Jurnal Antidadahdengan Bookmark

JURNAL ANTIDADAH MALAYSIA
Jld. 5, Tahun 2009 ISSN 1985 -1707
Gang Rempit dan Penyalahgunaan Dadah: Pengaruhnya dari Aspek Psikososial dan Institusi Pendidikan Yahya Don, Yaakob Daud, Muhammad Dzahir Kasa, Foad Sakdan, Jamalluddin Mustafa & Zaim Ahmad Lihat Naga Boleh, Jadi Goku Pun Boleh: Kajian Remaja dan Penyalahgunaan Inhalan di Daerah Kuching, Sarawak. Abdul Mutalip Abdullah, Elena Gregoria Chai Chin Fern & Regina Garai Abdullah Projek Perintis Program Rawatan Terapi Gantian (RTG) Menggunakan Methadone di Pusat Khidmat AADK Sangeeth Kaur, Hafidah Mohd & Mahmood Nazar Mohamed Membina dan Mengekalkan Pakatan Terapeutik di antara Ibu Bapa dan Keluarga Dengan Penagih Separa-Pulih dalam Terapi Keluarga Bagi Mengekang Relapse Zall Kepli Md Rejab Social Supports Among Malay, Chinese and Indian Drug Addicts in Malaysia Wan Rafaei Abdul Rahman, Mariam Adawiah Dzulkifli, Shariffah Rahah Sheik Dawood & Mardiana Mohammed Pengajaran Penyalahgunaan Dadah Dalam Kalangan Pelajar Tingkatan Empat Mohd Noorazam Abd Razak, Fatin Aliana Mohd Radzi, Mohamad Azmi Adnan, Hasbullah Ismail, Ani Mazlina Dewi Mohamed dan Soffian Omar Fauzee Program Pendidikan Pencegahan Dadah Di Sekolah Rendah Di Malaysia Chan Yuen Fook, Abdul Halim Mohd. Hussin, Gurnam Kaur Sidhu, Nazeera Ahmed Bazari, Rozilah AAbdul Aziz Faktor Menyumbang Kepada Penagihan Relaps Dalam Kalangan Penagih Dadah PUSPEN di Semenanjung Malaysia Fauziah Ibrahim, Bahaman Abu Samah, Mansor Abu Talib dan Mohd Shatar Sabran Faktor-faktor yang Mempengaruhi Kecenderungan Bekerja Penghuni Pusat Serenti Mohd Azlan Mohd Nor dan Mahmood Nazar Mohamed Laporan Senario Penyalahgunaan Dadah Bagi Tahun 2009 Mohd Rohani Mat Diah, Elanngovan a/l Muniandy & Muhammad Yazid Ismail AGENSI ANTIDADAH KEBANGSAAN KEMENTERIAN DALAM NEGERI http:www.adk.gov.my
Sidang Editor
PENAUNG: Y. Bhg. Dato Abd. Bakir bin Hj Zin Ketua Pengarah Agensi Antidadah Kebangsaan KUMPULAN EDITOR: Ketua Editor Y. Bhg. Professor Dr. Ma hmood bin Nazar Mohamed Timbalan Ketua Pengarah (Operasi) Agensi Antidadah Kebangsaan Ahli-ahli: Encik Mohd Rohani bin Mat Diah Pengarah Dasar, Perancangan dan Penyelidikan Agensi Antidadah Kebangsaan Tuan Haji Lasimon bin Matokrem Pengarah Rawatan dan Pemulihan Agensi Antidadah Kebangsaan Y. Bhg. Dr. Sabri bin Zainudin Zainul Pengarah Penguatkuasaan dan Keselamatan Agensi Antidadah Kebangsaan
Tuan Haji Izhar bin Abu Talib Pengarah Pencegahan Agensi Antidadah Kebangsaan
Tuan Haji Abdul Rahim bin Mohamed Pengarah Teknologi Maklumat Agensi Antidadah Kebangsaan Tuan Afzainizam bin Abdul Aziz Penasihat Undang-undang Agensi Antidadah Kebangsaan PEMBANTU EDITOR: Pn. Nurul Syima binti Mohamad Pn. Nor Akmal binti Embong Pn. Zafifah binti Yahya Pn. Rohazita binti Ramza En. Noor Muhamat bin Mohamed Agensi Antidadah Kebangsaan SETIAUSAHA: Cik Halmiza binti Md. Halil Ketua Penolong Pengarah (Penyelidikan) Agensi Antidadah Kebangsaan PEJABAT EDITOR: Bahagian Dasar, Perancangan dan Penyelidikan Agensi Antidadah Kebangsaan
Gang Rempit Dan Penyalahgunaan Dadah: Pengaruhnya Dari Aspek Psikososial Dan Institusi Pendidikan
GANG REMPIT DAN PENYALAHGUNAAN DADAH: PENGARUHNYA DARI ASPEK PSIKOSOSIAL DAN INSTITUSI PENDIDIKAN Yahya Don1, Yaakob Daud2, Muhammad Dzahir Kasa3, Foad Sakdan4, Jamalluddin Mustafa5 & Zaim Ahmad6
ABSTRAK
Kajian ini bertujuan untuk meneliti pengaruh persekitaran psikososial dan institusi pendidikan di Malaysia terhadap penglibatan gang rempit dalam penyalahgunaan dadah. Secara khusus, kajian ini bertujuan untuk mengenal pasti aspek harga diri, masyarakat, dan institusi pendidikan. Kajian ini juga melihat sama ada terdapat perbezaan dari segi lokasi dan masa merempit, tujuan merempit, dan tahap pendidikan. Dua kaedah pengumpulan data telah digunakan dalam kajian ini, iaitu kaedah tinjauan keratan rentas dan kaedah kualitatif. Dalam kaedah tinjauan soal selidik Coopersmith Self-Esteem Inventory (CSEI) (1967), soal selidik pengaruh rakan sebaya, pengaruh masyarakat, pengaruh institusi pendidikan, telah digunakan sebagai alat ukur kajian. Sejumlah 2,059 orang sampel yang terdiri daripada remaja rempit dari empat buah negeri iaitu Kedah, Pulau Pinang, Terengganu dan Kuala Lumpur terlibat dalam kajian ini, manakala kaedah kualitatif yang menggunakan teknik temu bual dan pemerhatian melibatkan ahli-ahli remaja merempit, guru-guru, kaunselor pelajar, pegawai polis trafik, pegawai AADK, pegawai hospital, pegawai Bomba, pegawai belia, pegawai jabatan-jabatan kerajaan, pegawai bandaran, dan jawatankuasa kemajuan kampong (JKKK). Data kuantitatif dianalisis dianalisis melalui dengan analisis statistik remaja Korelasi Pearson, Multivariate Analysis of Variance (MANOVA), dan Ujian-t, manakala data kualitatif pemerhatian dan rakaman perbualan. Dapatan kajian ini menunjukkan
merempit yang terlibat dengan penyalahgunaan dadah mempunyai harga diri yang rendah. Dapatan juga menunjukkan terdapat hubungan yang signifikan antara institusi pendidikan terhadap penyalahgunaan dadah oleh remaja merempit. Secara keseluruhannya, kajian ini menjelaskan tentang pengaruh aspek persekitaran psikosoial dan institusi pendidikan terhadap penyalahgunaan dadah oleh gang rempit, justeru beberapa cadangan mengurangkan penyalahgunaan dadah oleh remaja merempit disarankan dalam kajian ini.
1 2
Pensyarah Kanan, Kolej Sastera dan Sains, Universiti Utara Malaysia Pensyarah Kanan, Kolej Sastera dan Sains, Universiti Utara Malaysia 3 Pensyarah, Kolej Sastera dan Sains, Universiti Utara Malaysia 4 Prof. Madya, Kolej Undang-Undang, Kerajaan dan Pengajian Antarabangsa, Universiti Utara Malaysia 5 Pensyarah Kanan, Kolej Sastera dan Sains, Universiti Utara Malaysia 6 Pensyarah, Kolej Sastera dan Sains, Universiti Utara Malaysia
Yahya Don, Yaakob Daud, Muhammad Dzahir Kasa, Foad Sakdan, Jamalluddin Mustafa &Zaim Ahmad
ABSTRACT
The purpose of this study was to investigate the influence of psychosocial environment and educational institution in Malaysia among rempit group in drugs abuse. Specifically, this study is aim to identify of three aspects namely self-esteem, society and educational institution. This study also aims to identify whether there are significance difference between location, time, purpose and level of educations among rempit group. Two method of data collection was used namely quantitative and qualitative method. Coopersmith Self-Esteem Inventory (CSEI) (1967), peers, society and institution influence (Yahya Don, 1998) was used in this study, whereas observation and interview are used in qualitative method. A total of 2059 suspect of rempit group in Kedah, Pulau Pinang, Terengganu and Kuala Lumpur involved in this study. Interview involved rempit group, students counselor, police traffic, AADK officers, NGOs and society members. Pearson correlation, MANOVA, t-test was used in analysis. Finding shows rempit group involved in drugs abuse are low of self esteem. A finding also shows there is significance correlation between educational institutions towards drugs abuse among rempit group. Overall, this study can explain the influence of psychosocial environment and educational institution towards drugs abused among rempit group. Lastly suggestion were given for minimize of drugs abuse among rempit group in Malaysia.
PENGENALAN Setelah negara dikejutkan dengan masalah Bohsia, Black Metal dan sex bebas di kalangan remaja Malaysia, kebelakangan ini media-media tempatan telah beralih tumpuan kepada masalah dan tindakan ganas remaja bermotorsikal di jalan-jalan dan lebuh raya di Malaysia. Aksi-aksi ganas, pecut memecut, bersaing sesama sendiri bukan sahaja menganggu
pengguna jalan raya yang lain, malah tindakan-tindakan ganas terhadap orang awam dan penguatkuasa undang-undang telah meningkatkan tahap kerungsingan ibu bapa, ahli-ahli masyarakat, pihak sekolah, dan badan-badan bukan kerajaan (NGO). Antara kejadian-kejadian dan tindakan ganas gang rempit yang berlaku dan dipaparkan di media-media tempatan antara ialah tindakan mat rempit menyerang balai polis Kubang Semang, Bukit Mertajam, Seberang Prai. Kejadian ini berpunca apabila rakan mereka yang berumur 19 dan 20 tahun, pelajar politeknik di tahan kerana terlibat dalam perlumbaan haram (Utusan Malaysia, 17 Oktober 2006). Mat rempit melanggar anggota polis trafik dari Ibu
Pejabat Polis Daerah (IPD) Johor Bahru Selatan (Utusan Malaysia, 26 Ogos 2008), Seorang
anggota penguatkuasa Jabatan Pengangkutan Jalan (JPJ) cedera parah selepas dilanggar motorsikal yang ditunggang oleh seorang mat rempit yang merempuh satu sekatan jalan raya di Jalan Sultan Idris Shah (Utusan Malaysia, 20 Oktober 2007). Anggota polis yang bertugas di Hospital Selayang dekat sini terpaksa melepaskan dua das tembakan bagi meleraikan pergaduhan antara dua kumpulan pelumba motorsikal haram (Mat Rempit) di hadapan wad kecemasan hospital tersebut. Polis terpaksa bertindak demikian apabila 20 anggota kumpulan Mat Rempit itu menjadi ganas hingga mengacukan parang ke leher seorang pengawal keselamatan yang cuba meleraikan pergaduhan itu (Utusan Malaysia, 22 Ogos 2007), Tidak puas hati dengan tindakan polis mengadakan sekatan jalan raya, sekumpulan Mat Rempit bertindak liar membaling bom petrol ke perkarangan Balai Polis Merbok, Kedah (Utusan Malaysia, 27 Sept. 2007). Dua konstabel cedera dirempuh pelumba haram di Jalan Kuala kangsar, Perak (Utusan Malaysia, 9 Feb 2008), Seorang saksi kejadian jenayah melibatkan sekumpulan mat rempit nyaris maut akibat ditetak dan dibelasah kumpulan tersebut selepas dia membuat laporan di Ibu Pejabat Polis Daerah (IPD) Brickfields (Utusan Malaysia, 2 April 2008), Orang ramai makin meluat terhadap mat rempit, mereka menggesa agar golongan mat rempit menghentikan perbuatan memandu laju dan merbahaya tanpa memikirkan keselamatan diri dan pengguna lain (Utusan Malaysia, 26 Jun 2008), Seramai 24 remaja ditahan kerana menunggang motorsikal secara berbahaya dalam operasi mat rempit di Jalan Pengkalan Chepa, Kesemua remaja berusia 16 sehingga 20 tahun itu ditahan oleh sepasukan anggota polis dari Ibu Pejabat Polis Daerah (IPD) Kota Bharu dalam operasi selama dua jam yang bermula dari pukul 5 petang (Utusan Malaysia, 16 Ogos 2008).
Fenomena ini, bukan sahaja berlaku di Malaysia tetapi juga di seluruh dunia yang mana insiden-insiden sedemikian seringkali dikaitkan dengan masalah dadah, pengedaran dadah, keganasan dan jenayah terancang. Namun begitu, gelaran atau istilah yang digunapakai untuk kumpulan remaja bermotorsikal ini berbeza berdasarkan persepsi masyarakat, kaum dan budaya sesebuah negara atau kawasan contohnya di Amerika terkenal dengan Night Rider, Ghost Rider, Max Cam dan sebagainya (Clark, 2005; Scott, 2005; McLaren, 2004; Woods, 2004).
Masalah yang melanda remaja Malaysia ini telah mendorong kepada pelbagai usaha penguatkuasaan dan tindakan oleh Pihak Polis, Jabatan Pengangkutan Jalan (JPJ), penggubal
undang-undang, badan-badan bukan kerajaan (NGO) seperti Putera UMNO untuk mengekang penularan masalah remaja bermotorsikal atau dikenali dengan istilah rempit. Namun begitu, masalah remaja merempit ini masih menjadi barah dalam masyarakat dan menjadi bertambah serius kerana golongan remaja merempit ini dikhuatiri terlibat dengan pengambilan dadah. Pelbagai usaha yang dilakukan ini seringkali mengalami kegagalan kerana kurangnya penelitian yang lebih mendalam, kurangnya penyelarasan dan perkongsian maklumat antara agensiagensi terlibat. OBJEKTIF KAJIAN Objektif utama kajian ini ialah untuk memperjelaskan sejauh manakah pengaruh persekitaran psikososial dan institusi terpilih mempengaruhi kegiatan gang Rempit dengan penyalahgunaan dadah di Malaysia. Pengaruh psikososial yang diteliti ialah aspek harga diri, rakan sebaya,
masyarakat, institusi pendidikan dan persepsi terhadap penguatkusaan undang-undang dan penyalahgunaan dadah (licit dan ilicit) di kalangan gang rempit. Perbezaan aktiviti gang rempit juga diteliti berdasarkan faktor demografi (lokasi dan masa merempit, tujuan merempit,
pengetahuan undang-undang jalan raya, umur, pendapatan keluarga, jenis pekerjaan, tahap pendidikan).. Selain itu, kajian ini juga mengenal pasti jenis-jenis dadah utama yang digunakan oleh gang rempit. METOD KAJIAN Kajian ini mengaplikasikan pendekatan kualitatif dan kuantitatif. Pendekatan kualitatif yang dibuat adalah temu bual kumpulan fokus dan temu bual dengan kaunselor, pegawai AADK, guru-guru, PDRM, Majlis Bandaran, Jawatan kuasa kemajuan kampung, pegawai-pegawai belia, ahli politik dan ahli-ahli badan bukan kerajaan (NGO). Bagi kajian tinjauan, 2,500 responden yang terdiri dari gang rempit dari empat buah negeri iaitu Kedah, Pulau Pinang, Kuala Lumpur dan Terengganu telah dipilih untuk mengisi soal selidik yang dikendalikan oleh ahli penyelidik dan pembantu penyelidik yang telah dilantik dan diberi kursus khas untuk membantu responden mengisi borang soal selidik.
TEKNIK PERSAMPELAN
Subjek kajian dipilih berdasarkan persampelan bukan keberangkalian (non-probability sampling) untuk mendapatkan data daripada populasi. Dalam kajian ini persampelan bertujuan digunakan bagi memastikan sampel yang dikaji benar-benar mewakili populasi berkenaan. Oleh kerana populasi sebenar tidak diketahui, penyelidik menggunakan key informants dan daripada pemerhatian tidak turut serta (non participant observation) penyelidik bagi mendapatkan maklumat. Setelah mendapat bilangan gang rempit mengikut tempat, responden dipilih secara persampelan bertujuan berdasarkan saranan oleh Krejcie dan Morgan (1970).
Teknik persampelan rantaian (chain referrel) juga digunakan dalam kajian ini untuk proses temubual, memandangkan sukar ditentukan kedudukan dan lokasi reponden. Penyelidik akan mengumpul data dari beberapa sampel dalam populasi sasaran yang telah dikenal pasti, kemudian meminta mereka memberi maklumat untuk mengesan lain-lain ahli yang dikenali. Dalam kajian ini penyelidik akan mendapatkan maklumat daripada lima orang bagi setiap negeri untuk ditemu bual. Ini bermakna seramai 20 orang akan terlibat dalam sesi temu bual.
Untuk menentukan penglibatan dalam pengambilan dadah, jenis-jenis dadah yang digunakan, kumpulan penyelidik mendapat kerjasama daripada pegawai AADK untuk melakukan ujian urine ke atas sampel kajian. Penyelidik akan mewujudkan rappo (hubungan yang mesra dengan responden), melalui perbualan tersebut, responden akan diminta untuk melakukan ujian urine dengan sukarela. Penyelidik dan juga pegawai AADK yang akan melakukan ujian urine, berjanji bahawa maklumat urine akan dirahsia, nama dan butir-butir diri responden tidak dicatatkan. Tindakan ini hanya bertujuan untuk mengetahui sejauhmana penglibatan dan jenis dadah yang diambil oleh gang rempit.
DAPATAN KAJIAN
1. Pengaruh Psikososial, Institusi Pendidikan dan Pengetahuan Undang-undang Terhadap Penyalahgunaan Dadah Oleh Gang Rempit.
a.
Harga Diri
Secara keseluruhan dari aspek harga diri menunjukkan min harga diri gang rempit yang menyalahgunakan dadah (licit dan illicit) adalah rendah (min = 131.48) jika dibandingkan dengan min gang rempit yang tidak mengambil dadah (min = 132.65). Oleh itu, daripada
dapatan analisis ini menunjukkan bahawa responden yang terlibat dalam gang rempit dan menyalahgunakan dadah mempunyai harga diri yang rendah jika dibandingkan dengan
responden yang tidak mengambil dadah. Perbezaan ini adalah signifikan (t = -1.977, p < 0.05) di mana semakin rendah aspek harga diri responden semakin tinggi kecenderungan mereka terlibat dengan penyalahgunaan dadah. Dapatan hasil dari ujian korelasi juga menunjukkan hubungan yang signifikan (r = 0.044; p < 0.05) di mana aspek harga diri mempengaruhi penyalahgunaan dadah oleh responden kajian. b. Pengaruh Rakan Sebaya
Responden yang menggunakan dadah mempunyai min pengaruh rakan sebaya yang rendah (min = 15.18) di bandingkan dengan responden yang tidak menggunakan dadah (min15.61). Ujian t yang dijalankan mendapati perbezaan ini adalah signifikan (t = -2. 985; p < 0.05). Manakala analisis korelasi pearson mendapati terdapat hubungan yang signifikan antara pengaruh rakan sebaya dengan penyalahgunaan dadah (r = .065, p < 0.05). Dapatan ini dapat dirumuskan bahawa aspek rakan sebaya memainkan peranan penting dalam mempengaruhi penyalahgunaan dadah di kalangan gang rempit di mana rsponden yang mempunyai pengaruh rakan sebaya yang tinggi kurang terlibat dengan penyalahgunaan dadah.
c.
Pengaruh Institusi Pendidikan
Terdapat perbezaan min yang signifikan di antara pengaruh institusi pendidikan responden kajian dengan penyalahgunaan dadah. Ujian-t menunjukkan terdapat perbezaan yang
signifikan di antara responden yang menggunakan dadah dengan tidak menggunakan dadah (t = 3. 078, p < 0.05). Hal yang sama juga ditunjukkan oleh analisis pearson di mana pengaruh institusi persekolahan mempunyai hubungan yang signifikan dengan penyalahgunaan dadah
oleh gang rempit (r = .067, p < 0.05). Dapatan ini menunjukkan responden yang mempunyai pengaruh institusi pendidikan yang tinggi kurang terlibat dalam penyalahgunaan dadah. d. Pengaruh Masyarakat
Responden yang mendapat pengaruh masyarakat yang tinggi (min= 18.77) tidak terlibat dengan penyalahgunaan dadah jika dibandingkan dengan pengaruh masyarakat yang rendah (min = 18.48). namun begitu ianya tidak menunjukkan perbezaan yang signifikan (t = 1. 674, p > 0.05). begitu juga dari segi korelasi juga tidak menunjukkan hubungan yang signifikan (r = .036, p > 0.05). Ini bermakna masyarakat tidak memainkan peranan utama dalam mepengaruhi responden terlibat dalam penyalahgunaan dadah. e. Pengetahuan Undang-Undang
Analisis menunjukkan pengetahuan undang-undang yang tinggi menunjukkan responden terlibat dalam pengambilan dadah min = 18.66 jika dibanding dengan mereka yang tidak terlibat dengan penyalahgunaan dadah min = 18.09. Analisis ujian-t juga menunjukkan perbezaan yang signifikan (t = 2.869, p < 0.05). Analisis korelasi juga menunjukkan terdapat hubungan yang signifikan antara aspek pengetahuan undang-undang dengan penyalahgunaan dadah (r = .063, p < 0.05). Rumusannya, pengaruh undang-undang mempengaruhi penyalahgunaan dadah di kalangan gang rempit di mana responden yang mempunyai pengetahuan yang tinggi berkaitan undang-undang dadah penyalahgunaan dadah. 2. Profail Aktiviti Gang Rempit: Lokasi dan Masa Merempit, Tujuan Merempit, Hadiah Merempit, Perundangan, Pemilikan Motorsikal dan Kumpulan Bermotorsikal. dan jalan raya yang paling tinggi terlibat dalam
a.
Lokasi dan Masa Merempit
Kebanyakan responden melakukan aktiviti merempit pada waktu malam hingga awal pagi iaitu sebanyak 60.6 peratus. Ini diikuti merempit pada waktu hujung minggu sebanyak 25.3 peratus. Peratusan terendah pula dicatatkan bagi kategori merempit pada waktu cuti iaitu sebanyak 3.8 peratus. Sebanyak 80% lokasi merempit adalah kawasan bandar dan pekan-pekan utama. b. Tujuan Merempit
Didapati 76.6 peratus daripada responden melakukan aktiviti merempit ini adalah untuk berseronok, diikuti 8.4 peratus untuk mendapatkan ganjaran yang ditawarkan sekiranya
menang. Sebanyak 0.3 peratus pula menyatakan bahawa tujuan mereka melakukan aktiviti merempit adalah untuk menguji motosikal yang telah diubahsuai. Didapati juga 51.6 peratus daripada responden kajian tidak menjalankan aktiviti merempit secara berpasangan, manakala selebihnya iaitu 48.4 peratus adalah sebaliknya. Hal ini dapat lihat pada Jadual 1.1 dan Rajah 1.1 di bawah:Jadual 1.1: Responden Mengikut Kategori Sebab Merempit.
Sebab Merempit Keseronokan Ganjaran Menguji motorsikal yang diubahsuai Pengaruh rakan Rasa bosan dan mempunyai masalah Jumlah
Frekuensi 964 106 4 100 84 1258
Peratus 76.6 8.4 .3 7.9 6.7 100.0
Rajah 1.1 : Responden Mengikut Kategori Sebab Merempit.
Bosan
6.7
Sebab Merempit
Rakan
7.9
Menguji
0.3
Ganjaran
8.4
Keseronok an 0 20 40 60
76.6
80
100
c.
Hadiah Merempit Merujuk kepada Jadual 1.2
dan Rajah 1.2 di bawah mendapati
hadiah atau ganjaran yang diperolehi sekiranya menang semasa aktiviti merempit. Dapatan kajian menunjukkan sebanyak 50.4 peratus responden menyatakan mereka menerima imbuhan wang sebagai ganjaran diikuti kategori wang dan perempuan iaitu sebanyak 16.3 peratus dan perempuan sebanyak 15.6 peratus. Namun, ganjaran perempuan dan rokok mencatatkan peratusan terendah iaitu sebanyak 0.2 peratus. Jadual 1.2 : Kategori Hadiah Menang Merempit.
Hadiah Menang Merempit Perempuan Wang Dadah Makan dan minum Motorsikal Alat ganti motorsikal Rokok atau arak Sanjungan sebagai juara Wang dan perempuan Wang dan dadah Dadah dan perempuan Perempuan dan rokok Wang dan motor Jumlah
Frekuensi 180 583 25 50 52 21 9 7 188 19 10 2 10 1156
Peratus 15.6 50.4 2.2 4.3 4.5 1.8 .8 .6 16.3 1.6 .9 .2 .9 100.0
Rajah 1.2 : Kategori Hadiah Menang Rempit.
Wang & Motor Perempuan & Rokok Dadah & Perempuan Wang & Dadah Wang & Perempuan Sanjungan
0.9
Hadiah Menang Rempit
0.2 0.9 1.6 16.3 0.6 0.8 1.8
Rokok/Arak
Alat Ganti Motosikal Motosikal Makan & Minum Dadah
4.5
4.3 2.2 50.4 15.6 0 10 20 30 40 50 60
Wang
Perempuan
d.
Pemilikan Motorsikal
Hasil kajian mendapati kebanyakan responden menggunakan motorsikal dari jenama Honda iaitu sebanyak 42.5 peratus, diikuti jenama Yamaha sebanyak 34.2 peratus dan Suzuki sebanyak 10.5 peratus. Mereka yang menggunakan motorsikal dari kategori Superbike mencatatkan bilangan yang terendah iaitu sebanyak 2.9 peratus. Hal ini dapat dilihat dalam Rajah 1.3 di bawah:-
Rajah 1.3: Jenis Motorsikal Semasa Aktiviti Merempit
Superbi ke
Skuter Suzuki Modena s Yamaha Honda 0
2.9
4.6 10.5 5.4 34.2
Jenis Motosikal
42.5
10 20 30 40 50
Dari segi pemilikan motorsikal, berdasarkan Rajah 1.4 di bawah didapati 45 peratus daripada motorsikal yang digunakan oleh gang rempit adalah milik mereka sendiri, manakala 31.7 peratus pula adalah milik ibu bapa. Mereka yang meminjam motorsikal mencatatkan peratusan terendah iaitu sebanyak 11.5 peratus dan selebihnya adalah motorsikal curi.
Rajah 1.4 : Pemilikan Motorsikal Semasa Aktiviti Merempit
Curi
11.8
Pemilik Motosikal
Pinjam
11.5
Ibubap a
31.7
Sendir i
45
10
20
30
40
50
e.
Kumpulan Aktiviti Merempit
Didapati 73 peratus daripada responden kajian tidak menyertai sebarang kumpulan aktiviti Merempitl. Sebaliknya 27 peratus pula menyatakan mereka menjadi ahli kumpulan merempit tertentu. Dapatan ini dapat dirujuk kepada Jadual 1.3 dan Rajah 1.5 di bawah:Jadual 1.3 : Nama Kumpulan Aktiviti Merempit.
Nama Kumpulan Merempit Apache Mat Rempit Shell Yamaha Club EX5 Club Kumpulan Black CC Club Race Egois Honda Club Racing Geng Rempit Kapchai Club Kedah Rider Lagenda Motor Club LC Club Minah Rempit Maju Modenas Club Pancung Club Boys Racing Boy Club Toyol Riders Suzuki Club 125 Team Debar Malam Devil Gagak Hitam
Frekuensi 42 70 5 43 13 13 13 3 26 46 4 15 2 16 8 8 8 40 17 12 13 2 3 8
Peratus 9.3 15.6 1.1 9.6 2.9 2.9 2.9 .7 5.8 10.2 .9 3.3 .4 3.6 1.8 1.8 1.8 8.9 3.8 2.7 2.9 .4 .7 1.8
GTA Club Star Club Bacha Jumlah
13 4 3 450
2.9 .9 .7 100.0
Rajah 1.5 : Nama Kumpulan Gang Rempit

Bacha 0.7
0.9
GTA Club
1.8
2.9 Nama Kumpulan Bermotor
Devil
0.7
0.4
125 Team
2.9
2.7
Toyol Riders
3.8
8.9
Pancung Club Boys
1.8
1.8
Minah Rempit Maju

Nama Kumpulan Bermotor
1.8
3.6
Lagenda Motor Club
0.4
3.3
Kapchai Club
0.9
10.2
Honda Club Racing

0.7
5.8
CC Club Race
2.9
2.9
EX5 Club
2.9
9.6
Shell
1.1
15.6
Apache
9.3
10
15
20
Peratus
Berdasarkan Rajah 1.5 di atas, didapati responden yang menganggotai gang merempit yang dinamakan Kumpulan Mat Rempit mencatatkan peratusan tertinggi iaitu sebanyak 15.6 peratus diikuti oleh Kumpulan Geng Rempit sebanyak 10.2 peratus. Terdapat dua kumpulan
merempit yang mencatatkan peratusan terendah sebanyak 0.4 peratus iaitu Lagenda Motor Club dan juga Kumpulan Debar Malam. f. Perundangan
Kekerapan melakukan jenayah di kalangan responden di mana jumlah tertinggi yang dicatatkan adalah sebanyak 59.5 peratus iaitu bagi kategori 1 hingga 10 kali. Kategori kekerapan 21 hingga 30 kali pula mencatatkan jumlah peratusan terendah iaitu sebanyak 0.2 peratus. Bagi kategori kesalahan jalanraya, mereka yang melakukan kesalahan sebanyak 1 hingga 10 kali mencatatkan jumlah tertinggi iaitu sebanyak 86.4 peratus. Manakala peratusan terendah yang dicatatkan iaitu 0.1 peratus bagi mereka yang melakukan kesalahan 21 hingga 30 kali, 31 hingga 40 kali dan lebih 40 kali. Ini dapat dilihat mengikut pecahan peratus. Kekerapan responden terlibat dalam kemalangan di mana peratus tertinggi adalah sebanyak 97.5 peratus iaitu bagi kekerapan 1 hingga 10 kali. Jumlah terendah pula dicatatkan pada kekerapan 21 hingga 30 kali iaitu sebanyak 0.4 peratus. 3. Jenis-Jenis Dadah (licit dan ilicit) yang disalahgunakan oleh Gang Rempit Berdasarkan Jadual 4.31 di atas, didapati 71 peratus daripada responden kajian adalah merokok, manakala 29 peratus pula adalah tidak merokok. Hal ini dapat dirujuk pada Jadual 1.4 di bawah:Jadual 1.4 : Gang Rempit dan Merokok
Merokok Ya Tidak Jumlah
Frekuensi 1497 610 2107
Peratus 71.0 29.0 100.0
Jadual 1.5 di bawah pula mencatatkan sebanyak 57. peratus daripada gang rempit yang dikaji tidak mengambil minuman keras, sementara selebihnya iaitu sebanyak 42.5 peratus pula mengambil minuman keras.
Jadual 1.5 : Gang Rempit dan Minuman Keras
Mengambil Minuman Keras Ya Tidak Jumlah
Frekuensi 893 1207 2100
Peratus 42.5 57.5 100.0
Berdasarkan Jadual 1.6 di bawah dapat diperhatikan lebih daripada separuh gang rempit yang terlibat dalam kajian ini iaitu sebanyak 53.4 peratus mengambil sebarang jenis dadah. Sebanyak 46.6 peratus pula mencatatkan tidak pernah menggunakan dadah. Jadual 1.6 : Gang Rempit dan Mengambil Sebarang Dadah.
Mengambil Sebarang Dadah Ya Tidak Jumlah
Frekuensi 1123 979 2102
Peratus 53.4 46.6 100.0
Jadual 1.6 dan Rajah 1.6 di bawah menunjukkan peratus gang rempit yang dikaji didapati mengambil dadah jenis utama iaitu heroin, morfin dan candu. Sebanyak 68.8 peratus mencatatkan tidak pernah mengambil dadah, sementara 18.3 peratus pula masih mengambil dadah. Responden dari kategori pernah menggunakan bahan dadah jenis utama pula adalah yang terendah iaitu sebanyak 13 peratus.
Jadual 1.6 : Gang Rempit dan Dadah Utama.
Dadah Utama Pernah ambil Masih ambil Tidak pernah ambil Jumlah
Frekuensi 280 394 1483 2157
Peratus 13.0 18.2 68.8 100.0
Rajah 1.6 : Gang Rempit dan Dadah Utama.
Tidak Pernah Ambil
68.8
Masih Ambil
18.2
Dadah Utama
Pernah Ambil
13
20
40
60
80
Jadual 1.7 dan Rajah 1.7 di bawah pula menunjukkan sebanyak 69.6 peratus daripada gang rempit yang terlibat dalam kajian ini didapati tidak pernah mengambil dadah jenis ganja. Sebanyak 17.1 peratus pula mencatatkan pernah mengambil ganja, sementara 13.3 peratus masih menggunakan dadah dari jenis tersebut.
Jadual 1.7 : Gang Rempit dan Dadah Jenis Ganja.
Ganja Pernah ambil Masih ambil Tidak pernah ambil Jumlah
Frekuensi 370 287 1502 2159
Peratus 17.1 13.3 69.6 100.0
Rajah 1.7 : Gang Rempit dan Dadah Jenis Ganja.
Tidak Pernah Ambil
69.6
Masih Ambil
13.3
Ganja
Pernah Ambil
17.1
10
20
30
40
50
60
70
80
Merujuk kepada
Jadual dan Rajah 1.8 di bawah didapati gang rempit yang tidak pernah
mengambil dadah jenis ATS mencatatkan peratusan tertinggi iaitu sebanyak 62.8 peratus, diikuti mereka yang masih mengambil dadah jenis tersebut iaitu sebanyak 19.1 peratus. Responden yang pernah mengambil dadah jenis ATS iaitu ecstasy dan syabu pula mencatatkan peratusan terendah iaitu sebanyak 18.1 peratus.
Jadual 1.8 : Gang Rempit dan Kategori Dadah Jenis ATS.
ATS Pernah ambil Masih ambil Tidak pernah ambil Jumlah
Frekuensi 390 413 1355 2158
Peratus 18.1 19.1 62.8 100.0
Rajah 1.8: Gang Rempit dan Kategori Dadah Jenis ATS.
Tidak Pernah Ambil
62.8
Masih Ambil
19.1
ATS
Pernah Ambil
18.1
10
20
30
40
50
60
70
Jadual 1.9 : Gang Rempit dan Kategori Dadah Jenis Inhalan.
Inhalan Pernah ambil Masih ambil Tidak pernah ambil Jumlah
Frekuensi 202 238 1719 2159
Peratus 9.4 11.0 79.6 100.0
Rajah 1.9 : Gang Rempit dan Kategori Dadah Jenis Inhalan.
Tidak Pernah Ambil
79.6
Masih Ambil
11
Inhalan
Pernah Ambil
9.4
20
40
60
80
100
Jadual dan Rajah 1.9 di atas pula menunjukkan 79.6 peratus gang rempit yang tidak pernah mengambil dadah jenis inhalan. Sementara gang rempit yang masih mengambil dadah jenis inhalan ialah sebanyak 11 peratus. Gang rempit yang pernah mengambil pula mencatatkan jumlah terendah iaitu sebanyak 9.4 peratus.
Jadual 1.10 : Gang Rempit dan Kategori Dadah Jenis Lain-Lain.
Dadah Jenis Lain-Lain Pernah ambil Masih ambil Tidak pernah ambil Jumlah
Frekuensi 313 497 1349 2159
Peratus 14.5 23.0 62.5 100.0
Rajah 1.10 : Gang Rempit dan Kategori Dadah Jenis Lain-lain.
Tidak Pernah Ambil
62.5
Masih Ambil
23
Lain-Lain
Pernah Ambil
14.5
10
20
30
40
50
60
70
Lain-lain jenis dadah adalah terdiri daripada air daun ketum, hashish dan ubat batuk. Berdasarkan Jadual dan Rajah 1.10 di atas, jumlah mereka yang tidak pernah mengambil dadah dari lain-lain jenis adalah yang tertinggi iaitu sebanyak 62.5 peratus, diikuti yang masih mengambil iaitu sebanyak 23 peratus. Gang rempit yang pernah mengambil dadah dari kategori ini pula mencatatkan jumlah terendah iaitu sebanyak 14.5 peratus. PERBINCANGAN
Kajian seumpama ini yang mengkaji hubungan dan pengaruh psikososial dan istitusi pendidikan ke atas pengambilan dadah oleh golongan gang rempit sangat terhad di Malaysia. Walau pun umum telah mengetahui peningkatan kadar golongan gang rempit di negara kita mempunyai kaitan rapat dengan masalah pengambilan dadah. Namun begitu, sehingga kini kaedah untuk membendung dan menyelesaikan masalah ini masih lagi kekurangan dan menemui jalan buntuk. Oleh yang demikian, implikasi pertama dalam kajian ini dapat membantu membekalkan maklumat dan data-data psikososial dan institusi pendidikan di kalangan gang rempit dan penglibatan mereka dalam penyalahgunaan dadah. Selain itu, maklumat ini akan secara langsung menimbulkan minat dan perhatian serius terhadap hubungan gang rempit dengan pengambilan dadah. Dapatan kajian ini menunjukkan faktor pengambilan dadah oleh gang rempit mempunyai hubungan dengan aspek diri, pengaruh, rakan sebaya, institusi pendidikan
dan pengetahuan mengenai perundangan. Justeru, Implikasi utama kajian ini menunjukkan terdapat empat pihak yang perlu memainkan peranan penting dalam menyelesaikan masalah ini iaitu AADK, Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM), Polis DiRaja Malaysia (PDRM), Jabatan-jabatan Belia dan Badan-badan bukan kerajaan (NGO) di Malaysia.
Signifikan kajian ini
adalah nilai faedah melalui dapatan hasil kajian yang dapat
mempertahankan dan memberi maklumat penting yang berkaitan penyelesaian, pencegahan dan rawatan yang boleh dilakukan berkaitan dengan masalah remaja dan pelajar sekolah terutamanya. Aktiviti gang rempit dan penyalahgunaan dadah secara tidak langsung bukan sahaja mengancam kualiti modal insan untuk pembangunan negara pada masa depan juga akan mengancam keselamatan dan ketenteraman awam. Oleh kerana dapatan kajian ini memperlihatkan bahawa responden yang terlibat dalam penyalahgunaan dadah mempunyai harga diri yang rendah, pengaruh rakan sebaya dan pengaruh institusi pendidikan yang tinggi akan mengurangkan keterlibatan dalam penyalahgunaan dadah maka perhatian yang serius perlu diberi oleh pihak AADK, dan KPM dalam aspek-aspek tersebut dalam mengurang dan mencegah kegiatan negatif ini daripada terus meningkat.
Tindakan pencegahan dan pemulihan yang boleh dilakukan dalam menangani masalah ini antaranya melaksanakan program-program kesedaran dan program jati diri gang rempit bersama dengan KPM, Jabatan Latihan Khidmat Negara (JLKN), Jabatan-jabatan belia dan NGO dalam usaha meningkatkan harga diri remaja dan pelajar sekolah yang terlibat dalam aktiviti merempit. Selain itu, peranan rakan sebaya dalam setiap aktiviti dan program yang dilaksanakan kerana pengaruh rakan sebaya didapati dapat mempengaruhi keterlibatan gang rempit dalam penyalahgunaan dadah. Pengukuhan dan peningkatan peranan rakan sebaya dapat dilaksanakan melalui program rakan sebaya yang sedia ada di peringkat sekolah, di Pusat-pusat Pemulihan Narkotik, program-program belia di peringkat daerah dan negeri yang mensasarkan gang rempit. Tindakan AADK juga dapat diambil dengan melibatkan peranan rakan sebaya atau gang rempit yang pernah terlibat dalam penyalahgunaan dadah melalui program-program kesedaran yang dianjurkan.
Pihak AADK dan KPM perlu bekerjasama dalam merangka dan menilai kembali programprogram pendidikan pencegahan dadah yang dilaksanakan di sekolah-sekolah. Dapatan kajian menunjukkan responden yang ditemu bual menyatakan mereka tidak dilibatkan dalam setiap program yang dilaksanakan atas alas an tidak sesuai dan tidak mempunyai kemahiran-
kemahiran yang diperlukan untuk melancarkan program yang dilaksanakan di sekolah. Perubahan dalam trend dan gaya hidup remaja juga menunjukkan program pendidikan pencegahan dadah perlu dirangka dan ubahsuai semula. berdasarkan perubahan nilai-nilai dalam masyarakat dan trend gaya hidup remaja Malaysia kin. Justeru, program pendidikan pencegahan perlu dinilai dan diberi nafas baru dalam bentuk yang lebih sesuai berdasarkan budaya dan masyarakat setempat. Program-program sedia ada seperti Skim Lencana Anti Dadah (SLAD), Program Intelek Asuhan Rohani (PINTAR), Kuiz Pendidikan Pencegahan dadah telah tersasar daripada matlamat asal. Temubual dengan gang rempit dan kaunselor-kaunselor pelajar mendapati sekolah-sekolah yang terlibat dalam melaksanakan program-program ini, menumpukan kepada pelajar-pelajar cemerlang dan berpotensi untuk berjaya dalam sesuatu program yang dianjurkan. Pihak sekolah dan guru-guru menjadikan program-program ini sebagai platform untuk mereka menaikkan nama sekolah masing-masing. Oleh itu, program yang sepatutnya menumpukan kepada pelajar-pelajar yang berisiko telah tidak dilaksanakan berdasarkan matlamat yang telah digariskan dalam setiap program tersebut.
Selain itu, KPM dengan kerjasama AADK perlu menilai kembali peranan dan tugas kaunselor di sekolah. Temu bual dengan responden dan kaunselor sekolah jelas menunjukkan bahawa pengaruh institusi sekolah terhadap penglibatan dalam penyalahgunaan dadah mempunyai hubungan dengan peranan kaunselor dan guru-guru di sekolah. Peranan kaunselor di sekolah perlu lebih terbuka tidak sepatutnya hanya sekadar berperanan untuk menganjurkan programprogram untuk meningkatkan kecemerlangan akademik pelajar. Ini adalah kerana, programprogram sedemikian sepatutnya dipertanggungjawabkan oleh guru-guru yang telah
dipertanggungjawabkan untuk mengajar sesuatu subjek atau mata pelajaran di sekolah. Kaunselor sekolah harus menumpukan kepada proses peningkatan sahsiah pelajar, bertindak sebagai pendamping kepada pelajar-pelajar di sekolah terutamanya pelajar-pelajar yang berisiko, mengenali diri pelajar secara lebih mendalam, keluarga dan masyarakat sekitar. Kaunselor sekolah perlu lebih telus dalam melaksanakan tugas mereka di sekolah, patuh pada masa bekerja yang telah ditetapkan, perlu mempunyai jadual-jadual lawatan ke rumah-rumah pelajar,dan membina hubungan yang baik dengan masyarakat sekitar.
Sesuatu program yang sama tidak sepatutnya dilaksanakan di kawasan dan negeri yang berbeza budaya dan cara hidup. Malah kemajuan pembangunan infrastrastur perlu diambil kira dalam perlaksaan sesuatu program. Perbezaan pandangan, keperluan dan kemudahan infrastuktur membezakan pandangan dan sikap remaja di negeri pantai timur (Terengganu),
Pantai Barat (Kedah) dan negeri yang lebih maju seperti Pulau Pinang dan Kuala Lumpur. Selain itu, kadar keciciran yang bersifat terancang dan tidak terancang perlu diminimakan oleh pihak sekolah. Malah matlamat sekolah perlu difokuskan kepada Falsafah Pendidikan
Kebangsaan (FPK) iaitu untuk melahirkan pelajar yang cemerlang dari aspek jasmani, emosi, rohani, intelektual dan social (JERIS) dan tidak hanya berfokus kepada akademik atau intelek pelajar semata-mata.
Memandangkan kekerapan merempit merupakan faktor yang dominan dengan pengambilan dadah oleh gang rempit, maka penyelesaian perlulah dilakukan oleh pihak AADK dan PDRM dalam menangani masalah ini. Tindakan perlu dilakukan terhadap golongan merempit yang mengambil dan tidak mengambil dadah. Contohnya golongan merempit yang tidak mengambil dadah dapat dijadikan sebagai agen atau moderator untuk mencegah anggota gang rempit yang lain supaya tidak terlibat dalam pengambilan dadah. Pengaruh rakan sebaya amat kuat mempengaruhi aktiviti merempit. Maka tindakan dan peranan meningkatkan kesedaran gang rempit melalui rakan sebaya perlu dilaksanakan melalui program-program kesedaran. Tindakan ini dapat dilaksanakan sama ada secara langsung atau tidak langsung melalui Kementerian Belia, Petubuhan-pertubuhan politik dan media massa. Program yang dilaksanakan perlu menjurus secara lebih tepat kepada kumpulan sasaran gang rempit dan tidak hanya bertujuan dan bermotifkan faedah tertentu kepada seseorang individu. Pegawai belia perlu lebih kerap dan lebih rapat dengan golongan belia dan gang rempit. Mereka tidak seharausnya menganggap ianya sebagai suatu masalah kepada melaksanakan sesuatu program yang diaturkan. mereka dalam mendekati dan
Pihak masyarakat dan badan-badan kebajikan juga perlu mengambil inisiatif untuk menarik keluar golongan gang rempit dari lingkaran ganas ini. Ahli Jawatankuasa kemajuan kampung (JKKK), penghulu, imam dan ketua-ketua kampong perlulah mengambil langkah-langkah wajar menyelesaikan masalah ini, misalnya mengadakan program-program kemasyarakatan untuk mengikis sikap dan pandangan serong anggota masyarakat terhadap golongan gang rempit. Mereka perlu didekati dan bukannya dicemuh dan dijauhi kerana ianya tidak member sebarang faedah kepada masyarakat dan Negara. Perkembangan mereka perlu dipantau supaya berkembang dalam situasi yang sihat dan tidak terjebak dengan masalah penagihan dadah. Sehubungan itu program-program kesedaran perlu juga diberi kepada golongan ahli masyarakat kaedah untuk mendekati remaja. Ini adalah kerana masyarakat kni terutamanya golongan dewasa tidak mempunyai pengetahuan yang cukup mengenai keperluan dan
sensitivity remaja pascamodernisasi. Seringkali berlaku percanggahan pendapat dan kepentingan antara remaja dengan golongan dewasa memnyebabkan hubungan antara dua pihak ini bertambah renggang. Implikasinya timbul masalah dendam dan kekasaran yang tidak membawa faedah kepada kedua-dua pihak. Hal begini dengan jelas dinyatakan oleh responden kajian dan juga pemimpin masyarakat setempat.
Selain dari itu, masalah peningkatan kadar gang rempit dan penglibatan dalam pengambilan dadah di kalangan remaja Malaysia dapat dibendung daripada mencapai tahap kritikal dengan memperkukuhkan institusi kekeluargaan. Pendedahan dan bimbingan perlu diberi kepada
bakal-bakal ibu dan bapa serta keluarga yang berisiko tinggi berkaitan masalah penagihan dan kegiatan merempit. Selain daripada dapat mengekalkan fungsi mereka sebagai suami, bapa dan pemimpin masyarakat dalam institusi keluarga dan masyarakat setelah kegiatan mereka berjaya dibendung, ianya juga dapat membantu mengurangkan masalah masalah penagihan dan perlakuan jenayah oleh penagih-penagih dadah (Yahya Don, 2002).
Hasil kajian ini penting dalam pembentukan polisi dan pencegahan penagihan dadah serta kegiatan vandalism oleh remaja Malaysia. Ianya dapat membantu pihak kerajaan dan bukan kerajaan dalam mengimplementasikan langkah-langkah sewajarnya seperti perbincangan, kursus kepada pelajar sekolah, individu lepasan sekolah, ahli-ahli masyarakat, bengkel
kaunseling dan sebagainya untuk mengurangkan kesan dan pengaruh psikososial dan institusi pendidikan yang dihadapi oleh gang rempit dan bakal-bakal penagih dadah. Malah di peringkat institusi pendidikan juga langkah-langkah boleh dilakukan dengan memperkukuhkan ilmu pengetahuan mengenai dadah dan mengurangkan kadar keciciran di kalangan pelajar sekolah.
