CIRI-CIRI TATABAHASA TRANSFORMASI GENERATIF DARI SEGI ASPEK DAN

STRUKTUR, DAN HUBUNGANNYA DENGAN PERKEMBANGAN TATABAHASA

BAHASA MELAYU.

PENGASAS: AVRAM NOAH CHOMKSY

Avram Noah Chomsky (1928- ), ialah seorang ahli linguistik, pendidik, aktivis politik
dan penulis Amerika Syarikat yang profilik. Beliau telah dilahir dan dibesarkan di
Philadelphian, Pennsylvania. Chomsky mendapat pendidikan di Universiti
Pennsylvania di mana beliau menamatkan mengajian ijazah pertamanya pada tahun
1945, pengajian sarjana pada tahun 1955 di bawah didikan Zellig Harriss seorang
ahli bahasa Amerika Syarikat yang tersohor, di universiti tersebut. Dari tahun 1951
sehingga tahun 1955 ketika masih lagi menjadi mahasiswa, Chomsky telah pun
menjadi ‘junior fellow’ di Universiti Harvard. Beliau kemudiannya menjadi pensyarah
bahasa Perancis dan bahasa Jerman di Massachusetts Institute of Technology (MIT)
dalam tahun 1955, dan seterusnya menjadi Profesor dalam bidang bahasa asing
dan linguistik dalam tahun 1976 di MIT (Gale Encyclopedia of Psychology 2001).

Chomsky telah mencipta dan memperkenalkan satu bidang linguistik baharu

yang diberi nama tatabahasa generatif berdasarkan teori yang beliau usahakan
sepanjang tahun 1950an. Beliau telah menerbitkan teori yang dipanggil tatabahasa
transformasi generatif tersebut dalam bukunya yang bertajuk Syntactic Structures
(1975) dan Aspects of the Theory of Syntax (1965).

CIRI-CIRI TATABAHASA TRANSFORMASI GENERATIF

Sistem tatabahasa transformasi yang diasaskan oleh Chomsky ini walaupun

merupakan lanjutan daripada apa yang telah dibangunkan bersama Harris, namun
terdapat perbezaan pendapat dengan apa yang telah dikemukakan oleh Harris.
Ternyata sistem tatabahasa berdasarkan Chomsky ini telah menarik perhatian ramai
dan telah menerima kesinambungan berterusan yang ekstensif. Chomsky
seterusnya menyatakan bahawa teorinya dapat memperlihatkan ciri-ciri universal
dalam mengkaji semua bahasa manusia. Menurut beliau semua bahasa yang
digunakan oleh manusia adalah berasaskan peraturan yang sama.

Teori transformasi generatif menyatakan bahawa ayat-ayat dalam sesuatu

bahasa tidak terhad bilangannya. Walaupun tidak terhad, ayat-ayat ini terbina atas
peraturan-peraturan pembentukan ayat yang terbatas bilangannya. Pembinaan ayat
daripada struktur-struktur asas dikenal sebagai ayat inti yang dapat melalui proses
transformasi. Ayat ini terdiri daripada subjek dan predikat yang tidak diwarnai oleh
sebarang suasana seperti pertanyaan, suruhan dan sebagainya.

Dalam tatabahasa transformasi generatif penentuan sama ada sesuatu ayat

itu gramatis atau tidak boleh dikaitkan dengan persepsi intuisi seseorang penutur
terhadap sesuatu yang disebut struktur dalaman, iaitu struktur yang sifatnya amat
dasar dan menjadi asas kepada pembentukan atau penerbitan ayat-ayat lain yang
lebih kompleks. Persepsi yang dimaksudkan ini memungkinkan seseorang penutur
mengenali sesuatu ayat yang mempunyai persamaan makna dengan suatu ayat
yang lain, atau dengan kata lain, ia dapat mengenal pasti ayat-ayat yang
berparafrasa.

Oleh yang demikian, tatabahasa transformasi generatif melihat ayat sebagai

mengandungi dua peringkat. Pertama, peringkat struktur dalaman, iaitu struktur yang
biasanya mengandungi bentuk ayat dasar atau ayat inti yang diperlukan untuk
membentuk asas makna ayat, atau dengan kata lain membentuk semantik ayat.
Kedua, peringkat struktur permukaan, iaitu struktur ayat yang biasanya telah
mengalami perubahan daripada struktur dalamannya, dan merupakan bentuk ayat
yang akan sebenarnya diucapkan oleh si penutur, dan yang diperlukan untuk
ditafsirkan oleh bahagian bunyi bahasa yang dinamai komponen fonologi.

Chomsky berpendapat bahawa manusia memperoleh bahasa daripada dua

komponen, iaitu komponen competence dan performance. Competence merupakan
keupayaan manusia sejak lahir lagi untuk menguasai sejumlah peraturan yang
terkandung di dalam kepala penutur. Performance pula merupakan pewujudan
bahasa itu seperti yang dilihat dalam percakapan dan penulisan. Konsep
competence yang dikemukakan oleh Chomsky ini lebih memberikan penekanan
kepada penutur sebagai individu. Kenyataan yang berbunyi “Competence to mean
knowledge about cognitive and performative” bermakna sejak lahir lagi manusia
telah disediakan dengan peraturan-peraturan pembentukan ayat di dalam otaknya
(Ishak Ramly 1996).

Seperti yang dikatakan dalam Syntactic Structures (1957), terdapat tiga

bahagian atau komponen dalam pembentukan ayat, iaitu komponen struktur frasa,
komponen transformasi dan komponen morfofonemik. Setiap daripada komponen-
komponen ini mengandungi satu set peraturan yang beroperasi terhadap beberapa
‘input’ untuk menghasilkan beberapa ‘output’. Gambaran mengenai struktur frasa
boleh dikaitkan secara sendirinya dengan organisasi dalam sistem yang lebih besar.

RUMUS STRUKTUR FRASA

Rumus struktur frasa menerbitkan ayat-ayat pada peringkat struktur dalaman. Dalam
sistem peraturan yang berikut, S untuk Sentence, NP untuk Noun Phrase, VP untuk
Verb Phrase, Det untuk Determiner, Aux untuk Auxiliary (verb), N untuk Noun dan V
untuk Verb stem.

