SEMINAR SEJARAH PRA SPM 2011

by Rama Cendra Govindasamy –Kolej Yayasan Saad,Melaka

PENGENALAN
Sejarah merupakan subjek teras yang perlu diduduki oleh semua pelajar di peringkat SPM. Calon SPM akan
menjawab kertas sejarah berasaskan format pentaksiran terkini. Terdapat dua kertas iaitu Kertas 1 yang soalannya
berbentuk objektif dan Kertas 2 yang berbentuk subjektif. Dalam Kertas 1 pelajar perlu menjawab soalan dalam
tempoh masa 1 jam. Manakala Kertas 2 pelajar wajib menjawab 4 soalan berbentuk struktur daripada Bahagian A
dan tiga soalan daripada mana-mana soalan daripada Bahagian B. Masa yang diperuntukan ialah 2 jam 30 minit.

Kertas Ceraian Sukatan Bentuk Bilangan soalan Masa Jumlah

Kertas Pelajaran Soalan wajib dijawab Markah
1249/1 - Sejarah Soalan Objektif
Tingkatan 4 Aneka Pilihan Aneka 40 1 jam 40
&5 Gabungan

249/2 Bahagian Sejarah 4 soalan

A Tingkatan 4 Struktur Jawab semua 2 jam 30 40
Bahagian &5 Esei 3 soalan min 60
B

STRATEGI MENJAWAB KERTAS 1

1. Baca dengan teliti dan fahamkan soalan dan gariskan kehendak soalan. Berikan perhatian setiap frasa dan
kata kunci yang penting dalam soalan dan pernyataan yang diberikan.
2. Kenal pasti kehendak soalan sama ada definisi sesuatu istilah, faktor, kesan, kronologi peristiwa,
sumbangan tokoh, matlamat sesuatu organisasi, perjanjian penting, dan soalan menanyakan sesuatu
nilai murni atau unsur patriotisme.
3. Bagi soalan yang mudah, tentukan pilihan jawapan yang tepat dan abaikan perangkap jawapan atau
pengganggu jawapan.
4. Bagi menjawab soalan yang sukar, calon perlu membaca semua pilihan jawapan yang diberikan dan
menyingkirkan setiap perangkap jawapan sehingga tinggal satu sahaja jawapan yang tepat.
5. Kenal pasti fakta yang kurang tepat dan kurang penting yang menjadi perangkap atau pengganggu jawapan.
6. Jawab soalan yang senang dahulu, tandakan (bulatkan) nombor soalan yang sukar dan jawab kemudian.
7. Pindahkan jawapan ke dalam borang OMR dengan teliti dan hitamkan pilihan jawapan selari dengan
nombor soalan.
8. Masa menjawab bagi satu soalan ialah satu minit tiga saat, jangan mengambil masa terlalu lama untuk
menjawab satu-satu soalan.
9. Peruntukan masa yang mencukupi untuk menyemak pilihan jawapan dan borang jawapan OMR.

1
BENTUK SOALAN

Soalan objektif Kertas 1 mengandungi dua bentuk iaitu aneka pilihan dan aneka gabungan. Dalam soalan objektif
aneka pilihan pelajar perlu memilih satu sahaja jawapan yang tepat daripada A, B, C dan D. Manakala soalan aneka
pelengkap memerlukan pelajar memadankan pilihan jawapan yang mengadungi fakta yang tepat sama ada I dan II; I
dan IV atau II dan III atau III dan IV.

SOALAN ANEKA PILIHAN

Tokoh berikut menerangkan ciri kehidupan bandar yang bertamadun dalam karya tersebut.

Tokoh Karya
Ibn Kaldun Muqaddimah

Apakah ciri kehidupan tersebut?

A Ketinggian moral
B Kemajuan ekonomi
C Kesejahteraan hidup
D Kebebasan beragama

Ulasan jawapan:
Soalan ini berbentuk secara langsung dan mudah dijawab jika calon membuat ulangkaji. Soalan ini merujuk
pengalaman sebenar Ibn Khaldun. Dalam karya ulungnya iaitu Muqaddimah istilah hadarah iaitu hidup di bandar.
Hadarah yang dimaksudkan oleh Ibn Khaldun kehidupan yang penuh dengan tatasusila, kesopanan, dan moral yang
tinggi. Jawapan yang paling tepat dengan huraian tersebut ialah A : Ketinggian moral.

Gambar berikut menunjukkan sebahagian daripada Tembok Besar Cina.

Mengapakah tembok tersebut dibina?

A Melambangkan keagungan kerajaan
B Menjadi benteng penghalang banjir
C Menjamin keselamatan wilayah
D Menandakan sempadan negeri

Ulasan jawapan :
Soalan ini merujuk pemerintahan Shih Huang Ti yang berjaya menyatukan seluruh kerajaan kecil di China. Shih
Huang Ti memerintah secara autokratik dan melantik gabenor dan panglima tentera untuk mentadbir. Bagi
memperrtahankan empayar China daripada serangan orang gasar beliau telah mengarahkan pembinaan Tembok
Besar China. Jawapan yang paling tepat ialah C: Menjamin keselamatan wilayah.

2
Mengapakah bidang berikut diberi penekanan dalam pendidikan di Athens?

 Sukan
 Seni berpidato
 Kesusasteraan

A Mengukuhkan semangat patriotisme

B Melahirkan individu seimbang
C Melatih pemimpin berwibawa
D Menanam sikap keberanian

Ulasan dan jawapan:

Soalan ini merujuk pendidikan di negara kota Athens. Calon sering keliru dengan pendidikan di negara kota Sparta.
Dalam tamadun Yunani, khususnya di Athens, pendidikan bertujuan untuk melahirkan manusia yang seimbang
pencapaiannya dari sudut rohani dan jasmani. Bagi orang Athens, manusia yang cemerlang ialah manusia yang
dapat memenuhi tuntutan mental dan fizikal. Oleh itu pendidikan sukan, muzik, kesusasteraan, seni berpidato,
membaca, menghafal dan menulis diberi keutamaan. Matlamat pendidikan di Sparta pula, adalah untuk melahirkan
warganegara tentera yang sempurna, gagah dan setia kepada negara kota. Oleh itu pendidikan di Sparta lebih
mengutamakan kemahiran fizikal dan kemahiran menggunakan senjata. Jawapannya B : Melahirkan individu yang
seimbang.

Apakah sumbangan kerajaan Turki Uthmaniyah dalam bidang kesenian yang masih kekal hingga ke hari ini?
A Seni tari
B Seni bina
C Seni arca
D Seni teater

Ulasan dan jawapan:

Soalan ini ringkas dan padat. Calon perlu mengetahui sumbangan kerajaan Turki Uthmaniyah dalam bidang
peluasan empayar, perundangan, ekonomi, pendidikan, ilmu pengetahuan dan seni bina. Salah satu sumbangan
kerajaan Turki Uthmaniyah yang berkekalan sehingga hari ini ialah seni bina masjid. Tokoh seni bina Turki yang
terkenal ialah Mimar Sinan. Hasil seni beliau yang terkenal ialah Masjid Sultan Ahmed (Masjid Biru) di Istanbul.

Jadual 1 menunjukkan nilai eksport getah Tanah Melayu antara tahun 1930-1932.

Tahun Nilai (Paun Sterling)

1930 28 208 000
1931 13 806 000
1932 9 077 000
Jadual 1

Mengapakah nilai eksport getah Tanah Melayu merosot dalam tempoh tersebut?
A Pergantungan kepada pasaran dunia
B Penumpuan kepada perlombongan
C Kekurangan sumber modal
D Kekurangan buruh mahir

Ulasan dan jawapan:

3
Soalan tersebut merujuk kepada jadual 1 (Buku teks Ting. 4 hlm. 250). Harga getah jatuh secara berterusan mulai
tahun 1930-1932. Peristiwa ini menunjukkan bahawa ekonomi Tanah Melayu pada era kolonial British terikat
kepada perubahan ekonomi di peringkat global. Industri getah di Tanah Melayu turut mengalami kemerosotan
semasa zaman kemelesetan ekonomi dunia. Jawapannya A : Pergantungan kepada pasaran dunia.

Bagaimanakah Perang Dunia Kedua (1939-1945) bermula di Eropah?

A Rusia memasuki Berlin
B Itali menceroboh Perancis
C Jerman menyerang Poland
D Austria mengancam Serbia

Ulasan jawapan :
Soalan ini berbentuk secara langsung dan mudah dijawab. Justeru pelajar tidak perlu mengambil masa yang agak
lama untuk menjawab soalan ini. Soalan ini dikemukakan kepada calon berasaskan kepada topik bab 9 Malaysia
dalam Kerjasama Antarabangsa. Perang Dunia Kedua meletus apabila Jerman menyerang Poland dari Barat
manakala USSR menyerang Poland dari timur. Serangan itu menyebabkan Britain dan Perancis mengisytiharkan
perang terhadap Jerman. Ketiga-tiga perangkap jawapan ini iaitu pilihan jawapan A, B dan D mengandungi fakta
yang tidak tepat dan kurang penting. Jawapannya ialah C.

SOALAN ANEKA GABUNGAN

Apakah faktor perkembangan kegiatan pertanian kerajaan Angkor ?
I Meningkatkan perdagangan hasil pertanian
II Mempelbagaikan ekonomi sara diri
III Membina sistem pengairan
IV Meningkatkan hasil padi

A I dan II
B I dan IV
C II dan III
D III dan IV

Ulasan dan jawapan:

Soalan ini mudah. Calon perlu memahami bentuk kerajaan awal di Asia Tenggara iaitu kerajaan agraria dan kerajaan
maritim. Kerajaan agraria menjalankan kegiatan ekonomi berasaskan pertanian, penternakan, menangkap ikan dan
meramu hasil hutan. Antara kerajaan agraria yang terawal ialah Sailendra, Angkor, Sukhotai dan Taruma. Kerajaan
maritim pula menjalankan kegiatan ekonomi berasaskan perdagangan, pelabuhan dan kelautan. Contoh
kerajaan maritim pula ialah Srivijaya, Kedah Tua dan Tiumah. Jawapannya ialah D : III dan IV

Mengapakah orang Arab Quraisy menentang Nabi Muhammad s.a.w.?

I Prinsip persamaan taraf
II Perbezaan kepercayaan
III Penamatan perniagaan
IV Perbezaan suku

A I dan II
B I dan IV
C II dan III
D III dan IV

Ulasan dan jawapan:

Soalan ini mudah. Penentangan orang Arab Quraisy terhadap Islam disebabkan oleh pelbagai faktor. Antaranya
ialah perbezaan dari segi kepercayaan, prinsip persamaan taraf sesama manusia, tanggapan yang salah
terhadap tugas nabi dan menjejaskan perusahaan mengukir patung. Jawapannya ialah A : I dan II.

4
Bagaimanakah Nabi Muhammad s.a.w. menyelesaikan masalah yang dihadapi oleh masyarakat Madinah?
I Keadilan
II Musyawarah
III Hukum adat
IV Semangat asabiyah

A I dan II
B I dan IV
C II dan III
D III dan IV

Ulasan dan jawapan:

Soalan ini mudah. Dari segi pentadbiran, Nabi Muhammad s.a.w. berperanan sebagai ketua hakim, dan bertindak
menyelesaikan kesemua masalah yang dihadapi oleh masyarakat Madinah berasaskan semangat musyawarah dan
berlandaskan keadilan. Jawapannya A : I dan II

Perkara yang manakah menyebabkan kejatuhan kerajaan Bani Umaiyah?

I Pemberontakan golongan Mawali
II Pengabaian terhadap rakyat
III Penaklukan oleh Bani Seljuk
IV Pelantikan golongan mudejars

A I dan II
B I dan IV
C II dan III
D III dan IV

Ulasan dan jawapan:

Soalan ini menguji tahap pengetahuan calon terhadap sesuatu tajuk. Pada peringkat akhir kerajaan Bani Umaiyah
terdapat berbagai penentangan daripada golongan mawali, para khalifahnya mengabaikan tanggungjawab terhadap
rakyat, penentangan pemilihan khalifah mengikut sistem warisan dan kadar kutipan cukai yang tinggi. Jawapan yang
tepat ialah A : I dan II

Bagaimanakah cara tamadun Islam bertembung dengan tamadun lain di dunia?

I Penaklukan
II Perdagangan
III Pendakwahan
IV Perjanjian

A I dan II
B I dan IV
C II dan III
D III dan IV

Ulasan dan jawapan:

Soalan ini juga menguji tahap pengetahuan seseorang calon. Kesemua pengganggu tersebut adalah betul jika calon
hanya mengulangkaji tajuk ini secara sepintas lalu. Islam telah bertembung dengan tamadun lain di dunia melalui
perdagangan, hubungan diplomatik, penaklukan dan usaha golongan ilmuwan Islam mendalami keilmuan tamadun
Eropah. Jawapan yang paling tepat ialah A : I dan II

5
Perlembagaan Malaysia menetapkan bidang kuasa Yang di-Pertuan Agong.
Antara berikut yang manakah bidang kuasa baginda?
I Membubarkan Parlimen
II Mengisytiharkan darurat
III Mengetuai Kerajaan Persekutuan
IV Mempengerusikan perkhidmatan awam

A I dan II C II dan III

B I dan IV D III dan IV

Ulasan jawapan :
Soalan ini agak sukar jika pelajar tidak dilengkapi dengan fakta tentang sistem pemerintahan di negara kita. Sistem
Raja Berperlembagaan merupakan tonggak keagungan kerajaan Malaysia sejak merdeka hingga kini. Sistem ini
membantu memantapkan kewibawaan institusi beraja di negara kita di samping memberikan keseimbangan kepada
raja yang menaungi rakyat dan rakyat yang dinaungi oleh raja. Jawapannya ialah A (I dan II).