Satu lagi implikasi kajian yang mustahak ialah aspek harga diri gang rempit yang mengambil dadah. Faktor harga diri merupakan komponen psikologi yang asas apabila berdepan dengan sesuatu rangsangan. Ini adalah kerana harga diri boleh memberi kesan kepada faktor psikososial yang lain seperti keluarga, rakan sebaya, masyarakat dan institusi pendidikan. Oleh itu, iaanya amat penting bagi agensi-agensi yang terlibat sama ada kerjaan atau pun swasta dalam menangani masalah ini. Pendekatan yang berbeza harus diberi kepada gang rempit mengikut kawasan dan negeri. Malah hasil ini juga menunjukkan gang rempit mempunyai harga diri yang sederhana tinggi menunjukkan bahawa gang rempit yang mempunyai harga diri yang sederhana tinggi paling banayak terlibat dalam kegiatan merempit dan pengambilan dadah.
Selain itu, pihak AADK juga boleh menyarankan kepada pihak media massa, pengeluar filem dan iklan supaya tidak mempromosikan filem atau iklan yang berkaitan dengan aktiviti-aktiviti merempit. Walau pun filem dan iklan mempunyai unsur- unsur hiburan dan pengajaran, tetapi pengaruh negatif daripada filem dan iklan akan meningkatkan enthisuaisme dan kemegahan golongan remaja dalam aktiviti permotoran (Ballard, & Martin, 1995). RUMUSAN Keputusan kajian menunjukkan aspek harga diri gang rempit, rakan sebaya, dan institusi pendidikan mempunyai hubungan dalam aktiviti merempit dan pengambilan dadah. Oleh itu beberapa langkah bagi mengurangkan bebanan ini terhadap masyarakat dan negara telah dicadangkan supaya remaja sekolah tidak terperangkap dalam lingkaran ganas ini secara berterusan. Secara tidak langsung masalah gang rempit yang semakin berleluasa dalam negara dapat dikurangkan. RUJUKAN
Abdullah Al-Hadi & Iran Herman (1997). Penagihan dadah mengikut kaum, diri, keluarga dan persekitaran. Kuala Lumpur. Agensi Dadah Kebangsaan dengan kerjasama UKM dan UPM.
Abraham, K. M. & Teplin, L. A. (1990). Drug disorder, mental illness and violence. In M.D.L Rosa, E. Y. Lambert & B. Gropper (Eds). Drugs and violence: Causes, correlates and consequences. NIDA Research Monograph 103, 221-237.
Arthur, R. & Erickson, C. (1992). Gangs and School. Miami: Learning Publications.
Aitken, C., Kerger, M., Crofts, N (2000). Drivers who use illicit drugs: behaviour and perceived risks. Drugs: Education, Prevention and Policy, 7:39-50.
Arnett, J. J. (2002). Developmental sources of crash risk in young drivers. Injury Prevention, 8 (Suppl. II), ii7 1123.
Australian Centre for Policing Research (2003). The use of amphetamine type stimulants by offenders involved in high speed pursuits. Canberra, Australian Centre for Policing Research.
Ball, J. C., Shaffer, J. W., & Nurco, D. N. (1983). The day - to - day criminality of heroin addicts in Baltimore: A study in the continuity of offense rates. Drug and Alcohol Dependence, 12, 119 - 142.
Ball, J. C., Rosen, L., Flueck, J. A. & Nurco, D. N. (1981). The Criminality of Heroin Addicts when Addicted Off Opiates In. J. A. Inciardi (Eds.). The Drugs Crime Connection. Beverly Hill CA: Sage. Ballard, L.M. Martin J.F., (1995). Racing Motor Cyclist. Ulster Folklife 41:52-6.
Baselt, R.C. (2001). Drug effects on psychomotor performance. Foster City, CA, Biomedical Publications Beck, A. J. (1988). Survey of youth custody, 1987. Washington D C: Department of Justice.
Bellah, R. N., Madsen, R., Sullivan, W. M., Swidler, A., & Tipton, S. M. (1986). Habit of the heart. New York: Harper & Row.
Bureau of Justice Statistic (1994). Drug and Crime Fact, 1994. Washington DC: Department of Justice. Burkett, S. R. (1977). School Ties, Peer Influence and Adolescent Marijuana Use, Pacific Social Review, 10, 181 - 202.
Benard, B. (1991). Fostering Resiliency In Kids: Protective Factors In The Family, School and Community. Portland: Northwest Regional Educational Laboratory.
Benda, H.V., & Hoyos, C.G. (1983). Estimating hazards in traffic situations. Accident Analysis and Prevention, 15, 1 -10.
Beschner, L. & Friedman, B. (1979). Youth Drug Abuse; Problem, Issues and Treatment. Lexington, MA: D.C Heatlh.
Berkowitz, L. (1983). Frustration-aggression hypothesis: Examination and reformulation. Psychological Buletin, 106, 59 -73.
Bolton, W., & Brown, D. W. (1978). Rural Juvenile Delinqupi4 Problem and Needs in East Tennessee. Memphis: University of Tennessee.
Bogdan, R. C., & Biklen, S.K (2003). Qualitative research for education. An introduction to theory and methods (4th ed.) Boston: Allyn and Bacon.
Brady, K. T., Dustan, L. R., Grice, D. E., Dansky. B. S. & Kilpatrick, D. (1995). Personality Disorder and Assault History In Su)stance-Dependent Individuals. American Journal on Addiction, 4, 306312.
Brochu, S. (1995). Estimating the cost of drug-related crime. Paper prepare for the Second International Symposium on the social and economic cost of substance abuse. Montebello, 2 - 5 October 1995.
Brody, S. L. (1990) Violence Associated With Acute Cocaine Use in Patients 7 Admitted to a Medical Emergency Department. In. M. D. L. Rosa, E. Y. Lambert & B. Gropper (Eds.). Drugs and Violence: Cause, Cgprelates, and Consequences. NIDA Research Monograph 103, 43-58.
Brookoff, M. D. (1997). Drugs, Alcohol, and Domestic Violence in Memphis. Washington D.C.: National Institute of Justice.
Brounstein, P.J. (1989). Patterns of Substance Use and Delinq3ency Among Inner City Adolescents. Washington DC: Urban Institute.
Brown, I. D. (1982). Exposure and experience are a confounded nuisance in research on driver behavior . Accident Analysis and Prevention, 14, 345 352.
Bruner, C. (1991). Thinking Collaboratively: Ten Question and Answer To Help Policy Makers Improve Childrens Services. Washington D.C: Education and Human Services Consortium. Burkett, S. R. (1977). School Ties, Peer Influence and Adolescent Marijuana Use, Pacific Social Review, 10, 181 202
Bureau of Justice Statistic (1992). Violent Offenders in State Prison: Sentences And Time Served - State Inmate, 1992. Washington DC: Department of Justice.
Bureau of Justice Statistic (1994). Drug and Crime Fact, 1994. Washington DC: Department of Justice.
Chee/Kim Loy (1973). A Study of Drug Offenders In the Penang Jail: In Survey of The Drug Scene in the State of Penang. USM: National Drug Researh Centre. Choo, P. F., Maznah Ismail, Navaratnam, V. & Hoo See Kong (1986). A Comparative Study of the Psycho-social Profile of Drug Using and Non- Drug Using School Children. USM: National Drug Research Centre. Clark, K. (2005). Increasing violence of gang members a concern. Prince Albert Daily Herald, p. 1.
Chein, I. (1984). Theories Psychosocial and Epidemiological Factors. In. W. Pollin, M. Snyder, R. C. Petersen & E. W. Waldrop (Eds.). Theories on drug Abuse: selected contemporary perspectives. Washington DC: NIDA Research Monograph Series. Cohen. L. (2000). Research methods in education. 5th ed. London:Routledge Falmer.
Coleman, J. W. (1978). Deviant Subcultures and The School. Hackensack, NJ.:National Council on Crime and Deliquency. Coopersmith, S. (1967). Antecedents of Self-Esteem. San Francisco: Freeman.
Davis, N. (1996). Neighborhood Crime Rates among Drug Abusing and Non-Drug Abusing Families. Journal of Child and Adolescent Substance Abuse, 5,10- 14.
Deery, H. A (1999). Hazard and risk perception among young novice drivers. Journal of Safety Research, 30, 225 236.
Dejoy, D. (1992). An examination of gender difference in traffic accident risk perception. Accident Analysis and Prevention, 24, 237 246. Della-Piano, G.M. & Gage, N. L. (1955). Pupils Value and The Validity of The Minnesota Teacher Attitude Inventory. Journal of Educational Psychology, 46, 167-168
Dembo, R., Williams, L., Wothke, W., Schmeidler, J., Getreu, A., Berry, E., Wish, E.D., & Christensen, C. (1990). The Relationship Between Cocaine Use, Drug Sales, and Other Delinquency Among a Cohort of High-Risk Youths Over Time. In. M. D. L. Rosa, E. Y. Lambert & B. Gropper (Eds.). Drugs and Violence: Causes, Correlates, and Consequences. NIDA Research Monograph 103, 111-133. Ditmar, M., Ratnasingam, M & Navaratnam, V. (1984). A Comparative Analysis of the Psychological Profile of Institutionalized Drug using: Population Minden. USM: Pusat Penyelidikan Dadah Kebangsaan. Edwards, M (2001). Standards for novice driver education and licensing. In Driver Education at the crossroads. Proceedings from the Committee on operator Education and Regulation (Report No E-C024). Transportation Research Circular. Washington DC: Transportation Research Board.
Edwards, R. W. (1993). Drug Use Among 8 Graders is Increasing. The International Journal of The Addictions, 28(14), 21-23.
Edwards, R. W. (1995). Links Among Violence, Drug Use, and Gang Involvement. Boulder, Co.: Tn-Ethnic Centre for Prevention Research, Colorado State University.
Fagan, J. & Chin, K. (1990). Violence as Regulation and Social Control in The Distribution of Crack. In. M. D. L. Rosa, E. Y. Lambert & B. Gropper (Eds.). Drugs and Violence: Causes, Correlates, and Consequences. NIDA Research Monograph 103, 07-41.
Faupel, C. E. (1991). Shooting Dope: Career terns of Hard Core Heroin Users. Miami: University of Florida. Farren, M. (1985). The Black Leather Jacket. New York: Abbeville Press.
Finn, P., & Bragg, B. W. E. (1986). Perception of the risk of an accident by young and older drivers. Accident Analysis and Prevention, 18, 289 298.
Flanders, N.A. (1951). Personnel-Social Anxiety as a Factor in Experimental Learning Situations. Journal of Educational Research, 45, lO0-ll0.
Fong Kin & Navaratnam, V. (1987). Assessment of Drug Depended in Malaysia; An Update Analysis 1985 dan 1986. Monograph Series no. 6. USM: Pusat Penyelidikan Dadah dan Ubat-ubatan, USM.
Foss, R. & Goodwin, A (2003). Enhancing the effectiveness of graduated driver licensing legislation. Journal of Safety Research, 34, 79 84.
Gall, J.P., Gall, M.D., & Borg, W. (2005). Applying educational research. A practical guide.(5th ed.). Boston: Ally & Bacon.
Gallaher, A. (1980). Dependence on External Authority and Decline of Community. In. A. Gallaher & H. Padfield (Eds.). The Dying Community. Albuquerque: University of New Mexico Press. Gardner, S. E., Green, P. F. & Marcus, C. (1994). Signs of Effectiveness II: / Preventing Alcohol, Tobacco, and Other Drug Use: A Risk Factor/Resiliency-Based Approach. Washington D.C: U.S. Government Printing Office.
Garnefski, N. & Okma, S. (1996). Addiction-Risk and Aggressive / Criminal Behavior In Adolescence : Influence of Family, School and Peers. Journal of Adolescence, 19, 103112. Gaustad, J. (1991). School Respond to Gangs and Violence. Oak Brook: Midwest Regional Center for Drug-Free School and Communities.
Goldstein, P. J., Lipton, D. S., Preble, B., Sobel, I., Miller, T.. Abbott, W., Paige, W. & Soto, F. (1984). The Marketing of kept Heroin in New York City. Journal of Drug Issues, 14, 553556. Goldstein, P. J. (1979). Prostitution and Drugs. Lexington: Lexington Books.
Goldstein, P. J. (1985). The Drugs-Violence Nexus: A Tripartite Conceptual Framework. Journal of Drug Issue, 1 5, 493-506. Goldstein, P. J., Brownstein, H. H., Ryan, P. J. & Bellucci, P. A. (1989). Crack and Homicide in New York City 1988: A Conceptually Based Event Analysis. Contemporary Drug Problem, 16, 65 1-687.
Hamachek, B. D. (1971). Encounters with the Self. New York: Roll Rinehart and Winston Inc.
Hawkins, J. D., Catalano, R. F. & Miller, J. Y. (1992). Risk and Protective Factors for Alcohol and Other Drug Problems in Adolescence and Early Adulthood: Implications for Substance Abuse Prevention. Psychological Bulletin, 112, 64- 105.
Hopper, C. B., and Moore. J. (1983). Hell on Wheels: The Outlaw Motorcycle Gangs. Journal of American Culture 6.2:58-64.
Huizinga, D., Loeber, R & Thornberry, P. T. (1994). Urban delinquency and substance abuse. Technical report and Technical Appendices. Washington DC; Office on Juvenile and Delinquency Prevention.
Hofmann, F.G. (1975). A Handbook on Drug and Alcohol Abuse: The Biomedical Aspects. New York: Oxford University Press Hunter, C. E., Lokan, R. J., White, J. M., White, M. A. (1998). The prevalence and role of alcohol, cannabinoids, benzodiazepines and stimulants in non-fatal crashes. Adelaide, Forensic Science, Department for Administration and Information Service.
Inciardi, J. A. (1990). The Crack-Violence Connection Within a Population of Hardcore Adolescent Offenders. In. M. D. L. Rosa, F. Y. Lambert & B. Gropper (Eds.). Drugs and Violence: Causes, Correlates, and Consequences. NIDA Research Monograph 103, 911 10. Ireland, T., & Widom, C. S. (1995). Childhood victimization and risk for alcohol and drug arrest. Washington DC: National Institute Of Justice. Johnson, B., & Christensen, L. (2005). Educational research: Qualitative and quantitave, and mixed approaches (2nd ed.). Boston; MA: Pearson Education inc. Johnston, L. D., OMalley, P. M. & Bachman, J. G. (1994). National Survey Results From High School, Colleges and Young Adult Populations, 1975 - 1988. Washington DC: National Institute on Drug Abuse.
Kahie, H. & Berman, M. (1979). Attitudes Cause Behaviors: A Cross- Lagged Panel Analysis. Journal of Personality and Social Psychology, 37, 315 -321.
KandeI, D. B., Simcha-Fagan, 0. & Davies, M. (1986). Risk Factors for Delinquency and Illicit Drug Use from Adolescence to Young Adulthood. Journal of Drug Issues, 16, 67 - 90.
Kaplan, R. M. & Saccuzzo, D. P. (1982). Psychological Testing: Principles, Applications and issues. California: Brooks Publishing Company.
Kirchler, E., Palmonari, A. & Pombeni, M. (1993). Development Task and Adolescents Relationships with Their Peers and Their Family. In. S. Jackson & H. Rodrquez-Tone (Eds.). Adolesence and Its Social Worlds. Hillsdale: Lawrence Erbaum Associates.
Koerdt, V. (1994). Custom Bikes from Factory to Fantasy. Abingdon, Oxford: Transedition Books.
Krejcie, R. V. & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for reseacrh activities. Educational Psychology Measurement, 3, 707 610.
Krech, D., Crutchfield, R. S. & Ballachey, E.I. (1982). Individual In Society. New York: McGraw - Hill Company
Klee. H., Morris, J (1994).. Crime and drug misuse: economic and psychological aspects of the criminal activities of heroin and amphetamine injectors. Addiction Research,1:37785\6. Kelling, G. L., Kennedy, R., Musto, D. F., Petersilia, J. & Cook, P. (1998). Perspectives on Crime and Justice: 1997 - 1998. Washington DC: National Institute of Justice.
Levinthal, C. F. (1996). Drug, Behavior and Modern Society. Boston: Allyn and Bacon.
Livingston, J. (1996). Crime and Criminology. Englewood Cliffs, N. J.: Prentice Hall.
Logan, B. K. (1996). Methamphetamine and driving impairment. Journal of Forensic Sciences, 41, 457 464.
Longo, M. C., Hunter, C. E., Lokan, R. J., White, J. M., White, M. A. (2000). The prevalence of alcohol, cannabinoids, benzodiazepines and stimulants amongst injured drivers and their role in driver culpability: part ii: the relationship between drug prevalence and drug concentration, and driver culpability. Accident Analysis and Prevention, 32:623632.
Mahmood Nazar Moharned (1995). Pembolehubah Psikologi dan segi Harga Din, Profail Personaliti dan Penggunaan Mekanisme Bela Din Di Kalangan Penagih Dadah yang Mengikuti Program Pemulihan Dadah Serenti. Thesis D.Fal. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia.
Mahmood Nazar Mohamed (1992). Pengantar Psikologi; Satu Pengenalan Kepada Jiwa dan Tingkah Laku Manusia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa Dan Pustaka.
Mahmood Nazar Mohamed (1992). Defense Mechanism and Self-Esteem As An Indicator of Psycholoica1 Well-Being Among Psychoactive Drug Addicts. Report of The l4 IFNGO Conference. Kuala Lumpur: PEMADAM
Mahmood N. M., Muhammad Dzahir Kasa, Muhammad Hassan, & Yahya Don (2004). Therapeutic Community at Pengasih House; Indicator of Success, Journal Psikologi dan Pembangunan Manusia, UKM, Bangi, Selangor.
Mahmood N.M, & Yahya Don (2005). Program Pendidikan Pencegahan Dadah SLAD: Kekangan dan Keberkesanannya. Malaysian Journal Learning and Instructional (MJLI). Universiti Utara Malaysia.
Mahmood N.M, Yahya Don, Muhd. Zahir Kasa, & Mohammad Hassan (2003). Rawatan dan Pemulihan Dadah di Malaysia. Cabaran Masa Kini. Paper presented at the Seminar Kebangsaan Pemulihan Penagihan dan Pengurangan Beban Dadah: Amalan Masa Kini, 3 4 April., Quality Hotel, Kuala Lumpur.
Mahmood N.M., & Yahya Don (2003). Strategi pencegahan penagihan semula (Relapse): Proses berterusan untuk mengekalkan kepulihan. Paper presented at the Seminar Kaunseling; Mencegah Relapse Untuk Menjana Kepulihan Sepanjang Hayat, 1 3 Julai, Alor Setar, Kedah
Mahmood N, M., & Yahya Don (2004) The anti-drug badge scheme in the malaysian school system: an effort to introduce practical drug education for school children. Paper presented at the International Congress for School Effectiveness and Improvement (ICSEI), 6-9 January, 2004, Rotterdam, Netherlands
Mahmood N.M., & Yahya Don (2004). Memulihkan penagih dadah melalui program pengawasan dalam komuniti: Kekangan dan keberkesanannya. Paper presented at Seminar Kebangsaan ke tiga Psikologi dan Maysarakat: Gejala Sosial dalam Masyarakat, 4 5 Oktober 2004, at Pusat Latihan KWSP (ESSET) Bangi, Selangor.
Mahmood, N. M., Sabitha Marican, Nadiyah Elias, & Yahya Don (2005). Profil dan factor risiko pengguna dadah remaja: Input untuk program pendidikan pencegahan dadah. Kertas kerja dibentangkan di Seminar Penyelidikan Pembangunan Generasi Muda: UKM-KBS; Realiti Generasi Muda: Melangkah Ke Hadapan, 13 14 Disember 2005, UKM, Bangi. Masten, S. V., & Peck, R. C. (2003). Problem driver remediation: Meta analysis of the driver improvement literature. Arlington, VA; Insurance Institute for Highway Safety.
Masten, S.V. (2004).Teenage driver risks and interventions. California: California Department of Motor Vehicles.
McGee, L. & Newcomb, M. D. (1992). General Deviance Syndrome: Expanded Hierarchical Evaluations at Four Ages From Early Adolescence to Adulthood. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 60, 66 - 76.
McBride, D. C. (1981). Drug and Violence. In. J. A. Inciardi (Eds.). The Drug- Crime Connection. Beverly Hill, CA: Sage.
McBride, A. A. (1991). Prediction of Long-Term Alcohol Use, and Criminality Among Inhalant Users. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 13, 315-323.
McLaren, S (2004). A 10 years nightmare: Authorities struggle to understand Indo-Canadian youth gangs. Now, p. 1
Mellor, B. & MacRae, L. (2005). Youth gangs in Canada: A preliminary review of programs and services. Calgary, Alberta: Canadian Research Institute for Law and Family (CRILF).
Merriam, S. B. (2001). Qualitative research and case study application in education. San Francisco: Jossey and Bass Publisher. Milech, D., Glencross, D. , & Hartley, L., (1989). Skill acquisition by young drivers: Perceiving, interpreting and responding to the driving environment (Report No. MR4). Canberra, Australia: Federal Office of Road Safety.
Mohd. Majid Konting (1998). Kaedah penyelidikan pendidikan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Mohd. Reduan Aslie (1990). Jenayah Di Malaysia. Kuala Lumpur: AMK Interaksi Sdn. Bhd.
Moore, D. (1990). Research in Substance Abuse and Disabilities: The Implications for Prevention and Treatment. Paper presented at The Annual Meeting of the National Prevention and Training Conference: People With Disabilities.Ohio: 14- 17 April 1990.
National Institute of Justice (1993). Drug Use Forecasting; Fourth Quarter 1992. Washington D.C: Department of Justice. National Institute of Justice (1995). Childhood Victimization and Risk for Alcohol and Drug Arrests. Washington DC: Department of Justice.
National Institute on Drug Abuse (1978). Drug Abuse and Crime. In. L. D. Savitz & N. Johnson (Eds.). Crime In Society. New York: Wiley.
National Commission on Marihuana and Drug Abuse (1973). Drug Use in America; Problem in Perspective (2nd report). Washington D. C: Goverment Printing Office
Navaratnam, V., Fong Kin & Kulalmoli, S. (1992). An Evaluation study of drug treatment and rehabilitation program at a drug treatment Centre. Monograph Series 7. USM: Centre Drug Research. Neuman, W. L (2000). Social research methods. Qualitative and quantitative approaches (4th ed.) Boston: Ally and Bacon. Nurco, D. N., Kinlock, T. W., OGrady, K. E. & Hanran, T. S. (1998). Differential contributions of family and peer factors to the etiology of narcotic addiction.. Journal Drug Alcohol Dependent, 51,229- 237.
Poyser, C., Makkai, T., Norman, L., Mills, L, (2002). Drug driving among police detainees in three states of Australia: final report. In National Drug Strategy Monograph Series no 50. Canberra, Commonwealth Department of Health and Ageing; Quimby, A. R., & Watts, G. R. (1981). Human factors and driving performance. TRRL Laboratory (Report No. 1004). Berkshire, England: Road Research Laboratory. Ratner, M. S., (1993). Crack pipe as pimp: An ethnographic investigation of sex for - crack exchanges. New York: Lexington Books.
Roth, J. A. (1994). Psychoactive Substances and Violence. Washington D.C.: Department of Justice. Scott, N. (2005). Gangs growing: Police. Leader Post, Pg. A1
Stevens, M., Mott, L, & Youells, F. (1996). Rural Adolescent Drinking Behaviour: Three Year Follow-Up in The New Hampshire Substance Abuse Prevention Study. Journal of Adolescence, 31, 159- 167.
Utusan Malaysia, 17 Ogos 2006. Melayu dan Motorsikal
Utusan Malaysia , 17 Oktober 2006. Kejadian Mat Rempit Serang Balai Polis
Utusan Malaysia, 22 Ogos 2007. Mat Rempit Bergaduh Di Hospital Selayang Rempit.
Utusan Malaysia, 28 September 2007. Balai Polis Merbok Dibaling Bom Petrol
Utusan Malaysia, 20 Oktober 2007. Anggota Penguatkuasa JPJ Cedera Di Rempuh Mat Rempit
Utusan Malaysia, 10 Februari 2008. Dua Konstabel Cedera Dirempuh Mat Rempit
Utusan Malaysia, 2 April 2008. Saksi Kejadian Nyaris Dibunuh
Utusan Malaysia, 28 Jun 2008. Langgar Polis Mat Rempit Dipenjara 5 Bulan
Utusan Malaysia, 27 Jun 2008. Orang Ramai Makin Meluat
Watts, W. D. & Wright, L. S. (1990). The Drug Use-Violent Delinquency Link Among Adolescent Mexican-Americans. In. M. D. L. Rosa, E. Y. Lambert & B. Gropper (Eds.). Drugs and Violence: Causes, Correlates, and Consequences. NIDA Research Monograph 103, 135-158.
White, J. M, (1991). Drug Dependence. Englewood Cliffs, N. J.: Prentice Hall.
Williams, A. F., & Ferguson, S. A. (2002). Rationale for graduated licensing and risks it should address. Injury Prevention, 8 (Supplement II), ii9 ii16.
Wilson, J. Q., & Herrnstein, R. J. (1985). Crime and human nature. New York: Simon and Shuster. Wilson, J. Q. & Kelling, G. L. (1982). Broken Windows. Atlantic Monthly, Mac 1982,29-38 Woods, A. (2004). Toronto and its gangs. National Post, p. A4
Yablonsky, L. (1990). Criminology: Crime and Criminality. London: Harper Collins.
Yahya Don & Mahmood, N.M., (2004). Hubungan Penagihan Dadah dan Perlakuan Jenayah. Malaysian Journal of Psychology, UKM, Bangi, Selangor.
Yahya Don (2000). Drug addiction and criminal behaviour: Challenges to Serenti Centre and Society. In Mahmood N.M., Nadiyah Elias & Azmi Shaari (Eds), Proceedings; National Seminar on Social Work Management, Sintok; SPS-UUM.
Yahya Don & Mahmood N.M. (2003). Penagihan Dadah dan Perlakuan Jenayah: Peranan Institusi Pendidikan dan Masyarakat Masa Kini. Paper presented at the Persidangan Psikologi; Peranan Psikologi Dalam Pendidikan, 9-11 Mei, City Bayview Hotel, Langkawi, Kedah
Yahya Don & Mahmood N.M., (2004). Pembinaan harga diri pelajar melalui program PINTAR di sekolah kebangsaan: Adakah kita berjaya? Kertas kerja ini dibentangkan di Seminar Antarabangsa: Nilai dalam komuniti Pasca Modenisme (SIVIC 2004), 4 6 September, di Hotel City Bayview, Langkawi, Kedah.
Yahya Don & Mahmood, N.M. (2007). Strategi Penyelesaian Ancaman Dadah Global. Kertas kerja dibentangkan di Seminar Dadah Sebagai Ancaman Global, 22 Februari 2007, Pusat Pendidikan Global Aminuddin Baki, UPSI, Tangjung Malim, Perak.
Lihat Naga Boleh, Jadi Goku Pun Boleh: Kajian Remaja Dan Penyalahgunaan Inhalan Di Daerah Kuching, Sarawak
LIHAT NAGA BOLEH, JADI GOKU PUN BOLEH: KAJIAN REMAJA DAN PENYALAHGUNAAN INHALAN DI DAERAH KUCHING, SARAWAK Haslina Hashim1, Abdul Mutalip bin Abdullah2, Elena Gregoria Chai Chin Fern3 & Regina Garai Abdullah4
ABSTRAK
Makalah ini mengetengahkan isu-isu penyalahgunaan inhalan dalam kalangan remaja di daerah Kuching, dengan memberi fokus kepada profil pelaku, ciri-ciri penyalahgunaan bahan serta kesan penggunaan bahan tersebut kepada diri mereka. Seramai 127 individu telah ditemubual dan kajian mendapati majoriti responden mula menyalahgunakan inhalan ketika berusia antara 11 15 tahun. Bahan yang paling popular disalahgunakan adalah gam pelekat getah dan tingkahlaku ini kerap kali berlaku di dalam kumpulan. Kebanyakan remaja terlibat disebabkan pengaruh rakan sebaya dan mereka sanggup melakukan apa sahaja demi mendapatkan wang untuk meneruskan tabiat ini. Terdapat bukti menunjukkan inhalan merupakan gateway kepada dadah jenis lain kerana rata-rata responden yang berhenti menggunakan bahan ini beralih kepada penggunaan dadah berbahaya seperti syabu dan kokain.
ABSTRACT
This article intends to highlight the issues of inhalant abuse among teenagers in Kuching district while focusing on their profiles, characteristics of substance abuse and how it affects them. A total of 127 teenagers were interviewed and a larger portion of them started to abuse substance at the age of 11 15 years old. The most commonly abused substance is rubber cement and the behavior often occurs in groups. Peer influence is the most significant factor that draws them into this
1 2
Pensyarah, Fakulti Sains Sosial, Universiti Malaysia Sarawak Prof. Madya,Fakulti Sains Sosial, Universiti Malaysia Sarawak 3 Pensyarah, Fakulti Sains Sosial, Universiti Malaysia Sarawak 4 Pensyarah, Fakulti Sains Sosial, Universiti Malaysia Sarawak
Haslina Hashim, Abdul Mutalip bin Abdullah, Elena Gregoria Chai Chin Fern & Regina Garai Abdullah
deadly habit and the study reveal that they will go by all means to obtain money to maintain it. There is evidence to suggest that inhalant serves as a gateway to other type of substance abuse. As respondents dropped out from inhalant misuse, they advanced to more dangerous drugs like methamphetamine and cocaine. PENDAHULUAN
Amalan penyalahgunaan inhalan bukan sesuatu yang asing dalam masyarakat kita pada hari ini. Di Malaysia, istilah lebih popular yang menggambarkan perbuatan ini adalah menghidu gam walaupun terdapat banyak produk domestik lain yang mengandungi inhalan. Sifat bahan ini yang mudah meruap menjadikan ia mudah disalahgunakan untuk mendatangkan khayal. Menurut U.S. Department of Health and Human Services (2003), bahan yang tergolong dalam kategori inhalan adalah pelarut organik, minyak gas, nitrat dan gas anestetik. Gas nitrus oksida (nitruous oxide) yang juga dikenali sebagai laughing gas digunakan secara meluas dalam industri perubatan. Kegunaan inhalan yang meluas dalam industri pembuatan
menjadikan ia didapati dengan mudah dalam pelbagai jenis produk kegunaan harian seperti aerosol pembunuh serangga, gam pelekat, cecair pencuci, alatulis dan produk kecantikan seperti varnis kuku. Produk yang berlainan mengandungi jenis inhalan yang berbeza dan kesan pendedahannya kepada tubuh badan juga adalah berlainan.
Di Amerika Syarikat, amalan penyalahgunaan inhalan mendapat perhatian umum seawal tahun 1959 dan masyarakat telah didedahkan tentang bahaya amalan ini sejak itu. Pendedahan kepada umum ini menjadikan kesedaran terhadap bahaya tingkahlaku inhalan meningkat dalam kalangan penduduk pada ketika itu. Melalui kajian persampelan yang dilaksanakan setiap lima tahun untuk meneliti tren penyalahgunaan inhalan di kalangan remaja dan kanak-kanak, para pengkaji di AS mampu mengenalpasti tahap keseriusan gejala ini. Namun begitu di Malaysia,
agensi berwajib tidak mempunyai pengkalan data yang komprehensif untuk dijadikan rujukan. Walaupun penyalahgunaan inhalan telah berlaku sejak sekian lama, gejala ini tidak mendapat fokus yang meluas seperti penyalahgunaan dadah berbahaya sedangkan tabiat ini memberikan impak negatif yang signifikan. Tambahan pula,
tidak banyak kajian yang dibuat ke atasnya.
Oleh itu, artikel5 ini cuba
mengetengahkan maklumat asas tentang individu yang terlibat dengan aktiviti penyalahgunaan inhalan di daerah Kuching6, dengan harapan ia bertindak sebagai titik tolak kepada usaha untuk mendokumentasikan perkembangan gejala ini di Malaysia. Tanpa pengkalan data yang lengkap, adalah sukar untuk pihak berwajib seperti Agensi Antidadah Kebangsaan (AADK) merangka program pencegahan yang sesuai dan berfokus kerana kurangnya input tentang golongan sasar yang perlu diberi perhatian.
Artikel ini akan membincangkan profil individu yang menggunakan inhalan bagi tujuan khayal, pola penglibatan serta penggunaan inhalan, faktor penglibatan, kesan yang dialami ketika dan selepas khayal, serta bagaimana amalan ini memberi impak kepada diri serta keluarga mereka. Kajian ini bersifat exploratory memandangkan tidak banyak kajian yang seumpamanya dilaksanakan khususnya di Sabah dan Sarawak. Instrumen kajian yang digunakan adalah borang soal selidik yang Untuk memperkaya dapatan
dilengkapkan melalui kaedah temubual bersemuka.
kajian, kaedah temubual berfokus dengan beberapa kumpulan remaja telah dilaksanakan sama ada di dalam institusi seperti di Sekolah Tunas Bakti, JKM serta Pusat Pemulihan Penagihan Narkotik (PUSPEN), AADK atau di luar institusi yang memberikan suasana yang lebih terbuka dan informal.
Tinjauan literatur pada artikel ini cuba mengupas risiko pendedahan kepada inhalan yang berterusan, senario penyalahgunaan inhalan, faktor penglibatan serta impak amalan yang memudaratkan ini. Persembahan dapatan yang telah disesuaikan bagi konteks Daerah Kuching akan dibincangkan dalam bahagian berikutnya.
Pendekatan artikel ini adalah bersifat exploratory yang bermatlamat untuk membekalkan maklumat sebanyak mungkin tentang perbuatan khayal disebabkan inhalan di Daerah Kuching, dan usaha untuk menyelidiki isu ini tidak seharusnya terhenti di sini kerana ia berpotensi untuk dikembangkan dalam penulisan yang akan datang.
5
Data yang dipersembahkan di dalam artikel ini telah diekstrak daripada dapatan kajian penulis bertajuk Isuisu dan Implikasi Penyalahgunaan Inhalan. Kajian Kes di Kuching, Kota Kinabalu dan Pulau Gaya. Kajian ini telah ditaja oleh AADK bermula Ogos 2008 dan disiapkan pada April 2009. 6 Daerah Kuching merujuk kepada wilayah pentadbiran AADK Daerah Kuching yang meliputi bahagian Kuching, Samarahan dan Sri Aman.
APA ITU INHALAN? Inhalan merupakan sejenis dadah sama ada dalam bentuk gas atau aerosol, atau pelarut di mana wapnya akan disedut untuk membangkitkan rasa euphoria. Kamus Perubatan Dorland (2003) mendefinisikan inhalan sebagai bahan yang diambil menerusi saluran respiratori, iaitu hidung dan trakea. Ini termasuk perbuatan
menyedut atau memasukkan sejenis bahan kimia (dadah) yang boleh menimbulkan kesan psikoaktif ke dalam saluran pernafasan. Kamus Perubatan Merriam-Webster pula menyatakan inhalan merangkumi pelbagai bahan yang kebanyakannya bersifat toksik (seperti cat, gam/glue atau pelarut) yang mana wap daripada bahan-bahan ini kadang-kadang dihidu untuk mendapatkan kesan khayal. Sementara itu, Sharp
(1992) telah mengkelaskan inhalan kepada 5 sub-kategori iaitu (a) gas anastetik perubatan seperti nitrous oxide, chloroform dan halothane; (b) solven industri dan domestik; (c) solven yang didapati di pejabat (alatulis) dan untuk kegunaan kraftangan/kesenian seperti pelarut dalam marker dan cecair pemadam; (d) gas yang digunakan dalam produk komersil dan domestik seperti pemetik api butana; dan (e) aerosol seperti yang terkandung di dalam penyembur fabrik, rambut dan sebagainya. Definisi yang diutarakan tidak berbeza daripada makna inhalan yang diketengahkan oleh Wilayah Victoria, Australia di bawah Drugs, Poisons and Controlled Substances Act 1981, as including a) plastic solvent, adhesive cement, cleaning agent, glue, dope, nail polish remover, lighter fluid, gasoline, or any other volatile product derived from petroleum, paint thinner, lacquer thinner, aerosol propellent or anaesthetic gas Berbeza sedikit daripada apa yang dinyatakan oleh Sharp (1992), Serenity Lane 7 (nd) menyatakan terdapat tiga jenis inhalan iaitu volatile solvent8, nitrite9 dan anesthetics.
7 8
Inhalan memberi kesan psikoaktif kepada pelaku dan kesan ini
Sebuah NGO di Amerika Syarikat yang bermatlamat untuk memulihkan ketagihan alkohol dan dadah. Bahan domestik yang mengandungi volatile solvent telah meningkat sejak tahun 1950. Inhalan jenis ini meruap pada suhu bilik dan variasi produk yang mengandungi bahan ini termasuklah pelekat, aerosol, agen pencuci, produk makanan dan pelarut. 9 Kelas inhalan yang istimewa. Asalnya digunakan oleh golongan gay lelaki untuk meningkatkan keseronokan semasa hubungan intim. Sesetengah produk nitrite digunakan dalam penghasilan haruman udara. Penggunaan nitrite telahpun berkurangan semenjak tahun 1991 kerana diharamkan (Ibid). Berbeza dengan jenis inhalan yang lain, nitrite tidak menyerang sistem saraf pusat tetapi membesarkan saluran darah dan menenangkan otot.
dipamerkan melalui gangguan sementara terhadap persepsi, tingkah laku, emosi dan pertuturan. Kesan yang ditimbulkan oleh inhalan ini menyebabkan ia digunakan secara meluas dalam bidang perubatan untuk melegakan kesakitan (Inhalant, 2009). Satu contoh yang popular adalah penggunaan gas nitrus oksida sebagai general anesthetic dalam bidang pergigian, pembedahan dan proses kelahiran anak. Gas nitrus oksida adakalanya dikenali sebagai laughing gas kerana si pemakai akan berasa gembira setelah menggunakannya (Nitrus oxide, nd). Walaubagaimanapun, gas ini memberikan kesan dalam tempoh singkat dan oleh sebab sifatnya yang memberi kesan sementara, ia seringkali digunakan bersama anesthetic lain.
Berikut adalah jenis bahan kimia yang lazimnya ditemui dalam beberapa produk yang mengandungi inhalan: Jadual 1: Jenis Produk Domestik dan Kandungan Kimia
Kategori Produk Pelekat
Produk
Kandungan Kimia
Gam untuk membuat model kapal terbang Simen PVC Simen getah (Rubber cement)
toluene, ethyl acetate
trichloroethylene hexane, toluene, methyl chloride, acetone
Aerosol
Penyembur wangian udara Analgesic spray Asthma spray Deodoran Penyembur rambut Penyembur cat
butane, propane, flourocarbons flourocarbons fluorocarbons butane, propane, flourocarbons butane, propane, flourocarbons hydrocarbon, toluene
Anesthetics
Gas Cecair Local
nitrus oxide halothane, enflurane ethyl choride tetracloroethylene, tricloroethane,
Agen
Degreasers
pembersih
Cucian kering Spot removers
tricloroethylene tetracloroethylene, tricloroethane tetracloroethylene, tricloroethane, tricloroethylene
Pelarut
Pelarut cecair pemadam Pemadam api Gas cecair Pemetik api Pembersih cat Pelarut cat Varnis kuku
tetracloroethylene, tricloroethane bromochlorodifluoromethane butane butane, isopropane toluene, methylene chloride, methanol toluene, methylene chloride, methanol acetone
Sumber: Serenity Lane (nd)
Terdapat pelbagai kaedah yang digunakan untuk menyedut inhalan. Williams et al (2007) menyatakan pelbagai istilah jalanan telah diadakan untuk menggambarkan tabiat ini. Untuk gam, istilah sniffing, snorting, huffing, glading dan dusting telah diperkenalkan dan istilah-istilah ini berbeza mengikut jenis bahan yang digunakan. Pengambilan bahan terus dari bekas asal melalui hidung dikenali sebagai sniffing atau snorting, manakala tatacara melalui mulut dinamakan huffing. Istilah huffing juga merujuk kepada perbuatan menyedut wap inhalan daripada kain yang telah dibasahkan dengan pelarut dan kemudian meletakkannya berhampiran muka, atau menyumbat kain tersebut ke dalam mulut. Laman web US Drug Enforcement
Administration (2006) mencatatkan istilah jalanan yang baru bagi tingkahlaku ini di Amerika Syarikat. Nama lain bagi tabiat ini adalah poppers, rush, snappers,
whippets, kick, bang dan amys.
Sesetengah pelaku menyemburkan aerosol terus ke dalam mulut atau hidung, manakala pelarut mudah meruap disapukan pada selaput dalam hidung (nasal mucosa) atau permukaan lain yang berhampiran seperti kuku dan kolar baju (Ibid). Kaedah glading merujuk kepada perbuatan menyedut aerosol penyegar udara manakala dusting pula adalah penyalahgunaan bahan pembersih elektronik yang mengandungi aerosol. Individu yang melakukan dusting akan memasukkan hujung penyembur yang runcing ke dalam mulut atau hidung untuk menyedutnya. Untuk
tidak menimbulkan syak, bekas minuman lazimnya digunakan untuk menyimpan bahan mudah meruap ini. Kaedah bagging memerlukan si pelaku menyedut bahan yang diletakkan atau disemburkan ke dalam beg plastik atau kertas (Ibid). Kaedah ini popular di kalangan mereka yang menghidu gam. Selain kaedah-kaedah lazim yang disebutkan, terdapat pengguna yang memanaskan bahan untuk melepaskan wap yang kemudiannya disedut. Ubat gegat atau mothballs (naphthalene) disalahgunakan melalui cara bagging dan ada pelaku yang mengunyahnya (Additional Medicine: FYI Inhalants, nd). Walau apapun cara yang digunakan untuk menyedut inhalan, risikonya tetap sama dan pelaku masih terdedah kepada kesan yang berpanjangan.
KESAN-KESAN DAN BAHAYA PENYALAHGUNAAN INHALAN Berbeza dengan gas nitrus oksida yang digunakan atas sebab perubatan, individu yang menyalahgunakan inhalan menggunakan bahan ini sebagai dadah rekreasi. Perbuatan ini menimbulkan rasa mabuk atau teruja seperti kesan alkohol serta mengkhayalkan. Istilah khayal boleh disama ertikan dengan halusinasi, di mana individu mengalami cetusan pengalaman atau perasaan yang tidak nyata. Perasaan ini boleh wujud dalam bentuk penglihatan, suara atau bunyi, sentuhan, bau-bauan dan rasa. Gangguan persepsi ini dirasakan amat nyata oleh individu yang
mengalaminya. Kamus Perubatan Steadman (2002) menjelaskan halusinasi berlaku akibat penyalahgunaan dadah atau disebabkan gangguan mental. Defnisi dan
faktor halusinasi turut disebut di dalam Kamus Perubatan Merriam-Webster (2007) seperti berikut: hallucination is a perception of something (as visual image or a sound) with no external cause usually arising from a disorder of the nervous system (as a visual image or a sound) with no external cause usually arising from a disorder of the nervous system (as in delirium tremens or in functional psychosis without known neurological disease) or in response to drugs (as LSD).
Berdasarkan definisi yang diutarakan, individu yang berada dalam keadaan khayal seringkali mengalami koordinasi pertuturan dan perlakuan yang tidak menentu.
Keadaan ini diburukkan lagi oleh penggunaan dos inhalan yang tidak terkawal dan kebanyakan masa, ia digunakan berlebihan untuk mendatangkan kesan yang berpanjangan. Atas sebab ini, inhalan yang digunakan untuk tujuan rekreasi
mempunyai kesan yang lebih toksik berbanding penggunaannya dalam bidang perubatan. Dalam sesetengah kes, penggunaan inhalan secara berlebihan boleh menyebabkan kematian, baik secara langsung atau tidak langsung. Academic
Dictionaries and Encyclopedias (nd) menjelaskan pelaku boleh tercedera akibat perlakuan yang membahayakan semasa mereka dalam khayal. Sumber yang sama turut menyatakan dalam sesetengah kes, pengguna inhalan meninggal dunia akibat menyedut wap atau gas berlebihan, yang membawa kepada hypoxia (kekurangan oksigen), pneumonia (radang paru-paru) dan cardiac failure/arrest
(kegagalan/pemberhentian fungsi jantung).
NIDA (2005) menyenaraikan bahaya beberapa jenis bahan kimia yang terkandung di dalam inhalan yang sering disalahgunakan, seperti dalam Jadual 2.
Jadual 2: Jenis-jenis Bahan Kimia dan Risiko Pendedahan Kepada Bahan
Bahan Kimia Butane, propane
Risiko Pendedahan Sindrom kematian mengejut disebabkan kegagalan fungsi jantung, melecur serius (disebabkan keboleh bakaran yang tinggi)
Freon
Sudden sniffing death syndrome, gangguan sistem pernafasan yang boleh membawa kepada kematian (akibat penyejukan drastik kepada saluran pernafasan), kerosakan hati
Methylene chloride
Penurunan kapasiti oksigen yang boleh dibawa oleh darah, gangguan otot jantung dan rentak jantung
Nitrous oxide, hexane
Kematian akibat ketidaksampaian oksigen ke otak, gangguan kepada persepsi dan koordinasi motor, kehilangan deria rasa, pitam akibat perubahan tekanan darah, gangguan kepada fungsi otot jantung
Toluene
Kerosakan tisu otak, gangguan proses mental dan cara
berjalan, ketidaktentuan koordinasi, hilang keseimbangan, kekejangan anggota badan, kerosakan hati dan buah pinggang Tricloroethylene Sudden sniffing death syndrome, cirrhosis, komplikasi kepada sistem pembiakan, kerosakan penglihatan dan pendengaran Sumber: NIDA (2005)
Tabiat menyalahgunakan inhalan membawa kesan jangka pendek dan jangka panjang. Kesan jangka pendek adalah seperti mabuk dan rasa teruja. Pelaku akan berasa gembira tanpa sebab dan bersemangat pada peringkat awal, yang kemudiannya diikuti dengan rasa mengantuk, pening kepala, rasa tidak malu dan berasa tidak tenteram. Apabila dos inhalan yang banyak diambil, ia akan Hal ini
menimbulkan rasa anesthesia, hilang kepekaan dan tidak sedarkan diri.
berlaku disebabkan tindakan kumulatif bahan kimia yang terkandung dalam bahan yang disalahguna seperti pelekat getah, pelarut atau thinner, penyembur rambut serta penyembur cat (NIDA, 2005).
Artikel Williams et al. yang diterbitkan dalam jurnal Pediatrics, Mei 2007 menyatakan kesan intoksifikasi akan berlaku selama beberapa minit tetapi boleh dipanjangkan dengan menyedut inhalan secara berterusan. Pertuturan tidak teratur, rasa pening, gangguan koordinasi anggota badan dan cara berjalan tidak menentu; berlaku selaras dengan peningkatan dos inhalan yang diambil.
Kajian McGarvey et al. (1999) merekodkan kesan dialami oleh responden setelah menggunakan inhalan, yang dirumuskan oleh Jadual 3 di bawah: Jadual 3: Kesan-kesan Penggunaan Inhalan
Kesan Penggunaan Inhalan Euphoria (rasa bebas, gembira, lucu, high) Tenang
Peratus (%)
28 2
60.9 4.4
Halusinasi (sama ada auditori atau visual) Masalah ingatan (pitam, hilang kesedaran) Pening kepala Physiological detachment (floating, feeling out of body) Emotional psychological detachment (dissociation, psychic numbing of emotions and emotional pain) Tingkahlaku sosial (petah bercakap, seksualiti teruja, agresif) Kesan psysiological yang lain (loya, sakit kepala, koordinasi terganggu) Kesan chemosensory (kesan post-inhalan, bau) Tekanan perasaan Ketagihan Sumber: McGarvey et al. (1999)
18 13 12 8 4
39.1 28.3 26.1 17.4 8.7
13 15 3 3 4
28.3 32.6 6.5 6.5 8.7
Bowen et al. (dalam Substance Abuse Treatment Advisory, 2003) menjelaskan penggunaan inhalan secara rekreasi telah menyebabkan kematian 39 individu di Virginia antara tahun 1987 hingga 1996. Maxwell (Ibid) melaporkan 144 kematian di Texas yang berlaku antara tahun 1988 dan 1998 mempunyai kaitan dengan penyalahgunaan inhalan. Kajian Drug Abuse Warning Network (DAWN) mendapati 676 individu yang dikerjakan ke wad kecemasan di hospital-hospital yang dikaji pada tahun 2001, adalah disebabkan oleh tingkahlaku inhalan. diramalkan berganda pada tahun 2002 (Ibid). Jumlah ini
Jumlah kematian yang signifikan
dicatatkan kerana bahan kimia yang terkandung dalam produk yang disalahgunakan adalah toksik dan tidak seharusnya didedahkan secara langsung kepada tubuh badan manusia. Kesan tidak langsung seperti risiko kematian berlaku apabila
individu terjatuh dari tempat tinggi, terlibat dalam kemalangan jalan raya dan mati lemas ketika sedang khayal.
