FALSAFAH DAN LOGIKA MELAYU

JXEA 1104

TOKOH FALSAFAH ISLAM

NAMA : SURIATI BINTI IBRAHIM

NO.MATRIK : JEA 080144

NAMA PENSYARAH : PROF.DR AMRAN BIN

MUHAMAD

SEMESTER : 1

SESI : 2008/2009

FAKULTI : AKADEMI PENGAJIAN MELAYU

NAMA UNIVERSITI : UNIVERSITI MALAYA

TOKOH FALSAFAH ISLAM

PENGENALAN KEPADA FALSAFAH

Perkataan falsafah berasal daripada bahasa Yunani atau Greek purba.Dari sudut

etimologi atau asal usul perkataan ini berasal daripada bahasa Yunani iaitu ‘Philos’ yang

bererti ‘Cinta’ dan ‘Sophia’ yang bermaksud ‘Kebijaksanaan’.Gabungan kata kedua-dua

falsafah ini dalam bahasa beerti ‘Cinta akan kebijaksanaan’ atau ‘Cinta akan hikmah atau

falasifah’.Namun,takrif ilmu falsafah seharusnya lebih mendalam serta terperinci

daripada pengertian yang begitu luas dan longgar ini.Secara umum falsafah boleh di

takrifkan sebagai mendalami sesuatu perkara sehingga ke akar umbi dengan melihat

sudut makna, hakikat di sebalik sesuatu yang dikaji dan bukan sekadar yang di luaran

sesuatu semata-mata.

Istilah ‘Philosophia’ digunakan pertama kali oleh Pythagoras dalam abad ke-7

S.M.Selain itu,Plato (428-347 S.M) juga seorang Yunani yang mula-mula memberikan

takrif falsafah dengan lebih terkhusus.Plato menegaskan ‘falsafah meneliti hakikat yang

mendasari sesuatu benda atau perkara di sebalik luarannya’.Falsafah juga boleh di

takrifkan sebagai suatu penyelidikan atau pengajiaan dan ilmu yang berasaskan renungan

dan penta’akulan untuk merumuskan sifat,hakikat dan kandungan alam wujud atau alam

semesta yang dilihat secara keseluruhan sebagai kesatuan berdasarkan penelitian dan

pengkajiaan terhadap data dan fakta yang di ambil daripada semua aspek alam semesta.

(B.A.G FULLER A History of Philosophy 1995:1).Ilmu falsafah juga mengambil data

dan bahan kajian daripada semua aspek alam semesta dalam pelbagai bidang ilmu sains.

Manakala takrifan falsafah menurut Hasbullah Bakry (1964:5 6) menyatakan erti

falsafah daripada tiga sudut pandangan, iaitu daripada sudut bahasa yang bererti mencari
kebenaran di sebalik sesuatu kejadian.Seterusnya daripada sudut pengertian praktis yang

bererti satu ilmu atau penyelidikan kajian secara mendalam dan daripada sudut

perbedaannya daripada ilmu-ilmu lain. Falsafah melihat semua ilmu termasuk ilmu

bahasa, matematik, fizik, dan sebagainya adalah secara keseluruhannta syumul.Melihat

hakikat kewujudan sesuatu ilmu atau hakikat ilmu itu untuk semua. Tokoh Ibnu khaldun

juga turut membicarakan tentang falsafah.

IBN KHALDUN

PENGENALAN / LATAR BELAKANG

Ibn Khaldun atau nama sebenarnya Wali al-Din Abd al-Rahman bin Muhammad

bin Abu Bakar Muhammad bin al-Hasan.Tokoh ini dilahirkan di Tunis pada tarikh 1

Ramadan pada tahun 732Hijrah. Keluarganya berasal daripada keturunan Arab

Hadramaut yang pernah menetap di Serville, Italy, dan Sepanyol. Akhirnya beliau

berpindah dan menetap di Afrika Utara semasa pemerintahan Hafs Abu Zakariyya,

pemerintah Tunis pada waktu itu.Beliau mendapat pendidikan dalam pelbagai ilmu Islam

seperti al-Quran, al'Hadith, perundangan Islam, kesusasteraan, falsafah, bahasa, dan

mantik. Antara gurunya ialah Muhammad Ibrahim al-Abili, Abu Abd Allah al-Jayyani,

Abd Allah Muhammad bin Abd al-Salam.

