini. Oleh itu bahagian seterusnya akan
membincangkan tentang isu dan halangan yang perlu dihadapi oleh organisasi
sebagai persiapan dalam melaksanakan sistem e-Perolehan ke dalam syarikat
mereka.
2.9 Isu Halangan Pelaksanaan e-Perolehan
Walaupun terdapat banyak faedah yang diperolehi daripada penggunaan

sistem e-Perolehan, namun kebanyakan organisasi masih enggan untuk
menggunakan sistem tersebut (Work Study, 2003). Banyak organisasi masih ragu-
ragu terhadap faedah yang diberikan oleh sistem e-Perolehan ke atas syarikat mereka
(Subramaniam dan Shaw, 2002). Menurut Attaran dan Attaran (2002), kebanyakan
reputasi automasi perolehan yang dijanjikan oleh pembekal tidaklah seperti yang
diharapkan. Ini kerana terdapat beberapa halangan dan masalah yang dihadapi oleh
organisasi untuk melaksanakan sistem tersebut.
Berdasarkan hasil kajian yang dijalankan oleh Ab Hamid dan Majid (2002)
ke atas industri di Malaysia mendapati bahawa terdapat halangan seperti aspek
pembelian tidak di lihat sebagai satu fungsi strategik, pertimbangan kos yang tidak
tepat, perdagangan dengan syarikat yang tidak dikenali, isu keselamatan dan hak
persendirian (privacy), kekurangan infrastruktur teknologi (Stein dan Hawking,
2002; Davila et al. 2002; Rae, 2003) serta masalah manusia dan persepsi atau budaya
(Stein dan Hawking, 2002; Rae, 2003) merupakan antara halangan kepada
60
pelaksanaan e-Perolehan. Masalah pembelian bukan satu fungsi strategik

membuatkan syarikat memandang isu pembelian bukanlah satu masalah yang besar
dan aspek pembelian tidak dirancang dengan sebaiknya dalam pengurusan strategik
perniagaan. Kesedaran tentang kepentingan pembelian dalam syarikat dapat
meningkatkan lagi kecekapan dan keberkesanan syarikat dari segi pengurangan kos
pembelian dan sebagainya. Pertimbangan kos yang tidak tepat disebabkan oleh
kesilapan membuat keputusan akan menyebabkan penjimatan tidak dapat dilakukan
manakala menjalankan perdagangan dengan pihak yang tidak dikenali menyebabkan
penipuan boleh dilakukan melalui Internet.
Isu keselamatan juga menjadi halangan kepada pelaksanaan e-Perolehan

kerana penggunaan Internet untuk mendapatkan maklumat boleh mengundang
bahaya kepada maklumat privacy dan kredit syarikat. Selain daripada masalah
keselamatan, masalah budaya turut menjadi penghalang kepada pelaksanaan
e-Perolehan. Masalah budaya ini berkait rapat dengan cara pemikiran pekerja yang
sukar untuk menerima perubahan dalam organisasi. Tanggapan tentang penggunaan
teknologi baru adalah sesuatu yang sukar dipelajari dan digunakan, merupakan antara
sebab kenapa mereka enggan menerima perubahan yang dilakukan. Pembekal masih
lagi belum bersedia untuk melaksanakan e-Perniagaan disebabkan oleh kurangnya
kemahiran teknikal terutamanya dalam bidang sistem rangkaian komputer dan
teknologi maju. Perkara ini juga turut dinyatakan oleh Mohd Salleh selaku Ketua
Eksekutif CDCs, tentang cabaran utama yang dihadapi oleh pembekal di Malaysia
ialah tidak mahir dengan teknologi baru (Asia Computer Weekly, 2003).
Kekurangan pekerja yang mahir dalam menggunakan sistem e-Perolehan akan
menyebabkan syarikat tidak memaksimumkan penggunaan e-Perolehan dan faedah
e-Perolehan tidak dapat diperolehi sepenuhnya.
Davila et al. (2002) di dalam kajian beliau mendapati antara halangan lain
yang dihadapi dalam melaksanakan e-Perolehan ialah kesukaran untuk menggunakan
perisian yang sedia ada di pasaran. Hal ini disebabkan oleh perisian yang sedia ada
sukar untuk diintegrasikan dengan sistem syarikat yang sedia ada. Dalam tinjauan
yang dijalankan ke atas beberapa buah negara seperti Australia dan Kota London,
61
masalah kemudahan teknologi yang tidak mencukupi merupakan halangan yang

paling besar dalam melaksanakan e-Perolehan diikuti dengan masalah ketidaksediaan
pihak pembekal untuk turut sama untuk melaksanakan sistem e-Perolehan (Stein dan
Hawking, 2002 dan Rae, 2003). Ini kerana masalah kekurangan kemudahan
teknologi ini berkait rapat dengan sokongan dari kumpulan atasan dalam
menyediakan peruntukan yang secukupnya dalam menyediakan kemudahan
e-Perolehan syarikat bagi membolehkan e-Perolehan dapat digunakan sepenuhnya.
Ketidaksediaan pembekal untuk melaksanakan e-Perolehan adalah disebabkan oleh
kurangnya kesedaran tentang kepentingan e-Perolehan dalam membolehkan mereka
bersaing di peringkat global.
2.10 Kesimpulan
Secara ringkasnya, bab ini telah membincangkan tentang perkembangan IT

dan e-Perolehan meliputi aspek perolehan tradisional dan perolehan kontemporari.
Dalam perolehan tradisional turut dimuatkan dengan proses perolehan yang terdiri
daripada perancangan, pengesahan, pembelian, penerimaan dan pembayaran
manakala dalam perolehan kontemporari pula diterangkan tentang aplikasi
e-Perolehan seperti e-Sumber, e-Tender, e-Maklumat, e-Lelong, e-MRO dan
e-Kerjasama. Beberapa model e-Perolehan dalam kajian lepas juga turut
dibincangkan bagi meningkatkan lagi kefahaman dalam aspek e-Perolehan.
Seterusnya pengkaji juga melihat kepada faktor-faktor yang mendorong kepada
pelaksanaan e-Perolehan. Daripada tinjauan yang dijalankan ke atas Negara
Australia pada tahun 2002, hasil dapatan kajian mendapati bahawa faktor kewangan
merupakan faktor utama penerapan e-Perolehan ke dalam organisasi (Stein dan
Hawking, 2002).
62
Faktor pelaksanaan e-Perolehan juga mempunyai kaitan dengan faedah yang

dapat diberikan oleh sistem tersebut. Daripada aspek faedah e-Perolehan,
kebanyakan kajian literatur menyatakan bahawa faedah pengurangan kos dan
penjimatan masa merupakan faedah utama yang diperolehi daripada pelaksanaan
sistem tersebut. Walau bagaimanapun, terdapat juga beberapa halangan dan masalah
yang dihadapi dalam melaksanakan sistem e-Perolehan ini. Masalah utama yang
sering dinyatakan dalam kebanyakan literatur adalah berkaitan dengan masalah
pembelian tidak di lihat sebagai fungsi strategik dan menjadikan aspek pembelian
tidak dirancang dengan sebaiknya dalam pengurusan strategik syarikat.
Kajian terdahulu banyak membuktikan bahawa penggunaan IT dalam

perolehan dapat memberikan kebaikan dalam aspek pembelian syarikat. Walaupun
terdapat kekangan dalam melaksanakan e-Perolehan, namun segala isu dan halangan
yang dihadapi pastinya mempunyai penyelesaian tersendiri. Oleh itu, kajian ini
melihat faedah-faedah yang diperolehi oleh TMR&D sepanjang melaksanakan
e-Perolehan dan bagaimana mereka mengatasi segala halangan yang dihadapi
sepanjang melaksanakan sistem e-Perolehan. Bab yang seterusnya akan
membincangkan kaedah yang digunakan sepanjang kajian ini dijalankan.
63
BAB III
METODOLOGI KAJIAN
3.1 Pengenalan
Di dalam bab ini pengkaji akan menerangkan tentang kaedah-kaedah

penyelidikan, reka bentuk penyelidikan, kaedah persampelan, kaedah pengumpulan
data dan kaedah penganalisisan data. Penerangan ke atas bahagian-bahagian yang
terdapat dalam soal selidik dan temu bual turut dimuatkan dalam bahagian instrumen
kajian. Kajian ini akan dijalankan secara kajian kes di salah sebuah anak syarikat
Telekom Malaysia Berhad iaitu Telekom Malaysia Research and Development
(TMR&D).
Amalan e-Perolehan di lihat daripada aspek pengumpulan maklumat, jenis

permohonan pembelian, kontrak perundingan, dan analisis risikan. Di samping itu,
kajian ini juga turut mengukur prestasi e-Perolehan syarikat melalui faedah yang
diperolehi daripada pelaksanaan sistem tersebut. Faedah e-Perolehan ini dibahagikan
kepada tiga kumpulan iaitu faedah kepada organisasi (faedah dalaman), faedah dari
pembekal, dan faedah kepada pengguna dalaman. Bab ini diakhiri dengan bahagian
analisis dapatan menggunakan kaedah kuantitatif dan kualitatif.
64
3.2 Reka Bentuk Kajian
Reka bentuk kajian merupakan satu logika (logic) yang menghubungkan

antara data yang telah di kumpul dengan persoalan asas kajian. Ianya dapat menjadi
petunjuk kepada pengkaji dalam proses pengumpulan data, analisis dan
menginterpretasi pemerhatian. Reka bentuk kajian juga merupakan “logical model of
proof” yang membenarkan pengkaji membentuk kesimpulan tentang sebab musabab
di kalangan pembolehubah yang dikaji (Nachmias & Nachmias, 1992).
Reka bentuk kajian menghubungkan data dan maklumat yang dikumpulkan

mengikut kepada persoalan kajian sama ada tersirat atau nyata. Ianya bertindak
seperti blueprint pengkaji yang mengaitkan persoalan dengan kajian yang perlu
dijalankan, apakah data yang perlu dikumpulkan, bagaimana menganalisis keputusan
dan apakah keputusan yang akan dikemukakan. Dalam perkataan lain, reka bentuk
kajian membantu pengkaji dalam proses mengumpul, menganalisis dan
menterjemahkan data dan maklumat yang telah dikumpulkan (Yin, 1994). Secara
ringkasnya, hubungan reka bentuk kajian ini adalah seperti Jadual 3.1.
Terdapat dua pendekatan yang boleh digunakan dalam menjalankan

penyelidikan iaitu penyelidikan kuantitatif dan kualitatif. Kaedah kuantitatif
menghuraikan dapatan dalam bentuk fakta dan rajah serta dapat memberikan
pengukuran yang jelas, manakala kaedah kualitatif menghuraikan tentang pendapat,
sifat serta persoalan berkaitan dengan persoalan kenapa. Menurut Yin (2002)
gabungan kaedah kuantitatif dan kualitatif (Multi-method) boleh digunakan dalam
menjalankan kajian kes. Sehubungan dengan itu, kaedah kepelbagaian (Multi-
method) telah dipilih dalam menjalankan kajian ini.
65
Jadual 3.1: Hubungan reka bentuk kajian dengan objektif kajian, strategi
penyelidikan dan unit penyelidikan.
Objektif kajian Strategi Instrumen penyelidikan Unit penyelidikan
penyelidikan
Menentukan tahap amalan Soal selidik, Soal selidik Ketua eksekutif syarikat,
e-Perolehan dan prestasi e- temubual dan berstruktur,temubual semi Pengurus Unit Perolehan,
Perolehan syarikat pemerhatian. struktur, nota pemerhatian, dan kakitangan syarikat
dokumen syarikat
Menentukan terdapat Soal selidik, Soal selidik berstruktur, Ketua eksekutif syarikat,
perbezaan amalan e- temubual, temubual semi-struktur, nota Pengurus Unit Perolehan,
Perolehan dan prestasi e- dokumen pemerhatian, dan dokumen dan kakitangan syarikat
Perolehan berdasarkan syarikat syarikat
kepada faktor demografi.
Melihat hubungan bererti Soal selidik, Soal selidik berstruktur, Ketua eksekutif syarikat,
antara amalan dengan temubual, dan temubual semi-struktur, nota Pengurus Unit Perolehan,
prestasi e-Perolehan syarikat pencarian pemerhatian, dokumen syarikat dan kakitangan syarikat
dokumen
Melihat pendekatan yang Temubual, dan Temubual semi-struktur, Ketua eksekutif syarikat,
digunakan oleh pihak pencarian catatan nota, kaset, dan Ketua Unit Perolehan, unit
pengurusan untuk mengatasi dokumen. dokumen syarikat IT, dan Eksekutif setiap
masalah e-Perolehan unit.
Menurut Saunders et al., (2003) penggunaan kaedah kepelbagaian dalam

menjalankan satu kajian kes dapat memberikan banyak kebaikan kepada
penyelidikan. Dua kebaikan utama yang diperolehi daripada kaedah kepelbagaian
iaitu memberi keyakinan dalam menumpukan kepada persoalan yang penting. Di
samping itu, penggunaan kaedah pengumpulan data yang berbeza dapat memastikan
bahawa data yang diperolehi dapat memberi gambaran sebenar tentang tajuk yang
dikaji.
66
Rajah 3.1 menunjukkan integrasi antara kaedah kualitatif dan kaedah

kuantitatif yang digunakan dalam kajian ini berdasarkan kepada reka bentuk kajian
yang dikemukakan oleh Katsulis, (2003). Rajah di bawah menunjukkan bahawa data
dan analisis kualitatif dapat membantu dalam memberi interpretasi kepada dapatan
kuantitatif. Ianya dapat memberi tumpuan dalam meneroka sesuatu keputusan atau
dapatan dengan lebih mendalam di samping menerangkan dan menginterpretasi
dapatan/keputusan yang di luar jangkaan (Katsulis, 2003). Bahagian seterusnya
membincangkan kedua-dua kaedah kuantitatif dan kualitatif dengan lebih terperinci.
KUANTITATIF KUALITATIF
Pengumpulan Analisis Pengumpulan Analisis Interpretasi

Data Data Data Data Analisis
KUANTITATIF KUANTITATIF Kualitatif Kualitatif Keseluruhan
Cth: Temubual
Cth; Soal selidik dan pemerhatian
Rajah 3.1 : Integrasi Kaedah Kuantitatif Dan Kualitatif
3.2.1 Penyelidikan Kuantitatif
Penyelidikan kuantitatif merupakan manipulasi dan wakil data bernombor

daripada pemerhatian yang dijalankan bagi tujuan untuk mengulas dan menerangkan
tentang sesuatu fenomena daripada pemerhatian yang dijalankan. Ianya bermula
dengan pengumpulan data statistik yang berdasarkan kepada data sebenar.
Penyelidikan kuantitatif digunakan untuk melihat hubungan antara dua
pembolehubah dalam sesebuah populasi (Hopkins, 2001). Oleh itu, kajian ini
67
menggunakan kaedah deskriptif di samping kaedah eksploratori untuk

memperkukuhkan dapatan keseluruhan kajian ini.
3.2.1.1 Kajian Deskriptif
Objektif utama kajian deskriptif menekankan kepada aspek siapa, apa, bila, di
mana, dan bagaimana dalam sesuatu perkara. Menurut Malhotra (2002), terdapat
dua sub kategori dalam kajian deskriptif iaitu kaedah cross-sectional dan
longitudinal. Dalam kajian ini, pengkaji menggunakan kaedah cross-sectional di
mana pengumpulan data dilakukan sekali sahaja kerana ianya lebih mudah
dijalankan serta melibatkan kos yang murah berbanding dengan kaedah longitudinal.
Data bagi kajian ini diperolehi daripada soal selidik. Soal selidik menjadi
instrumentasi kajian yang digunakan untuk mendapatkan maklumat daripada
responden dengan mengemukakan soalan-soalan yang disediakan dan disusun dalam
bentuk formal dan sistematik. Data yang telah di kumpul, dianalisis dengan
menggunakan kaedah statistik deskriptif dan inferensi. Penerangan lanjut mengenai
borang soal selidik serta analisis dibincangkan pada bahagian seterusnya.
3.2.2 Penyelidikan Kualitatif
Kebanyakan penyataan tentang penyelidikan kuantitatif bermula dengan

mengenal pasti maksud sesuatu istilah termasuklah sesuatu teori atau praktikal atau
kedua-duanya sekali. Menurut Denzin dan Lincoln (2003),
68
“Qualitative research is a situated activity that locates the observer in the

world. It consists of a set of interpretive, material practices that makes the world
visible. These practices... turn the world into a series of representations including
fieldnotes, interviews, conversations, photographs, recordings and memos to the
self.... At this level, qualitative research involves an interpretive, naturalistic
approach to the world. This means that qualitative researches study things in their
natural setting, attempting to make sense of, or to interpret, phenomena in terms of
the meanings people bring to them. (2003: p. 3).
Secara amnya, penyelidikan kualitatif merupakan pendekatan semula jadi

(naturalistic) dan interpretasi (interpretative) dengan kefahaman yang mendalam
terhadap sesuatu fenomena. Ini turut di sokong oleh Bryman (1988) dengan
menyatakan bahawa penyelidikan kualitatif merupakan satu cara di mana penyelidik
mengkaji dan menginterpretasi keadaan sebenar. Menurut Zikmund (1997), terdapat
tiga kaedah dalam penyelidikan kualitatif iaitu eksploratori, orientasi, dan klinikal.
Untuk kajian ini, kaedah eksploratori telah digunakan di samping kaedah deskriptif.
3.2.2.1 Kajian Eksploratori
Kajian eksploratori digunakan oleh pengkaji bagi membangunkan konsep

yang lebih jelas, mempamerkan kepentingan dan mempertingkatkan kejituan kajian
ini (Robson, 2002). Menurut Zikmund (1997), terdapat empat kategori dalam kajian
eksploratori iaitu kajian pengalaman, analisis data sekunder, kajian kes dan kajian
tinjauan. Kajian eksploratori juga memberikan data kualitatif dan kefahaman yang
lebih mendalam tentang konsep atau menjelaskan sesuatu masalah. Dalam
menjalankan kajian ini, pengkaji perlu kreatif untuk mendapatkan sumber maklumat.
Oleh itu, pengkaji perlu fleksibel untuk mengkaji seberapa banyak sumber yang
boleh menyumbang ke arah pengumpulan maklumat kajian (Zikmund, 1997).
69
3.3 Strategi Penyelidikan
Terdapat beberapa strategi yang boleh digunakan dalam menjalankan

penyelidikan seperti eksperimen, tinjauan (survey), kajian kes (case study), grounded
theory, ethnography, penyelidikan tindakan (action research), kajian silang dan
kajian longitudinal (cross-sectional and longitudinal studies), dan kajian
eksploratori, deskriptif dan penjelasan (exploratory, descriptive and explanatory
studies) (Saunders et al., 2003). Penggunaan kajian kes dalam menjalankan
penyelidikan merupakan satu cabaran kepada penyelidikan sains sosial (Yin, 2002).
Bagi mendapatkan lebih kefahaman tentang konteks penyelidikan dan proses yang
terlibat (Morris dan Wood, 1991), strategi penyelidikan secara kajian kes telah
dipilih untuk menjalankan kajian ini. Ini kerana kajian kes digunakan dalam
kebanyakan situasi dalam menyumbangkan pengetahuan tentang individu, kumpulan,
organisasi, sosial, politik dan fenomena yang berkaitan (Yin, 2002).
Di samping itu juga, pengkaji menggunakan kaedah kajian kes kerana kajian
sebelum ini tertumpu lebih kepada penggunaan sistem e-Perolehan yang dijual di
pasaran (Ab Hamid dan Majid, 2002; Hussain et al. 2005; dan Helmi, 2005). Oleh
itu, kajian kes ini memfokuskan kepada sebuah organisasi untuk melihat dengan
lebih mendalam dan terperinci kecekapan sistem e-Perolehan yang dibangunkan
sendiri secara dalaman.
3.3.1 Kajian Kes
Menurut Yin (1994), kajian kes merupakan “an inquiry that investigates a
contemporary phenomenon within its real-life context, especially when the
boundaries between phenomenon and context are not clearly evident” (Yin,
2002:13). Definisi ini menerangkan tentang penggunaan kaedah kajian kes untuk
70
menerangkan dengan lebih mendalam tentang suatu fenomena yang dikaji, manakala
Robson (2002) mendefinisikan kajian kes sebagai satu strategi untuk menjalankan
kajian yang melibatkan penyelidikan empirikal terhadap sesuatu fenomena sebenar
dengan menggunakan pelbagai sumber bukti. Strategi kajian kes mempunyai
keupayaan untuk memberi jawapan bagi persoalan seperti kenapa, siapa dan
bagaimana.
Terdapat lima peranan kajian kes iaitu yang pertama ianya dapat
menerangkan andaian perhubungan sebab musabab dalam keadaan sebenar yang
kompleks untuk diselesaikan melalui strategi tinjauan atau eksperimen. Kedua
adalah untuk menggambarkan sesuatu keadaan yang berlaku dalam konteks sebenar.
Ketiga, kajian kes dapat menjelaskan tajuk tertentu dalam penilaian seperti model
cara deskriptif. Keempat, strategi kajian kes boleh digunakan untuk meneliti sesuatu
situasi di mana penilaian yang dijalankan sebelum ini masih belum jelas. Kelima,
kajian kes boleh dijadikan sebagai penilaian meta (meta-evaluation) yang merupakan
satu kajian ke atas kajian penilaian (Smith, 1990; Stake, 1986).
Kajian yang lebih mendalam tentang pembangunan sistem e-Perolehan telah

dijalankan di TMR&D Sdn. Bhd. Sebelum menjalankan kajian kes ini, pengkaji
telah menghantar kertas cadangan untuk mendapatkan persetujuan daripada syarikat
berkenaan untuk menjalankan kajian kes (lihat Lampiran A). Pengkaji percaya
bahawa dalam menjalankan kajian kes, ianya memerlukan kerjasama daripada pihak
yang terlibat dalam kajian tersebut (Zikmund, 1997) bagi mendapatkan maklumat
yang diperlukan dan mempermudahkan kajian dijalankan. Oleh yang demikian,
pengkaji telah memohon untuk menjalankan latihan industri dalam syarikat kajian
kes bagi membolehkan pengkaji berada di dalam syarikat tersebut untuk
mendapatkan maklumat sebanyak mungkin. Pengkaji telah berada di dalam
organisasi tersebut selama hampir tiga bulan untuk melihat bagaimana kakitangan
TMR&D menggunakan sistem tersebut dan bagaimana e-Perolehan dapat memberi
kecekapan dalam proses pembelian di TMR&D. Pengkaji juga telah berpeluang
menggunakan sistem itu sendiri untuk membuat pembelian dan memahami sistem e-
Perolehan TMR&D dengan lebih mendalam.
71
3.3.2 Jaminan Kualiti Kajian Kes
Yin (2002) menyenaraikan empat aspek untuk memastikan kualiti dalam

kajian kes yang dijalankan. Empat aspek tersebut meliputi jenis penyelidikan, unit
analisis, kesahihan dan kebolehpercayaan.
3.3.2.1 Jenis Penyelidikan
Yin membahagikan kajian kes kepada matriks yang mengandungi empat jenis
penyelidikan iaitu reka bentuk holistic/embedded dan single-case/multiple-case.
Dalam keterangan holistic, konsep keseluruhan dikaji tanpa mendalami secara
terperinci tentang organisasi yang dikaji. Penyelidikan secara embedded akan
mendalami dan memperincikan lagi sesuatu kajian dengan cara berkomunikasi
dengan pihak yang terlibat tentang aktiviti yang dikaji melalui temubual,
perbincangan tentang sesuatu aspek dalam keseluruhan program atau sistem,
manakala projek Single-case akan menumpukan kepada satu pelaksanaan berbanding
dengan Projek Multiple-case yang akan membandingkan pelaksanaan dua atau lebih
pemisah yang wujud. Reka bentuk Embedded/Single-case telah digunakan untuk
menjalankan kajian yang lebih mendalam tentang penggunaan sistem e-Perolehan di
TMR&D.
72
3.3.2.2 Unit Analisis
Unit analisis mempunyai hubung kait dengan asas permasalahan dalam

mentakrifkan sesebuah kes. Setiap unit analisis mempunyai reka bentuk
penyelidikan dan pengumpulan data yang berbeza. Menurut Yin (2003) kumpulan
kajian merupakan satu unit analisis. Unit analisis ini dinilai dengan mengukur
prestasi e-Perolehan melalui aspek faedah yang diperoleh daripada sistem tersebut
kepada organisasi, perhubungan dengan pelanggan dan kepada pengguna dalaman.
Dalam kajian ini, unit utama analisis terdiri daripada kakitangan syarikat pada setiap
unit dan bahagian yang menggunakan sistem e-Perolehan serta individu yang
bertanggungjawab untuk melaksanakan e-Perolehan. Pengguna dalaman
dibahagikan kepada tiga kumpulan iaitu kumpulan pengurusan atasan, pengurusan
pertengahan serta kumpulan sokongan, manakala bagi individu yang
bertanggungjawab melaksanakan sistem e-Perolehan terdiri daripada pihak
pengurusan atasan syarikat.
3.3.2.3 Kesahan
Kesahan kajian dibahagikan kepada tiga aspek seperti kesahan konstruk

(construct validity), kesahan dalaman (internal validity), dan kesahan luaran
(external validity) (Yin, 2002). Kesahan konstruk diperkukuhkan melalui
penggunaan pelbagai sumber bukti (sebagai contoh dokumen yang menyokong
temubual dengan responden), rantaian keterangan (contohnya, mengekalkan
integriti/kelengkapan penyelidikan) dan menyemak semula kajian kes yang
dilaporkan oleh responden utama. Kesahan dalaman bertujuan untuk memansuhkan
faktor yang tidak diambil kira daripada faktor luaran. Kesahan luaran bermaksud
kesesuaian sesuatu untuk diitlakkan kepada organisasi lain. Dalam kajian ini,
kesahan konstruk lebih diberi tumpuan bagi memastikan bahawa data yang
diperolehi dapat memberikan kesahan yang tinggi.
73
3.3.2.4 Kebolehpercayaan
Kebolehpercayaan dalam kajian ini diperolehi daripada penggunaan

instrumen dan prosedur pengumpulan data yang digunakan. Seperti yang dinyatakan
oleh Yin, (1994), idea tentang kebolehpercayaan adalah untuk mengurangkan
kesilapan dan berat sebelah (bias) semasa menjalankan kajian lapangan.
3.4 Kaedah Pensampelan
Teknik pensampelan merupakan satu kaedah yang membolehkan pengkaji

mengurangkan bilangan data yang perlu dikumpulkan dengan hanya mengambil kira
data dari sub kumpulan daripada keseluruhan populasi. Populasi kajian ini terdiri
daripada kakitangan TMR&D daripada pelbagai kategori jawatan iaitu peringkat
pengurusan atasan, peringkat pertengahan dan kumpulan sokongan. Saiz populasi
yang digunakan dalam kajian ini adalah seramai 122 orang yang mewakili unit
masing-masing. Daripada 122 borang soal selidik yang di agihkan, sebanyak 92
borang soal selidik telah dikembalikan dan bilangan ini telah mencukupi bagi
mewakili saiz sampel kajian ini berdasarkan jadual saiz pensampelan yang
dinyatakan oleh Sekaran, (2003).
Kaedah Pensampelan Pertimbangan (Judgemental Sampling) telah dipilih

sebagai kaedah persampelan dalam menjalankan kajian ini. Kaedah Persampelan
Pertimbangan ini merupakan satu kaedah di mana responden dipilih berdasarkan
kemahiran mereka dalam bidang yang diselidiki. Maka dalam kajian ini, pengkaji
telah menggunakan senarai nama responden yang diperolehi daripada pihak
pengurusan perolehan syarikat sebagai panduan dalam mencari responden kajian.
Pemilihan responden ini adalah berdasarkan kepada kemahiran dan pengalaman
74
mereka dalam menggunakan sistem e-Perolehan di TMR&D dan dipilih dengan

bantuan pengurus perolehan. Dalam kajian ini, responden kajian mewakili pelbagai
kategori jawatan dari pengurusan atasan sehingga kumpulan sokongan. Senarai
responden adalah seperti di Lampiran B.
3.5 Pengumpulan Data
Menurut Yin (2002), bahan bukti daripada kajian kes diperolehi daripada
enam sumber iaitu dokumen, rekod syarikat, temubual, tinjauan langsung,
penglibatan dalam tinjauan, dan artifak fizikal. Pengumpulan data untuk kajian ini
diperolehi daripada sumber data primer dan data sekunder. Data Primer diperolehi
daripada kaedah soal selidik, temubual, dan pemerhatian ke atas kakitangan di
TMR&D.
3.5.1 Data Primer
Data primer ialah data asal yang dikutip oleh pengkaji. Dalam kajian ini
pengkaji memulakan kerja pengumpulan data primer ini pada bulan Julai hingga
September 2005 di syarikat kajian kes. Pengumpulan data primer ini melibatkan
kaedah soal selidik yang telah diedarkan kepada kakitangan yang menggunakan
sistem e-Perolehan TMR&D. Seterusnya, beberapa temubual telah dijalankan bagi
mendapatkan maklumat yang lebih terperinci tentang sistem tersebut. Di samping itu
juga, pemerhatian juga turut dijalankan bagi melihat bagaimana sistem ini digunakan
dan sejauh mana ianya dapat meningkatkan prestasi perolehan syarikat. Data primer
ini digunakan untuk mendapatkan maklumat yang sahih daripada pengguna sistem
75
serta melihat pendapat dan pengalaman mereka sepanjang menggunakan sistem