Selain kesan-kesan umum yang dikenalpasti, terdapat satu kesan yang tidak boleh diketepikan sama sekali tetapi jarang diketahui oleh pelaku. Sudden sniffing death syndrome (SSDS) merupakan pembunuh utama mereka yang menggunakan inhalan. Laman web In The Know Zone (2001) menyatakan sindrom ini berlaku
secara rawak, dan tidak bergantung kepada kekerapan penyalahgunaan inhalan. SSDS boleh berlaku pada bila-bila masa. Sebanyak 22% individu di Amerika
Syarikat yang mati akibat sindrom ini didapati tidak mempunyai sejarah penyalahgunaan inhalan. SSDS berlaku apabila individu yang sedang
menyalahgunakan inhalan mengalami kejutan atau rasa teruja yang amat sangat. Keadaan ini boleh diakibatkan oleh rasa terperanjat (apabila perbuatannya dilihat oleh orang lain) atau beliau mengalami khayalan yang menakutkan atau terlampau menyeronokkan.
Rangsangan ini menyebabkan penghasilan hormon epiniphrine yang juga dikenali sebagai adrenalin. Fungsi adrenalin adalah untuk menyediakan tubuh badan
menghadapi situasi yang mengujakan, pada masa yang sama membantu mengkoordinasikan fungsi badan yang tidak terkawal seperti denyutan jantung. Adrenalin atau epinephrine meningkatkan tekanan darah serta degupan jantung. Artikel yang sama turut menyatakan bahawa kehadiran bendasing dalam badan seperti bahan kimia inhalan menjadikan jantung otot lebih sensitif terhadap kehadiran epinephrine. Di bawah keadaan ini, apabila epinephrine tiba ke jantung, organ ini akan mengalami arrhythmia (degupan jantung tidak sekata). Arrhythmia yang berterusan boleh membunuh dalam masa beberapa saat sahaja.
Dengan bahaya dan risiko kematian mengejut yang telah dikenalpasti, kenapa inhalan masih begitu popular terutamanya di kalangan kanak-kanak dan remaja? Keadaan ini didorong oleh status inhalan yang murah dan mudah didapati menjadikan ia bahan yang sering disalahgunakan. Kajian Professor Dr. Hussain Habil mendapati gejala ini kerap kali berlaku di kalangan remaja berusia 18 tahun ke bawah dan di kalangan kanak-kanak seawal usia 11 tahun. berkaitan dengan gejala ini adalah ketiadaan akta Antara isu yang
di negara ini untuk
membendungnya, sungguhpun negara jiran iaitu Singapura telah mempunyai akta yang komprehensif untuk memerangi tingkahlaku inhalan seawal tahun 1987. Ketiadaan akta yang khusus menjadikan individu berani untuk terlibat dengan gejala ini secara terang-terangan kerana pihak berwajib tidak mempunyai kuasa untuk menahan mereka, melainkan si pelaku terlibat dalam aktiviti jenayah ketika sedang khayal akibat inhalan. Kekurangan ini mungkin menjelaskan kenapa dari tahun 2000
hingga 2005, hanya terdapat 75 kes sahaja yang dicatatkan di seluruh negara, dan angka ini tidak menggambarkan keadaan sebenar insiden penyalahgunaan inhalan yang berlaku di negara kita. FAKTOR PENGLIBATAN DALAM TINGKAHLAKU INHALAN Preboth (dalam Mohammad Shahid Ismail & Mahmood Nazar Mohamed, 2007) mendapati harga gam yang murah, senang diperolehi dan mudah disembunyikan menjadi sebab kenapa kanak-kanak cenderung terlibat dengan gejala ini. Selain faktor akses yang mudah kepada bahan, faktor psikologi merupakan faktor utama yang menjelaskan kenapa remaja mudah terjebak ke dalam tingkah laku ini. Malahan, aspek psikologi menjadi fokus pengkaji di seluruh dunia apabila cuba menghuraikan kelakuan devian di kalangan remaja.
Untuk melihat faktor penglibatan daripada sudut psikologi, adalah perlu untuk memahami keadaan serta sifat-sifat seorang remaja. Pada peringkat usia ini,
seseorang remaja melalui satu fasa hidup atau peralihan daripada seorang kanakkanak kepada seorang dewasa. Pada tahap inilah individu tersebut mengalami perubahan daripada segi fizikal, kognitif, neurologi, emosi dan personaliti. Ringkasnya, fasa hidup ini dipenuhi pelbagai cabaran disebabkan perubahanperubahan yang berlaku kepada individu tersebut. Teori Piaget (1952)
menyarankan penglibatan empat fasa perkembangan manusia, di mana setiap satu fasa adalah lebih kompleks daripada fasa sebelumnya, dan perkembangan ini melibatkan kebolehan pemikiran abstrak dan logikal.
Teori ini menjelaskan bahawa seseorang remaja berada pada fasa keempat, iaitu fasa operasi formal. Pada fasa ini, individu tersebut mempunyai kebolehan untuk berfikir tentang konsep-konsep abstrak atau benar. Dia juga berupaya
mempertimbangkan sesuatu isu berdasarkan pandangan lain dan menyelesaikan masalah kognitif berasaskan cara yang logikal. Pada peringkat awal peralihan fasa, seseorang remaja mungkin baru mengenali kemampuan mereka dan berada pada peringkat yang tidak stabil. Pada fasa ini juga, seseorang remaja akan mengalami perubahan pada otak atau sistem sarafnya, terutamanya berpusat di prefrontal cortex yang melibatkan pemikiran yang kompleks dan abstrak. Perkembangan ini
menjelaskan mengapa kebanyakan remaja mempunyai perangai tidak wajar dan melibatkan diri dalam tingkah laku yang berisiko (risk taking behaviour) walaupun mengetahui kelakuan tersebut sebenarnya tidak seharusnya dilakukan.
Pada peringkat ini juga, nilai diri atau self esteem mula terbentuk dan ia turut dipengaruhi oleh pandangan rakan-rakan terhadap mereka. Keadaan ini bergantung kepada sama ada mereka mempunyai pemikiran dan minat yang sehala dengan rakan-rakan mereka. Oleh yang demikian, kebanyakan remaja terlibat dalam gejala menyalahguna inhalan (menghidu gam) akibat pengaruh rakan-rakan. Pengaruh dalaman kumpulan (in group influence) merupakan faktor kenapa kesamaan kumpulan adalah penting. Identiti kumpulan menjadi identiti mereka sendiri, dan mereka akan bersatu dalam membuat keputusan yang seiras. Ahli psikologi sosial menerangkan bahawa pakatan yang wujud dalam kumpulan dirangsangkan oleh sejauhmana ahli-ahli kumpulan berkongsi ciri-ciri yang sama.
Penyalahgunaan inhalan lebih kerap berlaku di kalangan remaja berusia antara 12 hingga 15 tahun, walaupun ada yang mencatatkan penglibatan seawal usia 8 tahun. Kajian di United Kingdom dan Eropah pada tahun 2004 mendapati lebih ramai kanak-kanak berusia 11 hingga 12 tahun terlibat dengan inhalan berbanding dadah jenis lain. Selain itu, terdapat tren peningkatan jumlah individu yang terlibat dalam tabiat menggunakan inhalan secara rekreasi bagi peringkat umur 13 hingga 15 tahun. Begitu juga di Scotland, gejala ini popular dalam kalangan mereka yang Kajian ini juga mendapati tiada
berusia 13 hingga 15 tahun (Harris, 2006).
perbezaan umur antara lelaki dan perempuan yang menyalahgunakan inhalan, tetapi ratio kematian mengikut jantina adalah 4 lelaki: 1 perempuan. Di Amerika Syarikat pula, usia awal penglibatan adalah antara 12 hingga 17 tahun. inhalan, bahan yang popular bagi kumpulan umur ini adalah marijuana. Selain
Faktor kemiskinan turut dikaitkan sebagai faktor yang mendorong kepada penyalahgunaan inhalan. Berikut adalah catatan daripada OneWorld.net yang
menggambarkan senario di Nairobi:
...he took out a hankerchief, dipped it into a bottle of paint thinner, put it ot his nose and inhaled deeply. Asked what he was doing, David replied; Dinner. David was sniffing paint-thinner to suppress his hunger and ward off the cold.
Catatan yang bertarikh 17 Ogos, 2007 tersebut menunjukkan kemiskinan merupakan salah satu punca kenapa remaja jalanan di Nairobi seperti David bergantung kepada inhalan untuk menghilangkan rasa sejuk dan laparnya. Kanakkanak tersebut tidak bersekolah dan hanya berpeleseran di sekitar jalan yang sibuk (OneWorld.net, 2007).
Di Singapura, tren masa kini menampakkan remaja yang datang daripada kelas menengah turut terlibat dalam aktiviti ini. Rata-rata remaja yang ditangkap berusia di bawah 20 tahun yang terdiri daripada pelbagai etnik. Keinginan untuk
menghilangkan rasa bosan, tekanan kawan dan rasa ingin tahu adalah tiga sebab utama kenapa mereka terlibat dalam gejala ini. Sehingga tahun 2007, seramai 644 remaja telah ditangkap berbanding 120 tangkapan yang dicatatkan pada tahun 2005.
Kajian Wada dan Kikuchin (2003) ke atas pelajar sekolah di Jepun mendapati pelajar di sekolah pinggir bandar lebih terdorong menggunakan inhalan berbanding mereka yang bersekolah di bandar. Persepsi terhadap persekolahan turut memberi kesan terhadap tingkahlaku inhalan, di mana individu mempunyai attitude yang positif terhadap alam persekolahan, kurang cenderung untuk terlibat dalam tingkahlaku ini. Selain dua faktor ini, remaja yang merasakan keluarga mereka
bermasalah, akan terdorong untuk menggunakan inhalan berbanding remaja yang mempunyai persepsi baik tentang keluarga mereka. adalah pengaruh rakan sebaya10 dan tabiat merokok11.
10
Dapatan penting daripada
kajian ini menunjukkan dua faktor yang mendorong kepada penyalahgunaan inhalan
52% individu yang terlibat dalam tingkahlaku inhalan pernah dipujuk oleh rakan mereka untuk melakukan kegiatan ini. Selain itu, kehadiran sekurang-kurangnya seorang individu yang menyalahgunakan inhalan dalam persekitaran responden meningkatkan kemungkinan terjerumusnya remaja dalam amalan ini. 11 Kajian ini turut menyenaraikan pendapat daripada kalangan ilmuan (Fleming et al. 1989; Lindsay & Rainey 1997; Johnson, Boles & Kleber 2000; Lai et al. 2000) yang mencadangkan bahawa tabiat merokok yang kerap akan membuka jalan (gateway function) kepada penyalahgunaan bahan.
Kajian Hazman bin Seli et al (2005) ke atas pelajar di beberapa buah sekolah di persisir pantai Sarawak mendapati rasa ingin tahu serta pengaruh rakan sebaya merupakan dua faktor utama kenapa remaja menghidu gam. Kajian tersebut turut mendapati salah satu punca yang menyebabkan gam menjadi pilihan adalah kerana tiada sekatan undang-undang ke atas bahan ini. Pendapat ini mempamerkan
kefahaman responden tentang had tindakan undang-undang yang boleh dikenakan ke atas mereka. Tiada akta bermaksud tiada hukuman kerana perbuatan menghidu gam bukan diklasifikasikan sebagai satu kesalahan. METODOLOGI KAJIAN Kajian ini berbentuk exploratory, yang menggunakan kaedah pengumpulan data secara kuantitatif dan kualitatif. Pengumpulan data secara kuantitatif dijalankan
melalui temubual berstruktur menggunakan borang soal selidik. Dapatan kualitatif diperolehi menggunakan kaedah temubual berfokus dengan sekumpulan remaja dari Sekolah Tunas Bakti, Pusat Serenti dan Kampung Meludam, serta perbincangan dengan ahli Jawatankuasa Keselamatan Kampung (JKKK), orang perseorangan dan pekedai yang menetap di kawasan yang dikenalpasti terjejas akibat gejala ini. Agensi kerajaan yang turut ditemubual termasuklah Jabatan Kesihatan, pihak sekolah dan AADK sendiri. Responden yang melengkapkan borang soal selidik
terdiri daripada mereka yang masih aktif atau sudah berhenti penyalahguna inhalan. Bekas pesalahguna inhalan terdiri daripada mereka yang berhenti terus daripada sebarang aktiviti menyalahgunakan bahan atau individu yang telah beralih kepada penggunaan bahan khayal jenis lain.
Jenis data yang digunakan dalam perbincangan artikel ini terdiri daripada data primer yang diperolehi melalui kaedah soal selidik, perbincangan dan temubual berfokus. Input data sekunder antara lain adalah laporan, jurnal, artikel dan berita yang diterbitkan oleh agensi-agensi yang terlibat secara langsung atau tidak langsung dengan isu penyalahgunaan inhalan sama ada di dalam negara mahupun di luar negara. Data daripada Agensi Antidadah Kebangsaan (AADK) membantu mengenalpasti kawasan-kawasan yang wajar diberikan tumpuan ketika kerja lapangan dilaksanakan.
Seramai 127 responden telah ditemubual menggunakan kaedah persampelan snow ball dan disokong oleh pendekatan respodent directed survey (RDS). Kaedah
persampelan snow ball melibatkan pergantungan kepada informant yang membawa pengkaji terus kepada responden. Dalam konteks ini, pengkaji perlu membina
kepercayaan di kalangan responden melalui kenalan mereka (informant) agar memberi kerjasama penuh dengan jaminan bahawa maklumat yang diperolehi hanya akan digunakan bagi tujuan penyelidikan. Untuk menggalakkan pembabitan informant dan responden dalam kajian ini, mereka diberikan ganjaran dalam bentuk wang tunai.
Pemilihan responden adalah dari kawasan di bawah pentadbiran AADK Daerah Kuching, yang turut meliputi bahagian Sri Aman dan Betong. DAPATAN KAJIAN: PROFIL RESPONDEN Seramai 127 responden telah menyertai soal selidik di Kuching, dan daripada angka tersebut lelaki merupakan majoriti responden dengan 96% (122 orang) manakala selebihnya adalah perempuan dengan 4% (5 orang). Daripada 127 responden ini, 82 (64.6%) merupakan bekas penyalahguna inhalan mankala selebihnya masih aktif.
Jadual 4: Kategori Umur Responden
Kategori Umur 10-15 16-20 21-25 26-30 31-35 36-40 Jumlah
Frekuensi 4 52 34 29 7 1 127
Peratus 3.1 40.9 26.8 22.8 5.5 0.8 100
Jadual 4 menunjukkan taburan kategori umur responden.
Majoriti responden
berusia dalam lingkungan 16 20 tahun (40.9%) manakala tumpuan yang kedua tertinggi adalah pada kategori usia 21 25 tahun (26.8%) diikuti dengan kumpulan umur 26 30 (22.8%). Taburan umur pada Jadual 4 menunjukkan responden kajian ini terdiri daripada remaja dan belia.
Kajian ini mendapati kumpulan yang cenderung terlibat dengan gejala ini di Kuching adalah etnik Melayu dengan bilangan seramai 110 orang (87%) manakala Jawa, Melanau, Cina, India dan bumiputra Sarawak masing-masing mempunyai antara 1 hingga 5 responden bagi setiap kumpulan etnik, yang memberikan taburan keseluruhan sebanyak 13%. Daripada 127 responden ini juga, majoritinya masih bujang dengan taburan sebanyak 82% manakala selebihnya sudah berkahwin (14%), bercerai sama ada hidup atau mati dengan taburan 4%.
Rata-rata responden mempunyai pendidikan setakat sekolah menengah, di mana 33% tamat tingkatan 3 dan 41% tamat tingkatan 5 ketika mereka ditemubual. Bagi mereka yang telah bekerja, purata pendapatan bulanan yang diperolehi adalah sekitar RM549.65 sahaja dan nilai ini jauh lebih rendah daripada garis kemiskinan semasa.
UMUR DAN TEMPOH PENGLIBATAN DALAM AKTIVITI PENYALAHGUNAAN INHALAN
Pengkaji tertarik untuk mendapatkan umur responden ketika mereka mula-mula terlibat dengan aktiviti menyalahgunakan inhalan. Didapati umur terawal yang
dicatatkan adalah 9 tahun manakala umur terlewat adalah 28 tahun. Purata umur penglibatan adalah 15 tahun. Sekiranya diteliti Jadual 5, majoriti responden terlibat ketika mereka berusia antara 11 hingga 20 tahun, yang memberi maklumat bahawa tabiat ini mudah tersebar di kalangan mereka yang masih bersekolah.
Jadual 5: Kategori Umur Mula Terlibat
Kategori Umur 6-10 11-15 16-20 21-25 26-30 Jumlah
Frekuensi
Peratus
4 66 48 5 1 124
3.2 53.2 38.7 4.0 .8 100.0
Apabila diteliti tentang tempoh penglibatan responden, hasil kajian mendapati sebahagian besar responden di Kuching terlibat untuk tempoh 2 tahun (73.4%), dan tempoh terpanjang adalah 20 tahun, yang dicatatkan oleh seorang sahaja responden (rujuk Jadual 6). Analisis bandingan dalam Jadual 7 menunjukkan tiada perbezaan tempoh penglibatan antara mereka yang masih aktif atau mereka yang telah berhenti menggunakan inhalan bagi tujuan khayal. Namun begitu, dapatan ini hanya benar ketika kajian lapangan dibuat. Jika diberi masa yang lebih panjang, berkemungkinan mereka yang masih aktif akan dapat menyaingi tempoh penglibatan bekas pengguna dan memberikan perbezaan yang signifikan antara kedua-dua kumpulan.
Jadual 6: Taburan Tempoh Penglibatan (Bulan)
Tempoh Penglibatan 1-24 25-48 49-72 72-96 97-120 121-144 193-216 217-240 Jumlah
Frekuen si 91 12 10 2 5 2 1 1 124
Peratus 73.4 9.7 8.1 1.6 4.0 1.6 0.8 0.8 100.0
Jadual 7: Analisis Perbezaan Mean Tempoh Penglibatan Mengikut Status Penglibatan Std. Status Responden Tempoh Penglibatan Bekas Penyalahguna Masih Aktif p-value > 0.05 Jadual 8: Analisis Perbezaan Mean Tempoh Penglibatan Mengikut Jantina N 79 45 Mean 30.37 31.96 Std. Deviation 34.894 45.403 Error Mean 3.926 6.768
Std. Std. Jantina Tempoh Penglibatan p-value > 0.05 Lelaki Perempuan N 119 5 Mean 31.72 12.40 Deviation 39.453 8.385 Error Mean 3.617 3.750
Analisis bandingan untuk melihat purata tempoh penglibatan mengikut jantina mendapati jangkamasa penglibatan oleh responden lelaki adalah lebih panjang berbanding responden perempuan, iaitu 32 bulan berbanding 12 bulan.
Sungguhpun dapatan ini juga tidak signifikan secara statistik tetapi maklumat ini berguna untuk memberi gambaran awal tentang pola kepenggunaan mengikut jantina. Sungguhpun bilangan responden wanita adalah kurang satu persepuluh
daripada jumlah responden lelaki, kecenderungan mereka untuk mempamerkan ciriciri penggunaan yang sama adalah tinggi. JENIS DAN TATACARA PENGGUNAAN INHALAN UNTUK TUJUAN KHAYAL Jenis produk yang popular digunakan oleh responden adalah rubber cement atau pelekat getah yang lazim digunakan untuk membaiki tayar kenderaan dari jenama Good Mark. Seramai 118 responden (95%) menggemari gam getah berbanding bahan lain (petrol, pelarut cat dan cecair pemadam pen) kerana ia mudah diperolehi dan disimpan. Lebih separuh daripada responden (53%) menggunakan jenama
Good Mark kerana ia disyorkan oleh rakan-rakan mereka. Ia dikatakan lebih cair, tidak mudah kering serta tahan lebih lama berbanding keluaran lain. Kangaroo, merupakan jenama yang kedua popular di mana ia adalah pilihan 26% responden kajian ini manakala selebihnya tidak mempunyai pilihan jenama yang spesifik.
Penyalahgunaan inhalan seringkali dilakukan di tempat-tempat awam yang sunyi dan jauh daripada gangguan orang awam seperti lorong belakang kedai, tebingan sungai, ruang letak kereta, taman awam, pasar basah serta bangunan kosong12. Adalah penting bagi mereka mendapatkan masa dan lokasi yang bebas daripada gangguan orang awam agar pelaku boleh memberi tumpuan kepada apa yang ingin dikhayalkan. Kehadiran orang luar hanya akan membantutkan imaginasi mereka, justeru mereka lambat mencapai apa yang diimpikan. Atas faktor ini, 44% lebih gemar melakukan aktiviti tersebut pada waktu malam manakala 22% lagi memilih
12
Informant menyatakan sekitar Tebingan Kuching adalah lokasi popular untuk salaguna bahan. Sri Aman: Kubu Alice (terletak di pusat bandar), Saratok dan Pusa: pasar basah ketika peniaga masih belum memulakan operasi mereka. Di Meludam: secara terbuka di sebuah pondok di laluan utama masuk ke kampung. Para belia turut mengambil arak dengan bebas di sini. Kami difahamkan kumpulan belia yang minum arak tidak menyenangi tabiat belia yang menghidu gam di kampung ini. Tabiat menghidu gam dikatakan memberi malu kepada kumpulan kerana ia adalah kaedah yang low class untuk mendapat high.
waktu petang selepas pulang dari sekolah atau bekerja.
Kajian turut mendapati
17% responden tidak memilih masa yang spesifik untuk mendapat high.
Jadual 9: Kaedah Menyedut Inhalan
Kaedah Menyedut Inhalan Melalui mulut Melalui hidung Kedua-dua cara Jumlah
Frekuen si 7 91 26 124
Peratus 5.6 73.4 21.0 100.0
Jelasnya, sebahagian besar responden gemar menyedut inhalan melalui hidung (huffing) manakala 21% daripada mereka menggunakan kedua-dua cara. Hanya 5.6% sahaja yang mengambil bahan ini melalui mulut (puffing). Beza antara huffing dan puffing adalah organ yang dilewati oleh inhalan: huffing membawa inhalan terus ke otak manakala puffing membawa bahan toksik ini ke peparu dan kedua-dua kaedah ini memberi akibat yang buruk kepada tubuh badan jika diamalkan secara berterusan. Terdapat segelintir responden yang enggan menggunakan tatacara huffing kerana khuatir akan kesannya terhadap otak mereka 13. Kedai runcit, kedai membaiki kenderaan14 dan kedai hardware merupakan dua lokasi popular untuk mendapatkan gam. Selain harga yang murah, kegunaannya yang meluas dalam bidang domestik atau komersil menyebabkan responden bebas membeli bahan ini tanpa dipersoalkan oleh sesiapa.
Sebahagian besar responden lebih gemar menghidu gam bersama rakan-rakan mereka, dan mereka ini tidak semestinya dari sekolah yang sama. Daripada 124 responden ini, 79% melakukannya secara berkumpulan kerana didapati kegiatan
13
Responden mengaitkan tabiat ini dengan sakit mental yang dialami oleh rakan-rakan atau kenalan yang diketahui turut terlibat dengan tingkahlaku ini 14 Kedai membaiki kenderaan banyak menggunakan gam jenama Good Mark untuk menampal tayar kenderaan.
berkumpulan lebih mengujakan dan mereka boleh menyertai khayalan15 rakan-rakan yang lain. Aktiviti berkumpulan dikatakan lebih selamat kerana pelaku boleh Rakan-rakan boleh saling menyedarkan sekiranya
mengawasi sesama mereka.
terdapat tingkahlaku individu yang boleh mengundang bahaya. Beberapa kejadian seperti mati lemas dan terjatuh dari tempat tinggi ketika khayal dikaitkan dengan amalan penyalahgunaan inhalan secara bersendirian. Selain persepakatan di dalam kumpulan, responden turut memberitahu bahawa mereka juga berkongsi bahan khayal dan ini memberi faedah kepada ahli yang kurang mampu membeli bahan. Sungguhpun demikian, persefahaman ini tidak semestinya wujud di kalangan semua ahli kumpulan di mana ada yang tidak membenarkan ahli lain menyentuh bahan mereka sama sekali16.
Jadual 10: Perbelanjaan Mingguan dan Kekerapan Penggunaan Bahan
N Perbelanjaan Seminggu Frekuensi Menyalahguna Bahan dalam Seminggu 120 122
Minimum Maksimum RM3.00 RM70.00
Purata RM21.40
1 kali
28 kali
9 kali
Jadual 10 di atas menunjukkan perbelanjaan dan frekuensi penggunaan bahan dalam seminggu. Kekerapan tertinggi dicatatkan 28 kali seminggu, yang memberi purata penyalahgunaan bahan sebanyak 4 kali sehari manakala kekerapan minimum dicatatkan cuma sekali seminggu sahaja. Jadual turut menunjukkan ada responden yang berbelanja sehingga RM70.00 untuk menampung tabiat ini. Analisis korelasi mendapati wujud hubungan positif yang lemah antara dua pembolehubah (r = 0.242, p-value < 0.05) yang menyarankan apabila kekerapan menyalahgunakan bahan meningkat, perbelanjaan turut meningkat. Majoriti
15
Rata-rata responden menyatakan mereka boleh menyertai khayalan rakan-rakan mereka. Mereka boleh bertarung di dalam khayalan yang sama atau khayalan seseorang pelaku dikatakan boleh berkait dengan khayalan pelaku yang lain walaupun mereka tidak berbincang terlebih dahulu tentangnya. 16 Perbuatan ini disifatkan sebagai menarik kuasa kerana semakin banyak gam, semakin lama kuasa mereka bertahan. Seorang responden pernah mengalami kecederaan parah gara-gara dipukul menggunakan tin gam kerana cuba menarik kuasa ahli yang lain.
responden (33%) meminta wang daripada ibu bapa17 mereka untuk membeli gam, manakala sebahagian pula menggunakan wang saku dan wang pendapatan 18 untuk mendapatkan bahan khayal ini.
Corak pembelian yang umum adalah dalam bentuk tin kerana harganya yang secara relatifnya jauh lebih murah berbanding bahan lain. Harga setin gam adalah sekitar RM3.20 RM4.50. Bagi responden yang kurang mampu membeli dalam kuantiti yang banyak, mereka mempunyai pilihan untuk membelinya dalam bentuk paket yang dijual pada harga RM0.50 RM1.00. Lazimnya kanak-kanak cenderung untuk membeli gam dalam bentuk paket dan ia dijual oleh individu pelaku yang lebih berkemampuan. Memandangkan penjualan gam dalam paket kecil adalah untuk tujuan salah guna, ia hanya dijual kepada pelanggan yang khusus sahaja. KESAN DAN PENGALAMAN MENYALAHGUNAKAN BAHAN Ketika mula-mula menggunakan inhalan, responden berasa loya, pening kepada, lemah anggota badan, mata berpinar serta muntah-muntah, sakit di bahagian tekak dan hidung, tidak sedarkan diri, hilang imbangan diri, berhalusinasi dan sukar bernafas. Rasa kurang selesa ini tidak mematahkan semangat mereka untuk terus mencuba sehingga mereka berjaya mencapai khayalan yang diimpikan. Biasanya responden akan berjaya mengawal halusinasi dalam tempoh seminggu atau sebulan, bergantung kepada kekerapan mereka menggunakan bahan. Atas rasa ego dan tidak mahu kalah, responden terdorong untuk mencapai keseronokan seperti yang dialami oleh rakan-rakan yang lain.
Tahap seterusnya adalah kemampuan untuk mengawal jenis khayalan yang diingini. Sebelum mengalami halusinasi, respoden perlu fokus untuk mendapatkan apa yang mereka ingin lihat di alam khayal. membawa mereka ke mana sahaja. Jarang sekali responden membiarkan khayalan
17
Responden berbohong dengan menyatakan duit tersebut untuk kegunaan sekolah atau pelajaran, tetapi sebenarnya untuk membeli gam. Ramai ibu bapa yang tidak sedar akan kegiatan anak mereka, oleh itu terus memberikan wang yang dipinta tanpa banyak soal. 18 Responden mendapat wang daripada menjual besi buruk, menjual ketam, kegiatan berupah (yang tidak dinyatakan) dan hasil curian (sama ada dari rumah sendiri atau rumah orang lain).
Rata-rata responden berpendapat tabiat menghidu gam perlu diiringi dengan matlamat untuk mencapai sesuatu dan kajian mendapati perkara yang diimpikan mempunyai kaitan dengan kuasa atau sihir, di mana mereka tidak mampu memilikinya di alam realiti. Lantaran itu, responden sering fokus untuk menjadi
karektor komik yang popular pada zaman mereka. Di alam khayal, mereka mempunyai kuasa bertarung seperti Goku dan Bezita dari komik Dragonball atau Naruto, yang merupakan hero manga Jepun yang popular pada masa kini.
Responden turut memberitahu bahawa mereka melihat naga berterbangan di langit, selain mampu memegang awan dan pernah berlaku pergaduhan antara responden dengan rakannya kerana beliau menyangka naga peliharaannya dicuri.
Selain unsur sihir dan kekuatan fizikal yang tidak terhingga, tidak kurang pula responden yang membayangkan diri mereka melakukan hubungan intim dengan perempuan atau melihat mereka dalam keadaan bogel. Bertemu kekasih hati,
menjadi orang ternama serta kaya raya, mampu terbang, mengunjungi dan menyentuh bulan adalah antara jenis khayalan lazim yang diperihalkan oleh responden kajian ini. Dalam keadaan separa sedar, mereka berjaya memiliki
kuasa, kebendaan serta memuaskan hawa nafsu seperti yang diingini, seolah-olah ia benar-benar berlaku.
Tahap kesedaran ketika khayal juga berbeza mengikut individu serta dos inhalan yang digunakan. Kajian mendapati terdapat tiga bentuk kesedaran iaitu sedar,
separuh sedar dan tidak sedar. Sebahagian responden mampu mengingat kembali apa yang mereka alami ketika khayal, malah mereka sedar akan kehadiran rakanrakan di sekeliling. Ada responden yang langsung tidak boleh mengingat apa yang berlaku dan terdapat segelintir pelaku yang terlampau seronok ketika khayal sehingga tidak sedar akan keadaan persekitaran. Selepas melalui pengalaman yang menakjubkan hampir kesemua responden menyatakan mereka berasa lapar dan letih. Walaupun apa yang mereka alami
hanyalah halusinasi semata-mata, tetapi hakikatnya responden menggunakan tenaga yang banyak untuk mencapai matlamat yang diimpikan. Oleh itu, tidak hairan ada yang terus tertidur atau mencari air untuk melegakan rasa panas badan
dan tekak yang sakit. Hidung dan mata berair, mata merah, kelesuan, rasa mual dan muntah-muntah adalah antara kesan selepas menggunakan inhalan. Selain itu,
deria bau dan rasa mereka terganggu akibat pendedahan berterusan kepada inhalan.
Terdapat pelbagai cara untuk meningkatkan keseronokan ketika menggunakan inhalan. Di sini pengkaji mendapati para pelaku bersikap inovatif atas dua tujuan: untuk memperbaiki rasa kurang selesa apabila inhalan disedut dan meningkatkan high apabila bahan digunakan. Cara yang paling popular adalah dengan
menambahkan gula-gula pudina dan limau ke dalam gam. Menurut responden, cara ini akan menjadikan rasa gam lebih nyaman dan mampu melegakan bau gam yang menusuk hidung. Dengan itu, rasa perit ketika wap melalui saluran respiratori akan hilang dan bau gam yang kurang ketara menyebabkan ibu bapa kurang mengesyaki perbuatan anak-anak mereka. Untuk meningkatkan high pula, inhalan atau dadah lain akan digunakan bersama. Terdapat responden yang menambahkan thinner, petrol, cecair pemadam pen dan polisterin bersama petrol. Kombinasi bahan ini akan meningkatkan kesan halusinasi, dengan itu pelaku mampu mencapai khayalan dengan lebih cepat. Segelintir responden pula mengaku mengambil alkohol dan pil nospan ketika terlibat dalam tingkah laku inhalan.
Carta 1: Jenis Insiden Dialami Akibat Penyalahgunaan Inhalan
Dua kategori masalah yang dihadapi oleh pelaku apabila terlibat dengan tabiat ini adalah konflik dalaman dan masalah dengan individu lain. Kajian mendapati jenis masalah yang paling kerap dihadapi adalah pergaduhan dengan individu lain serta ahli keluarga. Konflik dalaman yang dihadapi adalah tekanan perasaan dan Hanya 36 responden
responden sedar yang diri mereka mempunyai masalah.
mengaku pernah ditahan oleh pihak berkuasa manakala 84 pula memberitahu mereka sememangnya tidak ingat apa yang mereka telah lakukan. memberi maklumat bahawa tabiat ini mengundang bahaya. Dapatan ini
Sekiranya si pelaku
mempunyai masalah dari awal, tingkah laku ini hanya akan memburukkan keadaan. Dengan statusnya sebagai produk yang tidak salah jika disalahgunakan (kerana ketiadaan akta), kerosakan yang dibawa oleh gejala ini hakikatnya tiada beza dengan dadah jenis lain.
Kajian turut mendapati withdrawal syndrome yang diakibatkan oleh tingkah laku inhalan sebenarnya tidak banyak berbeza dengan apa yang dialami oleh pengguna dadah berbahaya. Sebanyak 18% responden menyatakan rasa ketagihan sekiranya tidak mendapat akses kepada bahan. Selain kumpulan ini, 53% responden yang lain mempamerkan simptom-simptom seperti rasa tertekan, marah-marah,
mengantuk, rasa malas, hilang tumpuan, gelisah, bosan dan badan lemah, yang menandakan sindrom pengunduran. Bermula dengan hanya suka-suka, responden akhirnya terjebak dan mempamerkan pergantungan yang tinggi kepada bahan. Hal ini berlaku kerana pelaku akan menambahkan bahan (gam) untuk mengekalkan tahap high yang dialami setelah mereka lali dengan dos permulaan. Jumlah bahan bertambah selaras dengan tempoh masa mereka menyalahgunakan inhalan dan tanpa disedari, tabiat ini sudah bersebati dengan diri pelaku dan menyukarkan mereka untuk meninggalkannya.
PENGARUH RAKAN SEBAYA SEBAGAI PUNCA PENYALAHGUNAAN INHALAN
Selaras dengan dapatan Mahmood dan Mohammad Shahid (2007), faktor utama yang membawa kepada penyalahgunaan inhalan di kalangan responden adalah pengaruh rakan sebaya. Berdasarkan maklumat yang diperolehi daripada tinjauan
kumpulan berfokus, individu yang mempunyai pengalaman menggunakan inhalan akan menceritakan pengalaman mereka kepada rakan-rakan yang lain. Sedikit
sebanyak perkongsian ini akan memupuk sikap ingin tahu di kalangan rakan-rakan yang tidak pernah mengalaminya. Oleh itu, mereka ingin merasai apa yang sering digembar gemburkan oleh rakan-rakan. Selain faktor ingin tahu, rasa ingin
menandingi atau mengatasi rakan lain menjadi pendorong kepada titik tolak penglibatan ke dalam tabiat ini.
Semangat setia kawan dan sense of belonging kepada kumpulan menjadikan remaja tidak mahu ketinggalan mendekati apa yang dianggap sebagai tanda kesatuan di dalam kumpulan. Sekiranya terdapat ahli yang tidak terlibat sama,
maka mereka akan diejek dan dipulaukan kerana tidak mempamerkan sikap kesetiaan yang diperlukan di dalam kumpulan. Atas rasa tidak ingin kehilangan
kawan, remaja akhirnya termakan pujukan rakan-rakan mereka. Tegas responden, remaja sendiri perlu ada rasa ingin mencuba sebelum mereka berjaya dipengaruhi. Sekiranya keinginan tersebut tidak timbul, agak sukar untuk mereka terjebak. Ringkasnya, rasa ingin mencuba, semangat untuk menyaingi sesama rakan, bukti kesetiaan kepada kumpulan merupakan 3 sebab utama kenapa remaja mudah terjebak ke dalam tingkah laku inhalan. Dalam konteks ini, rakan-rakan ibarat
petunjuk kepada pintu tabiat ini manakala kuncinya pula adalah keinginan remaja itu sendiri.
Anehnya, kajian mendapati ramai responden meninggalkan tabiat ini kerana rakanrakan mereka turut meninggalkannya. Apabila usia meningkat dan responden mula meninggalkan kampung untuk mencari pekerjaan, jarak antara ahli kumpulan semakin jauh dan responden beransur-ansur meninggalkan tabiat ini kerana tiada kawan untuk menghidu gam. meninggalkan tabiat ini Terdapat juga ahli yang bersepakat untuk setelah mendapati mereka tidak
bersama-sama
memperolehi faedah daripadanya dan menyedari hakikat bahawa usia mereka sudah semakin lanjut. Dorongan serta pengaruh rakan sebaya, yang diperkuatkan oleh ikatan kumpulan menjelaskan kenapa usaha ibu bapa untuk membawa anak mereka balik ke pangkal jalan sering kali tidak membuahkan hasil. Oleh itu, ibu
bapa perlu waspada tentang perubahan tingkah laku anak serta latar belakang rakan anak mereka agar tindakan pencegahan boleh diambil sebelum terlambat.
KESEDARAN AKAN BAHAYA PENYALAHGUNAAN INHALAN
Analisis One way ANOVA
mendapati lebih ramai responden yang
menyatakan sedar akan risiko penyalahgunaan inhalan, berbanding mereka yang memberi jawapan tidak sedar apakah bahaya tersebut. Sebanyak 80% responden yang sedar akan bahaya penyalahgunaan inhalan mempunyai tempoh penglibatan dalam tingkah laku inhalan yang secara relatifnya lebih rendah berbanding mereka yang tidak sedar akan risikonya. Mereka yang tidak sedar akan bahaya tabiat ini mempunyai tempoh penglibatan yang lebih panjang. Jadual 11 menunjukkan
responden yang tahu tentang bahaya dan telah berhenti mempamerkan tempoh penglibatan kurang 2 tahun (22 bulan).
Jadual 11: Keputusan Ujian ANOVA Sehala Bagi Perkaitan Kesedaran Tentang Risiko dengan Tempoh Penglibatan (Bulan)
Kesedaran Tentang Bahaya Penggunaan Inhalan Ya, dan saya sudah menghentikan amalan ini. Ya, dan saya masih meneruskan amalan ini. Tidak, dan saya masih meneruskan amalan ini. Tidak, dan saya sudah menghentikan amalan ini. p-value < 0.005 13 12 36 63
Subset for alpha = 0.05 1 22.00 2
31.53
31.53
49.50
55.54
Dapatan ini merupakan input tambahan kepada kajian NIDA-University of Michigan Monitoring the Future (MTF) yang menyatakan jumlah penglibatan ke dalam tabiat ini menurun apabila kesedaran meningkat, dan begitu juga sebaliknya (NIDA Notes, 2005). Kajian terhadap remaja di Kuching ini mendapati wujudnya kesedaran akan bahaya inhalan tidak menghalang mereka daripada terlibat dengan tabiat ini. Mungkin kerana apa yang diketahui tidak memadai untuk menghindarkan remaja daripada terjebak dengan tingkahlaku ini.
Penglibatan remaja dalam aktiviti ini kebanyakannya diketahui oleh ahli keluarga. Sebanyak 62% responden menyatakan kegiatan mereka diketahui oleh ibu bapa manakala selebihnya memberikan jawapan yang negatif (38%). Kajian mendapati status pengetahuan ibu bapa terhadap penglibatan anak mereka tidak menyebabkan remaja untuk berhenti menyalahgunakan bahan, melainkan ibu bapa bertindak menghantar anak mereka ke balai polis atau pusat pemulihan. Namun, hanya segelintir ibu bapa sahaja yang sanggup bertindak sejauh itu. Kebanyakan ibu bapa hanya sekadar memberi nasihat, teguran, memarahi dan termasuklah mengasari responden tetapi usaha mereka menemui buntu. Apabila didapati anak-anak tidak mengendahkan larangan, ibu bapa akan membiarkan sahaja kelakuan anak mereka. Situasi ini menyebabkan hubungan antara ahli keluarga dengan responden yang selama ini sememangnya renggang, menjadi semakin tegang. BERHENTI MENGGUNAKAN INHALAN
Daripada 77 responden di Kuching yang telah berhenti menggunakan inhalan, 30 telah berhenti daripada sebarang penyalahgunaan bahan, manakala selebihnya beralih kepada produk lain, sama ada designer drugs atau alkohol. Antara bahan
yang menjadi pilihan adalah pil khayal, arak, syabu, ganja dan designer drugs yang diperkenalkan dari semasa ke semasa seperti nospen dan ecstacy. Ketika tinjauan dibuat, didapati bahan yang paling popular adalah syabu, arak serta kombinasi beberapa jenis bahan lain. Syabu, menurut seorang responden adalah dadah yang paling sedap di dunia.
Tinjauan pengkaji mendapati ada sebab-sebab yang menjelaskan kenapa responden berhasrat untuk berhenti terus daripada menggunakan inhalan. Antaranya adalah kesedaran tentang keburukan tabiat ini setelah sekian lama terlibat dan pengaruh rakan yang mula berundur daripada terus melakukannya. Disebabkan sindrom pengunduran, kebanyakan responden berhenti menggunakan inhalan kerana mereka mempunyai bentuk ketagihan yang baru sama ada alkohol atau dadah seperti syabu. Hanya sebilangan kecil responden yang berhenti kerana mereka ingin bersih terus daripada sebarang bentuk penyalahgunaan bahan.
Namun begitu, usaha untuk berhenti tidak berlaku dengan mudah.
Seorang
responden yang ditemui menyatakan beliau mengambil masa setahun untuk benarbenar berhenti kerana keinginannya untuk berpatah balik kepada inhalan sentiasa ada. Sebab-sebab yang lain adalah pengalaman diri yang menakutkan. Sebagai
contoh, seorang responden mengalami muntah darah dan didatangi suasana yang kelam di mana beliau gagal untuk kembali ke alam realiti walaupun telah mencuba sedaya upaya. Kejadian ini seolah-olah memberi peringatan kepadanya untuk
kembali ke pangkal jalan.
Di mana ada kemahuan, di situ ada jalan. Ringkasnya, usaha untuk berhenti hanya akan benar-benar berhasil sekiranya individu bertekad untuk tidak lagi
menggunakannya. Apa yang didapati daripada kajian adalah, usaha serta hasrat ini hanya sekadar hangat hangat tahi ayam apabila responden kembali kepada tingkahlaku ini hanya selepas beberapa hari meninggalkannya. Hanya segelintir
sahaja yang telah insaf serta berazam untuk tidak tunduk kepada ketagihan manamana bahan manakala sebahagian lagi akan terus menerus hanyut dalam alam khayal yang bersifat sementara, jika tidak beralih kepada penggunaan bahan lain yang lebih kelas.
Walau bagaimanapun, sekiranya individu ini betul-betul bertekad dan serius untuk memberhentikan tabiat ini, beliau harus mencari seorang teman atau ahli keluarga untuk dijadikan rakan pembimbing; demi memperingatkan dirinya tentang apa yang harus dan tidak harus dilakukan. Persepakatan antara dua pihak perlu wujud di mana si pelaku bersetuju untuk mengikut segala arahan dan nasihat daripada rakan
pembimbing tentang apa yang perlu dilakukan. Langkah ini adalah penting kerana bagi seseorang yang telah terjebak sekian lama, adalah sukar untuk si pelaku menghentikan tabiat ini dengan sendirinya. Justeru, pendekatan pilihan bebas atau free choice jarang berlaku dengan jayanya tetapi ia bukan bermakna kaedah ini sama sekali tidak boleh digunapakai.
Aspek pendekatan pilihan bebas menekankan kepercayaan bahawa seseorang individu mempunyai kuasa untuk memilih sama ada beliau ingin terus terlibat atau meninggalkan sesuatu gejala negatif. Justeru tidak timbul anggapan bahawa
individu terjebak disebabkan faktor persekitaran sebagaimana dibahaskan melalui pendekatan sebab-akibat (causal effect) di mana justifikasi diberikan tentang kenapa seseorang remaja boleh terjebak dengan aktiviti yang tidak sihat. Dalam konteks pendekatan pilihan bebas, seseorang pelaku sedar bahawa persekitaranlah yang mendorong penglibatannya ke dalam aktiviti menghidu gam dan jika beliau berazam untuk berubah, maka ia bertanggungjawab mencari persekitaran yang mampu mengubah dirinya daripada kekal menjadi seorang penyalahguna inhalan. Pemilihan rakan pembimbing yang betul dapat mewujudkan persekitaran yang diperlukan serta membantu menjauhkan individu daripada persekitaran yang proinhalan. Walau setinggi mana tekad untuk berhenti, tetapi sekiranya dibiarkan tanpa bantuan rakan pembimbing, hasrat tadi akan menemui jalan buntu. Azam tersebut hanya akan dapat dilaksanakan sekiranya ada bantuan rakan pembimbing yang memberi peringatan tentang bahaya inhalan serta janjinya kepada rakan tersebut untuk menuruti arahan serta nasihat, demi untuk berubah.
CADANGAN MENANGANI MASALAH INHALAN
Penyebaran Maklumat yang Berkesan Penyebaran maklumat tentang bahaya tingkahlaku inhalan adalah perlu untuk memberi kesedaran kepada masyarakat tentang buruknya gejala menyalahgunakan bahan. Media massa merupakan medium terbaik untuk mengetengahkan isu ini. Maklumat-maklumat yang perlu disebarkan termasuklah tentang kesan gejala ini yang boleh menyebabkan kerosakan kekal serta tanda-tanda untuk mengenalpasti individu yang terlibat dengan penyalahgunaan inhalan. Informasi sedemikian
dirasakan perlu kerana ramai yang masih tidak sedar tentang impak tingkahlaku ini dan terdapat ibu bapa yang masih tidak sedar bahawa anak mereka terlibat dengan gejala tersebut. Ceramah kesedaran dan paparan poster berinformasi perlu
dilaksanakan secara agresif di sekolah-sekolah menengah, di mana terdapatnya golongan berisiko tinggi. Anak-anak muda perlu diingatkan bahawa tindakan yang asalnya hanya untuk suka-suka, boleh membawa padah yang berpanjangan. Usaha-usaha tersebut juga perlu dipanjangkan ke sekolah rendah kerana kajian mendapati kanak-kanak mula menghidu gam seawal usia 9 tahun. Hasil tinjauan literatur mendapati tempoh penglibatan merosot dengan peningkatan pengetahuan atau kesedaran tentang bahaya penyalahgunaan bahan. Kajian NIDA-MTF turut mendapati angka pembabitan menurun apabila kesedaran bertambah. langkah proaktif untuk menyekat tingkahlaku ini adalah sangat penting. Justeru, Hal ini
kerana apabila anak-anak sudah mula terjebak dan mula bergantung kepada bahan untuk memuaskan kehendak, mereka akan tersepit di dalam keadaan semi-khayalan dan sentiasa ingin kembali ke alam khayalan. Seringkali usaha pemulihan bagi
golongan ini jarang sekali membuahkan hasil. Melalui tindakan proaktif iaitu melalui input kesedaran dan pengetahuan yang mencukupi, diharapkan masalah ini dapat dibendung dengan berkesan.