SOALAN PEMAHAMAN KONSEP

Soalan bentuk pemahaman konsep menguji kefahaman calon mengenai sesuatu ideologi, pemikiran, dasar, falsafah,
dan istilah yang penting dalam sejarah peradaban manusia.

Contoh soalan (i) :

Berdasarkan pernyataan berikut bagaimanakah legalisme dilaksanakan?

Undang-undang yang tegas

Legalisme Penguatkuasaan harus dipelihara

Tiada perasaan belas kasihan

A Juri dilantik daripada kalangan bangsawan

B Raja harus memiliki kuasa yang utuh
C Rakyat di bawah penguasaan tentera
D Hakim dibayar gaji yang tinggi

Contoh soalan (ii) :

Bagaimanakah Rome menjadi sebuah republik pada tahun 509 S.M.?
A Penaklukan orang gasar
B Penjajahan Julius Caesar
C Pertabalan Maharaja Augustus
D Pemberontakan golongan patrician

Contoh soalan (iii) :

Mengapakah konsep berikut diamalkan oleh kerajaan awal di Asia Tenggara?
 Konsep dewa-raja
 Konsep order kosmos

A Memperkukuh kedudukan pemerintah

B Menggambarkan upacara keagamaan

6
C Mengekalkan pentadbiran yang adil
D Mempelbagaikan istiadat istana
Contoh soalan ( iv) :
Bagaimanakah cara hidup masyarakat Arab Jahiliah?
A Memencilkan diri
B Mengelak ancaman musuh
C Mengamalkan semangat kesukuan
D Mengamalkan kepercayaan politeisme

Contoh soalan (v) :

Menapakah peperangan al-Basus berlaku?
A Pembunuhan anggota kabilah
B Perebutan harta rampasan perang
C Perselisihan tentang hak perniagaan
D Pencerobohan kawasan penempatan

Contoh soalan (vi):

Bagaimanakah Akta Tanah Simpanan Melayu yang diperkenalkan oleh British memanfaatkan orang Melayu?
A Mengekalkan hak milik
B Mempelbagaikan jenis tanaman
C Meneruskan ekonomi tradisional
D Memperkenalkan sistem perladangan

Contoh soalan (vii) :

Kata perbilangan adat berikut diamalkan oleh masyarakat di Negeri Sembilan.

Alam beraja
Luak Berpenghulu
Suku berlembaga
Anak buah
berbuapak
Apakah corak pentadbiran tersebut?
A Teokrasi
B Birokrasi
C Autokrasi
D Demokrasi

Ulasan jawapan :
Perkataan yang ditanda gariskan dalam (soalan i hingga vii) adalah contoh istilah atau konsep yang sering disoal
pada setiap tahun. Calon mesti memahami maksud perkataan yang ditanda gariskan untuk memahami soalan. Jika
calon tidak memahami istilah-istilah tersebut sudah tentulah calon mudah terkeliru dengan pengganggu (distraktor)
yang diberi. Cuba cari maksud istilah dan jawapan bagi soalan tersebut.

7
SOALAN BERTANYAKAN SEBAB MUSABAB ATAU FAKTOR
Pelbagai teknik penyoalan dikemukakan kepada calon sama ada bertanyakan dalam bentuk persoalan mengapakah,
tujuan punca dan faktor. Calon perlu memilih jawapan yang tepat berpandukan kepada kepada sebab yang paling
relevan dengan kehendak soalan.

Contoh soalan (i)

Maklumat berikut merujuk kepada sistem pendidikan di Saparta.

 Fizikal
 Kemahiran

Mengapakah masyarakat Sparta mengamalkan sistem pendidikan tersebut?

A Membentuk rakyat yang sihat
B Melahirkan warganegara yang setia
C Mementingkan kemenangan dalam sukan
D Mewujudkan masyarakat yang seimbang

Contoh soalan (ii)

Apakah faktor yang mendorong perkembangan perancangan bandar dalam Tamadun Indus?
A Kegiatan keagamaan
B Kemahiran ilmu geometri
C Kejayaan kegiatan penerokaan
D Keluasan kawasan pemerintahan

Contoh soalan (iii)

Konsep daulat sangat dipercayai oleh masyarakat Melayu.
Mengapakah konsep tersebut penting kepada institusi kesultanan Melayu?
I Mengukuhkan sistem perundangan
II Menentukan tugas pemerintah
III Mengangkat kedudukan raja
IV Mewujudkan penghormatan di kalangan rakyat

A I dan II
B I dan IV
C II dan III
D III dan IV

Contoh soalan (iv)

Mengapakah Sultan Mansur Shah menghantar kitab al-Dur al-Manzum ke Samudera Pasai?
A Untuk dibahaskan
B Sebagai mas kahwin
C Untuk diterjemahkan
D Sebagai tanda persahabatan

Contoh soalan (v)

Mengapakah institusi baitulmal diperkenalkan oleh Kesultanan Melayu Melaka?
A Menentukan bidang tugas pembesar
B Mengendalikan adat istiadat istana
C Mengurus harta kerajaan
D Menentapkan kadar cukai

8
Contoh soalan (vi)
Mengapakah Jata Negara penting kepada warganegara Malaysia?
I Memupuk perpaduan
II Menanam semangat patriotisme
III Mengukuhkan kedaulatan sultan
IV Menjaga hak ketuanan Melayu

A I dan II
B I dan IV
C II dan III
D III dan IV

Ulasan jawapan :
Contoh soalan (i hinggga vi) adalah mengenai sebab atau faktor. Kadangkala soalan menyediakan hanya satu
pilihan jawapan dan kadang kala soalan menyediakan lebih daripada dua pilihan jawapan. Calon mesti berhati-hati
dan menimbangkan semua fakta sebelum memilih jawapan yang tepat dan betul.

SOALAN AKIBAT ATAU KESAN

Soalan bentuk ini menghendaki calon memahami kesan akibat daripada sesuatu peristiwa, pelaksanaan daripada
sesuatu perjanjian, dasar, tindakan atau akta yang dilaksanakan terhadap sesebuah bangsa dan masyarakat dunia.
Calon perlu mengenal pasti sesuatu kesan.

Contoh soalan (i):

Apakah kesan amalan sistem kabilah dalam masyarakat Arab Jahiliah?
A Memantapkan sistem pentadbiran
B Mewujudkan persaingan kuasa
C Memperkukuh semangat asabiyah
D Meningkatkan perpaduan

Contoh soalan (ii)

Perjanjian Tordesillas telah ditandatangani pada tahun 1494.
Apakah kesan perjanjian tersebut?
A Pembahagian kawasan pengaruh
B Pembayaran pampasan perang
C Keruntuhan institusi beraja
D Kemunculan negara baru

Contoh soalan (iii)

Apakah kesan penaklukan Sepanyol terhadap kawasan berikut pada abad ke15?

 Peru
 Mexico

A Perdagangan antarabangsa berkembang

B Taraf hidup masyarakat meningkat
C Pemerintahan tempatan dikekalkan
D Tamadun tempatan dikekalkan

9
Contoh soalan (iv)
Apakah kesan daripada pencabulan tersebut?

Selepas dua tahun perjanjian Hudaibiyah ditandatangani, Orang Quraisy Makkah

mencabuli perjanjian tersebut.

A Penyebaran Islam terhalang

B Pembukaan semula kota Makkah
C Penduduk Madinah diancam
D Penghijrahan Nabi Muhammad sawtergendala

Contoh soalan v)
Jadual 1 berkaitan dengan peristiwa pengenalan Malayan Union di Tanah Melayu.

Tahun Peristiwa
1946 Pengenalan Malayan Union
Jadual 1

Apakah kesan peristiwa tersebut kepada orang Melayu?

A Perpaduan kukuh
B Ekonomi meningkat
C Budaya berkembang
D Kuasa Sultan bertambah

Ulasan jawapan :
Soalan ` i hinga v merujuk kesan sesuatu peristiwa terhadap perkembangan politik, ekonomi ataupun sosial sesuatu
zaman. Oleh itu pelajar mesti memahami kaitan sebab dan kesan dalam peristiwa sejarah. Jawapan bagi contoh
soalan (i) ialah A manakala jawapan bagi contoh soalan (ii) ialah A.

PERANAN DAN SUMBANGAN TOKOH

Pelajar perlu mengetahui dan meneliti sumbangan serta peranan seseorang tokoh yang terkenal dalam setiap
tamadun dan sesuatu peristiwa sejarah itu. Pelajar perlu memahami pemikiran serta idea setiap tokoh terutamanya
yang melibatkan ahli falsafah, tokoh intelektual, pemimpin negara dan pemimpin persatuan.

Contoh soalan (i)

Apakah sumbangan Ibn Battuta yang menjadi rujukan sehingga kini?
A Merancang strategi perang
B Mengasas teori matematik
C Memperkenalkan ilmu perubatan
D Mencatat kawasan pengembaraan dengan tepat

Contoh soalan (ii)

Apakah sumbangan tamadun Mesir Purba?
I Kolar kuda
II Pedati beroda
III Sistem kalendar
IV Tulisan hieroglif

A I dan II
B I dan IV
C II dan III
D III dan IV

10
Contoh soalan (iii)
Tokoh berikut mengamalkan konsep realpolitik serta politik darah dan besi semasa memerintah Jerman pada abad
ke-19.

Otto von Bismarck

Mengapakah beliau mengamalkan konsep tersebut?

A Menggubal perlembagaan moden
B Menghapuskan sistem beraja
C Melicinkan pentadbiran
D Menyatukan negara

Contoh soalan( iv)

Bagaimanakah tokoh berikut menyumbang untuk membantu penyebaran Islam?

Al-Arqam bin Abu Arqam

A Mengumpul ayat al-Quran

B Mengetuai penghijrah ke Habsyah
C Merisik maklumat daripada Arab Quraisy
D Mewakafkan rumah sebagai pusat kegiatan dakwah

Contoh soalan( v)
Apakah sumbangan Khalifah Uthman bin Affan kepada sistem pertahanan Madinah?
A Membina markas tentera
B Menubuhkan angkatan tentera laut
C Mewujudkan pasukan tentera tetap
D Melantik panglima tentera sebagai gabenor

Ulasan jawapan :
Soalan sumbangan biasanya merujuk kepada pencapaian sesuatu tokoh atau pencapaian sesuatu tamadun. Jika
sumbangan tokoh atau tamadun itu terlalu banyak, maka calon harus mengingat sumbangan yang paling penting
diikuti dengan sumbangan lain yang kurang penting.

11
SOALAN KEMAHIRAN BERFIKIR

Calon juga perlu membiasakan diri dengan soalan Kemahiran Berfikir seperti membanding membeza, meramal,
menganalisis, mengaplikasi, mensintesis, menyelesaikan masalah dan mengambil iktibar daripada sesuatu peristiwa
atau fakta sejarah.

Contoh soalan (i)

Apakah persamaan cara penyebaran Islam ketiga-tiga teori berikut?

 Islam dari Arab

 Islam dari India
 Islam dari China

A Melalui kegiatan perdagangan

B Melalui pertukaran kebudayaan
C Menerusi kegiatan kesusasteraan
D Menerusi kegiatan peluasan kuasa

Contoh soalan (ii)

Apakah kepentingan undang-undang berikut dalam kerajaan Melayu?

 Hukum Kanun Melaka

 Undang-undang Perak
 Undang-undang Pahang

A Mengehadkan kuasa raja

B Menetapkan sempadan negeri
C Menyekat peluasan pengaruh Barat
D Menentukan corak pemerintahan kerajaan

Contoh soalan (iii)

Bagaimanakah orang Melayu hendak menguasai industri bijih timah daripada pelombong Eropah pada abad ke-20?
I Mengumpul modal
II Menguasai teknologi
III Membayar pampasan
IV Mempunyai pasaran baru

A I dan II
B I dan IV
C II dan III
D III dan IV

12
Contoh soalan (iv)
Jadual 1 merujuk kepada penubuhan parti politik di Sabah.

Tahun Pertubuhan
1961 Parti Perikatan Sabah
1962 Parti Perikatan Sarawak
Jadual 2

Apakah persamaan pertubuhan tersebut?

A Menyokong gagasan Malaysia
B Menuntut kemerdekaan negeri
C Mengembalikan kuasa rakyat
D Menyekat pengaruh komunis

Ulasan jawapan :
Sila cari jawapannya di dalam buku teks bagi soalan

STRATEGI MENJAWAB SOALAN KERTAS 2

1. MEMBACA SOALAN

Pelajar seharusnya membaca dengan teliti setiap arahan soalan, kehendak dan tugasan soalan. Pelajar perlu
membaca dan memahami arahan soalan terlebih dahulu. Arahan soalan bagi Kertas 2 menjelaskan bahawa pelajar
perlu menjawab semua soalan struktur daripada Bahagian A dan 3 soalan daripada mana-mana lima soalan dalam
Bahagian B. Manakala jawapan perlu dikemukakan dalam bentuk esei.
Kemudian baca frasa demi frasa serta perkataan yang terdapat dalam soalan. Fahami dan selami maksud soalan
serta pernyataan yang ada kaitan dengan soalan. Serentak dengan itu, garis atau bulatkan kehendak soalan yang
menjadi kata kunci penting dalam setiap soalan. Jika pelajar terlepas pandang kata kunci tersebut kemungkinan
jawapan pelajar akan terpesong.
Berdasarkan analisis soalan tahun lepas, terdapat pelbagai aspek tugasan soalan yang perlu diberi perhatian.
Berikut adalah tugasan soalan yang sering ditanya.