tersebut.
3.5.1.1 Soal Selidik
Borang soal selidik merupakan kaedah utama yang digunakan dalam kajian
ini. Ianya diperlukan untuk mengumpul maklumat kuantitatif untuk melihat
hubungan antara pembolehubah dalam mencapai tujuan dan matlamat kajian ini.
Berdasarkan kepada kajian literatur, satu set soalan soal selidik yang direka
bentuk oleh Quesada (2004) digunakan dalam kajian ini. Soal selidik ini telah diuji
kebolehpercayaannya (reliability) dan sesuai untuk digunakan dalam kajian ini untuk
mendapatkan hasil yang terbaik. Kebenaran untuk menggunakan soalan soal selidik
ini telah diperolehi daripada penyelidik tersebut melalui e-mel seperti di Lampiran
C.
Kaedah soal selidik berstruktur digunakan untuk mendapatkan maklum balas

daripada pengguna e-Perolehan di dalam syarikat. Di dalam penyelidikan ini, soalan
soal selidik dibahagikan kepada empat bahagian. Bahagian pertama adalah berkaitan
dengan penggunaan e-Perolehan yang terdiri daripada pengumpulan maklumat, jenis
permohonan, kontrak permohonan dan analisis kebijaksanaan. Bahagian kedua pula
mengkaji tentang faedah-faedah yang diperolehi daripada pelaksanaan e-Perolehan
dan bahagian ketiga mengkaji tentang halangan dan masalah yang dihadapi oleh
pengguna sistem e-Perolehan sepanjang pelaksanaan sistem e-Perolehan. Manakala
bahagian yang terakhir sekali ialah mengkaji tentang latar belakang responden yang
menggunakan e-Perolehan. Selain menggunakan kaedah soal selidik, pengumpulan
data untuk kajian ini juga menggunakan kaedah temubual.
76
3.5.1.2 Temubual
Sumber utama yang terpenting untuk mendapatkan maklumat dalam kajian

kes adalah melalui kaedah temubual (Yin, 2002). Terdapat banyak kelebihan
menjalankan temubual secara individu seperti berpotensi untuk mendapatkan
maklum balas dan jawapan adalah lebih tinggi. Di samping itu, kaedah temubual
dapat memberikan sampel yang baik kerana ianya dijalankan ke atas individu yang
terlibat secara langsung dengan topik yang dikaji serta maklumat yang disampaikan
adalah lebih jelas kerana pengkaji dapat memberikan penerangan lanjut tentang
persoalan yang tidak difahami oleh responden dan berpotensi untuk mendapatkan
jawapan yang dapat menjawab persoalan kajian. Kaedah temubual juga memberikan
kelebihan kepada pengkaji untuk mendapatkan maklumat tambahan terhadap
persekitaran yang dikaji yang memberi nilai dalam menginterpretasi dapatan (Miller,
1991). Oleh yang demikian, kaedah temubual telah dipilih sebagai teknik
pengumpulan data dalam kajian ini.
Kaedah temubual semi-struktur dipilih untuk sesi penyelidikan ini kerana

kaedah ini selalunya memberikan lebih banyak maklumat yang dapat diketengahkan
dalam penyelidikan ini. Soalan temubual dirujuk daripada soalan temubual yang
disediakan oleh Frye (2004). Dalam menjalankan temubual, panduan temubual yang
berasaskan senarai semak tentang tajuk yang dikaji digunakan sebagai panduan
kepada pengkaji untuk menjalankan kajian. Pengkaji perlu memastikan semua tajuk
dan persoalan kajian telah dikemukakan sebelum sesi perbincangan ditamatkan.
Garis panduan yang dikemukakan oleh Robson et al. (2001) digunakan dalam kajian
bagi mendapatkan data yang baik. Garis panduan tersebut adalah seperti yang
tercatat di Lampiran D.
Sebelum menjalankan sesi temubual, pengkaji terlebih dahulu menghantar

surat permohonan untuk menjalankan temubual bersama-sama dengan soalan yang
akan dibincangkan (Lihat Lampiran E). Surat permohonan ini bertujuan
77
membolehkan responden memilih tarikh dan masa yang bersesuaian mengikut

kelapangan waktu kerja mereka. Pengkaji merasakan bahawa kelapangan waktu
untuk menjalankan temubual adalah penting bagi mendapatkan maklumat yang
lengkap dan responden dapat menjawab soalan dengan tenang dan selesa (Saunders
et al. 2003). Kajian yang dijalankan oleh Fall (1980) mendapati bahawa tempoh
jangka masa temubual tidak memberi kesan ke atas hasil temubual yang dijalankan.
Oleh yang demikian, jangka masa temubual adalah bergantung kepada masa dan
keselesaan responden kajian.
Temubual yang dijalankan mengambil masa lebih kurang satu jam untuk
mendapatkan seberapa banyak maklumat tentang sistem e-Perolehan. Semasa sesi
temubual dijalankan, responden bebas untuk memberikan pendapat mereka dan
segala maklumat yang diperolehi dicatat dan dirakamkan dengan persetujuan
responden bagi memudahkan penganalisisan data dilakukan. Terdapat juga
responden yang kurang selesa untuk merakamkan temubual mereka, dan pada masa
ini catatan nota digunakan untuk penganalisisan data.
3.5.1.3 Pemerhatian
Kaedah pemerhatian juga merupakan salah satu kaedah untuk mendapatkan

sumber data dan bahan bukti dalam menjalankan kajian kes. Dalam penyelidikan,
pemerhatian digunakan untuk memahami sesuatu fenomena dengan lebih jelas.
Kaedah pemerhatian melibatkan pemerhatian sistematik, rakaman, penerangan,
analisis dan interpretasi kelakuan manusia (Saunders et al., 2003). Terdapat dua
jenis pemerhatian yang boleh dijalankan iaitu pemerhatian berstruktur dan
pemerhatian penglibatan (participant observation) atau pemerhatian kurang
berstruktur (Cano, 2000; Saunders et al, 2003). Pemerhatian penglibatan merupakan
kaedah kualitatif dan berasal daripada kerja antropologi sosial di awal kurun ke -20.
Ianya menekankan kepada memahami maksud tindakan manusia, manakala bagi
78
pemerhatian berstruktur, ianya merupakan kuantitatif dan lebih menumpukan kepada

kekerapan sesuatu tindakan (Saunders et al, 2003).
Dalam kajian ini, pemerhatian jenis penglibatan telah dipilih kerana ianya
membolehkan pengkaji untuk berkongsi pengalaman tentang perkara sebenar yang
berlaku serta mengalaminya sendiri (Gill dan Johnson, 1997). Pendekatan pengkaji
sebagai pemerhati telah dipilih dalam pemerhatian penglibatan dengan membentuk
kepercayaan di kalangan kakitangan syarikat melalui penglibatan secara langsung
dalam menjalankan aktiviti syarikat. Mendapatkan kepercayaan daripada syarikat
kajian kes adalah penting untuk mendapatkan maklumat dengan lebih mudah dan
mendalam (Punch, 1993). Di samping itu juga, bukti pemerhatian boleh digunakan
untuk memberi maklumat tambahan kepada pengkaji dalam penyelidikan yang
dijalankan.
Menurut Delbridge dan Kirkpatrick (1994), kategori data yang boleh

dibangunkan oleh pengkaji terdiri daripada pemerhatian utama (primary),
pemerhatian sekunder (secondary), dan pemerhatian pengalaman (experiential).
Dalam pemerhatian utama, pengkaji mencatatkan perkara yang berlaku atau apa yang
dinyatakan pada masa itu dengan menggunakan catatan diari. Pemerhatian sekunder
pula merupakan kenyataan daripada pengkaji tentang perkara yang berlaku melalui
interpretasi pengkaji terhadap perkara yang berlaku, manakala bagi data pengalaman
merupakan data daripada persepsi dan pemikiran pengkaji berdasarkan kepada
pengalaman terhadap sistem yang dikaji. Mencatat persepsi dan pemikiran ini ke
dalam diari memberikan sumber bukti yang berguna kepada pengkaji semasa
melakukan penulisan.
Pemerhatian ini telah digunakan oleh pengkaji sepanjang menjalankan kajian

di syarikat kajian kes. Sepanjang tempoh pemerhatian, pengkaji telah menjadi salah
seorang pekerja di organisasi berkenaan dan berkesempatan untuk menggunakan
sistem e-Perolehan ini untuk membuat pembelian barang. Dengan cara ini, pengkaji
dapat memahami bagaimana sistem ini berfungsi dan sejauh mana ianya dapat
79
memberikan kemudahan kepada penggunanya seperti mana yang dinyatakan oleh

responden-responden lain.
3.5.2 Data Sekunder
Data sekunder merupakan sumber maklumat yang terpenting kerana ianya

dapat membantu dalam menjelaskan tajuk kajian, mendapatkan fakta dan hasil
penemuan daripada kajian-kajian lepas. Bahan-bahan dan maklumat bagi kajian ini
diperolehi daripada Perpustakaan Sultanah Zanariah, Universiti Teknologi Malaysia
dan Perpustakaan TMR&D.
Selain itu, sumber bagi data sekunder ini juga turut diperolehi daripada
laporan tahunan syarikat, keratan-keratan akhbar, penggunaan cakera padat ilmiah
(CD), mikrofilem, jurnal-jurnal, kertas kerja seminar, buku-buku rujukan, majalah-
majalah berbentuk ilmiah serta maklumat daripada laman web akhbar Utusan
Malaysia, e-Perolehan Kerajaan Malaysia, TMR&D dan laman web antarabangsa
yang berkaitan dengan tajuk kajian. Ia dapat membantu pengkaji memahami konsep-
konsep berkaitan kajian dan membantu dalam penulisan Bab Kajian Literatur.
3.6 Instrumen Kajian
Instrumen kajian merupakan cara yang digunakan untuk mengumpulkan

maklumat seperti soal selidik dan temubual (Mohd Najib, 1998). Oleh yang
demikian, pengumpulan data dalam kajian ini dilakukan dalam dua cara iaitu kaedah
soal selidik sebagai kaedah utama dan temubual sebagai kaedah sokongan.
80
3.6.1 Soalan Soal Selidik
Borang soal selidik yang digunakan dalam kajian ini dibentuk daripada
pengubahsuaian soal selidik yang telah digunakan oleh Quesada (2004). Soal selidik
ini mempunyai empat bahagian (rujuk Lampiran E) seperti yang diterangkan dalam
Jadual 3.2:
Jadual 3.2 : Instrumen Kajian

Bahagian Item Bilangan
A Penggunaan e-Perolehan 26
B Faedah e-Perolehan 22
C Halangan e-Perolehan 10
D Latar belakang Responden 7
Jumlah 65
3.6.1.1 Bahagian A : Penggunaan e-Perolehan
Bahagian ini mengandungi lima item yang berkaitan dengan pandangan

pengguna sistem e-Perolehan terhadap amalan e-Perolehan di TMR&D. Bahagian
ini mengandungi 26 item soalan (rujuk Jadual 3.3). Item-item soalan dalam
bahagian ini dibentuk daripada pengubahsuaian soal selidik yang digunakan oleh
Quesada (2004). Hasil yang diperolehi daripada bahagian ini akan digunakan untuk
menjawab objektif yang pertama iaitu mengukur tahap amalan e-Perolehan dan
prestasi e-Perolehan, objektif kedua, mengenal pasti perbezaan amalan e-Perolehan
dan prestasi e-Perolehan berdasarkan kepada faktor demografi, dan yang ketiga,
menghuraikan hubungan bererti antara amalan e-Perolehan dengan prestasi
e-Perolehan.
81
Jadual 3.3 : Taburan Soalan Penggunaan e-Perolehan

Item No. Item Bilangan Item
Pengumpulan maklumat 1-4 5
Jenis permohonan 5-8 4
Kontrak Perundingan 9-14 6
Permohonan perundingan 15-18 4
Analisis risikan 19-26 8
Jumlah 26
3.6.1.2 Bahagian B : Faedah e-Perolehan
Bahagian B mengandungi item yang berkaitan dengan prestasi e-Perolehan di

mana pengukuran prestasi ini dinilai dari aspek faedah yang diberikan oleh sistem
e-Perolehan semenjak ianya dilaksanakan di TMR&D. Faedah e-Perolehan ini
dibahagikan kepada tiga bahagian iaitu faedah kepada organisasi, faedah kepada
pengguna dan faedah dari pembekal (lihat Jadual 3.4). Item-item soalan dalam
bahagian ini juga dibentuk daripada pengubahsuaian soal selidik yang digunakan
oleh Quesada (2004).
Jadual 3.4 : Taburan Soalan Faedah e-Perolehan

Item No. Item Bilangan Item
Faedah kepada pengguna sistem 1,2,4,5,6,14,15,16,17,19,21,21,22 13
Faedah kepada organisasi 11,12,13, 3
Faedah dari pembekal 7,8,9 3
Jumlah 19
82
3.6.1.3 Bahagian C : Halangan e-Perolehan
Bahagian ini mengandungi sepuluh item yang berkaitan dengan halangan dan
masalah yang dihadapi oleh responden sepanjang menggunakan sistem e-Perolehan
TMR&D. Pada bahagian ini, responden perlu memberikan jawapan berdasarkan
kepada pengalaman mereka tentang sistem e-Perolehan syarikat sepanjang mereka
menggunakan sistem tersebut. Item-item dalam bahagian ini akan digunakan untuk
menjawab objektif yang keempat dalam kajian ini.
3.6.1.4 Bahagian D : Latar belakang Responden
Bahagian terakhir ini merupakan soalan yang berkaitan dengan maklumat

demografi responden iaitu umur, jantina, tahap pendidikan, tempoh pengalaman,
kategori jawatan dan persepsi mereka terhadap sistem e-Perolehan.
3.6.2 Permarkatan Soalan
Maklum balas yang diberikan oleh responden terhadap item-item soalan yang
terdapat di bahagian A, B dan C diukur dengan menggunakan Skala Likert. Terdapat
beberapa pengukuran skala yang boleh digunakan dalam menjalankan soal selidik
seperti skala Dichotomous, skala kategori, skala likert, skala bernombor, skala
perbezaan skematik, skala peringkat item, skala kadar jumlah tetap, skala staple,
skala kadar grafik dan skala persetujuan (Sekaran, 2003).
83
Dalam soal selidik ini, skala lima markat likert telah dipilih oleh pengkaji
kerana soalan jenis likert mudah untuk dikendalikan dan mempunyai format yang
memudahkan data dianalisis. Menurut Zikmund (1997), dalam menjalankan
penyelidikan, penggunaan lima markat (five point) adalah sudah memadai. Oleh itu
responden dikehendaki menyatakan peringkat persetujuan mereka terhadap item
tersebut dengan memilih skor jawapan yang paling sesuai mengikut pandangan
mereka. Pemilihan skor jawapan adalah seperti Jadual 3.5.
Jadual 3.5 : Pemarkatan Skala Likert
Skor Penerangan Skor

1 Tiada langsung
2 Ada tetapi sedikit/jarang
3 Sederhana
4 Banyak/kerap
5 Sangat banyak/sangat kerap
3.6.3 Soalan Temubual
Bagi soalan temubual, ianya mengandungi tiga bahagian iaitu Bahagian I,

Bahagian II, dan Bahagian III. Soalan Bahagian I dan Bahagian III dalam soalan
temubual adalah sama untuk setiap responden. Manakala untuk Bahagian II, soalan
temubual adalah lebih fokus dan berkaitan dengan bidang kepakaran responden.
Jadual 3.6 menunjukkan item dalam bahagian soalan temubual.
84
Jadual 3.6 : Bahagian Soalan Temubual
Bahagian Instrumen Kajian

I Pandangan terhadap sistem e-Perolehan
II Pembangunan dan pelaksanaan sistem e-Perolehan
III Isu dan masalah sistem e-Perolehan
IV Maklumat mengenai latar belakang responden
3.7 Kaedah Analisis Data
Kaedah penganalisisan data dibahagikan kepada dua peringkat iaitu

penganalisisan data kaedah kuantitatif dan penganalisisan data kaedah kualitatif.
Pada asasnya, penganalisisan data dalam penyelidikan sosial bertujuan menjelaskan
perkaitan antara pembolehubah-pembolehubah dan merupakan satu-satunya kaedah
teknikal yang dapat menghasilkan rumusan-rumusan bagi sesuatu kajian (Bakri,
2003). Bagi memahami setiap kaedah di atas, penerangan lanjut bagi setiap kaedah
penganalisisan tersebut adalah perlu.
3.7.1 Kaedah Analisis Data Kuantitatif
Di dalam kajian ini pemprosesan data dilakukan dengan menggunakan

“Statistical Package for Social Science” (SPSS) bagi menghasilkan penganalisisan
yang tepat secara kuantitatif di samping mengukuhkan lagi pemerhatian dan
penilaian yang dibuat secara kualitatif. Penganalisisan data dilakukan secara
deskriptif dan inferensi. Pengkaji melakukan empat kaedah statistik bagi
membolehkan huraian lebih mendalam dilakukan. Analisis faktor turut digunakan
dalam kajian bagi mengelompokkan data mengikut kumpulan-kumpulan yang
85
bersesuaian. Tiga jenis statistik inferensi digunakan untuk mengkaji data ialah
Analisis Regresi Berganda, Analisis Varians (ANOVA) dan Ujian-t. Berikut
merupakan penerangan tentang kaedah statistik yang dipilih.
Kaedah deskriptif digunakan melalui paparan skor Min dan Sisihan Piawai
bagi meneliti tahap prestasi e-Perolehan. Ianya bertujuan memberi gambaran
terperinci bagi setiap item yang dikaji berdasarkan kepada tahap persetujuan
responden terhadap faedah-faedah yang diperolehi sepanjang sistem e-Perolehan
dilaksanakan. Taburan kekerapan pula digunakan bagi mendapatkan peratusan tahap
prestasi e-Perolehan dan masalah-masalah yang dihadapi sepanjang responden
menggunakan sistem e-Perolehan syarikat.
Analisis faktor pula digunakan dengan mengelompokkan pembolehubah

untuk membantu mengurangkan jumlah pembolehubah yang dikaji bagi
memudahkan analisis kajian dijalankan. Pembolehubah-pembolehubah yang
dirakumkan ke dalam faktor tertentu yang mempunyai varians sepunya yang tinggi
dengan faktor berkenaan. Analisis faktor ini menggunakan kaedah putaran Varimax
kerana ianya mudah untuk di analisis (Green dan Salkind, 2003). Pengelompokan ini
memudahkan penganalisisan data dibuat dengan jumlah pembolehubah yang
berpatutan.
Analisis Regresi Berganda merupakan satu kaedah bagi mengukur kesan

beberapa pembolehubah tidak bersandar ke atas satu pembolehubah bersandar
(Schroeder, 1986). Kaedah ini sesuai digunakan untuk melihat hubungan antara
pembolehubah-pembolehubah ini dan kekuatan hubungan ini dinilai berdasarkan
nilai pekali kolerasi yang diperolehi bagi persamaan regresi berkenaan (Alias Baba,
1998). Kaedah regresi berganda digunakan dalam kajian ini bagi menganalisis
hubungan antara amalan e-Perolehan dengan prestasi e-Perolehan syarikat. Analisis
ini berupaya untuk mengenal pasti pembolehubah tidak bersandar dalam amalan
e-Perolehan yang mempunyai hubungan signifikan dengan prestasi e-Perolehan dari
aspek faedah yang diperolehi.
86
ANOVA merupakan satu kaedah bagi mengukur perbezaan yang melebihi

tiga kumpulan atau populasi. ANOVA sehala digunakan dalam kajian ini kerana
terdapat hanya satu pembolehubah tidak bersandar iaitu faktor demografi yang terdiri
daripada tahap pendidikan, kategori jawatan dan tempoh pengalaman. Selain
daripada itu, Ujian-t untuk kumpulan tidak bergantungan (independent) telah
digunakan untuk menguji perbezaan min antara dua kumpulan tersebut. Dalam
kajian ini, Ujian-t turut digunakan untuk melihat perbezaan antara amalan dan
prestasi e-Perolehan dengan faktor demografi seperti jantina.
3.7.2 Kaedah Analisis Data Kualitatif
Bagi penganalisisan kualitatif, data diperiksa untuk menentukan sama ada

ianya sesuai untuk kategori yang dikehendaki. Melalui proses ini, data akan ditapis
dan kemudiannya pembuangan bagi data-data yang tidak berkaitan dilakukan untuk
memudahkan analisis kajian. Di dalam kajian ini, soalan temubual yang dijalankan
adalah dalam bentuk soalan semi-struktur. Penggunaan pita rakaman audio dan
catatan nota tangan digunakan untuk merekod maklum balas daripada responden.
Semasa sesi temubual dijalankan, adalah penting bagi pengkaji untuk mendengar
dengan jelas segala butiran yang disampaikan oleh responden dan menulis kembali
setiap pita rakaman sebaik sahaja temubual selesai dijalankan. Ini bertujuan
membolehkan pengkaji mengingati segala maklumat yang di berikan kerana ianya
masih segar dalam ingatan pengkaji.
Data yang dikumpulkan daripada sesi temubual yang telah dijalankan ke atas
pengurus besar, pengurus, eksekutif dan kerani ini perlu diterjemahkan, di
interpretasi dan dianalisis. Kajian ini menggunakan soalan temubual, dokumen dan
pemerhatian serta soal selidik sebagai alat pengumpulan data kajian. Semua
87
maklumat yang diperolehi akan ditrigulasikan dengan nota yang diambil semasa
temubual, pemerhatian dan pencarian dokumen.
Petikan (Quotation) daripada sesi temubual juga dipilih sebagai rujukan

dalam penulisan bab yang seterusnya berdasarkan kepada isu dan masalah yang
berkaitan dengan kajian yang dijalankan (Kvale, 1988). Petikan ini dapat
menerangkan kesan semula jadi dan menyokong isu yang berkaitan dengan
e-Perolehan syarikat kajian kes. Petikan ini juga digunakan bagi tujuan kesahihan
dengan merujuk kepada temubual yang telah dijalankan ke atas responden yang
berbeza-beza.
Di dalam kajian ini, terdapat juga data yang tidak berstruktur untuk dianalisis.
Miles dan Huberman (1994) memberi perbincangan yang lebih mendalam serta
beberapa panduan dalam mengendalikan data yang tidak berstruktur ini. Data-data
ini terdiri daripada dokumen yang telah diterbitkan dan tidak diterbitkan seperti
laporan tahunan syarikat, laporan unit perolehan, catatan nota pengkaji, catatan
daripada rakaman pita audio dan sebagainya. Secara umumnya penyelidikan
kualitatif berhadapan dengan tugas untuk menentukan atau memutuskan apa yang
perlu dilakukan terhadap data yang diperolehi (Wan Khairuzzaman, 2003). Perkara
ini berlaku kerana tiada panduan khusus yang boleh dijadikan rujukan kepada
pengkaji dalam menganalisis data yang tidak berstruktur ini (Boulton dan
Hammersley, 1996). Oleh yang demikian pengkaji menggunakan panduan yang
dikemukakan oleh Miles dan Huberman (1994) dalam menjalankan analisis ke atas
data kualitatif yang telah diperolehi.
Menurut Miles dan Huberman (1994), terdapat tiga aliran aktiviti dalam
menjalankan analisis kualitatif. Tiga aktiviti ini ialah pengurangan data (data
reduction), mempamerkan data (data display) dan kesimpulan dan pembuktian
(conclusion drawing and verification). Pengurangan data merujuk kepada proses
pemilihan, fokus, perincian, dan menukarkan data daripada catatan nota atau
transkrip yang diperolehi semasa pengumpulan data dijalankan. Pengurangan data
ini berlaku sepanjang penyelidikan dijalankan di mana pengkaji akan memilih dan
88
menentukan rangka kerja yang harus diikuti, persoalan kajian yang perlu
dikemukakan dan pendekatan pengumpulan maklumat yang harus dipilih. Selepas
pengumpulan data dilakukan, pengurangan data juga berlaku dalam membentuk
kesimpulan, penkodan, penyingkiran, pembentukan kelompok atau dalam bentuk
penulisan memo. Aktiviti pengurangan data ini juga diteruskan selepas kerja
lapangan dijalankan sehingga laporan akhir disempurnakan.
Langkah yang kedua dalam aktiviti penganalisisan data ialah mempamerkan

data tersebut. Pameran data melibatkan aktiviti seperti mengendalikan, memadatkan
maklumat bagi memudahkan kesimpulan dan tindakan dilakukan. Dengan
memerhatikan data yang dipamerkan, ianya dapat membantu pengkaji untuk
memahami perkara yang berlaku untuk analisis seterusnya dan tindakan selanjutnya
yang perlu diambil berdasarkan kepada pemahaman pengkaji. Berdasarkan kepada
transkrip yang dipamerkan, ianya memudahkan pengkaji untuk membuat rumusan
kerana kebiasaannya manusia sukar untuk memproses maklumat dalam kuantiti yang
besar. Oleh itu, dengan mempamerkan data, ianya dapat mengurangkan data atau
maklumat yang kompleks kepada bentuk yang lebih mudah difahami. Oleh itu,
pengkaji mempamerkan data-data ini dalam bentuk graf, carta dan gambarajah
rangkaian supaya data-data yang diperolehi dapat di gabungkan ke dalam bentuk
yang mudah dicapai dan padat dengan maklumat. Perkara ini memudahkan pengkaji
melihat perkara yang berlaku dan mengenal pasti kesimpulan serta membuat
cadangan yang bersesuaian.
Bahagian yang terakhir dalam aktiviti penganalisisan ini ialah melakarkan

kesimpulan dan mengemukakan pembuktian. Pengkaji berperanan menentukan
makna setiap sesuatu perkara. Pengkaji akan melihat kepada segala data yang telah
dianalisis sebelum ini untuk mengemukakan kesimpulan bagi maklumat tersebut.
Bagaimanapun, Miles dan Huberman (1994) juga turut menyatakan bahawa
penyelidik yang cekap mampu untuk melakarkan kesimpulan sementara di samping
mengekalkan maksud yang ingin disampaikan oleh responden. Bagi memastikan
kesahihan data, maksud yang cuba disampaikan daripada data perlu diuji dari segi
89
kemunasabahan (plausibility), ketegapan (sturdiness), dan pemastian (confirmability)

data.
3.8 Kesimpulan
Penyelidikan ini menggunakan kaedah yang berupaya menjawab segala

persoalan kajian dengan tepat dan menyeluruh. Data di kumpul melalui kaedah soal
selidik, temubual dan pemerhatian. Soalan-soalan dalam soal selidik diperolehi
daripada kajian lepas yang telah diuji kebolehpercayaannya. Manakala kaedah
temubual semi-struktur telah digunakan kerana ianya memberikan lebih banyak
maklumat yang dapat di ketengahkan dalam penyelidikan ini. Seterusnya, bagi
kaedah pemerhatian pula, ianya digunakan untuk memahami sesuatu fenomena
dengan lebih jelas berdasarkan kepada pengalaman pengkaji sendiri dalam
menggunakan sistem e-Perolehan di Syarikat kajian kes.
Pengumpulan data sekunder turut dilakukan melalui penggunaan sumber-

sumber dokumentasi syarikat, jurnal, kertas seminar, keratan akhbar serta tesis-tesis
lalu. Penganalisisan data kuantitatif melibatkan analisis secara deskriptif dengan
menggunakan min dan sisihan piawai serta secara inferensi melalui kaedah Regresi
Berganda, ANOVA dan Ujian-t. Bagi analisis kualitatif pula data akan ditapis dan
kemudiannya pembuangan bagi data-data yang tidak berkaitan akan dilakukan.
Terdapat tiga aliran aktiviti yang dikemukakan oleh Miles dan Huberman (1994)
untuk menganalisis data kualitatif digunakan dalam kajian ini. Tiga aktiviti ini ialah
pengurangan data, mempamerkan data dan kesimpulan dan pembuktian. Bagi
memastikan kesahihan data, maksud yang cuba disampaikan daripada data perlu diuji
dari segi kemunasabahan , ketegapan, dan pemastian data.
90
Dengan menggunakan kaedah yang dinyatakan dalam bab ini, ianya

membolehkan pengkaji menjawab segala persoalan kajian di samping dapat
mencapai segala objektif yang telah ditetapkan. Bab seterusnya akan
membincangkan tentang analisis dan dapatan hasil daripada kajian yang telah
dijalankan ke atas syarikat kajian kes. Dapatan daripada kaedah soal selidik,
temubual dan pemerhatian akan dipamerkan bagi membolehkan kesimpulan dibuat
ke atas maklumat yang diperolehi.
91
BAB IV
ANALISIS DAN PENEMUAN
4.1 Pengenalan
Sebelum penganalisisan data secara kuantitatif dilakukan, pengkaji

merasakan adalah lebih baik sekiranya dapatan daripada temubual dan pemerhatian
tentang syarikat kajian kes dikemukakan terlebih dahulu. Pendekatan ini dijadikan
pendahuluan kepada bab analisis dan penemuan ini untuk memberi gambaran dan
kefahaman tentang sistem e-Perolehan di syarikat kajian kes. Bahagian analisis
dalam bab ini juga menerangkan hasil dapatan daripada kaedah kuantitatif dengan
menggunakan ujian-t, ANOVA, dan analisis regresi berganda. .
Seterusnya pengkaji akan mempamerkan data daripada kajian kes yang

dijalankan ke atas syarikat TMR&D. Dalam bahagian ini, pengkaji membahagikan
beberapa bahagian yang mengandungi maklumat mengenai pembangunan
e-Perolehan, pelaksanaan e-Perolehan dan penggunaan e-Perolehan di TMR&D Sdn.
Bhd. Data ini dikumpulkan dengan menggunakan maklumat yang diperolehi
daripada temubual dan pemerhatian pengkaji ke atas individu yang berkaitan dengan
sistem e-Perolehan TMR&D. Rumusan kepada keseluruhan bab akan dikemukakan
pada bahagian akhir bab ini
4.2 Kajian Kes e-Perolehan TMR&D
92
Sistem e-Perolehan TMR&D meliputi permohonan pembelian, kelulusan

pembelian, pengiklanan, pengurusan vendor, pemprosesan sebut harga, penilaian dan
pemilihan vendor untuk tujuan pembelian di TMR&D. E-Perolehan dibangunkan
sendiri oleh TMR&D disebabkan oleh kemampuan sistem tersebut yang
mempercepatkan transaksi, mengurangkan penggunaan kertas, memberi ketelusan
dalam membuat pembelian, “borderless” dan menyahut seruan kerajaan
mengembangkan penggunaan IT di Malaysia. Jadual 4.1 menunjukkan jumlah
perbelanjaan bagi tujuan perolehan di TMR&D. Daripada jadual tersebut, didapati
bahawa perolehan di TMR&D meningkat sejak ia mula dilaksanakan pada tahun
2002. Perkara ini jelas menunjukkan sebahagian besar peruntukan syarikat TMR&D
digunakan bagi tujuan perolehan. Perkara ini menyokong dapatan daripada kajian-
kajian lepas (Croom, 2000; Hunter, 2002; Quinn, 2005). Hal ini menjadikan fungsi
pembelian semakin penting dan diberi perhatian serius (Abu Bakar dan Rohaizat,
2002).
Jadual 4.1: Jumlah Perbelanjaan Perolehan TMR&D

