Penebangan Hutan dan

Kepupusan Spesies di Malaysia

Nama : Farid bin Aspar
No. Matrik : IES 080013
Pengenalan
 Malaysia mempunyai liputan hutan sebanyak 59% (19.42
juta hektar) daripada keluasan tanah yang ada iaitu 32.83
juta hektar.

 45% (5.88 juta hektar) di Semenanjung Malaysia,

 59% (4.30 juta hektar) di Sabah,

 69% (9.24 juta hektar) di Sarawak.

 Kawasan yang dilitupi tumbuhan akan meningkat lebih 76%

(25.90 juta hektar) sekiranya tanaman seperti getah, kelapa
sawit, koko dan kelapa diambil kira.
Penebangan Hutan di Malaysia
 Penebangan hutan dapat didefinisikan
sebagai pengurangan kawasan yang diliputi
hutan asal dalam jangka masa panjang (Ooi,
1993).

 FAO pula mendefinisikan ianya sebagai

pembersihan kawasan hutan secara
menyeluruh daripada pertumbuhan pokok
dan digantikan dengan sesuatu yang lain di
atas kawasan tersebut.
Penebangan Hutan di Malaysia
 Di Malaysia, aktiviti penebangan hutan boleh
dibahagikan kepada dua era iaitu :-

- Di zaman penjajahan.

- Selepas penjajahan.
Penebangan Hutan di Malaysia
 Di Era Penjajahan

 Hutan ditebang kerana wujudnya kekayaan bahan

mineral yang bernilai seperti emas dan bijih timah.

 Contoh kawasan perlombongan di Lembah Kinta.

 Menyebabkan hutan ditebang bagi membolehkan

bahan mentah tersebut dibawa keluar daripada
kawasan tersebut.
Penebangan Hutan di Malaysia
 Selepas Era Penjajahan

 Hutan ditebang untuk membangunkan kawasan-

kawasan tertentu yang bertujuan untuk pentadbiran,
penempatan dan pertanian.

 Pembukaan tanah juga dibuat oleh FELDA untuk

membuka ladang-ladang pertanian untuk
mendapatkan sumber makanan.

 Pembalakkan dijalankan secara aktif untuk

mendapatkan sumber perkayuan dan pendapatan.
Penebangan Hutan di Malaysia
 Pada tahun 1984, Pahang adalah negeri
pertama di Semenanjung Malaysia yang
mempunyai keluasan hutan yang terluas iaitu
sebanyak 2 200.77 hektar.
 Perak menduduki negeri kedua mempunyai

keluasan hutan yang terluas iaitu sebanyak

1 077.049 hektar.
 Manakala Kelantan negeri ketiga dengan

keluasan 908.117 hektar.

Penebangan Hutan di Malaysia
 Data untuk tahun 2007, jumlah Hutan Simpanan
Kekal di Malaysia telah berlaku sedikit perubahan
ekoran daripada undang-undang dan tindakan
yang telah diambil pihak kerajaan.

 Jumlah keluasan keseluruhan hutan ialah

sebanyak 19.663 juta hektar.
 Keluasan hutan simpan 4.301 juta hektar.
 4.696 juta hektar di Semenanjung Malaysia,
 3.605 juta hektar di Sabah,
 6.000 juta hektar di Sarawak.
 Nilai Eksport Kayu dan Produk Kayu
Malaysia bebanding negara-negara lain
pada tahun 2004.
Negara Nilai Eksport (USD,
bilion)
Malaysia 3.53
Kanada 29.40
Jerman 15.91
Amerika Syarikat 15.69
Finland 13.54
Sweden 12.9
Austria 6.21
China 5.20
Sumber : Pertubuhan Makanan Sedunia (FAO), 2004
 Penebangan Hutan di Semenanjung
Malaysia
 Aktiviti penebangan hutan adalah dibawah kuasa
negeri-negeri yang mentadbir.

 Oleh yang demikian, kawalan juga dilakukan oleh

negeri-negeri. Oleh itu banyak kawasan-kawasan
hutan telah direzabkan sebagai kawasan hutan
simpan agar ianya dapat dipelihara.

 Walaubagaimanapun, negeri-negeri yang

mempunyai kawasan hutan yang luas mengeluarkan
hasilnya untuk menambah pendapatan.
Penebangan Hutan di Semenanjung
Malaysia
 Terdapat juga kawasan-kawasan hutan yang
dilakukan penebangan hutan untuk membuka
ladang-ladang bagi menjalankan aktiviti
penanaman kelapa sawit, getah dan koko.
Seperti yang dilakukan oleh FELDA dan
FELCRA bagi membantu peneroka.

 Aktiviti ini juga perlu juga dipantau agar tidak

menyebabkan kerosakkan kepada kawasan
hutan yang terlibat.
 Penebangan Hutan di Semenanjung
Malaysia
 Di Pahang, Syarikat Konsesi Rimbaka Forestry
Corporation menguruskan Hutan Simpan Pekan
dan Nenasi untuk mengkomersialkan produk
perkayuan.