1) S NP + VP

2) VP Verb + NP

3) NP Det + N

4) Verb Aux + V

5) Det the, a, ...

6) N man, ball, ...

7) Aux will, can, ...

8) V hit, see, ...

Tatabahasa struktur frasa yang ringkas ini menghasilkan ayat tatabahasa yang
berbunyi “The man will hit the ball” , dan ayat ini juga membawa kepada keterangan
berstruktur. Jenis keterangan berstruktur yang diberi oleh tatabahasa struktur frasa,
adalah konstituen analisis struktur ayat itu.

Dalam peraturan-peraturan ini, anak panah boleh diinterpretasikan sebagai

arahan untuk menulis semula apa sahaja simbol yang muncul pada sebelah kiri
anak panah sebagai simbol atau rangkaian simbol yang muncul pada sebelah kanan
anak panah. Sebagai contoh, peraturan (no. 2) menulis semula simbol VP sebagai
rangkaian simbol Verb + NP dan bermaksud Verb + NP. Selain itu, ia bererti binaan
tersebut mungkin mempunyai binaan yang bertindak sebagai binaan konstituen jenis
Verb dan NP (dicantumkan sekali). Peraturan (no.2) boleh dianggap sebagai
mencipta atau dikaitkan dengan rajah pohon dalam Rajah 1.

VP

Verb NP

Rajah 1

Peraturan (1) – (8) tidak berfungsi secara berasingan kerana ia membina satu
sistem yang diintergrasikan. Simbol S (mewakili ayat) adalah direka sebagai simbol
permulaan. Maklumat ini tidak diberi dalam peraturan-peraturan (1)-(8), tetapi ia
boleh dianggap sama ada ia diberi dalam bentuk ayat protokol mengikuti peraturan
berdasarkan tatabahasa ataupun terdapat satu konvensyen universal berdasarkan di
mana S selalu menjadi simbol permulaan. Adalah penting untuk memulakan satu
peraturan yang mempunyai simbol permulaan di sebelah kiri. Oleh itu sebarang
peraturan boleh digunakan dalam sebarang bentuk susunan sehinggalah tiada
peraturan lain boleh digunakan; dalam berbuat begitu, satu susulan boleh dibuat
terhadap satu daripada ayat-ayat yang dihasilkan oleh tatabahasa. Jika peraturan-
peraturan digunakan dalam susunan yang berikut : (1), (2), (3), (3), (4), (5), (5), (6),
(6), (7), (8), kemudian menganggap bahawa ‘the’ dipilih terhadap kedua-dua aplikasi
no. (5), “man” pada satu aplikasi no. (6) dan ‘ball’ dapa aplikasi selain daripada itu,
‘will’ pada aplikasi no. (7) dan ‘hit’ pada aplikasi no. (8), susulan ayat berikut : “The
man will hit the ball” telah pun terbina.

i) S

ii) NP + VP daripada peraturan (1)

iii) NP + Verb + NP daripada peraturan (2)

iv) Det + N + Verb + NP daripada peraturan (3)

v) Det + N + Verb + Det + N daripada peraturan (3)

vi) Det + N + Aux + V + Det + N daripada peraturan (4)

vii) the + N + Aux + V + Det + N daripada peraturan (5)

viii) the + man + Aux + V + Det + N daripada peraturan (5)

ix) the + man + Aux + V + the + N daripada peraturan (6)

x) the + man + Aux + V + the + ball daripada peraturan (6)

xi) the + man + will + V + the + ball daripada peraturan (7)

xii) the + man + will + hit + the + ball daripada peraturan (8)

Kebanyakan derivasi frasa yang terbentuk dalam ayat ini adalah bergantung
pada aras di mana peraturan-peraturan itu digunakan. Satu fakta yang penting
adalah semua derivasi ini mempunyai nilai yang sama dan boleh digambarkan
dalam rajah pohon yang sama; seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.
 S

NP VP

Det N Verb N

the man Aux V Det N

will hit the ball

Rajah 2

Jika dibandingkan dengan sistem peraturan, penggunaan tiap-tiap satu peraturan

menghasilkan atau dikaitkan dengan satu bahagian rajah pohon tersebut. Rajah
pohon atau penanda frasa boleh dianggap sebagai satu keterangan berstruktur ayat
“The man hit the ball”, yang merupakan keterangan struktur konstituen atau struktur
frasa ayat tersebut yang ditentukan oleh peraturan yang menghasilkan ayat tersebut.

Menurut Chomsky adalah penting untuk menginterpretasikan penjanaan

istilah dalam bentuk statik berbanding bentuk dinamik. Pernyataan bahawa
tatabahasa menghasilkan satu ayat yang khusus, bermaksud ayat itu adalah satu
daripada keseluruhan ayat-ayat yang diberi maksud oleh tatabahasa untuk dibentuk
dengan baik daripada segi tatabahasa. Tanggapan generasi pembolehubah. Situasi
tersebut adalah sama dengan tatabahasa generatif. Walaupun sesuatu ayat boleh
dihasilkan daripada beberapa cara dengan membuat satu pilihan pada kedudukan
tatabahasa yang khusus, tatabahasa mestilah dianggap sebagai penggerak ayat
secara statistik atau tidak akan berubah oleh perubahan masa.
RUMUS TRANSFORMASI

Rumus transformasi berfungsi menukarkan pola atau struktur ayat-ayat hingga

membawa kepada struktur permukaan. Telah dinyatakan yang tatabahasa struktur
frasa mengandungi keseluruhan peraturan-peraturan struktur frasa, tatabahasa
transformasi pula memasukkan kedua-dua frasa dan peraturan-peraturan
transformasi dan juga peraturan-peraturan morfofonemik. Peraturan-peraturan
transformasi bergantung kepada penggunaan peraturan-peraturan struktur frasa
yang terdahulu dan mempunyai penanda frasa kepada yang lain. Apa yang
dimaksudkan oleh pernyataan ini boleh dijelaskan terlebih dahulu dengan merujuk
kepada satu tatabahasa transformasi yang sangat ringkas, yang mana huruf-huruf
mewakili konstituen-konstituen sesuatu ayat (dan S adalah merujuk kepada
‘sentence’).