Tahun Jumlah Pembelian Pendapatan Tahunan Peratusan Pembelian
(RM) (RM) (%)
2002 12,015,200.00 45,062,707.00 26.7%
2003 15,203,790.42 62,376,634.00 24.4%
2004 32,685,370.16 94,573,550.00 34.6%
2005 40,777,805.80 130,455,917.00 31.3%
Sumber : Unit Perolehan TMR&D
Rajah 4.1 menunjukkan struktur organisasi TMR&D Sdn. Bhd yang di

ketuai oleh seorang Ketua Pegawai Eksekutif (CEO) dan dibantu oleh Ketua Pegawai
Kewangan, Pengurusan Besar, Penolong Pengurus Besar, Ketua Unit, Pegawai
Penyelidik, Eksekutif dan kumpulan sokongan. Unit Perolehan TMR&D diletakkan
di Bahagian Pentadbiran dan terus di bawah pemantauan CEO syarikat. Ini
bermakna, sekiranya terdapat sebarang masalah berkaitan dengan unit perolehan,
Pengurus perolehan akan berhubung terus dengan CEO untuk menangani masalah
tersebut. Memandangkan perolehan merupakan aktiviti kritikal bagi organisasi
93
R&D, maka pelbagai pembaikan ke atas proses perolehan telah dilakukan

termasuklah melaksanakan sistem e-Perolehan untuk meningkatkan lagi kecekapan
perolehan syarikat.
Unit perolehan TMR&D dianggotai seramai 5 orang termasuk seorang

pengurus perolehan En. Rahimul Azam Ramly di bawah naungan Dr. Shahruddin bin
Muslimin yang merupakan Ketua Pegawai Eksekutif TMR&D yang baru
menggantikan Tn. Hj Ahmad Tarmidi yang telah bersara pada Julai 2005. Rajah 4.2
menunjukkan organisasi Unit Perolehan di TMR&D Sdn. Bhd yang diketuai oleh
seorang ketua unit dan dibantu oleh dua orang eksekutif dan kumpulan sokongan.
Sebelum e-Perolehan dibangunkan di TMR&D, Ketua Unit Perolehan telah
mengemukakan satu kertas cadangan untuk melaksanakan sistem e-Perolehan ke
Mesyuarat Jawatankuasa Pengurusan (MCM) pada tahun 2002.
94
Ketua Pegawai Eksekutif
Setiausaha Pejabat CEO

Eksekutif CEO
Perundangan
Harta Intelek
Bahagian Kewangan Hubungan Luar
Pengurusan
Penyelidikan Strategik
Pentadbiran & Sumber

Manusia
-Unit Perolehan
Bahagian Bahagian Bahagian Bahagian

Basic Research Applied Research Kejuruteraan Pengkomersilan
& Pembangunan
Perniagaan
Rajah 4.1 : Struktur Organisasi Telekom Research and Development

(TMR&D) Sdn.Bhd.
Ketua Pegawai Eksekutif
Pengurus Perolehan
Eksekutif Perolehan Eksekutif Perolehan
Kerani Perolehan Kerani Perolehan
Rajah 4.2 : Organisasi Unit Perolehan

95
Pada peringkat awal, unit perolehan merancang untuk membeli sistem

e-Perolehan yang sedia ada di pasaran. Dengan kerjasama daripada pihak IT,
beberapa syarikat pembekal perisian e-Perolehan telah dipanggil untuk membuat
demonstrasi produk mereka. Setelah mengambil kira harga anggaran dan juga
jangka masa yang akan diambil untuk merangka sistem ini, pihak perolehan dan juga
pihak IT berpendapat adalah lebih menguntungkan sekiranya sistem ini dapat
dibangunkan sendiri oleh unit IT kerana kegunaannya dapat disesuaikan mengikut
kehendak semasa. Ini kerana anggaran kos yang diperlukan untuk membeli perisian
e-Perolehan yang sedia ada memerlukan lebih kurang RM300,000.00 hingga
RM800,000.00. Hasil temubual dengan unit IT, sekiranya sistem ini dibangunkan
sendiri secara dalaman, kos yang terlibat adalah lebih kecil dan dianggarkan lebih
kurang RM150,000.00 untuk pembelian server. Pembantu teknikal Unit IT
menyatakan bahawa:
“Kos yang terlibat dalam membangunkan sistem e-Perolehan ini adalah lebih
murah jika dibandingkan dengan membeli perisian e-Perolehan yang sedia
ada kerana untuk tujuan pembangunan sistem, kita memerlukan kurang
daripada RM30,000.00.”
Perkara ini juga disokong oleh Ketua Pegawai Kewangan dalam kenyataan beliau:
“Anggaran kos sepatutnya lebih kurang RM 150,000.00 untuk membeli

server baru, tapi pada masa tu kita tumpang server dari unit IT. Sebenarnya
untuk sistem e-Perolehan ini kita hanya perlu beli server Isolate sahaja.
Sebenarnya, tak pakai server Isolate pun boleh dah.”
Berdasarkan kepada pernyataan di atas, perbezaan kos yang begitu ketara

mendorong TMR&D mengambil inisiatif untuk membangunkan sendiri sistem e-
Perolehan secara dalaman bagi memperolehi penjimatan kos dan penyelenggaraan
yang lebih baik.
96
4.2.2 Perolehan Tradisional TMR&D
Penggunaan sistem e-Perolehan secara tidak langsung dapat mengurangkan

bebanan kerja unit perolehan TMR&D serta dapat mengekalkan jumlah kakitangan
unit perolehan walaupun unit ini melakukan tugasan yang agak rumit. Perkara ini
dikukuhkan dengan kajian yang telah dijalankan oleh beberapa penyelidik yang
menyatakan bahawa transaksi syarikat melalui proses elektronik dapat
mengurangkan kadar kesilapan yang berlaku dan mengurangkan bilangan kakitangan
untuk mengendalikan proses pembelian dan secara tidak langsung dapat
mengurangkan kos pengendalian (Chopra et al., 2001). Ini kerana sebelum
pelaksanaan e-Perolehan di TMR&D, kakitangan unit perolehan terpaksa melakukan
proses perolehan secara tradisional di mana pemohon perlu membuat justifikasi
pembelian dengan mengisi borang Jawatankuasa Perolehan Am (JPA) yang akan
dibawa ke Mesyuarat Jawatankuasa Perolehan Am untuk kelulusan pembelian.
Borang JPA yang telah mendapat kelulusan akan dihantar ke Mesyuarat
Jawatankuasa Pengurusan (MCM) untuk diberikan nombor MCM sebagai rujukan
pembelian. Setelah mendapatkan nombor MCM, pemohon perlu mengisi borang
permohonan pembelian yang berwarna merah jambu atau lebih dikenali sebagai
“Pink Form” lihat Lampiran F. Borang permohonan pembelian ini akan disahkan
oleh ketua unit dan kemudiannya perlu dihantar ke unit perolehan untuk diproses.
Pemprosesan pembelian dilakukan dengan dua cara iaitu melalui pembelian

terus atau pembelian secara sebut harga. Pembelian terus dilakukan sekiranya
jumlah pembelian tidak melebihi RM3000 dan sekiranya melebihi jumlah tersebut,
maka pembelian sebut harga akan digunakan. Unit perolehan akan mengeluarkan
surat jemputan kepada pembekal terpilih untuk memberikan senarai sebut harga
dalam tempoh yang telah ditetapkan. Sekiranya pembelian tersebut kurang daripada
RM 10,000, sekurang-kurangnya tiga syarikat vendor diperlukan untuk membuat
perbandingan dan penilaian sebut harga, manakala bagi pembelian yang melebihi
RM 10,000, bilangan minima vendor yang diperlukan ialah lima syarikat sahaja.
Pembekal atau vendor yang berminat dengan tawaran yang diiklankan perlu
97
menghantar senarai sebut harga dan memasukkannya ke dalam peti sebut harga yang
telah disediakan oleh unit perolehan di TMR&D dalam jangka masa yang telah
ditetapkan.
Kakitangan unit perolehan yang bertugas akan mengumpulkan semua sebut

harga daripada pembekal atau vendor untuk membuat penilaian. Penilaian yang
dijalankan dengan menggunakan borang SBB 19B yang berwarna hijau seperti di
Lampiran G. Semua borang penilaian yang telah siap diisi akan diberikan kepada
pemohon untuk membuat penilaian dari segi memenuhi keperluan teknikal dan
komersial dan seterusnya membuat pemilihan vendor yang berkelayakan. Keputusan
daripada pemohon ini akan dibawa ke Mesyuarat Jawatankuasa Sebut Harga untuk
mendapatkan kelulusan dan pengesahan. Setelah mendapat kelulusan daripada
Jawatankuasa tersebut, unit perolehan akan membuat tempahan pembelian atau
Purchase Order (PO) untuk diberikan kepada pembekal. Rajah 4.3 merupakan carta
alir yang menunjukkan perbezaan proses perolehan tradisional dan proses
e-Perolehan di TMR&D.
98
Justifikasi pembelian kepada Jawatankuasa Dimansuhkkan

Perolehan Am dalam bentuk borang JPA
Mesyuarat kelulusan permohonan Hanya untuk pembelian terus
Mesyuarat Jawatankuasa Pengurusan (MCM) Mesyuarat Jawatankuasa Pengurusan (MCM)
Mengisi borang Permohonan pembelian Mengisi borang secara online

(Pink Form)
Dapatkan pengesahan daripada ketua unit Pengesahan secara online
Hantar ke perolehan untuk di proses Pemprosesan pembelian secara online
Pembelian Pembelian Sebut Pembelian Pembelian Sebut

Terus Harga Terus Harga
Berikan surat jemputan kepada Surat jemputan kepada vendor

vendor secara online
Peti Sebut Harga Dimansuhkan
Buka Peti Sebut Harga Dimansuhkan
Buka Sebut Harga Isi borang SBB 19B

Isi borang SBB 19B Secara online
Serah borang SBB 19B pada Serah borang SBB 19B pada
pemohon pemohon secara online
Mesyuarat Jawatankuasa Mesyuarat Jawatankuasa

Sebut Harga Sebut Harga
Tempahan Pembelian Tempahan Pembelian

(PO) (PO)
Perolehan Tradisonal e-Perolehan
Rajah 4.3 : Perbandingan Carta Alir Proses Perolehan Tradisional dan e-Perolehan
TMR&D
99
Carta alir ini menunjukkan langkah-langkah yang terlibat semasa perolehan

dijalankan. Ianya bermula dengan pengguna sistem untuk membuat justifikasi
barangan pembelian kepada Jawatankuasa Perolehan Am (JPA). Justifikasi ini
dibuat dengan mengisi borang JPA yang mengandungi butiran mengenai barangan
pembelian. Borang yang telah lengkap diisi kemudiannya dikembalikan kepada unit
perolehan untuk dibawa ke mesyuarat JPA. Setelah mendapat kelulusan mesyuarat,
permohonan ini pula akan dibawa ke Mesyuarat Jawatankuasa Pengurusan (MCM).
Ahli mesyuarat MCM ini terdiri daripada ketua-ketua unit sebagai makluman kepada
unit-unit lain tentang pembelian aktiviti semasa. Mesyuarat ini perlu untuk
memastikan tiada pertindihan pembelian berlaku antara unit-unit serta mendapatkan
persetujuan dari unit-unit yang lain.
Seterusnya, pemohon perlu mengisi borang pembelian yang lebih dikenali

sebagai pink form (Lihat Lampiran F). Ketua unit perlu mengesahkan borang
pembelian ini supaya segala butiran yang dimasukkan adalah seperti yang telah
diluluskan oleh Mesyuarat Jawatankuasa. Borang ini kemudiannya dihantar ke unit
perolehan untuk diproses mengikut kategori pembelian. Kategori pembelian ini
terbahagi kepada dua iaitu pembelian terus dan pembelian secara sebut harga.
Penerangan lanjut mengenai kedua-dua kategori pembelian ini akan dibincangkan
pada bahagian yang seterusnya.
Terdapat beberapa perbezaan yang boleh di lihat daripada pengguna sistem

e-Perolehan. Daripada Rajah 4.3, penggunaan sistem e-Perolehan telah
membolehkan beberapa kaedah yang dilakukan secara manual diautomasikan kepada
atas talian. Kotak yang berwarna kuning merupakan antara langkah-langkah yang
telah diautomasikan kepada sistem e-Perolehan yang berasaskan web ini. Di
samping itu juga, terdapat juga beberapa langkah yang telah dimansuhkan seperti
yang ditunjukkan oleh kotak yang berwarna biru. Oleh itu dapat disimpulkan di sini
bahawa perubahan dari perolehan tradisional kepada e-Perolehan, memberikan
banyak pembaikan ke atas proses perolehan dengan mempercepatkan lagi proses
perolehan yang sedia ada seperti yang dinyatakan dalam kajian sebelum ini (Essig
dan Arnold, 2001).
100
4.2.3 Faktor Pendorong kepada Pelaksanaan Sistem e-Perolehan
Terdapat pelbagai faktor yang mendorong organisasi untuk melaksanakan

e-Perolehan. Para penyelidik kajian-kajian lepas mendapati bahawa antara faktor
yang menyebabkan organisasi melaksanakan e-Perolehan adalah disebabkan oleh
kemampuan sistem tersebut untuk membolehkan komunikasi secara global,
membangunkan kecekapan rantai pembekal, menyahut seruan kerajaan (Mitchell,
2002) dan meningkatkan penggunaan teknologi baru (Andrews dan Garther, 2002).
Faktor yang mendorong syarikat TMR&D untuk melaksanakan e-Perolehan

adalah disebabkan oleh potensi keuntungan yang boleh diperolehi dari segi
penjimatan kos dan kecekapan dalam proses pembelian. Di samping itu, kelebihan
dari segi penggunaan masa dan pengurangan kesilapan semasa proses perolehan juga
menjadi faktor pendorong kepada organisasi ini untuk melaksanakan e-Perolehan.
Dengan menggunakan sistem e-Perolehan, ianya dipercayai dapat meningkatkan
kemahiran teknikal dalam bidang perolehan dengan menggunakan infrastruktur IT
yang lebih kukuh dan boleh diharapkan. Antara faktor pendorong lain ialah faedah
yang dapat diberikan oleh sistem e-Perolehan kepada penggunaan dalaman dan
pembekal syarikat di samping dapat meningkatkan ketelusan dalam menjalankan
perolehan syarikat. Daripada faktor-faktor di atas, faktor ketelusan merupakan faktor
utama yang mendorong syarikat ini melaksanakan sistem e-Perolehan. Perkara ini
dinyatakan oleh Ketua Pegawai Kewangan syarikat:
“Sistem ini sangat bagus kerana ianya lebih telus dari segi pengurusan
perolehan dan juga staf. Sebenarnya aspek ketelusan merupakan aspek
utama dalam pelaksanaan sistem ini.”
101
4.2.4 Pembangunan Sistem e-Perolehan TMR&D
Unit Perolehan TMR&D mula menggunakan perolehan elektronik atau

e-Perolehan sejak Jun 2003. Sistem e-Perolehan yang digunakan di sini dibangunkan
sendiri oleh En. Mohd Fauzie bin Mohd Suffian daripada Unit Teknologi Maklumat
(IT) TMR&D. Proses pembangunan sistem e-Perolehan ini mengambil masa lebih
kurang enam bulan sebelum sistem ini digunakan sepenuhnya. Kos yang terlibat
untuk membangunkan sistem ini adalah lebih kurang RM70,000 untuk pembelian
peralatan dan perisian sistem. Antara peralatan (Tools) yang diperlukan untuk sistem
e-Perolehan ini adalah seperti berikut.
1. Perisian Dream Weaver (Untuk membangunkan sistem)

2. SQL Server 2000
3. Item sokongan (Micromedia Flash, Phostoshop, dsb)
Berikut merupakan kronologi pelaksanaan sistem e-Perolehan di TMR&D:
1. Tahun 2000
e-Perolehan mula diperkenalkan dan digunakan oleh kerajaan
Malaysia
2. Tahun 2001
Perancangan di TMR&D untuk menggunakan e-Perolehan
3. Tahun 2002
Pembangunan Sistem e-Perolehan oleh Unit Teknologi Maklumat
dengan kerjasama Unit perolehan TMR&D
4. Tahun 2003- Kini.
Penggunaan dan peningkatan aplikasi sistem e-Perolehan di TMR&D
102
Sistem e-Perolehan di TMR&D boleh di katakan masih baru digunakan dan

peringkat penggunaannya masih belum meluas kerana dari segi pembayaran
pembelian masih menggunakan cara manual untuk membuat pembayaran. Walau
bagaimanapun, setiap unit yang ingin membuat pembelian barangan mesti
menggunakan sistem e-Perolehan. Menurut En. Bakar selaku Eksekutif Unit
Perolehan, beliau menyatakan bahawa penggunaan e-Perolehan ini akan terus
dipertingkatkan dari masa ke semasa termasuklah membuat pembayaran kepada
pembekal secara atas talian.
4.2.5 Pelaksanaan Sistem e-Perolehan
Pembelian barangan secara atas talian telah bermula di TMR&D sejak

e-Perolehan diperkenalkan pada tahun 2003. Segala bentuk pembelian barangan
dibuat melalui e-Perolehan menggunakan laman Web e-Perolehan TMR&D yang
telah disediakan oleh Unit IT. Setiap permohonan pembelian akan melalui beberapa
langkah dan proses sebelum ianya dihantar kepada pihak pembekal. Semua bentuk
pembelian kecuali latihan perlu dilakukan secara atas talian termasuk pembelian tiket
kapal terbang untuk tujuan pembelajaran penyelidik di luar negara. Rajah 4.4 di
bawah menunjukkan muka depan bagi laman web e-Perolehan TMR&D.
103
Rajah 4.4 : Muka hadapan sistem e-Perolehan TMR&D
Pengguna sistem hanya perlu masuk ke laman web e-Perolehan TMR&D

(lihat Rajah 4.4) setiap kali ingin membuat pembelian. Laman web ini juga boleh
diakses oleh pembekal yang telah berdaftar dengan unit perolehan TMR&D.
Sehingga kini terdapat lebih kurang 500 buah syarikat yang telah berdaftar dengan
TMR&D dan 400 buah syarikat yang aktif sebagai pembekal kepada organisasi ini.
Setiap pembekal yang ingin menjalankan urusniaga dengan TMR&D perlu
mendaftar terlebih dahulu untuk memudahkan pengurusan data pembekal dan
vendor.
Butiran lengkap mengenai pembekal atau vendor dimasukkan ke dalam

sistem bagi membolehkan pengguna sistem e-Perolehan membuat pemilihan
pembekal berdasarkan kepada senarai syarikat yang berdaftar. Pendaftaran boleh
dibuat dengan mengisi borang permohonan (Lampiran H) yang perlu diambil
sendiri di TMR&D dengan pembayaran sebanyak RM150 untuk pendaftaran bagi
tempoh 2 tahun. Borang ini tidak boleh diisi secara atas talian kerana Unit perolehan
ingin berjumpa dengan setiap pembekal yang berminat semasa mereka membuat
pendaftaran. Perkara ini bertujuan untuk mengenali setiap pembekal syarikat dan
memastikan pembekal tersebut adalah berkelayakan.
104
Pemilihan pembekal akan dilakukan dengan menggunakan borang

pemarkahan seperti yang di Lampiran I. Penilaian para pembekal adalah
berdasarkan kepada pembekal yang mendapat markah lebih daripada 4/14 sahaja
dikira layak untuk menjadi pembekal kepada TMR&D dan hanya pembekal yang
terpilih sahaja akan dibenarkan untuk melayari laman web e-Perolehan TMR&D.
Berikut merupakan kriteria pemarkahan kepada pembekal/vendor:
1. Profil syarikat
2. Status kewangan
3. Struktur syarikat
4. Keterangan prinsipal/pembekal
5. Pengesahan kualiti
6. Kilang/bilik pameran/kemudahan stor
7. Lampiran
Setiap kriteria berikut akan diberi markah seperti berikut:

Baik -2
Sederhana -1
Tidak sesuai -0
Pemilihan dibuat berdasarkan kepada markah tersebut:

Lulus 7-14
Mencukupi 4-6
Tidak sesuai 1-3
Semasa memperkenalkan sistem e-Perolehan, unit perolehan telah

menjalankan beberapa seminar secara berperingkat untuk memberi pendedahan
tentang cara penggunaan sistem tersebut kepada seluruh kakitangan TMR&D. Selain
daripada kakitangan TMR&D, seminar khas untuk para pembekal juga diadakan
untuk memberi pendedahan kepada para pembekal tentang cara penggunaan sistem
e-Perolehan TMR&D di samping memastikan sistem ini dapat dilaksanakan dengan
jayanya. Para pembekal juga dibenarkan mengakses pangkalan data dalaman dalam
laman web e-Perolehan TMR&D. Namun pencarian ini hanya terhad kepada
pembekal yang berdaftar sahaja dan pembekal-pembekal ini hanya boleh melihat
semua jenis tawaran dan spesifikasi yang diperlukan untuk setiap pembelian sahaja.
Attaran (2001) turut berpendapat bahawa pendedahan dalam bentuk pengetahuan dan
latihan adalah penting untuk mengurangkan penentangan terhadap pelaksanaan
sesuatu teknologi baru.
105
4.2.6 Proses e-Perolehan di TMR&D
Untuk melengkapkan sistem perolehan pada fasa 1, unit IT dan unit

perolehan memainkan peranan penting dalam meningkatkan ciri-ciri dan fungsi
untuk mengurangkan masa kitaran perolehan. Rajah 4.5 menunjukkan kitaran bagi
proses perolehan di TMR&D. Daripada rajah tersebut, terdapat lapan langkah yang
terlibat dalam proses perolehan TMR&D. Kajian lepas menyatakan bahawa proses
perolehan adalah berbeza bagi setiap organisasi kerana ianya bergantung kepada
organisasi itu sendiri untuk mereka bentuk proses perolehan mereka mengikut
kesesuaian dan kemudahan sistem tersebut kepada pengguna sistem (Philips dan
Meeker, 2000; Kim dan Shunk, 2004).
Penerimaan Pembayaran Mengenalpasti

barangan keperluan
Proses
Memeterai e-Perolehan Kelulusan
kontrak TMR&D budget
Perundingan Menerima Kuasa

dengan permohonan kelulusan
pembekal
Rajah 4.5: Proses e-Perolehan TMR&D
Reka bentuk sistem e-Perolehan TMR&D dibahagikan kepada tiga fasa iaitu
Fasa Pra-Perolehan, Fasa Fungsi Utama dan Fasa Pasca Perolehan. Rajah 4.6
menunjukkan Reka bentuk Sistem e-Perolehan di TMR&D. Setiap fasa ini
106
mengandungi proses-proses yang tertentu untuk membolehkan sistem ini dapat

berfungsi dengan sempurna. Fasa Pra-Perolehan melibatkan semua proses yang
dilakukan sebelum membuat pembelian seperti mengenal pasti keperluan, kelulusan
kewangan, kuasa kelulusan dan penerimaan permohonan. Kesemua proses ini
dilakukan secara atas talian melalui sistem e-Perolehan yang mana tandatangan
hanyalah melalui kelulusan atas talian dengan kata laluan yang akan disediakan
mengikut tahap pengurusan dan kelulusan kewangan yang sedia ada.
Fasa yang kedua ialah fasa fungsi utama yang akan memastikan proses
pemanggilan sebut harga akan berjalan lancar dan lebih telus daripada proses
panggilan sebut harga secara tradisional. Panggilan sebut harga akan dilakukan
secara atas talian dalam laman web TMR&D. Setiap jawapan kepada panggilan akan
hanya kelihatan pada hari sebut harga ditutup. Ketelusannya adalah sama dengan
konsep peti sebut harga dan yang membezakannya ialah ia berbentuk atas talian.
Jika di lihat dari segi kos, kecekapan dan ketelusan, sememangnya sistem e-
Perolehan ini dapat memberikan ketelusan yang lebih baik daripada sistem yang
terdahulu.
Bagi Fasa yang ketiga, iaitu fasa Pasca Perolehan, penekanan pembangunan
adalah lebih ditumpukan kepada proses selepas panggilan sebut harga iaitu proses
penilaian dan ketelusan. Proses ini juga akan dilakukan secara atas talian seperti
yang terdapat pada aliran proses perolehan tradisional. Setiap proses perolehan yang
dijalankan mengandungi aktiviti tertentu di mana aktiviti ini disusun dalam bentuk
carta alir seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.7. Rajah ini menunjukkan carta
alir bagi keseluruhan aktiviti pembelian yang terlibat di TMR&D. Secara
ringkasannya proses pembelian di TMR&D bermula dengan permohonan daripada
kakitangan TMR&D yang dikehendaki mengisi borang atas talian dan borang ini
akan dihantar ke unit perolehan, dan seterusnya unit perolehan akan mengiklankan
permohonan tersebut kepada semua vendor TMR&D. Vendor yang berminat akan
membalas iklan tersebut dengan memberikan senarai sebut harga kepada unit
perolehan TMR&D. Setelah pemilihan dilakukan, maka unit perolehan akan
menghantar borang pesanan kepada vendor yang terpilih.
107
Pra Perolehan
Fungsi Utama
Penghantaran
Sebut harga
Rajah 4.6 : Reka bentuk sistem e-Perolehan TMR&D.
Pengguna Sistem
1) Permohonan
Unit Perolehan
2)Pengiklanan 3)Sebut Harga 4)Pemilihan
Vendor
Rajah 4.7 : Aliran keseluruhan sistem e-Perolehan TMR&D

108
Sistem e-Perolehan di TMR&D melibatkan tiga bentuk pembelian iaitu

pembelian secara terus, sebut harga dan juga tender. Pembelian secara terus
dijalankan apabila nilai barangan yang hendak dibeli tidak melebihi RM 3000 atau
hanya terdapat sebuah syarikat yang membekalkan barang tersebut. Namun, syarikat
tersebut perlu mengemukakan surat pengesahan yang menyatakan bahawa hanya
mereka sahaja yang mengeluarkan atau menjual produk tersebut. Manakala bagi
pembelian secara sebut harga atau “quotation”, ianya melibatkan nilai pembelian
yang lebih daripada RM 3,000 dan di bawah RM 500,000, di mana iklan pembelian
akan dihantar kepada semua pembekal yang berdaftar dan pembekal yang berminat
untuk mendapatkan tawaran tersebut perlu memberi maklum balas dengan
menyertakan senarai sebut harga dalam jangka masa yang telah ditetapkan.
Seterusnya, pembelian secara tender dijalankan apabila nilai pembelian melebihi
RM 500,000 dan iklan yang dijalankan lebih meluas dengan menggunakan Internet,
media masa seperti surat khabar dan sebagainya. Had jumlah bagi setiap pembelian
ini biasanya akan berubah dari semasa ke semasa bergantung kepada keputusan
pengurusan atasan menilai keberkesanan dan kemudahan menggunakan sistem
e-Perolehan ini. Jadual 4.2 dan Jadual 4.3 menunjukkan aliran bagi pembelian
secara terus dan sebut harga.
Jadual 4.2 : Aliran Pembelian Terus Jadual 4.3: Aliran Sebut Harga
RM HoU HoD CFO CEO BoD/CEO RM HoU HoD CFO CEO BoD/CEO
Below YES YES Above YES YES

3,000 3,000
3,001 - YES YES YES
10,000
10,001 – YES YES YES
50,000
Above YES YES YES
50,000
Nota : HoU – Head of Unit