Bil. Tugasan soalan Contoh

1. Konsep, takrif, maksud Matrilineal, politeisme, monarki, oligaki, tirani
2 Sebab-musabab, faktor, Faktor imperialisme barat, faktor kebangkitan semangat kebangsaan,
punca sebab pembentukan Malaysia
3. Ciri-ciri Ciri Sistem Ahli, ciri kerajaan agraria dan maritim
4. Kesan atau akibat sesuatu Kesan Revolusi Pertanian, Revolusi Perindustrian
peristiwa
5. Matlamat penubuhan Penubuhan ASEAN, Komanwel, OIC, PBB, NAM
sesuatu organisasi
6. Peranan, sumbangan, Dato’ Onn Jaafar, Abdul Rahman Limbong, Kesatuan Melayu Muda
perjuangan tokoh
7. Perkembangan Perkembangan mata wang, Proses penggubalan undang-undang
8. Langkah, kronologi Penentangan Tok Janggut
peristiwa
9.. Pendapat, kemahiran Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, buktikan,
berfikir
10. Perbandingan Agraria dengan maritim, Adat Perpatih dan Adat Temenggung

13
2. MEMILIH SOALAN
Pelajar perlu memilih soalan yang mereka tahu sepenuhnya isi-isi jawapan yang perlu dikemukakan dengan tepat.
Pilihlah soalan yang mudah dijawab kerana pelajar akan dapat menjawabnya dengan lancar. Tentukan yang anda
dapat mengemukakan isi-isi jawapan mengikut kehendak soalan serta memenuhi markah yang diperuntukan dalam
setiap ceraian soalan. Setiap isi (fakta, huraian dan contoh) diperuntukan satu markah. Jika markah yang
diperuntukan ialah 5 markah bermakna pelajar mesti mampu menyediakan sekurang-kurangnya lima isi.

3. MERANGKA JAWAPAN
Sebelum menulis jawapan pelajar perlu merangka isi yang hendak dikemukakan.
Rangka jawapan penting untuk menghasilkan jawapan yang teratur, tidak mengulangi fakta, tidak terpesong
daripada kehendak soalan, mengelakkan pelajar daripada meninggalkan isi-isi penting. Pelajar juga akan dapat
menulis jawapan dengan lancar. Rangka jawapan boleh berpandukan kepada kunci kata yang mudah difahami serta
diingati. Rangka jawapan boleh ditulis menggunakan perkataan yang ada kaitan dengan tema. Berikut adalah
contoh-contoh rangka jawapan.

Kunci kata
Rangka jawapan boleh berpandukan kepada kunci kata (poin penting) yang terdapat dalam subtopik tertentu. Kata
kunci yang dipilih berdasarkan idea-idea serta fakta dalam tajuk tersebut.

Soalan :
Jelaskan faktor yang mempengaruhi kemunculan bandar baru pada awal kurun ke-20 di Tanah Melayu.
Rangka jawapan bagi soalan di atas berdasarkan tema-tema berikut;
...Perlombongan
...Ekonomi moden
...Pertanian dagangan
...Pengangkutan
...Pusat Pentadbiran
...Persimpangan jalan
...Penduduk
...Penghijrahan

4. MENULIS JAWAPAN
Pelajar perlu menulis jawapan bagi soalan paling mudah terlebih dahulu. Pelajar tidak perlu menulis pendahuluan
dan kesimpulan kerana tidak ada markah diperuntukkan jika berbuat demikian.
Huraikan fakta dengan ayat yang lengkap. Ayat yang dibina mestilah ringkas, mudah difahami dengan
tepat. Elakkan membina ayat yang tergantung dan dalam bentuk catatan ringkas. Berikan sekurang-kurangnya dua
contoh bagi soalan yang berkehendakkan contoh.
Bagi setiap isi jawapan perlu mengandungi isi yang ada kaitan dengan fakta. Susunkan fakta-fakta dalam
perenggan yang sesuai supaya jawapan yang dikemukakan memperlihatkan kebolehan serta kemahiran mengenai
pengetahuan sejarah dan kematangan calon sendiri. Jumlah isi atau panjang serta pendek jawapan bergantung
kepada peruntukan markah yang tertera di bawah soalan.
Tuliskan dengan terang, kemas, bersih dan mudah dibaca. Gunakan penanda wacana yang sesuai bagi
mengaitkan sesuatu ayat seterusnya atau dengan perenggan lain. Sediakan ruang kosong di akhir jawapan bagi
membolehkan calon menambah isi jawapan yang tertinggal.

5. MENYEMAK JAWAPAN
Semak jawapan anda sama ada nombor soalan ditulis mengikut jawapan yang ditulis. Pastikan ejaan nama-nama
tokoh dan perjanjian ditulis dengan tepat. Calon dikehendaki meluangkan masa menyemak jawapan yang ditulis
supaya tidak tertinggal isi-isi penting.

6. PENGURUSAN MASA

14
Pelajar perlu menguasai kemahiran mengeluarkan ilmu yang telah dipelajari dalam bentuk isi-isi jawapan dalam
tempoh yang ditetapkan secara cekap, tepat dan cepat. Justeru 5 hingga 6 minit perlu digunakan untuk membaca
arahan pada kertas soalan, membaca semua soalan, memilih soalan, menyediakan rangka jawapan. Jangan terlalu
lama menjawab satu-satu soalan sehingga mengabaikan soalan lain yang sepatutnya dijawab.

KELEMAHAN JAWAPAN PELAJAR

Pelajar perlu menguasai kemahiran, strategi, teknik dan kaedah menjawab soalan dengan betul dan tepat.
Pelajar perlu membaca dengan teliti, merancang, berfikir, cekap mencatat isi (fakta, huaraian dan contoh) menulis
dengan sistematik, dan menyemak jawapan. Ramai pelajar gagal mendapat markah yang baik kerana melakukan
kesalahan berikut:

1. Kurang Memahami Arahan Soalan

Setiap pelajar mesti menjawab semua soalan Bahagian A dan tiga soalan daripada Bahagian B. Terdapat pelajar
yang menjawab empat hingga lima soalan di Bahagian B. Tindakan menjawab tidak mengikut arahan soalan akan
merugikan masa dan menyebabkan pelajar hilang tumpuan untuk menjawab soalan yang sepatutnya.

2. Tidak Memahami Kehendak Soalan

Terdapat di kalangan pelajar yang kurang memahami kehendak soalan kerana membaca sekali lalu sahaja. Pelajar
seharusnya membaca dengan teliti kata tugasan soalan dan kehendak soalan. Jika tidak nanti, lain yang ditanya, lain
yang dijawab.

3. Skop jawapan tidak mengikut peruntukan markah

Dalam Kertas 2, calon mesti meneliti jumlah markah yang terdapat pada hujung soalan untuk memahami kehendak
isi jawapan. Jika markahnya banyak (misalnya 8 markah) sudah tentulah jawapannya agak panjang kerana pelajar
perlu mencari 8 isi. Ramai pelajar menjawab terlalu pendek untuk menjawab soalan yang banyak peruntukan
markah dan setengahnya pula ada yang menjawab terlalu panjang untuk markah yang sedikit.

4. Fakta sejarah kurang tepat

Pelajar seharusnya mengetahui dan memahami fakta sejarah dengan jelas dan tepat. Latar tempat, latar masa, nama
tokoh, nama peristiwa, nama perjanjian, nama organisasi, peristiwa yang berlaku dan sebagainya merupakan perkara
penting yang perlu ditulis dengan tepat.

5. Kelemahan Teknik Penulisan

Mengikut arahan soalan, pelajar perlu menulis esei bagi soalan Kertas 2. Penulisan esei memerlukan pelajar
membina ayat yang lengkap, gramatis dan mudah difahami serta boleh memberi makna kepada fakta sejarah yang
dipaparkan. Namun demikian, kesilapan yang sering dilakukan oleh sesetengah pelajar ialah membina ayat
tergantung, umum dan menggunakan ‘point form’
Sungguhpun isi jawapan serta fakta yang ditulis itu betul dan tepat tetapi ayat yang dibina tidak dapat berdiri sendiri
atau difahami dengan sempurna. Kesilapan ini menyebabkan pelajar diberi separuh markah separuh daripada
markah penuh.

a) Ayat yang tergantung:

Soalan : Terangkan empat cara penyebaran ajaran Islam di Asia Tenggara (8 markah)
Contoh jawapan:
- Pedagang Islam menjalin hubungan perdagangan (0/1 m)
- Mereka mengembangkan ajaran Islam (0/1 m)

Ayat sepatutnya :

“Pedagang Islam keturunan Arab, Cina dan India (1 m) telah menjalin hubungan perdagangan dengan
pelabuhan utama di Asia Tenggara” (1 m).

“Mereka mempunyai sikap mahmudah dan tingkah laku yang baik (1m) menyebabkan ramai penduduk
tempatan memeluk agama Islam” (1m).

“Pedagang juga membawa bersama ulama dan pendakwah (1m) dan menetap di pelabuhan yang mereka

15
 singgah.”(1m)
“
Ayat yang dibina di atas lengkap dan boleh berdiri sendiri. Jawapan ini diberi 6 markah.

b) Menulis “Point Form”

Soalan : Jelaskan sembilan kejayaan yang dicapai oleh ASEAN (9 markah)
Contoh jawapan :
- mesyuarat Menteri Luar ASEAN
- menandatangani deklarasi Kuala Lumpur
- ZOPFAN
- projek baja urea
- RECSAM
- SEAMEO
- EAEC
Jawapan di atas menggambarkan pelajar tersebut tahu tentang isi jawapan tetapi tidak tahu hendak
menghuraikannya kerana ketidakcukupan maklumat.
Oleh kerana tidak dapat memperkembangkan isi, pelajar tersebut tidak berjaya mendapat markah penuh.

c) Membina jadual :
Adakalanya pelajar tersilap langkap apabila menjawab dengan menggunakan jadual. Kemungkinan ada
pelajar yang menganggap mereka akan memperolehi markah penuh dengan berbuat sedemikian. Sebenarnya,
membina jadual belum menunjukkan yang pelajar tersebut telah menjawab soalan dalam bentuk esei. Tiada arahan
soalan yang meminta pelajar mengemukakan jadual. Sungguhpun pelajar yang membina jadual itu mengetahui
dengan lengkap fakta-fakta yang perlu dikemukakan tetapi dengan membina jadual akan menjejaskan markah penuh
pelajar yang sepatutnya diperolehi. Contoh jadual yang dibina;

Soalan : Bezakan antara ciri-ciri Adat Temenggung dengan Adat Perpatih

Adat Temenggung Adat Perpatih

Mengutamakan kaum lelaki Mengutamakan kaum perempuan
Pemerintahan bercorak autokrasi Pemerintahan bercorak demokratik
Hukuman menghukum penjenayah Hukuman bersifat pemulih
Berkahwin dengan siapa sahaja yang dibenarkan oleh Berkahwin dengan suku kaum lain
hukum syarak
Mengutamakan anak lelaki mewarisi harta Mengutamakan anak perempuan mewarisi harta

Pelajar hanya diberi 5/10 markah jika menulis jawapan dalam bentuk jadual.

6. Calon tidak menjawab langsung soalan Kemahiran Berfikir

Soalan Kemahiran Berfikir bertujuan menduga sejauhmana kefahaman calon dan ketajaman pemikiran calon SPM
terhadap sesuatu isu yang berkaitan dengan fakta sejarah. Kebanyakan soalan Kemahiran Berfikir di Bahagian A
(Soalan Struktur) terdapat di pecahan soalan (e) yang menyumbang kepada 3 markah. Manakala Soalan Kemahiran
Berfikir di Bahagian B biasanya terdapat pada pecahan soalan bahagian (c). Malangnya ramai calon enggan
menjawab soalan tersebut kerana dikatakan sukar mencari fakta yang logik, betul dan tepat dengan soalan. Sebagai
contoh lihat ceraian soalan SPM 2007, 2008, 2009 dan 2010:

Bahagian A (Struktur)

SPM, 2007

1 (e) Senaraikan tiga iktibar yang boleh diambil oleh generasi muda hari ini daripada
masyarakat kerajaan maritim (3 markah)
2 (d) Sekiranya anda dilantik menjadi pemimpin Malaysia, bagaimanakah anda mengamalkan

16
 ciri kepimpinan Islam dalam pentadbiran (3 markah)
3 (e) Slogan “Beban Orang Putih” digunakan oleh kuasa British dan Belanda atas alasan untuk
memimpin masyarakat Timur ke arah kesejahteraan. Adakah anda bersetuju dengan alasan
tersebut?
Beri pandangan anda. (3 markah)
4 (e) Tindakan bijak Tunku Abdul Rahman membentuk Malaysia memberi kebaikan kepada
rakyat negara kita sehingga kini.
Berikan dua bukti untuk menyokong pernyataan ini. (3 markah)

SPM, 2008
1 (e) Pada pandangan anda, apakah kebaikan sistem pemerintahan demokrasi kepada sesebuah negara? ( 2 markah)
2 (d) Jelaskan iktibar yang boleh diambil daripada Perjanjian Hudaibiyah demi memperkukuhkan perpaduan dan
keamanan negara kita Malaysia. (3 markah)
3 (e) Pada pandangan anda mengapakah penentangan tersebut gagal? (2 markah)
4 (d) Pada pandangan anda, adakah PBB berjaya melaksanakan tanggungjawab sebagai badan pengaman dunia?
Beri alasan anda. (2 markah)

SPM, 2009
1 (e) Pada pandangan anda apakah kepentingan undang-undang dalam kehidupan manusia? (2 markah)
2 (e) Pada pandangan anda apakah iktibar yang boleh diperoleh daripada Zaman Renaissance untuk kemajuan
negara dan bangsa Malaysia? (2 markah)
3 (e) Andaikan anda seorang pengerusi persatuan Sejarah di sekolah. Cadangkan dua aktiviti persatuan yang boleh
memperkukuh semangat nasionalisme dan patriotisme di kalangan warga sekolah anda. (2 markah).
4 (e) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, apakah kepentingan perlembagaan kepada negara kita? (3 markah).