PS rules

(1) S A+B

(2) B C+D

(3) A a+b

(4) C c+e+f

(5) D d+g+h

T rules

(6) A + C + D D+A

Lima peraturan pertama adalah peraturan struktur frasa (peraturan PS) ; peraturan
(6) ialah peraturan transfromasi (peraturan T). ‘Output’ peraturan (1) – (5) adalah
rangkaian terminal a + b + c + e + f + d + g + h, yang telah dikaitkan deskripsi
berbentuk struktur yang ditunjukkan oleh penanda frasa dalam Rajah 3 (kiri).
Peraturan (6) diaplikasikan kepada rangkaian terminal peraturan PS dan penanda
frasa berkaitan. Perkara tersebut memberi kesan kepada pengguguran C (dan
konstituen C) dan turut menyusun A dan D (bersama-sama konstituen A dan D).
Hasilnya ialah rangkaian simbol d + g + h + a + b, bersama dengan penanda frasa
seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3 (kanan).

Penanda frasa yang ditunjukkan dalam Rajah 3 (kiri) boleh digambarkan

sebagai asas yang mendasarinya, dan penanda frasa yang ditunjukkan dalam Rajah
3 (kanan) adalah hasil daripada peraturan (6). Satu daripada prinsip asas peraturan
tatabahasa transformasi adalah transformasi yang menjadi asas penting di sebalik
penukaran penanda penunjuk yang dihasilkan. Berbanding dengan peraturan
struktur frasa, peraturan lebih bersifat heterogeneous dan mungkin boleh
mempunyai lebih daripada satu simbol pada kedudukan sebelah kiri anak panah.
Kepentingan linguistik terhadap pertimbangan-pertimbangan abstrak ini boleh
diterangkan dengan merujuk kepada hubungan antara ayat-ayat aktif dan pasif
dalam bahasa Inggeris.
S S

A D D A

a b C D d g h a b

c e f d g h

(Left) A phrase marker associated with the terminal string of a set of phrase-structure
rules. (Right) The phrase marker resulting from the application to the phrase marker
shown at left of the transformational rule A + C + D D + A (see text).
Rajah 3
TRANSFORMASI PASIF

Peraturan yang dikemukakan oleh Chomsky dalam mengaitkan ayat-ayat aktif dan
pasif (seperti yang diberikan dalam ‘Syntactic Structures’) adalah serupa dengan
peraturan yang dikemukakan oleh Harris. Peraturan yang dikemukakan oleh
Chomsky ialah :

NP₁ - Aux – V - NP₂ NP₂ - Aux + be + en – by + NP₁

Peraturan yang dipanggil transformasi pasif ini, memerlukan dan bergantung kepada
penggunaan satu set peraturan struktur frasa terdahulu. Untuk meringkaskan,
transformasi pasif mungkin boleh dipertimbangkan dalam hubungan dengan set
rangkaian terminal yang dihasilkan oleh peraturan struktur frasa (1) – (8) seperti
yang telah dipaparkan terdahulu. Rangkaian “the + man + will + hit + the + ball
(dengan penanda frasa yang berkaitan, seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2 )
boleh dianggap bukan sebagai ayat sebenar tetapi sebagai struktur yang mendasari
kedua-dua ayat aktif “The man will hit the ball” dan ayat pasif “The ball will be hit by
the man”. Transformasi pasif boleh digunakan dalam keadaan yang mendasari, atau
“input”, rangkaian dapat dianalisis dalam bentuk struktur frasa sebagai NP – Aux – V
– NP (penggunaan tanda yang mewakili nombor subskrip untuk membezakan dua
NPs dalam formulasi peraturan adalah satu bahan tidak formal untuk menunjukkan
operasi penyusunan semula dalam susunan yang lain). Dalam penunjuk frasa pada
Rajah 2 “the” + “man” adalah konstituen NP, “will” adalah konstituen Aux, “hit” adalah
konstituen V dan “the” + “ball” adalah konstituen NP. Keseluruhan rangkaian boleh
dianalisis dalam makna yang lebih tepat, dan transformasi pasif menukarkannya
kepada rangkaian “the + ball + will + be + en + hit + by + the + man”. Peraturan
transformasi yang selanjutnya akan menyusun semula “en + hit” dalam susunan
yang lain untuk menghasilkan “hit + en”, dan satu daripada peraturan morfofonemik
kemudiannya akan menukar “hit + en” kepada “hit” (seperti “ride + en akan
ditukarkan kepada “ridden”, “open + ed” kepada “opened”, dan sebagainya.

Setiap peraturan transformasi mempunyai kesan dalam mengubah bentuk

penanda frasa yang asas kepada penanda frasa yang lain. Keadaan di mana
peraturan-peraturan transformasi hasil daripada struktur konstituen kepada
rangkaian ‘inputnya’ adalah salah satu daripada masalah berbentuk teori yang
utama dalam penggunaan tatabahasa transformasi.

Walaupun contoh yang dipaparkan di atas merupakan contoh yang mudah,

dan hanya satu peraturan transformasi yang dipertimbangkan daripada peraturan-
peraturan transformasi yang lain dalam sistem yang sama, walau bagaimanapun,
transformasi pasif mesti beroperasi bukan sahaja kepada frasa kata nama yang
mudah seperti “the man” atau “the ball” tetapi juga terhadap frasa kata nama yang
mempunyai kata adjektif (“the old man”), frasa pelengkap (“the man in the corner”),
ayat sokongan (“the man who checked in last night”) dan seterusnya. Peraturan-
peraturan struktur frasa memerlukan lanjutan untuk membolehkan pelbagai bentuk
kata kerja (“is hitting”, “hit”, “was hitting”, “has hit”, “has been hitting”, etc.) dan juga
untuk perbezaan antara bentuk tunggal dan jamak (‘singular’ dan ‘plural’).

Satu perkara penting yang harus disedari bahawa tidak seperti sistem Harris,
sistem tatabahasa transformasi yang diasaskan oleh Chomsky ini tidak mengubah
sesuatu ayat kepada bentuk yang lain. Peraturan-peraturan transformasi beroperasi
terhadap struktur yang menjadi asas kepada ayat dan bukannya terhadap ayat yang
sebenar. Ayat yang paling mudah juga memerlukan penggunaan sekurang-
kurangnya beberapa peraturan transformasi. Ayat-ayat aktif dan pasif, ayat-ayat
positif dan negatif, ayat-ayat berbentuk soalan dan jawapan dan sebagainya adalah
dikaitkan secara formal dengan menghasilkan ayat-ayat tersebut daripada rangkaian
terminal yang sama dalam komponen struktur frasa.