: HoD – Head of Department
: CFO – Chief Finance Officer
: BoD – Board of Director
109
Jadual 4.2 di atas menerangkan tentang had jumlah pembelian bersama-sama

dengan individu yang diberi kuasa untuk membuat pengesahan bagi jumlah tersebut.
Pengesahan pembelian ini terdiri daripada pengurusan pihak atasan seperti Ketua
Unit(HoU), Ketua Jabatan(HoD), Ketua Pegawai Kewangan(CFO), Ketua Pegawai
Eksekutif(CEO) dan Lembaga Pengarah(BoD). Bagi pembelian yang kurang dari
RM 3000, kelulusan diperlukan dari HoU dan HoD. Manakala bagi pembelian yang
melebihi RM 3000 dan melebihi RM 10,000, peringkat kelulusan adalah dari HoU
hingga CFO. Peringkat kelulusan ini akan meningkat sehingga kepada peringkat
Lembaga Pengarah sekiranya pembelian yang dilakukan melebihi RM 50,000.
Manakala pembelian aliran secara sebut harga pula melibatkan kelulusan daripada
HoU dan HoD kerana pembelian ini melibatkan beberapa orang pembekal yang akan
bersaing antara satu sama lain untuk memenangi tawaran pembelian yang diiklankan.
Perbezaan di antara pembelian secara pembelian terus dan pembelian sebut

harga ialah untuk pembelian secara terus, pemohon akan memilih vendor mereka
sendiri dan mengemukakannya kepada unit perolehan. Manakala bagi pembelian
secara sebut harga, pemohon perlu mengisi permohonan pembelian melalui sistem
e-Perolehan dan unit perolehan kemudiannya akan mengiklankannya kepada vendor.
Di awal proses pembelian, pemohon (requester) perlu membuat permohonan

secara atas talian dengan menggunakan laman web e-Perolehan TMR&D. Di sini,
requester hanya perlu memasukkan Pengenalan Diri (ID) dan kata laluan mereka
untuk membolehkan sistem memasukkan maklumat ke dalam fail pekerja tersebut.
Salinan borang pembelian yang telah lengkap diisi akan dihantar kepada pihak yang
bertanggungjawab untuk meluluskan permohonan tersebut. Setelah kelulusan
diperolehi secara atas talian, unit perolehan akan menghantar permohonan pembelian
tersebut kepada pembekal/ vendor mengikut kriteria pembelian iaitu secara terus,
sebut harga atau tender.
110
Setiap pembekal yang telah mendaftar dengan TMR&D akan memperoleh

maklumat pembelian tersebut melalui e-mel syarikat atau mereka boleh melayari
laman web e-Perolehan TMR&D dari semasa ke semasa. Laman web ini hanya
boleh dilayari oleh pembekal yang berdaftar sahaja kerana setiap pembekal yang
berdaftar akan mempunyai ID dan kata laluan mereka yang tersendiri. Pembekal
yang berminat dengan tawaran tersebut perlu memberi maklum balas secepat
mungkin dalam tempoh masa yang ditetapkan. Biasanya, tempoh masa yang
diberikan kepada pembekal adalah bergantung kepada keperluan dan kehendak
pemohon (requester) tersebut.
Apabila tamat tarikh pengiklanan, semua pembekal yang berminat akan

disenaraikan dalam sistem ini. Unit perolehan akan membuka sebut harga tersebut
dan menghantarnya kepada pemohon untuk membuat pemilihan dan penilaian.
Penilaian yang dibuat adalah berdasarkan kepada mata penilaian bagi setiap kriteria
pembelian. Sistem penilaian ini akan berlaku secara berperingkat. Pembekal yang
terpilih merupakan pembekal yang memperoleh mata nilai yang paling tinggi.
Setelah membuat pemilihan pembekal yang berkelayakan berdasarkan kepada harga,
spesifikasi barangan, perkhidmatan selepas pembelian dan sebagainya. Pemilihan
pembekal tersebut perlu mendapat pengesahan daripada jawatankuasa yang telah
ditetapkan yang terdiri daripada pengurus besar, pengurus unit, ketua unit, eksekutif
unit, dan sebagainya.
Apabila pengesahan telah diperolehi, unit perolehan akan mengeluarkan surat

setuju terima (seperti dalam Lampiran J) yang akan ditandatangani oleh Unit
Perolehan dan pihak pembekal. Pihak pembekal/vendor perlu menyertakan “bank
guarantee” sebanyak 2.5% daripada nilai pembelian sebagai jaminan kepada syarikat
TMR&D. Setelah perjanjian dibuat, pembekal/vendor perlu menghantar barang yang
dikehendaki dalam jangka masa yang telah ditetapkan. Apabila pemohon telah
menerima barangan yang dikehendaki, mereka perlu menyemak barangan tersebut
sama ada ianya memenuhi spesifikasi dan dapat berfungsi dengan baik atau
sebaliknya. Sekiranya tidak terdapat sebarang masalah, pemohon akan menerima
surat penerimaan tempahan (Delivery Order, DO) dan invois yang perlu diserahkan
111
kepada unit kewangan untuk membuat pembayaran kepada pembekal. Invois ini
akan ditandatangani oleh penerima barangan dan juga pengesahan daripada Ketua
Unit masing-masing. Jika terdapat sebarang masalah dengan barangan yang
diterima, pemohon perlu berurusan dengan Unit Perolehan dan Unit Perolehan akan
mengendalikan masalah tersebut.
Apabila Unit Kewangan menerima DO dan invois daripada pemohon, mereka

akan memasukkan butiran pembelian ke dalam sistem mereka tersendiri. Ini kerana
sistem e-Perolehan dan sistem kewangan masih belum di gabungkan untuk
membolehkan pembayaran dijalankan secara atas talian. Unit kewangan di TMR&D
menggunakan perisian My Soft untuk memasukkan butiran pembelian dan proses
pembayaran dilakukan secara manual iaitu menggunakan cek dan Bank draf. Walau
bagaimanapun terdapat juga pembayaran secara atas talian dilakukan sekiranya
pembelian barangan tersebut melibatkan pembelian dari negara luar di mana
pembayaran dilakukan melalui akaun pembekal tersebut.
4.3 Analisis Data Kuantitatif dan Kualitatif
Seterusnya, penganalisisan data daripada kaedah soal selidik dikemukakan

bersama-sama dengan penemuan-penemuan kajian yang berasaskan kepada kajian
literatur serta rumusan ke atas hipotesis-hipotesis kajian. Analisis data ini
mengandungi empat bahagian utama iaitu:-
a. Tahap amalan e-Perolehan dan prestasi e-Perolehan

b. Perbezaan amalan e-Perolehan dan prestasi e-Perolehan berdasarkan kepada
demografi
c. Hubungan antara amalan e-Perolehan dan prestasi e-Perolehan
d. Pendekatan penyelesaian masalah e-Perolehan
112
Aspek-aspek ini dianalisis melalui dua cara iaitu analisis kuantitatif dan
analisis kualitatif. Analisis kuantitatif menggunakan analisis deskriptif dan
inferensi. Manakala bagi kaedah kualitatif, analisis data yang dikemukakan oleh
Miles dan Huberman (1994) seperti yang diterangkan dalam bab tiga dalam kajian
ini. Analisis ini melibatkan kaedah pengurangan data (data reduction),
mempamerkan dan merumuskan data serta verifikasi data. Kajian ini menggunakan
ketiga-tiga langkah ini untuk menganalisis data kualitatif. Kaedah pengurangan data
digunakan untuk membuang data-data yang tidak perlu bagi meninggalkan data yang
penting dan sesuai. Data ini akan dipamerkan untuk dibincangkan dalam analisis
kajian.
4.4 Analisis Kebolehpercayaan Instrumen
Kebolehpercayaan atau “reliability” merupakan ukuran keupayaan sesuatu

instrumen penyelidikan dalam mengukur permasalahan (pembolehubah) kajian
secara konsisten setiap kali ianya digunakan pada masa, tempat dan sampel yang
berlainan. Bagi ujian kebolehpercayaan, kajian ini menggunakan kaedah Analisis
Kebolehpercayaan dengan melihat Cronbach’s alpha melalui perisian Statistical
Package For Social Science (SPSS). Hasil daripada analisis yang dijalankan,
didapati nilai pekali kebolehpercayaan bagi data kajian adalah tinggi iaitu 0.9211 dan
ini bermakna data kajian mempunyai kebolehpercayaan yang tinggi kerana nilai
pekali yang diperolehi melebihi 0.6 (Salleh dan Zaidatun, 2001:261). Oleh yang
demikian, hasil analisis kebolehpercayaan bagi item-item kajian ini jelas
membuktikan bahawa instrumen kajian ini boleh diterima pakai. Nilai Cronbach’s
alpha bagi setiap faktor disenaraikan dalam Jadual 4.4.
113
Jadual 4.4: Analisis Kebolehpercayaan Instrumen menggunakan Cronbach’s alpha

Jenis Pembolehubah Bilangan Item Nilai Alpha (α)
Amalan e-Perolehan Pengumpulan maklumat 5 0.85
Jenis permohonan 4 0.80
Kontrak Perundingan 9 0.86
Analisis Risikan 5 0.80
Faedah e-Perolehan Faedah kepada organisasi 3 0.83

Faedah dari pembekal 3 0.87
Faedah kepada pengguna dalaman 13 0.93
4.5 Analisis Kesahan Instrumen
Kesahan instrumen dianalisis secara kesahan muka (content validity) yang

mempertimbangkan sama ada instrumen ini berjaya mendekati satu konsep itu
dengan sepenuhnya atau tidak. Jika ukuran itu mengukur satu konsep pada
keseluruhannya, maka pengkaji berjaya mengemukakan kesahan muka (Syed, 1998:
155). Pengelompokan pembolehubah melalui Kaedah Analisis Faktor dengan
melihat kepada faktor yang mempunyai nilai Eigennya melebihi 1 dipilih sebagai
faktor utama. Nilai Eigen (Eigenvalues) dapat membantu dalam membuat keputusan
untuk menentukan jumlah faktor yang perlu dikeluarkan (Miller dan Salkind, 2002).
Daripada analisis yang dijalankan, nilai Eigen menunjukkan terdapat enam faktor
yang boleh bentuk oleh pembolehubah ini. Walau bagaimanapun, pengkaji
mengelompokan pembolehubah ini kepada empat faktor berdasarkan kepada kajian
yang dijalankan oleh Quesada (2004). Ini kerana, menurut Green dan Salkind
(2003), dalam menentukan bilangan faktor yang perlu dibentuk, pengkaji boleh
menggunakan kepercayaan konseptual mereka berdasarkan kajian atau teori kajian
lepas. Oleh itu, bagi aspek amalan e-Perolehan pembolehubah-pembolehubah
dikumpulkan kepada empat faktor seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 4.5,
manakala pembolehubah-pembolehubah bagi faedah e-Perolehan pula akan
dikumpulkan kepada tiga faktor seperti yang terdapat dalam Jadual 4.6. Jadual-
114
jadual ini menghuraikan hasil ujian Analisis Faktor dan nilai Eigen yang diperolehi
bagi setiap faktor dan nilai pemberat (factor loading) bagi setiap item dalam
pembolehubah bagi amalan e-Perolehan dan faedah e-Perolehan.
Jadual 4.5: Analisis Faktor dan nilai Eigen bagi amalan e-Perolehan
Amalan e-Perolehan Nilai
Faktor Faktor Faktor Faktor
Faktor
1 2 3 4
Kontrak Perundingan
Customization 0.759 -0.109 6.622E-02 0.209
Kontrak akhir 0.744 -4.46E-02 0.155 0.151
Piawai kualiti 0.729 0.315 -0.161 -0.227
Kuantiti penghantaran 0.669 0.322 3.126E-02 8.217E-02
Masa penghantaran 0.638 0.454 -0.166 -0.270
Prestasi perolehan 0.615 -6.28E-02 0.291 0.295
Tempoh penghantaran 0.609 0.180 0.378 -3.80E-02
Prestasi pembekal 0.605 0.102 0.308 2.134E-02
Harga 0.563 0.203 6.413E-02 0.266
Pengumpulan Maklumat
Mengenal pasti keperluan untuk perkhidmatan selepas pembelian, 7.541E-02 0.851 0.167 0.143
penyelenggaraan, dan jaminan (warranty)
Mendapatkan rujukan untuk kualiti perkhidmatan produk 8.580E-02 0.815 0.138 0.201
Mencari produk yang bersesuaian untuk ditempah -1.38E-02 0.807 4.244E-02 0.138
Mencari pembekal untuk menjalankan pembelian 2.538 0.541 0.126 0.176

Permintaan bahan 0.278 0.533 0.299 0.101
Analisis Risikan
Spesifikasi produk dan maklumat rungutan tentang bahan yang rosak 0.116 0.233 0.787 -6.74E-02
Bahan tempahan 4.101E-02 0.112 0.763 5.297E-02
Pengangkutan tempahan 0.116 -3.63E-02 0.752 0.121
Perbelanjaan lepas untuk bahan 5.337E-02 0.402 0.687 -6.26E-02
Membuat tempahan 0.320 -2.17E-02 0.415 -0.131
Jenis Permohonan
Sebut harga (Quotation) 0.107 0.288 8.714E-02 0.571
Permohonan proposal (Request For Proposal) 3.720E-02 0.441 -4.99E-02 0.758
Permohonan maklumat (Request For Information) 2.772E-02 -4.10E-02 -6.86E-02 0.761
Permohonan Bida (Request For Bids) 0.284 0.346 2.859E-02 0.631
Nilai Eigen 6.584 2.763 2.367 1.757
% Varian 28.628 12.014 10.293 7.638

Faktor 1 : Kontrak perundingan
Faktor 2 : Pengumpulan maklumat
Faktor 3 : Analisis Risikan
Faktor 4 : Jenis permohonan
115
Dalam menentukan pembolehubah-pembolehubah bagi setiap faktor, nilai

pemberat yang kurang daripada 0.40 akan dikeluarkan daripada faktor tersebut (Hair
et al., 1998). Analisis faktor ini menghasilkan empat faktor yang menerangkan
58.57% daripada keseluruhan nilai varian bagi amalan e-Perolehan (lihat Jadual
4.5). Keempat-empat faktor ini ialah kontrak perundingan (6.584), pengumpulan
maklumat (2.763), analisis risikan (2.367) dan jenis permohonan (1.757).
Kontrak perundingan merupakan salah satu faktor dalam amalan perolehan

yang meliputi perkara-perkara yang menjadi perbincangan dan perundingan semasa
menjalankan perolehan. Pada kebiasaannya, aspek customization, kontrak akhir dan
piawai kualiti merupakan elemen yang menjadi perhatian pihak pengurusan.
Elemen-elemen lain yang terdapat dalam kontrak perundingan juga dapat membantu
pengguna sistem dalam mewujudkan perhubungan dua hala dengan pihak pembekal
dalam memberi faedah kepada kedua-dua pihak.
Selain daripada kedua-dua faktor di atas, analisis risikan juga memainkan

peranan dalam amalan perolehan barangan dan perkhidmatan. Analisis risikan
bertujuan untuk menilai prestasi bagi tujuan pengawasan dan membantu dalam
membangunkan strategi berdasarkan kepada maklumat yang berkualiti tinggi. Oleh
itu, maklumat yang diperlukan dalam analisis ini lebih berkait dengan spesifikasi
produk, jenis bahan tempahan dan pengangkutan barang. Maklumat risikan ini
penting bagi membolehkan pemohon membuat pemilihan pembekal yang terbaik.
Di samping itu juga, perolehan barangan dan perkhidmatan juga boleh

dilakukan dengan beberapa cara bergantung kepada nilai pembelian yang ingin
dilakukan. Jenis permohonan seperti sebut harga, permohonan proposal,
permohonan maklumat dan permohonan bida merupakan antara cara yang boleh
dilakukan untuk membuat pembelian.
116
Analisis faktor juga dijalankan ke atas faedah e-Perolehan (lihat Jadual 4.6).
Daripada analisis yang dijalankan, faedah ini terbahagi kepada tiga iaitu faedah
kepada pengguna sistem (9.718), faedah dengan pembekal (2.103) dan faedah kepada
organisasi (1.613). Ketiga-tiga faktor ini menerangkan 61.065% daripada
keseluruhan nilai varian bagi faedah e-Perolehan. Semua pembolehubah ini
mempunyai nilai pemberat yang melebihi 0.40 dalam setiap faktor yang telah
ditentukan.
Faedah kepada pengguna sistem meliputi aspek penjimatan dan kemudahan

yang diperolehi oleh pengguna sistem e-Perolehan dari segi mengurangkan masa
transaksi (0.828), kos (0.708), kertas kerja (0.511) dan kesilapan semasa pembuat
pembelian (0.694). Sistem ini juga mampu memberi kemudahan dalam
meningkatkan kualiti bahan (0.600), perkhidmatan (0.661) dan kebolehpercayaan
maklumat (0.598) kepada pengguna dalamannya. Berdasarkan kepada nilai
pemberat yang diperolehi, mengurangkan masa transaksi merupakan faedah utama
kepada pengguna sistem e-Perolehan di TMR&D.
Sistem e-Perolehan juga mampu memberi faedah kepada organisasi dalam

mengurangkan inventori (0.828), mengurangkan pembelian yang tidak perlu (0.812),
mengurangkan bilangan pembekal (0.802), penghantaran produk tepat pada masa
yang ditetapkan (0.465) serta mengurangkan kos bahan dan perkhidmatan (0.402).
Berdasarkan kepada nilai pemberat yang melebihi 0.8, mengurangkan inventori,
pembelian yang tidak perlu dan bilangan pembekal merupakan tiga faktor utama
yang menyumbang kepada faedah organisasi.
117
Jadual 4.6: Analisis Faktor dan nilai Eigen bagi faedah e-Perolehan
Faedah e-Perolehan Nilai Pemberat
Faktor Faktor 1 Faktor 2 Faktor 3
Faedah kepada pengguna sistem
Mengurangkan masa transaksi 0.828 0.173 2.279E-02
Penghantaran maklumat yang tepat pada masa kepada 0.716 0.142 0.352
pengguna dalaman
Mengurangkan kos transaksi 0.708 0.403 -1.44E-03

Meningkatkan kualiti produk/perkhidmatan kepada pengguna 0.699 0.199 0.308
dalaman
Meningkatkan kefleksibelan memenuhi perubahan kepada 0.695 -8.20E-03 0.330
keperluan pengguna
Mengurangkan kesilapan semasa memproses tempahan 0.694 0.345 -9.39E-03
Sistem e-Perolehan sedia ada sangat memuaskan 0.664 0.140 0.187
Memperbaiki kualiti perkhidmatan kepada pengguna dalaman 0.661 0.553 0.104
Meningkatkan komunikasi dengan pengguna dalaman 0.644 0.557 0.149
Memenuhi jangkaan pengguna dalaman 0.617 0.465 0.274
Meningkatkan kualiti bahan/perkhidmatan 0.600 6.329E-02 0.297
Meningkatkan kebolehpercayaan maklumat kepada pengguna 0.598 0.344 0.300
dalaman (laporan perkembangan terkini)
Mengurangkan kertas kerja 0.511 0.407 0.144
Faedah dengan pembekal
Memperbaiki komunikasi dengan pembekal 0.150 0.872 8.199E-02
Memperbaiki kerjasama dengan pembekal 0.242 0.868 0.152
Memperbaiki perkongsian data dengan pembekal 0.164 0.703 0.403
Faedah kepada organisasi
Mengurangkan inventori 0.191 0.131 0.828
Mengurangkan pembelian yang tidak perlu (Maverick buying) 0.209 8.577E-03 0.812
Mengurangkan bilangan pembekal 6.267E-02 2.186E-03 0.802
Nilai Eigen 9.718 2.103 1.613
% Varian 44.172 9.560 7.332
Faktor 1 : Faedah kepada pengguna sistem
Faktor 2 : Faedah dengan pembekal
Faktor 3 : Faedah kepada organisasi
118
4.6 Analisis Profil Pekerja
Daripada 122 borang soal selidik yang diedarkan, hanya 92 yang

dikembalikan. Terdapat sedikit masalah semasa mengedarkan soal selidik kerana
sebahagian daripada pengguna e-Perolehan di TMR&D berada di luar negara atas
urusan kerja. Pengkaji sendiri telah mengedarkan soal selidik secara bersemuka
dengan responden. Walau bagaimanapun, tidak semua responden yang dapat
menjawab soal selidik yang diedarkan dengan serta-merta. Bagi responden yang
tidak berkelapangan atau tiada di tempat mereka pada masa soal selidik diedarkan,
pengkaji telah meninggalkan soal selidik tersebut bersama-sama sampul surat
beralamat pengkaji kepada responden tersebut. Berdasarkan taburan kekerapan,
profil demografi responden bagi kajian ini dapat dirumuskan seperti Jadual 4.7.
4.6.1 Umur
Pengkaji berpendapat bahawa sampel bagi kajian ini menggambarkan realiti

struktur umur tenaga kerja muda yang mendominasi penggunaan e-Perolehan di
TMR&D di mana majoriti responden berumur di antara 26-30 tahun (42.7%), diikuti
dengan pekerja yang berusia sekitar 31-35 tahun (24.7%). Mereka ini terdiri
daripada pelbagai kategori jawatan dan mendominasi penggunaan sistem e-Perolehan
di TMR&D berdasarkan kepada jumlah bilangan mereka yang agak ramai iaitu
67.4% daripada keseluruhan responden.
Jadual 4.7 menunjukkan peratusan umur responden yang menggunakan

sistem e-Perolehan di TMR&D yang terdiri daripada pelbagai peringkat umur.
Walaupun sistem ini didominasi oleh golongan muda, namun terdapat juga
sebilangan kecil pengguna sistem ini terdiri daripada mereka yang berusia lewat 40-
an. Mereka ini terdiri daripada individu yang memegang jawatan eksekutif dan ke
119
atas dan terlibat dengan aktiviti pengesahan dan meluluskan sesuatu pembelian
sebelum dihantar kepada pembekal.
Jadual 4.7 : Demografi Responden

Demografi Peratusan (%)
Umur 20-25 tahun 9.0
26-30 tahun 42.7
31-35 tahun 24.7
36-40 tahun 12.4
41-45 tahun 3.4
46-50 tahun 3.4
51-55 tahun 4.5
Jantina Lelaki 66.3

Perempuan 32.6
Tahap Pendidikan MCE/SPM 5.5

Sijil/Diploma 11.0
Sarjana Muda 58.2
Sarjana/Doktor Falsafah 25.3
Tempoh Pengalaman Kurang 2 tahun 17.6

2-5 tahun 44.0
6-10 tahun 24.2
10 tahun ke atas 14.3
Kategori Jawatan Pentadbiran/Perkeranian 6.6

Teknikal 7.7
Pengurusan 17.6
Eksekutif 63.7
Lain-lain 4.4
120
4.6.2 Jantina
Jadual 4.7 menunjukkan taburan jantina responden yang menggunakan

sistem e-Perolehan di organisasi TMR&D. Daripada senarai pengguna e-Perolehan
yang diberikan oleh unit perolehan, pengkaji mendapati bahawa majoriti pengguna e-
Perolehan terdiri daripada kaum lelaki kerana peratusan yang dicatatkan oleh lelaki
adalah tinggi iaitu sebanyak 66.3% berbanding pengguna perempuan iaitu hanya
32.6%. Daripada jadual tersebut, jelas menunjukkan bahawa golongan wanita tidak
ramai menggunakan sistem e-Perolehan.
Perkara ini dapat dijelaskan daripada temubual yang dijalankan ke atas

kakitangan TMR&D. Hasil temubual mendapati bahawa, perkara ini disebabkan
oleh kebanyakan ketua-ketua dan pengurus-pengurus unit di sini terdiri daripada
kaum lelaki. Oleh itu, golongan ini kebiasaannya yang membuat pembelian bagi unit
masing-masing kerana setiap pembelian yang dilakukan memerlukan justifikasi
barangan yang lengkap dan perlu mengemukakan tujuan bagi membolehkan
pembelian tersebut diluluskan. Perkara ini dijelaskan oleh Ketua Pegawai Kewangan
yang menyatakan:
“Sistem perniagaan mesti selari dengan keperluan perniagaan. Maka

keperluan perniagaan bergantung kepada fungsi kerja yang dilakukan, oleh
itu kebetulan agaknya yang menggunakan sistem ini banyak lelaki, di mana..
mungkin kalau kita tengok kepada pengguna sistem itu sendiri lebih kepada
bahagian penyelidikan. Apabila kita tengok bahagian penyelidikan ini,
Pengurus Besar adalah lelaki, ketua program pun semua lelaki, kebanyakan
ketua unit dan pengurus projek juga adalah lelaki, tetapi perempuan pun
ada, mungkin dia punya nisbah tu tak banyaklah…”
121
4.6.3 Tahap Pendidikan
Secara keseluruhannya, kebanyakan responden yang menggunakan sistem

e-Perolehan TMR&D mendapat pendidikan yang agak tinggi kerana lebih daripada
separuh responden (58.2%) memiliki Ijazah Sarjana Muda, diikuti dengan memiliki
Ijazah Sarjana/ Doktor Falsafah(25.3%) seperti yang pada Jadual 4.7. Perkara ini
membuktikan bahawa pengguna e-Perolehan di TMR&D terdiri daripada golongan
yang berpelajaran. Ini kerana pengguna sistem ini sekurang-kurangnya memiliki
kelulusan Sijil Pelajaran Malaysia (SPM).
4.6.3 Tempoh Pengalaman
Berdasarkan kepada Jadual 4.7, tempoh pengalaman responden adalah

sekitar 2-5 tahun dan 6-10 tahun dengan masing-masing 44.0% dan 24.2%. Terdapat
14.3% pengguna sistem yang berkhidmat lebih daripada sepuluh tahun di syarikat
ini. Kebanyakan pengguna ini terdiri daripada ketua bahagian dan ketua-ketua unit.
Secara keseluruhannya, dapatan kajian menunjukkan bahawa pengguna sistem terdiri
daripada mereka yang telah lama berkhidmat dalam organisasi ini.
4.6.4 Kategori Jawatan
Majoriti pengguna sistem e-Perolehan di TMR&D terdiri daripada golongan

eksekutif iaitu sebanyak 63.7% (lihat Jadual 4.7) diikuti dengan golongan
pengurusan sebanyak 17.6%. Ini kerana golongan eksekutif majoritinya terdiri
daripada mereka yang terlibat dengan aktiviti R&D. Kebiasaannya, aktiviti ini
122
melibatkan pembelian barangan dalam nilai yang besar sehingga mencecah jutaan
ringgit. Golongan eksekutif ini terdiri daripada ketua-ketua unit, penolong ketua
unit, dan para penyelidik kanan yang bertindak sebagai individu yang
bertanggungjawab menguruskan sesebuah projek penyelidikan yang telah diluluskan.
Aktiviti pembelian syarikat biasanya dikendalikan oleh individu ini kerana

mereka lebih arif tentang pembelian yang ingin dilakukan serta mengetahui
keperluan semasa setiap unit. Perkara ini dijelaskan oleh Ketua Pegawai Kewangan
dalam temubual yang telah dijalankan.
“Dari segi kemasukan maklumat ke dalam sistem e-Perolehan,

kebanyakannya dilakukan oleh golongan eksekutif kerana kita perlukan
pengguna/pembeli itu sendiri kerana mereka lebih arif tentang spesifikasi
barangan yang diperlukan. Jadi kebanyakan pengguna itu terdiri daripada
golongan eksekutif.”
Oleh itu, bagi setiap pembelian yang dilakukan, ianya memerlukan butiran
lanjut mengenai sesuatu barangan yang hendak dibeli seperti jenis barangan,
spesifikasi barangan atau perkhidmatan, harga, perkhidmatan selepas jualan, dan
sebagainya. Butiran lengkap ini diperlukan semasa mengisi borang pembelian secara
atas talian dan akan disemak oleh pengurus besar unit tersebut.
Walaupun majoriti pengguna sistem e-Perolehan di sini terdiri daripada

golongan eksekutif, namun sistem ini merupakan satu sistem yang terbuka kepada
semua kakitangan di TMR&D di mana setiap kakitangan boleh membuat pembelian
secara atas talian mengikut keperluan semasa mereka. Oleh itu, terdapat juga
sebilangan kecil daripada lain-lain jawatan (4.4%) dan pentadbiran/perkeranian
(6.6%) yang menggunakan sistem ini. Ini kerana golongan ini biasanya jarang
terlibat dengan aktiviti pembelian kerana bidang kerja mereka adalah lebih spesifik
dan aktiviti pembelian bukan merupakan satu keperluan bagi mereka.
123
4.6.5 Penggunaan e-Perolehan
Daripada Rajah 4.8, ianya jelas menunjukkan bahawa majoriti (92%)

pengguna sistem e-Perolehan syarikat amat berpuas hati dengan sistem tersebut.
Perkara ini jelas menggambarkan kemampuan sistem e-Perolehan ini dalam
membantu pengguna untuk menjalankan pembelian barangan dan perkhidmatan
dengan lebih mudah dan cepat. Berdasarkan kepada temubual yang dijalankan ke
atas beberapa orang kakitangan di TMR&D yang menggunakan sistem ini, mereka
menyatakan bahawa sistem e-Perolehan di TMR&D merupakan satu sistem yang
mesra pengguna dan mudah digunakan. Kenyataan ini dikemukakan sendiri oleh
Ketua Pegawai Kewangan dalam kenyataannya seperti berikut:
“Kebaikan sistem ini ialah ia mesra pengguna dan senang digunakan.

