Dosen Pembimbing : Prof. Dr. Ahmad Fauzan, M.Sc, M.

Pd

By : Yuli
51549 / 2009
Pend.Matematika
MENU
STANDAR
KOMPETENSI
KOMPETENSI
DASAR

INDIKATOR

PETUNJUK
BELAJAR
MATERI

DISKUSI
KELOMPOK

EVALUASI
Standar Kompetensi

Menentukan kedudukan,
jarak dan besar sudut
yang melibatkan titik,
garis dan bidang dalam
ruang dimensi tiga

previous
Kompetensi Dasar

Menentukan kedudukan
titik, garis dan bidang
dalam ruang dimensi
tiga

previous
 Indikator

1.Menentukan kedudukan titik

pada bangun ruang kubus.
2.Menentukan kedudukan
garis pada bangun ruang
kubus.
3.Menentukan kedudukan
bidang pada bangun ruang
kubus
previous
 Petunjuk Belajar
1.Pelajari materi yang ibu berikan dengan
baik terlebih dahulu. (30 menit)
2.Ananda membahas contoh–contoh soal
secara bersamaan. (20 menit)
3.Bentuklah kelompok yang terdiri dari
4 orang. (5 menit)
4.Lakukan diskusi kelompok. Hasil diskusi
dibuat pada selembar kertas. (20 menit)
5.Kumpulkan hasil diskusi pada ketua
kelas. (5 menit)
5.Cocokkan dengan jawaban ibu yang
sajikan. (10 menit)

previous
KUBUS
H G
1.Unsur–unsur
E F 2.Kedudukan titik
3.Kedudukan garis
D C 4.Kedudukan bidang

A B
previous
Kubus ABCD.EFGH
A.Unsur–unsur
H G

1.Rusuk
E F 2.Bidang / Sisi
3.Titik sudut
D C

A B
Kubus ABCD.EFGH
1.Rusuk
H G

E F

D C

A B
Rusuk ada ….. buah, yaitu ….. hasil
Coba ananda isi dulu.
Rusuk ada 12 buah, yaitu :
AB AD EF
BC BE FG
CD CG GH
AD DH EH
2.Bidang sisi
H G H G

E F E F

D C D C

A B A B
Bidang sisi ada ….. buah, yaitu …..
Coba ananda isi dulu. hasil
Bidang sisi ada 6 buah, yaitu :
ABCD
EFGH
ADHE
BCGF
ABFE
CDHG
3.Titik Sudut
H G

E F

D C

A B
Titik sudut ada ….. buah, yaitu ….. hasil
Coba ananda isi dulu.
Titik Sudut ada 8 buah, yaitu :
A E
B F
C G
D H
B.Kedudukan titik
1.Kedudukan titik terhadap garis
2.Kedudukan titik terhadap bidang
3.Contoh soal

previous
1.Kedudukan titik terhadap garis
a.Titik terletak pada garis
g
A

b.Titik terletak di luar garis

B g
previous
2.Kedudukan titik terhadap bidang
a.Titik terletak pada bidang
A Titik A terletak pada
bidang 

b.Titik terletak di luar garis
B
Titik B terletak di luar
bidang 
 previous
B.Kedudukan garis
1.Kedudukan garis terhadap garis lain
2.Kedudukan garis terhadap bidang
3.Contoh soal

previous
1.Kedudukan garis terhadap garis lain
a. Sejajar
Dinotasikan dengan : //
Ciri–cirinya : a.Terletak pada sebuah bidang
b.Tidak pernah berpotongan
k
g
Garis g // garis h
h
Garis k // garis l
l
b. Berpotongan
Berpotongan tegak lurus dinotasikan dengan : 
Ciri–cirinya : a.Terletak pada sebuah bidang
b.Mempunyai sebuah titik
persekutuan
g Garis g berpotongan
A dengan garis h.
h
Titik persekutuan : A

c. Bersilangan
Ciri–cirinya : a.Tidak terletak pada bidang yang
sama
b.Tidak sejajar
h
c.Tidak berpotongan

Garis g bersilangan
g dengan garis h.

 previous
2.Kedudukan garis terhadap bidang
a. Garis terletak pada bidang
Ciri–cirinya : minimal mempunyai 2 titik
persekutuan

Garis g dan garis h

h g terletak pada bidang
B 
A

b. Garis sejajar bidang
Ciri–cirinya : garis tidak mempunyai titik
persekutuan dengan bidang
g


Garis g dan garis h
h terletak pada bidang
c. Garis memotong atau menembus bidang
Ciri–cirinya : mempunyai sebuah titik
persekutuan
Garis g memotong bidang  di titik A
g
h
A

Garis h memotong bidang di titik B

previous
C.Kedudukan bidang
1.Kedudukan bidang terhadap bidang lain

2.Contoh soal

previous
1.Kedudukan bidang terhadap bidang lain
a. 2 bidang berimpit
Ciri–cirinya : setiap titik yang terletak di bidang
 juga terletak di bidang 
A
B
 A 
B 

b. 2 bidang sejajar
Ciri–cirinya : tidak mempunyai titik persekutuan
c. 2 bidang berpotongan
Ciri–cirinya : mempunyai 1 garis persekutuan