PENGUBAHSUAIAN TERHADAP SISTEM TATABAHASA CHOMSKY

Sistem tatabahasa transformasi Chomsky telah diubahsuai sedikit dalam tahun

1965. Kemungkinan pengubahsuaian yang paling penting adalah kemasukan
komponen semantik ke dalam sistem tatabahasa tersebut sebagai tambahan
kepada komponen sintaksis dan komponen fonologi.

Peraturan komponen sintaksis menggerakkan ayat-ayat sesuatu bahasa dan

mengarahkan kepada bukan satu tetapi dua analisis berstruktur; satu analisis
struktur dalaman dan satu analisis permukaan. Makna ayat dibawa daripada struktur
permukaannya oleh peraturan-peraturan bagi mengaitkan bunyi sebutan sesuatu
ayat kepada maksudnya. Sintaksis adalah dikedudukan “jantung” sistem itu.

Asas mempunyai dua bahagian; satu set peraturan berkategori dan satu
senarai perkataan dengan maknanya sekali. Dirangkumkan sekali, unsur tersebut
memenuhi satu fungsi yang sama yang dipenuhi oleh peraturan-peraturan struktur
frasa dalam sistem yang terdahulu. Tetapi terdapat banyak perbezaan. Semua
perkataan-perkataan baru dalam bahasa dan berkaitan dengan setiap sintaksis,
semantik dan maklumat berbentuk fonologi diperlukan untuk operasi pembetulan
peraturan-peraturan. Maklumat ini diwakili dalam istilah yang dipanggil ‘features’
(ciri).
Peranan komponen berbentuk fonologi tatabahasa generatif seperti yang
dinyatakan oleh Chomsky adalah untuk memberi satu “interpretasi” fonetik kepada
rangkaian-rangkaian perkataan yang digerakkan oleh komponen sintaksis.
Rangkaian-rangkaian perkataan ini diwakili dalam kenyataan berbentuk fonologi dan
telah disediakan dengan satu analisis struktur permukaan oleh peraturan-peraturan
transformasi. Elemen fonologi yang mana pembentukan perkataan dicipta adalah
segmen-segmen yang mengandungi apa yang dirujuk secara teknikal dikenali
sebagaia ciri-ciri perbezaan.

Satu lagi aspek fonologi generatif ialah memerlukan sokongan sintaksis. Prinsip
analisis bunyi menggunakan suara seharusnya dijalankan tanpa mengambil kira
struktur tatabahasanya. Walau bagaimanapun, prinsip ini menimbulkan kontrovesi di
kalangan ahli lingustik Amerika dan tidak diterima di luar Amerika.
PERKEMBANGAN TATABAHASA TRANSFORMASI GENERATIF BAHASA
MELAYU

Bahagian ini akan cuba memperlihatkan hubungan kemunculan tatabahasa

transformasi generatif terhadap perkembangan tatabahasa bahasa Melayu dengan
merujuk kepada sejumlah kandungan yang terdapat dalam buku-buku yang berikut:
1) Bahasa Melayu Syntax Some Aspects Of Its Standardization (1978), oleh Nik
Safiah Karim.
2) Pengantar Teori Sintaksis Satu Pengenalan Konsep Tatabahasa
Transformasi-Generatif (1980), oleh Arbak Othman.
3) Tatabahasa Dewan (1993), oleh Nik Safiah Karim et al.,dan
4) Binaan Dan Fungsi Perkataan Dalam Bahasa Melayu Satu Huraian Dari
Sudut Tatabahasa Generatif (1993), oleh Hashim Haji Musa.

Bahasa Malaysia Syntax Some Aspects Of Its Standardization

Buku ini merupakan antara tulisan yang membicarakan tatabahasa bahasa Melayu
menggunakan model transformasi di Malaysia. Mengandungi lapan bab yang
dibahagikan kepada dua bahagian, bahagian pertama membicarakan latar belakang
kajian sementara bahagian kedua buku tersebut membuat analisis terhadap
beberapa struktur sintaksis utama bahasa Melayu. Oleh kerana buku ini ditulis
dalam bahasa Inggeris, kertas kerja ini hanya akan menyentuh tentang tajuk-tajuk
yang dibicarakan secara ringkas sahaja. Binaan utama yang dikaji dalam buku ini
adalah:
a) The verb phrase, in particular the auxiliary construction.
b) The passive construction.
c) The relative construction.
d) The adjective construction.
e) Complementation.
f) The interrogative construction.

Setiap struktur di atas dibicarakan secara berasingan dengan mengaplikasikan

analisis transformasi standard. Menurut Nik Safiah Karim (1978) “In this study the
model used is the transformational approach initiated by Noam Chomsky, (1957 &
1965) and its subsequent development by R.A Jacobs and P.S.Rosebaun, as well as
other linguists such as C.J.Fillmore, R. Jackendoff, G. Lakoff, J.Mc Cawley and J.R.
Ross... Two major reasons for the selection of the transformational model are its
explicitness and simplicity, and its universal applicability .... According to Paul Postal,
generatif grammar combined the significant goals of traditional grammar with the
explicitness of modern grammar “to provide a description of language which can
provide the basis of an explanation of the production and understanding of
sentence.”

Pengantar Teori Sintaksis Satu Pengenalan Konsep Tatabahasa

Transformasi-Generatif

Mungkin tidak keterlaluan jika dikatakan bahawa buku ini merupakan tulisan terawal
dalam bahasa Melayu yang membicarakan tentang konsep tatabahasa transformasi
generatif dengan begitu komprehensif. Buku tersebut mengandungi enam bab yang
membicarakan perkara-perkara berikut:
Bab 1 Tatabahasa Struktur Frasa
Bab 2 Struktur Dasar Ayat-Ayat
Bab 3 Struktur Batin Dan Struktur Lahir
Bab 4 Kenapa Perlunya Transformasi
Bab 5 Tatabahasa Transformasi-Generatif
Bab 6 Peranan Semantik Dalam Tatabahasa
Kertas kerja ini akan cuba memaparkan salah satu topik yang dibicarakan dalam
bab empat buku tersebut, iaitu transformasi ayat-ayat gabungan.