Mereka boleh menggunakan sistem ini walaupun tiada pengalaman dan
pengetahuan kerana apabila mereka masuk ke dalam sistem e-Perolehan ini,
mereka akan mendapat yang sistem memang mesra pengguna.”
Peratusan Penggunaan E-perolehan
Tidak
8%
Ya
92%
Rajah 4.8 : Peratusan kepuasan penggunaan sistem e-Perolehan

124
Di samping itu, pengguna juga merasakan bahawa sistem e-Perolehan ini

adalah lebih baik daripada sistem perolehan yang terdahulu kerana ianya lebih
mudah, cepat dan juga menjimatkan. Faedah e-Perolehan merupakan pendorong
kepada pelaksanaan dan amalan e-Perolehan. Rata-rata pengguna e-Perolehan
menggunakan sistem ini kerana kemampuan sistem ini dalam memberikan
penjimatan dan memudahkan urusan perolehan dijalankan.
4.7 Analisis dan Penemuan Kajian
4.7.1 Tahap Amalan e-Perolehan
Hasil daripada soal selidik yang diedarkan ke atas pengguna sistem

e-Perolehan TMR&D, didapati tahap amalan e-Perolehan di TMR&D berada pada
tahap yang tinggi (55.5%). Jadual 4.8 menunjukkan peratusan amalan e-Perolehan
di TMR&D. Dapatan ini diperkukuhkan lagi dengan temubual dan pemerhatian
yang dijalankan di TMR&D di mana hasil daripada temubual yang dijalankan, segala
perolehan yang dilakukan oleh kakitangan TMR&D adalah dengan menggunakan
sistem e-Perolehan TMR&D. Sistem ini menyenangkan semua pihak dan
memberikan keselesaan kepada semua pihak dari segi memudahkan pembuatan
keputusan dan memberikan ketelusan dalam membuat pembelian. Perkara ini
dijelaskan oleh Ketua Pegawai Kewangan yang menyatakan bahawa :
“Sistem ini lebih baik daripada sistem yang lama kerana dulu mereka
menggunakan sistem secara manual, so sekarang ini mereka kena gunakan
sistem e-Perolehan. Maka mereka tiada pilihan selain menggunakan sistem
ini untuk membuat pembelian. … Ianya juga menyenangkan semua pihak
dan memberikan keselesaan kepada semua pihak.”
125
Antara jenis amalan e-Perolehan yang tinggi amalannya ialah kontrak

perundingan (56) diikuti jenis permohonan (52), analisis risikan (43) dan
pengumpulan maklumat (41) berada pada tahap sederhana. Kontrak perundingan
merupakan amalan yang paling tinggi disebabkan oleh item-item yang terdapat
dalam amalan ini mempunyai kepentingan dalam membuat pembelian. Ini kerana
item-item seperti harga, piawai kualiti, masa penghantaran, customization, kualiti
penghantaran, kontrak akhir, tempoh penghantaran, prestasi pembekal dan prestasi
perolehan merupakan antara aspek yang penting dalam membuat pertimbangan
semasa menjalankan pembelian.
Jadual 4.8 : Tahap Amalan e-Perolehan TMR&D

Tahap / Tinggi Sederhana Rendah
Jenis Amalan
Pengumpulan maklumat 41 42 6
Analisis risikan 43 40 3
Kontrak perundingan 56 24 -
Jenis permohonan 52 34 5
Jumlah 192 140 14
Jumlah Peratusan 55.5% 40.5% 4.0%
4.7.2 Tahap Prestasi e-Perolehan
Daripada Jadual 4.9, didapati bahawa tahap faedah e-Perolehan TMR&D

berada pada tahap sederhana dengan peratusan yang diperolehi iaitu 50.8%. Kajian
literatur sebelum ini mendapati ramai penulis bersependapat bahawa sistem e-
Perolehan sememangnya memberikan banyak faedah kepada penggunanya (Hussain
et al, (2005), Helmi (2005), Quesada (2004), Frye (2004), dan Croom dan Johnston
(2003). Dalam kajian ini, faedah e-Perolehan dibahagikan kepada tiga bahagian iaitu
126
faedah kepada organisasi, faedah kepada pengguna sistem dan faedah dengan
pembekal/vendor syarikat. Jika dibandingkan ketiga-tiga faedah yang diberikan oleh
sistem ini, didapati faedah kepada pengguna mencatatkan tahap yang tinggi dengan
bilangan kekerapan sebanyak 42 manakala faedah organisasi dan faedah dengan
pembekal berada pada tahap sederhana dengan kekerapan 46 dan 47.
Jadual 4.9 : Tahap Prestasi e-Perolehan TMR&D

Tahap / Tinggi Sederhana Rendah
Faedah
Faedah organisasi 13 46 30
Faedah kepada pengguna 42 41 5
Faedah dari pembekal 33 47 8
Jumlah 88 134 43
Nilai Peratusan 33.2% 50.8% 16.2%
Dapatan ini turut disokong oleh Pengurus Unit Perolehan TMR&D yang
menyatakan bahawa sistem ini diwujudkan untuk memudahkan proses perolehan
dijalankan di samping memberi faedah kepada pengguna sistem itu sendiri. Sistem
ini juga dapat membantu dalam memudahkan proses perolehan dijalankan
berbanding dengan menggunakan cara perolehan tradisional. Penerangan lanjut
tentang proses e-Perolehan TMR&D ini akan dibincangkan dalam bahagian
seterusnya dalam analisis kajian kes.
4.7.3 Perbezaan Amalan dan Prestasi e-Perolehan Berdasarkan kepada

Faktor Demografi.
Ujian –t dan ANOVA digunakan untuk melihat perbezaan yang wujud antara
amalan dan prestasi e-Perolehan berdasarkan kepada faktor demografi. Faktor
127
demografi di lihat dari aspek jantina, tahap pendidikan, tempoh pengalaman, dan
kategori jawatan.
Jadual 4.10 dan Jadual 4.11 menunjukkan nilai signifikan bagi amalan dan
prestasi e-Perolehan berdasarkan kepada faktor demografi. Keputusan analisis
menunjukkan tiada sebarang perbezaan signifikan wujud antara amalan dan prestasi
e-Perolehan dengan faktor jantina, kategori jawatan dan tempoh pengalaman.
Keputusan ini ditentukan berdasarkan nilai signifikan bagi amalan dan prestasi e-
Perolehan yang menunjukkan nilai melebihi 0.05. Perbezaan antara dua
pembolehubah hanya wujud sekiranya nilai signifikan kurang daripada 0.05. Ini
kerana sistem ini direka bentuk untuk semua kakitangan TMR&D dan lebih
berkonsepkan mesra pengguna. Daripada kajian yang dijalankan oleh Gattiker dan
Hlavka (1992) juga mendapati bahawa tiada perbezaan antara kelakuan mengikut
jantina. Manakala terdapat juga kajian yang menyatakan bahawa faktor jantina dan
kategori jawatan juga tidak memberi kesan ke atas aspek pembelian (Sharon, 2001).
Walau bagaimanapun, Jadual 4.10 dan Jadual 4.11 menunjukkan terdapat

perbezaan antara amalan e-Perolehan (Jenis Permohonan) dan prestasi e-Perolehan
(Faedah kepada pengguna) dengan tahap pendidikan di mana nilai signifikan yang
diperolehi adalah kurang 0.05. Daripada analisis ujian Post Hoc mendapati bahawa
perbezaan ini berlaku dikalangan mereka yang mempunyai pendidikan Sarjana dan
Sarjana Muda. Menurut Leticia (2002), lebih tinggi tahap pendidikan seseorang itu,
lebih cenderung mereka untuk menggunakan Internet atau komputer. Kajian lepas
juga mendapati bahawa tahap pendidikan juga sering dikaitkan kepuasan kerja,
penggunaan Internet, (Rugimbana, 1995; Teo, 2001; Park, 2004; Robieh, 2005; ).
Maka pengkaji berpendapat bahawa pekerja yang berpendidikan tinggi lebih

selesa dan mudah untuk menggunakan sistem e-Perolehan kerana tahap pendidikan
seseorang itu sering dikaitkan dengan tahap komitmen mereka dalam menerima dan
menggunakan teknologi baru (Bakri, 2003). Di sini pengkaji merumuskan bahawa
128
tahap pendidikan berperanan besar dalam mempengaruhi amalan e-Perolehan di

Syarikat kajian kes.
Jadual 4.10: Nilai Signifikan Amalan e-Perolehan

Amalan e-Perolehan Nilai Signifikan
Faktor Demografi Jantina Tahap Tempoh Kategori
Pendidikan Pengalaman Jawatan
Pengumpulan Maklumat 0.679 0.038 0.476 0.287
Jenis Permohonan 0.577 0.677 0.594 0.298
Kontrak Perundingan 0.421 0.218 0.860 0.152
Analisis Risikan 0.504 0.456 0.508 0.824
Jadual 4.11: Nilai Signifikan faedah e-Perolehan berdasarkan kepada Faktor

Demografi
Faedah e-Perolehan Nilai Signifikan
Faktor Demografi Jantina Tahap Tempoh Kategori
Pendidikan Pengalaman Jawatan
Faedah kepada organisasi 0.485 0.734 0.179 0.880
Faedah dengan pembekal 0.911 0.228 0.672 0.306
Faedah kepada pengguna sistem 0.765 0.042 0.930 0.313
4.7.4 Hubungan antara Amalan e-Perolehan dan Prestasi e-Perolehan
Prestasi e-Perolehan di lihat dari segi faedah yang diperolehi daripada

penggunaan sistem e-Perolehan. Antara sebab utama sistem e-Perolehan diterapkan
ke dalam organisasi adalah untuk memperoleh faedah daripada sistem tersebut.
Dalam era globalisasi, persaingan kini tidak lagi dibatasi oleh sempadan geografi
129
tetapi lebih bersifat global. Penjimatan kepada organisasi merupakan satu faedah
dalam mengurangkan kos perbelanjaan syarikat dan boleh dijadikan sebagai
perancangan strategik syarikat dalam meningkatkan keuntungan syarikat.
Analisis regresi ini mendapati bahawa jenis permohonan yang dilakukan

merupakan penyumbang terbesar bagi faedah e-Perolehan berdasarkan nilai pekali
yang kurang dari 0.05 (Lihat Jadual 4.12 - 4.14) yang diperolehi dalam model ini.
Ini bermakna bahawa faedah e-Perolehan banyak bergantung kepada bagaimana
pembelian yang dilakukan sama ada melalui sebut harga, permohonan proposal,
permohonan maklumat, dan permohonan bida. Jenis permohonan ini didapati
mempunyai hubungan yang signifikan pada aras keertian 5% dengan faedah e-
Perolehan. Nilai pekali yang positif memberi gambaran bahawa semakin terbuka
dan sukarnya pembelian yang ingin dilakukan, maka semakin banyak faedah yang
boleh diperolehi oleh organisasi. Ini kerana pembelian yang dilakukan secara bida
memberikan keuntungan kepada organisasi kerana para vendor akan bersaing untuk
memberi tawaran yang terbaik dengan harga yang lebih rendah dan perkhidmatan
yang lebih baik kerana mereka terpaksa bersaing dengan pembekal yang lain secara
atas talian dan terbuka.
Faedah kepada pengguna dalaman juga turut dipengaruhi oleh kontrak

perundingan di mana amalan e-Perolehan ini membantu syarikat untuk mendapatkan
faedah dari segi harga yang berpatutan dengan kualiti yang lebih baik dan memenuhi
spesifikasi yang diperlukan. Walau bagaimanapun keputusan analisis menunjukkan
analisis risikan dan pengumpulan maklumat tidak mempunyai hubungan signifikan
dengan kesemua faedah e-Perolehan. Ini menunjukkan bahawa kedua-dua
pembolehubah ini tidak mempengaruhi faedah e-Perolehan berbanding
pembolehubah yang lain yang lebih mempunyai kaitan secara langsung.
130
Jadual 4.12: Analisis Regresi tentang perkaitan antara amalan e-Perolehan dengan
faedah kepada organisasi
Pembolehubah bersandar
• Faedah kepada organisasi Beta t P
Pembolehubah tidak bersandar

• Pengumpulan maklumat -0.052 -0.402 0.689
• Analisis Risikan 0.133 1.163 0.248
• Kontrak perundingan 0.148 1.261 0.211
• Jenis permohonan 0.325 2.762 0.007
F = 3.891
P = 0.006
R2 = 0.168
* Signifikan pada aras keertian 5%
faedah dengan pembekal
• Faedah dengan pembekal Beta t P
• Pengumpulan maklumat 0.086 0.667 0.507
• Analisis Risikan -0.010 -0.083 0.934
F = 3.632
P = 0.009
R2 = 0.159
131
faedah kepada pengguna dalaman
• Faedah kepada pengguna dalaman Beta t P
• Pengumpulan maklumat -0.034 -0.292 0.771
• Analisis Risikan 0.042 0.401 0.689
F = 8.430
P = 0.000
R2 = 0.305
Di samping itu, penerimaan sistem e-Perolehan ini juga adalah disebabkan

oleh faedah-faedah yang boleh diperolehi daripada penggunaan sistem tersebut.
Berdasarkan kepada dapatan soal selidik yang dijalankan, kebanyakannya
menyatakan sistem e-Perolehan ini memberikan banyak faedah kepada mereka dari
segi mengurangkan kos transaksi (3.90), mengurangkan kertas kerja (3.80) dan
mengurangkan masa transaksi (3.79). Jadual 4.15 menunjukkan faedah-faedah yang
diberikan oleh sistem e-Perolehan kepada organisasi TMR&D.
Daripada jadual ini, terdapat dua faedah yang merekodkan min terendah iaitu
mengurangkan inventori (2.83) dan mengurangkan bilangan pembekal (2.76).
TMR&D merupakan organisasi yang menjalankan pembangunan dan penyelidikan,
maka daripada segi pembelian yang dilakukan adalah mengikut keperluan
penyelidikan semasa dan ianya tidak melibatkan barangan yang perlu disimpan
sebagai inventori. Ini kerana daripada aspek perolehan yang dilakukan di organisasi
ini lebih melibatkan pembelian teknologi terkini untuk menjalankan penyelidikan
dan pembangunan. Oleh itu aspek mengurangkan inventori bukan merupakan faedah
utama kepada organisasi ini.
132
Manakala dari segi faedah mengurangkan bilangan pembekal, pihak TMR&D

tidak menghadkan jumlah bilangan pembekal yang ingin mendaftar untuk menjadi
pembekal syarikat. Ini kerana pihak syarikat merasakan bahawa setiap syarikat
pembekal yang berkelayakan perlu diberi peluang untuk menjadi pembekal kepada
TMR&D. Oleh yang demikian, aspek mengurangkan bilangan pembekal juga bukan
merupakan faedah utama kepada organisasi ini.
Jadual 4.15: Faedah-faedah e-Perolehan kepada organisasi TMR&D

Faedah e-Perolehan Min
Mengurangkan kos transaksi 3.90
Mengurangkan kertas kerja 3.80
Mengurangkan masa transaksi 3.79
Mengurangkan kesilapan semasa memproses tempahan 3.76
Meningkatkan kebolehpercayaan maklumat kepada pengguna dalaman (laporan 3.69
perkembangan terkini)
Memperbaiki kualiti perkhidmatan kepada pengguna dalaman 3.61
Memenuhi jangkaan pengguna dalaman 3.61
Sistem e-Perolehan sedia ada sangat memuaskan 3.58
Penghantaran maklumat yang tepat pada masa kepada pengguna dalaman 3.56
Meningkatkan komunikasi dengan pengguna dalaman 3.56
Memperbaiki kerjasama dengan pembekal 3.54
Memperbaiki komunikasi dengan pembekal 3.49
Meningkatkan kualiti produk/perkhidmatan kepada pengguna dalaman 3.47
Meningkatkan kefleksibelan memenuhi perubahan kepada keperluan pengguna 3.39
Memperbaiki perkongsian data dengan pembekal 3.39
Meningkatkan kualiti bahan/perkhidmatan 3.36
Mengurangkan pembelian yang tidak perlu (Maverick buying) 3.11
Mengurangkan inventori 2.83
Mengurangkan bilangan pembekal 2.76
133
4.8 Kesan Pelaksanaan e-Perolehan di TMR&D
Hasil daripada temubual yang dijalankan, pihak pengurusan perolehan

menyatakan bahawa terdapat banyak kebaikan dan faedah yang diperolehi daripada
penggunaan sistem e-Perolehan ini. Faedah-faedah ini juga dikemukakan oleh
beberapa penyelidik lepas seperti Timmers (2000); Eakin (2002); Subramaniam et al.
(2003); Frye (2004); Quesada (2004) dalam kajian mereka ke atas sistem e-
Perolehan. Manakala bagi syarikat TMR&D, faedah yang diberikan oleh sistem ini
ke atas organisasi mereka berikut:
1. Proses perolehan dilakukan dengan lebih cekap dan berkesan

2. Dapat menjimatkan kos, masa dan kertas
3. Keuntungan yang sangat menggalakkan
4. Merupakan teknologi baru dan seiring dengan perkembangan semasa
yang lebih mencabar
5. Lebih telus dan mudah untuk menjalankan pengawasan pembelian
6. Dapat mengurangkan penyalahgunaan kuasa
7. Dapat membuat pilihan terbaik bagi produk dan perkhidmatan
Kesemua faedah ini sememangnya dapat menjadi pendorong kepada

organisasi ini untuk menggunakan sistem e-Perolehan. Daripada faedah-faedah yang
dikemukakan di atas, didapati bahawa faedah yang utama yang diberikan oleh sistem
ini ialah faedah ketelusan, masa proses pembelian, penjimatan kos dan spesifikasi
produk. Penerangan tentang faedah-faedah utama ini akan dibincangkan di seksyen
selepas ini.
134
4.8.1 Faedah Ketelusan
Ketelusan merupakan aspek yang penting dalam menjalankan sebarang

urusan perniagaan. Perhatian kepada aspek ketelusan ini dapat menjadikan sesuatu
proses pembelian ini dapat berjalan lancar dan memenuhi terma-terma yang telah
ditetapkan. Daripada temubual yang telah dijalankan, aspek ketelusan ini
sememangnya dipandang serius oleh pihak pengurusan bagi memastikan tiada
penyalahgunaan kuasa berlaku dan dapat menjaga kepentingan semua pihak.
Dengan menjalankan perolehan secara atas talian ini, ianya dapat meningkatkan
pengawasan di mana sistem e-Perolehan ini lebih terbuka dan boleh dicapai oleh
mana-mana kakitangan TMR&D untuk mengurangkan keraguan. Perkara ini
dinyatakan sendiri oleh Ketua Pegawai Kewangan dengan pernyataan beliau seperti
berikut:
“Sistem ini sangat bagus kerana ianya lebih telus dari segi pengurusan
perolehan dan juga staf. Sebenarnya aspek ketelusan merupakan aspek
utama dalam pelaksanaan sistem ini.”
Kenyataan ini turut disokong oleh Ketua Unit Perolehan dengan memberikan komen
seperti berikut:
“Sistem ini lebih telus atau lebih dikenali sebagai transparent. Ketelusan ini
sebenarnya yang utama.”
Dengan adanya sistem e-Perolehan ini, segala maklumat pembelian dari segi
senarai pembekal yang bersaing dan pembekal yang terpilih disimpan di dalam
sistem ini. Di samping itu juga, sistem ini juga mampu untuk mengeluarkan laporan
terkini tentang prestasi pembekal serta aktiviti pembelian semasa. Rajah 4.9
menunjukkan contoh laporan yang boleh diakses setiap kakitangan di TMR&D.
135
Daripada jadual berikut, ianya boleh mengenal pasti pembekal yang aktif dan pasif.
Prestasi ini boleh di lihat dengan merujuk kepada penglibatan pembekal dalam
bersaing untuk mendapatkan tawaran yang dikeluarkan. Paparan web ini juga
memberikan jumlah tawaran yang pernah diperolehi bagi setiap vendor di TMR&D.
Dengan adanya laporan ini, ianya dapat meningkatkan ketelusan dan mengurangkan
keraguan dalam menjalankan perolehan di TMR&D.
Rajah 4.9 Maklumat Pembekal di TMR&D
Aspek ketelusan bukan sahaja perlu diamalkan, malah ianya perlu

ditunjukkan bagi menyelesaikan persoalan dan pertikaian ke atas aktiviti perolehan
syarikat. Perkara ini dijelaskan dalam kenyataan Ketua Unit Perolehan yang
menyatakan bahawa:
136
“Tapi yang penting kerja kita orang (procurement) telus. Ketelusan dan
integriti bukan sahaja perlu dilaksanakan malah perlu di tunjuk. Laksanakan
sahaja tak begitu berkesan, kalau kita guna sistem biasa, kita cakap telus,
tapi orang boleh persoalkan kita, kalau pakai e-Perolehan, orang tak boleh
persoalkan kita. Jadi mereka nak kita tunjuk dan buktikan, kita tunjuklah.”
Dengan menggunakan sistem e-Perolehan, semua aktiviti yang berkaitan

dengan perolehan dapat di lihat oleh semua kakitangan TMR&D termasuklah
mendapatkan maklumat mengenai pembekal syarikat (lihat Rajah 4.10). Ianya
memudahkan aktiviti pemantauan dijalankan di samping meningkatkan ketelusan
dalam membuat pembelian syarikat.
4.8.2 Tempoh Kitaran Proses Pembelian
Selain faedah ketelusan, sistem ini juga dapat mengurangkan masa proses
pembelian di mana masa pembelian akan menjadi lebih cepat dan mudah. Laporan
daripada unit perolehan menunjukkan bahawa masa proses pembelian dikurangkan
dari dua minggu kepada 2-3 hari. Berikut merupakan laporan dari unit perolehan
bagi kitaran masa perolehan bagi tahun 2002 hingga 2004.
Kitaran masa proses pembelian/perolehan

- Masa kitaran proses perolehan dapat dikurangkan daripada 60 hari pada
tahun 2002 kepada 30 hari pada tahun 2003
- Masa kitaran proses perolehan dapat dikurangkan daripada 30 hari pada
tahun 2003 kepada 14 hari pada tahun 2004
137
Tempoh masa yang pendek ini secara tidak langsung dapat membantu ahli
penyelidik di sini mendapatkan barang penyelidikan mereka dengan lebih cepat dan
menghasilkan produk penyelidikan mereka dalam jangka masa yang telah ditetapkan.
Menurut salah seorang responden, sistem perolehan kini telah diautomasikan, maka
ianya memudahkan proses perolehan dari segi pengesahan, notis pemberitahuan,
kelulusan dan semakan yang dibuat melalui e-mel kakitangan. Sehubungan dengan
itu, masa yang diambil untuk proses perolehan menjadi lebih singkat dan mampu
untuk mengurangkan masa kitaran perolehan hampir separuh daripada perolehan
tradisional. Berikut merupakan kenyataan dari Ketua Unit Perolehan:
“Dari segi kitaran masa, kita boleh kurangkan dalam 50% masa kitaran
perolehan.”
Kenyataan ini juga disokong oleh Penolong Pengurus Besar dengan pernyataan
berikut:
“ Banyak faedah yang boleh diperolehi daripada sistem ini. Salah satu
daripadanya ialah sistem e-Perolehan ini merupakan sebuah automated
system yang boleh mempercepatkan proses perolehan dilakukan.”
Berdasarkan kepada kenyataan di atas, ianya jelas menunjukkan akan

kemampuan sistem ini dalam meningkatkan kecekapan dan mempercepatkan proses
perolehan syarikat. Berdasarkan kepada pengurangan kitaran masa proses perolehan,
ianya secara tidak langsung dapat mengurangkan masa menunggu barangan serta
tidak lagi boleh menjadi alasan kepada kelewatan penyiapan sesuatu projek R&D.
Sebelum ini, perolehan tradisional digunakan untuk membuat segala pembelian
barangan untuk aktiviti R&D. Pembelian ini perlu dilakukan sekurang-kurangnya
tiga bulan sebelum sesuatu projek R&D dimulakan. Ini kerana proses perolehan pada
ketika itu memakan masa yang panjang kerana menggunakan kaedah manual.
Kaedah ini melibatkan permohonan proposal dan sebut harga secara pos dan kaedah
138
penilaian dilakukan secara manual dengan mengisi borang penilaian SBB 19B oleh
kakitangan unit perolehan.
Kebiasaannya pembelian bagi aktiviti R&D ini melibatkan satu jumlah yang
agak besar sehingga mencecah jutaan ringgit. Perbelanjaan yang besar ini
melibatkan pembelian mesin dan peralatan dari dalam atau luar negara. Oleh yang
demikian, penilaian yang teliti perlu dilakukan untuk memastikan barangan yang
dibeli memenuhi spesifikasi dan keperluan penyelidikan yang akan dijalankan.
Memandangkan aktiviti R&D ini melibatkan peralatan dari dalam dan luar negara,
kelewatan mendapatkan barangan untuk menjalankan projek R&D sering dijadikan
penyebab kepada kelewatan sesuatu projek itu disempurnakan. Oleh itu, dengan
adanya sistem e-Perolehan ini ianya membolehkan pembelian dilakukan pada jangka
masa yang pendek serta membolehkan projek R&D dijalankan mengikut
perancangan yang telah disediakan.
Perkara ini dijelaskan sendiri oleh Penolong Pengurus Besar dalam kenyataan
beliau yang berbunyi:
“ Ini kerana bagi TMR&D, kami merasakan penggunaan sistem e-Perolehan

ini adalah sesuatu yang wajar kerana kami biasanya membuat pembelian
yang melibatkan amount yang besar seperti ratusan ribuan ringgit dan
memandangkan kami merupakan organisasi R&D, maka proses pembelian
kerap berlaku yang melibatkan pembelian peralatan penyelidikan dan
sebagainya.”
Berdasarkan kepada pernyataan di atas, ianya menerangkan akan kepentingan

sistem e-Perolehan dalam membantu aktiviti pembelian bagi melancarkan perjalanan
aktiviti R&D. Selain kepentingannya dalam memberikan faedah kepada penjimatan
masa proses pembelian, ianya juga turut memberi faedah dari segi penjimatan kos
pembelian barangan dan perkhidmatan.
139
4.8.3 Penjimatan Kos
Penjimatan kos pembelian merupakan antara sebab mengapa kebanyakan

organisasi menggunakan sistem e-Perolehan. Sistem e-Perolehan TMR&D mampu
untuk memberi penjimatan kos yang tinggi kepada organisasi kerana ianya
dibangunkan sendiri secara dalaman. Dengan membangunkan sistem ini secara
dalaman, ianya secara tidak langsung dapat menjimatkan kos pembangunan sistem.
Dari segi penggunaan sistem, ianya dapat mengurangkan perbelanjaan penghantaran
maklumat secara pos serta dapat menjimatkan penggunaan kertas bagi tujuan
penyediaan kertas kerja dan proposal sebut harga. Ini kerana melalui sistem e-
Perolehan, pengguna sistem hanya perlu memasukan maklumat pembelian
menggunakan borang online dan permohonan ini akan diiklankan kepada semua
vendor syarikat yang berdaftar.
Vendor hanya perlu menghantar proposal sebut harga dalam bentuk digital
kepada unit perolehan TMR&D dan kakitangan unit ini akan membuat penilaian
secara atas talian dan seterusnya menghantar keputusan penilaian kepada pemohon
untuk membuat pemilihan vendor. Dengan cara ini aktiviti-aktiviti perolehan yang
dijalankan secara atas talian adalah lebih murah, mudah dan menjimatkan masa.
Penjimatan kos ini juga boleh di lihat daripada Laporan Penjimatan Kos bagi tahun
2003 dan 2004 yang dikeluarkan oleh unit perolehan pada Jadual 4.16 di bawah.
Laporan tahunan ini disediakan untuk melihat sejauh mana sistem ini dapat memberi
penjimatan kepada syarikat sepanjang ianya dilaksanakan. Penjimatan tahunan ini di
lihat dari aspek penjimatan daripada sistem e-Perolehan, penjimatan daripada
perundingan langsung dengan pembekal, penjimatan daripada pembelian bebas duti
pengangkutan serta pendapatan daripada pendaftaran vendor.
140
Jadual 4.16: Penjimatan Tahunan 2003 dan 2004 Unit Perolehan