SPM 2010
1 (e) Sejarah telah membuktikan betapa pentingnya sungai dalam kehidupan manusia. Bagaimanakah kita
seharusnya memelihara sungai supaya keselesaan hidup manusia terjamin? (3 markah)
2 (e) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, mengapakah agama Islam mudah diterima oleh masyarakat Asia
Tenggara? (2 markah)
3 (c) Jelaskan iktibar yang boleh diambil daripada sejarah kegemilangan Kesultanan Melayu Melaka untuk
kegemilangan bangsa dan negara Malaysia. (2 markah)
4 (e) Sebagai warga negara Malaysia yang patriotik, apakah peranan anda untuk menjamin pembangunan negara
kita supaya berterusan? (2 markah)

Bahagian B (Esei)

SPM 2007

7 (c) Negara kita Malaysia dibentuk tanpa pertumpahan darah.

Jelaskan pernyataan di atas berdasarkan pengetahuan sejarah anda (4 markah).

9 (c) Dasar luar Malaysia yang mengutamakan kesejahteraan serta keamanan serantau dan dunia
telah memberi kebaikan kepada negara kita.
Jelaskan pernyataan di atas berdasarkan pengetahuan sejarah anda. ( 6 markah)

SPM 2008

5 (c) Berdasarkan pemerhatian anda, apakah pencapaian Malaysia kini yang boleh menjadi kebanggaan generasi
akan datang? (6 markah)
6 (c) Bagaimanakah pengamalan ciri-ciri kehidupan masyarakat Arab Jahiliah menghalang pembentukan masyarakat
bermoral? (6 markah)
7 (c) Berikan empat cadangan kepada generasi muda hari ini supaya menjadi warga Malaysia yang berupaya
mempertahankan kedaulatan negara. (4 markah).
8 (c) Apakah tindakan yang sepatutnya diambil oleh pembesar Melayu untuk memastikan mereka terus menguasai
perlombongan bijih timah pada masa itu? (8 markah).

17
9 (c) Jelaskan peranan generasi muda Malaysia dalam memajukan ekonomi negara.

SPM 2009.
5 (c ) Berdasarkan pengkajian anda terhadap kedua-dua kerajaan tersebut nyatakan iktibar yang boleh dijadikan
panduan untuk mencapai kejayaan negara dan bangsa Malaysia. (4 markah)
6 (c ) Jelaskan iktibar yang boleh diperoleh daripada kejayaan kerajaan Turki Uthmaniyah untuk kegemilangan
negara dan bangsa Malaysia. (5 markah)
7 (c ) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, apakah kepentingan Persekutuan Tanah Melayu1948 dalam
pembentukan negara dan bangsa Malaysia. (6 markah).
8 (c ) (i) Pada pandangan anda mengapakah semangat kerjasama dan toleransi perlu dihayati dan diamalkan?
(ii) Cadangkan empat cara untuk mengekalkan penghayatan dan pengamalan semangat tersebut oleh warga
Malaysia. (8 markah).
9 (c ) Bagaimanakah Malaysia melaksanakan dasar luar pada tahap ketiga? (6 markah)

SPM 2010
5(c) Bagaimanakah pengamalan sifat keperibadian Nabi Muhammad SAW boleh membantu masyarakat Malaysia
yang gemilang? [6 markah]
6(c) Usaha penjelajahan yang dimulakan oleh orang Eropah sejak abad ke-16 telah menjadikan mereka gemilang
hingga kini. Buktikan kebenaran pernyataan tersebut. [6 markah]
7(c) Mengapakah semangat perjuangan menentang British di kedua-dua negeri di 7(a)wajar dicontohi generasi
muda masa kini? [4 markah]
8(c) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, jelaskan sebab sistem pemerintahan beraja perlu dipertahankan di
negara kita. [4 markah]
9(b) Jelaskan usaha yang dibuat oleh kerajaan untk menghadapi cabaran globalisasi. [6 markah ]
(c) Sebagai seorang murid, bagaimanakah anda dapat menjayakan usaha kerajaan
untuk menghadapi cabaran globalisasi? [12 markah]

Cuba bandingkan bentuk soalan kemahiran berfikir pada tahun 2007- 2009. Soalan struktur dan esei lebih banyak
menggunakan hasil pembelajaran aras tiga Huraian Sukatan Pelajaran Malaysia (HSP) Sejarah. Sebagai panduan,
cuba cari isi jawapan soalan tersebut berdasarkan buku teks, buku rujukan atau pembacaan anda. Jika anda masih
tidak dapat mencari isi menggunakan cara tersebut, gunakanlah logik akal anda. Tulis semua isi yang anda fikirkan
berdasarkan logik akal (common sense) dan tulis dalam ayat yang lengkap. Mana-mana jawapan anda yang
difikirkan paling munasabah dan hampir dengan skema jawapan biasanya akan dianggap betul oleh pemeriksa!

7. Calon tidak tahu teknik mengulangkaji buku sejarah

Membaca merupakan satu proses yang penting bagi memahami peristiwa sejarah. Biasanya pelajar mudah bosan,
jemu, mengantuk, kurang tumpuan dan fikiran mereka mula menerawang ke sana kemari ketika membaca atau
mengulangkaji buku sejarah. Oleh itu penulis mencadangkan agar pelajar membaca secara kritikal. Apakah
membaca secara kritikal? Membaca secara kritikal adalah kaedah yang betul semasa membaca buku sejarah.
Dengan menggunakan cara ini anda merasa seronok dan anda tidak akan merasa bosan. Minat juga mula timbul
apabila anda mula memahami isi kandungan yang dibaca. Langkah-langkah berikut perlu diambil bagi
memastikan pelajar membaca secara kritikal, aktif dan berkesan.
 Pilih masa belajar yang sesuai
 Mengumpulkan semua bahan yang diperlukan pada suatu tempat
 Pastikan kedudukan badan yang betul dengan buku dijarakkan satu kaki dari mata
 Mulakan dengan membaca Bismillah dan doa penerang hati.
 Melihat sekali imbas. Tujuannya supaya anda dapat gambaran kasar mengenai bahan yang mahu dibaca.
Apabila anda jelas apa yang bakal anda temui semasa membaca, ia dapat merangsang minat. Lihat tajuk-tajuk

18
 kecil dan lihat perkaitan tajuk-tajuk kecil tersebut. Amati rajah, peta, jadual, carta, ilustrasi, gambar dan
sebagainya. Lihat soalan-soalan yang ada di bab tersebut. Catatkan sebarang persoalan sekiranya ada.
 Baca pendahuluan dan kemudian baca bahagian kesimpulan dan penutup. Biasanya penulis buku teks
menerangkan apa yang anda ingin ketahui di bahagian pendahuluan dan membuat rumusan di bahagian
penutup.
 Baca secara terperinci ayat demi ayat dan perenggan demi perenggan. Setiap ayat itu penting kerana ia
menjelaskan setiap konsep dan istilah yang ada.
 Terjemahkan setiap penjelasan itu di dalam peta minda. Jangan pindah perenggan selagi anda tidak
memahami apa yang anda sedang baca. Perlahankan rentak bacaan anda di bahagian yang sukar. Ulang baca
beberapa kali sekiranya perlu.
 Gariskan fakta penting dan highlight setiap kata kunci.
 Yakinkan diri yang anda boleh menguasai apa yang anda baca.
 Selepas habis satu perenggan, satu muka surat ataupun satu sub topik, tutup buku anda dan gambarkan
semula apa yang anda baca. Ambil sehelai kertas kosong atau buku nota dan lakarkan kembali apa yang anda
baca dalam bentuk lakaran peta minda. Setiap setengah jam, rehatlah sebentar kira-kira 5 minit.
 Akhir sekali, setelah selesai mengurang kaji luangkan masa antara 60 hingga 90 saat. Buat proses Dumping.
Keluarkan apa yang anda tahu dan buat dalam bentuk contengan. Anda tidak perlu menulis dengan kemas
kerana ia bukan untuk nota simpanan, sebaliknya untuk lakaran idea sahaja. Cuba lah! Mudah bukan?
Selamat belajar.

SOALAN-SOALAN TAHUN 2010 (Bahagian B)

5 (a) Ceritakan riwayat hidup Nabi Muhammad SAW sebelum baginda dilantik
menjadi rasul. [8 markah]
(b) Terangkan keperibadian Nabi Muhammad SAW sebagai seorang pemimpin yang
wajar dicontohi oleh semua pihak. [6 markah]
(c) Bagaimanakah pengamalan sifat keperibadian Nabi Muhammad SAW boleh
membantu masyarakat Malaysia yang gemilang? [6 markah]

6 Pada abad ke-16, pelaut Eropah telah mula aktif menjelajah ke beberapa buah
kawasan di luar benua Eropah.
(a) Terangkan sebab yang mendorong pelaut Eropah melakukan kegiatan tersebut. [6 markah]
(b) Jelaskan kesan penjelajahan tersebut terhadap penduduk tempatan di luar benua Eropah. [8 markah]
(c) Usaha penjelajahan yang dimulakan oleh orang Eropah sejak abad ke-16 telah
menjadikan mereka gemilang hingga kini. Buktikan kebenaran pernyataan tersebut. [6 markah]

7 Penentangan terhadap British berlaku di negeri-negeri Melayu pada abad ke-19.

(a) Mengapakah penentangan terhadap British berlaku di negeri-negeri berikut:
(i) Perak [4 markah]
(ii) Pahang [4 markah]
(b) Ceritakan peristiwa penentangan di kedua-dua negeri di 7 (a) [8 markah]
(c) Mengapakah semangat perjuangan menentang British di kedua-dua negeri di 7(a)
wajar dicontohi generasi muda masa kini? [4 markah]

8 Sistem Raja Berpelembagaan meruapakan tonggak keagungan kerajaan Malaysia sejak merdeka hingga
kini.
(a) Jelaskan matlamat sistem Raja Berpelembagaan. [4 markah]
(b) Terangkan bidang kuasa Yang di-Pertuan Agong mengikut Perlembagaan Malaysia. [12 markah]
(c) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, jelaskan sebab sistem pemerintahanberaja perlu dipertahankan
di negara kita. [4 markah]

9 (a) Terangkan maksud globalisasi. [2 markah]

(b) Jelaskan usaha yang dibuat oleh kerajaan untk menghadapi cabaran globalisasi. [6 markah]
(c) Sebagai seorang murid, bagaimanakah anda dapat menjayakan usaha kerajaan untuk menghadapi

19
 cabaran globalisasi? [6 markah]

SOALAN-SOALAN ANDAIAN SPM 2011

5 Agama Hindu dan Buddha telah meninggalkan kesan yang ketara ke atas pelbagai aspek
kehidupan masyarakat awal di Asia Tenggara.
(a) Bagaimanakah penbgaruh Hindu dan Buddha tersebar di Asia Tenggara (6 markah)
(b) Terangkan penbgaruh Hindu dan Buddha dalam sistem pemerintahan dan pentadbiran
kerajaan awal di Asia Tenggara (8 markah)
(c) Apakah peranan bahasa Sanskrit dalam bidang kesenian dan kesusasteraan
masyarakat awal di Asia Tenggara (6 markah)

6 Piagam Madinah merupakan perlembagaan pertama yang digubal di dunia yang menjadi asas
sesebuah negara yang berdaulat.
(a) Terangkan isi kandungan Piagam Madinah yang menyatukan masyarakat berbilang
bangsa dan agama di Madinah. (10 markah)
(b) Jelaskan kepentingan Piagam Madinah untuk membentuk masyarakat yang adil (6 markah)
(c) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda bagaimanakah unsur-unsur Islam dalam Piagam Madinah diamalkan
dalam masyarakat berbilang kaum pada hari ini? (4 markah)

7 Penyebaran Islam secara tidak langsung telah membawa pertembungan tamadun Islam dengan
tamadun lain di dunia.
(a) Jelaskan cara pertembungan tamadun Islam dengan tamadun lain di dunia (10 markah)
(b) Apakah kesan pertembungan dari sudut keagamaan yang dapat memberi sumbangan
kepada peradaban manusia?
(c) Bagaimanakah orang Islam berjaya menguasai ekonomi dan perdagangan dunia kesan daripada
pertembungan ini? (6 markah)

8 (a) Bagaimanakah kerajaan Turki Uthmaniyah terbentuk? ( 4 markah)

(b) Terangkan sumbangan kerajaan Turki Uthmaniyah (8 markah)
(c) Jelaskan faktor yang menyebabkan empayar Turki Uthmaniyah berjaya menyebarkan
agama Islam di Eropah (8 markah).

9 (a) Terangkan faktor yang menyebabkan kedatangan buruh Cina dan India ke Tanah Melayu?
(b) Bagaimanakah cara kemasukan buruh Cina dan India ke Tanah Melayu (10 markah)
(c) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, apakah kesan kedatangan buruh tersebut dari segi
sosial?