Menurut Arbak Othman (1980) ayat-ayat boleh diperluaskan dengan cara dua
atau lebih ayat digabungkan dengan menggunakan satu atau lebih kata
penghubung. Dalam analisa konstituen, penggabungan ayat-ayat boleh dilakukan
sama ada melalui (a) gabungan setara atau (b) gabungan tak setara.

Gabungan Setara
Gabungan setara adalah gejala hubungan antara ayat-ayat lengkap yang setara.
Dengan perkataan lain, dua atau lebih ayat dasar selapis boleh dicantumkan untuk
menghasilkan satu ayat majmuk. Gabungan ini memerlukan kata penghubung
setara seperti dan, atau, tetapi dan sebagainya. Gabungan beberapa ayat yang
setara oleh penggunaan kata penghubung setara ini dipanggil gabungan kordinasi
dalam tatabahasa ayat-ayat.

Suatu ayat akan mempunyai struktur majmuk jika struktur-struktur batinnya itu
mengandungi dua atau lebih ayat-ayat setara. Dengan perkataan lain, ayat-ayat
majmuk mempunyai struktur batin beberapa ayat yang sama jumlah konstituen yang
dihubungkan dalam struktur lahirnya. Ayat majmuk yang terbentuk dengan
menggunakan kata penghubung setara itu boleh serupa struktur yang berikut:

Ay

Ay tetapi Ay

ibu pergi ke bandar ayah bekerja di ladang

Bagi ayat majmuk yang dibentuk dengan dua frasa yang digabungkan untuk
menghasilkan satu frasa nama majmuk dapat diterangkan struktur lahirnya, bagi
ayat Ibu makan bubur dan roti , sebagai:
FN

FN FN

N N

Bubur dan roti

Bagi ayat Ibu makan nasi lalu minum air pula, struktur majmuk berupa satu frasa
kerja yang telah disatukan adalah seperti berikut:
 FK

FK FK

K N K N

Makan nasi lalu minum air

Proses yang telah diterangkan itu dipanggil Pengurangan gabungan, iaitu proses
yang boleh juga digunakan untuk menerangkan gejala penggabungan ayat-ayat
yang tidak semestinya memperlihatkan pengkongsian makna.

Pada umumnya, satu transformasi pengurangan gabungan diperlukan bagi

mengurangi dua ayat yang disambungkan; dan satu transformasi yang lain
diperlukan bagi mengurangi tiap-tiap ayat lain yang hendak dikurangi itu. Proses
pengurangan gabungan ini melibatkan :

a) Penggabungan konstituen ayat-ayat yang setara, seperti dua frasa nama,

iaitu hanya apabila konstituen-konstituen itu mempunyai fungsi yang sama
dalam ayat. Kedua-dua frasa nama ini tidak boleh digabungkan jika satu
daripadanya berupa satu subjek, dengan yang lainnya berupa satu objek.

b) Penerbitan konstituen yang digabungkan sebagai FN majmuk adalah :

FN

FN dan FN
Daripada FN dan FK dengan erti kata kedua-dua FN itu akan tertakluk kepada satu
FN baru yang diterbitkan.
c) Salah satu daripada frasa-frasa (frasa nama mahupun frasa kerja) yang
sefungsi yang bertindih itu digugurkan (transformasi delesi) dalam proses
penggabungan ayat-ayat setara menjadi ayat majmuk. Contohnya :

Ali dan Ahmad makan roti

AY

FN FK

Ali dan Ahmad K FN

Makan roti
 Sebagai kesimpulan, keseluruhan transformasi gabungan dapat diterangkan
sebagai satu proses yang menerangkan bagaimana ayat-ayat daripada jenis yang
sama boleh digabungkan menjadi satu ayat majmuk. Ayat majmuk yang terbentuk
boleh dikurangi sebagai frasa-frasa nama, frasa-frasa kerja, kata kerja, klausa relatif
mahu pun nama sahaja dalam struktur lahir. Proses ini dikenali sebagai
pengurangan gabungan, iaitu yang menerangkan gejala penerbitan konstituen
majmuk daripada ayat-ayat yang digabungkan itu.

Dalam struktur batin, konstituen yang hampir-hampir sefungsi mempunyai

semata-mata makna yang sama. Akan tetapi konstituen yang benar-benar sama
pula mempunyai kedua-duanya sekali, iaitu makna dan rujukan yang sama.

Gabungan Tak Setara

Salah satu jenis ayat berkait yang digabungkan oleh gabungan tak setara ini
ialah klausa-klausa relatif. Ayat yang berikut mengandungi binaan jenis ini sebagai
frasa nama subjek:

Buku yang mereka baca itu mengandungi pengajaran

Ikatan “buku yang mereka baca itu” merupakan satu frasa nama. Klausa relatif yang
sebenarnya “yang mereka baca itu” mengandungi satu kata kerja transitif baca yang
memerlukan frasa nama objek dalam struktur batin. Walaupun tidak ternyata dalam
struktur lahir, kefahaman kita tentu sekali mempunyai anggapan bahawa apa yang
mereka baca adalah buku yang sudah tentunya telah merupakan frasa nama objek
dalam struktur batin. Dengan perkataan lain, klausa relatif :

yang mereka baca itu

mempunyai ikatan yang berikut ini sebagai struktur batinya:

mereka baca buku itu

Semua klausa batin bagi keseluruhan ayat berkait di atas adalah:

Frasa nama subjek + Ayat

FN + Ay

yang seluruh struktur frasa nama subjeknya sahaja adalah sebagai yang berikut:

FN

FN Ay

N FN FK

N K FN

buku mereka baca buku

Frasa nama subjek ini sahaja mengandungi satu frasa nama dan satu ayat.