Garis persekutuan antara

previous
kedua bidang : garis AB
Contoh soal :
H G
Perhatikan bangun kubus
ABCD.EFGH di samping.
Tentukan titik sudut kubus
E F yang terletak :
a.pada rusuk AB
b.pada rusuk GH
D C c.di luar rusuk DH
d.di luar rusuk BF
e.pada bidang alas
A B f.di luar bidang BCGF
Jawab
H G

a. Pada rusuk AB :
E F Titik sudut A
Titik sudut B

D C

A B
 H G
b. Pada rusuk GH :
Titik sudut G
E F
Titik sudut H

D C

A B
 H G
c. Di luar rusuk DH :
Titik sudut A
E F Titik sudut B
Titik sudut C
Titik sudut E
D C Titik sudut F
Titik sudut G

A B
 H G
d. Pada bidang alas :
Titik sudut A
E F Titik sudut B
Titik sudut C
Titik sudut D
D C

A B
 H G
e. Di luar rusuk BF :
Titik sudut A
E F Titik sudut C
Titik sudut D
Titik sudut E
D C Titik sudut G
Titik sudut H

A B
 H G
f. Di luar bidang BCGF :
Titik sudut A
E F Titik sudut D
Titik sudut E
Titik sudut H
D C

A B previous
Contoh soal :
Perhatikan bangun kubus
H G ABCD.EFGH di samping.
Tentukan rusuk kubus yang :
a.sejajar dengan rusuk AB
E F b.berpotongan dengan
rusuk BF
c.bersilangan dengan
rusuk DH
D C d.terletak pada bidang ADHE
e.sejajar dengan bidang BCGF
f.berpotongan dengan bidang
A B EFGH
Jawab
H G
a.sejajar dengan rusuk AB :
rusuk CD
E F rusuk EF
rusuk GH

D C

A B
 H G
b.berpotongan dengan
rusuk BF :
E F rusuk AB
rusuk BC
rusuk EF
rusuk FG
D C

A B
 H G
c.bersilangan dengan
rusuk DH :
E F rusuk AB
rusuk BC
rusuk EF
rusuk FG
D C

A B
 H G
d.terletak pada bidang
ADHE :
E F rusuk AD
rusuk DH
rusuk EH
rusuk AE
D C

A B
 H G
e.sejajar dengan bidang
BCGF :
E F rusuk AD
rusuk DH
rusuk EH
rusuk AE
D C

A B
 H G
f.berpotongan dengan
bidang EFGH :
E F rusuk AE
rusuk BF
rusuk CG
rusuk DH
D C

A B
previous
Contoh soal :
H G
Perhatikan bangun kubus
ABCD.EFGH di samping.
Tentukan bidang kubus yang :
E F a.sejajar dengan bidang ABCD
b.berpotongan dengan bidang
EFGH
D C

A B
Jawab
H G
a.sejajar dengan bidang
ABCD :
E F bidang EFGH

D C

A B
 H G
a.berpotongan dengan
bidang EFGH :
E F bidang ADHE
bidang BCGF
bidang ABFE
bidang CDHG
D C

A B
previous
Diskusi Kelompok
1. H G
Perhatikan bangun kubus
ABCD.EFGH di samping.
Tentukan titik sudut kubus
E F yang terletak :
a.pada rusuk BF
b.di luar rusuk EH
D C d.pada bidang CDHG
e.di luar bidang ABCD
A B
next
2.
Perhatikan bangun kubus
H G ABCD.EFGH di samping.
Tentukan rusuk kubus yang :
a.sejajar dengan rusuk AD
E F b.berpotongan dengan
rusuk CD
c.bersilangan dengan
rusuk AB
D C d.terletak pada bidang CDHG
e.sejajar dengan bidang ABFE
f.berpotongan dengan bidang
A B ADHE

next
3.
H G
Perhatikan bangun kubus
ABCD.EFGH di samping.
Tentukan bidang kubus yang :
E F a.sejajar dengan bidang CDHG
b.berpotongan dengan bidang
BCGF
D C

A B
previous
Kunci Jawaban :
1. H G
a.pada rusuk BF :
B, F
b.di luar rusuk EH :
E F A, B, C, D, F, G
d.pada bidang CDHG :
C, D, G, H
D C e.di luar bidang ABCD :
E, F, G, H
A B
2.
a.sejajar dengan rusuk AD :
H G BC, FG, EH
b.berpotongan dengan rusuk CD :
AD, BC, CG, DH
c.bersilangan dengan rusuk AB :
E F CG, DH, EH, FG
d.terletak pada bidang CDHG :
CD, DH, GH, CG
e.sejajar dengan bidang ABFE :
D C CD, DH, GH, CG
f.berpotongan dengan bidang
ADHE :
A B AB, CD, EF,GH
3.
H G
a.sejajar dengan bidang CDHG :
ABFE
b.berpotongan dengan bidang
E F BCGF :
ABCD, EFGH, ABFE, CDHG

D C

A B