Memantau Pengaruh Rakan Sebaya Selain program pencegahan yang mendedahkan maklumat tentang bahaya tingkahlaku ini, remaja juga perlu diberi motivasi serta keyakinan untuk membuat keputusan yang betul serta tidak terikut-ikut telunjuk rakan sebaya. pengaruh negatif daripada rakan sebaya harus dibendung. Justeru,
Memandangkan
sebahagian kumpulan yang berisiko tinggi ini merupakan pelajar yang tercicir dari sekolah, langkah pencegahan melalui pendidikan dan penyebaran maklumat secara formal mungkin tidak memadai. Dalam konteks ini, ahli masyarakat, guru dan ibu bapa perlu memerhatikan sekiranya wujud perkumpulan atau persepakatan yang tidak sihat di sekolah atau kejiranan yang dihuni. Adalah menjadi tanggungjawab ibu bapa untuk mendidik anak-anak agar berhati-hati memilih rakan. Sekiranya
didapati mereka tersilap langkah dengan memilih rakan atau kumpulan yang mempunyai sikap yang bertentangan dengan nilai murni masyarakat, maka ibu bapa perlu memisahkan anak-anak daripada perkumpulan tersebut. Faktor pengaruh
rakan sebaya yang menjadi punca kepada individu menghidu gam bukan sesuatu yang asing. Kesatuan ini amat penting sehinggakan mereka terlibat dan
meninggalkan gejala ini secara berkumpulan. Atas alasan ini, usaha pencegahan atau pemulihan boleh dilakukan secara berkumpulan dan pendekatan ini perlu dikaji dengan lebih mendalam dari segi pelaksanaannya. pencegahan adalah lebih baik daripada merawat. Walaubagaimanapun,
Oleh itu, amat penting untuk
memastikan anak-anak tidak terjebak dengan pola kesatuan yang berunsur negatif sejak dari peringkat awal. Mewujudkan Akta Inhalan Selain usaha pencegahan menerusi factor-faktor yang dikenalpasti sebagai punca pembabitan remaja dalam tabiat menghidu gam, pihak berwajib perlu mewujudkan akta khusus yang mengharamkan sebarang bentuk penyalahgunaan inhalan. Situasi masa kini tidak mengekang pengguna mahupun penjual daripada memperolehi atau menjual bahan dengan sewenang-wenangnya. Jika diteliti, para peniaga seharusnya sedar bahawa bahan yang dijual akan disalahgunakan dan mereka mempunyai tanggungjawab sosial untuk tidak menjual bahan tersebut kepada individu berkenaan. Kajian mendapati ada segelintir peniaga yang sudah berhenti menjual jenama gam yang digemari pelaku tetapi lebih ramai yang mengambil sikap tidak endah kerana tiada peruntukan undang-undang yang mengkehendaki mereka menyekat jualan bahan. kerajaan serius untuk mengatasi masalah ini. Kewujudan akta menandakan Menerusi akta inhalan, ahli-ahli
masyarakat akan dapat memainkan peranan dengan berkesan, secara langsung dapat membantu mengawasi insiden penyalahgunaan inhalan di kejiranan mereka. Tanpa akta, gejala ini akan terus berleluasa dan sukar dibendung kerana inhalan seperti gam akan terus diperolehi dengan mudah dan pelaku tidak segan silu melepaskan ketagihan mereka secara terbuka. Walaupun perbuatan mereka
mengundang padah kepada masyarakat, tetapi ahli komuniti yang prihatin hanya mampu memberikan nasihat yang lazimnya masuk telinga kiri, keluar telinga kanan. Di bawah keadaan ini, pihak berkuasa hanya boleh membuat tangkapan sekiranya mereka mengganggu ketenteraman awam atau terlibat dengan jenayah, tetapi bukan atas faktor tingkahlaku inhalan itu sendiri. Justeru, timbul persoalan di sini; sejauh mana rangkuman akta inhalan jika ia diperkenalkan? Adakah JKKK atau
Neighbourhood Watch atau RELA diberi kuasa untuk menahan individu yang menyalahgunakan bahan? Adakah akta tersebut turut meliputi sekatan terhadap peniaga daripada menjualkan bahan kepada pelajar sekolah dan individu di bawah umur? Persoalan-persoalan ini perlu diteliti secara halus kerana setiap aspek yang dipertimbangkan akan memberi impak yang berbeza.
KESIMPULAN
Inhalan, seringkali dianggap kurang berbahaya berbanding dadah lain kerana statusnya yang wujud sebagai komponen dalam bahan kegunaan domestik. Kajian mendapati anak-anak seawal 9 tahun sudah mula terjebak dengan gejala ini. Harga bahan yang murah serta mudah didapati menjadikan gam pelekat amat popular di kalangan pengguna muda. Pelaku akan melakukan pelbagai perkara untuk
mendapatkan wang termasuklah menipu ibu bapa, mencuri, menjual barangan berharga dari rumah serta menggunakan sebahagian wang pendapatan untuk membeli gam. Selain faktor ini, remaja terlibat kerana inginkan pengiktirafan
daripada rakan sebaya. Tidak kurang yang menghidu gam kerana ingin menandingi rakan yang lain. Ringkasnya, pengaruh rakan sebaya merupakan satu faktor yang signifikan yang menjelaskan kenapa remaja mudah terjebak dalam aktiviti inhalan. Rakan-rakan memberikan semangat untuk remaja mencuba sesuatu yang baru, dan rakan-rakan juga antara sebab kenapa mereka meninggalkan tabiat ini. Bagi
kumpulan ini, ibu bapa memainkan peranan yang sedikit dalam menentukan arah tingkahlaku anak-anak, oleh itu sukar untuk mereka membawa anak-anak kembali ke pangkal jalan. Justeru, adalah penting bagi pihak berwajib bersama-sama
dengan ahli masyarakat menangani masalah ini di peringkat akar umbi dan tindakan pembanterasan perlu didokong oleh peruntukan undang-undang yang spesifik agar usaha-usaha yang dimurnikan tidak berakhir umpama mencurah air di daun keladi.
RUJUKAN
Academic Dictionaries and Encyclopedias (nd). Inhalant. Dilayari 16:30, Ogos 19, 2009 dari http://dic.academic.ru/dic.nsf/enwiki/9315 Dorlands illustrated Medical Dictionary (2003), 30 th Edition, Philidelphia: Saunders. Harris, Dan (2006). Volatile Substance Abuse, in Archives of Disease in Childhood Education and Practice 2006; 91; pp. 93 100. Dilayari 09:32, November 02, 2008 dari http://ep.bmjjournals.com/cgi/content/full/91/4/ep93
Hazman bin Seli, Che Bakar Che Mat dan Wan Hamdi bin Nordin (2005). Fenomena Penyalahgunaan Dadah dan Hidu Gam di Kalangan Remaja di Kawasan Persisiran Pantai Sarawak in Prosiding Konferensi Antaruniversiti di Borneo-Kalimantan Ke 1. Sarawak: Institut Pengajian Asia Timur.
Inhalant. (2009, April 2). In Wikipedia, The Free Encyclopedia. Dilayari 06:08, April 3, 2009, dari http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Inhalant&oldid=281283731
In The Know Zone (2001).
Inhalant.
Dilayari 16:00, Oktober 25, 2008 dari
http://www.intheknowzone.com/inhalants/lterm.htm Kikuchi, A. & Wada, K. (2003). Factors Associated With Volatile Solvent Use among Junior High School Students in Kanto, Japan, in Addiction, 98, pp. 771-784. McGarvey. E. L. et al (1999). Adolescent Inhalant Abuse: Environment of Use, in AM. J. Drug Alcohol Abuse, 25(4), pp. 731 741. Dilayari 16:35, Disember 15, 2009 dari www.dekker.com Mohammad Shahid Ismail & Mahmood Nazar Mohamed (2007). Remaja Menghidu Gam: Pengaruh Keluarga dan Rakan Sebaya dalam Jurnal Antidadah Malaysia, Bil 1 Jun 2007. Putrajaya: Agensi Antidadah Kebangsaan.
NIDA (2005). Inhalant Abuse. NIDA Research Report Series, National Institute of Health.
OneWorld.net (2007). Glue-sniffing Ruins Young Lives in Nairobi. Dilayari 08:45, Jun 5, 2008 dari http://us.oneworld.net/article/view/152395
Piaget, J. (1952). The Origins of Intelligence in Children. New York: Oxford University Press.
Serenity Lane (nd). Inhalant Abuse. Dilayari 14:16, September 18, 2008 dari http://www.serenitylane.org/druginfo/inhalant_abuse.html Sharp, C. W. (1992). Introduction to Inhalant Abuse, in Sharp, C.W et. al. 1992. Inhalant Abuse: A Volatile Research Agenda, National Institute on Drug Abuse Research Monograph Series No. 129; Rockville: NIDA. US Department of Health and Human Services (2003). Inhalants in Substance Abuse Treatment Advisory, Vol. 3, Issue 1, March 2003.
US Drug Enforcement Administration (August 2006). Inhalants. Dilayari 15:30, Ogos 19, 2009 dari http://www.usdoj.gov/dea/concern/inhalants.html
Wiliams, J.F. and Storck, M. (2007). Inhalant Abuse. Pediatrics. Vol.119, Number 5, May 2007.
Projek Perintis Program Rawatan Terapi Gantian (RTG) Menggunakan Methadone Di Pusat Khidmat AADK
PROJEK PERINTIS PROGRAM RAWATAN TERAPI GANTIAN (RTG) MENGGUNAKAN METHADONE DI PUSAT KHIDMAT AADK Sangeeth Kaur1, Hafidah Bt. Mohd2 & Mahmood Nazar Mohamed 3 ABSTRAK Penilaian Program Projek Perintis Rawatan Terapi Gantian (RTG) menggunakan Methadone yang telah dimulakan pada 26 November 2007 di tiga buah Pusat Khidmat AADK menunjukkan kejayaan yang memberangsangkan dengan mencapai kadar pengekalan klien sebanyak 92.9% dalam masa 12 bulan yang pertama. Ini juga terbukti melalui penurunan kes slip (penggunaan dadah sesekali) semasa klien mengikuti program ini. Program ini turut berjaya membantu klien untuk menceburi bidang pekerjaan, mengurangkan pengangguran dan mengurangkan kes jenayah di kalangan penagih-penagih dadah. Di samping itu program ini nyata sekali berjaya mempertingkatkan kualiti hidup klien terutama dari segi fizikal, sosial dan persekitarannya. Program Terapi Gantian menggunakan Methadone dapat memberi satu harapan kepada penagih dadah tegar agar mereka dapat kembali berfungsi secara normal, mempraktiskan gaya hidup sihat dan menjadi lebih produktif dalam masyarakat. ABSTRACT The National Anti-Drugs Agency has played a pivotal role in implementing a Pilot Project of the Methadone Maintenance Therapy at three AADK After Care Centers in Malaysia since 26 November 2007. Evaluation of this program has shown encouraging success by achieving a retention rate of 92.9% in the first 12 months. The result of the evaluation also has proven to reduce the number of slip (infrequent drug use) cases while undergoing this program. The program has also helped clients in gaining employment thus reducing crime rate. At the same time the Methadone Maintenance Therapy Program has improved the quality of life of these clients especially in the aspect of physical, social and environment. This Program aims to provide hope for these clients to achieve a better quality of life and be able to contribute as productive individuals to the nation.
1 2
Bahagian Rawatan dan Pemulihan AADK Bahagian Pencegahan AADK 3 Profesor Psikologi UUM
Sangeeth Kaur, Hafidah Bt. Mohd & Mahmood Nazar Mohamed
PENDAHULUAN Sejak penagihan dadah diiktiraf oleh Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO) sebagai sejenis penyakit kronik dan berulang, pelbagai usaha telah digerakkan bagi mengenalpasti rawatan yang lebih berkesan untuk membantu penagih dadah mengatasi ketagihan yang mereka alami. Memandangkan penagihan dadah jenis opiat amatlah meluas di seluruh dunia pada tahun-tahun 50an terutamanya di kalangan veteran Amerika Syarikat yang kembali dari peperangan di Asia Tenggara pada tahun 50an dan 60an, usaha untuk mencari rawatannya dilipatgandakan. Pada tahun 1950an, Dr Dole dan Nyswander menemui methadone dan seterusnya membuktikan secara saintifik bahawa ia mampu mengawal serta mengurangkan penggunaan dadah opiat. Maka dengan penemuan ini, Rawatan Terapi Gantian (RTG) atau lebih dikenali dengan Methadone Maintenance Therapy (MMT) mula dikaji dengan meluas di seluruh dunia (Hubbard et al., 1984).
Projek Rawatan Terapi Gantian menggunakan methadone terbukti berkesan mengurangkan serta menghapuskan penggunaan dadah berbahaya, efektif dari segi kos dan berjaya mengurangkan jenayah di kalangan penagih di beberapa negara termasuk Amerika Syarikat, Australia, United Kingdom, Lithuania, Hong Kong, Iran dan beberapa negara Eropah. Kaedah Terapi Gantian dengan menggunakan methadone ini juga disyorkan oleh Pertubuhan Kesihatan Dunia (WHO), UNAIDS dan United Nations Office on Drug and Crime (UNODC) sebagai satu strategi untuk mengurangkan jangkitan HIV/AIDS akibat daripada tingkah laku yang berisiko seperti melalui perkongsian jarum suntikan di kalangan penagihpenagih dadah. Ia juga berkesan dalam mengurangkan penggunaan dadah jenis heroin atau morfin, aktiviti jenayah dan kematian akibat drug overdose (Volkow, 2008).
Beberapa kajian jangka masa panjang selama 20 tahun telah membuktikan keberkesanan program methadone untuk penagihan dadah jenis opiat untuk mengurangkan kadar jenayah dalam kalangan penagih dadah (Volkow, 2008).
Kajian Drug Abuse Treatment Outcome Studies (DATOS) juga membuktikan yang program methadone berjaya mengurangkan aktiviti jenayah dalam kalangan penagih (Hubbard et al., 1984).
Kejayaan program methadone juga dicatatkan dari aspek pengekalan klien dalam program rawatan dan pemulihan dadah. MMT telah dibuktikan mempunyai kadar pengekalan dalam program pemulihan yang lebih tinggi berbanding dengan program kaunseling atau program pemulihan di institusi tanpa methadone (Hubbard et al., 1984). Kajian juga telah membuktikan bahawa gabungan pemberian ubat methadone bersama kaunseling meningkatkan keberkesanan program MMT dan
pengurangan penggunaan dadah jenis opiat semasa klien menjalani rawatan (Amato et al, 2004). Beberapa kajian melalui pemerhatian menyatakan terdapat hubungan doseresponse di antara dos methadone dan penggunaan opiat, yang mana penggunaan dadah opiat didapati semakin menurun dengan peningkatan dos methadone yang diambil oleh klien (National Consensus Development Panel on Effective Medical Treatment of Opiate Addiction, 1998)
Oleh yang demikian, penggunaan dadah opiat dapat dikurangkan secara mendadak jika klien mengambil dos ubat methadone yang bersesuaian. Dos optima di antara 80 hingga 120 mg/dos dan lebih telah terbukti berupaya mengekalkan klien dalam program RTG (NIDA, 1995). Tujuan utama Program Terapi Gantian methadone dilakukan di Malaysia adalah untuk meningkatkan tahap kesihatan dan kualiti hidup penagih dadah dan
secara khususnya adalah untuk mengurangkan kadar penagihan semula di kalangan penagih dadah terutama sekali yang tegar, meningkatkan tahap kecergasan mental dan fizikal penagih dadah, mengurangkan kejadian jangkitan penyakit di kalangan penagih dadah yang berkongsi jarum suntikan,
meningkatkan fungsi psikososial di
kalangan penagih dadah termasuk
keupayaan mereka untuk mendapat dan mengekalkan mutu kerja serta meningkatkan keyakinan diri untuk kembali ke dalam masyarakat.
LATARBELAKANG
Pelaksanan Program Rawatan Terapi Gantian menggunakan methadone untuk rawatan penagihan dadah di negara ini adalah berikutan keputusan Mesyuarat Majlis Tindakan Membanteras Dadah Kebangsaan yang telah diadakan pada 13 Januari 2005. Mesyuarat ini dipengerusikan oleh YAB Timbalan Perdana Menteri dan bersetuju supaya satu projek pilot dijalankan untuk menggunakan methadone dalam rawatan dan penagihan dadah dalam kalangan penagihpenagih dadah opiat.
Pelaksanaan Program Rawatan Terapi Gantian menggunakan methadone bermula pada bulan Oktober 2005. Untuk Fasa Pertama ianya dilaksanakan di 8 buah hospital dan 2 buah Klinik Kesihatan serta 8 buah Klinik Swasta dengan melibatkan seramai 1,240 orang penagih dadah di 4 zon (utara, tengah, selatan dan timur) di seluruh negara (Cawangan Harm Reduction, Kementerian Kesihatan Malaysia, 2008). AADK terlibat secara langsung dalam pelaksanaan program RTG nasional ini terutamanya dalam menyedia dan melaksanakan
program intervensi psikososial seperti perkhidmatan kaunseling kepada klienklien. Fasa Pertama projek perintis methadone telah terbukti berjaya dan mengikut pembentangan awal penilaian pelaksanaan projek Fasa Satu oleh Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM) dalam Mesyuarat Jawatankuasa Bertindak Rawatan dan Pemulihan Dadah (JRP) Bil.1/2006 pada 14 September 2006 menyatakan bahawa retention rate untuk kesemua pusat rawatan yang terlibat dalah 84% malah terdapat pusat rawatan yang mencatat retention rate 100% berbanding dengan sasaran retention rate selepas 6 bulan pada tahap 65 70% yang ditetapkan oleh Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO). Ini bermakna 84% klien yang menyertai program ini masih kekal mengikuti program. Keterampilan dan
keyakinan diri penagih yang meningkatkan juga mendorong 73% daripada mereka memperolehi pekerjaan. Terdapat juga pusat-pusat rawatan, contohnya di Negeri Melaka di mana hampir kesemua klien yang mengikuti program RTG ini telah mendapat pekerjaan. Antara faktor kejayaan Fasa Pertama adalah komitmen dan iltizam yang tinggi yang diberikan oleh kakitangan yang terlibat di samping kerjasama pelbagai sektor yang cukup baik di antara agensi-agensi yang terlibat sama ada di Kementerian Kesihatan sendiri atau agensi-agensi kerajaan dan bukan kerajaan seperti AADK, PDRM, pihak universiti dan NGO. Berdasarkan hasil dan kesan yang memberangsangkan ini pihak KKM telah memperkembangkan dan meluaskan lagi pelaksanaan program ini ke Fasa Kedua yang melibatkan 5,000 klien di 13 buah hospital kerajaan, 10 buah Klinik Kesihatan dan 24 buah Klinik Swasta mulai 13 November 2006 secara berperingkat (Laporan Prestasi Cawangan Harm Reduction, Kementerian Kesihatan Malaysia, 2006). Setahun kemudian Mesyuarat Jawatankuasa Bertindak Rawatan & Pemulihan Bil 1/2007 pada 5 Oktober 2007 yang dipengerusikan oleh YB Menteri
Kesihatan juga bersetuju untuk memulakan Projek Perintis Rawatan Terapi Gantian menggunakan methadone di tiga buah Pusat Khidmat AADK.
OBJEKTIF RAWATAN TERAPI GANTIAN DI PUSAT KHIDMAT AADK
Objektif RTG ialah untuk menyediakan rawatan alternatif dan pemulihan jangka panjang kepada penagih-penagih dadah jenis heroin atau morfin dengan menggantikannya dengan methadone. Secara khususnya , RTG juga bertujuan untuk;
i. Membantu klien mencapai dan mengekalkan kepulihan serta mencegah daripada terlibat semula dengan dadah.
ii. Mengurangkan
pergantungan
psikososial
melalui
program
pemulihan psikososial di kalangan klien dan Pembimbing Rakan Sebaya.
iii. Melatih bekas penagih dadah yang terlibat dalam program ini untuk mengisi masa lapang dengan program dan aktiviti sosial dan riadah yang sihat iv. Meningkatkan tahap kesihatan dan kualiti hidup melalui amalan gaya hidup sihat
Projek Perintis Program Rawatan Terapi Gantian menggunakan methadone dilaksanakan di tiga buah Pusat Khidmat AADK bermula 26 November 2007. Pemilihan ketiga-tiga pusat khidmat ini berdasarkan kepada jumlah kes pengawasan yang ramai terlibat dengan dadah jenis opiat. Pusat Khidmat tersebut adalah PKAADK Wilayah Persekutuan, Kuala Lumpur; PKAADK Johor Bahru, Johor dan PKAADK Kg. Selamat (Daerah Seberang Prai Utara), Pulau Pinang. Program ini dijalankan oleh Agensi Antidadah Kebangsaan (AADK) dengan kerjasama Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM), Pusat Perubatan Universiti Malaya (PPUM) serta Pakar Psikiatri dari Klinik Swasta. KKM bertindak sebagai
penasihat teknikal, memberi bantuan dari segi penilaian dan ujian kesihatan serta menerima kes-kes rujukan yang memerlukan rawatan perubatan.
Dos methadone yang telah ditetapkan oleh Pegawai Perubatan diberikan (dispense) secara harian kepada klien oleh Pegawai Farmasi dari Klinik Pesakit Luar, Jalan Mahmudiah Johor Bahru, Hospital Kuala Lumpur, dan Klinik Kesihatan Butterworth.
Keseluruhan program ini telah dijalankan mengikut garispanduan
yang
ditetapkan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia dan Agensi Antidadah Kebangsaan. Ia adalah seperti berikut:
i.
Garispanduan Program Terapi Gantian Methadone Nasional (National Methadone Maintenance Therapy Guidelines) yang telah disediakan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia. Ia mengandungi garispanduan mengenai farmakologi methadone, pengurusan kemasukan klien ke dalam program rawatan dan pengurusan methadone.
ii.
Pelaksanaan program ini juga berdasarkan Protokol Program Terapi Gantian Menggunakan methadone yang telah disediakan oleh Kementerian Kesihatan (National Policy and Standard Operating Procedure For Methadone Maintenance Therapy) (Ministry of Health, 2007).
iii.
Pelaksanaan Methadone4
program
kaunseling
hendaklah
mengikuti
Garispanduan Kaunseling Untuk Terapi Gantian Menggunakan
iv.
Garispanduan Program Methadone di Pusat Khidmat AADK
Garispanduan Bimbingan dan Kaunseling Terapi Gantian Methadone, AADK.
Pemilihan klien program ini dibuat berdasarkan kriteria-kriteria seperti berikut:
i. ii. iii.
Penagih Heroin / Morfin; Penagih yang tegar; Berumur tidak kurang dari 18 tahun dan tidak melebihi tahun; Tidak mempunyai penyakit kronik; Penagih dadah yang menggunakan jarum suntikan (Injection Drug Users / IDUs); dan Penagih bermotivasi tinggi untuk dipulihkan 50
iv. v.
vi.
Peranan Pegawai-Pegawai Pusat Khidmat AADK khusus kepada pemulihan psikologi dan psikososial, antaranya;
i.
Menjalankan program saringan awal untuk kemasukan klien ke dalam program;
ii.
Menjalankan Program Kaunseling mengikut modul kaunseling RTG menggunakan Methadone meliputi kaunseling individu, kaunseling keluarga dan kaunseling kelompok;
iii.
Menjalankan
Program
bimbingan,
pendidikan
psikososial,
penyebaran dan outreach berkaitan Program Harm Reduction dalam kalangan ahli keluarga klien, pemimpin masyarakat, badanbadan kerajaan dan bukan kerajaan serta pertubuhan setempat;
iv.
Menjalankan program pemantauan dan penilaian kemajuan klien empat bulan sekali sehingga tamat tempoh program pengawasan di dalam komuniti;
v.
Menjalankan program susulan terhadap klien yang tamat tempoh pengawasan di dalam komuniti;
vi.
Menjalani ujian pengesanan HIV secara sukarela dan menjalankan kaunseling sebelum dan selepas ujian;
vii.
Menyediakan khidmat rawatan dan pemulihan kepada kes-kes yang dirujuk oleh pemimpin masyarakat, pembimbing rakan sebaya, badan kerajaan dan bukan kerajaan serta pihak majikan;
viii.
Menyediakan program dan aktiviti yang sesuai untuk membantu klien mendapatkan peluang pekerjaan;
ix.
Menyediakan khidmat rujukan kepada klien seperti pakar sakit jiwa, pegawai perubatan, pegawai agama dan lain-lain kepakaran yang diperlukan oleh klien;
x.
Memberi sokongan dan kerjasama kepada agensi dan NGOs yang terlibat;
xi.
Melantik
Pembimbing
Rakan
Sebaya
untuk
membantu
melaksanakan program pendampingan (outreach);
xii.
Mewujudkan dan mengekalkan hubungan serta jaringan di peringkat daerah, dalam kalangan jabatan kerajaan, pihak berkuasa tempatan, pihak majikan dan syarikat swata;
xiii.
Menyediakan latihan dalaman secara berterusan dalam bidang Harm Reduction kepada klien;
xiv.
Memberi
kerjasama dan
untuk
menjayakan mengenai
program Program
kajian, Harm
penyelidikan
pembangunan
Reduction di Pusat-Pusat Khidmat; dan
xv.
Mengatasi halangan dan cabaran yang timbul untuk memastikan matlamat Program Harm Reduction tercapai ;
Sehingga 30 Mac 2009, seramai 184 orang telah menyertai program ini iaitu 66 orang di PKAADK SPU, 63 orang di PKAADK WPKL dan 55 orang di PKAADK Johor Bahru. Penyertaan ini adalah melebihi daripada jumlah sebenar yang
disasarkan iaitu 50 peserta di setiap PKAADK. Pengambilan klien secara berperingkat adalah untuk memastikan setiap klien dapat dipantau secara klinikal oleh pakar perubatan yang dilantik iaitu dari segi pengurusan klien dan komplikasi kesihatan yang mungkin dialami selepas mengambil methadone.
Program sokongan psikososial merupakan komponen wajib yang perlu diikuti oleh klien program ini kerana ia bertujuan memulihkan pergantungan psikologi mereka terhadap dadah. Program sokongan psikososial yang dijalankan adalah seperti ; i. Bimbingan dan kaunseling meliputi kaunseling individu, kelompok dan keluarga ii. iii. iv. Sesi psiko-pendidikan dadah Penempatan Kerja Kelompok sokong bantu
Klien yang terlibat dalam Program RTG menggunakan methadone menerima kaunseling mengikut garispanduan dan jadual yang telah disediakan. Setakat laporan ini seramai 184 orang klien telah menerima 764 sesi kaunseling individu, 167 sesi kaunseling kelompok dan 48 sesi kaunseling keluarga.
Jadual 1: KLIEN YANG MENERIMA KAUNSELING DARI DISEMBER 2007 HINGGA MAC 2009. JUMLAH KLIEN 66 63 55 184 KAUNSELING INDIVIDU SESI 361 298 105 409 KAUNSELING KELOMPOK SESI 53 17 92 167 KAUNSELING KELUARGA SESI 32 8 0* 40
PKAADK PKAADK SPU PKAADK WPKL PKAADK JB JUMLAH
*Kaunseling ini digabungkan dengan Family Association
Programprogram lain yang telah dijalankan adalah psiko-pendidikan sebanyak 15 sesi, seminar program penempatan kerja sebanyak 7 sesi dan 68 sesi kumpulan sokong bantu dari bulan Januari hingga September 2008. Selain daripada itu, sesi kumpulan sokong bantu keluarga, psiko pendidkan keluarga , family association juga telah dijalankan. Jadual 2: KLIEN YANG MENJALANI PROGRAM PEMULIHAN DARI DISEMBER 2007 HINGGA MAC 2009 JUMLA PSIKO H KLIEN PENDIDIKAN SESI 66 63 55 184 10 6 3 19 PROGRAM T / KERJA SESI 8 1 1 10 KSB SESI 25 30 36 91
PKAADK PKAADK SPU PKAADK WPKL PKAADK JB JUMLAH
Jadual 3: KLIEN YANG MENJALANI PROGRAM PEMULIHAN LAIN DARI DISEMBER 2007 HINGGA MAC 2009
PKAADK
JUMLAH KLIEN
KSB KELUARGA SESI 10 20 1 31
PSIKO-PEN KELUARGA SESI 4 0* 0* 4
FAMILY ASSOCIATION SESI 2 2 3 7
LAINLAIN SESI 19 12 17 48
PKAADK SPU PKAADK WPKL PKAADK JB JUMLAH
66 63 55 184
*Program digabungkan dalam Family Association
PENILAIAN PROGRAM RAWATAN TERAPI GANTIAN MENGGUNAKAN METHADONE DI PUSAT KHIDMAT AADK Penilaian program dibuat ke atas 184 klien RTG Methadone yang sedang menjalani program tersebut dengan menggunakan soal selidik dan alat ujian kajian berikut:
i. ii. iii. iv. v. vi.
Opiate Treatment Index - Diisikan oleh Pegawai Perubatan Treatment Outcome Profile- Diisikan oleh Kaunselor WHO Quality of Life Diisikan oleh Klien Skala Motivasi- Diisikan oleh Klien Ujian urin dan Ujian darah Laporan Kaunselor
Jadual 4: Bilangan klien sehingga bulan Mac 2009 digunakan dalam penilaian program RTG menggunakan Methadone di Pusat Khidmat PUSAT KHIDMAT TARIKH PERMULAAN/ NO KLIEN JOHOR BAHRU 18th Dec 2007 - 5 SEHINGGA MAC 2009 / NO KLIEN 55
KUALA LUMPUR 26th Feb 2008 5
63
PULAU PINANG 28th Feb 2008 15
66
STATUS KLIEN DALAM PROGRAM RTG
Jadual 4 dan 5 menunjukkan bahawa terdapat 184 orang klien yang masih mengikuti program ini, manakala 14 orang klien tidak dapat menyambung program dan 15 orang klien yang didapati tidak komplian (klien yang tidak ingin meneruskan program).
Jadual 5: Klien yang meninggalkan Program Methadone AADK
NOMBOR KLIEN 184 klien 4 klien 1 klien 6 klien 15 klien 1 klien 2 klien
STATUS Masih mengikuti program 1 Telah mengikuti program di KK Kepala Batas dan 3 ke KK Larkin Telah berpindah ke Dubai Ditahan oleh polis kerana terlibat dalam jenayah lama Tidak komplian (tidak mahu meneruskan program) Jangkitan TB and HIV Meninggal dunia
RETENTION RATE
Projek Perintis RTG menggunakan methadone di Pusat Khidmat telah berjaya mencapai retention rate sebanyak 93.9% pada 6 bulan pertama dan 92.9% selepas 12 bulan. Rajah 1 menunjukkan perbandingan retention rate di antara Projek Perintis di AADK, Program RTG Kebangsaan dan sasaran Pertubuhan Kesihatan Dunia (WHO). Projek Perintis Methadone di AADK berjaya mencapai kejayaan yang paling tinggi dalam masa 12 bulan yang pertama. Antara sebabnya ialah semua yang menghadiri RTG di AADK terdiri daripada mereka yang menawarkan diri secara sukarela untuk menyertai program dan bermotivasi tinggi untuk pulih serta menghadiri program pemulihan penagihan dadah, dan pelbagai program sokongan psikososial disediakan di PKAADK yang terlibat.
Rajah 1: Kadar Retention Rate
Ciri-ciri demografi, penglibatan dengan dadah dan rawatan
Sejumlah 91.6% klien yang terlibat dalam program ini adalah lelaki dan 8.4% adalah perempuan. Sebilangan besar daripada klien yang menyertai program ini adalah dari golongan kaum Melayu, diikuti oleh kaum Cina, India dan lain-lain.
Rajah 2: Peratus klien yang mengikuti program mengikut kaum
100.00 80.00 60.00 40.00
86.01 melayu cina india 11.89 lain-lain 1.40 melayu cina india 0.70 lain-lain
20.00 0.00
Kelulusan Akademik : Sebanyak 36.26% orang klien mempunyai kelulusan SPM, diikuti oleh 28.57% yang belajar ke tahap sekolah rendah sahaja. 18.68% mempunyai kelulusan SRP dan 9.89% telah menuntut ke tahap sekolah menengah. Manakala sebanyak 3.30% mempunyai kelulusan STPM, 1.10% mempunyai ijazah dan 1.10% klien yang tidak berpelajaran (Rajah 3).
Tempoh Penagihan Dadah: 3.33% telah menagih dadah selama 2-5 tahun, 16.67% selama 16-20 tahun, 25.0% selama >26 tahun, 17.5% selama 11-15 tahun, 15.83% selama 6-10 tahun dan 22.22% selama 21-25 tahun (Rajah 4).
Dari segi taraf perkahwinan, sebanyak 63% klien didapati belum berkahwin, 30% klien telah berkahwin, 6% klien telah bercerai dan 1 % di mana
pasangannya telah meninggal dunia.
Status pekerjaan: Sebanyak 37.39% klien tidak mempunyai pekerjaan, 37.39 % bekerja sepenuh waktu, 22.76 % klien bekerja separuh waktu dan 2.44 %
membuat kerja rencam apabila memulakan Program Methadone.
Rajah 3: Kelulusan Akedemik Klien Methadone
40 35 30 25 20 15 10 5 0
0 seko lah r en d ah PMR / SRP
36.26
0
28.57
t id ak seko lah seko lah r en d ah
18.68
seko lah m en en g ah PMR / SRP SPM / MCE
9.89 1.10 1.10 3.30 1.10

STPM / Dip lo m a
STPM / Dip lo m a Ijazah p er t am a
Rajah 4 : Tempoh Penagihan Dadah Klien Methadone
Rajah 5: Status Pekerjaan Klien Methadone Pada Permulaan Program
Jenis Pekerjaan: 21.62% klien bekerja dalam bidang perkhidmatan, 15.32% mempunyai perniagaan sendiri, 4.50% bekerja dalam bidang pertanian, 3.60% bekerja sebagai kerani. Hanya 0.90% adalah dalam bidang profesional manakala sebahagian besar (31.53%) klien membuat kerja rencam Rajah 6: Jenis Pekerjaan Klien methadone pada Permulaan Program
Tempoh Menjalani Program RTG Di Pusat Khidmat: Sejumlah 21.09% klien telah menjalani program selama lebih daripada 3 bulan, 18,75% klien telah menjalani program lebih daripada 5 bulan dan 18.75% kurang dari 1 bulan.
Rajah 7: Tempoh Menjalani Program RTG Di Pusat Khidmat AADK
Penagih Yang Pernah Menerima Rawatan Pemulihan Dadah: Sebanyak 32.93% klien telah menerima rawatan pemulihan dadah sebanyak 2 kali, 24.39% sebanyak sekali, 10.98% sebanyak 4 kali, 12.2% sebanyak 3 kali, 3.66% sebanyak lebih 6 kali. Kesemua klien adalah penagih tegar. Rajah 8: Klien Methadone Yang Pernah Menerima Rawatan Pemulihan Dadah
Rajah 9 : Klien Methadone Yang Mempunyai Penyakit Kronik
Klien Methadone Yang Mempunyai Penyakit Kronik: 89% daripada klien Methadone menghidapi penyakit Hepatitis C, 4 % klien dijangkiti HIV/AIDS dan seramai 3% mempunyai penyakit Hepatitis B. Klien Yang Menerima Hukuman Penjara: Sebanyak 29.10% klien pernah menerima hukuman di penjara sekali, diikuti dengan 24.42% sebanyak 2 kali. 4.65% pernah memasuki penjara lebih daripada 6 kali. Rajah 10: Klien Methadone Yang Pernah Menerima Hukuman Penjara
Peratus Sejarah Penagihan Dadah Dalam Keluarga: Sebanyak 64.93% klien tidak mempunyai sejarah penagihan dadah dalam keluarga, 14.18% klien mempunyai adik-beradik yang menagih dadah, 5.22% klien ada sejarah penagihan dadah disebelah keluarga ayah dan 11.94% klien ada sejarah penagihan dadah disebelah keluarga emak ANALISIS UJIAN PILOT PROJEK RTG
Bilangan ujian urin yang positif untuk opiat juga telah turun dalam 12 bulan yang pertama seperti yang ditunjukkan dalam rajah 11. Rajah 11: Bilangan Ujian Urin Positif Dalam Kalangan Klien Methadone
Skor WHO Quality Of Life dalam Projek Perintis menunjukkan kejayaan dari segi fizikal, psikososial, sosial dan persekitaran .
Rajah 12: Skor Fizikal dan Psikososial Klien Methadone
Rajah 13: Skor Sosial dan Environment Klien Methadone
Dari segi batasan kefungsian sosial5 (limitation of social functioning) didapati skor purata untuk 12 bulan yang pertama turun dari 12.22 kepada 7.14. Aspek Penilaian Limitation of Social Functioning merangkumi penempatan kerja, stabiliti dalam keluarga, konflik dalaman, bantuan sosial dan penglibatan dalam kumpulan penagih dadah.
5
Skor batasan kefungsian sosial yang rendah menunjukkan daya kefungsian yang baik manakala skor yang tinggi bermakna daya kefungsian yang rendah kerana menghadapi banyak batasan hidup
Dari segi kadar jenayah didapati program ini berjaya menurunkan kes jenayah seperti pengedaran dadah, jenayah ringan, penipuan, jenayah melibatkan keganasan di kalangan klien dari 0.25 kepada 0.00. Skor dari segi tahap kesihatan seperti kesihatan umum, kardio-respiratori, neurologi dan sebagainya tealh meningkat dari 0.88 kepada 5.04
Jadual 6: Skor Batasan Kefungsian Sosial, Kadar Jenayah dan Tahap Kesihatan Klien Methadone 0 bulan BATASAN KEFUNGSIAN SOSIAL (limitation of social functioning) KADAR JENAYAH KESIHATAN 12.22 0.25 0.88 6 bulan 12.27 0.04 1.57 12 bulan 7.14 0.00 5.04
Mengikut soalselidik Opiate Treatment Index, skor purata Batasan Kefungsian Sosial yang tinggi menunjukkan daya kefungsian yang lemah dan sebaliknya skor yang rendah menunjukkan daya kefungsian yang kuat. Program Rawatan Terapi Gantian menggunakan Methadone telah menolong mempertingkatkan daya kefungsian klien dalam 12 bulan yang pertama. Rajah 14: Skor Batasan Kefungsian Sosial
Rajah 15: Skor Jenayah
Rajah 16: Skor Tahap Kesihatan
STATUS PEKERJAAN
Projek Perintis ini berjaya menurunkan bilangan klien yang menganggur dengan memberi peluang pekerjaan kepada klien dalam 12 bulan yang pertama. Walau bagaimanapun, terdapat ramai klien yang terpaksa berhenti kerja untuk menyertai program ini di atas alasan seperti: jarak yang jauh di antara Pusat Khidmat dan tempat kerja dos harian yang mesti diambil di Pusat Khidmat sesi pengambilan ubat dijalankan pada masa yang singkat
Rajah 17: Bilangan Klien Yang Telah Mendapat Pekerjaan Semasa Menjalani Program Methadone
Respon Klien Mengenai RTG
Program RTG telah banyak memberikan kebaikan dan membawa perubahan positif kepada klien Methadone. Antara respon yang diperolehi adalah seperti berikut: Saya sekarang ini langsung tak ingat untuk menagih semula dan badan saya pun dah rasa semakin sihat Pn. Zainon, 40 tahun. Beliau kini merupakan residen di Pusat Khidmat AADK Wilayah Persekutuan dan telah mengikuti Program Methadone sejak Mac 2008. Dahulunya beliau sangat bergantung kepada pengambilan Methadone dengan kadar dos yang agak tinggi tetapi kini beliau mampu bekerja dengan baik dan kebergantungan terhadap Methadone juga semakin berkurangan. Tahap kesihatan juga beliau juga semakin baik.
Saya mula ikut program ini sejak bulan Ogos 2008. Setakat ini saya rasa sangat baik dan badan pun semakin sihat, rasa nak ketagih pun langsung tiada dan sekarang ini saya hanya fikir nak kerja baik-baik En.Haslam, 42 tahun. Saya mula program ini dah setahun lebih. Saya sekarang bekerja sebagai pengawal keselamatan dan saya rasa diri saya semakin baik dan yakin bila orang ramai mula pandang baik dan percaya pada saya. Kesihatan pun semakin baik, rasa ketagihan tidak ada lagi En. Najmi, 38 tahun. Saya telah mengikuti program RTG ini sejak 2 tahun yang lalu di Pusat Khidmat AADK Seberang Prai Utara. Pada permulaannya saya berasa sangat sukar untuk melupakan ketagihan dan sehinggalah saya terdorong untuk mengikuti Program RTG atas dorongan dari Pegawai AADK sendiri. Dahulunya saya tidak diterima oleh keluarga sendiri, namun berkat usaha dan dorongan yang diberikan oleh kakitangan AADK, saya telah berjaya dan kini mempunyai perniagaan
sendiri. Keluarga saya juga telah dapat menerima saya kembali. Saya sering membantu AADK dalam kes-kes jejak sebagai seorang PRS. Sehingga kini saya sangat berpuas hati dengan perkhidmatan yang diberi oleh pihak AADK En. Abdul Hamid Bin Haji Ramli, 48 tahun.
Respon Pegawai AADK Yang Terlibat Dengan RTG Kami sebagai kaunselor di sini sangat teruja untuk teruskan program ini kerana kami sentiasa nampak kejayaan dan perubahan klien kami. Setiap apa yang kami lakukan dan kejayaan dan perkembangan yang baik setiap klien adalah kepuasan bagi setiap di sini. Di sini kami sentiasa memantau dan mengambil berat terhadap klien kami. Bila kami melihat perubahan yang positif setiap klien kami, ia adalah merupakan satu anugerah buat kami di sini. Rata-rata klien kami hampir kesemuanya telah berjaya melupakan ketagihan dan mendapat pekerjaan yang baik. Harapan kami supaya dapat meneruskan program ini dan apa yang kami boleh katakan bahawa hampir 90% program ini adalah berjaya
jika terus mendapat sokongan dan kerjasama pada semua pihak Pn. Hajah Wirdanim Bt. Abdul Latif, Kaunselor PKAADK Kerjasama semua pihak amat diperlukan bagi memastikan kejayaan program ini. Perubahan dari segi aspek sosial dapat dilihat dengan jelas kepada klien yang menyertai program ini. Walaubagaimanapun, penekanan kepada aspek program psikososial perlu diberikan perhatian kerana kejayaan dan kepulihan klien bukan bergantung sepenuhnya kepada jumlah dos Methadone yang diambil tetapi sejauhmana program psikososial dapat memberikan keyakinan kepada kilen untuk terus mengekalkan kepulihan dan seterusnya dapat meninggalkan penagmbilan Metadhone pada suatu masa nanti Encik Ibrahim bin Muhamad Said, Ketua Pegawai AADK Daerah Seberang Perai Utara. Saya memang terlibat secara langsung dengan Program RTG Methadone di PKAADK Johor Bahru, Johor selaku Ketua, AADK Daerah Johor Bahru, Johor. Pada pemerhatian saya program ini amat baik kerana program ini memang di susun dengan begitu baik dengan kerjasama Agensi Anti-Dadah Kebangsaan ( AADK ) dan Kementerian Kesihatan Malaysia ( KKM ). Klien program ini di pilih mengikut kriteria yang agak ketat mengikut Standard Operating Procedures
program ini. Salah satu kriteria yang penting adalah klien mesti di kalangan penagih tegah yang menggunakan heroin. Kemudian klien ini di tapis oleh Pakar Perubatan Psikiatri (yang telah menjalani latihan dalam Program Methadone ) yang di lantik oleh AADK untuk membuat pemeriksaan dan membuat penilaian klien-klien program ini. Pakar ini akan menjalankan ujian-ujian makmal yang tertentu seperti Liver Function Test dan sebagai nya terhadap klien yang terpilih supaya klien betul-betul layak menjalani program ini. Kemudian selepas klien lulus dalam semua kriteria, mereka akan di beri preskripsi dos ubat Methadone mengikut sukatan yang Pakar syorkan. Ubat Methadone pula di beri oleh
Pegawai Farmasi dari KKM ( yang telah menjalani latihan dalam Program Methadone ). Klien program ini akan diperiksa oleh Pakar dan di ulangkaji setiap
hari supaya tindak balas buruk dapat di kesan serta merta dan tindakan selanjutnya boleh diambil untuk mengatasinya. Klien-klien program Methadone juga menjalani program psikologi seperti kaunseling individu, kelompok dan keluarga oleh pegawai-pegawai pemulihan di PKAADK. Selain itu aktiviti kelompok sokong bantu ( KSB ) dan sesi sesi
didaktik juga di didedahkan kepada klien-klien methadone. Pengurus Kes di PKAADK juga akan mendapatkan kerja yang bersesuaian, menjalankan aktiviti sukan & riadah, aktiviti keagamaan, membantu mendapatkan penempatan sementara di PKAADK untuk klien yang tiada rumah dan juga membantu mendapatkan kad pengenalan, lesen kenderaan supaya klien dapat meningkatkan kehidupan mereka ke tahap yang lebih baik. Daripada pengalaman saya, program RTG Methadone dengan bantuan pegawai pemulihan AADK telah memulihkan ramai penagih-penagih tegar
heroin. Ramai klien Methadone telah menjadi produktif dan dapat bekerja seperti biasa malah telah menyumbangan kepada negara secara tidak langsung. Dua orang penagih tegar yang saya kenali telah menjadi Pembimbing Rakan Sebaya ( PRS ) di PKAADK Johor Bahru, Johor. Kini mereka berdua telah berjaya
menjadi pekerja tetap di Intan Life Zone ( ILZ ) dengan gaji yang agak lumayan iaitu sebuah badan bukan kerajaan ( NGO ) di Johor Bahru yang melaksanakan program Pertukaran Jarum ( Needle & Syringe Exchange Program ) dan
merawat pulih klien-klien HIV/AIDS. En. V M Asok Kumar, Ketua Pegawai AADK Daerah Johor Bahru (2007)
KESIMPULAN Penilaian Program Perintis Rawatan Terapi Gantian Menggunakan Methadone yang telah dimulakan pada 26 November 2007 di 3 Pusat Khidmat AADK menunjukkan kejayaan yang memberangsangkan. Ini ditunjukkan melalui penurunan kes penagihan semula semasa klien mengikuti program ini.
Program ini berjaya membantu klien untuk menceburi bidang pekerjaan, mengurangkan pengangguran dan mengurangkan kes jenayah di antara penagih-penagih dadah. Di samping itu, program ini nyata sekali berjaya mempertingkatkan kualiti hidup klien terutama dari segi fizikal, sosial dan persekitarannya. Adalah diharapkan bahawa Program Terapi Gantian
Menggunakan Methadone dapat memberikan satu harapan baru kepada penagih dadah tegar agar mereka dapat kembali berfungsi secara normal dan
mempraktiskan gaya hidup sihat, menjadi lebih produktif dan berbakti dalam masyarakat.
Rujukan Agensi Antidadah Kebangsaan, 2006, Garispanduan Bimbingan dan Kaunseling Terapi Gantian Methadone. Amato L, Minozzi S, Davoli M, Vecchi S, Ferri M, Mayet S. (2004). Psychosocial combined with agonist maintenance treatment versus agonist maintenance treatments alone for treatment of opioid dependence. Cochrane Database Syst. Rev. 2004 18;(4): CD004147 Dole V.P. & Nyswander M.E. (1980). Methadone Maintenance: a theoretical perspective. NIDA Res Monogr. Mar; 30: 256-261 Hall, W. Ward, J. & Mattick, R.P. (1998). The effectiveness of Methadone Maintenance Treatment 1; Heroin use and Crime. In J Ward, R.P. Mattick, and W. Hall (Eds), Methadone Maintenance Treatment and Other Opioid Replacement Therapies (pp. 17-57). Amsterdam: Overseas Publishers Association, Harwood Academic Publishers. Hubbard, R.L. Rachal, J.V. Craddock S.G. & Cavanaugh E.R. (1984) Drug Abuse Treatment Evaluation: Strategies, Progress & Prospects. Washington DC: National Institute on Drug Abuse Joseph, H. Stancliff, S. & Langrod, J. (2000). Methadone maintenance treatment (MMT): A review of historical and clinical issues. Mt. Sinai J. Med. 67(5-6); 34764 Laporan Prestasi Cawangan Harm Reduction, Kementerian Kesihatan Malaysia( 2006) Mahmood, N. M. & Dzahir Kasa. (2007). Drug substitution therapy: Success and limitations of the methadone and buphrenorphine maintenance program. Jurnal Antidadah Malaysia, 1: 25-72 Ministry of Health. (2007). National Policy and Standard Operating Procedure for Methadone Maintenance Therapy. National Consensus Development Panel on effective Medical Treatment of Opiate Addiction, 1998. Volkow, N, D. (2008). Appropriate Use of Methadone in Addiction, Washington DC: NIDA.