TMR&D
Bil Perkara Tahun
2003 2004
(RM) (RM)
1. Penjimatan daripada sistem e-Perolehan 456,113.71 817,134.00
2. Penjimatan daripada perundingan langsung dengan 335,069.05 430,869.70
pembekal
3. Penjimatan daripada pembelian bebas Duti Pengangkutan 167,970.00 562,426.48
4. Pendapatan daripada pendaftaran Vendor 34,950.00 30,000.00
Jumlah (RM) 994,102.76 1,840,430.18
Berdasarkan kepada laporan di atas, ianya jelas menunjukkan faedah

penjimatan kos yang diperolehi daripada penggunaan sistem e-Perolehan berbanding
dengan sistem perolehan manual. Keseluruhan penjimatan yang dicatatkan adalah
hampir 1 juta ringgit pada tahun 2003 dan lebih 1.8 juta ringgit pada tahun 2004.
Jumlah ini merupakan satu nilai yang besar dan ianya dapat digunakan untuk
kegunaan lain bagi meningkatkan produktiviti syarikat. Selain daripada faedah
penjimatan kos, sistem ini juga berkemampuan dalam memberikan spesifikasi
produk dan perkhidmatan yang lebih baik melalui perundingan dua hala antara pihak
pembeli dan juga pihak pembekal melalui medium elektronik.
4.8.4 Spesifikasi Produk
Sesuatu perolehan barangan yang akan dilakukan perlulah mempunyai

spesifikasi yang baik dan lengkap untuk memenuhi keperluan aktiviti R&D yang
bakal dijalankan. Dengan menggunakan sistem e-Perolehan, ianya membolehkan
pengguna sistem menjalankan perundingan tentang spesifikasi produk secara atas
talian. Kaedah ini merupakan satu pembaikan daripada kaedah tradisional di mana
141
pembeli dan pembekal menjalankan perundingan secara bersemuka dan memerlukan

perancangan untuk menetapkan masa dan tempat penemuan serta melibatkan kos
untuk tujuan perbincangan. Melalui sistem atas talian ini, perbincangan antara
pembeli dan pembekal boleh dilakukan pada bila-bila masa tanpa perlu untuk
mengatur sebarang temu janji dan pembeli juga boleh mendapatkan
jawapan/kepastian daripada pembekal tentang spesifikasi produk yang diinginkan
dengan serta merta.
Di samping itu juga, aktiviti perniagaan secara atas talian ini juga memberi
kemudahan kepada para pembekal untuk mengemas kini spesifikasi produk, brocher
dan laman web mereka mengikut keperluan dan permintaan semasa. Dengan cara ini
segala butiran yang diperlukan oleh pihak pembeli boleh diperolehi dengan
mengakses ke laman web pembekal atau muat turun (download) brocher atau sebut
harga melalui Internet. Pembelian menggunakan sistem e-Perolehan ini juga secara
tidak langsung memberi faedah dari segi variasi pemilihan pembekal dan barangan
yang lebih banyak. Di sini pembekal yang berjaya menawarkan barangan yang
berkualiti dengan harga yang rendah akan diberi lebih perhatian daripada pembekal
yang lain.
4.8.5 Kelebihan Pembangunan Sistem secara Dalaman
Selain daripada faedah di atas, sistem e-Perolehan yang dibangunkan secara

dalaman ini juga mempunyai kelebihan dan keunikannya yang tersendiri. Ini kerana,
dengan membangunkan sistem e-Perolehan secara dalaman, ianya memberikan
kelebihan kepada organisasi itu untuk melakukan penyelenggaraan ke atas sistem
yang dibangunkan sendiri adalah lebih mudah dan cepat. Perkara ini disebabkan
oleh segala bentuk penyelenggaraan dan pengemaskinian sistem boleh dilakukan
sendiri oleh kakitangan syarikat tanpa perlu menunggu bantuan teknikal daripada
syarikat luar. Hal ini diperakui oleh salah seorang responden dengan menyatakan:
142
“.. sehingga kini perubahan dan pembaikan masih lagi dijalankan mengikut
kesesuaian dan keperluan semasa. Walaupun sistem ini sudah 3 tahun
digunakan, perubahan masih berlaku sehingga sekarang. Perubahan-
perubahan yang kita lakukan ini pun tidak melibatkan kos penyelenggaraan.
Itulah kelebihannya kalau membangunkan sistem sendiri.
Aspek penyelenggaraan merupakan elemen yang agak penting dalam

membuat keputusan untuk melaksanakan sesuatu sistem. Ini kerana, teknologi itu
sentiasa mengalami perubahan yang cepat. Oleh itu, pengguna sistem juga perlu
sentiasa memastikan sistem mereka sentiasa memenuhi kehendak dan keperluan
semasa. Keperluan kepada penggunaan sistem bagi setiap organisasi adalah berbeza-
beza bergantung kepada corak pentadbiran pihak atasan. Oleh itu, jika berlaku
sebarang perubahan kepada struktur organisasi, kebiasaannya corak pentadbiran
syarikat juga akan berubah. Perkara ini dibuktikan sendiri dalam organisasi ini
apabila pimpinan utama syarikat bertukar, maka terdapat banyak perubahan yang
berlaku. Dari segi proses Perolehan juga turut berubah di mana prosedur pengesahan
dan kelulusan permohonan pembelian telah dirombak bagi mengurangkan lagi
elemen birokrasi. Perubahan ini dilakukan untuk meningkatkan keberkesanan proses
pembelian menggunakan sistem e-Perolehan.
Dengan menggunakan sistem sendiri, unit perolehan mampu untuk membuat

perubahan dengan segera mengikut kehendak pihak pengurusan. Perubahan dan
pembaikan ini dilakukan tanpa melibatkan sebarang kos penyelenggaraan dan
mampu diselesaikan dalam jangka masa yang agak singkat. Masa yang diperlukan
untuk membuat perubahan atau membaiki kerosakan pada sistem itu bergantung
kepada jenis perubahan atau kerosakan yang dialami. Seperti yang dimaklumkan
oleh Ketua Unit Perolehan dalam sesi temubual menyatakan:
143
“Ada dua situasi, ada yang kita bangunkan untuk kita masukkan benda-benda
baru dan pemprograman semula perlu dilakukan dan ianya akan mengambil
masa jua. Tapi kalau setakat masalah teknikal yang kecil-kecil tu biasanya
diperbaiki dengan segera. Masa untuk programkan semula sistem itu
bergantung. Masa paling lama kadang-kadang seminggu, dan kalau mudah,
kadang-kadang sehari.”
Jika dibandingkan dengan penggunaan perisian yang sedia ada di pasaran,

aktiviti penyelenggaraan yang ingin dilakukan agak mengambil masa kerana pihak
syarikat perlu menunggu wakil daripada pihak pembekal sistem untuk melakukan
penyelenggaraan ke atas sistem yang dibekalkan. Setiap penyelenggaraan yang
dilakukan akan melibatkan kos penyelenggaraan yang perlu dibayar kepada pihak
pembekal sistem sebagai bayaran perkhidmatan. Jika perubahan kerap dilakukan,
maka kos penyelenggaraan juga akan meningkat.
4.8.6 Rumusan bagi Faedah e-Perolehan
Secara ringkasnya, sistem ini sememangnya memberikan banyak faedah

kepada pengguna dan organisasi. Jadual 4.17 di bawah menunjukkan perbandingan
di antara sistem perolehan lama dengan sistem e-Perolehan. Merujuk kepada jadual
di bawah, perubahan proses perolehan tradisional kepada sistem e-Perolehan
memberikan kesan yang begitu ketara dalam aktiviti pembelian terutamanya dari segi
ketelusan dalam menjalankan pembelian.
144
Jadual 4.17 : Perbezaan perolehan Tradisional dan e-Perolehan

Faedah Perolehan Tradisional Sistem e-Perolehan
Ketelusan • Tiada ketelusan dengan • Dapat meningkatkan
(Transparency) perolehan tradisional dan ketelusan di mana sistem ini
pelbagai persoalan dan lebih terbuka dan dicapai
keraguan timbul. oleh semua kakitangan
TMR&D dan dapat
mengurangkan keraguan.
Masa proses • Mengambil masa lebih • Mengambil masa 2-3 hari
pembelian kurang 2 minggu untuk untuk proses pembelian
proses pembelian
Penjimatan Kos • Melibatkan kos yang tinggi • Tidak melibatkan kos
untuk courier/ penghantaran courier kerana sebut harga
maklumat dinyatakan secara online
• Menggunakan kertas yang • Tidak menggunakan banyak
banyak kertas (paperless)
Spesifikasi • Requester kadang kala • Perundingan mengenai
produk memberi spesifikasi produk sebut harga boleh dijalankan
yang lama @ salah atas talian (online) di mana
• Spesifikasi produk lambat pembeli boleh upload file
diterima baru melalui e-mel.
4.9 Kekangan Teknologi dan Masalah
Hasil daripada soal selidik yang dijalankan rata-rata menyatakan bahawa

takut kepada penipuan di Internet mencatatkan min yang tertinggi (2.65) diikuti
dengan kurang keselamatan (2.60) dan tekanan pengurangan harga memberi kesan
pengurangan khidmat pelanggan dan isu kualiti (2.53). Rajah 4.10 menunjukkan
min halangan yang dihadapi oleh pengguna sistem e-Perolehan TMR&D.
145
Min
2.5
1.5
0.5
0
Kurang Kemudahan Kurang Tidak biasa Ketidaksediaan
keselamatan yang lemah kesedaran dengan
teknologi
Halangan
Rajah 4.10 : Min Halangan Penggunaan sistem e-Perolehan
Beberapa penyelesaian kepada permasalahan di atas telah diperolehi daripada

sesi temubual yang dijalankan. Bagi keselamatan sistem, unit IT TMR&D telah
menggunakan perisian anti virus yang akan mengimbas setiap komputer yang ada di
TMR&D. Di samping itu, unit IT TMR&D juga menjalankan pengawasan ke atas
sistem Internet TMR&D dengan menggunakan firewall dan tidak membenarkan
laman web yang tidak selamat memasuki sistem TMR&D. Di samping itu juga,
untuk mengatasi halangan dari kurang keselamatan di Internet, pihak pengurusan
telah mempertingkatkan ciri-ciri keselamatan kepada sistem e-Perolehan dengan
menggunakan rangkaian keselamatan di Internet dengan menukarkan http kepada
https. Perkara ini diperakui sendiri oleh Penolong Pengurus Besar dalam jawapan
beliau yang berbunyi:
146
“Keselamatan rangkaian dipertingkatkan dengan menggunakan (https) di

mana sistem sekarang yang sedia ada menggunakan (http) dan penambahan
(s) merupakan cadangan daripada CEO baru untuk meningkatkan lagi
keselamatan server dalam sistem e-Perolehan.”
Selain daripada halangan tersebut, masalah yang sering mereka hadapi ialah
berkenaan dengan server di mana jika terdapat gangguan pada server sistem
e-Perolehan juga akan terganggu dan menyebabkan pemindahan data atau maklumat
tidak dapat dijalankan. Gangguan pada sistem ini merupakan sesuatu perkara yang
di luar kuasa pihak pengurusan perolehan. Gangguan ini adalah disebabkan oleh
masalah talian yang dialami oleh Telekom Malaysia. Walau bagaimanapun,
gangguan pada server ini jarang berlaku dan masih lagi dapat diatasi seperti yang
dinyatakan oleh Ketua Pegawai Kewangan:
“ Kelemahannya ialah bila sistem itu (down), jadi apabila terdapat masalah
teknikal ini atau ada elemen yang down, ianya akan mengganggu aplikasi
proses atau ia akan melambatkan pembuatan keputusan. Gangguan sistem
ini berlaku sekali sekala, bukannya selalu. … line yang kita gunakan ini kita
dapat dari Telekom Malaysia (TM), jadi kalau TM menghadapi masalah,
ianya akan memberi kesan kepada kita punya sistem. Maka, isu ini adalah di
bawah kawalan pihak kami. ”
Bagi mengatasi masalah ini, Unit perolehan dan Unit IT telah membuat
perancangan awal di mana mereka telah menyediakan sistem “back up” untuk
menangani masalah tersebut. Sistem “back up” berfungsi sebagai sistem yang
menyimpan segala maklumat dan urusan transaksi berkenaan dengan e-Perolehan
walaupun semasa berlaku gangguan pada server.
147
Penggunaan sistem e-Perolehan di kalangan para pembekal juga tidak

memberikan banyak masalah kepada mereka. Sehingga kini, boleh di katakan tiada
rungutan daripada pihak pembekal berkenaan penggunaan sistem e-Perolehan di sini.
Sekiranya pihak pembekal menghadapi masalah seperti tidak boleh menghantar sebut
harga, mereka hanya perlu menghubungi Unit Perolehan TMR&D dan Unit
Perolehan akan membuat semakan pada sistem Unit Perolehan. Jika maklumat
tersebut tiada dalam sistem, Unit Perolehan akan menghubungi Unit IT untuk
membuat semakan pada sistem “back up”. Biasanya, maklumat yang lambat sampai
kepada Unit Perolehan akan disimpan dalam sistem “back up”. Dengan adanya
sistem “back up” ini, ianya dapat mengurangkan masalah yang dihadapi oleh Unit
Perolehan di TMR&D dan perjalanan proses e-Perolehan dapat berjalan dengan
lancar.
Berikut adalah analisis keseluruhan bagi halangan penggunaan sistem e-

Perolehan di TMR&D. Pembahagian tahap ini adalah seperti berikut:
Tahap Markat
Rendah 1.00 hingga 2.33
Sederhana 2.34 hingga 3.67
Tinggi 3.68 hingga 5.00
Sumber : J/K Penyelidikan Fakulti Pendidikan, UTM 2001/2002
Secara kesimpulannya min halangan penggunaan sistem e-Perolehan ini

adalah rendah iaitu 2.31 (Lihat Jadual 4.18). Ini kerana setiap permasalahan dan
halangan yang dihadapi oleh pengguna terhadap sistem e-Perolehan ini dapat diatasi
oleh pihak pengurusan dengan segera. Di samping itu juga, kelemahan pada sistem
ini adalah di luar kawalan pihak pengurusan dan ianya juga merupakan masalah yang
turut dialami oleh organisasi lain.
Jadual 4.18: Min Keseluruhan Bagi Halangan Sistem e-Perolehan

Halangan e-Perolehan Min Sisihan Piawai
Halangan penggunaan sistem e-Perolehan 2.31 0.66
148
4.10 Rumusan
Analisis data di dalam bab ini memberikan dapatan daripada beberapa kaedah
yang telah digunakan bagi pengumpulan data seperti soal selidik, temubual dan
pemerhatian yang telah dijalankan ke atas syarikat kajian kes. Dapatan daripada soal
selidik dianalisis dengan menggunakan kaedah kuantitatif seperti Ujian-t, ANOVA,
dan regresi. Hasil dapatan kajian digunakan untuk menguji hipotesis kajian seperti
yang terdapat pada Jadual 4.22. Pengkaji mendapati bahawa pengguna sistem e-
Perolehan di TMR&D terdiri daripada responden yang mempunyai latar belakang
yang berbeza-beza dan terdapat beberapa perbezaan yang signifikan dari aspek
amalan e-Perolehan dan tahap pendidikan.
Jadual 4.22 : Ringkasan kepada Keputusan Tinjauan

Hipotesis Dapatan
Hipotesis 1: Amalan e-Perolehan mempunyai perbezaan bererti dengan faktor jantina. Ditolak
Hipotesis 2: Amalan e-Perolehan mempunyai perbezaan bererti dengan faktor tahap Disokong
pendidikan
Hipotesis 3: Amalan e-Perolehan mempunyai perbezaan bererti dengan faktor tempoh Ditolak
pengalaman
Hipotesis 4: Amalan e-Perolehan mempunyai perbezaan bererti dengan faktor Ditolak
kategori jawatan
Hipotesis 5: Prestasi e-Perolehan mempunyai perbezaan bererti dengan faktor jantina Ditolak
Hipotesis 6: Prestasi e-Perolehan mempunyai perbezaan bererti dengan faktor tahap Disokong
pendidikan
Hipotesis 7: Prestasi e-Perolehan mempunyai perbezaan bererti dengan faktor tempoh Ditolak
pengalaman
Hipotesis 8: Prestasi e-Perolehan mempunyai perbezaan bererti dengan faktor Ditolak
kategori jawatan
Hipotesis 9: Terdapat hubungan bererti di antara amalan e-Perolehan dengan prestasi Disokong
e-Perolehan
149
Daripada sembilan hipotesis yang dikemukakan, analisis dan penemuan

menerima tiga hipotesis kajian iaitu hipotesis yang kedua dan keenam iaitu terdapat
perbezaan bererti bagi amalan dan prestasi e-Perolehan berdasarkan kepada tahap
pendidikan dan hipotesis yang ke sembilan iaitu terdapat perhubungan antara amalan
e-Perolehan dan prestasi e-Perolehan. Pengkaji percaya bahawa keputusan analisis
di atas adalah lebih tertumpu kepada pandangan dan pendapat kakitangan TMR&D
ke atas sistem yang dikaji. Walaupun hasil daripada analisis soal selidik tidak
banyak menyokong hipotesis kajian, namun dapatan daripada analisis temubual serta
pemerhatian yang telah dijalankan sedikit sebanyak dapat membantu pengkaji
memahami dengan lebih mendalam tentang penolakan hipotesis tersebut seperti yang
telah diperbincangkan dalam analisis kajian.
Setiap teknologi baru yang digunakan pastinya mempunyai kelemahan yang

tersendiri. Seperti sistem e-Perolehan, ianya mempunyai kelemahan dari segi
gangguan pada server, keselamatan sistem dan penipuan di Internet. Walau
bagaimanapun gangguan ini jarang berlaku dan langkah-langkah untuk mengatasi
masalah ini juga telah dijalankan dengan menyediakan sistem “back up”. Bagi
keselamatan sistem, unit IT TMR&D telah menggunakan perisian anti virus yang
akan mengimbas setiap komputer yang ada di TMR&D. Di samping itu, unit IT
TMR&D juga menjalankan pengawasan ke atas sistem Internet TMR&D dengan
menggunakan firewall dan tidak membenarkan laman -laman web yang tidak selamat
memasuki sistem TMR&D. Untuk menangani masalah penipuan di Internet, semua
pembekal/vendor dikehendaki mendaftarkan perniagaan mereka kepada unit
perolehan TMR&D. Pendaftaran ini bertujuan untuk memastikan setiap syarikat
yang mendaftar mempunyai perniagaan yang stabil dan berkemampuan untuk
menjadi pembekal kepada syarikat TMR&D.
Walaupun terdapat beberapa kelemahan pada sistem e-Perolehan ini, namun

kelemahan tersebut bukan satu halangan kepada syarikat ini untuk melaksanakan
sistem e-Perolehan ini. Ini kerana kelebihan dan kebaikan daripada penggunaan
sistem ini adalah lebih banyak jika dibandingkan dengan masalah yang terdapat pada
sistem ini. Hasil dapatan daripada kaedah kualitatif mendapati bahawa sistem e-
150
Perolehan TMR&D ini merupakan satu sistem yang mesra pengguna dan
memudahkan urusan perolehan dijalankan oleh semua kakitangan syarikat ini. Di
samping itu juga, pembangunan sistem secara dalaman ini juga membeli kelebihan
kepada syarikat dari segi kos penyelenggaraan yang lebih murah dan cepat serta
memudahkan sebarang pindaan dilakukan ke atas sistem mengikut keperluan semasa
syarikat. Sehubungan dengan itu, dapatan kajian ini adalah penting dan sangat
diperlukan bagi membolehkan pengkaji membuat persediaan dari segi praktikal dan
garis panduan kepada organisasi yang berminat untuk melaksanakan sistem e-
Perolehan dalam organisasi mereka.
151
BAB V
KESIMPULAN DAN CADANGAN
5.0 Pengenalan
Bab ini membincangkan penemuan kajian yang telah dihuraikan dalam Bab
IV serta memaparkan aplikasi serta batasan bagi kajian ini. Ia dimulakan dengan
rumusan penemuan kajian diikuti dengan bahagian implikasi teoritikal dan implikasi
praktikal seterusnya bahagian batas kajian. Cadangan tindakan juga turut
dikemukakan sebelum cadangan kajian-kajian lanjutan yang boleh dilakukan oleh
para penyelidik.
Analisis dan penemuan kajian ini telah menjawab semua objektif kajian yang
dikemukakan dalam Bab 1. Untuk objektif yang pertama, tahap amalan e-Perolehan
di syarikat kajian kes menunjukkan bahawa pengguna sistem e-Perolehan di
organisasi ini adalah tinggi berdasarkan kepada jawapan yang diberikan daripada
soal selidik yang diedarkan. Perkara ini disebabkan semua permohonan pembelian
barangan dan perkhidmatan perlu dilakukan secara atas talian dan tiada lagi
permohonan secara tradisional digunakan. Daripada segi tahap prestasi e-Perolehan
pula, dapatan kajian menunjukkan bahawa, ianya berada tahap yang tinggi kerana
majoriti pengguna sistem amat berpuas hati dengan sistem e-Perolehan ini jika
152
dibandingkan dengan perolehan secara tradisional. Ini kerana sistem e-Perolehan ini
merupakan satu pembaikan dalam proses perolehan tradisional kerana lebih mudah,
cepat dan menjimatkan kos.
Daripada aspek perbezaan antara amalan dan prestasi e-Perolehan dan faktor
demografi, tahap pendidikan memberikan nilai signifikan ke atas amalan dan prestasi
e-Perolehan. Terdapat perbezaan antara pengguna yang memiliki sarjana muda
dengan sarjana dalam menggunakan sistem ini. Perkara ini mungkin disebabkan
tahap pengetahuan dan pendedahan mereka terhadap teknologi terkini adalah lebih
baik dan mereka tergolong dalam pekerja yang berpendidikan tinggi. Manakala
analisis bagi perbezaan antara amalan dan prestasi e-Perolehan dengan faktor
demografi seperti jantina, kategori jawatan dan tempoh pengalaman tidak
memberikan sebarang perbezaan kerana tidak terdapat sebarang nilai signifikan.
Dapatan ini juga menyokong kajian lepas yang menyatakan bahawa faktor jantina
dan kategori jawatan juga tidak memberi kesan ke atas aspek pembelian (Sharon,
2001). Oleh itu, dapatan tentang perbezaan ini telah mencapai objektif kajian yang
kedua dan keenam.
Bagi mencapai objektif kajian yang ketiga, satu persamaan regresi telah
dibentuk untuk melihat hubungan bererti antara amalan e-Perolehan dan prestasi e-
Perolehan. Analisis kajian menunjukkan terdapat hubungan yang signifikan antara
amalan e-Perolehan dan prestasi e-Perolehan. Walaupun hubungan yang wujud tidak
begitu kuat (rujuk Bab 4 bahagian 4.7.4), namun analisis regresi menunjukkan
bahawa jenis permohonan yang dilakukan merupakan penyumbang yang terbesar
dalam meningkatkan faedah e-Perolehan.
Seterusnya, dengan menggunakan kaedah temubual dan pemerhatian,

pengkaji telah mendapatkan pandangan dan pendapat daripada beberapa orang
responden yang dicadangkan oleh pihak pengurusan. Hasil daripada temubual ini
memberikan penyelesaian yang biasa digunakan oleh organisasi ini dalam mengatasi
masalah yang berkaitan dengan sistem e-Perolehan. Antara masalah yang sering
153
dihadapi oleh pengguna sistem e-Perolehan ialah gangguan pada server. Bagi
mengatasi masalah ini, unit perolehan dengan kerjasama unit IT telah menyediakan
satu sistem back up bagi tujuan menyimpan segala maklumat penting sekiranya
berlaku gangguan pada server. Selain daripada masalah kepada server, hasil
daripada ujian soal selidik mendapati bahawa takut kepada penipuan di Internet,
kurang keselamatan dan tekanan pengurangan harga memberi kesan terhadap kualiti
dan khidmat pelanggan merupakan halangan yang dihadapi oleh pengguna sistem di
organisasi ini.
Halangan ini dapat diatasi oleh pihak pengurusan dengan mempertingkatkan

ciri-ciri keselamatan dan mengambil langkah berjaga-jaga dari terpedaya dengan
penipuan di Internet. Bagi mengelakkan daripada penipuan di Internet, segala
pembelian yang dilakukan oleh pengguna sistem e-Perolehan mestilah melalui
pembekal yang telah berdaftar dengan unit perolehan syarikat. Pendaftaran
pembekal ini adalah untuk mendapatkan maklumat mengenai pembekal bagi tujuan
kawalan prestasi dan jaminan terhadap barangan yang dibeli.
Secara kesimpulannya, kesemua objektif telah dicapai melalui kajian kes

yang telah dijalankan. Seterusnya, rumusan bagi penemuan kajian dibincangkan
bagi melihat secara keseluruhan dapatan daripada analisis yang telah dijalankan.
5.1 Rumusan Penemuan Kajian
Teknologi Maklumat pada masa kini menunjukkan perubahan yang dramatik

dalam cara organisasi menjalankan perniagaan mereka. Tanpa mengira sektor
industri kecil, industri kecil dan sederhana, dan industri besar semuanya tidak
terkecuali daripada kesan rangkaian teknologi maklumat dalam strategi, operasi dan
prestasi syarikat mereka. Ini kerana impak daripada IT ini amat besar bagi
154
membolehkan mereka dapat terus berada dalam pasaran dan bersaing di peringkat
global. Pengenalan kepada sistem e-Perolehan untuk menggantikan perolehan
tradisional yang menggunakan IT sebagai medium transaksi merupakan satu
pembaharuan dalam menjalankan pembelian. Berdasarkan kepada kajian lepas,
keadaan e-Perolehan di Malaysia berhadapan dengan pelbagai cabaran, namun
sekiranya syarikat mampu untuk berhadapan dengan cabaran ini, ianya dapat
memberi satu peluang yang besar kepada syarikat (Ab Hamid dan Majid, 2002).
Hasil daripada analisis dan dapatan dalam kajian ini telah menyokong tiga
hipotesis kajian iaitu hipotesis yang kedua dan keenam iaitu terdapat perbezaan
bererti bagi amalan dan prestasi e-Perolehan berdasarkan kepada tahap pendidikan
dan hipotesis yang ke sembilan iaitu terdapat perhubungan antara amalan e-
Perolehan dan prestasi e-Perolehan. Perbezaan ini wujud disebabkan kerana tahap
pendidikan sering dikaitkan dengan tahap komitmen mereka terhadap pembelajaran.
Mereka yang mempunyai pendidikan yang lebih tinggi lebih cenderung untuk
menggunakan pelbagai bentuk penggunaan teknologi terkini. Pendedahan yang
meluas tentang teknologi di sekolah dan institusi pengajian tinggi memberikan
pengetahuan tentang faedah serta kegunaan teknologi dan menyemai pelajar dengan
persepsi tersendiri berkaitan teknologi. Kajian lepas juga membuktikan bahawa
tahap pendidikan mempunyai pertalian yang rapat dalam menguasai bidang keilmuan
(Bakri, 2003) dan ianya juga sering dikaitkan kepuasan kerja, penggunaan Internet,
(Rugimbana, 1995; Teo, 2001; Park, 2004; Robieh, 2005; ).
Dapatan kajian juga menunjukkan bahawa wujud hubungan antara amalan e-

Perolehan dan prestasi e-Perolehan. Daripada analisis regresi yang dijalankan
mendapati bahawa jenis permohonan yang dilakukan merupakan penyumbang
terbesar bagi faedah e-Perolehan berdasarkan nilai signifikan yang diperolehi dalam
analisis ini. Ini bermakna bahawa faedah e-Perolehan banyak bergantung kepada
bagaimana sesuatu pembelian itu dijalankan. Hasil analisis yang diperolehi ini juga
turut menyamai dengan dapatan seorang penyelidik lepas dalam kajian beliau
terhadap perhubungan amalan dan prestasi e-Perolehan. Dalam kajian tersebut,
beliau menjangkakan hubungan ini akan menjadi lebih kuat sekiranya bilangan
155
transaksi dipertingkatkan dengan menggunakan teknologi e-Perolehan (Quesada,

2004).
Pada masa kini, penggunaan sistem ini hanya tertumpu kepada aplikasi projek
perdana kerajaan dan syarikat gergasi seperti PETRONAS, TMB, ExxonMobil dan
sebagainya. Syarikat ini menggunakan perisian sistem e-Perolehan yang terdapat di
pasaran dan kebanyakan perisian ini adalah berasal dari negara luar. Syarikat ini
mampu menggunakan perisian dari luar kerana mereka mempunyai kemampuan
daripada aspek kewangan dan mereka juga mampu untuk menyediakan infrastruktur
teknologi yang lengkap untuk melaksanakan sistem tersebut. Oleh yang demikian,
tidak menjadi halangan kepada syarikat ini untuk membeli perisian yang sedia ada
dengan kos yang tinggi. Ini kerana pembelian perisian di pasaran biasanya
memerlukan peruntukan lebih kurang RM300,000 hingga RM800,000 dan ada yang
lebih tinggi daripada jumlah tersebut bergantung kepada fungsi dan proses perolehan
yang dikehendaki.
Dapatan daripada kaedah temubual dan pemerhatian yang telah dijalankan

menunjukkan bahawa sistem e-Perolehan yang dibangunkan secara dalaman ini
memberikan banyak kelebihannya kepada organisasi yang membangunkannya. Ini
kerana pembangunan sistem e-Perolehan secara dalaman adalah lebih menjimatkan
dan mudah untuk dilakukan perubahan ke atas sistem tersebut mengikut keperluan
semasa organisasi. Oleh itu, kekangan daripada aspek kos pelaksanaan yang tinggi
dan isu keselamatan serta kekurangan infrastruktur teknologi tidak lagi menjadi
penghalang kepada penggunaan sistem e-Perolehan.
Keupayaan TMR&D dalam membangunkan sistem e-Perolehan secara

dalaman menunjukkan bahawa sistem boleh dibangunkan sendiri sekiranya
organisasi itu mempunyai kepakaran dari segi tenaga kerja dalaman dan teknologi
yang diperlukan untuk membangunkan sistem tersebut. Daripada kajian yang
dijalankan ke atas TMR&D, di awal pembangunan sistem e-Perolehan, mereka
hanya menumpang penggunaan server yang sedia ada di Unit IT. Dari segi
156
pembelian peralatan sokongan lain seperti Perisian Dream Weaver, Micromedia

Flash, Photoshop untuk tujuan pembangunan sistem tidak memerlukan kos yang
tinggi. Pada masa ini keperluan adalah lebih kepada masa dan tenaga individu yang
terlibat dari segi pembangunan sistem. Ini kerana sepanjang pembangunan sistem
dijalankan beberapa perbincangan dan pengujian telah dijalankan bagi memastikan
sistem yang dihasilkan dapat berfungsi dengan baik dan memenuhi proses perolehan
syarikat.
Secara keseluruhannya, sistem e-Perolehan TMR&D yang dibangunkan

secara dalaman merupakan satu alternatif yang baik bagi organisasi. Ini kerana
pembangunan sistem secara dalaman mampu membantu syarikat memperolehi
faedah daripada penggunaan teknologi tersebut sama seperti faedah yang diberikan
oleh sistem yang sedia ada di pasaran. Faedah yang paling utama yang diperolehi
daripada penggunaan sistem e-Perolehan ialah ketelusan dalam proses pembelian
kerana daripada pandangan pihak pengurusan, mereka ingin membentuk ketelusan
kepada semua pihak yang menjalankan urusan dengan TMR&D. Ini kerana sebelum
TMR&D memperkenalkan sistem e-Perolehan, perolehan dilakukan secara
tradisional di mana ketelusan dalam membuat pembelian sering dipertikaikan.
Kajian lepas juga turut menyatakan bahawa sistem e-Perolehan dapat meningkatkan
aspek ketelusan dalam membuat pembelian (Utusan Malaysia, 2006; Moise dan
Geloso, 2003; Rogge, 2003). Maka, dengan pelaksanaan sistem ini, isu terhadap
ketelusan tidak lagi menjadi persoalan kepada pihak pengurusan TMR&D.
5.2 Implikasi Teoritikal dan Sumbangan
Berdasarkan kepada pengumpulan data daripada soal selidik, temubual dan

juga pemerhatian, penyelidikan mendapati bahawa penggunaan sistem e-Perolehan
sememangnya dapat meningkatkan kecekapan dan keberkesanan proses perolehan
syarikat. Kajian ini juga memberikan kefahaman yang lebih mendalam tentang
157
amalan perolehan, teknologi e-Perolehan yang digunakan serta kesan sistem e-