10 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan nasionalisme? (2 markah)

(b) Jelaskan faktor yang menyebabkan perkembangan gerakan nasionalisme di Tanah Melayu
sehingga Perang Dunia Kedua? (12 markah)
(c) Terangkan pertubuhan yang memainkan peranan aktif menentang penjajahan Jepun di
Tanah Melayu?

20
 SOALAN LATIHAN
Bahagian A

[ 40 markah ]

Jawab semua soalan.

1 Tamadun Indus ialah tamadun terawal di India yang banyak menyumbang kepada
pembentukan ketamadunan manusia.

(a) Beri kegiatan ekonomi masyarakat Indus.

(i) ......................................................................................................

(ii) ......................................................................................................
[ 2 markah ]

(b) Nyatakan ciri bandar terancang dalam tamadun Indus.

(i) ......................................................................................................

(ii) .......................................................................................................
[ 2 markah ]

(c) Senaraikan golongan masyarakat dalam organisasi sosial di Lembah Indus.

(i) …………………………………………………………………..

(ii) .………………………………………………………………….
[ 2 markah ]

(d) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, nyatakan sumbangan tamadun Indus

kepada perkembangan tamadun manusia.

(i) .………………………………………………………………….

(ii) …………………………………………………………………..
[ 2 markah ]

21
 (e) Pada pandangan anda, apakah peranan generasi muda dalam mengekalkan
kemajuan tamadun negara kita?

(i) …………………………………………………………………

(ii) …………………………………………………………………
[ 2 markah ]

2 Nabi Muhammad s.a.w. menguasai semula kota Makkah pada tahun 630 M.

(a) Nyatakan sebab baginda membuka semula kota Makkah.

(i) ………………………………………………………………………

(ii) ………………………………………………………………………
[2 markah]

(b) Mengapakah al-Abbas dan Abu Sufian memeluk Islam sebelum tentera Islam
menguasai kota Makkah?

i. ………………………………………………………………………..
[1 markah]

(c) Beri taktik yang digunakan oleh baginda semasa membuka semula kota Makkah.

i. ………………………………………………………………………...

ii ………………………………………………………………………..

[2 markah]
(d) Apakah kepentingan pembukaan semula kota Makkah?

i. ………………………………………………………………………...

ii………………………………………………………………………….

iii …………………………………………………………………………
[3 markah]

(e) Pada pandangan anda, apakah iktibar yang diperoleh daripada peristiwa
pembukaan semula kota Makkah?

22
 i. ………………………………………………………………………...

ii ………………………………………………………………………..
[2 markah]

Sistem Pentadbiran Imperialisme Sistem Birokrasi Barat

Tradisional
Rajah 1

3 Rajah berikut berkaitan dengan perubahan pentadbiran di negara-negara Asia Tenggara

sebelum dan selepas penjajahan Barat.

(a) Apakah tujuan sistem birokrasi Barat diperkenalkan?

…………………………………………………………………………..
[1 markah]
(b) Beri ciri umum sistem birokrasi Barat.

i …………………………………………………………………………

ii…………………………………………………………………………
[ 2 markah]

(c ) Nyatakan kesan pengenalan sistem birokrasi Barat terhadap sistem

pentadbiran tradisional

i………………………………………………………………………….

ii…………………………………………………………………………
[2 markah]

(d) Bagaimanakah British melaksanakan pemerintahan di Negeri-Negeri Selat?

i………………………………………………………………………..

ii………………………………………………………………………..
[ 2 markah]

(e) Pada pandangan anda, mengapakah generasi muda hari ini perlu mempertahankan
kedaulatan negara kita?

23
 i………………………………………………………………………….

ii………………………………………………………………………..

iii………………………………………………………………………..
[3 markah]

4 Jadual berikut berkaitan dengan penubuhan Persekutuan Malaysia.

Tarikh Peristiwa Sejarah

Penubuhan Persekutuan Malaysia
16 September 1963 merangkumi Tanah Melayu,
Singapura, Sarawak dan Sabah

(a) Apakah maksud negara Persekutuan?

i. ...........................................................................................................................
[1 markah]

(b) Beri bidang kuasa Senarai Negeri.

i. ..........................................................................................................................

ii. .........................................................................................................................
[2 markah]

(c) Nyatakan bidang kuasa Senarai Bersama Kerajaan Persekutuan dan

Kerajaan Negeri?

i. ..........................................................................................................................

ii. .........................................................................................................................

[2 markah]

(d) Pada pandangan anda, mengapakah Kerajaan Persekutuan dengan Kerajaan

Negeri harus menjalin hubungan baik?

i. .........................................................................................................................

ii. .........................................................................................................................

iii. ........................................................................................................................
[3 markah]

24
(e) Sekiranya anda dilantik sebagai pemimpin Kerajaan Persekutuan, apakah usaha yang
perlu dilakukan agar keamanan negara berkekalan?

i. ........................................................................................................................

ii. ..........................................................................................................................
[2 markah]

5 Rajah berikut berkaitan dengan teori kedatangan Islam ke Asia Tenggara.

Dari Tanah Arab

Teori Kedatangan Dari China

Islam Ke Asia
Tenggara
Dari India

(a) Terangkan bukti kedatangan Islam ke Asia Tenggara dari segi perdagangan.
[10 markah]

(b) Apakah sifat terpuji dalam kalangan pedagang Islam yang mempercepat
penyebaran Islam ke Asia Tenggara?
[5 markah]

(c) Bagaimanakah generasi muda Malaysia boleh menerapkan unsur Islam dalam
perdagangan?
[5 markah]

6 (a) Terangkan cara kedatangan buruh dari luar ke Tanah Melayu:

(i) China [6 markah]

(ii) India [6 markah]

(b) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, apakah kesan kemasukan

buruh luar ke negara kita?

[4 markah]

(c) Pada pandangan anda, bagaimanakah negara kita boleh mengurangkan

kebergantungan terhadap pekerja asing?

25
 [4 markah]

Gerakan Islah Meningkatkan Minda Bangsa

Media Cetak al-Imam, Neracha, Idaran Zaman, Pengasuh

7 Maklumat berikut berkaitan dengan gerakan nasionalisme di Tanah Melayu pada

awal abad ke -20.

(a) Apakah usaha Kaum Muda dalam meningkatkan minda bangsa

Melayu? [8 markah]

(b) Jelaskan cara perjuangan Kaum Muda.

[6 markah]

(c ) Pada pendapat anda, apakah peranan media cetak dalam

menyemai semangat patriotisme warga Malaysia?
[6 markah]

8 (a) Terangkan perkembangan dasar pendidikan negara sebelum merdeka.

[8 markah]

(b) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, jelaskan kejayaan yang telah

dicapai oleh kerajaan Malaysia dalam bidang pendidikan.
[8 markah]

(c) Pada pandangan anda, bagaimanakah perpaduan boleh dicapai melalui

sistem pendidikan?
[4 markah]

26
9 (a) Mengapakah Liga Bangsa dianggap gagal mencapai matlamatnya?

[5 markah]

(b) Jelaskan bagaimana kemelesetan ekonomi dunia tahun 1929 antara faktor
berlakunya Perang Dunia Kedua.

[7 markah]

(c) Kegagalan siri rundingan selepas Perang Dunia ke 2 membawa kepada bibit
perpecahan dan seterusnya membawa kemunculan Blok Dunia dan Perang Dingin.

(i) Nyatakan perbezaan ideologi antara Blok Kapitalis dan Blok

Komunis.
[4 markah]

(ii) Apakah kesan daripada Perang Dingin?

[4 markah]

27
 Bahagian A

[ 40 markah ]

Jawab semua soalan

1 Gambar berikut menunjukkan tinggalan bandar terancang tamadun Indus.

(a) Namakan bandar terancang tersebut.

(i) ......................................................................................................

(ii) ......................................................................................................
[2 markah]

(b) Nyatakan ciri bandar terancang dalam tamadun Indus.

(i) ......................................................................................................

(ii) ......................................................................................................

(iii) ......................................................................................................
[3 markah]

28
 (c) Apakah faktor yang mempengaruhi perkembangan bandar tersebut?

..................................................................................................................
[1 markah]

(d) Pada pendapat anda, mengapakah masyarakat Indus dapat membina bandar yang
terancang?

..................................................................................................................

..................................................................................................................
[2 markah]

(e) Bagaimanakah amalan sikap keterbukaan tamadun Indus dapat dicontohi dalam
memajukan negara kita?

..................................................................................................................

..................................................................................................................
[2 markah]

2 Selepas pemerintahan Khalifah al-Rasyidin, pentadbiran kerajaan Islam seterusnya telah

digantikan oleh kerajaan Bani Umaiyah.

(a) Nyatakan pusat pemerintahan Kerajaan Bani Umaiyah.

(i). Tahap pertama : …………………………………………....……………………

(ii.) Tahap kedua : …………………………………………....……………………

[2 markah]

(b) Namakan pengasas kerajaan Bani Umaiyah tahap pertama?

…………………………………………....………………….……………......……….
[1 markah]

(c) Senaraikan sumbangan Kerajaan Bani Umaiyah dalam bidang politik.

(i) ………………......………………………………………………….……………

(ii) ………………………………………………………………………......……….
[2 markah]

29
 (d) Senaraikan sumber pendapatan Kerajaan Bani Umaiyah.

(i) ………………......………………………………………………….……………

(ii) ………………………………………………………………………......……….
[2 markah]

(e) Berdasarkan pengetahuan anda, jelaskan kejayaan yang telah dicapai oleh kerajaan
Malaysia dalam bidang pendidikan.

(i) ……………………………………………………………………………….......

(ii) ……………………………………………………………………………….......

(iii) ……………………………………………………………………………….......
[3 markah]

Badan
Pemerintah

Badan Badan Badan

Perundangan Pelaksana Kehakiman

3 Rajah berikut menunjukkan struktur pentadbiran di Malaysia yang mengamalkan sistem

pengasingan kuasa.

(a) Apakah yang dimaksudkan dengan konsep pengasingan kuasa?

……………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………..........
[2 markah]

30
 (b) Nyatakan syarat kelayakan untuk menjadi seorang senator.

i. ……………………………………………………………………………..

ii. ……………………………….…………………………………………....
[ 2 markah ]

(c) Berikan tanggungjawab Badan Pelaksana dalam sistem pentadbiran negara.

i. ……………………………………………………………………………..

ii. …………………….……………………………………………………....
[ 2 markah ]

(d) Nyatakan kuasa yang terdapat pada Badan Kehakiman.

i. ……………………………………………………………………………..

ii. …………………….……………………………………………………....
[ 2 markah ]

(e) Pada pendapat anda, mengapakah hakim tidak dibenarkan mengambil

bahagian dalam politik?

i. ……………………………………………………………………………..

ii. …………………….……………………………………………………....
[ 2 markah ]

4.
Malaysia telah menyertai pelbagai pertubuhan antarabangsa
dan bergiat secara aktif

(a) Apakah yang anda faham tentang pertubuhan Komanwel?

i. .................................................................................................
[1 markah ]

31
(b) Berikan matlamat penubuhan Komanwel

i. ……………………………………………………………………………..

ii. …………………….……………………………………………………....
[ 2 markah ]

(c) Senaraikan sumbangan Malaysia dalam pertubuhan Komanwel

i. ………………………………………………………………………….

ii. …………………….……………………………………………………....

iii. .....................................................................................................................
[3 markah]

(d) Nyatakan faedah yang diperoleh Malaysia menerusi Komanwel.

i. ……………………………………………………………………………..

ii. …………………….……………………………………………………....
[ 2 markah ]

(e) Pada pendapat anda mengapakah negara Malaysia perlu menyertai pertubuhan-
pertubuhan antarabangsa?

i. ……………………………………………………………………………..

ii. …………………….……………………………………………………....
[ 2 markah ]

32
 Bahagian B

[ 60 markah ]

Jawab tiga soalan sahaja.

5 Penyebaran Islam secara aman ke Asia Tenggara merupakan pengajaran sejarah yang
besar ertinya bagi rantau ini dan dunia seluruhnya.

(a) Terangkan faktor penyebaran agama Islam di Asia Tenggara

[8 markah]

(b) Jelaskan kesan pengaruh Islam di Tanah Melayu sebelum kedatangan Barat

[6 markah]

(c) Pada pendapat anda, apakah pengajaran daripada perjuangan jihad pemimpin
tempatan menentang penjajahan Barat di Asia Tenggara?
[6 markah]

6 Kepesatan pembangunan sektor petanian dan perlombongan oleh kerajaan kolonial

British telah menyebabkan kekurangan tenaga buruh tempatan untuk memnuhi keperluan
aktiviti ekonomi di Tanah Melayu.

(a) Apakah faktor yang mendorong buruh dari Cina dan India datang ke Tanah
Melayu pada pertengahan abad ke-19 hingga awal abad ke-20?
[8 markah]

(b) Terangkan cara kemasukan imigran Cina dan India ke Tanah Melayu.
[6 markah]

(c) Jelaskan peranan generasi muda Malaysia untuk mengekalkan perpaduan negara.

33
 [6 markah]

7 Imperialisme merupakan dasar sesebuah negara meluaskan pengaruh dan wilayahnya

dengan menjajah negara lain untuk kepentingan tertentu.