SUMBANGAN

Sumbangan beliau dalam bentuk pemikiran dalam hal-hal yang berkaitan dengan

ilmu ekonomi banyak dimuatkan dalam hasil karya agungnya,iaitu karya al-

Muqaddimah. Antara teori ekonomi yang terdapat dalam karya beliau masih lagi relevan

dengan masalah ekonomi semasa.

 Sumbangan pemikiran beliau yang seterusnya adalah tentang keadilan.Bagi Ibn

khaldun keadilan merupakan tulang belakang dan asas kekuatan sesebuah ekonomi.

Apabila keadilan tidak dapat dilaksanakan, sesebuah negara akan hancur dan musnah.

ketidakadilan tidak sahaja difahami sebagai merampas wang atau harta orang lain tanpa

sebarang sebab yang diharuskan. Malah, mengambil harta orang lain atau menggunakan

tenaganya secara paksa atau membuat dakwaan palsu terhadap orang lain juga

merupakan ketidakadilan yang sangat serius sehingga dapat di samakan dengan meminta

seseorang melakukan sesuatu yang berlawanan dengan Islam.

Ketidakadilan hanya akan membawa kepada kejatuhan sesebuah negara dan

keruntuhan sesebuah tamadun dengan segera. Menurut Ibn Khaldun, atas sebab sebab

tersebutlah semua bentuk ketidakadilan dilarang oleh Islam.Ibn khaldun mengkelaskan

bahawa perampas harta orang lain yang secara tidak sah sehingga memberi kesan kepada

kehidupan isteri atau suami dan keluarga adalah sebagai perbuatan yang paling tidak adil.

Menurut Ibn khaldun lagi, seseorang yang membeli harta seseorang dengan harga

yang paling murah pula adalah termasuk dalam kategori memiliki harta dengan cara yang

tidak betul. Ketidakadilan seumpama di atas membawa kepada kejatuhan sesebuah

negara dan keruntuhan sesebuah tamadun dengan segera. Menurut Ibn Khaldun, atas

sebab sebab tersebutlah semua bentuk ketidakadilan dilarang oleh Islam.

FALSAFAH DAN TEORI

Ibn khaldun adalah seorang tokoh ilmuan yang terkenal serta terkemuka di

zamannya dan di seluruh dunia.Beliau mempunyai pandangan, pendapat, teori dan

falsafah yang tersendiri dalam ekonomi islam.Beliau mengemukakan falsafah ekonomi

islam yang mengandungi konsep antara manusia dan ekonomi.

Berdasarkan analisis dan kajian yang mendalam falsafah Ibn Khaldun tentang

teori ekonomi dan manusia adalah menjurus kepada prinsip-prinsip dan falsafah Islam.

Ibn Khaldun tidak melihat fungsi utama manusia dalam aktiviti perekonomiannya

seumpama haiwan ekonomi (economic animal). Sebaliknya beliau menganggap manusia

itu sebagai manusia Islam (Islamic man/homo Islamicus) yang memerlukan pengetahuan

ekonomi untuk memenuhi misinya di atas muka allah bumi ini.

Dalam hal ini, Ibn Khaldun menekankan bahawa perlunya serta pentingnya

manusia menjauhi perbuatan jahat. Sebaliknya manusia diwajibkan mengikuti ajaran

Islam sebagai model untuk memperbaiki dirinya dan mesti memberikan keutamaan

kepada kehidupan akhirat.

Seterusnya Ibn khaldun mengemukakan falsafah mengenai teori pengeluaran.

Falsafahnya beliau mengemukakan bahawa kehidupan perekonomian sentiasa menghala

ke arah pelaksanaan keseimbangan antara penawaran dengan permintaan. Menurut ibn

khaldun lagi pengeluaran adalah berasaskan kepada faktor buruh dan kerjasama antara

masyarakat. Beliau turut menganggap buruh merupakan factor yang terpenting dalam

proses pengeluaran walaupun faktor-faktor yang lain seperti tanah yang sedia ada, namun

tenaga buruh adalah perlu untuk menghasilkan matlamat yang terakhir.