Perolehan ke atas prestasi perolehan syarikat.
Berdasarkan kepada laporan penjimatan kos tahunan unit perolehan serta

maklum balas daripada soal selidik yang diedarkan kepada pengguna sistem
e-Perolehan TMR&D, didapati bahawa penggunaan sistem e-Perolehan
sememangnya dapat menjimatkan kos perolehan terutamanya dari segi kos transaksi,
mengurangkan kertas kerja, dan mengurangkan kos pencarian pembekal. Penjimatan
kos sebanyak 3% yang diperolehi oleh syarikat ini membuktikan bahawa kajian lepas
yang menyatakan bahawa penggunaan sistem ini dapat memberikan penjimatan
sekitar 5% daripada kos perolehan (Timmers, 2000; Eakin, 2002; Subramaniam et al,
2003; Frye, 2004; Quesada, 2004). Walaupun penjimatan yang diperolehi oleh
syarikat ini kurang daripada 5%, namun peratusan penjimatan kos ini masih boleh
dipertingkatkan sekiranya keseluruhan sistem ini diautomasikan. Ini kerana buat
masa ini proses pembayaran masih lagi dilakukan secara manual di mana automasi
sistem e-Perolehan ini hanyalah sehingga pengeluaran Purchase Order (PO).
Pengkaji berpendapat, sekiranya proses pembayaran ini diautomasikan, ianya secara
tidak langsung dapat meningkatkan lagi kecekapan proses perolehan. Ini
berdasarkan kepada kajian yang telah dijalankan oleh beberapa penyelidik yang
menyatakan hampir semua aplikasi e-Perolehan adalah penting untuk
mempertingkatkan keberkesanan pembelian (Croom, 2000; Weil, 2000).
Seperti mana yang dibincangkan dalam bab 2, terdapat beberapa aplikasi

e-Perolehan seperti e-Sumber, e-Tender, e-Maklumat, e-Lelong, e-MRO, dan
e-Kerjasama (de Boer et al., 2001). Jika dibandingkan antara sistem e-Perolehan
TMR&D dan aplikasi e-Perolehan ini, ada beberapa aplikasi e-Perolehan seperti
e-Lelong masih belum dilaksanakan oleh syarikat kajian kes (Lihat Bab 2 bahagian
2.6.1). Sekiranya aplikasi ini diterapkan dalam sistem e-Perolehan TMR&D, ianya
dapat meningkatkan lagi aplikasi sistem ini di samping menambahkan faedah yang
sedia ada terutamanya dari segi kos pembelian yang lebih murah.
158
Kajian ini memberikan rangka kerja teoritikal yang menunjukkan hubungan

positif dan signifikan antara amalan e-Perolehan dan faedah e-Perolehan dan
perbezaan antara amalan dan prestasi e-Perolehan dengan faktor demografi.
Perbezaan signifikan antara amalan dan prestasi e-Perolehan dan faktor demografi
hanya terdapat pada faktor tahap pendidikan. Perkara ini turut dijelaskan oleh
seorang penyelidik yang berpendapat bahawa tahap pendidikan seseorang itu sering
dikaitkan dengan tahap komitmen mereka terhadap pembelajaran (Bakri, 2003) dan
ianya juga sering dikaitkan kepuasan kerja dan penggunaan Internet, (Rugimbana,
1995; Teo, 2001; Park, 2004; Robieh, 2005; ).
Kajian ini juga merupakan kesinambungan daripada kajian yang dijalankan

oleh seorang penyelidik dalam melihat perhubungan antara amalan e-Perolehan dan
prestasi e-Perolehan. Dari segi perhubungan antara amalan e-Perolehan (kontrak
perundingan dan jenis permohonan) dan prestasi e-Perolehan (faedah kepada
pengguna dalaman) pula menunjukkan perhubungan yang agak lemah kerana nilai R2
yang diperolehi daripada analisis regresi yang dijalankan adalah 0.305. Dapatan ini
juga adalah lebih kurang sama dengan hasil dapatan yang dijalankan oleh penyelidik
tersebut. Maka dengan itu penyelidik tersebut menjangkakan hubungan ini akan
lebih kuat sekiranya syarikat meningkatkan lagi amalan e-Perolehan dari segi
kontrak perundingan dan jenis permohonan yang dijalankan dengan menggunakan
sistem e-Perolehan (Quesada, 2004).
Seperti yang dibincangkan di dalam kajian literatur (rujuk bahagian 2.9),

Kajian lepas mendapati bahawa kesukaran mendapatkan perisian sistem yang
bersesuaian dengan kehendak organisasi merupakan antara halangan kepada
pelaksanaan sesuatu sistem (Davila et al, 2002). Halangan ini disebabkan organisasi
sukar untuk mengintegrasikan proses yang sedia ada dengan perisian yang sedia ada
di pasaran dan menjadikan mereka kurang berminat untuk menjalankan perolehan
secara elektronik. Oleh yang demikian, dengan membangunkan sistem ini secara
dalaman, ianya dapat dijadikan sebagai salah satu daripada jalan penyelesaian kepada
halangan di atas. Sehubungan dengan itu, kajian ini juga mengemukakan pendekatan
yang digunakan oleh syarikat R&D dari segi persediaan awal sebelum dan semasa
159
melaksanakan sistem e-Perolehan TMR&D dan bagaimana mereka menangani

masalah yang berkaitan dengan sistem tersebut.
Pengkaji juga berpendapat bahawa kekurangan penggunaan sistem

e-Perolehan di Malaysia adalah disebabkan oleh organisasi kurang pendedahan
tentang pembangunan sistem e-Perolehan yang boleh dilakukan secara dalaman. Ini
kerana kajian yang berkaitan dengan pembangunan sistem e-Perolehan secara
dalaman ini adalah sangat berkurangan. Kebanyakan kajian tentang sistem
e-Perolehan lebih menumpukan kepada penggunaan sistem yang sedia ada di pasaran
dan tertumpu kepada sektor industri (Hussain et al, 2005, Helmi, 2005, Quesada,
2004, Croom dan Johnston, 2003). Oleh itu, kajian ini memberi pendedahan tentang
sebuah sistem e-Perolehan yang dibangunkan sendiri oleh sebuah organisasi yang
berorientasikan R&D dan berjaya membangunkan sistem e-Perolehan mereka dan
memperolehi faedah yang hampir sama dengan perisian sistem yang berada di
pasaran.
Hasil daripada dapatan kajian mendapati bahawa sistem e-Perolehan yang

dibangunkan secara dalam ini juga dapat memberikan faedah yang hampir sama
dengan sistem yang sedia ada di pasaran. Perkara ini dibuktikan daripada analisis
kajian dalam bab empat (lihat Jadual 4.15) di mana antara faedah utama yang
diperolehi oleh organisasi ialah mengurangkan kos transaksi (3.90), mengurangkan
kertas kerja (3.80), dan mengurangkan masa transaksi (3.79). Faedah ini adalah
sama seperti dalam kajian lepas yang dijalankan ke atas syarikat yang menggunakan
sistem e-Perolehan yang sedia ada di pasaran (Mohsen & Sharmin, 2002 dan
Quesada, 2004).
160
5.3 Implikasi Praktikal dan Sumbangan
Keputusan daripada kajian ini mempunyai implikasi dan sumbangan yang

penting kepada pengguna sistem e-Perolehan. Adalah penting bagi setiap penyelidik
untuk memberikan sumbangan teoritikal yang kuat kepada bidang penyelidikan yang
dijalankan. Walau bagaimanapun, sumbangan kepada bidang literatur merupakan
langkah pertama dalam memberikan sumbangan akhir kepada pengguna sistem.
Kajian ini tidak memberi pengecualian terhadap aspek tersebut dan pengkaji
merumuskan sumbangan dan implikasi kajian ini kepada pengguna sistem e-
Perolehan adalah seperti berikut:
Kepentingan kajian ini adalah untuk memahami proses e-Perolehan yang

disokong oleh beberapa kajian yang telah dijalankan sebelum ini. Setiap syarikat
mempunyai proses e-Perolehan yang berbeza. Ianya bergantung kepada keperluan
semasa syarikat dalam menentukan bagaimana proses perolehan yang perlu diguna
pakai dalam organisasi tersebut. Perbezaan proses e-Perolehan bukanlah menjadi
suatu yang kritikal. Ini kerana apa yang lebih penting ialah sejauh mana sistem e-
Perolehan dapat meningkatkan prestasi syarikat. Statistik semasa menyatakan
bahawa perdagangan elektronik (B2B) akan meningkat kepada $7.29 trilion pada
hujung tahun 2004 (kajian oleh GarnterGroup’s e-Business Intelligence Service,
Brunelli, 2000). Manakala dalam literatur e-Perolehan (Croom, 2000; de Boer et al.,
2002) keberkesanan proses dalaman dan automasi merupakan kunci yang membawa
kepada peningkatan keberkesanan proses perolehan. Kebiasaannya kos per transaksi
dengan menggunakan e-Perolehan boleh dikurangkan sebanyak 65% jika
dibandingkan dengan perolehan tradisional. Perkara ini juga dibuktikan daripada
hasil kajian ini yang mendapati bahawa sistem e-Perolehan TMR&D juga
memperolehi faedah penjimatan dalam kos transaksi seperti yang dikemukakan
dalam literatur (lihat Jadual 4.17) Sistem e-Perolehan TMR&D yang dibangunkan
secara dalaman ini mampu memberikan penjimatan ke atas perolehan yang dilakukan
mencecah hampir kepada jutaan ringgit.
161
Syarikat yang berminat untuk melaksanakan sistem e-Perolehan boleh

melihat kepada kesan positif antara amalan e-Perolehan dan prestasi e-Perolehan. Ini
kerana wujud perhubungan yang signifikan antara amalan dan prestasi e-Perolehan.
Oleh yang demikian, organisasi yang menggunakan sistem e-Perolehan akan
mendapat faedah daripada amalan perolehan yang dilakukan. Dijangkakan bahawa
penerapan sistem e-Perolehan pada peringkat strategik akan memberikan kesan
positif pada jangka masa panjang. Pengkaji meramalkan bahawa semakin tinggi
amalan e-Perolehan dalam organisasi, semakin tinggi faedah yang boleh diperolehi
daripada sistem tersebut. Oleh kerana sistem e-Perolehan TMR&D masih baru
digunakan (3 tahun), maka amalan e-Perolehan di organisasi ini masih lagi terhad
dan tertumpu kepada jenis pembelian secara terus dan sebut harga. Sekiranya
pembelian secara bida dilakukan dengan lebih meluas, pelbagai faedah lain boleh
diperolehi daripada amalan tersebut terutamanya dari segi harga yang lebih rendah
dan perkhidmatan yang lebih baik. Walau bagaimanapun hipotesis ini adalah untuk
kajian lanjutan apabila tahap penggunaan sistem e-Perolehan adalah lebih tinggi
daripada hari ini.
Di samping itu, kajian ini turut memberikan pendekatan tentang pelaksanaan

sistem e-Perolehan yang dibangunkan secara dalaman dalam sebuah organisasi yang
berasaskan penyelidikan dan pembangunan. Pendekatan kepada pelaksanaan sistem
ini di lihat bermula dari peringkat pembangunan, pelaksanaan dan juga peringkat
penggunaan sistem tersebut (lihat Bab 4 bahagian 4.2.4). Sebelum sistem
e-Perolehan ini dibangunkan, perancangan awal telah dilakukan dengan mereka
bentuk proses-proses yang terlibat dan kemudiannya membangunkan sistem tersebut,
manakala pada peringkat pelaksanaan dan penggunaan sistem, pembaikan dan
pengubahsuaian sering dilakukan bergantung kepada keperluan semasa syarikat.
Keistimewaan yang terdapat pada sistem e-Perolehan yang dibangunkan

secara dalaman ini adalah dari segi memudahkan aktiviti penyelenggaraan dan
pengubahsuaian dilakukan. Penjimatan yang boleh diperolehi daripada aktiviti ini
adalah daripada aspek kos, masa, tenaga kerja dan cepat. Oleh itu, sumbangan utama
dalam kajian ini ialah mengemukakan alternatif untuk membangunkan sistem
162
e-Perolehan secara dalaman kepada syarikat yang ingin menggunakan sistem

e-Perolehan dengan kos yang lebih murah dan mengikut keperluan syarikat.
Pendekatan ini boleh digunakan dalam kajian pada masa akan datang untuk melihat
pelbagai alternatif dalam memperkembangkan aplikasi teknologi maklumat.
Dengan membangunkan sistem e-Perolehan secara dalaman, ianya

melibatkan kos yang lebih rendah jika dibandingkan dengan kos untuk membeli
perisian yang sedia ada di pasaran. Pengkaji juga bersetuju dengan pendapat
Buxman dan Gebauer (1999) yang menyatakan bahawa kos pelaksanaan yang rendah
merupakan faktor kejayaan kritikal bagi penggunaan IT dalam organisasi. Ini kerana
bagi penggunaan sistem e-Perolehan untuk tujuan MRO, sistem ini boleh
dibangunkan sendiri secara dalaman dengan menggunakan kepakaran yang ada
dalam syarikat tersebut. Perkara ini dibuktikan oleh syarikat TMR&D yang
membangunkan sistem ini dengan kerjasama unit perolehan dan unit IT.
Pembangunan sistem ini juga tidak mengambil masa yang lama dan TMR&D hanya
mengambil masa selama tujuh bulan untuk menyiapkan sistem ini. Selain daripada
kos pelaksanaan yang rendah, sistem yang dibangunkan secara dalaman ini juga
memberikan kelebihan dalam aspek penyelenggaraan dan perubahan kepada sistem.
Ini kerana teknologi sentiasa berubah mengikut peredaran zaman dan keperluan
semasa. Oleh itu, dengan sistem ini, segala perubahan boleh dilakukan dengan kadar
segera tanpa perlu melibatkan pihak luar seperti pihak pembekal perisian sistem.
Perubahan dan penyelenggaraan ini bertujuan untuk meningkatkan kecekapan dan
keberkesanan sistem, selaras dengan keperluan semasa syarikat.
Dalam mengekalkan prestasi sistem e-Perolehan ini, pihak pengurusan

TMR&D mengaplikasikan pembaikan secara terus-menerus (continual) seperti pada
Rajah 5.1. Pada rajah di bawah menunjukkan dua gambarajah yang terdiri daripada
pembaikan berterusan dan pembaikan terus-menerus. Terdapat beberapa perbezaan
antara kedua rajah tersebut. Secara teoritikalnya, pembaikan secara berterusan
merupakan satu proses yang paling idea dalam sesebuah organisasi. Walau
bagaimanapun, pihak pengurusan TMR&D merasakan pembaikan secara terus-
meneruskan adalah lebih praktikal untuk dilaksanakan. Ini kerana setiap pembaikan
163
yang dilakukan akan melibatkan perubahan kepada sistem. Kebiasaannya, pekerja

kurang selesa sekiranya perubahan kerap dilakukan.
Dalam melaksanakan pembaikan terus-menerus ini, terdapat beberapa

peringkat yang akan dilakukan ke atas sistem. Peringkat 1 dalam Rajah 5.1
menunjukkan peringkat perkenalan sistem di mana pada peringkat ini banyak masa
dan pembaikan perlu dilakukan. Peringkat ini merupakan peringkat permulaan dan
terdapat banyak masalah yang dihadapi pada peringkat ini. Oleh itu, masa yang agak
lama diperlukan untuk menjalankan pembaikan agar sistem ini dapat memenuhi
kehendak dan keperluan proses perolehan. Apabila sistem ini dirasakan sudah stabil
dan memenuhi keperluan proses perolehan, segala pembaikan akan dihentikan buat
sementara waktu (peringkat 2). Dengan cara ini kesan daripada perubahan dan
pembaikan yang dilakukan dapat di lihat dan segala masalah dan kelemahan akan
dikenal pasti bagi membolehkan pembaikan yang lebih baik dijalankan pada masa
akan datang. Peringkat ke-3 ialah peringkat pembaikan sistem di mana segala
kelemahan yang telah dikenal pasti akan di atasi dan pada masa ini dan masa yang
diperlukan untuk menangani masalah ini adalah lebih singkat kerana ianya
melibatkan perubahan yang kecil. Peringkat ini akan berterusan sepanjang sistem ini
diguna pakai.
Pembaikan
Pembaikan
Masa Masa
Berterusan (Continueus) Terus-menerus (Continual)
Rajah 5.1 : Pembaikan berterusan dan pembaikan terus-menerus

164
5.4 Batasan Kajian
Sebagaimana kajian sains sosial yang lain, kajian ini turut mempunyai
batasan yang tidak dapat dielakkan kerana ianya melibatkan sampel manusia sebagai
responden, yang terdedah kepada emosi, persekitaran dan tekanan yang sukar
dikawal. Pemilihan responden dari kalangan kakitangan di syarikat TMR&D sahaja
tidak dapat mewakili keseluruhan syarikat yang berasaskan penyelidikan dan
pembangunan di Malaysia. Masalah bias atau berpihak mungkin timbul kerana
tanggapan yang diberikan oleh responden berkemungkinan untuk menjaga prestasi
dan nama baik syarikat.
Tempoh kajian lapangan yang berlangsung selama tiga bulan boleh

mempengaruhi hasil kajian. Jangka masa yang singkat ini tidak dapat memberikan
hasil kajian yang lebih terperinci dan masa depan kepada sistem e-Perolehan yang
dibangunkan sendiri secara dalaman ini. Ini kerana syarikat TMR&D merupakan
anak syarikat kepada TMB, dan sebarang perubahan kepada pentadbiran dan
pengurusan TMB akan mempengaruhi pengurusan dan pentadbiran di TMR&D. Ini
kerana sekiranya TMB ingin menyelaraskan keseluruhan sistem pengurusan syarikat
TMB maka TMR&D juga tidak terkecuali untuk melaksanakan sistem yang sama
dengan TMB. Selain daripada itu, keikhlasan dan kejujuran responden boleh
dipersoalkan kerana sebagai manusia biasa, jawapan yang diberikan banyak
dipengaruhi oleh faktor emosi, persekitaran, tekanan, serta kerjasama yang diberikan
kepada pengkaji.
165
5.5 Cadangan Tindakan
Berdasarkan kepada hasil kajian yang diperolehi, penyelidik menyenaraikan

beberapa cadangan yang boleh memperbaiki dan mempertingkatkan lagi sistem e-
Perolehan TMR&D. Antaranya adalah seperti berikut:
5.5.1 Cadangan Kepada Pihak Pengurusan
Pihak pengurusan perlu melihat aspek pembelian sebagai satu perancangan

strategik agar ianya dapat diberi perhatian khusus. Ini kerana pembelian di
organisasi TMR&D melibatkan peruntukan yang besar dan sentiasa meningkat dari
tahun ke tahun. Sekiranya aspek pembelian ini diberi perhatian yang khusus, ianya
bukan sahaja dapat memberikan penjimatan dari segi kos perolehan, malah ianya
juga dapat meningkatkan keuntungan syarikat. Perkara ini telah banyak dinyatakan
dalam kajian lepas supaya perancangan perolehan di masukkan ke dalam
perancangan strategik syarikat (Cammish dan Keough, 1991; Keough, 1993; Ab
Hamid dan Majid, 2004). Ini kerana, pengurusan pembelian yang terancang dapat
memberikan banyak faedah kepada organisasi dari segi penjimatan kos,
mengurangkan pembelian melulu, dan sebagainya.
Pihak pengurusan juga boleh memperkenalkan sistem e-Perolehan TMR&D

ini kepada syarikat bersaiz kecil dan sederhana untuk menggunakan sistem
e-Perolehan ini sekiranya mereka menghadapi halangan dari segi kos untuk membeli
perisian yang dari luar negara. Pihak pengurusan boleh menjual sistem ini dalam
bentuk perisian atau licensee serta menyediakan khidmat runding kepada syarikat
yang berminat dengan harga yang berpatutan.
166
5.5.2 Cadangan Kepada Unit Perolehan
Unit perolehan perlu meningkatkan aplikasi sistem e-Perolehan TMR&D

dengan menggalakkan pembelian secara bida. Ini kerana pembelian yang dijalankan
secara bida ini dapat memberikan kos pembelian yang lebih rendah dan spesifikasi
yang lebih baik kepada syarikat. Di samping itu, Unit Perolehan diharapkan dapat
menyediakan perkhidmatan dari segi khidmat nasihat kepada organisasi yang
berminat untuk membangunkan sistem e-Perolehan mereka sendiri. Syarikat
tempatan perlu digalakkan supaya menjadi lebih inovatif dalam membangunkan
sistem perisian sendiri. Pergantungan kepada produk perisian dari negara luar boleh
menyebabkan kerugian kepada negara dari segi pengaliran mata wang asing dan juga
kepakaran yang sedia ada dalam negara yang tidak digunakan sepenuhnya. Dengan
cara ini, aplikasi IT dapat dipertingkatkan dan secara tidak langsung penggunaan
sistem e-Perolehan juga dapat diperluaskan.
Unit perolehan syarikat juga boleh mempertingkatkan aplikasi sistem

e-Perolehan seperti penggunaan e-Lelong yang dipercayai dapat memberikan faedah
pembelian dengan harga yang lebih rendah. Ini kerana dengan cara e-Lelongan ini,
perdagangan dapat dilakukan dengan lebih cepat dalam jangka masa sebenar dan
tamat pada suatu tempoh bida yang telah ditetapkan di antara pembeli dan beberapa
buah syarikat pembekal. Unit Perolehan juga perlu menentukan satu Benchmark
kepada sistem e-Perolehan ini untuk mengukur prestasi dan kemampuan sistem ini.
Pengukur ini penting dalam menentukan kejayaan sesebuah sistem.
5.5.3 Cadangan Kepada Pembekal/Vendor
Pihak pembekal perlu mempertingkatkan aplikasi IT mereka untuk

membolehkan mereka menjalankan perniagaan secara atas talian. Ini kerana melalui
167
perniagaan secara atas talian, para pembekal boleh menjalankan perniagaan mereka
secara global dan secara tidak langsung dapat memperluaskan lagi pasaran
perdagangan mereka. Hal ini bukan sahaja memberi penjimatan kepada pihak
pembekal, malah mereka juga boleh mendapat kelebihan dari segi mengiklankan
barangan mereka di laman web yang lebih murah, mudah dan meluas.
Matlamat kerajaan untuk meningkatkan aplikasi IT di Malaysia perlu

disambut baik oleh semua syarikat pembekal dalam meningkatkan aplikasi IT dalam
aspek pengurusan dengan melaksanakan sistem pengurusan elektronik seperti e-
Dagang, e-Perolehan, e-Perkhidmatan dan sebagainya. Menurut Attaran & Attaran
(2002), teknologi dapat memberi peluang kepada syarikat untuk memperoleh
kelebihan bersaing tanpa mengira saiz organisasi tersebut. Dengan meningkatkan
aplikasi IT dalam perniagaan mereka, ianya dapat membantu syarikat tempatan untuk
bersaing di peringkat antarabangsa di samping memperoleh peluang perniagaan yang
lebih baik.
5.6 Cadangan Kajian Lanjutan
Memandangkan kajian hanya melibatkan satu kajian kes ke atas syarikat

TMR&D yang merupakan sebuah organisasi yang berasaskan penyelidikan dan
pembangunan. Kajian yang dilakukan ke atas syarikat ini berkemungkinan
menghasilkan penemuan yang berbeza jika ianya dijalankan ke atas syarikat yang
berlainan aktivitinya. Adalah lebih menarik jika kita dapat mengkaji secara
perbandingan antara beberapa buah syarikat yang membangunkan sendiri sistem
e-Perolehan secara dalaman untuk melihat kelebihan dan kekurangan antara syarikat
tersebut. Kajian lanjutan juga boleh dibuat dengan menjalankan kajian dengan
menggunakan kaedah penyelidikan yang berlainan seperti menggunakan kaedah
longtidunal dan kaedah empirical untuk melihat sejauh mana kemampuan sistem e-
Perolehan yang dibangunkan secara dalaman ini berbanding dengan sistem e-
168
Perolehan yang sedia ada di pasaran. Selain itu, kajian lebih terperinci juga boleh
dijalankan terhadap peranan yang boleh dimainkan oleh syarikat yang
membangunkan sistem e-Perolehan secara dalaman dalam membantu syarikat lain
yang berminat untuk membangunkan sistem ini secara dalaman menggunakan
teknologi dan kepakaran yang sedia ada.
Memandangkan penggunaan sistem e-Perolehan masih belum meluas di

Malaysia, terdapat banyak aspek dan pembolehubah yang dapat dijadikan bahan
kajian. Cadangan berikut boleh dijadikan pertimbangan bagi kajian penyelidikan
akan datang.
Kajian lanjutan dibuat ke atas faktor pendorong kepada pelaksanaan sistem e-

Perolehan seperti faktor dorongan daripada luar dan dalaman organisasi. Di samping
itu juga, Faktor Kejayaan Kritikal juga boleh dikaji untuk menentukan faktor yang
mana dapat memberikan kejayaan kepada sistem ini supaya ianya dapat digunakan
dengan lebih meluas di Malaysia. Satu kajian tentang tajuk yang sama tetapi
diadakan lebih menyeluruh dengan melibatkan semua syarikat yang menggunakan
sistem e-Perolehan di Malaysia. Kajian ini boleh menggunakan sampel yang lebih
besar agar mendapat kesahan yang tinggi terhadap kajian yang dijalankan.
Di samping itu juga, kajian seterusnya boleh dibuat berhubung kaitan antara
jenis sistem e-Perolehan yang digunakan sama ada MRO dan ERP dengan teknologi
yang digunakan untuk melihat perhubungan antara kedua pembolehubah tersebut.
Kajian juga boleh dijalankan terhadap pihak pengurusan organisasi yang belum
menggunakan sistem e-Perolehan untuk melihat halangan dan kekangan yang
dihadapi untuk melaksanakan sistem tersebut. Kajian lanjutan juga boleh dilakukan
dengan melihat kesan sistem e-Perolehan ke atas pihak pembekal dan vendor
berasingan dalam pasaran global dan pendekatan yang digunakan untuk memenuhi
spesifikasi pembeli yang semakin tinggi dan kompleks.
169
5.7 Rumusan
Secara keseluruhannya, penggunaan sistem e-Perolehan yang dibangunkan

sendiri secara dalaman merupakan satu alternatif kepada syarikat yang berminat
untuk meningkatkan aplikasi IT dalam proses pembelian mereka, tetapi mempunyai
kekangan dari segi kos dan teknologi yang diperlukan. Ini kerana pembangunan
sistem e-Perolehan oleh TMR&D sememangnya tidak memerlukan kos yang tinggi
dan hanya menggunakan kepakaran dalaman yang sedia ada. Dari aspek perbezaan
antara amalan dan prestasi e-Perolehan dengan faktor demografi menunjukkan tidak
wujudnya banyak perbezaan, kecuali pada faktor tahap pendidikan dengan kontrak
perundingan dan pengumpulan maklumat. Perbezaan signifikan ini wujud pada
mereka yang mempunyai tahap pendidikan Ijazah Sarjana dan Ijazah Sarjana Muda.
Perhubungan antara faedah e-Perolehan dan amalan e-Perolehan yang diperolehi
daripada kajian ini adalah agak lemah, namun ianya memberikan hubungan yang
signifikan antara satu sama lain.
Secara keseluruhannya, kajian ini telah berjaya mencapai objektifnya dalam

mengukur tahap dan perbezaan amalan dan prestasi e-Perolehan syarikat kajian kes.
Dapatan kajian juga berjaya melihat hubungan yang wujud antara amalan dan
prestasi e-Perolehan di samping menghuraikan pendekatan yang digunakan oleh
pihak pengurusan untuk mengatasi masalah yang berkaitan dengan sistem e-
Perolehan TMR&D. Pengkaji berharap kajian ini boleh dijadikan panduan dan hala
tuju dalam meningkatkan usaha ke arah meningkatkan aplikasi IT di organisasi lain.
Akhir sekali, adalah menjadi harapan pengkaji agar kajian ini dapat membantu pihak
tertentu dalam melaksanakan sistem e-Perolehan dalam meningkatkan lagi proses
perolehan mereka serta memberi peluang kepada mereka untuk faedah daripada
penggunaan sistem tersebut.
170
Rujukan
Ab Hamid, N.R. dan Majid, Z. (2002). The Efficacy of E-Procurement To

Businesses: An Empirical Survey on Malaysian Industries, EurAsia-ICT
2002, http://www.eurasia-ict.org/ConfMan/PC-online/paperlist.html -
101k, Tarikh Pencarian: 12/1/2005.
Abdul Majid, Z. (2000). Mengimbas Kembali Pembangunan Persekitaran

Elektronik/Teknologi Maklumat di Malaysia (1997-2000),
http://www.teennet.com.my/art_13.html - 14k - 26 Feb 2005,
Tarikh Pencarian: 20/1/2005.
Abdullah, A. B. (2006). Kata-kata Aluan Mesyuarat Majlis Teknologi Maklumat

Negara (N.I.C.T),
http://www.pmo.gov.my/WebNotesApp/PMMain.nsf/0/96d63e18205df5b948
25715d000f7aeb?OpenDocument
Tarikh Pencarian : 27 Jun 2006
Abu Bakar, A.H dan Rohaizat, R. (2002). Pengurusan Pembelian : Sistem &
Pelaksanaan, McGraw-Hill (Malaysia) Sdn. Bhd.
Alias Baba (1998). Model Linear dalam Penyelidikan Sosial, Penerbit Universiti
Kebangsaan Malaysia, Bangi.
Andrews, W. dan Gartner, A. (2002). A Guide to eProcurement for the Public

Sector. Office of Government Commerce.
Applegate M. L., McFarlan W.F., dan Mckenney J.L. (1996). Corporate

Information Systems Management : The Issues Facing Senior Executive 4th
ed. Irwin, Chicago, IL.
Archer, N. dan Yuan, Y. (2000). Managing Business to Business Relationships

Throughout the e-Commerce Procurement Life Cycle, Internet Research:
Electronic Networking Applications and Policy, 10(5): 385-95.
Asia Computer Weekly (2003).

http://proquest.umi.com/pqdweb?dis=316223241&sid=1&Fmt=3&clientId=2
1690&RQT=309&VName=] Tarikh Pencarian: 17/12/2004.
Attaran, M. (2001). The Coming Age of Online Procurement, Industrial

Management & Data Systems: 177-180.
Attaran, M. dan Attaran, S. (2002). “Catch The Wave of E-Procurement”.