Untuk menerbitkan struktur lahir klausa-klausa relatif pula, beberapa

transformasi perlu dilaksanakan. Malahan, transformasi yang terpenting ialah
transformasi klausa relatif. Transformasi inilah yang telah melaksanakan satu
struktur klausa yang kepalanya adalah frasa nama (iaitu yang hadir di sebelah kiri
ayat berkait itu), yang adalah pula sama dengan satu frasa nama dalam ayat berkait
itu. Frasa-frasa nama yang terdapat dalam struktur di atas merupakan frasa nama
struktur batin untuk buku.

Bagi menghasilkan ayat terbitan berkait, maka transformasi menyambungkan

klausa mereka baca buku itu dengan frasa nama buku melalui penyertaan (+ HUB)
dan (+ ganti nama) kepada segmen nama buku itu dalam frasa nama yang sama
bagi ayat berkait yang disambungkan, supaya kedudukan segmen nama buku itu
dipindahkan pada awal ayat supaya terlahirlah struktur :
 FN

FN Ay

N FN FN FK

N N K

buku itu mereka buku

Penyertaan unsur-unsur ( + HUB ) dan ( + ganti nama ) telah menyebabkan

penggantian segmen nama dengan ganti nama hubungan yang. Dengan perkataan
lain, transformasi relatif bertanggungjawab menubuhkan kedudukan yang di depan
frasa nama dalam susunan yang diketahui oleh yang sebagai sebahagian daripada
klausa relatif dalam ayat berkait yang berkenaan itu. Akhirnya dua pelaksanaan
transformasi penentu pula menerbitkan struktur yang berikut:
 FN

FN Ay

N Pen FN FN FK

buku itu N Pen N Kj

buku itu mereka baca

Segmen penentu yang kedua kemudiannya digantikan oleh item leksis itu, manakala
penentu yang pertama yang mengandungi ( + HUB ) digantikan pula dengan
perkataan HUB yang. Ikatan yang terakhir adalah:

• buku yang buku itu mereka baca

Supaya ayat yang di atas ini gramatis, maka buku yang kedua itu digugurkan oleh
transformasi delesi relatif dengan diikuti pula oleh transformasi pergerakan penentu
yang menggerakkan itu daripada kedudukan sebelum klausa kepada kedudukan
selepas daripadanya supaya struktur terakhir yang diterbitkan adalah :
 FN

FN Ay

N FK FK FK FN

N Kj

buku yang mereka baca itu

Inilah pada dasarnya cara klausa relatif itu dihasilkan daripada struktur-
struktur batin. Dengan cara yang mudah, proses transformasi klausa relatif bagi
ayat di atas dapat diterangkan sebagai berikut:
Struktur Batin:

Ayat

FN Ay

buku itu Ay FK

mereka baca buku itu mengandungi pengajaran

FN FK Kj FN

baca buku itu mengandungi pengajaran

K FN

baca buku itu

N Pen

mereka baca itu

Struktur Lahir :

Buku itu buku itu mereka baca mengandungi pengajaran

N N N N

Buku yang ∅ mereka baca mengandungi pengajaran

Buku yang mereka baca itu mengandungi pengajaran

Tatabahasa Dewan

Buku yang mengandungi 19 bab ini telah membicarakan proses penerbitan ayat
bahasa Melayu dengan menggunakan konsep tatabahasa transformasi generatif.
Aspek yang dibincangkan adalah seperti yang berikut:

1) Konsep Transformasi Generatif

2) Konsep Ayat Terbitan
3) Konsep Pengguguran
4) Proses Penyusunan Semula
5) Proses Peluasan

Kertas kerja ini seterusnya akan memaparkan rumus struktur frasa bahasa Melayu
sebagaimana yang termuat di dalam buku tersebut.

Menurut Nik Safiah Karim et. al. (1993) teori tatabahasa transformasi mengandaikan
adanya dua peringkat struktur ayat, iaitu peringkat struktur dalaman dan peringkat
struktur permukaan. Kedua-dua peringkat struktur ini diterbitkan oleh dua jenis
hukum atau rumus tatabahasa. Pertama, jenis rumus struktur frasa yang
menerbitkan ayat-ayat pada peringkat struktur dalaman, dan jenis yang kedua
dikenali sebagai rumus transformasi, yang berfungsi menukarkan pola atau struktur
ayat-ayat hingga membawa kepada peringkat struktur permukaan. Teori ini
mengandaikan juga bahawa kedua-dua jenis rumus tatabahasa ini menjadi
sebahagian daripada unsur kecekapan berbahasa seseorang individu. Peringkat-
peringkat struktur ini dapat dilihat lebih jelas dalam Rajah Tatabahasa Model
Generatif di bawah ini.
 Representasi
Semantik

Komponen Semantik

Rumus Leksikon
(Struktur Dalaman)
Struktur Frasa

Rumus Transformasi

(Struktur Permukaan)

Komponen Fonologi

Representasi
Fonetik

Rajah Tatabahasa Model Generatif

Daripada Rajah Tatabahasa Model Generatif tersebut, didapati bahawa pelaksanaan

rumus transformasi terhadap sesuatu struktur dalaman akan menghasilkan ayat-ayat
berbentuk struktur permukaan. Setiap ayat ini terdiri daripada rentetan bunyi bahasa.
Oleh sebab itu setiap bahasa memerlukan satu set rumus yang akan menentukan
cara penyebutan sesuatu ayat, dan ini terjadi pada bahagian atau komponen
fonologi yang melahirkan representasi fonetik. Dalam tatabahasa generatif
diandaikan juga bahawa kesemua bentuk kata, iaitu bentuk kata, iaitu bentuk
sintaksis yang disebut morfem ada tersimpan sebagai leksikon (data kamus) pada
setiap penutur.

Walau bagaimanapun, dengan hanya mengetahui bentuk-bentuk kata

sesuatu bahasa seseorang itu tidak mungkin dapat membentuk bahasa tersebut.
Yang diperlukan ialah satu set rumus tatabahasa tersebut, yang disebut rumus
sintaksis, yang akan menentukan aturan penyusunan bentuk-bentuk perkataan
hingga menjadi ayat. Rumus tatabahasa ini, sebagaimana yang telah dinyatakan,
terbahagi kepada dua jenis, iaitu rumus struktur frasa dan rumus transformasi. Rajah
yang dipaparkan menunjukkan kedudukan serta hubungan kedua-dua jenis rumus
tersebut. Rumus struktur frasa terletak pada komponen dasar untuk menghasilkan
D.S. , iaitu deskripsi struktur yang seterusnya menghasilkan bentuk ayat dasar atau
ayat inti. Dengan kata lain, rumus-rumus ini berfungsi untuk melahirkan rajah-rajah
pohon yang menunjukkan hubungan gramatis (subjek, objek, predikat, dan
sebagainya) antara berbagai-bagai bentuk kata yang terdapat pada sesuatu ayat
dasar.