Membina Dan Mengekalkan Pakatan Terapeutik Di Antara Ibu Bapa Dan Keluarga Dengan Penagih Separa-Pulih Dalam Terapi Keluarga Bagi Mengekang Relaps
MEMBINA DAN MENGEKALKAN PAKATAN TERAPEUTIK DI ANTARA IBU BAPA DAN KELUARGA DENGAN PENAGIH SEPARA-PULIH DALAM TERAPI KELUARGA BAGI MENGEKANG RELAPS Zall Kepli Md Rejab1
ABSTRAK Fokus kajian ini ialah nilai pakatan di dalam keluarga dari kelompok budaya
kolektivisme Melayu. Semangat kerjasama dalam pelbagai aspek masyarakat Melayu, dalam kajian ini,
kehidupan
dilihat sebagai selari dengan konsep pakatan
terapeutik ( Rogers, 1957) dan pakatan kerja (Bodin,1979 ). Tujuan kajian ialah untuk melihat sama ada terdapat kesediaan membina dan mengekal pakatan terapeutik
dalam kalangan penagih separa pulih (PSP) dengan keluarga mereka, dan menjalani terapi kelompok secara bersama, di dalam dan luar institusi pemulihan dadah. Satu modul terapi yang berstruktur dan mesra kepada budaya kolektivisme Melayu, Terapi Kelompok Keluarga Kolektif (CFGT), dibina untuk dijadikan pendekatan rawatan
bertujuan mengekang relaps. Empat kelompok kajian dibentuk untuk menjalani rawatan. Ahli kelompok terdiri daripada seorang PSP dan 4 hingga 10 orang ahli dari satu atau lebih keluarga (extended). Jumlah ahli keluarga bergantung kepada berapa ramai yang secara sukarela bersetuju menyertai kelompok rawatan. CFGT merupakan jenis kelompok terbuka yang diketuai oleh seorang ahli terapi dan seorang pembantunya. Setiap kelompok menjalani 8 sesi terapi, termasuk 1 pra-sesi, dalam tempoh 3 hingga 4 bulan. Bagi tujuan pengumpulan data, Inventory Kesediaan Membina dan Mengekal Pakatan Terapeutik (IKMP.1 & IKMP.2) dibina. Kedua-dua alat ini mempunyai 12 item ( item 1-12) yang sama dan satu item berbeza (item 13). Selain dari itu IKMP.2 mempunyai satu item tambahan iaitu item nombor 14. Bagi menguji pra dan pasca rawatan, hanya item 1 hingga 12 item dibandingkan. Dua belas item ini
1
Pensyarah, Sekolah Psikologi & Kerja Sosial, Univeristi Malaysia Sabah
Zall Kepli Md Rejab
mempunyai kebolehpercayaan 0.76 (Bahagian Keluarga) dan 0.95 (Bahagian Klien). Alat Working Alliance Inventory (WAI; Horvath & Greenberg, 1986) versi ringkas oleh Tracy dan Kokotovic, (1989) yang di terjemahkan ke Bahasa Melayu (Zall Kepli,2009) digunakan untuk melihat hubungan di antara kedua-dua alat dalam mengukur pakatan terapeutik. WAI Bahagian Keluarga mempunyai kebolehpercayaan 0.88 dan Bahagian Klien 0.98. Hasil membandingkan keputusan pra dan pasca rawatan, secara peratusan dan min, menunjukkan terdapat perubahan hampir bagi semua item ke arah yang lebih positif. Ujian Kai ganda dua menunjukkan kesediaan membina pakatan terapeutik dalam kalangan subjek kajian pada permulaan sesi CFGT adalah signifikan, x = 10.179, k< 0.5. Kesediaan mengekalkan pakatan dan meneruskan aktiviti kelompok di dalam komuniti, setelah menamatkan 8 sesi CFGT, menunjukkan wujud perubahan tetapi perubahan yang wujud adalah tidak signifikan, x = 2.254, k > 0.05. Keputusan pra dan pasca rawatan menggunakan Ujian-t, ke atas kelompok yang mempunyai ciri kelompok tertutup menunjukkan, terdapat perbezaan yang signifikan, t(3) = 3.612, k >0.5. Hipotesis alternatif, terdapat persepsi keberkesanan CFGT adalah diterima.
ABSTRACT This research focuses on the value of alliance in Malay Collectivism Culture. The esprit de corps in various aspects of the Malay society, in this study, is seen as strongly coincides with the therapeutic alliance concept of relatioinship introduced by Rogers (1957) and working alliance by Bodin (1979). The aims of this study is to investigates whether there are readiness among the recovering drug addicts and their families to build and to maintain therapeutic alliance, going through group therapies, in and outside the rehabilitation center or in the community. A specially constructed module of a therapy known as Collective Family Group Therapy is use as treatment approach to work with the subjects on relapse prevention. Four groups are formed and to put through the process of group therapy. Each group comprises of a recovering addict, 4 10 members of one or more families (extended), a leader (therapist) and a co leader. A concept of open group is adopted. Number of the group in each session depends on number of family members voluntarily turn up to joining the group. This is a mix method
Zall Kepli Md Rejab
approach study with has 8 sessions of therapy and 1 pre-session within the period of 4 months. For the purpose of data collecting, inventories call Building and Maintaining Therapeutic Alliance Inventory (Inventori Kesediaan Membina dan Mengekal Pakatan Terapeutik) 1 (IKMP.1) and IKMP.2 are constructed. These instruments comprise of a sections for the ex-addicts and another for family. Both sections share the same first 13 items. One extra item purposely-added (Item 14) to IKMP.2 to attract subjects responses on how much they recommend the module to be used for other ex-addicts and their families. The 13 items in both IKMP.1 & 2 have the reliability of 0.76 and 0.95 respectively. At the end of eight sessions of treatment process, a group has successfully maintained the same number of members throughout the of group process. While three other groups were inconsistence in both number and peoples attending the sessions. The results generated by IKMP 1 & 2 from comparing the min and
percentage of the pre and pos test are both descriptive and inferential. Almost all items show positive differences. A test of Chi square also shows a significant correlation for the readiness to build therapeutic alliance among the subjects, x = 10.179, k< 0.5. Readiness to maintain a therapeutic alliance among the subjects however is not significant, given x = 2.254, k> 0.05 due to a very small sample of four subjects. A Ttest for pre and post treatment on a close type research group shows a significant difference where t(3) = 3.612, k.0.5. Eight percent of the subjects either fully agreed or agreed, to recommend CFGT to their other fellow residents of the rehabilitation centers.
Zall Kepli Md Rejab
PENGENALAN Kajian ini dilaksanakan atas dorongan dan kesedaran tentang perlunya nilai pakatan terapeutik yang wujud dalam sistem kekeluargaan budaya kolektivisme tempatan,
digunakan secara yang konstruktif dan sistematik dalam bidang pemulihan dadah khususnya mengekang relaps. Ramai pengkaji bersependapat tentang kekuatan nilai yang mengikat erat hubungan kekeluargaan masyarakat kolektivisme. Rland, (1988) misalnya mengatakan bahawa Ibu bapa dalam budaya kolektivisme Timur didapati
lebih signifikan daripada ibu bapa / keluarga di dalam budaya individualisme Barat. Nilai budaya kolektivisme juga didapati bercirikan sifat ahli-ahlinya yang saling bergantung antara satu dengan yang lain, dan berfokuskan keluarga dan ibu bapa (Sinha & Sinha, 1997; Kim, 1997; Masaki Yuki, 2003). Terdapat kecenderungan yang tinggi dalam kalangan ahli-ahli keluarga dan masyarakat ini untuk membuat keputusan yang memberi keutamaan kepada matlamat kelompok daripada kepentingan individu. Sebagai permulaan, etnik Melayu Malaysia dijadikan subjek kajian kerana atas dua sebab, i) peratusan terbesar penagih dadah dan penagih separa-pulih (PSP) adalah dari kalangan etnik Melayu, dan ii) pengkaji adalah dari etnik Melayu yang memungkinkannya menyiasat dengan lebih mendalam untuk mencari jawapan kepada permasalahan kajian. Modul Terapi Kelompok Keluarga Kolektif ( Collective Family Group Therapy: CFGT) dibina untuk digunakan sebagai pendekatan rawatan bertujuan menyiasat kesediaan subjek i) membina dan memupuk pencambahan pakatan terapeutik (Roger, 1957 ) atau pakatan kerja (Bodin, 1979) semasa di dalam pusat pemulihan, dan ii) mengekalkan dan mengamalkan penggunaannya setelah penagih separa-pulih menamatkan program pemulihan di pusat pemulihan dadah, dan akhirnya iii) melihat keberkesanan modul itu sendiri.
Dalam menghadapi masalah relaps yang sekian lama menghantui semua peringkat masyarakat di negara ini, suatu pendekatan yang sesuai dengan latar belakang budaya Kolektivisme dirasakan perlu. Oleh kerana kajian ini menggunakan subjek etnik Melayu, adalah wajar ruang lingkup budaya itu difokuskan kepada budaya Kolektivisme Melayu. Secara kebetulan juga etnik Melayu merupakan nisbah terbesar penagih separa pulih di Malaysia. Jadual berikut menunjukkan masalah relaps yang dihadapi PSP yang telah
Zall Kepli Md Rejab
menjalani rawatan dan pemulihan.
Wang, masa dan tenaga yang sangat banyak
diperuntukkan untuk membangunkan program rawatan dan pemulihan dadah negara, dilihat seolah-olah satu pembaziran, apabila sebahagian besar PSP didapati menagih semula. Keadaan ini sangat mengecewakan banyak pihak dan menimbulkan keresahan dalam kalangan masyarakat.
Statistik penagihan dadah
yang dikeluarkan oleh
Unit Sistem Maklumat Dadah
Kebangsaan Malaysia menunjukkan, bagi tempoh 7 bulan pertama 2008, Januari-Julai seramai 7,992 orang penagih dadah telah dikesan. Sejumlah 3,584 dari mereka (44.84%) yang dikesan terdiri daripada penagih baru, manakala selebihnya seramai 4,408 orang (55.16%) adalah penagih berulang. Purata penagih baru dikesan bagi tempoh sebulan ialah seramai 512 orang berbanding dengan penagih berulang 630 orang. Jumlah kes baru dikesan tinggi di Johor 58.10% (558 orang), di ikuti oleh Negeri Kedah 46% (465 orang) dan di WP Kuala Lumpur 28.90% (427 orang). Sementara kes berulang yang tinggi dikesan di WP Kuala Lumpur sebanyak 71.10% (1077 orang). Walau pun secara umum terdapat penurunan sebanyak 21.11% berbanding tempoh masa yang sama pada tahun 2007 (10,131 orang), jumlah ini masih dianggap tinggi. PERMASALAHAN KAJIAN
Budaya kolektivisme Timur didasari oleh ikatan kekeluargaan dan hubungan silaturahim di antara ahli-ahlinya yang kukuh dan bersifat saling bergantung di antara satu dengan lain (Sinha & Sinha, 1997; Kim, 1997). Hubungan silaturahim ini ibarat Air di cincang tidak akan putus. Meski pun hubungan di antara ahli-ahlinya dilanda pelbagai cabaran dan musibah seperti penyalahgunaan dadah, ia tetap tidak musnah seperti, Biduk berlalu kiambang bertaut. Hakikat ini dibuktikan dengan satu kajian di Pusat Pemulihan Dadah Papar (PUSPA), Sabah. Kajian mendapati jarak hubungan kekeluargaan yang dipersepsi oleh peserta program pemulihan dadah, dalam kajian ini dikenali sebagai penagih separa-pulih (PSP), adalah sederhana dekat (Zall Kepli, Amran & Ismail, 2008). Sebahagian besar daripada mereka bersetuju bahawa setelah dibebaskan mereka akan pulang ke rumah keluarga. Mereka masih menghormati dan menyanjung
Zall Kepli Md Rejab
kasih sayang ibu bapa dan keluarga. Kajian ke atas banduan dadah di pusat pemulihan dadah Jabatan Penjara dan Rumah Pengasih pula mendapati bahawa perkara yang merunsingkan mereka apabila memikirkan hari-hari selepas mereka dibebaskan ialah penerimaan masyarakat ( Zall Kepli, 1984; 2004). Dengan lain perkataan, mereka memerlukan sokongan keluarga setelah tamat menjalani hukuman atau rawatan, untuk menjalani proses kepulihan (recovery). Ramai pengkaji mendapati bahawa
kecenderungan mempersepsi tahap penerimaan masyarakat atau sokongan sosial yang rendah boleh dikaitkan dengan simptom-simptom depresi (Barnett & Gotlib, 1988; Allgower, Wardle, & Steptoe, 2001).
Dalam konteks kajian ini, penerimaan masyarakat atau penerimaan keluarga dianggap membawa pengertian yang hampir sama dengan sokongan sosial. Ini kerana sokongan sosial merupakan jalinan hubungan keluarga, rakan, teman dan lain-lain yang membantu sama ada semasa krisis atau semasa bersuka-suka atau berhibur. Sokongan sosial juga merujuk kepada wujudnya sokongan daripada orang-orang yang mengambil berat, menghargai dan menyayangi mereka (Sarason, Levine &
Basham,1983) terutamanya keluarga. Menurut House (1981) sokongan sosial merupakan transaksi interpersonal yang melibatkan keprihatinan yang bersifat emosional, pertolongan instrumen, maklumat, dan penilaian. Sokongan sosial yang positif didapati mengurangkan tekanan mental dalam kalangan penagih dadah (Cohen &Willis, 1985: Turner, 1981). Sokongan sosial juga sering dikaitkan dengan bagaimana silaturahim di antara manusia membantu menangani peristiwa-peristiwa stres. Apabila sokongan ibu bapa dan keluarga terdekat diperoleh, PSP dapat menghadapi tekanan kehidupan harian dengan lebih baik.
Teori Sistem menyarankan bahawa keluarga yang diikat oleh hubungan silaturahim perlu sentiasa dalam keadaan yang harmoni. Kerosakan pada mana-mana bahagian sistem akan menghalang kelancaran sistem. Dengan demikian, semua ahli-ahli di dalam sistem perlu bekerjasama dan berpakat untuk memastikan perjalanan sistem menjadi lancar setiap kali berlaku kerosakan. Nilai kekeluargaan dalam budaya kolektivisme Timur seperti di Malaysia, sangat menekankan hubungan keluarga
Zall Kepli Md Rejab
sebagaimana yang dinyatakan oleh teori ini. Ibu bapa atau ahli keluarga yang paling tua selalunya mendapat kuasa secara tradisi untuk mempengaruhi dan mengurus lain-lain ahli di dalam keluarga. Keadaan ini diasaskan oleh nilai yang memerlukan ahli keluarga menghormati orang yang lebih tua berdasarkan Orang tua lebih dahulu makan garam. Hubungan kekeluargaan ini, walau pun telah melalui pelbagai cabaran, ia akan terus bertahan bagi satu jangka yang sangat panjang.
Daripada perbincangan di atas, pengkaji melihat wujudnya satu peluang
untuk
mencantum semula PSP dengan keluarga mereka melalui pakatan dan kerjasama dalam satu kelompok intervensi. Andaian yang mengatakan PSP dan keluarga terpisah oleh gaya hidup yang berbeza, perlu dibuktikan. Tenaga kasih sayang yang menjadi asas ikatan keluarga kolektivisme menjadi sumber kekuatan yang bersifat terapeutik. Tenaga ini memungkinkan semua ahli keluarga dapat digembelingkan, menggunakan satu Modul Terapi Kelompok Keluarga Kolektif (Collective Family Group Therapy; CFGT) dibentuk bagi mengekang relaps. Bagi tujuan ini, antara soalan penting yang perlu dijawab seperti berikut;
a)
Bersedia kah PSP dan keluarga mereka duduk bersama-sama, bersemuka dalam satu kelompok intervensi, membincangkan pelbagai masalah antara mereka dan masalah kaedah mengekang penggunaan semula dadah atau relaps?
b)
Sejauh mana PSP dan ahli keluarga mereka bersedia memasuki kelompok intervensi yang sama dan membina pakatan terapeutik di antara mereka?
c)
Apabila terbina pakatan terapeutik, adakah mereka bersedia mengekalkan pakatan tersebut untuk membantu PSP dalam proses kepulihan setelah dia menamatkan program rawatan?
d)
Adakah pendekatan yang mesra budaya Kolektivisme sesuai, diterima dan berkesan untuk mendorong kelompok ?
Zall Kepli Md Rejab
TUJUAN KAJIAN
Tujuan kajian ini dijalankan adalah i) untuk melihat sama ada PSP dan keluarga mereka boleh duduk bersama-sama dalam satu kelompok intervensi membincangkan kaedah mengekang penggunaan semula dadah atau relaps ii) untuk melihat sama ada terdapat kesediaan PSP dan ahli keluarga mereka membina pakatan terapeutik dan menjalani kelompok intervensi, di dalam seting pemulihan dadah iii) untuk melihat sama ada PSP dan keluarga mereka bersedia atau tidak untuk membina dan mengekalkan pakatan terapeutik, setelah PSP menamatkan rawatan iv) untuk melihat keberkesanan Modul Terapi Kelompok Keluarga Kolektif (CFGT) dan kesesuaiannya penggunaannya ke atas subjek.
KESIGNIFIKANAN KAJIAN
Kajian ini mempunyai beberapa kepentingan antara lain termasuklah kepada penagih separa pulih dan keluarga mereka, masyarakat umum dan pembuat dasar khususnya dalam bidang rawatan dan pemulihan dadah di Malaysia. Dari sudut kepentingan penagih separa-pulih, kajian ini memberi sokongan keluarga yang sangat mereka perlukan. Tingkah laku yang tersasar dari landasan norma menyebabkan hubungan di antara penagih separa-pulih (PSP) dengan ahli-ahli keluarga yang lain menjadi tegang. Pendekatan terapi keluarga memberi peluang kepada PSP, dengan bantuan ahli terapi, untuk menjelaskan harapan mereka mendapatkan pertolongan keluarga bagi memulakan hidup baru tanpa dadah.. Kepentingan keluarga pula boleh dilihat dari
sudut peluang yang dibuka kepada keluarga untuk mendekati semula ahli keluarga mereka yang tersasar dan sukar didekati. Fungsi ahli terapi sebagai moderator boleh memudahkan lagi kelancaran proses mengeratkan semula tali silaturahim antara mereka. Lapan sesi terapi yang merentasi tempoh masa melebih dua bulan, cukup panjang untuk memulakan hubungan yang sihat di antara mereka. Maklum balas diperlukan untuk meningkatkan kepercayaan diri, sifat kendiri dan motivasi diri yang penting untuk menjalani kehidupan dalam tempoh kepulihan yang panjang. Apabila
Zall Kepli Md Rejab
penagih separa pulih mengetahui bahawa mereka diterima ke pangkuan masyarakat, proses penyesuaian diri mereka dalam arus perdana menjadi lebih mudah.
Kajian ini juga penting kepada pembuat dasar seperti pihak berkuasa rawatan dan pemulihan dadah. Dapatan kajian ini boleh digunakan untuk mempelbagaikan pendekatan rawatan. Terapi kelompok keluarga kolektif (CFGT) yang dikaji ini didapati berkesan dan diterima oleh keluarga, ia membuka ruang kepada penggunaan sumber terapeutik terbesar yang terdapat di dalam masyarakat iaitu keluarga. Penglibatan keluarga memberi lebih kekuatan dan tenaga sukarelawan kepada pihak berwajib (Agensi Antidadah Kebangsaan) untuk memimpin PSP menjalani proses kepulihan. Sekiranya setiap tenaga PSP dapat digembelingkan untuk membantu AADK, tentunya usaha mengekang relaps menjadi lebih mudah. DEFINISI KONSEP
Empat konsep utama didefinisikan di dalam artikel ini iaitu Pakatan Terapeutik Penagih Separa Pulih (PSP), Budaya Kolektivisme dan relaps. Pakatan Terapeutik: Greenson (1967) merujuk pakatan terapeutik sebagai tahap
hubungan yang membolehkan klien, ahli terapi dan keluarga mengambil berat terhadap satu dengan lain dan bersetuju mengenai matlamat dan usaha-usaha yang diperlukan untuk mencapai matlamat yang telah di bina bersama. Dari sudut pandangan ini, konsep pakatan kerja yang dikemukakan oleh Bordin (1979) juga boleh dilihat sebagai konsep yang selari dengan pakatan terapeutik. Perspektif ini telah digunakan secara meluas oleh ramai pengkaji pada hari ini (Taft & Murphy, 2006). Secara operasional, pakatan terapeutik merujuk kepada wujudnya kerjasama, sokongan, bantuan, sikap mengambil berat, menghargai dan menyayangi dalam kalangan ahli keluarga yang membentuk kelompok intervensi. Suasana kelompok yang kondusif seterusnya
mendorong ahli kelompok untuk bersetuju berusaha bersama-sama mencapai matlamat kelompok yang ditetapkan. Dalam kajian ini, istilah pakatan terapeutik (therapeutic
Zall Kepli Md Rejab
alliance) dan pakatan kerja (working alliance) digunakan dalam kajian ini secara saling berganti tetapi merujuk kepada maksud yang sama.
Kolektivisme:
Budaya kolektivisme adalah gaya hidup yang menekankan aspek
hubungan dan kendiri yang saling ketergantungan (interdependent self) (Markus & Katayama, 1991). Masaki Yuki, (2003), turut menyokong pandangan ini sebagai lebih hampir kepada maksud sebenar kolektivisme. Secara operasional, budaya kolektivisme merujuk kepada nilai-nilai yang cenderung mengutamakan keperluan keluarga mengatasi keperluan individu. Ini termasuklah dalam membuat keputusan dan perubahan yang bertujuan memenuhi kehendak keluarga dan masyarakat arus
perdana. Individu berubah, menyesuaikan diri, dan bertindak sebaik mungkin sehingga ia mendapat tempat dan di terima di dalam keluarga dan masyarakat. Begitu juga sebaliknya, keluarga mungkin pula berubah untuk memperbaiki kualiti kehidupan semua ahli kelompoknya. Budaya yang dianggap kolektif cenderung menggunakan
nilai kelompok sebagai petunjuk tingkah laku budaya mereka.
Penagih Separa Pulih :
Secara operasional, penagih separa pulih (PSP) merujuk
individu yang berhenti mengambil dadah, sama ada setelah menjalani rawatan formal sepenuhnya atau sebahagian besar dari program rawatannya. Mereka tidak di anggap pulih secara total tetapi berada dalam proses kepulihan. Kemungkinan relaps atau mengambil dadah semula boleh berlaku pada bila-bila masa sekiranya mereka tidak menyedari tanda-tanda amaran terdapatnya tekanan yang membolehkan mereka hilang kawalan untuk mengelakkan penggunaan dadah. Pendekatan kajian ini menganggap proses kepulihan mengambil masa sepanjang hayat PSP. Relaps: Proses pengambilan semula dadah setelah satu tempoh tanpa pengambilan dadah dikenali sebagai relaps (Darlene Albury, 2008). Menurut Lariner, Palmer, & Marlatt (1999) relaps bukanlah sebagai permulaan kepada penagihan semula, tetapi sebagai proses transisi dari lap kepada relaps. Pusingan atau tergelincir (laps dan slips) dikatakan merupakan proses yang berbeza dari relaps. Intervensi untuk
menghentikan laps akan menghalang relaps sepenuhnya. Menurut pandangan ini, laps
Zall Kepli Md Rejab
10
mungkin merupakan sebahagian dari proses kepulihan. Manakala relaps merupakan sebahagian dari proses pembelajaran yang akhirnya menghasilkan kepulihan (Tims, Leukefeld & Platt, 2001). Secara operasional, relaps merujuk kepada proses satu tempoh penggunaan sifar. Bagi tujuan
penggunaan semula dadah setelah
statistik, dalam kajian ini, relaps juga merujuk kepada penagihan semula yang boleh menyebabkan individu disabit dengan kesalahan menyalahgunakan dadah dan dihukum penjara atau menjalani rawatan mandatori di pusat-pusat pemulihan dadah. Definisi ini dianggap selari dengan pendekatan yang menggunakan statistik relaps yang dikeluarkan oleh Agensi Antidadah Kebangsaan Malaysia berdasarkan statistik penangkapan semula penagih separa-pulih (2004-2008). KAJIAN LEPAS
Pakatan terapeutik sudah menjadi salah satu konsep utama penyelidikan bagi ramai para pengkaji psikoterapi kontemporari. Terdapat beberapa faktor yang telah
mendorong mereka memberi perhatian kepada kajian empirikal mengenai konsep ini sejak pertengahan tahun 1970an lagi ( Horvath, 1994a). Secara ringkas, faktor-faktor tersebut termasuklah kemajuan proses metodologi penyelidikan (Benjamin, 1974; Kiesler, 1973; Rice & Greenberg, 1984); kemunculan minat baru terhadap faktor umum pakatan (Grencavage & Norcross, 1990); kemajuan model eklektik pakatan (Bordin, 1979) yang memperluaskan teori dan kajian ke atas pakatan di luar bidang terapi psikodinamik, dan kemunculan peralatan yang mempunyai tahap kebolehpercayaan lebih tinggi untuk mengukur konstruk pakatan dan dimensinya (Horvath & Luborsky, 1993). Kajian-kajian tersebut mendorong kemunculan beberapa tren yang meyakinkan para pengkaji dan pengamal mengenai peranan pakatan yang berkesan dalam rawatan psikososial.
Martin, Garske, dan Davis (2000), mendapati keputusan dari analisis-meta dan kajian individu telah menunjukkan sokongan yang kuat terhadap peranan pakatan terapeutik ke atas keputusan psikoterapi. Walau bagaimana pun, kebanyakan kajian mengenai
Zall Kepli Md Rejab
11
pakatan tertumpu pada terapi individu dan untuk orang dewasa sahaja dan terlalu sedikit perhatian diberikan kepada terapi yang berasaskan keluarga. Pakatan terapeutik merujuk kepada the degree to which the client and therapist care about one another and agree on the goal and tasks of therapy . Sejak lebih 30 tahun yang lalu banyak kajian-kajian yang dilakukan mendapati pakatan teraputik yang berkualiti merupakan is a modest yet robust predictor of treatment outcome in individual psychotherapy with adults (Horvath, 1994, 2000; Horvath & Lubrosky, 1993; horvath & Symonds, 1991; Martin, Farske, & Davis, 2000). Dalam sampel klien peringkat dewasa, pakatan terapeutik yang diukur pada awal rawatan terapi, didapati merupakan petunjuk yang lebih baik sedikit daripada pakatan yang diukur pada tahap pertengahan perjalanan rawatan 1991). terapi ( Hovath, 1994, 2001; Hovath & Symonds,
Secara perbandingan, lebih banyak kajian-kajian empirikal mengenai terapi yang dihubungkan dengan keputusan rawatan dan pakatan bagi orang dewasa daripada bagi kanak-kanak dan remaja ( Kasdin, Seigel, & Bass, 1990; Shirk & Saiz, 1992). Dalam satu kajian meta-analisis, bagi tempoh 1973 hingga 2000, hanya 18 kajian, termasuk 5 disertasi doktor falsafah yang tidak diterbitkan, didapati mengkaji hubungan di antara pakatan terapeutik dengan keputusan terapi dalam kalangan kanak-kanak dan remaja (Shirk & Karver, 2003). Keputusannya menunjukkan satu korelasi min pada tahap .24, iaitu satu tahap yang serupa dengan yang diperoleh dalam sampel orang dewasa. Walau bagaimana pun, dua dari dapatan kajian-kajian tersebut berbeza dari segi makna dan bahan daripada yang dilaporkan dalam literatur sampel orang dewasa. Rating yang dibuat oleh ahli terapi dan ibu bapa mengenai pakatan kanak-kanak dan remaja dengan keputusan rawatan adalah lebih tinggi daripada laporan yang dibuat sendiri (self-report) oleh sampel kanak-kanak dan remaja. Shirk and Karver (2003) melaporkan, fenomena ini mungkin boleh di atribut khususnya kepada rating kanakkanak dan remaja yang tinggi terhadap pakatan yang mengakibatkan kesan siling dan akhirnya menurunkan validiti skor prediktif (Kendall et. al,. 1997). Dalam kajian ke atas orang dewasa, Shirk and Karver (2003) telah melaporkan satu korelasi pada tahap .27
Zall Kepli Md Rejab
12
di antara pakatan yang diukur pada akhir terapi dengan keputusan rawatan (walau pun pakatan yang di nilai dibuat pada peringkat awal rawatan). Bagi menjelaskan persoalan kenapa dapatan tidak dapat dibandingkan, Shirk and Karver (2003) membuat kesimpulan bahawa sehinga ini,... there is very little support for predictive association between relationship variables and outcomes (p.461) bagi kelompok umur ini. Shirk and Karver (2003) juga mendapati bahawa hubungan terapeutik adalah lebih prediktif terhadap kejayaan rawatan dalam kalangan kanak-kanak dan remaja yang mempunyai simptom luaran berbanding dengan simptom dalaman.
Dalam satu penyelidikan yang dikenali sebagai Canabis Youth Treatment (CYT), kajian ke atas 600 orang remaja yang menjalani lima jenis rawatan penagihan bahan yang dianggap terbesar dan menggunakan metodologi yang baik (Denni, Titus, et.al.,
2002), para pengkaji yang menganalisis laporan yang dibuat sendiri oleh subjek (selfreport) mengenai pakatan yang diukur pada awal rawatan, mendapati bahawa jangkaan mengenai penggunaan bahan responden dan masalah yang berkaitan dengan penggunaan bahan boleh dibuat bagi tempoh susulan 3 dan 6- bulan. Walau pun CYT melibatkan lima rawatan yang berasaskan individu dan keluarga yang berbeza, perhatian tidak diberikan kepada perbezaan di antara rawatan tersebut.
Menurut Liddle (2002), kajian ke atas
peranan pakatan terapeutik dalam terapi
keluarga adalah penting jika dilihat dari beberapa aspek. Pertama, sebahagian besar remaja yang menerima intervensi berasaskan kekeluargaan mempamerkan simptom luaran seperti menyalahgunakan bahan dan delinkuen. Kedua, terdapat sokongan yang agak tinggi bagi model intervensi berasaskan kekeluargaan bagi populasi remaja (Alexender, Holtzworth-Munroe, & Jameson, 1994; Liddle & Dakof, 1995; Stanton & Shadish, 1997). Ketiga, oleh kerana model-model yang berasaskan kekeluargaan melibatkan penyertaan yang berbagai, ia memerlukan perkembangan dan pengekalan pelbagai pakatan ( seperti pakatan ahli terapi dengan remaja, ahli terapi dengan orang dewasa dan ahli terapi dengan ibu bapa). Keadaan ini menimbulkan persoalan klinikal mengenai peranan yang unik setiap pakatan dalam proses terapi, di samping sejauh mana berkesannya interaksi di antara pakatan.
Zall Kepli Md Rejab
13
Terdapat pengkaji yang menyarankan pentingnya mengadakan pakatan dengan ibu bapa remaja yang menunjukkan kecelaruan tingkah laku. Ini kerana ibu bapalah
lazimnya yang menghantar anak remaja untuk mendapatkan rawatan. Merekalah yang sebenarnya sangat berhajatkan perubahan anak-anak mereka, dan mereka juga yang mendengar kebanyakan permintaan untuk mengadakan perubahan ( Pinsof &
Catherall, 1986). Ada juga pengkaji yang menekankan peri pentingnya membentuk pakatan dengan remaja /klien yang menunjukkan kesungguhan dan keinginan untuk menjalani rawatan. Liddle (1995) berpendapat, hanya apabila klien percaya bahawa ahli terapi faham dan menghargai percubaan dan aspirasi mereka, maka terapi akan bertukar dari segi peribadi menjadi sesuatu yang lebih bermakna untuk di capai, dan rawatan akan berakhir dengan kejayaan.
Lazimnya, setiap pakatan akan memberi kesan kepada satu atau beberapa aspek keputusan rawatan (Liddle, 2002). Kesan interaktif di antara pakatan yang berbeza seperti yang disarankan oleh sistem teori ialah keputusan rawatan mungkin merupakan kesan kekuatan pengaruh sesuatu pakatan yang di selaraskan oleh pakatan yang lain (Pinsof & Catherall, 1996). Sebagai contoh, pakatan di antara ahli terapi dengan ibu bapa mungkin diperlukan untuk mendorong kesan dari sederhana ke paras yang tinggi pakatan ahli terapi dengan remaja atau sebaliknya. HIPOTESIS
Dalam kajian ini, pengkaji cuba melihat sama ada i) Terdapat kesediaan membina pakatan terapeutik yang signifikan untuk menjalani terapi kelompok di dalam pusat pemulihan, dalam kalangan penagih separa-pulih dan keluarga yang mereka, ii) Terdapat kesediaan mengekalkan pakatan terapeutik yang signifikan untuk menjalani aktiviti kelompok di dalam komuniti, dalam kalangan penagih separa-pulih dan keluarga mereka, iii) Terdapat keberkesanan rawatan menggunakan modul CFGT yang
signifikan ke atas PSP dan keluarga mereka.
Zall Kepli Md Rejab
14
METODOLOGI
Pensampelan dan Prosedur
Pensampelan bertujuan digunakan untuk mengumpul data. Seramai 4 orang penagih separa-pulih dan 25 orang ahli keluarga mereka menganggotai 4 kelompok kajian. Pemilihan subjek secara rawak dengan menekankan penglibatan secara sukarela. Beberapa pra-syarat dikenakan ke atas pensampelan subjek untuk mengawal pemboleh ubah bebas seperti; i) etnik Melayu, ii) mempunyai keluarga yang bersetuju untuk menyertai kajian ini, iii) jumlah ahli setiap kelompok keluarga tidak kurang dari 5 orang dan tidak melebihi 8 orang (termasuk PSP), iv) PSP sudah berada di peringkat pra-bebas atau peringkat terakhir program rawatan dan pemulihan dadah, v) berumur antara 12 tahun dan ke atas, dan vi) tidak mempunyai masalah psikologi atau mental. Dari 31 orang pelatih Persada yang mengisi saringan 7 memberi persetujuan kepada pengkaji untuk menghubungi keluarga mereka. Dari jumlah tersebut (4) bersetuju untuk mengambil bahagian.
Ciri-ciri yang membezakan keempat-empat buah keluarga ini adalah dari segi jantina (19 lelaki dan 16 perempuan ), umur ( 12 61 tahun), dan sifatnya yang dilabel sebagai Keluarga Kecil (KK), Keluarga Besar (KB), Keluarga Dua Ibu (KDI), dan Keluarga Bercambah (Extended) (KE). Ahli kelompok juga berbeza - KK mengandungi 2 orang anak lelaki, 2 orang anak perempuan dan seorang ibu (tunggal). KB mengandungi 10 orang ahli - seorang ayah, seorang ibu, 3 orang anak lelaki, dan 5 orang anak perempuan. KDI mengandungi 7 orang ahli keluarga - seorang ibu (tunggal), 2 orang anak lelaki dan seorang anak perempuan, dan 3 anak lelaki (anak tiri). KE mengandungi 13 orang ahli keluarga seorang bapa, seorang ibu, 3 orang anak lelaki, seorang anak perempuan, seorang ayah saudara, seorang menantu lelaki ayah saudara, 2 orang anak lelaki ayah saudara dan 3 orang menantu ayah saudara, seorang sepupu ipar lelaki.
Zall Kepli Md Rejab
15
Kesemua kelompok merupakan kelompok terbuka, kecuali Kelompok Kecil (KK). Jumlah ahli-ahli yang hadir di setiap sesi adalah tidak konsisten, sama ada dari segi jumlah atau orangnya. Kehadiran ahli kelompok bergantung kepada kelapangan atau tidak ada kerja lain yang lebih penting.
Keempat-empat kelompok kajian diberikan rawatan terapi keluarga menggunakan modul Terapi Kelompok Keluarga Kolektif (CFGT) dalam satu tempoh antara 1 4 bulan (Disember 2008 hingga Mac 2009). Sembilan sesi terapi termasuk satu pra-sesi bagi tujuan persediaan kelompok, dijalankan ke atas kesemua kelompok kajian. Sesi Pra-Rawatan untuk menyediakan subjek dengan elemen psikopendidikan dilakukan secara berasingan bagi kedua-dua sub-kelompok (penagih separa-pulih dan keluarga mereka) setiap kelompok kajian. Topik yang dibincangkan meliputi keluarga, nilai-nilai pakatan terapeutik dalam budaya kolektivisme, pendekatan rawatan, jangkaan/harapan, matlamat kelompok, penagihan dadah dan relaps, kasih sayang dan persubahatan (enabling).
Kajian ini dijalankan di Pusat Serenti Sg. Besi (Persada), Kuala Lumpur. Tempat kajian adalah merupakan seting yang ditentukan oleh Pengarah Rawatan AADK, setelah terlebih dahulu mempertimbangkan beberapa pusat yang lain.
PENGUKURAN
Dua alat kajian yang digunakan dalam kajian yang dibina sendiri oleh pengkaji, ialah Inventori Kesediaan Membina dan Mengamalkan Pakatan (IKMP.1 & 2; 2009), dan Working Alliance Inventory (WAI; Horvath & Greenberg, 1986) versi ringkas oleh Tracy dan Kokotovic, (1989), terjemahan Zall Kepli (2009). IKMP.1 dibentuk untuk melihat kesediaan membina pakatan terapeutik, dan IKMP.2 untuk mengukur kesediaan
mengekalkan pakatan terapeutik. Kedua-dua alat ini mempunyai 12 item ( item 1-12) yang sama dan satu item berbeza (item 13). Selain dari itu IKMP.2 mempunyai satu item tambahan iaitu item nombor 14 untuk mengukur reaksi dan pengesyoran subjek terhadap CFGT. Bagi menguji pra dan pasca rawatan, hanya item 1 hingga 12 item
Zall Kepli Md Rejab
16
dibandingkan. Dua belas item ini mempunyai kebolehpercayaan 0.76 (Bahagian Keluarga) dan 0.95 (Bahagian Klien). Penggunaan WAI dalam kajian ini bertujuan
untuk melihat hubungan di antara kedua-dua alat dalam mengukur pakatan terapeutik. IKMP Bahagian Keluarga mempunyai nilai alfa Cronbach tahap kebolehpercayaan 0.88 , dan Bahagian Klien 0.98. Manakala tahap kebolehpercayaan WAI (terjemahan Zall Kepli, 2009) Bahagian Keluarga 0.88 dan Bahagian Klien ialah 0.98.
Tiga domain utama yang digunakan dalam IKMP 1 & 2 ialah kesetiaan terhadap keluarga, identiti kelompok / keluarga dan persepsi terhadap pendekatan rawatan. Domain kesetiaan dan identiti kelompok merupakan dua domain penting yang digunakan secara meluas untuk mengukur nilai-nilai kolektivisme (Triandis, Chan, et al. 1995; Masaki Yuki, 2003). Persepsi terhadap rawatan dan kemahiran ahli terapi yang dianggap sebagai petunjuk penting kecenderungan individu mendapatkan bantuan profesional (Cusack, Deane, Wilson, dan Ciarrochi, 2004). Domain ini digandingkan dengan domain kesetiaan dan identiti kelompok bertujuan mengukur kesediaan subjek membina pakatan terapeutik pada peringkat awal rawatan (sesi 1), dan mengukur
kesediaan mengekalkan pakatan terapeutik setelah tamat sesi terakhir ( sesi 8).
WAI (Horvath & Greenberg, 1986) mungkin merupakan alat yang digunakan secara yang paling meluas untuk mengukur pakatan (Taft & Murphy, 2006). Kecenderungan
membentuk pakatan dan kekuatan pakatan dinilai menggunakan self-report tentang sesuatu pakatan itu sendiri. WAI versi Tracy dan Kokotovic (1989) merupakan versi ringkas. Versi ini mempunyai skala yang mengandungi 12 item, termasuk 3 sub-skala: persetujuan mengenai tugasan, persetujuan mengenai matlamat dan membentuk
perjanjian. Setiap item dinilai menggunakan skala 7 markah jenis Likert. Pada kebiasaannya, klien akan diminta mengisi borang WAI pada akhir sesi pertama, atau di antara sesi 2 dan 5. Dalam 75% kes, WAI diedarkan pada akhir sesi 2; 12 % pada akhir sesi 3, dan 12% pada sesi 4, dan 1% pada akhir sesi 5. Dalam kajian ini WAI di edar setelah tamat sesi 1 (pra-ujian) dan sesi ke 8 (pasca-ujian) Contoh soalan mengikut sub-skala adalah seperti berikut;
Zall Kepli Md Rejab
17
Instrumen IKMP.1 dan IKMP.2 menggunakan skala Likert yang terdiri daripada 4 skala, Sangat Tidak Setuju (STS), Tidak Setuju (TS), Setuju (S) dan Sangat Setuju (SS). Semua item berbentuk positif. Instrumen WAI menggunakan skala Likert yang terdiri daripada 7 skala, Tidak Pernah (TP), Jarang-Jarang (JJ), Kadang-Kadang (KK), Ada
Kalanya (AK), Kerap Kali (KK), Sangat Kerap (SK) dan Sentiasa (S). Semua item kecuali item 4 berbentuk positif.
PENDEKATAN RAWATAN
Alat yang digunakan untuk rawatan ialah modul Terapi Kelompok Keluarga Kolektif (Collective Family Group Therapy; CFGT) yang dibina sendiri andaian nilai-nilai pakatan kolektivisme dan sistem teori (Bandura, 1977). Namun yang membezakannya dari
kebanyakan terapi di Barat ialah penekanannya nilai kerjasama yang menjadi teras keluarga dalam budaya kolektivisme Timur. Idea penting CFGT ialah bahawa budaya kolektivisme secara tradisi mempengaruhi minda dan tingkah laku ahli keluarga dan masyarakat. Dengan lain perkataan, pendekatan ini mengambil posisi yang hampir dengan idea utama Psikologi Budaya. Menurut Shweder (1991), Cultural Psychologi is the study of the way cultural traditions and social practives regulate, express, and transform the human psyche .... Namun demikian, nilai budaya Timur seperti bergotong royong untuk mengatasi sesuatu kerja atau masalah, atau membaca Yasin beramai-ramai mendoakan, menenangkan atau mengubat pesakit yang berada di dalam keadaan tenat, dilihat sebagai selari dengan konsep pakatan terapeutik (Rogers, 1957) atau pakatan kerja (Bodin, 1979). Ciri-ciri lain CFGT termasuklah sifatnya yang berstruktur, menggabungkan penagih separa-pulih (PSP; recovering addict) dengan keluarga mereka dalam satu kelompok, penyelesaian masalah yang bersifat kolektif, menekankan unsur budaya dan multibudaya (sub-budaya PSP vs budaya
kolektivisme), dan komunikasi berkesan. CFGT melihat penagihan dadah sebagai simptom kepada wujudnya konflik di dalam keluarga. Semua ahli keluarga sama ada yang berkonflik atau tidak, perlu duduk bersemuka, berbincang, berpakat dan
bekerjasama untuk menyelesaikan masalah antara mereka (masalah keluarga). CFGT menyediakan forum dan situasi yang kondusif kepada pengurusan dan penyelesaian
Zall Kepli Md Rejab
18
masalah. Kesetiaan dan semangat kekeluargaan, digunakan sebaik mungkin untuk mendorong keterbukaan, membantu usaha memperbaiki komunikasi dan membina pakatan terapeutik di antara PSP dan keluarga mereka. Perbezaan antara individu dimanfaatkan dengan menimbangkan pandangan dan penilaian multibudaya. Tindakan ini boleh menjana penilaian yang lebih saksama kepada tingkah laku dan persepsi setiap individu di dalam keluarga.
KEPUTUSAN KAJIAN
Kajian ini mengambil pendekatan eksperimen. Walau bagaimana pun, disebabkan 3 daripada kelompok kajian merupakan kelompok jenis terbuka, maka perbandingan di antara pra dan pasca-rawatan tidak dapat dibuat menggunakan Ujian-t. Statistik deskriptif dan lain-lain ujian seperti Kai Ganda Dua dan korelasi digunakan bagi tujuan menganalisis data.. Bagi kelompok kajian yang mempunyai ciri-ciri kelompok tertutup (Kelompok Keluarga Kecil), Ujiant masih digunakan.
Secara deskriptif,
analisis ke atas semua item IKMP 1 & 2
menunjukkan pada Sebagai contoh,
keseluruhannya subjek memberi respons yang positif. Semua item didapati mempunyai respons yang berada pada tahap setuju dan sangat setuju.
keputusan IKMP.1 menunjukkan 42.1% ahli keluarga mengatakan bersetuju dan 57.9% sangat bersetuju untuk membina pakatan terapeutik dengan penagih separa pulih dan menyertai kelompok CFGT, di dalam pusat pemulihan dadah. Manakala 50% klien bersetuju dan 50% sangat bersetuju membina pakatan terapeutik dengan keluarga mereka dalam kelompok CFGT di dalam pusat pemulihan. Min bagi ujian awal rawatan (sesi 1) ialah Bahagian Keluarga 1.42 dan Bahagian PSP, 1.50. segi peratusan Ini bermaksud dari
atau min, terdapat kesediaan PSP dengan keluarga mereka untuk
membina pakatan terapeutik dalam kelompok terapi di dalam pusat pemulihan.
Zall Kepli Md Rejab
19
Jadual 1 :
Perbandingan Respons
Tertinggi (Sangat Setuju) Bagi 12 Item
IKMP.1 (Pra) dan IKMP.2 (Pasca) Bahagian Klien (PSP) & Bahagian Keluarga
BAHAGIAN KLIEN SANGAT SETUJU ITEM 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. PRA 50.0 50.0 50.0 75.0 75.0 50.0 50.0 50.0 50.0 50.0 25.0 50.0 PASCA 75.0 50.0 50.0 75.0 75.0 75.0 75.0 75.0 75.0 75.0 50.0 75.0 25 0 0 0 0 25 25 25 25 25 25 25
BAHAGIAN KELUARGA SANGAT SETUJU ITEM 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. PRA 57.9 57.9 68.4 68.4 89.5 52.5 63.2 68.4 63.2 57.9 42.1 31.6 PASCA 57.9 78.6 73.7 94.7 84.2 78.9 68.4 73.7 84.2 78.9 94.7 63.2 0 20.7 5.3 26.3 -5.3 26.4 5.2 5.3 21 21 52.6 31.6
SKALA
PERBEZAAN SKALA %
PERBEZAAN %
Jadual 1 menunjukkan terdapat perubahan nilai bagi yang mendatar (25%) bagi 8 item IKMP Bahagian Klien, manakala 4 item selebihnya tidak menunjukkan perubahan. Bagi IKMP Bahagian Keluarga 11 item menunjukkan perbezaan skor antara -5.3% hingga 52.6% bagi pra dan pos rawatan, dari segi kualiti respons sangat setuju. Item 1 (57.9%:57.9%) menunjukkan perubahan 0% atau tiada perubahan tahap sangat setuju pra dan pos, manakala item 11 (42.1%:94.7%) menunjukkan peningkatan tahap sangat setuju paling tinggi 52.6%. Pada keseluruhannya, secara deskriptif terdapat perbezaan skor bagi kesemua item tahap tertinggi Sangat Setuju kecuali 4 item
Bahagian Klien dan 1 item Bahagian Keluarga menunjukkan tiada perubahan.

Zall Kepli Md Rejab
20
Jadual 2 :
Perbandingan Respons Tidak Pernah & Sentiasa WAI (Bahagian Keluarga) Peringkat Awal dan Akhir Rawatan
BAHAGIAN KELUARGA TIDAK PERNAH SENTIASA
SKAL A ITEM
PERBEZAA N
SKAL A ITEM
PERBEZAA N
PRA
PASCA
PRA
PASC A
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.
36.8 47.4 42.1 70.6 52.6 42.1 36.8 31.6 42.1 47.4 42.1 31.6
4.2 8.0 0 29.2 0 0 8.0 0 4.0 0 0 0
34.6 39.4 42.1 41.4 52.6 42.1 28.8 31.6 38.1 47.4 42.1 31.6
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.
26.3 26.3 32.6 5.9 26.3 26.3 25.8 31.6 21.1 5.3 31.6 31.6
37.5 40.0 54.2 4.2 50.0 36.0 32.0 37.5 24.0 16.0 25.0 48.0
11.2 13.7 21.6 - 1.7 23.7 9.7 6.2 5.9 2.9 10.7 -6.6 16.4
Jadual 4.9 menunjukkan perbandingan titik nilai paling rendah (Tidak Pernah) WAI Bahagian Keluarga pra dan pos, dan titik nilai paling tinggi (Sentiasa) berdasarkan
skala Likert 7 markat, juga pra dan pos rawatan. Bagi titik nilai paling rendah, semua item menunjukkan terdapat perubahan skor yang positif dan meningkat. perubahan ialah di antara Nilai 28.8% - 52.6%, manakala titik paling tinggi (Sentiasa)
perbezaan skor meningkat di antara 1.7% hingga 23.7%.
Zall Kepli Md Rejab
21
Jadual 3 :
Perbandingan Respons Tidak Pernah & Sentiasa WAI (Bahagian Klien) Peringkat Pra dan Pasca Rawatan
BAHAGIAN KLIEN TIDAK PERNAH SENTIASA
SKAL A ITEM
PERBEZAA N
SKAL A ITEM
PERBEZAA N
PRA
PASCA
PRA
PASC A
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.
25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25
0 0 0 25 25 0 0 0 0 0 0 0
25 25 25 0 0 25 25 25 25 25 25 25
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.