 Dijalankan mengikut standart yang telah

ditetapkan bagi mengurangkan kerosakkan hutan.

 Menggunakan teknik yang dapat mengurangkan

kerosakkan ketika pembalakkan. Apabila pekerja-
pekerja yang terlibat juga adalah yang terlatih.
 Penebangan Hutan di Semenanjung
Malaysia
 Di Perak, Syarikat konsesi Perak ITC juga
menjalankan pembalakkan yang bertujuan untuk
mendapatkan hasil perkayuan yang mampan.

 Hutan Simpan Temenggor dibangunkan industri

perkayuan mampan di Perak.

 Aktiviti ini akan memastikan bahawa hutan

tersebut dapat dipelihara daripada kemusnahan
dengan menjalankan beberapa pengurusan yang
dapat mengawal aktiviti pembalakkan.
Penebangan Hutan di Semenanjung
Malaysia
 Perak ITC menguruskan hutan tersebut
secara pembalakkan berkala hampir 30
tahun.

 Pengeluaran hasil kayu utama di

Semenanjung Malaysia adalah kayu balak,
kayu gergaji, papan lapis, venir dan kayu
kumai. Industri berasas kayu meliputi kilang
papan, kilang papan lapis/venir, kilang kayu
kumai dan lain-lain.
 Perangkaan Utama Perhutanan dan
Pembalakan, 2000-2006, Semenanjung
Malaysia.
Tahun Keluasan Hutan (‘000) Pengeluaran Kayu Balak
Hektar (‘000) Meter Padu
2000 5 978 5 072
2001 5 924 4 155
2002 5 893 4 358
2003 5 880 4 419
2004 5 867 4 573
2005 5 888 4 406
2006 5 899 4 623
SUMBER : Jabatan Perangkaan Malaysia
Penebangan Hutan di Sarawak
 Salah satu kawasan yang telah berlaku pembalakkan
di Sarawak ialah di Daerah Baram.

 Keluasannya 169 440 hektar.

 Hutan ini telah dijadikan sebagai hutan yang

mengeluarkan hasil dan telah menyebabkan
kerosakkan akibat daripada aktiviti penanaman yang
dilakukann oleh orang Penan.
Penebangan Hutan di Sarawak
 Walaubagaimanapun, ianya telah dimasukkan di dalam projek
pembangunan mampan yang akan mengikut kesemua ‘standard’
yang dapat memelihara alam sekitar.

 Sawarak juga telah menjadi salah satu negeri di Malaysia yang

menghasilkan banyak kayu balak seperti kayu keras untuk dieksort
ke luar negara.

 Di Sarawak juga, Kuota pengeluaran balak adalah berdasarkan kadar

pengeluaran lestari seperti yang
 disyorkan oleh pihak International Tropical Timber Organization
(ITTO) untuk hutan simpan kekal.
 PERANGKAAN UTAMA PERHUTANAN DAN
PEMBALAKAN, 2000 - 2006, SARAWAK
Tahun Keluasan Hutan (‘000) Pengeluaran Kayu Balak
Hektar (‘000) Meter Padu
2000 8291 14274
2001 8115 12179
2002 8106 11855
2003 8100 12153
2004 8091 12051
2005 8065 12036
2006 8063 11868
SUMBER : Jabatan Perangkaan Malaysia
Penebangan Hutan di Sabah
 Sabah merupakan sebuah negeri penyumbang
kepada sumber perkayuan dan perhutanan Negara.

 Aktif mengeluarkan hasil hutan pada tahun 1970

sehingga 1990.

 Dianggar 4 kali lebih daripada had yang

dibenarkan.
Penebangan Hutan di Sabah
 Kajian yang telah dijalankan menunjukkan :-

 Pengambilan hasil hutan telah melebihi had

kapasiti hutann tersebut.

 Pengambilan hasil hutan secara berkala

menyebabkan hutan tidak dapat kembali kepada
keadaan asal.

 Kerosakkan yang berlebihan kepada hutan akibat

pembalakkan yang tidak efisyen.
Penebangan Hutan di Sabah
 Pengeluaran kayu balak di Sabah meliputi
pengeluaran hutan asli dan kayu tanaman.

 Industri berasaskan kayu di Sabah meliputi

kilang papan, kilang papan lapis, kilang kayu
kumai, kilang perabot, kilang papan blok,
kilang papan serpai, kilang papan gentian
sederhana padat dan kilang papan serpih.
 PERANGKAAN UTAMA PERHUTANAN DAN
PEMBALAKAN, 2000 - 2006, SABAH
Tahun Keluasan Hutan (‘000) Pengeluaran Kayu Balak
Hektar (‘000) Meter Padu
2000 4425 3727
2001 4420 2588
2002 4412 4436
2003 4400 4959
2004 4380 5415
2005 4360 5958
2006 4340 5253
SUMBER : Jabatan Perangkaan Malaysia
Kepupusan Spesies di Malaysia
 Penebangan hutan di Malaysia juga telah menyebabkan
beberapa spesies hidupan telah diancam kepupusan.

 Dari segi penebangan hutan, beberapa spesies kayu

khususnya telah diancam kepupusan akibat aktiviti ini.