(a) Terangkan faktor imperialisme Barat di Asia Tenggara

[8 markah]

(b) Jelaskan kesan imperialisme Barat di negara-negara Asia Tenggara

[6 markah]

(c) Pada pendapat anda, bagaimanakah generasi pada hari ini dapat mengekalkan
kedaulatan dan kemerdekaan negara?
[6 markah]

8 Salah satu ciri asas pembinaan negara dan bangsa ialah adanya perlembagaan bertulis.

(a) Jelaskan aspek persamaan antara Undang-undang Tubuh Kerajaan

Johor (1895) dan Undang-undang Tubuh Negeri Terengganu (1911).
[ 8 Markah ]

(b) Terangkan bidang kuasa Yang DiPertuan Besar, Undang, Lembaga dan Buapak
dalam sistem pemerintahan di Negeri Sembilan.
[ 6 Markah ]

(c) Pada pandangan anda, apakah kebaikan sistem pemerintahan demokrasi kepada
sesebuah negara?
[ 5 markah ]

Ke arah Perpaduan Kaum di Malaysia

 Dasar Bahasa Kebangsaan

 Dasar Kebudayaan Kebangsaan

34
  Sukan Untuk Perpaduan

9 (a) Berdasarkan Jadual berikut, apakah usaha yang dijalankan oleh pihak
kerajaan untuk memartabatkan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan?
[8 markah]

(b) Terangkan pelaksanaan Dasar Kebudayaan Kebangsaan.

[6 markah]

(c)Pada pandangan anda, bagaimanakah aktiviti sukan mampu mewujudkan

perpaduan rakyat? [6 markah]
SOALAN OBJEKTIF:

1 Mengapakah sistem penanaman secara bergilir diamalkan pada zaman Dinasti Tang di
China?
A Menjimatkan masa
B Mengurangkan kos
C Mengehadkan tenaga kerja
D Mengekalkan kesuburan tanah

2 Apakah kepentingan kandungan karya The Art of War yang ditulis oleh Sun Tzu kepada
masyarakat hari ini?
A Mengatur strategi perniagaan
B Menerangkan sistem pentadbiran
C Menentukan hubungan diplomatik
D Melicinkan pengurusan peperiksaan awam

3 Bagaimanakah pemerintahan Pompei dapat menyediakan bekalan air yang mencukupi

untuk penduduk Rome?

A Menggali perigi
B Mengehadkan penggunaan air
C Mendirikan kolam mandi awam
D Membina sistem saliran bawah tanah

4 Maklumat berikut merujuk kepada sistem pendidikan di Saparta.

35
  Fizikal
 Kemahiran
Mengapakah masyarakat Sparta mengamalkan sistem pendidikan tersebut?
A Membentuk rakyat yang sihat
B Melahirkan warganegara yang setia
C Mementingkan kemenangan dalam sukan
D Mewujudkan masyarakat yang seimbang
5 Rajah berikut berkaitan dengan falsafah Tamadun India dan China.

Yoga Tamadun India

Yin dan Yang Tamadun China

Bagaimanakah konsep tersebut mempengaruhi kehidupan tamadun masing-masing?

A Meramalkan bencana alam
B Menentukan nasib pada masa depan
C Membantu menghubungi roh si mati
D Mengimbangi kesihatan dalam kehidupan

6 Rajah berikut menerangkan kepercayaan agama Hindu.

Pencapaian nirvana
Agama
Hindu
Pencapaian moksha

Apakah implikasi pencapaian tersebut kepada penganut agama Hindu?

A Memperoleh pencerahan agung
B Memperoleh kebebasan mutlak
C Melepaskan diri daripada hukum karma
D Menjelma semula di dunia dalam bentuk jasad

36
 7 Pernyataan berikut menerangkan hubungan antara kerajaan agraria dengan kerajaan
maritim.

Saling bergantung antara satu sama lain

Apakah kesan hubungan tersebut kepada kerajaan maritim?

A Peluasan empayar
B Pesaing yang hebat
C Pembekal sumber makanan
D Penguasaan perdagangan entreport

8 Apakah faktor perkembangan kegiatan pertanian kerajaan Angkor ?

I Meningkatkan perdagangan hasil pertanian
II Mempelbagaikan ekonomi sara diri
III Membina sistem pengairan
IV Meningkatkan hasil padi
A I dan II
B I dan IV
C II dan III
D III dan IV

9. Apakah kesan amalan sistem kabilah dalam masyarakat Arab Jahiliah?

A Memantapkan sistem pentadbiran

37
 B Mewujudkan persaingan kuasa
C Memperkukuh semangat asabiyah
D Meningkatkan perpaduan

10 Tokoh berikut telah memberi sumbangan dalam perkembangan Islam.

 Abdullah bin Abu Bakar

 Asma binti Abu Bakar
 Amir bin Fuhairah

Apakah sumbangan mereka?

A Meneruskan dakwah ke Taif
B Menandatangani Perjanjian Hudaibiyah
C Membantu Rasulullah berhijrah ke Madinah
D Menamatkan pemulauan terhadap orang Islam

11 Mengapakah orang Arab Quraisy menentang Nabi Muhammad s.a.w.?

I Prinsip persamaan taraf

II Perbezaan kepercayaan
III Penamatan perniagaan
IV Perbezaan suku

A I dan II B I dan IV
C II dan III D III dan IV

12 Bagaimanakah Nabi Muhammad s.a.w. menyelesaikan masalah yang dihadapi oleh

masyarakat Madinah?
I Keadilan
II Musyawarah
III Hukum adat

38
 IV Semangat asabiyah

A I dan II B I dan IV
C II dan III D III dan IV

13 Kerajaan Bani Umaiyah telah mewujudkan sistem wazarah.

Bagaimanakah sistem tersebut dilaksanakan?
A Menetapkan peraturan di istana
B Mengehadkan kebebasan bersuara
C Melantik wazir sebagai ketua sistem pentadbiran
D Mengadakan pemeriksaan untuk menemui khalifah

14 Perkara yang manakah menyebabkan kejatuhan kerajaan Bani Umaiyah?

I Pemberontakan golongan Mawali
II Pengabaian terhadap rakyat
III Penaklukan oleh Bani Seljuk
IV Pelantikan golongan mudejars

A I dan II B I dan IV
C II dan III D III dan IV

15 Bagaimanakah cara tamadun Islam bertembung dengan tamadun lain di dunia?

I Penaklukan
II Perdagangan
III Pendakwahan
IV Perjanjian

A I dan II B I dan IV
C II dan III D III dan IV

16 Apakah peranan kumpulan Janissari dalam kerajaan Uthmaniyah?

39
 A Menjadi pembayar cukai tambahan
B Menggalakkan perkembangan ilmu
C Menyertai pasukan tentera khas
D Mengamalkan kebudayaan Islam

17 Konsep daulat sangat dipercayai oleh masyarakat Melayu.

Mengapakah konsep tersebut penting kepada institusi kesultanan Melayu?

I Mengukuhkan sistem perundangan

II Menentukan tugas pemerintah
III Mengangkat kedudukan raja
IV Mewujudkan penghormatan di kalangan rakyat

A I dan II B I dan IV
C II dan III D III dan IV

18 Tokoh berikut berperanan penting dalam Kerajaan Acheh.

 Syeikh Nurudin al-Raniri

 Abdul Rauf Singkel
 Hamzah al-Fansuri

Apakah peranan mereka?

A Menghasilkan karya pemikiran Islam
B Mengetuai utusan diplomatik
C Menetapkan istiadat diraja
D Menasihati pemerintah

19 Rajah berikut menerangkan tentang institusi pendidikan formal dalam masyarakat Melayu
tradisional.

Berdasarkan sukatan pelajaran

Sistem Madrasah Pendidikan mengikut tahap

40
 X
Apakah X?
A Pelajar terdiri orang luar
B Pembelajaran mengikut sistem kelas
C Keperluan asas disediakan oleh pelajar
D Tempoh pembelajaran selama 10 tahun

20 Pernyataan berikut menunjukkan keadaan era Renaissance di Eropah.

Golongan Patron memainkan peranan penting dalam menaungi seniman dan

dan cendekiawan pada zaman Renaissance di Eropah.

Golongan Patron terdiri daripada

A Penggiat seni
B Pedagang kaya
C Penguasa gereja
D Penduduk tempatan

21 Apakah tujuan Akta Tanah Simpanan Melayu dikuatkuasakan di Tanah Melayu pada
tahun 1913?
A Memudahkan usaha membina kemudahan asas
B Membenarkan imigran memiliki tanah
C Memajukan kegiatan pertanian
D Melindungi tanah peribumi
22 Apakah kesan sosial penjelajahan Barat terhadap masyarakat setempat di Asia Tenggara?
A Kemajuan infrastruktur
B Penyebaran agama Kristian
C Penghapusan budaya tempatan
D Kewujudan masyarakat majmuk

41
23 Jadual berikut merujuk kepada karya kesusasteraan yang dihasilkan di Asia Tenggara
sebelum Perang Dunia Kedua.
Novel Penulis
Ke Makam Bonda Chairil Anwar
Putera Gunung Tahan Pak Sako
El Filibusterismo Jose Rizal

Apakah isu yang dimuatkan dalam novel tersebut?

A Peningkatan status sosial

B Penindasan oleh penjajah
C Tuntutan kemerdekaan
D Nasib kaum wanita

24. Jadual berikut menunjukkan anggaran penduduk di England pada abad ke-19.

Tahun Jumlah
1700 5.5 juta
1750 6.5 juta
1801 9.0 juta
1831 14.0 juta

Apakah kesan pertambahan penduduk kepada sektor pertanian di Britain?

A Penglibatan kerajaan
B Permintaan buruh luar
C Pengeluaran berskala besar
D Peningkatan import makanan

22 Rajah berikut adalah perubahan pentadbiran Sepanyol di Filipina.

Encomiendero

42
 Encomienda
(barangay-barangay yang digabungkan)

Mengapakah rakyat Filipina menentang sistem tersebut?

A Cukai yang tinggi

B Pentadbiran berpusat
C Penyebaran agama Kristian
D Dasar diskriminasi penjajah
23 Tokoh berikut memberi sumbangan kepada perkembangan politik di negara masing-
masing.

 Raden Adjeng Kartini

 Phan Boi Chau

Apakah persamaan matlamat perjuangan mereka?

A Menghalang kemasukan budaya Barat
B Memupuk perpaduan kaum
C Mengembalikan hak peribumi
D Menyekat kedatangan imigran

24 Perkara yang amanakah menunjukkan Kaum Muda mempengaruhi kemajuan bangsa

Melayu?

A Pembangunan industri desa

B Pemerintahan golongan ulama
C Pendidikan kaum wanita
D Perpaduan kaum

25 Jadual berikut menunjukkan tokoh tempatan yang telah menentang British pada abad ke-
19.
Tokoh Negeri
Tok Janggut Kelantan
Abdul Rahman Limbong Terengganu
Dol Said Naning

Mengapakah penentangan tersebut berlaku?

A Perebutan kawasan
B Penghapusan sistem perhambaan
C Peningkatan kemasukan imigran
D Paksaan pembayaran cukai

43
25 Mengapakah Otto Eduard von Bismarck menyanjung amalan realpoilitik?
A Kestabilan politik terjamin
B Kejayaan menyatukan Jerman
C Kerjasama dengan negara lain
D Kemakmuran ekonomi negara

26 Maklumat berikut merujuk kepada kesepakatan Persidangan Damai Paris di Perancis.

Deklarasi Empat Belas Perkara Woodrow Wilson

Apakah kesan peristiwa tersebut kepada perkembangan politik di Eropah?

A Meletus perang saudara

B Mengukuhkan sistem feudal
C Kemunculan negara bangsa baru
D Kemerosotan sistem pemerintahan Republik

27 Jadual berikut berkaitan dengan tokoh yang pernah memerintah Kelantan.

TAHUN PEMERINTAH
1801-1836 Sultan Muhammad I
1836-1886 Sultan Muhammad II
Jadual 4

Apakah sumbangan tokoh tersebut?

A Melaksanakan Sistem Jemaah Menteri

B Melantik pembesar bergelar Nik dan Wan
C Membentuk Undang-undang Tubuh Kerajaan
D Memperkenalkan sistem raja berperlembagaan

28 Rajah berikut merujuk kepada sistem pentadbiran negeri di Tanah Melayu.

Pemerintah tertinggi tidak mempunyai kuasa

Negeri X
melantik pembesar

Apakah X?

44
 A Perak
B Kedah
C Pahang
D Negeri Sembilan

29 Rajah berikut menunjukkkan penyatuan ketiga-tiga unit politik di Tanah Melayu dalam
pentadbiran Persekutuan Tanah Melayu.

Negeri-Negeri Selat

Negeri-Negeri Melayu Bersekutu Persekutuan Tanah Melayu 1946

Negeri-Negeri Melayu Tidak Bersekutu

Siapakah yang mengetuai pentadbiran negeri di bawah sistem pemerintahan tersebut?

A Sultan
B Residen
C Menteri Besar
D Pesuruhjaya Negeri

30 Tokoh berikut memainkan peranan penting dalam perkembangan sejarah Sarawak.

 Datu Patinggi Abang Haji Abdillah

 Rosli Dhobi

Mengapakah tokoh tersebut menjadi sanjungan negara kita?

A Mempertahankan kedaulatan negeri

B Memajukan pendidikan rakyat
C Menuntut berkerajaan sendiri

45
 D Menyatukan pelbagai kaum

31 Apakah manfaat yang diperoleh orang bukan Melayu melalui penubuhan Jawatankuasa
Hubungan Antara Kaum (CLC) pada tahun 1949.

A Kebebasan berpolitik
B Menguasai pentadbiran
C Menentukan kerakyatan
D Kedudukan istimewa dilindungi

33 Jadual berikut menerangkan peristiwa penentangan Indonesia terhadap gagasan Malaysia.

Tarikh 20 Januari 1963

Peristiwa Konfrontasi Indonesia terhadap Malaysia
Kempen Ganyang Malaysia

Mengapakah Indonesia bertindak demikian?