25 25 25 0 0 0 25 25 25 25 25 25
50 50 50 25 50 75 50 50 50 25 50 50
25 25 25 25 50 75 25 25 25 25 25 25
Jadual 4.10 menunjukkan perbandingan titik nilai paling rendah (Tidak Pernah) WAI Bahagian Klien pra dan pos, dan titik nilai paling tinggi (Sentiasa) peringkat pra dan
pos rawatan. Bagi titik nilai paling rendah, 10 item menunjukkan terdapat perubahan skor yang positif dan meningkat, manakala 2 item tidak berubah.. Perbezaan skor adalah mendatar pada titik 25%. Titik paling tinggi (Sentiasa) menampakkan perbezaan skor yang meningkat di antara 25% hingga 75%. Secara keseluruhan itemitem yang menunjukkan peningkatan skor pada titik nilai paling rendah dan paling tinggi mendominasi perubahan berbanding dengan hanya 2 item yang tidak mengalami perubahan nilai.
Zall Kepli Md Rejab
22
Perbandingan keputusan WAI mengikut item peringkat awal dan akhir, secara deskriptif, Jadual 4.9 dan 4.10 adalah juga menunjukkan terdapat peningkatan
persepsi tentang keberkesanan CFGT dalam kalangan subjek.
Jadual 4: Keputusan Item 13 IKMP.1 Keputusan kesediaan membina dan meneruskan pakatan terapeutik IKMP.1 Bahagian Klien & Bahagian Keluarga
ALAT
ITEM 13
PERATUSAN S SS 50.0
IKMP.1 Bahagian Klien
Saya akan terus berpakat dan bekerjasama dengan keluarga saya sepanjang sesi kelompok ini jalankan.
50.0
42.1 IKMP.1 Bahagian Keluarga Saya akan terus berpakat dan bekerjasama dengan ____ ini jalankan saya sepanjang sesi kelompok
57.9
Petunjuk: (S) Setuju, (SS) Sangat Setuju
Jadual 4 menunjukkan terdapat kesediaan 100% membina dan meneruskan pakatan terapeutik dalam kalangan PSP (50% setuju dan 50% sangat setuju). Manakala kesediaan membina dan meneruskan pakatan dalam kalangan keluarga PSP ialah 42.1% setuju dan 57.9% sangat bersetuju.
Zall Kepli Md Rejab
23
Jadual 5: Keputusan Item 13 IKMP.2 Keputusan Kesediaan Mengekalkan Pakatan Terapeutik IKMP.2 Bahagian Klien & Bahagian Keluarga
ALAT
ITEM 13
PERATUSAN S SS 75.0
IKMP.2 Bahagian Klien
Saya akan terus berpakat dan bekerjasama dengan 25.0 keluarga saya walaupun setelah saya menamatkan program pemulihan di sini.
IKMP.2 Bahagian Keluarga
Saya akan terus berpakat dan bekerjasama dengan 21.1 _______ saya walaupun selepas dia menamatkan program pemulihan di sini.
78.9
Petunjuk: (S) Setuju, (SS) Sangat Setuju
Keputusan mengekalkan pakatan terapeutik (IKMP 2) menunjukkan,
25%
dari
keseluruhan PSP mengatakan bersetuju dan 75% mengatakan sangat bersetuju. Manakala kesediaan mengekalkan pakatan terapeutik dalam kalangan ahli keluarga PSP ialah 21% bersetuju dan 78.9% sangat bersetuju. Min Bahagian PSP ialah 1.25 dan Bahagian keluarga 1.21.
Zall Kepli Md Rejab
24
Jadual 6: Keberkesanan Pendekatan Rawatan (CFGT) Perbandingan Keputusan Item 13 IKMP.1 & IKMP.2 Bahagian Klien & Bahagian Keluarga
ALAT
ITEM 13 S %
KLIEN SS Perbe% zaan % S %
KELUARGA SS Perbe% zaan % 42.1 57.9 15.8%
IKMP.1
Terus berpakat dan bekerjasama sepanjang terapi jalankan.
50.0 50.0
IKMP.2
Terus berpakat dan bekerjasama
25.0 75.0
50.0
21.1 78.9 57.8%
walaupun selepas PSP menamatkan program pemulihan.
Perbezaan Petunjuk: (S) Setuju, (SS) Sangat Setuju
50.0
42.0
Jadual 3.2. menunjukkan persetujuan 100% bagi Hipotesis 1 dan 2 iaitu kesediaan membina dan mengekalkan pakatan terapeutik. Keputusan item 13 IKMP.1 Bahagian Klien menunjukkan respons yang sama (50%:50%), tetapi keputusan Bahagian
Keluarga menunjukkan terdapat kesediaan untuk mengekalkan pakatan terapeutik yang lebih cenderung sangat setuju (42.1%:57.9%). Keputusan item 13 IKMP.2 Bahagain Klien keputusan yang lebih cenderung kepada sangat setuju (25%:75%), perbezaan 50%. Begitu juga Bahagian Keluarga, keputusan menujukkan kecenderungan kepada pemilihan respons sangat setuju (21.1%:78.9%), perbezaan 57.8%. Kesan rawatan (CGFT) didapati menujukkan kesan yang sesuai dengan tempoh pendedahan subjek kepada rawatan iaitu pada sesi 1, 15.8% dan sesi 8 , 57.8%.
Zall Kepli Md Rejab
25
Jadual 7: Keputusan Item 14 IKMP.2 Bahagian Keluarga
Item 14 IKMP.2 (Pasca Rawatan)
Peratusan S SS 80
Min
Saya syorkan supaya lebih ramai lagi pelatih yang berminat 20 dan yang akan keluar dari pusat pemulihan, diberi peluang menjalani terapi ini bersama keluarga mereka.
1.2
Petunjuk: (S) Setuju, (SS) Sangat Setuju Jadual 7 menunjukkan subjek memilih respons bersetuju 20% dan sangat setuju 80% untuk mengesyorkan rawatan CGFT supaya diberikan kepada lain-lain PSP dan keluarga mereka yang berminat. Persetujuan 100% ini lebih cenderung ke arah sangat setuju. Jadual 8 : Keputusan Ujian-t Sampel Berpadanan
Perbezaan Di Antara Pra dan Pasca Rawatan Bagi Kelompok Kajian Yang Memiliki Ciri-Ciri Kelompok Tertutup (Kelompok Keluarga Kecil)
Min
Sisihan Piawai
df
Sig. (2-tailed)
4.75000 t (3) = 3.612, k > 0.5
2.62996
3.612
.036
Keputusan Ujian-t pada Jadual 4.14 di atas menunjukkan terdapat perbezaan yang signifikan di antara pra dan perubahan persepsi pos ujian t = 3.612, k< 0.5. Ini bermakna terdapat
ahli kelompok terhadap keberkesanan rawatan (CFGT) pada
tahap pra dan pos-ujian. Dengan itu, hipotesis alternatif yang di bina iaitu Terdapat
Zall Kepli Md Rejab
26
persepsi keberkesanan rawatan CFGT yang signifikan di antara pra dan pos ujian. adalah diterima bagi Kelompok Keluarga Kecil.
Jadual 9 : Ujian Khi Ganda Dua
Value
df
Asump. Sig (2-sided)
IKMP.2 13
2.254
.521
k < .05
Jadual 3.5 menunjukkan tidak wujud perbezaan yang signifikan bagi Item 13 IKMP.2 (pasca) berdasarkan 4 kelompok, x = 2.254, k < 0.5. Sebagai contoh hanya ahli CFGT keluarga Besar dan Keluarga Dua Ibu lebih ramai memilih respons sangat setuju. Keluarga Kelompok Keluarga Kecil dan Kelompok Keluarga Bercambah lebih ramai memilih respons setuju. 3.1.1 Hipotesis 10 :
Jadual 4.15 : Keputusan Korelasi Pearson Terhadap Hubungan Instrumen IKMP dengan WAI
Alat
WAI
Sig.
IKMP
r = - 0.343
k > 0.01
Jadual 4.15 menunjukkan keputusan ujian Korelasi Pearson
iaitu terdapat korelasi
yang negatif, (r = -0.343, k > 0.01) tetapi tidak signifikan, di antara instrumen IKMP
Zall Kepli Md Rejab
27
dan WAI. Ini bermaksud apabila IKMP menaik WAI akan menurun atau sebaliknya. Dengan hipotesis alternatif yang dibina adalah ditolak.
PERBINCANGAN
Hipotesis 1 Item yang memberi jawapan langsung kepada Hipotesis 1 ialah item nombor 13 yang diperoleh menunjukkan 42.1% ahli
IKMP.1. Secara deskriptif, keputusan PSP
keluarga memilih bersetuju dan 57.9% memilih sangat bersetuju. Manakala 50% bersetuju dan 50% sangat bersetuju membina pakatan terapeutik dengan
keluarga mereka dan menjalani kelompok CFGT di dalam pusat pemulihan. Pada keseluruhannya min bagi ujian awal rawatan Bahagian Keluarga ialah 1.42 dan
Bahagian PSP 1.50 . dari segi peratusan dan min, Ini bermaksud terdapat kesediaan membina pakatan terapeutik dalam kalangan penagih separa-pulih dan keluarga Dapatan ini
mereka untuk menjalani terapi kelompok di dalam pusat pemulihan. diperkuatkan lagi apabila keputusan
Ujian Kai Ganda Dua menunjukkan wujudnya
perbezaan yang signifikan bagi Item 13 IKMP.1 (pra) mengikut kelompok, x = 10.179, k < 0.5. Sebagai contoh ahli Kelompok CFGT Keluarga Kecil, Kelompok Keluarga Besar dan Keluarga Dua Ibu lebih ramai memilih respons sangat setuju. Hanya Kelompok Keluarga Bercambah mempamerkan respons setuju yang lebih dominan.
Keputusan ini didapati menyokong dapatan kajian Zall Kepli, Amran dan Ismail (2007) yang menyatakan bahawa persepsi jarak hubungan kekeluargaan PSP daripada keluarga mereka adalah sederhana rapat iaitu pada titik 63.5% menghampiri titik sangat rapat. Dalam kajian ini, berdasarkan kepada respons sangat setuju, kesediaan ahli keluarga didapati lebih baik 57% berbanding dengan 50% PSP. Dapatan yang menunjukkan kualiti kesediaan membina pakatan PSP yang sedikit rendah ini boleh dikaitkan dengan jumlah PSP yang kecil (4 orang). Walau bagaimana pun jika analisis mengambil kira kedua-dua respons setuju dan sangat setuju peratusan bagi PSP dan keluarga mereka adalah 100%.
Zall Kepli Md Rejab
28
Rajah 1 : Jarak Hubungan Kekeluargaan
Sangat jauh / renggang
Sederhana jauh/ rapat 63.5%
Sangat dekat / rapat
0%
50%
100%
Skor Keseluruhan Sumber: Zall Kepli, Amran & Ismail (2007)
Rajah 1 menunjukkan persepsi PSP melepasi jarak 50% menghampiri titik hubungan sangat rapat dengan keluarga. Dengan lain perkataan, ahli keluarga hanya perlu bergerak 36.5% ke arah PSP untuk membentuk satu titik persetujuan. Dalam kajian ini pula, kesediaan membina pakatan terapeutik yang ditunjukkan oleh PSP dan keluarga mereka ialah 100%. Bagi membentuk satu titik persetujuan (Rajah 2), respons peratusan sangat setuju PSP dan ahli keluarga mereka (57%:50%) sudah cukup untuk membina satu titik persetujuan.
Zall Kepli Md Rejab
29
Rajah 2 : Titik Persetujuan
Titik persetujuan kesediaan membina pakatan terapeutik berdasarkan respons sangat setuju
100%
0%
PSP (Klien)
50% Ahli Keluarga
0%
57%
Rajah 2 menunjukkan gabungan kedua-dua respons sangat setuju membolehkan satu titik persetujuan dibentuk. Kajian ini membuktikan terapi yang menggabungkan PSP dan keluarga mereka di dalam satu kelompok intervensi seperti CGFT adalah cerah. Kesediaan 100% PSP dan keluarga menunjukkan mereka boleh duduk dalam satu kelompok terapi, berpakat dan bekerjasama untuk mencapai matlamat bersama iaitu mengekang relaps.
Keputusan yang diperoleh dari data pada peringkat awal rawatan ini (sesi pertama), juga memungkinkan terdapat kesediaan membina pakatan terapeutik dalam kalangan PSP dengan keluarga mereka sebelum rawatan diberikan. Kesan rawatan ( pra-sesi dan sesi pertama) mungkin hanya memberi kesan tambahan yang mendorong kesediaan membentuk pakatan terapeutik. Dengan lain perkataan, keputusan peringkat awal sesi ini memperkuatkan sokongan pengkaji sebelumnya tentang wujudnya kesetiaan dan kesediaan yang bersifat semula jadi berasaskan budaya Kolektivisme Melayu. Asas nilai budaya ini di terjemahkan dalam bentuk perumpaan seperti
Zall Kepli Md Rejab
30
Sebusuk-busuk daging, dibasuh, dimakan juga, Air di cincang tidak akan putus dan Carik-carik bulu ayam, lama-lama bercantum juga. Tingkah laku menagih dadah, walau pun di anggap sebagai Menconteng arang di muka keluarga, masih boleh diterima apabila yang Sesat di hujung jalan ... bersedia untuk ...balik ke pangkal jalan. Ahli keluarga nampak bersedia Membuang yang keroh dan ambil yang jernih. Hipotesis Ke-2 Item nombor 13 IKMP.2 menyediakan jawapan langsung kepada Hipotesis 2 iaitu Terdapat kesediaan mengekalkan dan meneruskan pakatan terapeutik yang signifikan, dalam kalangan penagih separa-pulih dan keluarga untuk menjalani terapi kelompok di dalam komuniti. Keputusan ujian mendapati 21.1% keluarga mengatakan bersetuju dan 78.9% yang selebihnya mengatakan sangat bersetuju untuk mengekalkan
pakatan terapeutik, dan meneruskan aktiviti kelompok di dalam komuniti. Keputusan IKMP.2 Bahagian PSP pula mendapati 25% bersetuju dan 75% sangat bersetuju mengekalkan pakatan terapeutik dengan keluarga mereka setelah mereka
menamatkan pemulihan. Perbezaan min Bahagian Keluarga (1.21) dengan Bahagian Klien (1.25) ialah 0.04. Dengan demikian, secara peratusan keputusan kajian menunjukkan wujud kesediaan membina pakatan terapeutik dalam kalangan ahli CFGT.
Keputusan ujian Kai Ganda Dua juga menunjukkan, terdapat kesediaan mengekalkan pakatan terapeutik, namun kesediaan yang wujud tidak signifikan, x = 2.254, k > .05. Hipotesis alternatif yang dibina adalah ditolak. Penolakan hipotesis ke 2 ini mungkin disebabkan perubahan yang berlaku lebih merupakan perubahan dalam bentuk peningkatan kualiti respons dari bersetuju kepada sangat bersetuju.. Gabungan peratusan setuju dengan sangat setuju untuk kesediaan mengekalkan pakatan
masih kekal 100%. Dengan demikian, penolakan hipotesis ke-2 tidak menggambarkan bahawa subjek tidak bersedia mengekalkan pakatan. Penolakan hipotesis ini mungkin boleh dianggap berpunca dari masalah penggunaan ujian yang kurang tepat.
Zall Kepli Md Rejab
31
Hipotesis Ke-3
Dari 4 buah kelompok kajian, Kelompok Keluarga Kecil didapati mengekalkan ahli dan jumlah ahlinya sepanjang 8 sesi CFGT. Dengan demikian kelompok ini boleh dianggap sebagai kelompok tertutup yang sesuai dianalisis menggunakan Ujian-t. Sebagaimana yang dijangka, keputusan Ujian-t menunjukkan terdapat perbezaan yang signifikan di antara pra dan pos ujian, t = 3.612, k< 0.5. Ini bermakna subjek mempersepsi
wujudnya keberkesanan pendekatan rawatan modul Terapi Kelompok Keluarga Kolektif (CFGT) dan hipotesis alternatif yang di bina adalah diterima.
Dapatan ini memperlihatkan pendekatan rawatan yang digunakan adalah sesuai dan mesra budaya Kolektivisme Melayu. Kesetiaan terhadap keluarga merupakan asas yang membuahkan kerjasama dan pakatan terapeutik dalam kalangan ahli-ahlinya. Kesediaan membina pakatan dan menerima tanggungjawab secara kolektif ke atas sebarang kelemahan yang menjadi punca kegagalan keluarga berfungsi sebagai satu sistem yang baik, menjadikan pakatan terapeutik lebih bermakna. CFGT berjaya
memastikan PSP dan ahli keluarga mereka tidak bertepuk sebelah tangan. Adalah penting setiap pihak berupaya melihat kesediaan membina datang dari pihak yang berlawanan. Lakey dan Cassidy (1990) yang menyatakan bahawa individu yang menerima sokongan sosial yang positif dapat menginterpretasikan sesuatu tingkah laku dalam bentuk yang positif. Setelah menjalani CFGT, PSP tidak merasa keseorangan dalam usahanya untuk menempuh berbagai-bagai cabaran dan godaan untuk meneruskan kehidupannya tanpa menggunakan atau menagih dadah semula.
Komitmen yang tunjukkan oleh
ahli keluarga dari segi masa, wang ringgit dan
pengorbanan, apabila melibatkan diri mereka dengan CFGT, dapat diinterpretasikan oleh PSP sebagai sokongan kekeluargaan yang sangat mulia sifatnya. Ini menjadikan kecenderungan untuk dilakukan. menginterpretasikan sebaliknya, jika ada, sukar mereka
GFGT menyediakan peluang bersemuka, berkomunikasi secara yang
langsung dan berkesan, meneroka dan menghurai pelbagai masalah yang sebelumnya tidak pernah dibincangkan. Situasi kondusif yang disediakan oleh CFGT,
Zall Kepli Md Rejab
32
membolehkan hubungan silaturahim yang sekian lama berantakkan dipulihkan, ibu bapa, abang dan adik diletakkan di tempat mereka semula sebagai asalnya.
Item nombor 14 IKMP.2 boleh juga dilihat menggambarkan persepsi subjek terhadap pendekatan yang digunakan. Sebagai contoh, ahli keluarga PSP menunjukkan persetujuan 100% (20% bersetuju ; 80% sangat setuju) supaya peluang menjalani CFGT diperluaskan kepada lebih ramai PSP dan keluarga mereka yang berminat sebelum mereka tamat menjalani program pemulihan yang formal. Persetujuan ini secara langsung menampakkan kesan pendekatan rawatan yang sangat positif ke atas subjek.
Hipotesis Ke-4
Bagi hipotesis ke 3, keputusan ujian Korelasi Pearson menunjukkan terdapat korelasi yang negatif, (r = -0.343, k > 0.01) yang tidak signifikan di antara instrumen IKMP dan WAI. Dengan itu hipotesis alternatif yang dibina adalah ditolak. Namun begitu,
keputusan korelasi Spearman menunjukkan terdapat beberapa item IKMP ( item 3, 6 dan 4 ) mempunyai korelasi yang signifikan dengan item WAI ( 1 dan 6).
Dalam hal ini, walau pun kedua-dua alat dibina bertujuan untuk mengukur pakatan terapeutik, komponen yang mendasari kedua-dua instrumen itu berbeza. IKMP memberi penekanan kepada elemen persepsi subjek kepada pendekatan pakatan, kesetiaan terhadap keluarga dan identiti yang dikaitkan dengan keluarga (Triandis dan rakan-rakan 1988; Yamaguci, 1994). Kajian-kajian lalu mendapati, ahli kelompok yang mengamalkan budaya kolektivisme lebih mementingkan keluarga dari dirinya sendiri dalam membuat sebarang keputusan. Mereka juga menunjukkan identiti dan kesetiaan kepada kelompok, di samping tidak membezakan di antara matlamat peribadi atau matlamat kolektif. Sekiranya, matlamat mereka berbeza dari matlamat kelompok, dari segi kepentingannya, matlamat kelompok masih tetap dianggap lebih penting dari matlamat peribadi (Triandis, 1989). Zall Kepli, Amran dan Ismail (2007) mendapati
Zall Kepli Md Rejab
33
bahawa PSP mengakui walau pun mereka menagih dadah, mereka tetap mengambil berat terhadap keluarga dan masih mengakui bahawa syurga di bawah tapak kaki ibu.
Instrumen WAI menekankan 3 sub-skala utama iaitu persetujuan mengenai tugasan, persetujuan mengenai matlamat dan persetujuan membentuk perjanjian. Bagi subjek yang terdiri daripada ahli budaya Kolektivisme, mereka mungkin merasakan terdapat sesuatu yang kurang jika sesuatu perjanjian atau persetujuan, sesama ahli keluarga, hanya diikat dengan kesedaran semata-mata dan keinginan untuk mencapai sesuatu matlamat. Hubungan silaturahim yang terbina dari ikatan persaudaraan dan pertalian darah adalah lebih bermakna. Nilai budaya ini mungkin menyumbang korelasi yang negatif dan tidak signifikan.
Seperkara lagi yang perlu disebut di sini ialah penggunaan skala 7 markat jenis Likert yang digunakan oleh WAI mungkin agak mengelirukan. Label yang digunakan seperti Tidak pernah, Jarang-Jarang, Kadang-Kadang, Ada kalanya, Kerap Kali, Sangat Kerap, dan Sentiasa adalah sangat mengelirukan. Adalah sukar untuk
membezakan di antara jarang-jarang dengan kadang-kadang, atau kerap kali dengan sangat kerap. Ketidakjelasan ini mengakibatkan subjek kurang pasti untuk memilih respons yang benar-benar mewakili perasaan dan pandangan mereka. IKMP menggunakan skala 4 markat jenis Likert yang menggunakan label Sangat Tidak Setuju, Tidak Setuju Setuju dan Tidak Setuju. Label yang digunakan didapati
amat mudah difahami, namun demikian subjek mungkin merasa terlalu tertekan untuk menyatakan pandangan sebenar mereka disebabkan pilihan yang diberikan adalah terhad. Respons 100% bersetuju dan sangat bersetuju dengan item-item inventori
mungkin boleh dijadikan petunjuk kepada kemungkinan subjek menghadapi dilema terpaksa memilih bersetuju atau sangat bersetuju sahaja. Ini juga boleh dilihat sebagai wujudnya dengan tekanan budaya yang menghendaki mereka memilih kepentingan keluarga dari perasaan dan pandangan peribadi, khususnya apabila berlaku interaksi secara langsung seperti di dalam kelompok kecil.
Zall Kepli Md Rejab
34
SARANAN
Beberapa perkara yang ingin pengkaji sarankan di sini ialah i) lebih banyak kajian dijalankan yang meneroka pendekatan yang memberi penekanan kepada nilai budaya Kolektivisme khususnya pakatan terapeutik, ii) meneruskan penyelidikan untuk memurnikan Modul CFGT, dan iii) memberdayakan semula pakatan terapeutik melalui CFGT.
Saranan pertama adalah selari dengan pandangan subjek menyokong syor supaya CFGT dijadikan pendekatan sisipan kepada program pemulihan AADK atau institusi Penjara. Ini dapat memenuhi ruang dengan program seliaan lanjutan kosong di antara program pemulihan institusi bagi program kepulihan. CFGT tidak sahaja
membantu PSP dari segi pencegahan relaps tetapi turut menyediakan keluarga untuk menerima PSP kembali ke pangkuan keluarga dan masyarakat. Dengan lain
perkataan, nilai terapeutik di dalam CFGT turut membantu memulihkan PSP dan keluarga. Rumah keluarga boleh berfungsi menggantikan half-way house , dan
keluarga boleh berfungsi sebagai kelompok sokong bantu (self-help group).
Saranan kedua supaya penyelidikan untuk memurnikan CFGT sebagai pendekatan terapi mesra budaya Kolektivisme diteruskan lagi. Unsur-unsur spiritual seperti berdoa sebelum dan selepas terapi dijalankan, ritual menghormati ibu bapa, mengembalikan rasa kecintaan dan kesetiaan kepada keluarga, penggunaan tangkal dan azimat, dan sebagai boleh dimasukkan sebagai proses terapeutik sinonim dengan budaya. Walau pun unsur-unsur ini mungkin dilihat sedikit lari dari terapi Barat, ia pasti mempunyai kesan terapeutik yang sesuai dengan budaya tempatan.
Seterusnya pengkaji menyarankan usaha memberdayakan nilai pakatan terapeutik melalui CFGT. Pakatan memerlukan persetujuan dan persetujuan boleh dicapai
dengan adanya sikap bertolak ansur dan keterbukaan. Sebagai contoh, duduk bersemuka membincangkan tentang perkara yang mengaibkan keluarga bersama-
Zall Kepli Md Rejab
35
sama orang yang menimbulkan keaiban (penagihan dadah), bukan satu kelaziman di dalam budaya Kolektivisme Melayu. Begitu juga memberi maklum balas secara langsung khususnya kepada orang yang lebih tua atau ahli yang mengetuai keluarga, bukan sahaja tidak boleh diterima tetapi juga dianggap biadab, kurang ajar atau durhaka. Zall Kepli, Amran dan Ismail (2007) mendapati PSP terima kenyataan bahawa Syurga di bawah tapak kaki ibu, tetapi pada masa yang sama mereka juga bersetuju bahawa meninggikan suara untuk menyatakan perasaan dan pandangan kepada ibu bapa bukan sikap durhaka.
CFGT
mengajar satu permulaan kepada perhubungan terapeutik yang memberi pakatan dan keterbukaan. Lapan sesi CFGT di dalam seting
penekanan kepada
pemulihan, hanya merupakan sentuhan yang kecil kepada satu permukaan masalah yang sangat sukar, kritikal dan melibatkan proses yang sangat panjang. Permulaan ini perlu dipupuk dan diteruskan. Sekiranya nilai yang diperoleh dari proses terapi dikekalkan penggunaan di dalam kehidupan seharian, maka nilai ini akan membentuk dan mendorong pembentuk kelompok intervensi kelompok dengan sendirinya.
Pengkaji yakin ahli keluarga akan mula mengadaptasikan intervensi kelompok keluarga sebagai sebahagian dari budaya keluarga mereka dalam masa satu hingga dua tahun sekiranya input berterusan diberikan. PSP dan keluarga mereka akan mula merasa selesa untuk menjalankan kelompok mereka sendiri tanpa bergantung kepada orang lain. PENUTUP
Ibu bapa dan keluarga adalah sumber terapeutik anugerah Tuhan yang tidak ternilai harganya. Setiap penagih dadah ada keluarga, maka setiap mereka boleh menikmati sumber terapeutik ini. Berlandaskan hubungan keluarga yang kukuh dan bersifat saling bergantung ini, PSP dan keluarga mereka telah menunjukkan kesediaan 100% untuk membina dan mengekal pakatan terapeutik dalam kalangan mereka untuk mengekang relaps. Keluarga seperti Orang mengantuk disorongkan bantal. Hasrat yang terpendam sekian lama untuk mengembalikan keharmonian keluarga, mendorong
Zall Kepli Md Rejab
36
keluarga menyambut baik peluang dan ruang
untuk turut menyumbang kepada
pemulihan insan yang mereka sayangi. Keputusan ini juga menyokong Teori Sistem yang mengatakan apabila suatu bahagian sistem tidak berfungsi seluruh sistem mengalami gangguan. Sistem akan bergerak secara kolektif untuk memperbetulkan semula ketidakfungsian tersebut. CFGT menekankan usaha kolektif mendekati dan mengatasi masalah. Ia diharapkan untuk mencetus kecenderungan keluarga dan penagih separa-pulih untuk mengambil alih tanggungjawab pencegahan relaps di dalam komuniti, di samping menyumbang kepada penyuburan semula budaya kolektivisme yang mendukung kesetiaan dan pengorbanan untuk memartabatkan maruah keluarga. LIMITASI KAJIAN
Bilangan PSP dalam kajian ini adalah terlalu kecil ( 4 orang ) berbanding dengan bilangan ahli keluarga mereka. Ini mungkin menjejas kekuatan maklumat yang
terkumpul dan memberi kesan kepada keputusan ujian yang dilakukan. Walau bagaimana pun, kekangan yang wujud ialah pendekatan rawatan CFGT hanya mengehadkan kepada seorang PSP bagi setiap kelompok kajian.
Menggunakan kelompok yang bersifat terbuka adalah menyukarkan. Ini kerana perubahan ahli kelompok pada setiap sesi rawatan menyebabkan keberkesanan rawatan tidak dapat diukur menggunakan statistik inferensi. Dalam kajian ini, hanya satu kelompok (Kelompok Keluarga Kecil) berjaya mengekalkan kehadiran ahli yang sama pada setiap sesi. Manakala menunjukkan perbezaan ahli kelompok bagi setiap sesi yang ketara. Bagi tiga kelompok yang lain, perbezaan kesan rawatan di peroleh dengan membuat perbandingan menggunakan statisktik deskriptif.
Zall Kepli Md Rejab
37
RUJUKAN
Alexender, J. F., Holtzworth-Munroe, A. & Jameson, P.B. (1994) The process and outcome of marital and family therapy; Research review and evaluation. In A.E. Bergin, and S.L. Garfield (eds), Handbooks of Psychotherapy and Behavior Change. New York: John Wiley and Sons, pp. 595-630. Laporan Dadah Januari - Julai 2008, Unit Sistem Maklumat Dadah Kebangsaan (NADI). Markus, H.R., & Kitayama, S.(1991). Cultural and self: Implications for cognition, emotion, and motivation. Psychological Review, 98, 224-253. Alexender, J. F., Holtzworth-Munroe, A. & Jameson, P.B. (1994) The process and outcome of marital and family therapy; Research review and evaluation. In A.E. Bergin, and S.L. Garfield (eds), Handbooks of Psychotherapy and Behavior Change. New York: John Wiley and Sons, pp. 595-630. Allgower A. Wardle J, Steptoe A. 2001. Depressive symptoms, social support, and personal health behaviors in young men and women. Health Psychol. 20:223227. Barnett PA, Gotlib IH. 1988. Psychosocial functioning and depression: distinguishing among antecedents, concomitants, and consequences. Psych Bull.;104: 97-126. Bandura, A. 1977. Social lerning theory. Englewood Cliffs, HJ: Prentice Hall. Benjamin, L. S. (1974). Structural analysis of social behavior. Psychological Review, 81, 392-425 Bordin, E. S. (1979). The generalizability of the psychoanalytic of the psychoanalytic concept of the working alliance. Psychotherapy, 16, 252-260. Bordin, E. S. (1994). Theory and research on the therapeutic working alliance: New directions. In A.O. Horvath & L.S. Greenberg (Eds.), The working alliance: Theory, research and (pp. 13-37). New York: Wiley. Cohen & Willis, (1985).A Quasi-experiment on the Effects of Superordinate Categorization on Liking of People from Other Nations. Psychology & Developing Societies, Vol. 20, No. 2, 183-208
Zall Kepli Md Rejab
38
Cusack, J., Deane, F.P., Wilson C.J., & Ciarrochi, J. (2004). Who influence men to go therapy? Reports from men attending psychological services. International Journal for the Advancement of Counselling. Vol. 26, No.3, September 2004. 271-283. Darlene Albury 2007, LMSW. Relapse and Relapse Prevention. Internet Therapist Dennis, M. L., Titus, J.C., Diamond, G., Babor, T., Godley, S.H., Tims, F., Webb, C., Liddle, H.A., & Scott, C. (2000). The Cannabis Youth Treatment (CYT) experiment: A multi-site study of five approaches to outpatient treatment for adolescents. Addiction. Greenson, R.R. 1965. The working alliance and the transference neurosis. Psychoanalysis. Quarterly, 34, 155-181. Grencavage, L.M., & Norcross, J.C. (1990). Where are the commonalities among the therapeutic common factors? Professional Psychology Research and Kiesler, D.J. (1973). The process of psychotherapy: Empirical foundation and systems of analysis. Hawthorn, NY: Aldine. House, J.S. (1981). Work stress and social support. Reading, M.A: Addison-Wesley. Horvart, A. G., & Greenberg, I.S. 1994. The working alliance: Theory, research, and practice. New York: Wiley. Horvart, A. G., & Seymond, D.B. 1991. Relationship between working allience and outcome in psychotherapy: A meta-analysis. Journal of Counseling Psychology, 38, 139-149. Horvath A.O., & Luborsky, L. 1993. The role of the therapeutic alliance in
psychotherapy. Journal of Consultant and Clinical Psychology. 61, 561-573. Horvath, A.O. (1994). Research on the alliance. In A.O. Horvath & L.S. Greenberg (Eds.) The working alliance: Theory, research, and practice (pp. 259-286). New York: Wiley. Kim, U. (1997). Asian collectivism: A indigenous perspective. In H.R.S., Koa and D. Sinha (Eds) Asian Perspective on Psychology. New Delhi: Sage, 147-163. Laporan Dadah Januari - Julai 2008, Unit Sistem Maklumat Dadah Kebangsaan (NADI)
Zall Kepli Md Rejab
39
Lariner, M.E., Palmer, R.S., & Marlatt, G.A. (1999). Relapse prevention: An overview of Marlatts cognitive-behavioral model. Alcohol Research and Health, 23(2), 151160. Liddle H.A. & Dakof, G.A. (1995) Efficacy of family therapy for drug abuse: Promising but not definitive. Journal of Marital and Family Therapy. 21, 511-543. Liddle, H.A. (2002) Multidimensional family therapy treatment (MDFT) for adolescent cannabis users. Rockvile, MD: Substance Abuse and Mental Health Services Administration. Liddle, H.A. (1995) Conceptual and clinical dimensions of multidimensional, systems engagement strategy in family based adolescent multi-
treatment,
Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 32, 29-58 Liddle, H.A. (2002) Multidimensional family therapy treatment (MDFT) for adolescent cannabis users. Rockvile, MD: Substance Abuse and Mental Health Services Administration. Martin, D.J., Garske, J.P. & Davis, M.K. (2000) Relation of the therapeutic alliance with outcome and other variables: A meta-analytic review. Journal of consulting and Clinical Psychology, 68, 438-450. Masaki Yuki, (2003). Intergroup Comparison Versus Intragroup Relationships: A CrossCultural Examination of Social Identity Theory in North American and East Asian Cultural Contexts. Social Psychology Quarterly, Vol. 66, No.2, 166-183. Rice L.N., & Greenberg, L.S. (1984). Patterns of change: Intensive analysis of psychotherapy process. New York: Guilford Press. Practice, 21, 372-378. Rogers, C. R. (1957). The necessary and sufficient conditions of therapeutic
personality change. Journal of Consulting Psychology. 21, 95-103. Sarason IG, Levine HM, Basham RB. (1983). Assessing social support: The Social Support Questionnaire. J Pers Social Psychol, 44:127-139. Sinha D., & Sinha, M. (1997). Orientations to psychology: Asian and Western. In S.R. Kao and Sinha (Eds) Asian Perspectives on Psychology. Princeton University Press.
Zall Kepli Md Rejab
40
Stanton, M. D.,
& Shadish, W. R. (1997) .Outcome, attrition, and family-couple
treatment for drug abuse. A meta-analisis and review of the controlled, comparative studies psychological Bulletin, 122, 170-19. Shirk, S. R. & Karver, M. (2003) Prediction of treatment outcome from relationship variables in child and adolescent therapy. A meta- analytic review. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 71, 452-464. Shweder, R. (1991). Thinking Through Cultures, Harvard University Press. Taft, C.T., & Murphy, C.M. (2006). The Working Alliance in Intervention for Partner Voilence Perpetrators: Recent Research and Theory, Journal of Family Voilence, Springer Science + Business Media, LLC 2006, 10, 1007/s10896-006-9053. Triandis, H. C. (1995). Individualism and Collectivism. Boulder, Colorado: Westview Press. Tims, Leukefeld & Platt, 2001 Relapse And Recovery In Addictions. Hardcover, Yale University Press Turner, J., C. (1981). Social identification and psychological group formation. In H. Taifel (Ed.), The social dimensions: European development in social psychology, vo. 2, London: Cambridge Univerisity Press. (pp. 10, 318) Zall Kepli M.R.(1984). Kaunseling Kelompok; Perbandingan Di antara Pendekatan Terarah Dengan Tanpa Arah. Satu Kajian Kes di Penjara Kajang. dalam Daftar Bidang Masalah Kepulihan (DBMK): Penilaian Program Pemulihan Dadah Dari Perpektif Penagih Separa-pulih, Prosiding Persidangan Dadah Kebangsaan I, 2007, Universiti Malaysia, Sabah. Zall Kepli M.R (2004). Kaunseling Pra-Kepulihan, Laporan Ilmiah Program Sarjana Kaunseling (Psikologi), Universiti Kebangsaan Malaysia, dalam Daftar Bidang Masalah Kepulihan (DBMK): Penilaian Program Pemulihan Dadah Dari Perpektif Penagih Separa-pulih, Prosiding Persidangan Dadah Kebangsaan I, 2007 Universiti Malaysia, Sabah. Zall Kepli M.R., Amran M., & Ismail M. (2008). Jarak hubungan kekeluargaan: Dari Persepsi Penagih Separa Pulih. Prosiding Seminar Kebangsaan Polisi Awam Malaysia Ke-6, UTM, 2008.
Zall Kepli Md Rejab
41
Sosial Support Among Malay, Chinese And Indian Drug Addicts In Malaysia
SOCIAL SUPPORT AMONG MALAY, CHINESE, AND INDIAN DRUG ADDICTS IN MALAYSIA Wan Rafaei Abdul Rahman1, Mariam Adawiah Dzulkifli2, Shariffah Rahah Sheik Dawood3 & Mardiana Mohamad4
ABSTRACT
The January-December 2008 National Drug Information System Unit (NADI) report indicated that the Malaysian drug situation remains a serious one. According to 2007 AADK (Agensi Anti Dadah Kebangsaan) report, one of the contributing factors towards relapse cases in drug addiction is lack of social support from the society when they re-enter the community. To date, studies investigating this aspect are still limited. The current study investigates the social support perceived by the addicts among three ethnic groups, namely Malay, Chinese and Indian. Two-hundred and sixty three male addicts from various rehabilitation centers participated in this two-phase interview study, whilst the non-addicts consisted of 94 male students from Universiti Kebangsaan Malaysia. The instrument used in the first phase is the Social Support Behaviour Interview Schedule, and in the second phase, respondents were asked open-ended questions to further explore the reasons for their relapse. Overall, the results showed more similarities than differences in perceived social support from the three ethnic groups, suggesting that similar strategies could be used to rehabilitate the drug addicts. The important agents that can help drug addicts to
1
Professor, Department of Psychology, Human Sciences Division, International Islamic University Malaysia 2 Associate Professor, Department of Psychology, Human Sciences Division, International Islamic University Malaysia 3 Associate Professor, Department of Psychology, Human Sciences Division, International Islamic University Malaysia 4 Associate Professor, Department of Psychology, Human Sciences Division, International Islamic University Malaysia
Wan Rafaei Abdul Rahman, Mariam Adawiah Dzulkifli, Shariffah Rahah Sheik Dawood & Mardiana Mohamad
return to normal life are father, mother, and siblings. The important dimensions of social support from the parents are socializing, emotional, practical assistance, financial assistance, and advice and guidance. The findings also suggests that peer influence is an important reason for drug addiction and relapse. Hence it is suggested that special training programme should be conducted for the family of addicts. Additionally, the post-rehabilitation programme should emphasise in
providing a concrete support groups for the rehabilitated addicts.
ABSTRAK
Laporan Unit Sistem Penerangan Dadah Kebangsaan (Januari-Disember 2008) menunjukkan bahawa situasi penagihan dadah di Malaysia masih berada di tahap yang serius. Menurut laporan AADK (Agensi Anti Dadah Kebangsaan) pada tahun 2007, salah satu daripada faktor ulangan kes penagihan dadah ialah kurangnya sokongan sosial apabila penagih dadah kembali kepada masyarakat. Buat masa ini, kajian dijalankan terhadap isu ini masih terhad. Kajian ini bertujuan untuk menyelidik sokongan sosial seperti yang ditanggapi oleh penagih dadah, dari tiga kumpulan etnik iaitu Melayu, Cina dan India. Seramai dua ratus enam puluh tiga (n=263) orang penagih dadah lelaki yang sedang menjalani rawatan pemulihan di beberapa Pusat Serenti menyertai kajian ini dan menjalani dua fasa interview. Manakala peserta bukan penagih pula terdiri daripada sembilan puluh empat (n=94) orang pelajar lelaki dari Universiti Kebangsaan Malaysia. Instrumen yang digunakan pada fasa pertama ialah Skedul Interview Sokongan Tingkahlaku Sosial, dan pada fasa kedua peserta telah dikemukakan dengan soalan terbuka mengenai faktor yang menyebabkan mereka kembali kepada penagihan dadah. Pada keseluruhannya, dapatan kajian menunjukkan wujud persamaan dalam tanggapan terhadap sokongan sosial di kalangan tiga kumpulan etnik tersebut. Ini membawa kepada cadangan behawa strategi yang sama mungkin boleh digunakan untuk memulihkan para penagih. Agen penting yang dapat membantu mereka kembali kepada kehidupan yang normal ialah
ayah, ibu dan adik-beradik. Dimensi sokongan sosial yang penting ialah sosialisasi, emosional, bantuan praktikal, bantuan kewangan serta nasihat dan bimbingan. Dapatan juga mendapati pengaruh rakan sebaya ialah faktor ulangan (relapse) yang penting. Maka, kajian ini mencadangkan supaya program latihan yang khusus dijalankan terhadap keluarga para penagih. Selain dari itu, program pasca pemulihan patut menekankan aspek menyediakan kumpulan sokongan yang teguh untuk penagih yang telah menjalani rawatan pemulihan.
INTRODUCTION Social support refers to the experience of being valued, respected, cared for, and loved by others (Gurung, 2006). It is known to help individuals to reduce the amount of stress experienced and to cope better in dealing with stressful life situations (Dusselier, Dunn, Wang, Shelley, & Whalen, 2005; Nahid & Sarkis, 1994). Studies have also indicated that lower levels of social support may in fact lead to psychological problems (Teoh & Roze, 2001 as cited by Noor Hassline, 2008). Friedlander, Reid, Shupak, and Cribbie (2007), found that undergraduate students who perceived receiving social support experienced lesser
psychological problems compared to those who lacked social support (see also Rawson, Bloomer, & Kendall, 1999). In particular, social support from family and friends has been shown to be necessary for a healthy level of development (Oswald & Suss, 1994). Holahan, Valentiner, and Moos (1993) found that firstyear students with higher levels of perceived parental support were better adjusted and less distressed. Hence, positive social support is essential in order for a person to be better adjusted and become more successful in life. An important field of research which has significantly benefited from studies in social support is drug addiction. In the context of drug use, the literature
suggests that social support or lack of it may pose a significant impact on drug addiction. International studies have shown that in particular, poor family support has led children to drug addiction (McCarthy & Anglin, 1990).
Mohamad
Poor quality
Wan Rafaei Abdul Rahman, Mariam Adawiah Dzulkifli, Shariffah Rahah Sheik Dawood & Mardiana
parents and family relationships were found to be significant factors in driving people to drug addiction (Selnow, 1987 as cited in Noor Hassline Mohamed, 2008). Watts and Wright (1990) found that poor family attachment and
communication breakdown in the family is a factor in drug use. They also found that ineffectual family relationship was more likely to influence drug use than low family income and housing. In a study on perceived social support by Westreich, Heitner, Cooper, Galanter, and Guedj (1997) on patients in an inpatient rehabilitation programme showed that homeless status, initial weak perceived social support from family were correlated with completion of the programme. Patients with stronger connections to shelter and family were less likely to complete an inpatients addiction rehabilitation programme. This suggests that the addicts could leave the program earlier due to the stronger social support. In addition to that, Piko (2000) conducted a study which investigated how sociodemographics, psychosocial health, and perceived support from parents and friends might predict smoking, drinking, and drug use in adolescence. The study showed that a low level of perceived father support increased the chance of all types of substance use, while neither friends nor mother support appeared to be strong predictors. In the Malaysian context, Chow (2006) observed that although the effort from the medical community in helping the addicts is effective, it is imperative to reduce the stigma associated with drug addiction, which hinders a great number of addicts from seeking help. He added that the task of rehabilitating the addicts should not be entirely weighted down upon the treatment community, encompassing medical doctors, substance abuse counsellors, psychologists, psychiatrists and social workers or specific organisations. In addition, reports from AADK (2007) also shows that once rehabilitated addicts leave the rehabilitation centers, there is often a lack of community support for them to live independently of drugs, hence leading to potential relapse.
A cross-sectional study in Malaysia on gum sniffing among adolescents and the influences of surrounding factors found that adolescents involved in gum sniffing activities were given full freedom by their parents and were unable to refuse the persuasion by their peer groups who were involved in similar activities (Mohammad Shahid & Mahmood, 2007). The involvement is strengthened by their needs to feel belonged and supported by their peer groups. Furthermore, Lasimon Matokrem (2007) in his writing on the principles of effective treatment and recovery, highlighted the importance of focusing on re-establishing exaddicts relationship with family, personal development, career, social activities as well as healthy life style. Hence, to ensure successful recovery, it is recommended that family members and significant others participate in the
addicts recovery process. Despite the abundance of international literature and some initial suggestions at the national level on the relationship of social support and drug addiction, to date, the nature and extent of social support received from parents, siblings, relatives and friends among addicts/non-addicts in Malaysia remain scarce. Therefore, it is suggested that the social support available in Malaysia at the grass root level within the community, which includes the family, should be investigated. In line with this, the current study focuses on the general trend of social support amongst Malay, Chinese and Indian ethnic communities in Malaysia. The
unusually high prevalence of drug abuse and relapse among Malays compared to other ethnic communities in Malaysia (Agensi Antidadah Kebangsaan, 2007), makes it necessary to conduct a comparative study in order to examine the distinguishing features among the Malays and other ethnic groups in terms of social support. Therefore, the study aims to investigate 1) social support between addicts and non-addicts; 2) social support perceived by the addicts in three ethnic groups, namely Malays, Chinese and Indian; 3) social support perceived by addicts/nonaddicts based on the place of origin i.e. rural or urban area; 4) the relationship between social support and relapse cases.
METHOD Participants Two-hundred and sixty three male addicts (166 Malays, 58 Chinese, 37 Indians, and 2 from other races) in various rehabilitation centers participated in this twophase interview study. The non-addicts consisted of 94 male students (30 Malays, 30 Chinese, 32 Indians, and 2 who did not report their race) from Universiti Kebangsaan Malaysia. Participants in both groups were selected using convenience sampling.
Instruments All drug addict respondents went through two phases of interview. The first phase used the Social Support Behaviour Interview Schedule, while in the second phase respondents were asked open-ended questions to further explore the reasons for their relapse.
The Social Support Behavior Interview Schedule adapted and integrated several scales developed by past researchers (Procidano & Heller, 1983; Vaux, Philips, Holey, Thompson, Williams, & Steward, 1986; Vaux, Riedel, & Steward, 1987). Since the questionnaire was developed in the west, the researcher has to minimise the possibility of cross cultural problems by translating the questionnaire into Malay language using the committee approach technique (Brislin, Lonner, & Thorndike, 1973). The final version of the scale consists of 21 items measuring five dimensions namely, social support; emotional, socializing, practical assistance, financial assistance and advice and guidance. The social support perceived from mother, father, sibling, uncle/aunt, grandparents and friends was also measured on each dimension. All of the items were scored on a four point Likert scale ranging from 1 -strongly disagree, to 4 -strongly agree.
The main questions asked in the second phase were, Do you think you received the support needed when you were released form the center?, and What prompted you to take drugs again? and follow-up questions depended on their answers to further explore the social supports perceived by the addicts. It should be noted that the non-addicts were given the Social Support Behaviour Interview Schedule to fill in. Data Collection Prior to the actual data collection process, a pilot study was carried out in Pusat Serenti Dengkil on 26 November 2008. The purpose of this pilot study was to test the appropriateness of questionnaire items. Several open ended questions were also asked to generate the final questions for the main study. The final data collection process was conducted in Pusat Serenti Sungai Besi, Serendah, Dengkil, Tampin and Jelebu from 26 November until 31 December 2008. RESULTS The analyses were done in two parts. The first part is quantitative and deals with the demographic details of the participants, the nature and extent of the social support perceived by the addicts and non-addicts. The second part of analyses is qualitative and deals with further exploration of the perception of social support among the participants and also their own thoughts on why they experienced relapse in addiction.