Rumus struktur frasa dalam bahasa Melayu secara ringkas boleh mengandungi
unsur-unsur berikut:

1) A S+P

2) S FN

FN

3) P FK

FA

FS
 4) FN (Bil) + (Penj Bil) + (Gel) + KNlnt + <KNlnt> + (Pen) + (Pent)

Obj

5) FK (KB) + KKtr + AKomp + (Ket)

KKttr + Pel

AKomp

6) FA (KB) + (Kpeng) + Adj + (Ket) + (Akomp)

AKomp

7) FS (KB) + SN + (KNArah) + FN + (Ket)

Rumus-rumus struktur frasa di atas boleh melahirkan rajah-rajah pohon, seperti

yang berikut:

1. A

S P

FN FN

2. A

S P

FN₁ FK

(Pent) KN (KB) KK

KKtr FN₂

KN (Pent)
 Rajah pohon di atas kemudian mengalami suatu proses yang disebut
penyisipan leksikon untuk menjadikannya seperti yang berikut:

S P

FN₁ FK

(Pent) KN KK

Si Ali KKtr FN₂

membaca KN (Pent)

buku itu

Yang terbentuk ialah satu representasi sintaksis atau ayat yang merupakan struktur
dalaman. Bentuk itu dianggap struktur “dalaman” oleh sebab tidak serupa dengan
bentuk ayat permukaan atau ayat yang sebenarnya dituturkan atau ditulis.

Struktur dalaman yang diwujudkan oleh rumus struktur frasa seperti yang di
atas kemudian akan menjadi ‘input’ kepada komponen yang menjadi rumus
transformasi. Rumus-rumus transformasi itu berkuasa untuk menggugurkan unsur
kata, menambah unsur kata dan mengubah atau menyusun semula susunan unsur
kata.
Binaan dan Fungsi Perkataan Dalam Bahasa Melayu Suatu Huraian Dari Sudut
Tatabahasa Generatif
Buku ini membincangkan bidang morfosintaksis di sekitar perkataan dalam bahasa
Melayu dengan menggunakan pendekatan tatabahasa generatif. Perkataan bukan
sahaja dibincangkan dari aspek morfologinya, iaitu unsur proses dan pelbagai
bentuknya, bahkan juga dibincangkan fungsinya sebagai unit tatabahasa/sintaksis
yang terkecil. Fungsi perkataan dalam binaan sintaksis ialah kedudukan ciri dan
tugas nahunya dalam binaan frasa, klausa dan ayat. Dengan melihat fungsi
perkataan tersebut, maka pelbagai kategori (kelas) , ciri dan tugas perkataan dalam
bahasa Melayu dapat dibina. Dalam buku ini telah dibentuk beberapa rumus penting
dalam bidang morfosintaksis bahasa Melayu, iaitu:

1) Rumus Struktur Frasa

2) Rumus Binaan Perkataan
3) Rumus Dasar Perkataan
4) Rumus Morfofonemik

Menurut Hashim Haji Musa (1993) tidak seperti kajian yang dilakukan Farid M. Onn
yang menumpukan perhatian kepada dialek Johor, sebaliknya kajian beliau tertumpu
kepada bahasa Melayu variasi standard. Walau bagaimanapun, kertas kerja ini
hanya akan memperlihatkan bagaimana penulis buku ini memberikan penakrifan
atau penerangan berdasarkan aliran transformasi generatif kepada komponen nahu
yang digunakan dalam kajian beliau.

Komponen Nahu

Andaian dasar kajian beliau tentang komponen nahu ialah dengan menurut aliran
transformasi generatif, iaitu mengandungi lima komponen:

a) komponen leksikon
b) komponen kategori atau struktur frasa
c) komponen transformasi
d) komponen fonologi dan
e) komponen semantik.
Komponen leksikon dan komponen struktur frasa sekaligus membentuk komponen
dasar dan komponen dasar bergabung dengan komponen transformasi untuk
membentuk komponen sintaksis.

a) Komponen Leksikon

Leksikon merupakan repositori atau satu macam senarai yang mengandungi

maklumat tentang setiap formatif atau perkataan dalam sesuatu bahasa. Setiap
formatif itu diberikan sifat entri leksikonnya yang menyatakan ciri fonologi, sintaksis
dan semantinya. Leksikon juga mengandungi satu set rumus yang dinamakan rumus
binaan perkatan dan rumus morfofonemik yang menyatakan antara lain rumus
morfologi, hubungan melintang-kategori antara item leksikon, ciri sintaksis leksikon,
respresentasi fonologi dan sifat semantik leksikon.

b) Komponen Kategori Atau Struktur Frasa

Komponen ini mengandungi sejumlah rumus struktur frasa yang bebas-konteks,

yang menghuraikan kategori sintaksis yang berierarki bagi sesuatu bahasa, dan
sekaligus menentukan urutan dari kiri ke kanan bagi konstituen terdekat setiap
kategori itu. Rumus struktur frasa juga menerbitkan satu set penanda struktur frasa
yang mengandungi simbol pertama atau simbol puncanya A (:ayat) simbol
terminusnya kategori leksikon bagi bahasa itu.