A Tidak dijemput berunding
B Terpedaya dengan dakyah Belanda
C Terpengaruh dengan dakyah komunis
D Tindakan perluasan wilayah terhalang

34 Muhammad Amin layak mengundi secara pos dalam pilihan raya di Malaysia.
Beliau mungkin seorang

I pelajar di luar negara

II anggota pasukan keselamatan
III jemaah yang sedang menunaikan haji
IV pesalah yang menjalani hukuman penjara

A I dan II
B I dan IV
C II dan III
D III dan IV

35 Encik Abu ialah seorang ahli Dewan Negara.

Apakah keistimewaan ahli dewan tersebut?

I Ahlinya digelar Senator

II Mempunyai 69 orang ahli
III Berumur 21 tahun ke atas
IV Dipilih melalui pilihan raya

46
 A I dan II
B I dan IV
C II dan III
D III dan IV

36 Apakah peranan Lembaga Pemasaran Pertanian Persekutuan (FAMA) yang ditubuhkan

pada tahun 1965 ?

A Meningkatkan pembukaan tanah

B Menyediakan kemudahan pinjaman
C Menggalakkan orang Melayu berniaga
D Membantu mengatasi masalah pemasaran pertanian

37 Pernyataan berikut berkaitan dengan matlamat Dasar Pertanian Negara.

Dasar Pertanian Negara dirangka untuk meningkatkan sektor pertanian ke

tahap maksimum.
Apakah strategi bagi mencapai tujuan tersebut?

A Dasar Penswastaan B Memajukan pendidikan

C Majlis Gerakan Negara D Program pembangunan perindustrian

38 Apakah tujuan penubuhan Persatuan Negara-Negara Asia Tenggara (ASEAN)?

A Menentang komunis B Mewujudkan pasaran bersama

C Mengekalkan kestabilan politik D Mewujudkan pakatan ketenteraan

39 Tokoh berikut telah memberi sumbangan dalam mewujudkan keamanan di negara kita.
 Tun Abdul Razak
 Tun Adam Malik
Apakah peranan mereka?

A Menubuhkan MAPHILINDO
B Memperkukuh kerjasama ekonomi
C Memulihkan hubungan serantau
D Menamatkan ancaman komunis

47
40 Apakah strategi pelaksanaan projek kawasan Koridor Raya Multimedia.
tersebut?
I E-pendidikan II Penyiaran digital
III Zon perdagangan bebas IV Pemasaran bersepadu

A I dan II B I dan IV
C II dan III D III dan IV
KERTAS SEMINAR TAMAT

CARA BELAJAR SEJARAH SPM 2010

Ibu bapa sering merungut kerana anak mereka malas belajar atau tidak mahu belajar. Ada juga yang
belajar setengah mati tetapi tetap tidak cemerlang dalam keputusan peperiksaan. Puncanya ialah

 Pelajar tidak berminat belajar kerana tidak dapat menguasai isi pelajaran
 Pelajar tidak fokus (pemerhatian sering terganggu kerana berbagai faktor) dan
 Pelajar belajar tetapi tidak dapat mengingati apa yang mereka ulang kaji!

Mengapa jadi begini? Ini disebabkan pelajar tidak mempunyai kemahiran belajar. Kemahiran belajar
macam makanan dalam tubuh badan. Kita suka sesuatu jenis makanan kerana rasanya mungkin sedap.
Jika rasanya tidak sedap, sudah tentulah anda tidak suka. Oleh itu banyak seminar telah dianjurkan oleh
pelbagai pihak untuk membantu pelajar memperoleh kemahiran belajar. Mungkin ramai pelajar kata ia
tidak perlu kerana mereka sudah mempunyai kemahiran belajar sendiri dan sudah selesa dengan teknik
tersebut. Tetapi kaedah tersebut mungkin sesuai untuk pelajar itu sahaja dan tidak sesuai untuk pelajar
lain.

Teknik kemahiran belajar ini dikemukakan kerana ia telah dibuktikan secara saintifik sangat berkesan dan
telah digunakan di seluruh dunia. Mungkin anda lemah dalam sesuatu pelajaran. Di sini saya senaraikan
berbagai alasan yang menyebabkan anda lemah dalam subjek tersebut. [Jadual 4. Pilih sebab yang relevan
dengan anda pada

1. Otak saya lemah dalam subjek tersebut

2. Cikgu/pensyarah saya tak pandai mengajar
3. Saya tidak berdisiplin dalam menguruskan masa
4. Subjek ini memang membosankan
5. Suasa kelas merimaskan
6. Tiada buku rujukan
7. Buku teks terlampau banyak tulisan – Tak berwarna warni – Gambar tak menarik
8. Tiada kelas bimbingan/tuisyen/tutorial
9. Tidak menyiapkan tugasan/kerja kursus/
10. Kawan-kawan saya juga bodoh macam saya
11. Kawan-kawan saya memang bukan kaki studi. Semuanya kaki rambu
12. Suasana di rumah juga tidak sesuai untuk belajar
13. Tiada tempat belajar yang sesuai
14. Keluarga saya memang bermasalah (broken family)
15. Cara belajar saya tidak sistematik
16. Saya tidak menumpukan perhatian semasa di kelas
17. Saya tidak pernah mengulangkaji
18. Saya memang tidak berdisiplin

48
 19. Saya sering membazir masa dengan menonton tv dan lepak dengan kawan-kawan
20. Saya jarang berfikir tentang masa depan saya

Dalam hidup kita ini ada perkara yang boleh kita ubah dan ada perkara yang kita tidak boleh
ubah.

1. Senaraikan perkara yang anda tidak boleh ubah? Perkara ini dikenali sebagai Zon luar kawalan.
2. Senaraikan perkara yang anda boleh ubah? Perkara ini dipanggil Zon yang boleh dikawal oleh
diri kita sendiri.
3. Pilih satu peristiwa atau kenangan yang manis dan satu peristiwa atau kenangan pahit dalam
kehidupan anda. Sekarang, mari kita buat aktiviti pada Jadual 5.

Subjek yang saya Mengapa saya lemah? Bagaimana saya hendak

lemah mengatasi?

Apakah aktiviti yang anda sukai? Ini ialah aktiviti Anda Dapat Apa? Sekarang senaraikan aktiviti
yang anda suka dan tulis mengapa anda suka. Anda dapat apa? (ADA)

Aktiviti yang diminati Aku Dapat Apa? (ADA)

BERSEDIAKAH ANDA UNTUK BELAJAR?

Kalau anda bekerja sebagai seorang tukang sapu, anda perlu tahu kawasan mana yang perlu anda
pastikan kebersihannya. Kalau anda seorang pemain bola sepak profesional, anda perlu tahu
posisi anda dalam pasukan dan apa taktik permainannya. Kalau anda seorang guru/pensyarah,
anda perlu tahu subjek mana dan kelas mana yang anda perlu ajar. Kalau anda seorang ibu, anda
perlu tahu apa kerja-kerja seorang ibu. Apa kerja seorang pelajar? Kerja pelajar ialah belajar!

Sebaik - baik cara belajar ialah dengan berguru. Belajar berguru bermakna seseorang itu diajar
oleh guru, pensyarah atau tenaga pengajar yang lain. Pada amnya belajar di bawah pengawasan
pensyarah itu terbahagi kepada:

a. Kelas/kuliah
b. Bimbinan/tuisyen/tutorial
c. Makmal atau amali

Berbeza dengan pembelajaran berguru, pembelajaran persendirian tidak diatur dan diawasi oleh
orang lain. Pelajar perlu memperuntukan banyak masa lapangnya untuk belajar sendiri. Tugas

49
pertama dalam pembelajaran persendirian ialah mengatur rancangan pembelajaran yang boleh
diamalkan. Butir-butir dengan perkara yang perlu diambil perhatian dalam perancangan akan
dibincangkan dalam bab mengenai pengurusan masa. Individu yang memilih untuk berjaya
sebenarnya telah membuat keputusan untuk sanggup dikenakan sebarang peraturan yang
membolehkannya dia berjaya. Peraturan itu dikenali sebagai disiplin! Menurut Dr Syukri
Abdullah (2006) Disiplin ialah ’membuat apa yang kena buat, pada masa yang kena buat dan
buat bersungguh-sungguh, buat sama ada anda suka atau tak suka buat’. Oleh itu, bersedia
atau tidak diri anda untuk belajar dipengaruhi oleh disiplin dan minat anda untuk belajar!

Jadual 6. Berikut disediakan satu inventori untuk mengukur sejauhmanakah minat belajar anda.

Bil Pernyataan Ya Tidak

1 Saya bangun awal pada setiap hari
2 Saya seronok pergi kuliah
3 Saya sampai 20 minit lebih awal sebelum kuliah pada setiap
hari
4 Saya pulang 20 minit lewat selepas tamat kuliah pada setiap
hari (kecuali hari Jumaat)
5 Saya membaca akhbar pada setiap hari
6 Saya membaca sekurang-kurangnya dua buah majalah
akademik (Dewan Masyarakat/PC) setiap bulan
7 Saya membaca sekurang-kurangnya sebuah novel setiap
bulan
8 Saya selalu mendengar berita radio atau tv pada pukul 8.00
malam pada setiap hari
9 Saya mengulangkaji pelajaran sekurang-kurangnya 5 jam
setiap hari
10 Saya suka semua guru/pensyarah saya. Saya tidak takut
berjumpa untuk menanyakan masalah pelajaran
11 Saya suka semua kawan saya sama ada yang pandai atau
yang tidak pandai
12 Saya suka semua subjek yang saya ambil
13 Saya gelisah jika saya tidak menyiapkan tugasan
14 Saya minum segelas susu pada setiap hari
15 Saya cemburu melihat markah kawan saya lebih tinggi
dalam setiap ujian
16 Saya percaya belajar tidaklah seteruk tentera yang berjuang
di barisan depan medan perang
17 Saya insaf sayalah harapan keluarga, agama, bangsa dan
negara
18 Saya kecewa dengan kawan-kawan saya yang malas belajar
19 Saya percaya guru/pensyarah yang berleter kerana pelajar
tidak menyiapkan kerja sekolah adalah baik
20 Dalam diam-diam saya berazam akan menjadi pelajar
cemerlang

Kira skor jumlah jawapan.

50
 A. Bilangan Ya X 5 = ?
B. Bilangan Tidak X 2 = ?
Jumlahkah skor A dan skor B =

TEKNIK MEMBACA DAN MENGULANGKAJI

Membaca merupakan satu proses yang penting bagi memahami maklumat. Biasanya pelajar mudah
bosan, jemu, mengantuk, kurang tumpuan dan fikiran mereka mula menerawang ke sana kemari ketika
membaca atau mengulangkaji. Oleh itu penulis mencadangkan agar pelajar membaca secara kritikal.
Apakah membaca secara kritikal? Membaca secara kritikal adalah kaedah yang betul semasa membaca
buku. Dengan menggunakan cara ini anda merasa seronok dan anda tidak akan merasa bosan. Minat
juga mula timbul apabila anda mula memahami isi kandungan yang dibaca. Langkah-langkah berikut
perlu diambil bagi memastikan pelajar membaca secara kritikal, aktif dan berkesan.

A. PERSEDIAAN SEBELUM MEMBACA

 Pilih masa belajar yang sesuai

 Mengumpulkan semua bahan yang diperlukan pada suatu tempat
 Pastikan kedudukan badan yang betul dengan buku dijarakkan satu kaki dari mata
 Mulakan dengan membaca Bismillah dan doa penerang hati.

B. PELBAGAI CARA MEMBACA

o Membaca secara santai – Membaca secara santai biasanya tidak memerlukan tumpuan yang
tinggi. Antara bacaan jenis ini ialah novel, cerpen, akhbar harian, majalah, komik dan
sebagainya.

o Membaca untuk mencari maklumat tertentu – Ada masanya anda membaca semata-mata
untuk mencari maklumat tertentu. Cara skimming (membaca cepat untuk mendapat gambaran
keseluruhan tentang sesuatu bahan. Contohnya pengenalan, isi kandungan, tajuk utama dll.) dan
scanning (mencari maklumat sama ada maklumat khusus atau maklumat tambahan tentang
sesuatu yang telah diketahui. Contohnya mencari makna dari kamus, makna, istilah, nombor
telefon dan sebagainya. )

o Membaca secara kritikal – Membaca cara ini bila anda mahu memahami istilah, konsep, isi
kandungan dan menelaah subjek sejarah semasa mengulangkaji. Kaedah yang terkenal ialah
kaedah SQ3R (Survey, Question, Read, Recite (Melafaz) dan Review.

o Kaedah kedua ialah KWLA (Know, Want, Learned dan How) dan dua lagi kaedah yang
menyerupai kaedah di atas PQRST (Preview, Question, Read, State dan Test) serta READS
(Range, Eye Span, Active, Dynamic Interaction and Survey, Scheme, Scan and Study)

C. LANGKAH MEMBACA SECARA KRITIKAL

1. Melihat sekali imbas. Tujuannya supaya anda dapat gambaran kasar mengenai bahan yang
mahu dibaca. Apabila anda jelas apa yang bakal anda temui semasa membaca, ia dapat

51
 merangsang minat. Lihat tajuk-tajuk kecil dan lihat perkaitan tajuk-tajuk kecil tersebut. Amati
rajah, peta, jadual, carta, ilustrasi, gambar dan sebagainya. Lihat soalan-soalan yang ada di bab
tersebut. Catatkan sebarang persoalan sekiranya ada.