Industrial Management, 44(3): 16-21.
Bakri, N. (2003). Pembudayaan Teknologi Di Kalangan Pekerja Sektor Industri

Teknologi Tinggi di Malaysia, Tesis Phd, Universiti Teknologi Malaysia.
Bakos, J.Y. (1997). “Reducing Buyer Search Costs: Implication For Electronic
Marketplaces”. Management Science 43(12): 1676-1692.
171
Baron, J. P., Shaw, M. J. dan Bailey, A.D. (2000). “Web-Based E-Catalog

System in B2B Procurement”. Communications of the ACM, 43(5): 93-
100.
Belanjawan (2004). Bajet 2004: Penggalak Pertumbuhan ICT dan Teknologi

Tinggi, Jumaat, 19 September 2003,
http://bajet2004.blogspot.com/2003_09_01_bajet2004_archive.html.
Berita Harian (2003). DPMM Harap ePerolehan Ubah Corak Dagangan Ahli,
http://www.eperolehan.com/bm/press/showpage.aspx?file=20030912_BH.htm
12 September 2003, Tarikh Pencarian: 21/12/2004.
Boulton, D. dan Hammersley, M. (1996). Analysis of Unstructured Data, in

Roger Sapsford nd Victor Jupp, Data Collection and Analysis, London,
Sage Publication.
Bowles, J. (1999). E-Procurement: The Transformation of Corporate Purchasing.

How the Internet Is Changing B2B Transaction. The Custom Publishing
Group, South Orange, NJ.
Bryman, A. (1988). Quantity and Quality in Social Research, London: Unwin

Hyman.
Brynjolfsson, E. dan Smith, J. (2000). “Frictionless Commerce? A Comparison

of Internet and Conventional Retailers”. Management Science, 46(4): 563-
585.
Burns, T. dan Stalker, G.M. (1961). The Management of Innovation. London:

Tavistock.
Buxmann, P. dan Gebauer, J. (1999). Evaluating the Use of Information

Technology in Interorganization Relationships, Proceeding of The hawaii
International Conference on Systems Science, January: 5-8.
Cammish, R. dan Keough, M. (1991). A Strategic Role For Purchasing. The

McKinsey Quarterly, (3): 22-39.
Cano, V. (2000). Reliability and Validity in Qualitative Research, Study Notes,

http://www.qmuc.ac.uk/psych/RTrek/study_notes/web/sn5.htm.
Chan, J. K. Y. dan Lee, M. K. O. (2002). SME E-Procurement Adoption in Hong

Kong, The Roles of Power, Trust and Value, Proceeding of the 38th
Hawai, Internatonal Conference on System Sciences, 0-7695-1874-5/03
Chopra, S., Dougan, D. dan Taylor, G. (2001). “B2B E-Commerce

Opportunities”. Supply Chain Management Review, May/Jun: 50-58.
172
Croom, S.R. (2000). “The Impact of Web-based Procurement on the

Management of Operating Resource Supply”. The Journal of Supply
Chain Management, 36(1): 4-13.
Croom, S. dan Johnston, R. (2003). E-Service: Enhancing Internal Customer

Service Through e-Procurement, International Journal of Service Industry
Management, 14(5): 539-555.
Dai. Q. dan Kauffman, R. (2000). To Be or Not To B2B?, An Evaluative Model

for e-procurement Channel Adoption in : Proceeding of The Fifth
INFORMS Conference on Information Systems and Technology (CIST,
2000), San Antonio, TX, November, 2000.
Davila, A., Gupta, M., dan Palmer, R.J. (2002). “Moving Procuremant Systems
to the Internet: The Adoption and Use of E-Procurement Technology
Models”. European Management Journal, 21(1): 11-23.
Day, G. S. dan Wensley, R. (1988). Assessing Advantage- A Framework for

Dianosing Competitive Superiority, Journal of Marketing, 52 :1-20.
De Boer L., Harink J. dan Heijboer G. (2002). A Conceptual

Model for Assessing the Impact of Electronic Procurement, European
Journal of Purchasing & Supply Management, 8(1): 25-33.
Denzin, N.K. dan Lincoln, Y.S. (2003). Collecting and Interpreting Qualitative
Materials, London, Sage Publications.
Delbridge, R. dan Kirkpatrick, I. (1994). Theory and Practice of Participant

Observation in Wass, V. And Wells, P. (eds) Principles and Practice in
Business and Management Research, Aldershot, Dartmouth: 35-62.
Drucker, P.F. (1973). Management-Tasks, Responsibilities, Practices, Harper &

Row, New York.
Dyer, J.H., Kale, P. dan Sigh, H. (2001). “How to Make Strategic Alliances
Work”, Sloan Management Review, Summer: 37-43.
Eakin, D. (2002). Measuring e-Procurement Benefits,

http://www.govpro.com Tarikh Pencarian: 14/12/2004.
Elliff, S.A. (2000). Organizing for Excellence: Five Case Studies. Supply Chain
Management Review, 1(4): 38-45.
Eric Goh (2000). Compaq e-Business-A Case Study, Contributing to the Bottom
Line, at: www.dnmstrategies.com/presentation/ cfo/nov_2000/ericgoh.pdf -
Supplemental Result, Tarikh Pencarian: 23 Disember 2004.
Essign, M. dan Arnold, U. (2001). “Electronic Procurement in Supply Chain

Management: An Information Economics-based Analysis of Electronic
Markets”. The Journal of supply Chain Management: 43-49.
173
Fok, C. Y. (2001). Self-efficacy of An Individual on Internet Use In Organisations.

Thesis MBA, School of Management, Universiti Sains Malaysia, Pulau
Pinang.
Friesen, S. (2004). E-Procurement: Case Studies-Another Tool in The Toolbox,

The Conference Board of Canada.
Frye, D.W. (2004). E-Procurement in the Private and Public Sectors. Thesis PhD,
George Mason University.
Gattiker, U. dan Hlavka, A. (1992). “Computer Attitudes and Learning

Performance: Issues for Management Education and Training, Journal of
Organizational Behavior, (13): 89-101.
Gebauer, J. dan Segev, A. (2001). Changing Shapes of Supply Chains- How the
Internet Could Lead to a More Integrated Procurement Function.
Berkeley, CA, University of California, Berkeley: 1-17.
Gebauer, J., Beam, C. dan Segev, A. (1998). “Impact of The Internet on

Procurement”. Acquisition Review Quarterly 14(1): 167-181.
Gill, J. dan Johnson, P. (1997). Research Methods for Managers, 2nd ed, London,
Paul Chapman.
Gonzalez, M.E., Quesada, G. dan Mueller, R. (2004). QFD Strategy House: An

Innovative Tool for Linking Marketing and Manufacturing Strategies,
Marketing Intelligence & Planning, 22,(3): 335-348.
Green, S.B. dan Salkind, N.J. (2003). Using SPSS for Windows and Macintosh,
Analyzing and Understading Data, 3rd ed, Upper Saddler River, New Jersey,
Prentice Hall.
Gulledge, T. (2002). B2B eMarketplaces and Small and Medium Sized

Enterprises. Keynote address at the Fourth International Conference on
Stimulating Manufacturing Excellence in Small and Medium Enterprise,
Aaiborg, Denmark.
Gulledge, T. dan Frye, D. (2002). The Element of Procurement, Unpublished

Research.
Guthrie, B. (2004). E-Procurement Case Studies: Another Tool in the Toolbox.

http:// www.cebi.ca/Public/Team1/Docs/e-procurement_ report_-
_june_2004_-executive_summary.pdf. Tarikh Pencarian: 15/1/2005
Hair, J.F., Anderson, R. C., Tatham, R.L. dan Black, W.C. (1998). Multivariate
Data Analysis,5th ed, Upper Saddler River, NJ, Printice Hall.
174
Hawking, P., Stein, A., Wyld, D. C. dan Foster, S. (2004). E-Procurement: Is the
Ugly Duckling Actually a Swan Down Under?, Asia Pacisif Journal of
Marketing and Logistic, 16(1): 3.
Heizer, J. dan Render, B. (2000). How E-Commerce Saves Money, IIE Solutions,
32(8): 22-27.
Helmi, A. (2005). The Frontiers of E-Procurement: RosettaNet Malaysia,

Proceedings of International Conference on E-Commerce 2005: 266-271.
Hussain, A., Mohamad Kamal, F. dan Afzan Musa, R. ( 2005). The Study of E-
Procurement System to Suppliers in Penang and Kedah Area, Proceedings of
International Conference on E-Commerce 2005: 260-265.
Hoffman, D.C., Novak, T.P. dan Chatterjee, P.C. (1995). “Commercial Senarios
for the Web: Opportunities and Challenges”. Journal of Computer
Mediated Communication, Special Issue on Electronic Commerce, 1(3).
Hunter, D. (2002). Electronic Procurement - A Guide for Councilors and

Managers. Hertford, Stephen Austin & Sons Limited.
Jabatan Perdana Menteri (2003). Garis Panduan Mengenai Tatacara

Penggunaan Internet dan Mel Elektronik di Agensi-Agensi Kerajaan.
http://agrolink.moa.my/jph/dvs/intranetjph/planning/computer/gppkpa012003
1. pdf, Tarikh Pencarian: 17/12/2004.
Jennifer Baljoko, S. (2002). CAPS Research Tracking Impact Of E-Procurement,

http:// http://www.my-esm.com/story/OEG20020502S0036,
Jones, R. (1995). Digital’s World Wide Web Server, A Case Study. Computer
Network & ISDN System, 27(2): 297-306.
Kalakota, R. (2000). “Next Generation B2B Solutions”. Supply Chain

Management Review, July/August: 75-79.
Kalakota, R. dan Robinson, M. (1999). E-Procurement: The Next Wave of Cost

Reduction in E-Business: Roadmap for Success, Addison-Wesley Logman,
MA, Chapter 9: 231-264.
Kaplan, S. dan Sawhney, M. (2000). E-hubs: The New B2B Marketplaces,

Harvard Business Review, May- June: 97-102.
Katsulis, Y. (2003). Mixed Methods: Theory and Practice,CIRA Post-Doctoral

Fellow, NIMH Traning Program, Yale University,
http://cira.med.yale.edu/events/ Mixed%20Methods%20Presentation.pdf,
Keough, M. (1993). Buying Your Way to The Top, The McKinsey Quarterly 3
: 22-39.
175
Key Terms & Glossary, Highered.mcgraw-hill.com,

http://highered.mcgrawhill.com/sites/0070894345/student_view0/chapter8/ke
y_terms___glossary.html, Tarikh Pencarian: 11/1/2005.
Killen, K.H dan Kamauff, J.W (1995). Managing Purchasing: Making The
Supply Team Work, London, McGraw-Hill.
Kim, J.I. dan Shunk, D.L. (2003). “Matching Indirect Procurement Process with
Different B2B E-procurement Systems”. Computer In Industry, 53: 153-164.
Kocabasoglu, C. (2002). An Empirical Investigation of the Impact of Strategic

Sourcing and E-Procurement Practices on Supply Chain Performance,
Thesis PhD, State University of New York.
Koppelmann, J. dan Jordan, C. (1998). Multilevel Lotsizing and Scheduling by

Batch Sequencing, Journal of the Operational Research Society,
49(11): 1212-1218.
Korper, S. dan Ellis, J. (2000). The E-Commerce Book: Building the E-Empire. San
Diego, Academic Press.
Kraljic, P. (1983). Purchasing Must Become Supply Management, Harvard

Business Review, Sept-Oct.
Kvale, S. (1988). The 1000-page Question, Phenomenology and Pedagogy, 6(2)

: 90-106.
Laios, L. dan Xideas, E. (1994). An Empirical Investigation of Institutional and

Industrial Purchasing Structure, European Journal of Marketing , 28(4)
: 20-39.
Leonard, R. (2001). e-Business in Education, Principal Consultant, Nereus

Consulting Ptd Ltd.
Leticia, V. (2002). Latinos, Computer and the Internet, Latino Issues Forum, at
http://www.lif.org/technology/fact_sheet.html , Tarikh Pencarian : 22 Jun
2006
Mahadevan, B. (2000). Business Models for Internet-Based E-Commerce:An

Anatony, California Management Review, 42 (4): 55-69.
Malhotra, N.K. (2002). Basic Marketing Research- Applications to Contemporary

Issues. New Jersey: Prentice Hall.
Malone, T.W., Yates, J. dan Bernjamin, R.I. (1989). “The Logic of Electronic
Market”. Harvard Business Review, 27(3): 166-172.
Miller, D.C. (1991). Handbook of Research Design and Social Measurement, 5th ed,
Newbury Park, Sage Publication.
176
Miller, D.C. dan Salkind, N.J. (2002). Handbook of Research Design and Social
Measurement, 6th ed, Thousand Oaks, CA, Sage.
Miles, M.B. dan Huberman, A. M. (1994). An Expanded Sourcebook-Qualitative

Data Analysis, 2nd ed, London, Sage Publications.
Min, H. dan Galle, W.P. (1999). “Electronic Commerce Usage in Business-to-

Business Purchasing”. International Journal of Operation & Production
Management 19(9): 909-921.
Mitchell, K. (2000). Instituting E-Procurement in the Public Sector. PM.

Public Management, 82(11): 21.
Mitchell, J. & Associates (2002). e-Business Education, Case Studies on the

Effective Use Electronic Business in Education Sector, Department of
education, Science and Training (DEST).
Mohd Najib, A. G. (1998). Penyelidikan Pendidikan, Johor, UTM.
Moise, E. dan Geloso, M. (2003). Transparency in Government Procurement: The

Banefits of Efficient Governance and Orientations for Achieving It,
Organisation for Economic Co-operation and Development,
http://www.oecd.org/trade, Tarikh Pencarian : 27 Jun 2006.
Moon, M. J. (2005). E-Procurement Management in State Government: Diffusion

of E-Procurement Practices and its Determinants. Journal of Public
Procurement, 5(1): 54-72.
Morris, T.J. dan Wood, S. (1991), Testing the Survey Method: Continuity and
Change in British Industrial Relations, Work Employment and Society,
5(2): 259-282.
Nachmias, D. dan Nachmias, C. (1992). Research Method in the Social Sciences,

New York, St. Martin’s.
Naruto, M. (2001). APEC High Level Symposium on Electronic Commerce and

Paperless Trading, The China International Electronic Commerce Centre.
Neef, D. (2001). E-Procurement. From Strategy to Implementation. London,

Prentice-Hall/Financial Times.
Novack, R. A. dan Simco, S.W. (1991). The Industrial Procurement Process, A

Supply Chain Perspective, Journal of Business Logistic, 12(1): 145-67.
Online Action Plan, (2004).

http:// www.ssat.gov.au, Tarikh Pencarian: 24/04/2004.
177
Park, J.S., (2004). Individual Work Environment (Job Characteristics) and Work
Related Attitudes in the Telecommuting Organization, Thesis PhD, Scholl of
Business and Entrepreneurship, Nova Southeastern University.
Patterson, J.D. (1999). The Strategic Coordination of new Information Technologies,

Tesis PhD, University of Kansas.
Papazoglou, M.P., Ribbers, P. dan Tsalgatidou, A. (2000). “Integrated Value Chains

And Their Implications From A Business And Technology Standpoint”.
Decision Support Systems, 29: 323-342.
Perutusan Budget 2004, Perutusan Bajet 2004 Ketika Membentangkan Rang

Undang-Undang Perbekalan (2004)
http://www.pmo.gov.my/WebNotesApp/PMMain.nsf/0/76189894df78a18948
256de300076ee1?OpenDocument - 67k -, Tarikh Pencarian: 15/11/2004.
Phillips, C. dan Meeker, M. (2000). The B2B Internet Report: Collaborative

Commerce, Morgan Stanley Dean Witter Report, April.
Procurement Guidelines (2002). Electronic Procurement Implementation

Strategy-Guidelines. http://wwww.nsw.gov.au/e-procurement,
Punch, M. (1993). Observation and the Police ,The Research experience, in

Hammersley, M., Social Research Philosophy Politics and Practice,
London, Sage: 181-99.
Quesada, G. (2004). A Study of eProcurement Technologies, Procurement

Practice, Procurement Performance and their Relationship. Thesis PhD,
University of Toledo.
Quinn, F. J. (2005). The Power of Procurement, Suppply Chain Management Review,

Dec, 9(9), ABI/INFORM Global: 6.
Rae, A. (2003). Report On Survey Of Council Construction-Related E-Procurement

Implementation. http://212.22.96.179/documents/construction survey.pdf,
Ramayah, T., Lim C. Y., dan Mohamed, S. (2005). SME e-Readiness in Malaysia:
Implications for Planning and Implementation, Sasin Journal of
Management, 11(1): 103-120.
Ramayah, T. dan Muhamad, J. (2003). Intention to Purchase Through the World

Wide Web (WWW): The Malaysian Experience. The Third International
Conference on Electronic Commerce Engineering (ICeCE2003), Hangzhou,
China.: 24-27.
Reddy A. C. dan Iyer, R. (2002). A Conceptual Model of the Principle

Governing Effective E-Commerce, International Journal of Management,
Sept, 19(3), ABI/INFORM Global: 517.
178
Reiley, D.L. dan Spulber, D.F. (2001). Business To Business Electronic

Commerce, The Journal of Economic Perspective, Winter, 15(1): 55-68.
Rice, J.B. dan Ronchi, S. (2002). “Strategic Partnership: Collaboration, Alliances

& The Coordination Spectrum”. Logistics Solution, 1: 22-27.
RMK8. (2001). “Rancangan Malaysia Kelapan”, Kuala Lumpur, Percetakan

Nasional Malaysia Berhad.
Robieh, (2005). A Study of E-Banking Security Perceptions ans Customer

Statisfaction Issues, Thesis PhD, School of Argosy University.
Robson, C. (2002). Real World Research, 2nd ed, Oxford, Blackwell.
Robson, K., Bloor, M., Frankland, J., dan Thomas, M. (2001). Focus Group in
Social Research, London, Sage Publication.
Rogge, T. (2003). Transparency of Procurement and Ethical Conduct “Two sides of

a coin”, CICA Conference in Cairo, Egypt.
Rugimbana, R. (1995). Predicting Automated Teller Machine Usage: The Relative

Impertance of Perceptual and demographic Factors, International Journal of
Bank Marketing, 13(4): 26-32.
Salleh, A. dan Zaidatun, T. (2001). “Pengenalan Kepada Analisa Data Berkomputer

SPSS 10.10 For Window”, Kuala Lumpur, Venton Publishing.
Saunders, M., Lewis, P. dan Thornhill, A. (2003). Research Method for Business
Students, 3rd ed, Printice Hall.
Segev, A., Gebauer J. dan Beam, C. (1998). Procurement in the Internet Age-
Current Practices and Emerging Trends –Result From Case Study, MIT
Working Paper, University of California Bakerley.
Schmid, B.F. (1993). Electronic Markets, Wirtschaftsinformatik, 35(5): 465-480.
Schroeder, L.D., Sjoquist, D.L. dan Stephan, P.E. (1986). Understanding

Regression Analysis, An Introductory Guide, Quantitative Applications in
the Social Sciences, University of Iowa: A sage University Paper.
Sekaran, U. (2003). Research Methods for Business: A Skill Building Approach,

4th ed, New York, Wiley.
Sharon, P.C. (2001). An Empirical Investigation Into The Relationship Between

Electronic Commerce and State and Local Governments’ Sales and Use
Taxes, Thesis PhD, College of Business and Economy, University of
Kentucky, New York.
179
Simchi-Levi, D., Kaminsky, P. dan Simchi-Levi, E. (2000). Design and

Managing the Supply Chain. New York, McGraw-Hill.
Smith, L.M. (1990). Ethics, Field Studies and the Paradigm Crisis, in E.G, Guba
(Ed), The Paradigm Dialog, Newbury Park, L.A, Sage,: 139-157.
Subramaniam, C. dan Shaw, M. J. (2004). The Effects of Process Characteristics on

The Value of B2B E-Procurement, Information Technology and
Management, 5(102): 161.
Subramaniam, C., William Q. dan Micheal J.S. (2003). Impact of B2B E-

Procurement Systems-A Summary Report, CITeBM and IDM, University
of IIIinois at Urbana.
Spears, R. dan Lea, M. (1994). Panacea or Panopticon? The Hidden Power in

Computer-Mediated Communication, Communication Research, 21: 427-
459.
Stake, R.E. (1986). Quieting reform: Social Science and Social action in an
Urbana Youth Proram, Urbana University of Illinois Press.
Stein, A. dan Hawking, P. (2002). e-Procurement Practices: An Australian

Survey 2002. S. ERP Research group. Australia, Victoria University.
Steinfield, C. (1992). Communication Commentary, Computer-Mediated

Communication in Organizational Settings: Emerging Conceptual
Frameworks and Directions for Research, Management Communication
Quarterly, 5: 348-365.
Subramaniam, C. dan Shaw, M. J. (2002). A Study of the Value and Impact of

B2B E-Commerce: The Case of Web-Based Procurement. International
Journal of Electronic Commerce 6(4): 19-40.
Syed, A. I. (1998). “Kaedah Penyelidikan Komunikasi dan Sains Sosial”, Kuala

Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka.
Timmers, P. (2000). Electronic Commerce: Strategies and Models for Business

To Business Trading, New York, Wiley and Sons.
Teo, J. H. (2001). 25% of Malaysian to have Internet Access,

http://www.phische.com/ideas/articles/articel_weblog_20010918.htm ,
Tarikh Pencarian : 26 Jun 2006.
Teo, T. S. H. (2001). Demographic and Motivation Variables Associated with

Internet Usage Activities, Electronic Networking Applications and Policy,
11(4), pp:125-137.
United Nations (2004). E-Commerce and Development Report, United Nations

Conference on Trade and Development, New York and Geneva.
180
Utusan Malaysia, (2006). Daftar atau Hilag Peluang –Azizan,

http://home.eperolehan.com.my/pressclips/2006113c.htm , 12 Januari 2006,
Tarikh Pencarian : 27 Jun 2006
Vaidya, K., Callender, G., Sajeev, A.S.M. dan Gao, J. (2004). Towards a Model for
Measuring the Performance of E-Procurement Initiatives in the Australian
Public Sector: A Balance Scorecard Approach. Australian Electronic
Governence Conference, University of Melbourne.
Van Weele, A. J. (2000). Purchasing Management: Analysis, Planning and

Practice. London, Chapman & Hall.
Wan Khairuzzaman, W.I. (2003). The Impact of The New Technology of Process
Control on Workers: A Case Study of A Malaysian Petrochemical Plant,
Thesis PhD, Derbyshire Business School, University of Derby.
Watson, R.T., Berthon, P., Pitt, L.F. dan Zinkhan, G.M. (2000). E-Commerce
Impresa. Milan, McGraw-Hill.
Webster, F. E. dan Wind, Y. (1996). A General Model for Understanding

Organizational Buying Behaviour, Marketing Management, 4(4): 52-57.
Weil, M. (2000). Buying into e-Procurement. Manufacturing Systems

18(5): 47-52.
Welber, R. dan Kollmann, T. (1998). Competitive Advanteges in Virtual

Markets-Perspective of Infomation based Marketing in Cyberspace,
European Journal of Marketing,32(7/8): 603-15.
Williamson, O.E. (1975). Markets and Hierarchies: Analysis and Anti-Trust

Implications: A Study in the Economic of Internal Organization. New York,
Free Press.
Williamson, O.E. (1979). “Transaction cost economics: The Governance of

Contractual Relations”. Journal of Law and Economics, 22(2): 233-261.
Work Study (2003). “Electronic Procurement-Momentum Needed”, Emerald

Group Publishing Limited: 52(1).
Yin, R. K. (1994). Case Study Research: Design and Method (Applied Social
Research Methods Series Volume 5), Second Edition, Thousand
Oaks, CA, Sage Publications.
Yin, R.K. (2002). Case Study Research, Design and Methods, 3rd ed. Newbury
Park, Sage Publications.
Yuserrie, Z., Ramayah, T., dan Ung C. Y. (2000). A Study on Factors Driving
Electronic Commerce Initiative and Organization Readiness. International
Conference on Electronic Commerce, Emerging Trend in E-Commerce,
Kuala Lumpur, Malaysia.
181
Zenz, G. dan Thompson, G.H. (1994). Purchasing and the Management of

Materials. 7th ed, New York ,Wiley.
Zikmund, W.G. (1997). Business Research Method, 5th ed, The Dryden Press.
182
Senarai Lampiran
Lampiran A
Proposal untuk menjalankan kajian kes
Lampiran B
Senarai responden
Lampiran C
Kebenaran menggunakan soal selidik
Lampiran D
Garis panduan mengendalikan temubual
Lampiran E
Soalan soal selidik dan soalan temubual
Lampiran F
Pink form
Lampiran G
Borang SBB 19B
Lampiran H
Borang pendaftaran vendor/pembekal
Lampiran I
Borang pemarkahan pembekal
Lampiran J
Surat setuju terima

Contoh Nota 2 Ict

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Contoh Nota 2 Ict

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

AMALAN DAN PRESTASI DALAM PEROLEHAN ELEKTRONIK

NORHIDAYAH BINTI MOHAMAD

Tesis ini dikemukakan

Fakulti Pengurusan dan Pembangunan Sumber Manusia

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS

JUDUL : AMALAN DAN PRESTASI DALAM

SESI PENGAJIAN: 2006/2007

Saya NORHIDAYAH BINTI MOHAMAD ___________

mengaku membenarkan tesis (PSM/Sarjana/Doktor Falsafah)* ini disimpan di Perpustakaan

1. Tesis adalah hak milik Universiti Teknologi Malaysia.

(Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau

TERHAD (Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan

Tarikh: Tarikh: _________________________

CATATAN: * Potong yang tidak berkenaan.

Ayahanda, dan bonda yang dikasihi,

Kekandaku dan adindaku yang disayangi,

Tunang yang dicintai,

Sekalung ucapan terima kasih atas segala-galanya

Terima kasih juga diucapkan kepada Pengurus Perolehan Telekom Research

Amalan dan prestasi dalam perolehan elektronik atau e-Perolehan adalah

The practice and performance in electronic procurement (e-Procurement) is

BAB PERKARA MUKA SURAT

1.10.3 Perolehan Elektronik (e-Perolehan) 14

2.7.1.5 E-MRO dan Enterprise Resourse Planning ERP

4 ANALISIS DAN PENEMUAN

4.6.5 Penggunaan e-Perolehan 123

5 KESIMPULAN DAN CADANGAN

5.0 Pengenalan 151

NO. JADUAL TAJUK MUKA SURAT

2.1 Faktor-faktor pelaksanaan e-Perolehan 54

2.2 Faedah e-Perolehan 58

3.1 Perhubungan reka bentuk kajian dengan objektif

3.2 Instrumen kajian 80

3.3 Taburan soalan penggunaan e-Perolehan 81

3.4 Taburan soalan faedah e-Perolehan 81

3.5 Pemarkatan skala likert 83

3.6 Bahagian soalan temubual 84

4.1 Jumlah perbelanjaan perolehan TMR&D 92

4.2 Aliran pembelian terus 108

4.3 Aliran pembelian sebut harga 108

4.4 Analisis kebolehpercayaan instrumen

4.5 Analisis faktor dan nilai eigen bagi amalan

4.6 Analisis faktor dan nilai eigen bagi faedah

4.7 Demografi Responden 119

4.8 Tahap amalan e-Perolehan TMR&D 125

4.9 Tahap prestasi e-Perolehan TMR&D 126

4.10 Nilai signifikan amalan e-Perolehan 128

4.11 Nilai signifikan faedah e-Perolehan

4.12 Analisis regresi antara amalan e-Perolehan

4.13 Analisis Regresi antara amalan e-Perolehan

4.14 Analisis Regresi antara amalan e-Perolehan

4.15 Faedah-faedah e-Perolehan kepada TMR&D 132

4.16 Penjimatan tahunan 2003 dan 2004 unit

4.17 Perbezaan perolehan tradisional 144

4.18 Min keseluruhan bagi halangan sistem e-Perolehan 147

4.19 Ringkasan keputusan hipotesis 148

NO. RAJAH TAJUK MUKA SURAT

1.1 Kerangka kerja penyelidikan oleh 9

1.2 Kerangka kerja kajian 10

2.1 Aplikasi IT dalam e-Perolehan 22

2.2 Sebelas model perniagaan e-Dagang 28

2.3 Rantaian jualan secara tradisional 31

2.4 Rantaian jualan secara langsung 31