QUANTITATIVE ANALYSIS Tables 1, 2, 3, and 4 provide demographic information of the participants in the study. More specifically, Table 1 shows the demographic characteristics of the addict respondents in this study. The total number of the respondents was 263. Thirty eight participants (14%) were from Pusat Serenti Dengkil, 129 participants (49%) were from Pusat Serenti Serendah, 31 participants (12%) were from Pusat Serenti Sungai Besi, 46 participants (18%) were from Pusat Serenti Jelebu and 19 participants (7%) were from Pusat Serenti Tampin.
Seventy four participants (28%) came from rural area while 187 (72%) were from urban area. Out of the 263 participants, 166 (63%) were Malays, 58 (22%) were Chinese and only 37 (14%) were Indians. The number of relapse cases range from one to 14 times. The majority of the participants (37%) had relapsed for two times. Only 1 participant had 14 times relapse cases.
Most of the participants were skilled/semi-skilled workers (51%), 24% were self employed such as running their own business and agriculture. Fourteen percent worked at the management and administrative sectors and 11% of the respondents were not employed. As for the educational background, 52% of the participants had primary school educational background, 41% with secondary school background, and only 2% of the participants were with diploma educational background.
RELIABILITY The questionnaire was made up of 21 questions of how the participants perceive the the social support from mother (A), father (B), sibling (C), uncle/aunt (D), friends (E) and significant others (F). The Cronbach alpha for mother was 0.94; father, 0.96; sibling, 0.96; uncle/aunt, 0.96; friends, 0.97; significant others, 0.95. The reliability of each part of the questionnaire was high. The overall Cronbach alpha was 0.95. Table 1: Demographic characteristics of addicts participants (N=263)
Variables Dengkil Serendah Pusat Serenti Sungai Besi Jelebu Tampin Total Rural Place of domicile Urban Missing Total Malays Chinese Ethnic groups Indians Others Total 1 time 2 times 3 times 4 times
Mohamad
Frequency Percentage 38 129 31 46 19 263 74 187 2 263 166 58 37 2 263 3 97 74 42 14% 49% 12% 18% 7% 100% 28% 71% 1% 100% 63% 22% 14% 1% 100% 1% 37% 28% 16%
Number of relapse
5 times 6 times 7 times 8 times 12 times 14 times Total
14 16 11 4 1 1 263
5% 6% 4% 2% 0.5% 0.5% 100% 14% 51% 24% 11% 100% 52% 41% 2% 5% 100%
Management/administrative 37 Skilled/semi skilled worker Self employed Occupation Non-employed Total Primary school Secondary school Diploma Education Missing Total 135 62 29 263 136 108 7 12 263
Table 2 shows the demographic characteristics of the non-addict participants. Ninety four participants served as the control group (non-addicts) in this study. They were 30 Malays, 30 Chinese and 32 Indians. Fifty nine participants (63%) came from rural area while the rest were from urban area. In terms of religion, 32 participants (34%) were Hindus, 30 participants were Muslim and 27 participants (29%) were Buddist. The majority of the non addict participants were 22 years old.
Table 2: Demographic characteristics of non addicts participants (N=94)
Variables Rural Place of domicile Urban Total Malays Chinese Indians Others Ethnic group (Eurasian& Sikh) Total Islam Christian Hindu Religion Buddha Missing Total 20 years old 21 years old 22 years old 23 years old Age 24 years old 29 years old Total
Frequency 59 35 94 30 30 32 2
Percentage 63% 37% 100% 32% 32% 34% 2%
94 30 3 32 27 2 94 5 21 44 18 5 1 94
100% 32% 3% 34% 29% 2% 100% 5% 22% 47% 19% 5% 1% 100%
Tables 3 and 4 show the cross-tabulation of race and place of domicile for addict and non-addict participants. The addict participants came more from urban area compared to rural area, the majority of which were Malays. In contrast for non addict participants, a majority of them came from rural than urban area.
Table 3: Addicts cross tabulation for race and place of domicile
Addict Group
Place of Domicile Rural Urban Missing Values Malays Chinese 51 19 4 0 74 113 39 33 2 187 2 0 0 0 2 166 58 95 2 263 Total
Ethnic Groups
Indians Others Total
Table 4: Non addicts cross tabulation for race and place of domicile
Non-Addicts
Place of Domicile Rural Urban Missing Values Total
Ethnic Group
Malays Chinese Indians Total
23 19 17 59
0 0 2 33
7 11 15 2
30 30 34 94
Table 5 shows the mean and standard deviation of the perceived social support by addict participants. The highest social support perceived by the addict participants came from significant others which include significant others such as wife, ex-wife, kids, girlfriends etc, while the lowest perceived social support came from the father.
Table 5: Mean and standard deviation of perceived social support by addicts
Perceived social support
Missing Values
Total
Mean
SD
Mother Father Siblings Uncle/Aunt Friends Significant others (e.g. wife, ex- wife, kids, and girlfriends)
199 154 246 190 253 129
64 109 17 73 10 134
263 263 263 263 263 263
63.13 45.72 60.31 49.23 51.57 66.82
15.11 16.61 16.61 17.07 15.44 13.08
Table 6 shows the mean of perceived social support by the addict participants according to ethnic groups. The analysis shows that there were significant differences for the perceived social support between ethnic groups for mother and father dimension (F = 2.67, p < .05 and F = 7.53, p < .01, respectively). The three ethnic groups perceived more support from the mother as compared to the father. The Indians perceived more support from the mother compared to the Chinese.
Table 6: Mean of perceived social support by addict participants (according to ethnic groups)
Perceived Social Support
Race Malays Chinese Indians Others Total Malays Chinese Indians Others Total Malays Chinese Indians Others Total Malays Chinese Indians Others Total Malays Chinese Indians Others Total Malays Chinese Indians Others Total
N 128 44 25 2 199 101 36 16 1 154 157 50 37 2 246 133 35 21 1 190 160 54 37 2 253 86 27 16 0 129
Mean 64.77 58.09 62.60 75.50 49.77 44.97 19.88 77 61.22 57.30 59.81 74 49.27 50.26 46.24 71 51.54 52.36 50.97 41.50 67.85 63.70 66.56 .
SD 14.68 14.29 17.40 2.12 24.43 25.27 21.05 . 16.34 16.44 18.05 2.83 17.63 15.49 16.16 . 15.56 15.12 15.62 21.92 12.65 11.76 17.06 .
Mother
2.66*
.049
Father
7.52*
.000
Siblings
1.17
.322
Uncle/Untie
.80
.429
Friends
.36
.782
Significant Others
1.035
.358
Table 7 describes the mean of perceived social support for addict and non-addict participants. The analysis showed that the perceived social support from mothers was significantly lower for addicts compared to non-addicts (t = -6.29, p = 0.01). A similar pattern of finding was found for fathers (t = -8.39, p = 0.01), siblings (t = -4.09, p = 0.01) and friends (t = -8.53, p = 0.01). Table 7: Mean of perceived social support for addict and non addict participants Perceived social support Mother Addict Nonaddict Father Addict Nonaddict Siblings Addict Nonaddict Uncle/aunt Addict Nonaddict Friends Addict Nonaddict Significant Others Addict Nonaddict 129 26 134 68 263 94 66.82 65.85 13.09 17.74 0.33 0.745 253 94 10 0 263 94 51.57 66.57 15.44 11.80 -8.53* 0.00 190 94 73 0 263 94 49.23 49.87 17.08 17.47 -0.30 0.768 246 94 17 0 263 94 60.31 68.18 16.61 13.77 -4.09* 0.00 154 90 109 4 263 94 45.72 70.21 25.82 12.98 -8.39* 0.00 199 94 64 0 263 94 63.13 73.95 15.11 9.34 -6.29* 0.00 Groups N Missing Total Values Mean SD t p
Table 8 compares the mean social support received by addicts and non-addicts from their mothers for all the five dimensions. The analysis shows that nonaddicts perceived significantly higher social support from their mothers in all the dimensions compared to addicts.
Table 8: Comparison between addicts and non-addicts in terms of mother dimension of perceived social support
Mother
Group
Missing Total Values
Mean
SD
Addict Socializing Nonaddict Addict Emotional Nonaddict Practical Addict
199 94
64 0
263 94
13.28 16.02
3.98 2.78 - 6.02 0.00
199 94
64 0
263 94
25.12 28.54
6.27 3.99 - 4.85 0.00
199 94
64 0
263 94
9.30 10.91
2.59 1.52 - 5.60 0.00
Assistance Nonaddict Financial Addict
199 94
64 0
263 94
5.76 7.47
2.21 1.06 - 7.10 0.00
Assistance Nonaddict Advice & Guidance Addict
199
64
263
9.67
2.51 - 4.76 0.00
Table 9 compares the mean social support received by addicts and non-addicts from their fathers, for all the five dimensions. The analysis shows that nonaddicts perceived significantly higher social support from their fathers in all the dimensions compared to addicts.
Table 9: Comparison between addicts and non-addicts in terms of father dimension of perceived social support.
Father
Group
Mean
SD
117 90
146 4
263 94
11.97 14.94
4.45 3.62 -5.15 0.00
117 90
146 4
263 94
19.15 26.92
8.69 5.30 -7.69 0.00
117 90
146 4
263 94
8.89 10.61
2.89 1.86 -4.93 0.00
117 90
146 4
263 94
5.15 7.33
2.21 1.30 -8.34 0.00
Assistance Nonaddict Advice & Guidance Addict Nonaddict
117 90
146 4
263 94
8.97 10.40
2.86 2.17 -3.96 0.00
Table 10 compares the mean social support received by addicts and non-addicts from their siblings, for all the five dimensions. The analysis shows that nonaddicts perceived significantly higher social support from their siblings compared to addicts, in all the five dimensions.
Table 10: Comparison between addicts and non-addicts in terms of sibling dimension of perceived social support
Siblings
Group
Missing Values
Total
Mean
SD
Socializing Addict Nonaddict Emotional Addict Nonaddict Practical Addict
246 94
17 0
263 94
13.37 15.34
4.17 3.62
-4.05
0.000
246 94
17 0
263 94
23.40 26.03
6.70 5.77
-3.37
0.000
246 94
17 0
263 94
9.01 10.20
2.80 1.93
-3.81
0.000
246 94
17 0
263 94
5.58 6.62
1.93 1.39
-4.75
0.000
246 94
17 0
263 94
9.00 9.86
2.85 2.35
-2.63
0.009
Table 11 compares the mean social support received by addicts and non-addicts from their friends, for all the five dimensions. There was no significant difference between addicts and non-addicts with regards to friends perceived social support for four dimensions (Socializing, Emotional, Practical assistance, and Advice & Guidance). Nonetheless, findings show that non-addicts perceived significantly higher social support from their friends in terms of Financial Assistance dimension compared to addicts (t = -2.396, p = 0.05).
Table 11: Comparison between addicts and non-addicts in terms of friend dimension of perceived social support
Friends
Group
Mean
SD
190 94
73 0
263 94
11.21 10.88
4.18 3.96 .63 .528
190 94
73 0
263 94
19.03 18.90
6.82 6.99 .14 .888
190 94
73 0
263 94
7.27 7.54
2.83 2.80 -.76 .450
190 94
73 0
263 94
4.23 4.85
2.04 2.07 -2.40* .017
190 94
73 0
263 94
7.49 7.69
2.94 2.76 -.56 .579
Table 12 compares the perceived mean social support by rural addicts and nonaddicts from their mother, father, siblings, uncle/aunt, friends, and significant others. The finding from the analysis suggests that rural non-addicts significantly perceived receiving more social support from their mothers, fathers, siblings, and friends in comparison to rural addicts.
Table 12: Comparison between Addicts and Non-Addicts in terms of perceived social support for place of domicile (Rural)
Perceived Social Support Mother
Place of Domicile/Group
Missing Total Mean Values
SD
Rural (Addicts) Rural (NonAddicts)
54 59
20 0
74 59
64.26 73.25
15.87 10.01
13.22* .00
Father
53 58
21 1
74 59
47.08 68.79
26.22 14.32
30.01* .00
Siblings
68 59
6 0
74 59
63.13 68.08
14.94 13.14
3.88*
.05
Uncle/Aunt
57 59
17 0
74 59
49.47 50.12
17.89 17.22
0.04
.84
Friends
73 59
1 0
74 59
51.60 65.61
16.39 11.79
30.38* .00
Significant Others
41 14
33 45
74 59
69.63 63.79
11.85 17.32
1.99
.16
Table 13 compares the mean of the perceived social support by the urban addicts and non-addicts from their mother, father, siblings, uncle/aunt, friends, and significant others. The finding of the analysis suggests that urban nonaddicts significantly perceived receiving more social support from their mothers, fathers, siblings, and friends in comparison to urban addicts.
Table 13: Comparison between Addicts and Non-Addicts in terms of perceived social support for place of domicile (Urban)
Perceived Social Support Mother
Place of Domicile/Group
Missin g Values
Total
Mean
SD
Urban (Addicts) Urban (NonAddicts)
144 35
43 0
187 35
62.94 75.11
14.64 8.10
22.47*
.00 0
Father
100 32
87 3
187 35
45.06 72.78
25.84 9.79
35.06*
.00 0
Siblings
176 35
11 0
187 35
59.68 68.34
16.70 14.95
8.11*
.00 5
Uncle/Aunt Urban (Addicts) Urban (NonAddicts) Friends Urban (Addicts) Urban (NonAddicts) Significant Others Urban (Addicts) Urban (NonAddicts)
132 35
55 0
187 35
49.35 49.46
16.66 18.12
.001
.97 3
178 35
9 0
187 35
51.87 68.20
14.88 11.83
37.44*
.00 0
88 12
99 23
187 35
65.51 68.25
13.49 18.68
.395
.53 1
Table 14 shows the cross-tabulation for relapse cases and races. The relapse cases were categorized into two categories, low relapse and high relapse. Addicts who entered Pusat Serenti twice or less were categorized as low relapse, while addicts who entered Pusat Serenti more than twice were categorized as high relapse. The analysis showed that the high relapse cases were more than the low relapse cases and out of 163 high relapse cases, 97 of them involved Malays.
Table 14: Cross tabulation for relapse case and races
Race Malays Relapse Low Relapse High Relapse Total 166 58 37 2 97 37 27 2 69 Chinese Indians 21 10 Others 0
Total
100
163
263
Table 15 shows the mean of perceived social support from mother, father, siblings, uncle/aunt, friends and significant others. The analysis indicates that there is no significant difference between high and low relapse (addict) in terms of perceived social support from mother, siblings, uncle/aunt, friends and significant others. Having said that, low relapse addicts significantly perceived higher social support from their fathers compared to high relapse addicts (t = 2.17, p = 0.32).
Table 15: Mean of perceived social support (high relapse and low relapse), SD, t and p values
Relapse
Mean
SD
Low Relapse 86 Mother High Relapse Missing Values Total 263 64 113
64.00 62.47
13.83 16.04
.71
.48
Low Relapse 61 Father High Relapse Missing Values Total 263 109 93
51.23 42.11
22.99 27.04
2.17
.03
Low Relapse 94 Siblings High Relapse Missing Values Total 263 17 152
61.68 59.47
15.16 17.44
1.02
.31
Low Relapse 77 Uncle/aunt High Relapse Missing Values Total 263 73 113
48.42 49.79
16.30 17.64
-.54
.59
Low Relapse 97 Friends High Relapse Missing Values Total Significant Others 263 10 156
52.59 50.94
14.77 15.86
.82
.41
Low Relapse 57 High Relapse Missing Values Total 263 134 72
68.23 65.71
11.91 13.93
1.087
.279
Finally, Table 16 shows the mean of perceived social support by addicts based on place of domicile. The analysis showed that there is no significant difference between addicts from rural and urban area in terms of perceived social support from mother, father, siblings, uncle/aunt, friends, and significant others.
Table 16: Mean of perceived social support by addicts based on rural and urban, SD, t and p values
Place of Domicile
Mean
SD
Rural Mother Urban Missing Values Total
54 144 65
64.26 62.94
2.16 1.22 .55 .58
263
Rural Father Urban Missing Values Total Rural Siblings Urban Missing Values Total Rural Uncle/aunt Urban Missing Values Total Rural Friends Urban Missing Values Total Rural Significant Others Urban Missing Values Total
53 100 110
47.08 45.06
3.60 2.58 .46 .65
263 68 176 19 63.13 59.68 1.81 1.26 1.49 .14
263 57 132 74 49.47 49.35 2.37 1.45 .05 .96
263 73 178 12 51.60 51.87 1.92 1.12 -.13 .90
263 41 88 134 69.63 65.51 1.85 1.44 1.69 .10
263
QUALITATIVE ANALYSIS Besides the quantitative data, all two-hundred and sixty three male addicts in the current study were individually interviewed. They were asked about what made them return to the centre for several times. The analysis of their reponses showed that the three ethnic groups of addicts in the study mentioned more or less similar reasons for their relapse. The reasons were categorised into several themes which include peer influence or pressure, rehab programme, relationship problem; and boredom. Peer influence or pressure Peer influence or peer pressure is the most mentioned answer given by the participants in the study particularly among Chinese and Malays (24.5% and 17.3% respectively). Whereas, for Indians, it is the third most mentioned reason for relapse (13.1%). The following quotes provide the examples; Balik semula ke tempat tinggal jumpa kawan kawan buat saya ambil dadah semula, susah nak cari kawan baru (Malay participant no. 10) Kawan kawan yang lama cerita berkisah dengan dadah, tunjuk port yang murah (Malay participant no. 14) Keluar serenti susah nak cari kerja, rakan rakan lama dorong jual ubat saya jadi ambil dadah semula (Malay participant no. 15) Rehabilitation Program It is found that the factor of rehab program mentioned by the addicts in the study consists of two categories i.e. the rehabilitation program at the Pusat Serenti and post-rehabilitation programme which refers to follow-up programs that are available in the community or the areas that they reside after they complete the rehabilitation programme.
With regards to the rehab programme itself, some addicts commented that the programme they attended had not been effective. Kat pusat ni tak banyak program, tak berkesanlah (Malay participant no. 20) program kat pusat tak membawa perubahan pada diri saya (Chinese participant no. 11) The above quotes exemplify the participants statements on their perception of the ineffectiveness of the rehab programme. However, this theme was mentioned by only 4.2% of the Malays, 3.8% of the Chinese and 3.3% of Indian participants in the study. On the other hand, post-rehab programme was repeatedly mentioned by the three ethnic groups in the study, particularly about lack of information on afterrehab programme. This factor becomes the most mentioned reason for relapse by the Indian participants in the study (19.7% out of 38 Indian participants). While, for Chinese and Malay participants, this factor becomes the second most mentioned reason. These are indicated in the following phrases; Tak ada program masyarakat lepas keluar (Indian participant no.144) kat tempat saya tak ada program (Malay participant no. 112) tak ada program komuniti (Chinese participant no. 26) Besides the lack of knowledge and information about the programme, some participants seem to be uninterested in participating in the community programe. The following excerpts show some examples; tak berminat nak masuk program komuniti kat luar (Indian participant no. 3) dulu adalah masuk sekejap program komuniti, tapi tak minat lah (Indian participant no. 5)
Relationship Problem Relationship problem is another reason identified from the interviews. The theme is characterized by relationship problem with spouse and break-up with girlfriend. This theme is reported mostly by Indian participants and becomes the second most frequently mentioned factor by this group of participants (16.4% out of 38 Indian participants). Whereas, for the Malay participants, relationship problem becomes the third highly mentioned reason, that is after peer influence and afterrehab programme. However, as compared to the Indian and Malays, this theme is least mentioned by the Chinese participants (the sixth reason for this group). Examples of the phrases include; Saya ada masalah dengan famili, jadi saya lari dari famili (Malay participant no. 14) patah hatikecewa dengan girlfriend (Chinese participant no 4) tekanan kerana ditinggal girl friend (Indian participant no. 3) Boredom Boredom is another theme reported by the participants in the study especially the Chinese group (8.5% of 57 Chinese participants), for whom it is the third most mentioned reason. For the Malay group, it was the fourth most frequently stated (7.8% of 167 Malay participants) factor of relapse, followed by Indian participants who had least indicated this reason (3.3% only). Saya rasa bosan dengan kehidupan saya (Malay participant no. 6) Saya ada terlalu banyak masa lapang (Malay participant no. 10) Banyak masa terluang, jadi ambil dadah semula (Chinese participant no. 6)
The above quotes show that the addicts in the study took drug when they feel bored with their life after they were released from the centre. The boredom is found to be related to their lack of meaningful activities and sense of purpose in life. Summary of the qualitative analysis The analysis of the interviews of the addicts in the study discovered four main themes or reasons of their relapse. For the Malay addicts, the most mentioned reasons are peer influence, rehab programme and relationship problem. The Chinese participants revealed peer influence, rehab programme and boredom as the main reasons for relapse. Whereas for the Indian addicts, rehab programme, relationship problem and peer influence became the most mentioned reasons of relapse. In conclusion, peer influence, rehab programme and relationship problem are considered as the most emphasized reasons of relapse by the three ethnic groups in the study. DISCUSSION The data from Agensi Antidadah Kebangsaan (2007) shows an increase in the number of drug abuse and relapse cases among Malays in Malaysia and one of the factors that has been linked to drug addiction and relapse cases is the lack of social support. In relation to this a comparative study was conducted with the aim to understand the general trend of social support amongst the three main ethnic groups in Malaysia namely Malay, Chinese and Indian.
When social support of the drug addicts was compared with the social support as perceived by the control group (non-addict university students), the latter had significantly higher social support. It was also discovered that drug addicts particularly perceived lower social support from their family especially mothers, fathers and siblings compared to non-addicts. This was true for all dimensions of social support investigated in the study (socializing, emotional, practical assistance, financial assistance, advice and guidance). Hence, the findings of the
study suggest the crucial role played by social support in drug addiction which is also supported by the evidence from literature. For example, it was reported in AADK journal (2007) that relapse cases were due to the lack of community support for the addicts to live independently of drugs once they leave the rehabilitation centers. The findings from the current study is also parallel with the previous studies by McCarthy and Anglin (1990); and Watts and Wright (1990) which discovered that poor family support to be a significant factor in driving people to drug addiction. Moreover, the results indicated that high relapse addicts have significantly perceived low social support from their fathers in particular. A similar result was reported by Pico (2000) which indicated that low level of perceived father support increased the likelihood of all types of substance abuse. The aforementioned findings focused on a very important issue of providing sufficient parental support especially from the fathers, for the addicts so as to ensure they do not return to drugs.
Having said that, it should be noted that friends seem to play an important role particularly in terms of financial assistance because addicts perceived lower financial support compared to non addicts. This may be due to the possibility that addicts often mingle with other drug addicts whose financial conditions are also deprived.
Nonetheless, the study found no difference in the level of social support perceived by the addicts in the three ethinc groups. This may indicate that the Malay, Chinese and Indian addicts have more or less similar level of perception towards the support received by them. Thus, the reason for the higher number of Malay addicts that are involved in drug addiction problems and relapse compared to the other ethnic groups may not be attributed to the social support investigated in the current study. The scope for the current study is limited to the people who are biologically close to the addicts as it only examined the support from family, friends and significant others. If the scope of support is broaden to include
employer, community-based groups or associations, differences in the level of support perceived by the addicts in the different ethnic groups might emerge. In addition, in this study several dimensions of support is included such as the perceived support in term of socializing, emotional, practical assistance, financial assistance and advise and guidance. There might be other additional dimensions of support that the addicts in the different ethnic groups are experiencing, and this need to be explored in further studies.
However, the only difference discovered for the perceived social support between ethnic groups is the perceived support for mother and father dimensions. In comparison to the perceived support from father, the perceived support from mother is higher in the three ethnic groups. This may imply that the ethnic groups in Malaysia are still bounded with the traditional paternalistic family life in which the father is commonly perceived as the one who goes out to work to support the family financially whereas mother is perceived as the main figure that can provide support whenever necessary. In other words, mother is the first person to turn to when any problems arise. In the current study it was also found that the Indians addicts were found to get more support from the mother compared to the Chinese addicts. Although the reasons for this is yet to be explored, the current study suggests that besides closeness to mothers, positive relationship with the fathers is imperative in decreasing the likelihood of drug abuse. It was also found that there were no significant findings in terms of the dimensions of support perceived from the mother and father.
Drug addiction is similarly affected in rural and urban areas. Regardless of the place of domicile non-addicts have perceived to receive more social support (from mothers, fathers, siblings and friends) compared to addicts. Hence, the place of domicile may not be an important determinant in predicting addiction, rather, the social support received particularly from family is crucial in prevention and rehabilitation process. In other words, a systematic programme should be
planned and implemented in educating parents on how to play a more supportive role in assisting their children who have been involved in drug-addiction.
The outcome of qualitative analysis seems to complement the aforementioned quantitative findings. The analysis suggests that peer influence was one of the most important reasons for relapse. The influence is mainly from the addict friends who offer encouragement to sell and take drugs, instead of to stop taking drugs. The result appears to be similar to the previous finding that sense of loyalty to the friendship makes them feel good to continue with sniffing gum activities with their peers without feeling guilty (Mohammad Shahid & Mahmood Nazar, 2007). Moreover, their continuous involvement in drug addiction is partly due to the addicts difficulties to say no to the invitation of close friends who have gone through the same experiences.
Another main reason of relapse highlighted by the addicts was about the rehabilitation programme. There was a claim that the rehabilitation programme at the centre that they attended had not been effective. Besides, some addicts in the study reported that they have not been well-informed about post-rehabilitation programme. Worst still, some participants confessed that they were not interested in participating in the post-rehab programme, or, quit from the programme due to lack of interest. An in-depth study on this matter could throw valuable information on the attractiveness and effectiveness of aftercare programmes. For instance, better mechanisms may be found to ensure that the ex-addicts will become more interested to engage in the Narcotic Anonymous programmes run by the NGOs which provide support group counselling. Participation in Narcotic Anonymous or other equivalent support group activities handled by trained counselors and social workers may serve as social support which helps the ex-addicts to achieve full recovery (Lasimon Matokrem, 2007).
In addition, relationship problems with family members (for the Malay addicts) and girl friends (for the Chinese and Indian addicts) also led them to taking drugs again. The result is consistent with the finding of a longitudinal study on drug addiction conducted by the National Institute of Drug Abuse (NIDA) in the United States which found that re-establishing the relationship with family members and significant others in addicts life are important part of the recovery process as well as relapse prevention (as cited in Lasimon Matokrem, 2007).
The abovementioned qualitative findings are also related to another main reason of relapse as perceived by the addicts, that is, boredom. It is reported that when the inmates were back to the society, they often had a lot of free time that led to boredom. As they did not have any other coping mechanisms, they tend to overcome it by turning to their old friends who seem to accept them well. This situation may be avoided if they continue with the aftercare or advance recovery programme by attending personal self-help group in the community. By being committed to the aftercare programmes, they will be able to obtain social support which will assist them to cope with boredom and life stresses. CONCLUSION
Overall, the results showed more similarities than differences in perceived social support from the three ethnic groups, hence indicating that similar strategies could be used to rehabilitate the drug addicts. From the study, important agents that can help drug addicts to return to normal life are father, mother, siblings and friends. The important dimensions of social support from the parents are socializing, emotional, practical assistance, financial assistance and advice and guidance. For friends, financial assistance seems to be the most important dimension. However, it is worth noting that low financial assistance from friends was found to lead to drug addiction.
The present study suggests further research to look into: (1) The possibility of further enhancing the addicts self-esteem and coping mechanism against stress, boredom, anger and frustration in the rehabilitation programme. (2) The possibility of conducting training programme for the family of addicts since there is a clear indication that parents play a crucial role in the development of the addicts. (3) The effectiveness of the post-rehabilitation programme in providing a concrete support groups for the rehabilitated addicts. (4) Another method using the repertory grid technique which can draw the cognitive map of the drug addicts in perceiving social support could be carried out. This cognitive map could be used by counsellors in rehabilitating the addicts, when real self and ideal self are included in the repertory grid.
References Agensi Antidadah Kebangsaan Malaysia. (2008). 2008. Antidadah Kebangsaan Malaysia Laporan dadah Jan-Dis
Bahagian Dasar, Perancangan Dan Penyelidikan, Agensi
Barber, B. K., & Shagle, S. C. (1992). Adolescent problem behaviours: A social-ecological analysis. Family Perspective, 26, 493-515 Barber, B. K., Olsen, J. E., & Shagle, S. C. (1994). Associations between parental psychological 1136 Bar-Tal, D., Nadler, A., & Blechman, N. (1980). The relationship between Israeli children's helping behavior and their perception of parents' socialization practices. Journal of Social Psychology, 111, 159-167 Chow, S. K. W. (2006, June 4). Treatment works for drug addiction. The Star Online. Retrieved May 2, 2008, from http://thestar.com.my/health/story.asp?file=/2006/6/4/health/14430846&se c=health%20 Dubey, Saket, & Faizabad (1993). A study of life stress and social support of drug addicts. Indian Journal of Clinical Psychology, 20(1), 21-24 Dusselier, L., Dunn, B., Wang., Shelley, M. C., & Whalen, D. F. (2005). Personal, health, academic, and environmental predictors of stress for residence hall students. Journal of American College Health, 54, 15-24 Friedlander, L. J., Reid, G. J., Shupak, N., & Cribbie, R. (2007). Social support, self-esteem and stress as predictors of adjustment to university among first year undergraduates. Journal of College Student Development, 48(3), 259-275 control and behavioral control and youth
internalized and externalized behaviors. Child Development, 65, 1120-
Gurung, R. A. R. (2006). Health psychology: A cultural approach. Belmont, CA: Thomson/Wadsworth Holahan, C. J., Valentimer, D. P., & Moos, R. H. (1995). Parental support, coping strategies, and psychological adjustment: An integrative model with late adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 24(6), 633-648 Loeber, R., Farrington, D., Stouthamer-Loeber, M., & VanHammen, W. (1989). Antisocial Behavior and Mental Health Problems: Explanatory Factors in Childhood and Adolescence. NIMH Grant Proposal Lasimon, M. (2007). Intervensi dan Peranan Kaunselor untuk menjana Kepulihan Klien Sepanjang Hayat. Jurnal Antidadah Malaysia, 1, Jun 2007. McCarthy, W. J., & Anglin, M. D. (1990). Narcotics addicts: Effect of family and parental risk factors on timing of emancipation, drug use onset, preaddiction incarcerations and educational achievement. Journal of Drug Issues, 20(1), 99123.
Mohammad Shahid, I. & Mahmood Nazar, M. (2007). Remaja Menghidu Gam: Pengaruh Keluarga dan Rakan Sebaya. Jurnal Antidadah Malaysia, 1, Jun 2007. Nahid, O. W., & Sarkis, E. (1994). Types of social support: Relation to stress and academic achievement among prospective teachers. Canadian Journal of Behavioural Science, 26(1), 1-20 Netemeyer, R. G., Boles, J. S., McKee, D. O., & Mcmurrian, R. (1997). An investigation into the antecedents of organizational citizenship behaviours in a personal selling context. Journal of Marketing, 61, 85-98 Noor Hassline Mohamed. (2008). Differences in intra-family relationships, peer pressure and self-esteem between young and adult hardcore drug addicts.
Mohamad
Unpublished MHSc thesis. Department of Psychology, IIUM
Oswald, H., & Suss, K. U. (1994). The influence of parents and peers on misconduct at school: Simultaneous and synergistic effects. In R. K.
Silbereisen & E. Todt (Eds.), Adolescence in context: The interplay of family, school, peers, and work in adjustment. New York: Springer-Verlag Piko (2000). Perceived social support from parents and peers: which is the stronger predictor of adolescent substance use? Substance use Misused, 35(4), 617-30 Rawson, H. E., Bloomer, K., & Kendall, A. (1999). Stress, anxiety, depression, and physical illness in college students. The Journal of Genetic Psychology, 155(3), 321-330 Rhoads, D., L. (1983). A longitudinal study of life stress and social support among drug abusers. International Journal of the Addiction, 18(2), 195222 Saegert, S., Winkel, G., & Swartz, C. (2002). Social capital an dcrime in New York citys low income housing. Housing Policy Debate, 13(1), 189-226 Sarason, I., G., Levine, H., M., Basham, R., B, & Sarason, B., R. (1983). Assessing social support: The social support questionnaire. Journal of Personality and Social Psychology, 44, 127-39 Schulz, U. & Schwarzer, R. (2003). Social support in coping with illness: the Berlin social support scales ( BSSS). Diagnostica, 49, 73-82 Watts, W. D., & Wright, L. S. (1990). The drug use- violent delinquency link among Mexican-Americans. In M. De La Rosa, E. Lambert, & B. Gropper, Drugs and violence: Causes, correlates and consequences. NIDA Research Monograph. Maryland: National Institute on Drug Abuse.
Westreich, L., Heitner, C., Cooper, M., Galanter, M., Guedj, P. (1997). Perceived social support and treatment retention on an inpatient addiction treatment unit. American Journal of Addiction, 6(2), 144-149 Zimet, G.D., Dahlem, N., W., Farley, G. K. (1988). The multi dimensional scale of perceived social support. Journal of Personality Assessment, 52(11), 30-41
Pengajaran Penyalahgunaan Dadah Dalam Kalangan Pelajar Tingkatan Empat
PENGAJARAN PENYALAHGUNAAN DADAH DALAM KALANGAN PELAJAR TINGKATAN EMPAT

1
Mohd Noorazam Abd Razak2, Fatin Aliana Mohd Radzi3, Mohamad Azmi Adnan4, Hashbullah Ismail5, Ani Mazlina Dewi Mohamed6 & Soffian Omar Fauzee 7
ABSTRAK Kajian ini dijalankan untuk mengkaji keberkesanan pengajaran terhadap penyalahgunaan dadah dalam kalangan murid tingkatan empat di sebuah sekolah menengah. Pembolehubah demografi (kelayakan akademik,
pengetahuan ibu bapa dan pengalaman anggota keluarga) mempengaruhi keberkesanan pengajaran terhadap penyalahgunaan dadah di kalangan murid tingkatan empat di salah sebuah sekolah menengah di Shah Alam, Selangor. Seramai 80 murid dipilih sebagai responden bagi kajian ini. Mereka terdiri daripada 31 orang murid lelaki dan 49 orang murid perempuan. Kajian ini dijalankan berbentuk tinjauan (survey) dengan menggunakan borang soal selidik yang mengandungi empat bahagian sebagai instrumen kajian. Data-data ditafsirkan secara peratusan dan kekerapan sahaja. Keputusan kajian
menunjukkan Keberkesanan Pengajaran Terhadap Penyalahgunaan Dadah terhadap pengetahuan murid tingkatan empat di salah sebuah sekolah di Shah Alam, Selangor. Keseluruhan murid bersetuju dengan setiap kenyataan berhubung persepsi mereka terhadap pengajaran penyalahgunaan dadah di sekolah. Selain itu, kajian ini juga mendapati ibu bapa adalah merupakan sumber sangat utama dalam memberikan maklumat penyalahgunaan dadah kepada
1
Kajian telah dibentangkan di Persidangan Dadah Kebangsaan Pertama anjuran Universiti Malaysia Sabah (UMS), Kota Kinabalu, Sabah pada 17-18 Mac 2007 2 Pensyarah, Fakulti Pendidikan, Universiti Teknologi Mara 3 Pensyarah, Fakulti Pendidikan, Universiti Teknologi Mara 4 Pensyarah, Fakulti Pendidikan, Universiti Teknologi Mara 5 Pensyarah, Fakulti Sains Sukan dan Rekreasi, Universiti Teknologi Mara 6 Pensyarah, Fakulti Pendidikan, Universiti Teknologi Mara 7 Profesor Madya, Fakulti Pengajian Pendidikan, Universiti Putra Malaysia
Mohd Noorazam Abd Razak, Fatin Aliana Mohd Radzi, Mohamad Azmi Adnan, Hashbullah Ismail, Ani Mazlina Dewi Mohamed & Soffian Omar Fauzee
murid berbanding sumber-sumber lain. Hasil dapatan kajian juga mendapati sesi pengajaran penyalahgunaan dadah di sekolah boleh dipertingkatkan dengan menggunakan pelbagai kaedah pengajaran yang menarik dan juga tenaga
pengajar yang mempunyai pengetahuan yang mencukupi berkaitan masalah dadah.
ABSTRACT This research examines the effectiveness of drug abuse education in school. Demography variable in terms of academic qualification, parents knowledge and family experience that influence the effectiveness of drug abuse education among the form four students at secondary school in Shah Alam, Selangor.The respondents of this study are 80 participants who are basically involved in drug abuse education class. It involves 31 male students and 49 female students. This study is conducted by survey using questionnaire which have four sections as research instruments. Data and information will be evaluated via percentages and frequency only. The findings of the previous study have shown that drug abuse education in this school has its positive contribution towards the drug knowledge among students. More than fifty percent students also agreed that drug education session in school done effectively. Besides that, the findings for this research suggest that parents plays a crucial role in distributing drug abuse information to students compared to other sources. This research also recommends that drug education in school be improved by using variety of teaching and learning techniques by teachers.
PENGENALAN
Peningkatan masalah sosial terutama di kalangan remaja hari ini adalah antara perkara yang perlu diberikan perhatian oleh semua pihak. Ini selaras dengan Falsafah Pendidikan Negara untuk melahirkan insan yang seimbang dan harmonis dari segi intelek, rohani, emosi serta jasmani. Masalah-masalah seperti salah laku, keganasan, persetubuhan haram, penyalahgunaan bahan dan lainlain di kalangan remaja seakan-akan sudah sinonim dengan masyarakat kita pada hari ini.
Walaupun pelbagai program telah diatur oleh agensi kerajaan mahu pun bukan kerajaan bagi mengatasi masalah ini, ia masih sukar debendung malahan semakin menjadi-jadi. Antara masalah sosial yang dianggap sebagai salah satu musuh nombor satu negara adalah penyalahgunaan dadah.
Masalah dadah yang melanda negara ini bukanlah fenomena baru. Gejala ini wujud sejak zaman penjajahan Inggeris terutama di kalangan buruh bangsa Cina yang dibawa masuk ke negara ini untuk bekerja di sektor perlombongan. Kebanyakkan mereka terdiri daripada penagih candu. Menyedari perlunya gejala penagihan ini dibendung, penjajah Inggeris menggubal Akta Dadah Berbahaya 1952 untuk mengawal dan mencegah masalah penagihan sebelum menjadi wabak yang sukar dikawal. (Agensi Antidadah Kebangsaan, 2006).
Meskipun Akta Kawalan Dadah wujud sejak 1950-an, namun gejala penagihan masih sukar untuk dibendung. Gejala penagihan dadah masih sukar dibendung apabila golongan muda mula terbabit dengan penagihan heroin yang dibawa masuk ke negara ini. Meningkatnya pembabitan muda-mudi dalam penagihan dadah jenis heroin pada akhir 1960-an dan 1970-an menyebabkan kerajaan terpaksa menyediakan program rawatan dan pemulihan secara drastik. Pada Mei 1983, Kementerian Dalam Negeri dipertanggungjawabkan untuk merawat masalah ketagihan dadah. dan dalam masa yang sama Akta Penagih Dadah
(Rawatan dan Pemulihan) 1983 digubal dan dikuatkuasakan (Agensi Antidadah Kebangsaan, 2006).
Utusan Malaysia pada 20 Mac 2006 melaporkan sebanyak sejuta golongan belia di negara ini terlibat dengan penyalahgunaan dadah. Keadaan ini amat membimbangkan disebabkan remaja-remaja hari ini merupakan generasi yang bakal mencorakkan pembangunan negara pada masa akan datang. Golongan remaja ini akan menjadi pemimpin dan akan memainkan peranan penting demi memastikan negara terus maju seterusnya mencapai matlamat Wawasan 2020 dengan jayanya.
PENYATAAN MASALAH
Isu penyalahgunaan dadah pada hari ini terus menjadi agenda penting di dalam kesihatan umum masyarakat dunia disebabkan peningkatan bilangan individu yang terlibat dengan penyalahgunaan bahan ini. Di Malaysia, keadaan penyalahgunaan dadah adalah ditahap yang membimbangkan. Berasaskan kajian Kementerian Belia dan Sukan (1997), 14% daripada 5860 remaja yang dikaji terlibat dalam penyalahgunaan dadah. Bilangan penagih terus meningkat dari tahun ke tahun dengan 34,743 orang penagih ditangkap semenjak tahun 2004 sehingga Febuari tahun 2005 (Agensi Antidadah Kebangsaan, 2006). Kebanyakkan daripada mereka yang terlibat (76.3%) adalah terdiri daripada penagih-penagih yang mempunyai tahap pendidikan SRP/PMR dan juga SPM/MCE/SPMV.
Satu kajian di Amerika Syarikat dalam Samsudin (2006), mendapati antara faktor utama penglibatan remaja di dalam penyalahgunaan dadah adalah disebabkan oleh faktor genetik, biologikal, emosi, kognitif dan sosial. Selain daripada itu faktor individu seperti pemalu, agresif, personaliti impulsif dan pencapaian akademik yang rendah adalah antara faktor risiko kepada penyalahgunaan dadah. Pada Januari hingga Mac 2005, terdapat 10,473 penagih yang ditangkap
di mana 46.2% adalah penagih baru, manakala 53.8% adalah penagih berulang. Antara jenis dadah yang digunakan oleh penagih-penagih adalah heroin (36%), morfin (30%), kanabis (23%) dan metamphetamine (7%).
Mengikut perangkaan Agensi Antidadah Kebangsaan (AADK) sebingga Mac 2006 terdapat sejumlah 292,696 penagih dadah di mana bagi setiap penagih yang dilaporkan, terdapat empat lagi penagih yang tidak dapat dikesan. Jika andaian ini hendak diterima pakai, maka anggaran penagih dadah di Malaysia adalah 1.2 juta orang. Daripada jumlah keseluruhan penagih dadah di Malaysia, 203,716 penagih adalah di kalangan generasi belia. Ini bermakna hampir dua peratus daripada 11.2 juta belia adalah penagih dadah.
Penyalahgunaan dadah juga menjadi penyebab pelbagai masalah kesihatan yang serius, dan ini secara tidak langsung meningkatkan kos perbelanjaan Kerajaan Persekutuan untuk sektor kesihatan. Jika dikaji Laporan Ekonomi 2002/2003 yang dikeluarkan oleh Kementerian Kewangan Malaysia jelas sekali peruntukkan untuk sektor kesihatan telah meningkat dari RM 1.316 bilion pada tahun 2002 ke RM 1.790 bilion pada tahun 2003.
Justeru untuk memperbaiki fenomena tersebut ke arah yang lebih baik dan positif, perubahan perlu dibuat bermula dari akar umbinya. Individu yang masih berada di alam persekolahan perlu didorong untuk mengubah gaya hidup mereka demi kesejahteraan hidup. Feigelman dan Feigelman (1993) dalam Mohanaraj (2003) menyatakan bahawa zaman kanak-kanak ke alam remaja merupakan zaman yang penuh dengan pelbagai pergolakan masalah dan diiringi pelbagai bentuk cabaran. Dalam mengatasi masalah ini remaja akan mencari jalan penyelesaian yang lebih mudah iaitu dengan melibatkan diri dalam penyalahgunaan dadah.
Sehubungan dengan itu, sekolah sebagai sebuah institusi yang menyampaikan segala ilmu pengetahuan kepada pelajar-pelajar dipilih sebagai lokasi kajian untuk mendapatkan segala maklumat berkaitan dengan pengetahuan pelajarpelajar terhadap penyalahgunaan dadah. Sekolah adalah merupakan tempat yang paling berkesan untuk murid-murid menimba dan mempelajari serta mengaplikasi pelbagai kaedah pengetahuan yang didapati berdasarkan
maklumat yang disampaikan oleh tenaga pengajar. Justeru guru dianggap sebagai pengantara paling berkesan untuk menyampaikan segala maklumat yang berkaitan dengan kesejahteraan hidup serta mengaplikasikan dan mengamalkan gaya hidup sihat sepanjang hayat (Kathleen, 2005).
Oleh itu, satu kajian akan dilakukan untuk melihat keberkesanan pengajaran topik penyalahgunaan bahan terhadap masalah penyalahgunaan dadah di kalangan murid tingkatan empat di sebuah sekolah menengah Lembah Klang.
SOROTAN LITERATUR
Secara umumnya, dadah dikelaskan kepada beberapa jenis. Nama-nama seperti morfin, heroin, kokain, ganja, amfetamin dan LSD, semua ini membayangkan jenis-jenis dadah yang boleh mendatangkan ketagihan (Dzulkifli,1998).
Berasaskan ini, dadah boleh dikategorikan kepada jenis dadah yang boleh merangsang otak dan minda dan sejenis lagi adalah dadah yang boleh menekan fungsi otak dan minda. Jenis ketiga adalah bahan-bahan yang dipanggil halusinogen (William,2006).
Kebanyakan masyarakat berpendapat remaja adalah golongan yang penuh dengan dengan masalah atau penuh dengan konflik serta suka memberontak. Remaja ialah mereka yang berada dalam peringkat umur antara 12 tahun hingga 23 tahun dan merupakan satu peringkat zaman yang dipenuhi pergolakan dan tekanan. Zaman ini ialah zaman di mana remaja mengalami konflik dan perubahan ragam yang tidak menentu (Santrock,1998).
Kerajaan Malaysia khususnya memperuntukkan sebanyak RM 9.725 bilion pada tahun 2002 untuk perbelanjaan pembangunan pendidikan dan ianya merupakan 63.8 peratus daripada keseluruhan perbelanjaan untuk perkhidmatan sosial. Bagi tahun 2003 pula kerajaan Malaysia telah memperuntukkan sebanyak RM 9.795 bilion untuk pembangunan pendidikan dan ianya merupakan 60.7 peratus daripada peruntukan untuk perkhidmatan sosial (Laporan Ekonomi 2002/2003). Di Malaysia jumlah penduduk dianggarkan sebanyak 23.27 juta orang pada tahun 2000. Jumlah ini meningkat ke 26.66 juta orang pada tahun 2005. Bilangan pelajar yang belajar di sekolah menengah telah meningkat daripada 1.63 juta orang pelajar pada tahun 1995 ke 1.94 juta orang pelajar pada tahun 2000. Jelas di sini, bilangan pelajar semakin meningkat dari setahun ke setahun. Hal ini menyebabkan kerajaan Malaysia terpaksa menyediakan peruntukan yang agak tinggi dan memberi keutamaan kepada pendidikan terutamanya untuk golongan remaja yang bakal memimpin negara Malaysia.
Teori Pembelajaran Bloom (1976; petikan dari Mohamad, 2000), menyatakan perbezaan individu adalah disebabkan persekitaran di sekolah dan di rumah. Dalam model pembelajaran yang dikemukakan antara lain menekankan tentang kepentingan kualiti pengajaran yang boleh menyumbangkan kepada peningkatan pencapaian akademik dan motivasi murid. Kualiti pengajaran yang dimaksudkan merujuk kepada sejauh mana bimbingan, latihan peneguhan pembelajaran sesuai dengan keperluan pelajar. Ini menunjukkan motivasi atau minat seseorang murid bergantung kepada seseorang guru. Amalan-amalan guru ketika mengajar, memberi latihan dan kerja rumah mempunyai hubungan dengan minat pelajar terhadap pembelajaran mereka. Menurutnya lagi di dalam pembelajaran, pelajar boleh mencapai kebolehan pembelajaran yang tinggi jika pelajar diberi pertolongan bila dan di mana mereka menghadapi kesukaran di dalam sesuatu pembelajaran.
Menurut Holt (1970; petikan dari Mohamad, 2000) sikap tidak mengambil berat guru terhadap pengajaran boleh menyumbang kepada kegagalan dan keciciran pelajar. Justeru, asas teori bagi kajian tentang keberkesanan pengajaran terhadap penyalahgunaan dadah di kalangan murid tingkatan empat ini adalah berdasarkan kepada Model Pengajaran Berkesan Caroll (1963). Pengajaran yang berkesan dan berkualiti akan dilihat melalui persepsi murid sebagai responden kajian dan pengetahuan yang didapati responden hasil pengajaran penyalahgunaan dadah di sekolah. PENGAJARAN PENYALAHGUNAAN DADAH DI SEKOLAH Berdasarkan Huraian Sukatan Pelajaran Kurikulum Bersepadu Sekolah
Menengah (1999) pengajaran mengenai penyalahgunaan bahan diperkenalkan kepada semua murid sejak dari peringkat peralihan hinggalah tingkatan lima di dibawah matapelajaran Pendidikan Kesihatan. Pengajaran penyalahgunaan bahan adalah di bawah tunjang Gaya Hidup Sihat. Topik penyalahgunaan dadah diselitkan di bawah sukatan tajuk tersebut. Berikut adalah objektif umum bagi pengajaran penyalahgunaan bahan dalam setiap tingkatan: Peralihan : murid-murid diberi penerangan tentang bahaya merokok,
menghidu gam, mengambil minuman keras dan mengambil dadah Tingkatan 1 : objektif umumnya adalah murid-murid dapat
mengklasifikasikan antara ubat dan dadah pada akhir pengajaran. Tingkatan 2 : seterusnya murid-murid akan didedahkan mengenai kesan pengambilan dadah kepada tubuh, keluarga dan negara semasa berada di tingkatan dua.. Tingkatan 3 : objektif umum pengajaran penyalahgunaan dadah bagi tingkatan ini mengkehendaki murid-murid memahami implikasi
pengambilan dadah terhadap masyarakat, ekonomi dan keselamatan negara.