2. Baca pendahuluan dan kemudian baca bahagian kesimpulan dan penutup. Biasanya penulis
buku teks menerangkan apa yang anda ingin ketahui di bahagian pendahuluan dan membuat
rumusan di bahagian penutup.

3. Baca secara terperinci ayat demi ayat dan perenggan demi perenggan. Setiap ayat itu penting
kerana ia menjelaskan setiap konsep dan istilah yang ada.

4. Terjemahkan setiap penjelasan itu di dalam peta minda. Jangan pindah perenggan selagi anda
tidak memahami apa yang anda sedang baca. Perlahankan rentak bacaan anda di bahagian yang
sukar. Ulang baca beberapa kali sekiranya perlu.

5. Gariskan fakta penting dan highlight setiap kata kunci dan isi penting. Cara ini memudahkan
anda memahami idea, menghafal idea, membuat peta minda dan rumusan idea.

6. Yakinkan diri yang anda menguasai apa yang anda baca. Setelah membaca beberapa ketika,
cuba ingati apa yang anda baca dan susun semula mengikut kronologi atau kumpulan
maklumat.

7. Selepas habis satu perenggan, satu muka surat ataupun satu sub topik, tutup buku anda dan
gambarkan semula apa yang anda baca. Ambil sehelai kertas kosong atau buku nota dan
lakarkan kembali apa yang anda baca dalam bentuk lakaran peta minda. Setiap setengah jam,
rehatlah sebentar kira-kira 5 minit.

8. Akhir sekali, setelah selesai mengurang kaji luangkan masa antara 60 hingga 90 saat. Buat
proses Dumping. Keluarkan apa yang anda tahu dan buat dalam bentuk contengan. Anda tidak
perlu menulis dengan kemas kerana ia bukan untuk nota simpanan, sebaliknya untuk lakaran
idea sahaja.

9. Pelajar yang lemah berasa sukar untuk mengulangkaji kerana menyangka terlalu banyak
perkara hendak diingat dan dihafal. Sebenarnya, setelah diekstrak anda hanya perlu mengingat
30 % sahaja kandungan buku teks anda. Sekarang mulakan gerakerja berikut: Pilih satu tajuk
yang anda suka dan tentukan kata kunci atau isi penting menggunakan highlihter.

10. Latihan : Anda diberikan masa selama 1 minit untuk membaca tajuk: Gerakan Nasionalisme
di Malaysia. Fahami dan cuba Ingat apa yang anda baca. Tuliskan isi penting atau kata kunci
dan keluarkan semula apa yang anda baca secara verbal. (menyebut semula apa yang anda
baca) Kemudian Jawab soalan Apa, Siapa, Bila, Di mana, Mengapa dan Bagaimana? Jika anda
berjaya melalui aktiviti ini, anda merupakan pelajar yang cemerlang! Pelajar bukan setakat
belajar tetapi memahami dan mengalami proses belajar.

B. MENCATAT NOTA

1. Apakah itu NOTA? Nota ialah catatan yang anda ambil dan anda sediakan daripada pelbagai
sumber sebagai peringatan dan bahan rujukan serta memudahkan anda untuk menulang kaji
kembali. Nota biasanya dibuat setelah membuat rujukan daripada buku, pengajaran guru dan
perbincangan dengan rakan.

52
 2. Mencatat nota penting untuk mengelakkan anda daripada lupa, mudah mengulangkaji,
memaksa anda mencari fakta penting, mengurangkan beban kerja dan mengekalkan
keseronokan belajar.

3. Bentuk-bentuk penulisan nota

3.1. Bentuk fakta penting (MAP) – Nota paling popular yang digunakan oleh pelajar.
Nota ini - mencatat isi penting sesuatu tajuk

(a) Idea utama (dinomborkan 1, 2, 3 dan seterusnya)

(b) Isi penting (menggunakan abjad a, b, c dan seterusnya)
(c) Isi kecil (isi kecil menggunakan urutan (i), (ii), (iii) dan seterusnya
(e) Anda boleh masukkan perasaan peribadi di sampingnya

3.2. Bentuk Peta Minda – nota berbentuk gambaran yang diperkenalkan oleh Tony
Buzan (1993) Ia mempunyai isi utama di tengah nota dan isi cabang serta ranting
di tepi-tepinya.

3.2. Bentuk rajah/carta

3.4. Bentuk jadual
3.5. Akronim dan akrostik

4. Apakah ciri-ciri nota berkesan? Cirinya ialah :

- mengandungi isi-isi penting
- beberapa isi kecil dan contoh yang menyokong isi penting
- padat dan ringkas
- tiada ayat berbunga-bunga macam ayat dalam buku teks

Cuba lah! Mudah bukan? Selamat belajar.

C. TEKNIK BELAJAR BERKUMPULAN

Jika anda seorang yang mudah mengantuk semasa belajar, mudah jemu dengan cara belajar
bersendirian dan sukar mengingati apa yang anda baca, belajarlah berkumpulan.

1. Mula-mula kenalpasti siapa kawan anda? Kenali kebolehan anda itu. Pastikan ahli kumpulan
tidak lebih daripada 5 orang untuk mengelakkan perbincangan menjadi sesi ”bergosip-gosip”.
2. Lantik seorang ketua kumpulan
3. Lantik seorang jurutulis
4. Tetapkan topik perbincangan
5. Pilih tempat yang sesuai untuk berjumpa dan mengadakan sesi perbincangan.
6. Mulakan perbincangan. Ketika salah seorang ahli kumpulan membentangkan sesuatu tajuk, ahli
yang lain hendaklah mendengar dengan teliti, mencatat butir pembentangan, membuat
pembetulan dan menyoal mana-mana perkara yang kurang jelas.
7. Selepas tamat pembentangan, semak soalan-soalan peperiksaan yang berkaitan dengan tajuk.
8. Akhir sekali, buat penilaian iaitu kenalpasti isi penting, fakta, contoh, rajah, jadual, formula
atau maklumat yang berkaitan dengan topik yang dibincangkan.

53
D. TEKNIK MENGULANGKAJI TAJUK DAN TOPIK YANG SUKAR

Terdapat setengah pelajar yang melabelkan beberapa tajuk adalah disukai dan beberapa tajuk
lagi tidak disukai. Tajuk yang disukai itu biasanya mudah difahami dan mudah diingati. Tajuk
yang tidak disukai biasanya dianggap sukar dan membosankan. Bagaimana menguasai tajuk
yang sukar?

 Ambil wuduk sebelum mula mengulangkaji

 Baca Bismillah dan doa penerang hati
 Pilih topik yang penting dan popular dan bakal diuji dalam peperiksaan
 Gunakan satu buku rujukan sahaja dan nota-nota yang dicadangkan guru untuk topik itu.
 Fahami dahulu fakta tersebut sebelum menghafalnya. Gunakan kata kunci untuk mengingat.
Sekiranya anda mahir kata kunci sudah tentu anda mampu menerangkan kepada orang lain apa
yang terdapat di sebalik kata kunci itu.
 Tandakan mana-mana perkara yang anda tidak fahami dan tanyakan rakan anda. Jika mereka
juga tidak faham seperti anda, rujuklah guru anda.
 Pecahkan fakta kepada beberapa kumpulan kecil. Jangan hafal semua fakta serentak. Pecahkan
fakta dalam kumpulan kecil dan hafal setiap fakta dalam kumpulan itu sahaja.

Contohnya sekolah vernakular di Malaysia ada 15 fakta, pecahkan kepada

5 bahagian iaitu sekolah pondok, sekolah Melayu, sekolah Cina, sekolah
Tamil dan sekolah Inggeris.

 Sering membuat imbasan dari masa ke semasa secara sistematik. Jika anda meninggalkan tajuk
tersebut terlalu lama, saya percaya, anda masih ingat isi kandungan tajuk tersebut tetapi akan
menyebabkan anda ”Ingat-Ingat Lupa” semasa musim peperiksaan.

*Lupaan terjadi apabila anda kurang memberikan tumpuan terhadap apa yang diajar oleh
guru/pensyarah di dalam kelas. Lupaan juga sering terjadi apabila kita jarang mengulangkaji
sesuatu pelajaran. (Contohnya, anda mempelajari tajuk ’Imperialisme’ pada bulan Januari.
Anda akan menghadapi kesukaran untuk mengingat (memanggil) tajuk itu pada bulan
November). Ini membuang masa dan mensia-siakan masa yang anda telah gunakan untuk
mengulangkaji sebelum ini. Oleh itu, anda mesti mengulangkaji secara berterusan.

 Jika anda jemu atau bosan dengan teknik asyik mengulang-ulang, gunakan teknik menyoal diri
dengan konsep, fakta, keterangan, contoh dan isi pelajaran ketika sedang membaca. Mulakan
dengan soalan : Apa? Siapa ? Bila ? Di Mana ? Mengapa? Bagaimana ?

Melalui teknik ini anda akan memerhati, memikirkan dan mencari jawapan terhadap soalan
tersebut. Jangan lupa untuk mencatat apa yang anda ingat menerusi kaedah ini menggunakan
peta minda, gambarajah, carta alir dan sebagainya.

 Anda perlu membuat latihan untuk membiasakan otak anda dengan kehendak soalan
peperiksaan. Jika soalan berbentuk objektif, ia akan membantu anda memilih jawapan terbaik.
Jika soalan esei, otak anda dilatih untuk merangka skrip jawapan.

54
  Cari peluang bagi mengajarkan ilmu yang anda perolehi kepada orang lain. Libatkan diri secara
aktif dalam kumpulan perbincangan. Anda boleh menerang dan menyoal rakan anda untuk
membolehkan otak anda bekerja keras ”seperti anda mengasah belakang parang.” Ini bukan
sesi menunjuk-nunjuk anda lebih pandai daripada orang lain. Sesi ini merupakan teknik
mengingat dan berkongsi maklumat dengan orang lain. Sesi ini membantu anda membuat
latihan menjawab soalan dalam bentuk soal jawab. Sabda Rasullullah SAW yang bermaksud :

”Ajarkanlah ilmumu kepada orang lain yang belum

mengetahuinya dan belajarlah kamu daripada orang lain yang
berilmu tentang apa yang engkau tidak tahu. Apabila berbuat
demikian, engkau akan tahu apa yang engkau tidak tahu dan
 Makanlah makanan penguat ingatan yang perlu dimasukkan sebagai makanan tambahan.
Antaranya kurma, madu, kismis, anggur hitam, lobak merah, badam, susu, air zam zam,
halia, ikan tuna, buah epal, pisang, air soya, ginko biloba, bunga cengkih, pegaga, minyak
zaitun, buah tin dan sedikit glukos.

Menurut Ibnu Qayyim, ”sesiapa yang ingin menghafal hadis hendaklah sering
memakan buah kismis (zabib)”. Dari segi saintifik kismis baik untuk kerongkong,
menghilangkan batuk, menghilangkan balgam (kahak), menguat dan menyejukkan
perut, mencergaskan akal dan minda, menguatkan saraf neuron, menghindarkan
keletihan dan mengelokkan jantung.

 Makanan yang perlu dielakkan pula ialah kepala ikan, organ dalaman binatang, makanan
yang dimasuki semut, makanan yang terdedah kerana takut dicemari lipas, cicak dan serangga
lain, jeruk/asam, minuman berkarbonat, minuman berkafein, makanan segera yang
mengandungi MSG (Monosodium Glutamate), epal hijau (tuffah) dan makanan hampir basi

E. MENGURUS MASA

Salah satu rahsia kejayaan orang yang berjaya ialah bijak mengurus masa! Banyak penangguhan
dalam melakukan aktiviti belajar ialah gangguan daripada kawan-kawan, SMS telefon bimbit,
ketagihan chatting, bermain game, bertandang ke pusat hiburan, melepak, window shopping,
bersembang kosong, berkhayal dan sebagainya. Jadual 7. Berikut ialah beberapa soalan yang perlu
dijawab dengan jujur supaya pelajar dapat mencari ruang dan peluang menggunakan masa.

Bil Pernyataan Skor

1. Adakah waktu belajar saya mencukupi?
2. Adakah saya pernah menambah waktu belajar daripada 3 jam
kepada 5 jam sehari ?
3. Adakah waktu rehat saya berlebihan?
4. Adakah saya membaca nota ketika menunggu sesuatu?
5. Adakah saya membaca nota ketika perjalanan jauh?
6. Adakah saya pernah mengganti masa studi yang saya bazirkan untuk
perkara lain?
7. Adakah saya hanya mengulangkaji subjek yang saya minati sahaja?
8. Adakah saya suka bertangguh ketika menyiapkan tugasan?

55
9. Adakah masa tidur saya berlebihan?
10. Adakah saya memahami maksud lelehan masa?

Panduan Merancang Penjadualan Masa

- Sediakan jadual yang anjal, fleksibel dan boleh ubah mengikut kesesuaian diri sendiri
- Agihkan aktiviti dalam jadual yang anda sediakan dengan mempertimbangkan semua
aktiviti harian anda di rumah, asrama atau kolej kediaman.
- Manfatkan lebih masa pada waktu siang untuk aktiviti pembelajaran
- Gunakan dengan sebaiknya waktu pagi anda kerana pada waktu itu kadar produktiviti
manusia paling tinggi.
- Letakkan mata pelajaran yang dianggap berat dan perlu perhatian di sebelah siang
- Utamakan kerja yang paling penting dahulu
- Manfaatkan masa lapang dengan aktiviti yang berfaedah
- Seimbangkan aktiviti belajar dengan aktiviti harian yang lain
- Peruntukan untuk waktu riadah, senaman dan hobi anda juga!

56