 Selain itu, beliau berpendirian bahawa kenaikan yang tetap pada paras harga

adalah amat perlu untuk mengekalkan tahap pengeluaran dan penghasilan sesuatu

produktiviti. Dalam hal ini beliau menyarankan agar masyarakat melakukan perancangan

yang teratur terlebih dahulu supaya setiap bidang pekerjaan yang dilakukan adalah oleh

orang yang mahir dan cekap.

Walau bagaimanapun, pertumbuhan ekonomi (economic growth) dan pembahagian

tenaga buruh saling bergantung dan berkait rapat dengan pasaran. Falsafah ini dapatlah

dinyatakan bahawa teori pembahagian tenaga buruh, pengkhususan tenaga buruh, dan

pertukaran yang dikemukakan oleh Ibn Khaldun 100 tahun lebih awal daripada Adam

Smith yang juga mengemukakan teori yang sama.

Falsafah Ibn khaldun yang seterusnya pula adalah tentang nilai, wang, dan harga.

Ibn Khaldun telah mengelaskan dan membezakan antara teori nilai diguna (use value)

dengan nilai pertukaran (exchange value). Tetapi beliau dengan tegas serta tetap

berpendirian berhujah bahawa nilai sesuatu barangan bergantung kepada nilai buruh yang

terlibat dalam proses pengeluaran.

Ibn khaldun berpendapat bahawa, semua usaha manusia dan semua tenaga buruh

perlu digunakan untuk mendapatkan modal dan keuntungan. Tidak ada jalan sebarang

cara atau kaedah lain bagi manusia untuk mendapatkan keuntungan melainkan melalui

penggunaan buruh.

Antara falsafah Ibn khaldun yang seterusnya adalah mengenai teori pengagihan.

Berdasarkan pandangan ibn khaldun, harga barangan terdiri daripada tiga elemen utama

iaitu gaji atau upah, keuntungan. cukai. Ketiga-tiga perkara atau elemen ini merupakan
pulangan kepada masyarakat.Ibn khaldun turut membahagikan ekonomi kepada tiga

sektor iaitu sektor pengeluaran, pertukaran, dan perkhidmatna awan.

Ibn khaldun menegaskan bahawa nilai atau harga sesuatu barangan seharusnya

sama dengan kuantiti buruh yang terlibat dalam pengeluaran sesuatu barangan berkenaan.

Harga buruh merupakan asas kepada penentuan harga sesuatu barangan dan harga buruh

itu sendiri ditentukan oleh mekanisme permintaan dan penawaran dalam pasaran.

Manakala keuntungan pula terhasil daripada perbezaan yang diperoleh oleh peniaga

antara harga jualan dengan harga belian. Namun begitu perbezaan antara kedua-dua harga

itu haruslah stabil untuk mengelakkan keuntungan yang melampau serta berlipat

ganda.Hal ini bagi mengelakkan penipuan dan ketidakjujuran dalam perniagaan.

KESIMPULAN

Ibn khaldun adalah seorang tokoh cendikiawan yang tidak asing lagi dalam

kalangan orang-orang islam.Beliau juga telah banyak memberi sumbangan dari segi

pemikiran.Beliau telah mengemukakan falsafah mengenai teori ekonomi islam.

Ibnu khaldun begitu dipandang agung dan disanjung tinggi oleh barat kerana buah

fikirannya yang mantap, berguna, serta berkesan.Secara holistiknya falsafah beliau terus

digunakan dan dijadikan panduan dalam membina ekonomi yang stabil.

Falsafah serta pemikiran Ibn khaldun menjurus kepada pembentukan aksiologi

iaitu etika, disiplin, nilai-nilai murni seperti melarang aktiviti penipuan, ketidakjujuran

para peniaga dalam mengaut keuntungan..Juga falsafah beliau turut menjaga kebajikan

para pekerja atau buruh dan pengguns-pengguna.Falsafah beliau jelas menjurus kepada

keislaman serta mencari keredhaan allah dalam melakukan sebarang aktiviviti dan

pekerjaan di dunia.
SUMBER RUJUKAN/ BIBLIOGRAFI

Hashim Musa.2001. Falsafah, Logik, Teori,Nilai Dan Etika Melayu. Kuala Lumpur:
Akademi Pengajian Melayu.

Awang Sariyan. 2007. Falsafah Dan Logika Melayu.

Selangor: Synergate Sdn. Bhd.

INTERNET

http://alhakelantan.tripod.com/tokoh/id2.html