 Oleh yang demikian, beberapa jenis spesies kayu telah

diwartakan sebagai spesies terancam di Malaysia.
Kepupusan Spesies di Malaysia
 Di Malaysia, antara kategori tersebut ialah:-

 Telah diwartakan terancam.

 Sedang dicadangkan untuk diwartakan

sebagai terancam.
 Spesies kayu di Malaysia yang diwartakan
sebagai terancam oleh CITES
Famili Spesies Catatan
Anacardiaceae Mangifera macrocarpa
Apocynaceae Dyera polyphylla
Bombacaceae Neesia altissima
Bombacaceae Neesia malayana
Burseraceae Canarium pseudosumatranum
Crypteroniaceae Dactylocladus stenoctachys Prioriti Spesies
Dipterocarpaceae Anisoptera costata (Mersawa)
Dipterocarpaceae Neobalanocarpus heimii (Cengal) Prioriti Spesies
Dipterocarpaceae Shorea albida Prioriti Spesies
Dipterocarpaceae Shorea curtisii
Dipterocarpaceae Shorea rugosa
 Spesies kayu di Malaysia yang diwartakan
sebagai terancam oleh CITES
Famili Spesies Catatan
Icacinaceae Cantleya corniculata
Lauraceae Eusideroxylon zwageri Prioriti Spesies
Leguminosae Cynometra elmeri
Leguminosae Cynometra inaequifolia
Leguminosae Cynometra malaccensis
Leguminosae Dalbergia oliveri Prioriti Genus
Leguminosae Dialium cochinchinense
Leguminosae Intsia bijuga
Leguminosae Koompassia excelsa (Tualang) Prioriti Spesies
Leguminosae Koompassia malaccensis (Kempas)
SUMBER : Laporan Bengkel UNEP-WCMC 2008
Spesies yang dicadangkan Malaysia untuk
diberikan prioriti sebagai terancam.

Famili Spesies Huraian

Lauraceae Potoxylon melagangai Spesies yang
endemik di Borneo.
Sukar untuk ditemui.
Leguminosae Intsia palembanica Sukar untuk ditemui.

SUMBER : Laporan Bengkel UNEP-WCMC 2008

Kepupusan Spesies di Malaysia
 Dactylocladus stenostachys biasa ditemui di
Sabah dan Sarawak. Di Sarawak telah menjadi
kayu utama dalam perdagangan sejak 1950.

 Populasinya menunjukkan penurunan

mendadak. Data menunjukkan penurunan
dari 235,500 meter padu pada 1995 kepada
10,000 meter padu pada 2006.
Kepupusan Spesies di Malaysia
 Ianya diwartakan sebagai spesies yang prioriti
untuk diberikan perlindungan. Oleh itu
beberapa tindakan diambil untuk terpelihara.

 Antaranya ialah memastikan bilangan

populasi dan taburan yang masih ada,
membuat pemetaan taburan, mewartakannya
sebagai kawalan antarabangsa.
Kepupusan Spesies di Malaysia
 Balanocarpus heimii (Cengal) adalah spesies yang
lambat pertumbuhannya dan menghasilkan kayu
yang baik. Dan dijadikan sebagai spesies yang prioriti
untuk dilindungi.

 Didapati harganya mencecah RM800/Meter padu.

Tindakan untuk memeliharanya sama seperti
Dactylocladus stenostachys .

 Manakala bagi prioriti untuk genus bagi Dalbergia

oliveri adalah spesies yang dikaji kewujudan
taburannya di Malaysia.
 Penutup
 Penebangan hutan di Malaysia perlulah
dipantau aktivitinya. Suatu pengurusan yang
mantap amatlah diperlukan bagi memastikan
hutan di Malaysia dapat mengekalkan
kehijauannya. Manakala spesies yang
didapati kian terancam juga perlulah
dipastikan agar terpelihara daripada terus
pupus. Pemeliharaan hutan sebenarnya telah
merangkumi pemeliharaan spesies yang
terdapat di dalamnya.
Rujukan
 Ooi, Jin Bee (1993), Tropical Deforestation : The Tyranny Of
Time. Singapore University Press. Kent Ridge, Singapore.
 Samsudin, Abibullah (1994), Industri Balak Di Semenanjung
Malaysia : Satu Kajian Kes di Perak. Dewan Bahasa dan Pustaka.
Kuala Lumpur.
 Tay, John. Chong, Kan Yaw (2005), Asia-Pacific Forestry
Commission, In Search Of Excellence : Exemplary forest
management in Asia and the Pacific, Deramakot Forest
Reserve : The Future is Now. FAO. Bangkok, Thailand.
 Majlis Perkayuan Malaysia (MTC), (2007), Pengurusan Hutan
Mampan Mac 2007. Majlis Perkayuan Malaysia, Kuala Lumpur.
 Gillett. Harriet & Sinovas, Pablo (ed. )(2008), Strategies For The
Sustainable Use and Management Of Timber Tree Species
Subject To International Trade : South East Asia. UNEP-WCMC,