Komponen dasar, iaitu hasil gabungan komponen leksikon dengan struktur frasa,
mengandungi juga rumus penyisipan leksikon yang menggantikan simbol terminus
dengan formatif leksikon tertentu. Penanda frasa dan formatif leksikon, diterbitkan
oleh komponen dasar, dan sekaligus membentuk “struktur dalaman” bagi ayat dalam
sesuatu bahasa. Struktur dalaman dianggap sebagai ‘input’ kepada komponen
transformasi yang menghubungkannya dengan struktur permukaan, dan kemudian
melalui komponen fonologi, dilahirkan dalam bentuk representasi fonetik.
 c) Komponen Transformasi

Komponen ini mengandungi satu set transformasi yang memetakan struktur

dalaman kepada satu set lagi penanda frasa yang dinamakan struktur permukaan.
Transformasi diberi urutan kehadiran berdasarkan kedudukannya antara satu sama
lain dan operasinya dikawal oleh prinsip pusingan transformasi Transformasi juga
dianggap, hanya mengandungi rumus pergerakan, penyisipan dan pengguguran.
Seterusnya transformasi tidak melakukan morfologi derivasi, kerana derivasi
perkataan adalah fungsi komponen leksikon. Oleh itu, apabila penyisipan leksikon
berlaku bukannya morfem akar yang disisipkan ke dalam struktur dasar tetapi
bentuk derivasi perkataan yang disisipkan. Dengan demikian rumus transformasi
segmen yang memasukkan fungsi sintaksis, ciri konteks, kategori dan subkategori
dianggap tidak berlaku dalam rangka teori leksikalis ini. Sifat, ciri dan fungsi leksikon
demikian dimasukkan ke dalam leksikon melalui rumus redudansi leksikon yang
merupakan sebahagian daripada komponen leksikon dan bukannya komponen
transformasi.

d) Komponen Semantik

Komponen semantik menurut Chomsky, dianggap sebagai komponen interpretif

yang menyatakan bahawa pelbagai aspek interpretif pemaknaan ayat, diperoleh
bukan sahaja daripada struktur dalamannya, tetapi juga daripada struktur
permukaannya dan mungkin juga daripada struktur terbitan hasil terakhir daripada
pusingan transformasi.

e) Komponen Fonologi

Andaian kajian ini tentang komponen fonologi dengan mengikut Chomsky, adalah
komponen yang mengandungi satu sistem rumus yang menghubungkan struktur
permukaan dengan representasi fonetik. Dalam struktur permukaan, setiap formatif
(yang boleh terdiri daripada formatik leksikon dan juga formatif nahu) , diberikan
representasi-leksikon, iaitu bagi yang muncul melalui entri leksikon. Ada juga
formatif nahu yang muncul secara langsung daripada rumus sintaksis sendiri. Oleh
itu rumus sintaksis dan leksikon yang diterapkan dengan satu cara tertentu,
membekalkan kepada setiap ujaran satu representasi dalam bentuk deretan formatif
pada struktur permukaan. Struktur permukaan ini harus pula memenuhi dua syarat
yang bebas iaitu pertama ia harus sesuai dengan rumus interpretasi fonologi dan
kedua ia harus merupakan hasil daripada proses penerapan rumus sintaksis. Oleh
yang demikian Chomsky menegaskan bahawa ada dua konsep struktur permukaan
iaitu pertama sebagai ‘input’ kepada komponen fonologi, dan kedua sebagai ‘output’
daripada komponen sintaksis.

Demikianlah pemaparan sebilangan kecil kandungan beberapa buah buku

tatabahasa Melayu yang boleh dihubungkan dengan model tatabahasa transformasi
generatif.

PENUTUP

Tidak dapat dinafikan bahawa kemunculan aliran tatabahasa transformasi generatif

yang diasaskan oleh Chomsky telah memberi impak kepada arus perkembangan
tatabahasa sejagat. Walaupun aliran transformasi generatif ini mempunyai merit dan
demeritnya namun aliran tersebut telah memberi satu dimensi baru dalam
kewacanaan tatabahasa dunia. Kemunculan teori ini dilihat dapat mengisi ruang
kosong yang ditinggalkan oleh aliran-aliran tatabahasa sebelumnya. Mungkin tidak
keterlaluan jika ada pendapat yang mengatakan bahawa bidang lingustik dewasa ini
telah didominasi oleh generativisme.

Walau bagaimanapun, kaitan antara konsep tatabahasa pedagogi dengan

tatabahasa transformasi generatif jelas menunjukkan bahawa tatabahasa
transformasi generatif tidak direka bentuk untuk dipraktiskan dalam tatabahasa
pedagogi. Namun di Malaysia sendiri, telah memperlihatkan yang pendekatan
tatabahasa transformasi generatif telah pun diterapkan ke dalam pengajaran bahasa
Melayu. Penerapan ini dilakukan dengan mengadakan beberapa pengubahsuaian
dengan kehendak dan kriteria bahasa Melayu. Mashudi Kader, Nik Safiah Karim,
Arbak Othman, Hashim Haji Musa dan Asmah Hj. Omar telah menggunakan
pendekatan tatabahasa transformasi generatif dalam penulisan buku teks dan
pengajaran bahasa Melayu di peringkat universiti. Daripada segi penerapan
tatabahasa untuk diajarkan di sekolah-sekolah pula, Dewan Bahasa dan Pustaka
telah menerbitkan Tatabahasa Dewan Jilid 1 dan Jilid 2. Memang tidak dapat
dinafikan bahawa kemunculan tatabahasa transformasi generatif telah
mempengaruhi senario penyelidikan bahasa dan merancakkan lagi perkembangan
tatabahasa Melayu di Malaysia.
Bibliografi

Arbak Othman 1980. Pengantar Teori Sintaksis Satu Pengenalan Konsep

Tatabahasa Transformasi-Generatif. Kuala Lumpur : Sarjana Enterprise.
Ishak Ramly 1996. “Teori Linguistik Dan Penerapannya Dalam Pendidikan Bahasa”
dlm. Jurnal Dewan Bahasa 40:2 Februari hlm. 139-145.
Hashim Haji Musa 1993. Binaan Dan Fungsi Perkataan Dalam Bahasa Melayu
Suatu Huraian Dari Sudut Transformasi Generatif. Kuala Lumpur : Dewan
Bahasa dan Pustaka.
Gale Encyclopedia of Psychology 2001. http:www.findarticles.com

http://www.ifi.unizh.ch/CL/volk/syntaxVorl/Chomsky.html

Nik Safiah Karim 1978. Bahasa Malaysia Syntax Some Aspects Of Its
Standardization. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka.
Nik Safiah Karim et. al. 1993. Tatabahasa Dewan. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa
dan Pustaka.