Tingkatan 4 : murid-murid dikehendaki memahami Dasar Dadah Negara serta langkah pengawalan dan pencegahan dadah sebagai objektif umum pengajaran penyalahgunaan dadah. Tingkatan 5 : murid-murid dikehendaki memahami akta dan undangundang dadah sebagai objektif umum di akhir sesi pengajaran penyalahgunaan dadah di sekolah menengah. OBJEKTIF KAJIAN
Objektif umum bagi penyelidikan ini ialah untuk meninjau sejauh mana keberkesanan pengajaran penyalahgunaan dadah di kalangan murid tingkatan empat di sebuah sekolah menengah di daerah Selangor. Ini disebabkan sekolah pada hari ini merupakan tempat di mana pelajar banyak didedahkan dengan gejala negatif berbanding dengan sumber. (King et al., 1995; Nutbeam et al., 1993). Pernyataan ini disokong (Peach,1991) dalam kertas bertajuk A Study Concerning Stress among High School, yang dibentangkan di Seminar Pendidikan Tahunan di Cookeville, United State yang menyatakan bahawa remaja yang menuntut di sekolah menengah merupakan golongan yang paling mudah terjebak dalam gejala sosial dan penuh dengan masalah kerana mereka berada di peringkat usia remaja iaitu peringkat berlakunya banyak perubahan dari segi biologi dan emosi yang menakutkan mereka membuat penyesuaian.
Objektif khusus kajian ini adalah untuk meninjau:
1. persepsi murid mengenai pengajaran dan pembelajaran penyalahgunaan dadah di sekolah. 2. sejauh manakah pendedahan mengenai penyalahgunaan dadah dapat diperolehi melalui Pembelajaran dan Pengajaran (P&P) di sekolah. 3. sumber utama yang memainkan peranan di dalam memberikan maklumat mengenai penyalahgunaan dadah kepada pelajar-pelajar.
PERSOALAN KAJIAN
Persoalan kajian yang akan dikaji dalam penyelidikan ini ialah:
1.
Apakah persepsi murid mengenai pengajaran dan pembelajaran penyalahgunaan dadah di sekolah?
2.
Adakah pengajaran dan pembelajaran penyalahgunaan dadah di sekolah membekalkan pengetahuan asas secukupnya kepada murid?
3.
Dari manakah sumber murid memperolehi pengetahuan mengenai penyalahgunaan dadah?
KAEDAH KAJIAN
Penyelidikan ini adalah berbentuk kajian kes (case study). Kajian yang dijalankan bertujuan untuk mengukur tahap pengetahuan pelajar-pelajar tingkatan empat di sebuah sekolah menengah harian biasa terhadap penyalahgunaan dadah. Selain dari itu, kajian ini ingin melihat pengetahuan pelajar-pelajar terhadap
penyalahgunaan dadah berdasarkan P&P di sekolah dan melihat sumber utama yang menyalurkan maklumat mengenai penyalahgunaan dadah kepada pelajarpelajar yang dikaji.
Sampel terdiri daripada 80 orang pelajar lelaki dan perempuan yang dipilih secara rawak. Kesemua pelajar ini telah diberi pendedahan mengenai penyalahgunaan dadah di dalam sesi pengajaran dan pembelajaran mata pelajaran Pendidikan Kesihatan.
Instrument kajian yang digunakan di dalam penyelidikan ini ialah satu set soal selidik yang digubal sendiri oleh pengkaji berdasarkan sumber penulisan Judy
Gan (1993) Pendidikan Pencegahan Dadah & Aids. Bahan tersebut dikaji dengan teliti dan tumpuan diberi terhadap aspek-aspek penting dalam meninjau keberkesanan pengajaran penyalahgunaan dadah di sekolah menengah. Berdasarkan maklumat itu, item soal selidik daripada karya-karya tersebut telah diubahsuai mengikut keperluan kajian ini.
Satu kajian rintis telah diadakan bagi menguji kebolehpercayaan item-item soalan yang digubal. Sebanyak 20 orang murid tingkatan empat di salah sebuah sekolah menengah di Daerah Gombak dipilih untuk kajian rintis ini. Alpha Cronbach digunakan untuk mengkaji ketekalan dalaman (internal consistency) terhadap soalan-soalan yang dibina. Untuk mendapatkan ketekalan dalaman, penyelidik menggunakan perisian Statistical Package For Social Science (SPSS) versi 11.5 untuk mendapatkan pekali ketekalan. Hasil ujian ini menunjukkan nilai Alpha Cronbach yang diperolehi berjulat .61. Nilai ini menunjukkan bahawa soal selidik tersebut sesuai digunakan untuk tujuan kajian. Ini kerana pekali kebolehpercayaan yang bernilai sekurang-kurangnya .60 sering digunakan sebagai asas menentukan keberkesanan soal selidik yang digunakan dalam kajian (Mohd Majid Konting,2000).
LIMITASI KAJIAN
Limitasi penyelidikan ini ialah :
1. Penyelidikan ini dihadkan hanya kepada murid sekolah tingkatan empat sahaja yang berlainan jantina, bangsa yang belajar di sebuah sekolah menengah harian biasa sekitar Shah Alam. Oleh yang demikian, dapatan penyelidikan tidak dapat mengeneralisasi keseluruhan populasi muridmurid sekolah menengah di Malaysia.
2. Penyelidikan ini juga dibataskan dengan hanya meninjau sebuah sekolah sahaja yang berada di dalam kawasan bandar. Justeru, ia tidak dapat menggambarkan dan mencakupi secara keseluruhan sekolah-sekolah menengah yang berada di luar bandar.
3. Item-item soalan yang dibentuk hanya meninjau pengetahuan am muridmurid terhadap masalah penyalahgunaan dadah. Oleh itu, kajian ini ditumpukan kepada murid sahaja dan tidak melibatkan guru-guru yang menyampaikan pengajaran penyalahgunaan dadah di sekolah.
4. Penyelidikan ini juga dibataskan dengan peranan ibu dan bapa murid yang menyalurkan maklumat mengenai masalah dadah. Justeru itu, ia tidak dapat menggambarkan secara keseluruhan peranan ibu bapa disebabkan hanya murid sahaja yang terpilih di dalam kajian ini.
5. Selain dari itu, kajian ini juga dibataskan dengan kejujuran dan keikhlasan murid ketika menjawab soalan yang mana di luar kawalan penyelidik.
RESPONDEN KAJIAN
Kesemua responden atau subjek kajian adalah terdiri daripada 80 orang pelajar tingkatan empat di mana terdapat 31 orang pelajar lelaki dan 49 orang pelajar perempuan yang dipilih secara rawak. Kumpulan ini dipilih berdasarkan kepada kandungan Huraian Sukatan Pelajaran bagi mata pelajaran Pendidikan Kesihatan yang mana mereka ini telah melalui sesi pengajaran dan pembelajaran isu penyalahgunaan bahan bermula daripada sekolah rendah atas sehingga ke peringkat menengah. KEPENTINGAN KAJIAN
Pendekatan yang digunakan dalam kajian ini adalah untuk mengetahui sejauh manakah pengetahuan pelajar terhadap penyalahgunaan dadah. Dapatannya dapat membantu penyelidik, pensyarah Pendidikan Jasmani dan Kesihatan dan guru-guru di dalam menyalurkan maklumat mengenai musuh utama negara dan sebagai bekalan pengetahuan yang berguna apabila pelajar-pelajar sudah menamatkan pengajian mereka di sekolah sebelum menempuh dunia pekerjaan.
Dapatan
kajian
ini
diharapkan
dapat
membantu
pelajar-pelajar
untuk
mempraktikan amalan hidup yang positif yang memberikan tumpuan kepada gaya hidup yang sihat berfokuskan kecergasan fizikal, pemakanan seimbang, keselamatan diri dan bebas daripada penyalahgunaan dadah. Selain itu, dapatan kajian adalah diharapkan dapat memberi gambaran yang lebih tepat mengenai keberkesanan pengajaran penyalahgunaan dadah kepada pelajar-pelajar sekolah sebagai salah satu kaedah di dalam memastikan mereka tidak terjebak di dalam masalah ini. Mengikut statistik dari AADK (2006) daripada mereka yang terlibat 76.3% adalah terdiri daripada penagih-penagih yang mempunyai tahap pendidikan SRP/PMR dan juga SPM/MCE/SPMV.
Kajian ini juga diharap dapat membantu Kementerian Pendidikan, Agensi Antidadah Kebangsaan, PEMADAM dan agensi-agensi lain untuk meninjau sejauh manakah pelajar penerimaan maklumat berkaitan dengan
penyalahgunaan dadah di sekolah. Sehubungan itu, kajian ini diharapkan mampu menjadi asas dalam membentuk strategi yang berkesan dan program pembelajaran yang sewajarnya dapat dirancang untuk pelajar berubah dari gaya hidup sedentari ke gaya hidup yang aktif. Diharapkan, semua maklumat dari kajian ini dapat digunakan untuk membantu para pendidik terutamanya di sekolah di dalam menyediakan modul, perancangan dan pengisian pengajaran yang lebih berkesan serta sistematik kepada pelajar-pelajar terhadap
penyalahgunaan dadah.
DAPATAN KAJIAN
PERSEPSI MURID MENGENAI PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN PENYALAHGUNAAN DADAH DI SEKOLAH
Dapatan kajian menunjukkan lebih dari separuh subjek kajian (91.3%) tidak pernah merokok, tetapi terdapat 1 subjek kajian (1.3%) pernah mengambil dadah. Namun demikian didapati bahawa tiada perhubungan yang signifikan di antara subjek yang merokok dengan tahap pendidikan ibu bapa mereka pada korelasi sifar. Ini bermakna tidak terdapat hubungan sebenar di antara subjek yang merokok dan tahap pendidikan ibu bapa subjek. Hampir keseluruhan subjek kajian (98.8%) tidak mempunyai ahli keluarga yang terlibat dengan penagihan dadah. Hampir separuh daripada subjek (42.5%) mendapat pengetahuan mengenai dadah buat pertama kalinya melalui sekolah.
Seterusnya kajian mendapati, 30 subjek kajian (37.5%) tidak pasti sama ada guru mempunyai cukup pengetahuan untuk mengajar topik penyalahgunaan dadah manakala, 33 subjek kajian (41.3%) bersetuju dengan pengetahuan yang ada pada guru, berbanding dengan 5 subjek (6.3%) yang tidak bersetuju.
Dapatan kajian juga mendapati lebih dari separuh subjek kajian iaitu 49 subjek (61.3%) mendapati guru sering memberikan contoh akibat penagihan dadah. Manakala terdapat 5 subjek (6.3%) tidak bersetuju dan 12 subjek (15%) tidak pasti guru mengemukakan contoh akibat penagihan dadah sebagai salah satu kaedah pengajaran. Analisa data menunjukkan hanya 10 subjek kajian (12.5%) tidak bersetuju guru menggunakan kaedah menarik untuk mengajar salah guna dadah.
Terdapat 28 subjek (35%) bersetuju guru menggunakan berbagai kaedah pengajaran yang menarik dan 21 subjek (26.3%) tidak pasti dengan pernyataan tersebut. Namun demikian, lebih dari separuh subjek kajian (45%) setuju guru menggunakan sesi soal jawab dan perbincangan sebagai kaedah pengajaran penyalahgunaan dadah, manakala terdapat (8.8%) dari keseluruhan subjek kajian yang tidak bersetuju. Kesimpulannya, analisa mendapati kebanyakkan subjek kajian setuju dengan setiap pernyataan mengenai pengajaran
pembelajaran penyalahgunaan dadah di sekolah. Dapat dikatakan bahawa, sesi pengajaran pembelajaran penyalahgunaan dadah di sekolah menunjukkan keberkesanannya.
Guru dan murid perlu memainkan peranan masing-masing agar suasana pengajaran pembelajaran penyalahgunaan dadah menjadi lebih menarik. Menurut Caroll (1963) pengajaran berkesan melibatkan faktor kawalan guru dan kawalan pelajar. Kedua-dua faktor berkenaan mesti berjalan seiring bagi mencapai matlamat pengajaran berkesan.
Kesimpulannya,
berdasarkan
dari
dapatan
kajian,
murid
mempunyai
pengetahuan yang meluas hasil pengajaran penyalahgunaan dadah di sekolah. Ini bersesuaian dengan pendapat Keith & Shonna ( 2003) bahawa sekolah pada hari ini merupakan tempat yang paling sesuai untuk pelajar menerima maklumat berkaitan dengan faktor yang menjadikan risiko terhadap kesihatan.
PENGETAHUAN
ASAS
PELAJAR
MENGENAI
PENYALAHGUNAAN
MELALUI PROSES P&P
Jadual 1 :
Analisis kekerapan dan peratusan pengetahuan subjek
berdasarkan
pernyataan yang dikemukakan mengenai penyalahgunaan dadah
Soalan
Kekerapan (Betul)
Kekerapan (Salah)
Betul (%)
Salah (%)
Dadah ialah bahan kimia psikoaktif yang membawa kepada pengantungan fizikal dan psikologikal Dadah jenis perangsang atau stimulant merangkumi dadah amfetamin dan kokain Dadah jenis morfin dan heroin boleh mengubah pencerapan deria dan pandangan visual Dadah adalah bahan yang diperoleh secara haram
73
91.3
8.8
71
88.8
11.3
65
15
81.3
18.8
53 PEMADAM ialah Persatuan Mencegah Dadah Malaysia Dadah mempunyai kesan paling ketara ke atas sistem saraf pusat (otak dan saraf tunjang) Malaria dan demam denggi adalah penyakit yang berkaitan dengan penagihan dadah Penghisapan dadah jenis ganja boleh menyebabkan ibu-ibu yang mengandung melahirkan bayi-bayi yang cacat Dadah jenis heroin boleh mengakibatkan seseorang itu menjadi mandul Dari segi fizikal, seseorang penagih dadah akan mejadi kurus, lemah tenaga batin, malas dan kelihatan berada dalam khayalan 74 59 74 19 75 63
27 17
66.3 78.8
33.8 21.3
93.8
6.3
61
23.8
76.3
92.5
7.5
21
73.8
26.3
92.5
7.5
Analisa data dari jadual 1, menunjukkan seramai 73 subjek kajian (91.3%) menjawab betul, berbanding 7 subjek kajian (8.8%) yang menjawab salah bagi item pertama iaitu, Dadah ialah bahan kimia yang membawa kepada pengantungan fizikal dan psikologikal. Item ke- 2 adalah, Dadah jenis perangsang atau stimulant merangkumi dadah amfetamin dan kokain. Seramai 71 subjek kajian (88.8%) menjawab betul dan hanya 9 subjek kajian (11.3%) menjawab sebaliknya. Berdasarkan jadual di atas, didapati lebih dari separuh subjek kajian iaitu 65 (81.3%) menjawab betul item ke- 3. Hanya 15 subjek kajian (18.8%) menjawab salah pernyataan, Dadah jenis morfin dan heroin boleh mengubah pencerapan deria dan pandangan visual. Seramai 53 subjek kajian (66.3%) menjawab betul pernyataan ke- 4 iaitu, Dadah adalah bahan yang diperoleh secara haram. Manakala 27 subjek kajian (33.8%) menjawab sebaliknya pernyataan tersebut. Analisa data seterusnya, menunjukkan seramai 63 subjek kajian (78.8%) menjawab betul, berbanding 17 subjek kajian (21.3%) yang menjawab salah pernyataan ke- 5 iaitu, PEMADAM ialah Persatuan Mencegah Dadah Malaysia. Item ke- 6, Dadah mempunyai kesan paling ketara ke atas sistem saraf pusat (otak dan saraf tunjang). Hampir keseluruhan subjek kajian iaitu 75 (93.8%) menjawab betul dan hanya 5 (6.3%) subjek kajian menjawab salah. Hanya 19 subjek kajian (23.8%) menjawab betul bagi pernyataan, iaitu, Malaria dan demam denggi adalah penyakit yang berkaitan dengan penagihan dadah. Manakala seramai 61 (76.3%) subjek kajian menjawab sebaliknya bagi pernyataan item ke- 7. Bagi pernyataan item ke- 8, iaitu, Penghisapan dadah jenis ganja boleh menyebabkan ibu mengandung melahirkan bayi yang cacat, didapati seramai 74 subjek kajian (92.5%) menjawab betul pernyataan tersebut berbanding 6 subjek kajian (7.5%) menjawab salah. Item ke- 9 adalah, Dadah jenis heroin boleh mengakibatkan seseorang itu menjadi mandul.
Merujuk data dari jadual 18, menunjukkan lebih dari separuh subjek kajian iaitu 59 (73.8%) menjawab betul pernyataan tersebut dan hanya 21 subjek kajian (26.3%) menjawab salah. Manakala bagi item terakhir iaitu, Dari segi fizikal,seseorang penagih dadah akan menjadi kurus, lemah tenaga batin, malas dan kelihatan berada dalam khayalan, didapati hampir keseluruhan subjek
kajian (92.5%) menjawab betul pernyataan tersebut.
SUMBER
UTAMA
PEROLEHAN
MAKLUMAT
MENGENAI
PENYALAHGUNAAN DADAH KEPADA PELAJAR

Jadual 2: Analisis kekerapan dan peratusan sumber paling utama yang memberikan maklumat mengenai penyalahgunaan dadah.
Sumber Guru dan sekolah Ibu bapa Pengalaman anggota keluarga Media cetak Media elektronik
Kekerapan (f) 27 43 10 25 23
Peratusan (%) 33.8 53.8 12.5 31.3 28.8
Seterusnya dari kajian juga didapati, seramai 43 subjek kajian (53.8%) memilih ibu bapa sebagai sumber yang paling utama bagi memberikan maklumat mengenai penyalahgunaan dadah berbanding dengan 27 subjek (33.8%) yang memilih guru dan sekolah. Kesimpulannya, lebih 50% subjek memilih ibu bapa sebagai sumber paling utama dalam memberikan maklumat mengenai penyalahgunaan dadah.
KESIMPULAN
Kesimpulannya, analisa mendapati kebanyakan subjek kajian setuju dengan setiap pernyataan mengenai pengajaran pembelajaran penyalahgunaan dadah di sekolah. Dapat dikatakan bahawa, sesi pengajaran pembelajaran
penyalahgunaan dadah di sekolah menunjukkan keberkesanannya. Guru dan murid perlu memainkan peranan masing-masing agar suasana pengajaran pembelajaran penyalahgunaan dadah menjadi lebih menarik. Menurut Caroll (1963) pengajaran berkesan melibatkan faktor kawalan guru dan kawalan pelajar. Kedua-dua faktor berkenaan mesti berjalan seiring bagi mencapai matlamat pengajaran berkesan.
Lebih daripada separuh subjek kajian didapati mempunyai pengetahuan mengenai penyalahgunaan dadah. Analisa menunjukkan bahawa hampir keseluruhan subjek kajian berjaya menjawab soalan dengan betul iaitu dengan nilai sekurang-kurangnya 85 peratus (Rujuk jadual 18). Dari kajian juga didapati lebih daripada separuh subjek kajian mempunyai pengetahuan tentang bahayanya dadah, kesan atau akibat daripada penagihan sebarang jenis dadah berdasarkan pernyataan yang diberikan dalam soal selidik. Secara keseluruhan berdasarkan dari dapatan kajian, murid mempunyai pengetahuan yang meluas hasil pengajaran penyalahgunaan dadah di sekolah. Ini bersesuaian dengan pendapat Keith & Shonna,( 2003) bahawa sekolah pada hari ini merupakan tempat yang paling sesuai untuk pelajar menerima maklumat berkaitan dengan faktor yang menjadikan risiko terhadap kesihatan. Seterusnya dari kajian juga didapati, seramai 43 subjek kajian (53.8%) memilih ibu bapa sebagai sumber yang paling utama bagi memberikan maklumat mengenai penyalahgunaan dadah berbanding dengan 27 subjek (33.8%) yang memilih guru dan sekolah. Kesimpulannya, lebih 50% subjek memilih ibu bapa sebagai sumber paling utama dalam memberikan maklumat mengenai penyalahgunaan dadah.
IMPLIKASI
Kementerian Pelajaran Malaysia merupakan antara pihak yang perlu merujuk kepada hasilan kajian ini. Implikasi yang positif boleh diperhatikan oleh pihak Kementerian Pelajaran Malaysia dalam mewujudkan satu kaedah pengajaran dan pembelajaran yang lebih berkesan untuk kesemua sekolah di negara kita. Ini selaras dengan usaha pihak kerajaan untuk memastikan negara bersih daripada najis dadah menjelang tahun 2015. Pihak pendidikan perlu memastikan guru yang memberikan informasi mengenai isu penyalahgunaan dadah memiliki latar belakang Pendidikan Jasmani dan Kesihatan supaya sesi pengajaran dan pembelajaran penyalahgunaan dadah lebih memberi impak yang sangat besar kepada pelajar sekolah. Guru perlu mempunyai maklumat yang lebih banyak mengenai isu penyalahgunaan dadah disebabkan guru seharusnya menjadi sumber rujukan utama berdasarkan pengetahuan sedia ada mereka, berbanding sumber-sumber lain.
Kementerian Pelajaran Malaysia perlu berusaha untuk melahirkan guru-guru terlatih di dalam bidang penyalahgunaan dadah dan menjadikan topik ini sebagai mata pelajaran yang berasingan sekaligus menjadikan sekolah sebagai sumber yang paling penting di dalam menyalurkan maklumat kepada murid-murid berkaitan dadah. Selain dari itu, semua maklumat yang diperolehi dalam kajian ini juga boleh digunakan oleh guru-guru Pendidikan Kesihatan di semua sekolahsekolah menengah perguruan untuk menyediakan modul, perancangan dan pengisian pengajaran yang lebih berkesan serta sistematik bersesuaian dengan keperluan semasa dan cabaran terkini berkaitan dengan penyalahgunaan dadah. Segala peluang pembelajaran ( learning opportunities ) yang disediakan oleh guru hendaklah mendatangkan pengalaman pembelajaran ( learning
experiences ) yang membawa kesan terhadap perubahan tingkah laku dalam jangka masa panjang. Peluang pembelajaran dalam berbagai situasi, baik di dalam bilik darjah atau di luar kawasan sekolah, seharusnya menyeronokkan, bererti dan memantapkan lagi pembelajaran murid. Proses pembelajaran berlaku
di kalangan murid kerana guru telah mengajar, tetapi sebaliknya, guru telah mengajar tidak beerti murid muridnya telah mempelajari apa yang diajarnya. Justeru, adalah penting bagi tenaga pengajar memastikan pengajarannya benar benar memberi kesan yang diharapkan. Salah satu cara untuk guru mengelakkan kebosanan di kalangan murid ialah dengan mempelbagaikan kaedah dan teknik pengajarannya. Pilihlah teknik yang sesuai berdasarkan tajuk pengajaran agar dapat menarik minat dan memotivasikan murid murid seperti penayangan video, ceramah penagihan dadah dan sebagainya.
Agensi Antidadah Kebangsaan (AADK) juga perlu bekerjasama dengan Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) dalam menghasilkan modul atau kurikulum penyalahgunaan dadah yang lebih sesuai dan mengikut perubahan terkini. Ini adalah untuk memastikan setiap kandungan mata pelajaran yang diajar oleh guru tidak bersesuaian dengan peredaran masa kini. Oleh yang demikian, pelajar-pelajar akan mendapatkan pengetahuan yang lebih terkini dab bersedia menghadapi segala kemungkinan apabila tamat zaman persekolahan. Pameran dan seminar Antidadah yang banyak dianjurkan bersama oleh Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) dan Agensi Antidadah Kebangsaan (AADK) selama ini perlu diteruskan dan dipertingkatkan agar usaha menangani masalah penyalahgunaan dadah dapat dilaksanakan.
Ibu bapa pelajar juga perlu memainkan peranan penting dalam memastikan usaha melihat generasi muda akan datang bebas daripada masalah
penyalahgunaan dadah. Walaupun waktu seharian pelajar-pelajar banyak dihabiskan di sekolah, namun sebagai ibu bapa pengetahuan mengenai isu penyalahgunaan dadah perlu diketahui agar kita dapat membantu memberikan maklumat yang tepat mengenai isu penyalahgunaan dadah ini. Pelajar-pelajar menganggap ibu bapa sebagai contoh terbaik mereka untuk dicontohi, oleh itu keperibadian dan pengetahuan yang cukup perlu dimiliki agar pelajar-pelajar ini tidak mendapatkan maklumat yang salah daripada sumber lain. Perkara
seumpama ini boleh merosakan pengetahuan dan tatasusila pelajar-pelajar ini dengan menjurus ke arah masalah penagihan dadah.
CADANGAN
Kajian ini mempunyai beberapa cadangan terutamanya bagi mereka yang terlibat secara langsung dengan sesi pengajaran pembelajaran penyalahgunaan dadah di sekolah-sekolah khususnya di peringkat menengah. Walaupun kajian yang dijalankan hanya mengfokus kepada murid sekolah menengah yang berada di kawasan bandar semenanjung Malaysia sahaja, dapatan yang diperolehi dapat memberi kefahaman yang lebih baik berkaitan dengan keberkesanan pengajaran terhadap penyalahgunaan dadah di sekolah-sekolah. Secara amnya, dapatan kajian menunjukkan pengajaran penyalahgunaan dadah di salah sebuah sekolah menengah di sekitar kawasan Shah Alam adalah berkesan.
Berdasarkan perbincangan dan kesimpulan kajian, beberapa cadangan telah disarankan oleh penyelidik untuk kajian lanjutan. Kajian lanjutan berbentuk longitudinal perlu dijalankan oleh penyelidik pada masa depan dalam usaha
untuk memahami tingkah laku atau pun sikap murid-murid terhadap sesi pengajaran pembelajaran penyalahgunaan dadah dengan membuat
perbandingan antara sekolah di kawasaan bandar dan luar bandar.
Maklumat yang diperolehi dapat memberi gambaran yang lebih jelas dan tepat mengenai tingakah laku murid serta keupayaan sesi pengajaran pembelajaran penyalahgunaan dadah di sekolah. Kajian ini memerlukan satu kajian yang dinamik dalam sesuatu tempoh jangka panjang (antara satu hingga dua tahun). Pengumpulan maklumat berkaitan dengan sikap atau tingkah laku murid-murid yang tepat dan sebenar terhadap sesi pengajaran pembelajaran
penyalahgunaan dadah di sekolah dapat diperolehi dari masa ke semasa.
Kajian-kajian seperti ini, perlu diperluaskan lagi, bagi isu-isu yang lain. Kajian ini dilakukan berdasarkan sebuah sekolah yang terletak di bandar sahaja. Bagaimana dengan sekolah-sekolah yang terletak di luar bandar? Apakah kesannya, jika kajian seperti ini dilakukan ke atas isu atau masalah lain-lain? Pengkaji-pengkaji, bolehlah melakukan kajian-kajian seperti ini untuk melihat keberkesanannya.
Hasil daripada kajian juga boleh mengenalpasti sejauhmana tahap kefahaman atau perubahan dari segi kesihatan murid murid di mana pihak sekolah boleh merancang aktiviti aktiviti yang mampu meningkatkan taraf kesedaran murid betapa pentingnya menjaga kesihatan dari segi jasmani, emosi, rohani yang menyumbang kepada tahap intelektual yang baik.
Kajian-kajian seperti ini masih kurang dijalankan dan penyelidik berpendapat ia seharusnya menjadi alternatif untuk mengatasi masalah penyalahgunaan dadah di kalangan belia khususnya. Kajian yang menfokuskan kepada penyalahgunaan dadah perlu diperluaskan agar murid-murid atau golongan belia ini tidak terus terjebak di dalam masalah ini selaras dengan impian kerajaan untuk melahirkan generasi yang cemerlang, gemilang dan terbilang menjelang tahun 2020.
Namun pihak yang berkenaan seperti guru, penggubal sukatan matapelajaran perlu meningkatkan lagi kualiti teknik pengajaran dan pembelajaran serta menggubal topik penyalahgunaan dadah menjadi lebih menarik dan terperinci. Perlaksanakan topik ini perlu menjadi lebih berkesan dalam usaha melahirkan generasi muda yang mempunyai pengetahuan yang cukup mengenai
penyalahgunaan dadah sebelum melangkah ke dunia luar persekolahan.
Intervensi dan Inisiatif yang dijalankan hendaklah bermatlamat untuk melahirkan murid-murid sekolah yang mempunyai pengetahuan yang cukup berkaitan masalah penyalahgunaan dadah supaya generasi hari ini faham dan jelas akan kesan jangka panjang akibat penyalahgunaan dadah. Lebih banyak program-
program usahasama patut dijalankan dengan ibu bapa, guru dan pihak berwajib seperti AADK dalam memastikan pengajaran penyalahgunaan dadah ini memberikan kesan mendalam dan berkekalan dalam diri pelajar. Rujukan
Agensi Antidadah Kebangsaan (ADK). www.mohr.gov.my. (15 Jun 2006).
Berita Harian, 9 Ogos 2006. Syabu punca utama jenayah meningkat.
Borg, W.R. & Gall, M.D. (1983). Education research : An Introduction. New York : Longman Inc.
Bloom, B. S. (1976). Human Characteristic and School Learning. New York: McGraw-Hill Higher .
Caroll, J. (1963). A Model of School Learning. Teacher College Record, 64, pg. 723-733.
Chasen, L., Presson, C.C., Sherman, S.J., & Edwards, D.J. (1990). The natural history of cigratte smoking : Predicting young adult smoking outcomes from adolescent smoking pattern. Health Psychology, 9, 701-716.
Chen, K. & Kandel, D.B. (1998). Predictors of cessation of marijuana use-an event history analysis. Drug Alcohol Depend. 50 (2), 109-121.
Cole, L.C. & Hall, I.N., (1970). Psychology of Adolescent, (edisi ke-7), Holt, Rienehart & Winston, New York.
Darothy, R. (1972). The Psychology of Adolescent (edisi ke- 2), Appleton. Century Crofts, New York.
Fingelman, B. & Feigelman, W. , (1993). Threating the adolescent substance abuser. In S.L.A. Straussner (Ed), clinical work with substance abusing clients, New York : Grilford.
Fraser, M.W. (1987). Reconsidering drug involvement among youth & young adults : Implication for targeted primary prevention. Journal of Sociology and Social Welfare, 14 (4), 21-46. Freud, A. (1958). Adolescence as a Developmental Disturbance , dalam Caplar, G. & Lebovici, S. (eds), Adolescence : Psychosocial Perspective, Basic Books, New York.
Gay, L.R. (1981). Education research : competencies for analysis and application. Ohio : Charles E. Merril Publication.
Hashim Othman. (1989). Persepsi guru-guru terlatih terhadap kursus khas pengajaran Bahasa Malaysia. Tesis Sarjana Pendidikan, Universiti
Kebangsaan Malaysia, Bangi, Selangor Darul Ehsan.
Holt, J. (1970). How children fail. New York : Holt Rinehart and Winston.
Huraian Sukatan Pelajaran Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah (1999), Pusat Perkembangan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia.
Jabatan Narkotik. Polis Diraja Malaysia. www.rmp.gov.my ( 15 Jun 2006).
Jabatan Perangkaan Negara. www.statistics.gov.my. (15 Jun 2006).
Jerrold, S.G., George, B.D., & Barbee, M.O. (2004). Physical fitness and wellness (edisi ke-3), Changing the way you look, fell and perform. Human Kinetics Publication, p. 297-314.
Johnston, L.D., O Malley., P.M., & Bechman, J.G. (1996). National Survey Result in drug use from the monitoring in the future study, 1975-1995. Vol 1 : Secondary school standards. NIDA, NIH Publication No 8-4139, Washington, DC, Government Party Office.
Judy, G. (1993). Pendidikan Pencegahan Dadah & Aids. Fajar Bakti, Kuala Lumpur.
Kathleen, J.Z. (2005). How Physical Education Teacher Education Major Should Be Prepared to Teach Students. Educational Administrator of School & Program. American Annals of the Deaf. 273-282.
Keith, A.K., & Shonna, B. (2003). University students perceived effectiveness of their high school health education. American Journal of Health Education. May / June 2003, (34). p. 122.
Kementerian Belia dan Sukan. (1997). Pendidikan Jasmani dan Kesihatan. Karisma Publication Sdn Bhd. (2001). 167-174.
Kementerian Keawangan Malaysia. (2002). Laporan ekonomi 2002/2003. Kuala Lumpur. Percetakan Nasional Malaysia Berhad.
Kementerian Pendidikan Malaysia. (1997). Perangkaan Pendidikan di Malaysia.
Kerlinger, F. (1973). Foundation of behavior research. New York : Holt Rinehart and Winston.
Kumar, S. (2000). Penyalahgunaan bahan (substance abuse) di kalangan pelajar di sebuah kolej swasta. M.A. thesis. Universiti Malaya, Kuala Lumpur.
Mahmood, Nazar,M. (2002). Memulihkan kesan pengambilan bahan psikoaktif. PTS Publication & Distributor Sdn. Bhd. 32-86.
McLann, U.D., (2000). Positron emission tomograpic evidence of toxic effect of MDMA, on brain serotonin neurons in human being. The Lancest, 1433-1437.
Melinda, M.P., & Denise, D.H. (2004). Implementing evidence-based substance use prevention curricula on North Corolina Public School District. The Journal of School Health. Nov. 2004, Vol . 74, pg 353.
Mohamad Sultan,. F. (2000). Kualiti pengajaran di sebuah sekolah memengah Daerah Sabak Bernam. M.A. thesis. Universiti Malaya, Kuala Lumpur.
Mohanaraj, K. (2003). Penyalahgunaan bahan merbahaya di kalangan pelajar di sebuah sekolah menengah swasta di Daerah Klang. M.A. thesis. Universiti Malaya, Kuala Lumpur.
Mohd Majid, K. (2000). Kaedah penyelidikan pendidikan. Dewan Bahasa dan Pustaka. Kuala Lumpur.
Morser, C.A, & Kalton, G.C. (1997). Survey method in social investigation. (edisi ke-2). London : Hoinemana Education Books Ltd.
Newcomb, M.D., & Bentler, P.M. (1989). Substance use and abuse among children and teenagers. American Psychologist, 22 (2), 242-248.
Nielsen, L. (1981). Adolescence : A contemporarary view (edisi ke-2). Forthwoth : Harcourt Bruce College Publication.
Parrot, A.C., Sisk, E., & Turner, J.J.D. (2000). Psychobiological problems in heavy ecstacy (MDMA) polydrugs users. Drug Alcohol Depend. 60, 105-110.
Peach, L. (1991). A study concerning stress among high school students in selected rural schools. Paper presented at the Annual Education Conference. (Cookeville, TN, August 12, 1991). (CD-Rom). ERIC Document No. ED 336253.
Pederson, W., Skrondal, A. (1999). Ecstacy and new pattern of drug use : a normal population study. Addiction, 94 (11), 1695-1706.
PEMADAM. www. mmserve.com/drugs/pemadam. (15 Jun 2006).
Samsudin A.Rahman & Haji Iran Herman. (1996). Remaja dan AIDS. Universiti Kebangsaan Malaysia, Bangi, Selangor Darul Ehsan. Santrock, A.C., & Wright, J.C. (1997). Mass media and childrens development in I.E Siegel, & K.A. Renniger (Eds). Handbook of Child Psychology (edisi ke-5), vol 4. New York : Wiley.
Schraman, W., & Roberts, D.F. (1993). Kanak-kanak belajar daripada media massa. Terjemahan Wan Azahan Wan Muhamad & Zainal Abidin Bakar. Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur.
Siti Gazalba. (1981). Pembimbing latihan ilmiah dan tesis. Kuala Lumpur : Penerbit Pustaka Antara.
Slavin, R.E. (1987). A theory of school and classroom organisation. Educational Psychologist, 22, 89-108.
The News Strait Times, 4 Jun 2006. Treatment works for drug addiction.
Thomas, W. (1997). Drug use and drinking among student in 36 countries. Addict Behaviour, 25 (3), 445-460.
Tobler, N.S., Roona, M.R., Ochshom, P., Marshall, D.G., Streke, A.V., & Stakpole, K.M. (2000). School- based adolescent drug prevention program : 1998 meta analysis. Journal of Primary Prevention. 20, 275-336.
Utusan Malaysia, 3 April 2006. Ujian dadah di sekolah.
Weiner, I.B. (1993). Psychological Distturbance in Adolescence, New York : Wiley.
William, B.H., & Ralph, B.M. (1999). Drug education practise : result of an observational study. Health Education Research : February 1999 ; 14, 1 ; Health and Medical Complete. pg. 85-97.
Wittchen, H.W., (1998). Test-retest realibility of the computerized DSM. IV verson of the Munich-composite International Diagnostic Interview (M-CIDI). Social Psychiatry Epidomiol. 33, 568-578.
Yu, J., & Williford, W. (1994). Alcohol, other drugs and criminality : A structural analysis. American Journal of Drug Alcohol Abuse, (20) 373-393.
Program Pendidikan Pencegahan Dadah Di Sekolah Rendah Di Malaysia
PROGRAM PENDIDIKAN PENCEGAHAN DADAH DI SEKOLAH RENDAH DI MALAYSIA Chan Yuen Fook1, Abdul Halim Mohd. Hussin2, Gurnam Kaur Sidhu3, Nazeera Ahmed Bazari4 & Rozilah Abdul Aziz5
ABSTRAK
Masalah mengenai penyalahgunaan dadah dalam kalangan remaja semakin membimbangkan. Situasi yang mula menular secara drastik ke sekolah seterusnya meracuni generasi muda ini perlulah dibendung dengan segera sebelum keadaan melarat. Oleh itu, kajian ini dijalankan bagi menyelidik pelaksanaan program pendidikan pencegahan dadah di sekolah rendah sebagai salah satu usaha negara memerangi gejala penyalahgunaan dadah ini. Kajian ini menggunakan kaedah penyelidikan kuantitatif dan kualitatif untuk mendapat gambaran yang menyeluruh tentang keberkesanan pelaksanaan PPDa di sekolah dan tertumpu kepada sekolahsekolah rendah yang berisiko dalam penyalahgunaan bahan di Semenanjung Malaysia. Bagi tujuan triangulasi data, kajian ini dilaksanakan secara rentasan (cross-sectional) di mana pengumpulan data menggunakan pelbagai instrumen kajian seperti soal selidik, temubual, senarai semak dan soalan temubual berstruktur. Implikasi daripada dapatan kajian ini dapat mengolah masalah yang dihadapi dalam pelaksanaan Program Pendidikan Pencegahan Dadah (PPDa) di sekolah rendah. Masalah penyalahgunaan dadah dalam kalangan murid sekolah perlulah dibendung segera agar misi negara mencapai matlamat sekolah bebas dadah 2012 dapat direalisasikan.
1 2
Prof. Madya, Fakulti Pendidikan, Universiti Teknologi MARA Pensyarah, Fakulti Pendidikan, Universiti Teknologi MARA 3 Prof. Madya, Fakulti Pendidikan, Universiti Teknologi MARA 4 Pensyarah, Fakulti Pendidikan, Universiti Teknologi MARA 5 Pensyarah, Fakulti Pendidikan, Universiti Teknologi MARA
Chan Yuen Fook, Abdul Halim Mohd. Hussin, Gurnam Kaur Sidhu, Nazeera Ahmed Bazari & Rozilah Abdul Aziz
ABSTRACT
Drug abuse among youths has become a matter of grave concern and if left unchecked it could poison the youth of tomorrow. Henceforth, this study was conducted to investigate the effectiveness of the implementation of the drug awareness educational programme (PPDa) for primary schools. The programme referred to as PPDa is a national concerted effort to overcome drug abuse in all Malaysian schools. This study employed both quantitative and qualitative research techniques such as questionnaires, semi-structured interviews and checklists in order to obtain a holistic view on the effectiveness of PPD. The study involved respondents from 51 high risk primary schools in 8 states located in Peninsular Malaysia. The findings of this study revealed that approximately 318 programmes had been held in the 51 schools involved in the study. Lectures and exhibitions were the two dominant activities conducted in most schools. Other activities held collaboratively with other agencies included quizzes, telematches, video shows, demonstrations and school adoption programmes. Nevertheless, the findings revealed that the implementation of the PPDa programme left much to be desired as PPDa teachers are in need for more training, exposure and require comprehensive modules to help them conduct effective counseling in their respective schools. Finally, it cannot be denied that overcoming the threat of drug abuse needs the concerted effort of various bodies if the noble aspirations of a nation free from drugs in 2012 is to be realized.
PENGENALAN
Fenomena penyalahgunaan dadah dalam kalangan pelajar sekolah perlu dipandang serius kerana ia mempunyai perkaitan dengan permasalahan disiplin seperti merokok, ponteng sekolah, melawan guru, mencuri, bergaduh dan merosakkan harta benda sekolah. Pada kebiasaannya, pelajar yang terlibat dengan
penyalahgunaan dadah bukan sahaja menghadapi permasalahan disiplin dan akademik tetapi mereka juga terdedah kepada risiko gejala sosial di luar sekolah seperti penglibatan dengan kumpulan samseng, pergaulan bebas, melepak, kehamilan sebelum kahwin dan lari dari rumah (AADK, 2007). Kementerian Pelajaran telah mengatur pelbagai strategi pencegahan awalan bagi menangani permasalahan dadah dalam kalangan pelajar. Salah satu daripada strategi tersebut ialah melalui pelaksanaan Program Pendidikan Pencegahan Dadah (PPDa) di sekolah rendah. Program tersebut ditumpukan di sekolah kerana hasil kajian menunjukkan penagih dadah mula mencuba dadah ketika mereka masih di bangku sekolah lagi iaitu dalam lingkungan usia 13 hingga 17 tahun (Mohd Muzafar Shah & Abdul Malek, 2005). Dengan itu, Program PPDa merupakan salah satu daripada sistem sokongan sekolah ke arah menangani gejala sosial yang melibatkan kalangan pelajar sekolah. Program PPDa ini harus dapat memupuk semangat jati diri pelajar yang seterusnya dapat membentuk nilai murni, budi pekerti yang mulia dan terpuji, kerohanian yang luhur dan memiliki perasaan cinta serta sayang kepada diri, keluarga, masyarakat, agama, bangsa dan negara (Mohd Muzafar Shah & Abdul Malek, 2005).
Objektif PPDa adalah untuk mewujudkan pemikiran generasi muda yang bebas daripada pengaruh dadah, menyediakan alternatif berfaedah yang dapat mencegah mereka daripada terlibat dengan penyalahgunaan dadah dan mewujudkan suasana persekitaran yang kondusif untuk pengajaran dan pembelajaran. Usaha untuk
mencegah dadah ditumpukan kepada generasi muda kerana mereka merupakan tulang belakang dan pewaris kepimpinan negara ini pada masa depan. Seperti yang kita sedia maklum, mencegah adalah lebih baik dari mengubat. Dengan itu, adalah menjadi tanggungjawab kita bagi memastikan generasi masa hadapan hidup aman dan gembira tanpa dadah.
Kementerian Pelajaran Malaysia telah diberi tanggungjawab untuk mengenalpasti, merancang dan melaksanakan segala program dan aktiviti tindakan berhubung dengan pendidikan pencegahan dadah. Walaupun PPDa telah dilaksanakan secara menyeluruh yang meliputi peringkat sekolah, daerah, negeri dan kebangsaan tetapi masih terdapat sebilangan pelajar sekolah yang terlibat dengan penyalahgunaan dadah. Perangkaan yang dikeluarkan Bahagian Sekolah, Kementerian Pelajaran Malaysia (2006) menunjukkan bahawa terdapat sebilangan pelajar sekolah yang terlibat dengan penyalahgunaan dadah. Mengikut perangkaan yang dikeluarkan oleh pihak berkenaan iaitu dari tahun 2002 hingga 2005 terdapat seramai 1,015 orang pelajar sekolah telah dikenalpasti terlibat dengan penyalahgunaan dadah. Jadual 1 menunjukkan bilangan pelajar sekolah yang terlibat dengan penyalahgunaan dadah dari tahun 2002 hingga 2005. Jadual 1: Bilangan Pelajar Sekolah yang terlibat dengan Penyalahgunaan Dadah dari Tahun 2002 hingga 2005 Tahun 2002 2003 2004 2005 Jumlah Sumber : Bahagian Sekolah (2006) Jumlah 402 266 187 160 1,015
Seramai
402
orang
pelajar
sekolah
telah
dikenal
pasti
terlibat
dengan
penyalahgunaan dadah pada tahun 2002. Bilangan tersebut menurun kepada 266 orang pada tahun 2003 dan menurun lagi pada tahun 2004 kepada 187 orang. Pada tahun 2005 pula, 160 orang pelajar sekolah pula dikesan terlibat dengan gejala bahan psikoaktif tersebut. Walaupun terdapat penurunan dalam jumlah kes pelajar sekolah yang terlibat dengan penyalahgunaan dadah dalam tempoh masa tersebut, namun pada hakikatnya permasalahan dadah masih wujud di institusi persekolahan di negara ini dan pihak yang berkuasa perlu bertindak agar fenomena tersebut dapat dihapuskan sepenuhnya.
Berdasarkan keterangan di atas dapatlah dirumuskan bahawa pihak kerajaan khususnya Kementerian Pelajaran telah melaksanakan pelbagai program untuk mencegah penyalahgunaan dadah dalam kalangan murid-murid. Walau
bagaimanapun, sehingga kini, masih lagi terdapat murid-murid sekolah yang terlibat dengan gejala tersebut. Terdapat beberapa pihak daripada sekolah, jabatan pelajaran negeri dan Bahagian Pengurusan Sekolah Harian, Kementerian Pelajaran Malaysia menyatakan bahawa program yang dijalankan adalah kurang berkesan kerana ianya dilaksanakan secara ad hoc, bermusim, tidak tertumpu kepada kumpulan pelajar yang berisiko dan melibatkan pelajar sahaja tanpa penglibatan secara menyeluruh daripada pihak ibu bapa, keluarga dan masyarakat. Pada
dasarnya, pendidikan pencegahan di sekolah merupakan peluang yang terbaik dalam usaha pencegahan dadah kerana komuniti sekolah merupakan kumpulan yang berpotensi terjebak dalam masalah penyalahgunaan dadah. Oleh yang demikian, warga pendidikan harus mempunyai kefahaman dan kesedaran yang tinggi terhadap pendekatan pencegahan yang berasaskan teori hubungan faktor risiko dan faktor perlindungan. REKA BENTUK PENYELIDIKAN Kajian ini menggunakan kaedah penyelidikan kuantitatif dan kualitatif untuk mendapat gambaran yang lebih menyeluruh tentang keberkesanan pelaksanaan PPDa di sekolah. Reka bentuk penyelidikan deskriptif dianggap sesuai untuk
memerihalkan keberkesanan pelaksanaan PPDa di sekolah (Cohen, Manion dan Morrison, 2003). Dengan itu, penyelidikan deskriptif telah digunakan untuk memerihalkan pelaksanaan PPDa di sekolah rendah di Malaysia. penyelidikan telah dikenalpasti untuk kajian ini: 1. Apakah aktiviti PPDa dalam aspek pengurusan dan kepimpinan yang telah dilaksanakan di sekolah? 2. Apakah aktiviti PPDa dalam aspek kurikulum yang telah dilaksanakan di sekolah? 3. Apakah aktiviti PPDa dalam aspek ko-kurikulum yang telah dilaksanakan di sekolah? Lima soalan
4. Apakah aktiviti PPDa dalam aspek pembangunan sahsiah yang telah dilaksanakan di sekolah? 5. Apakah agensi luar yang terlibat dalam pelaksanaan aktiviti PPDa di sekolah?
Kajian ini dilaksanakan secara rentasan (cross-sectional) di mana pengumpulan data menggunakan pelbagai instrumen kajian seperti soal selidik, senarai semak dan soalan temubual berstruktur demi tujuan triangulasi data. Perbincangan kumpulan berfokus digunakan untuk memperoleh pandangan dan pengalaman tentang pelaksanaan PPDa daripada pakar rujuk di kementerian, jabatan dan sekolah. POPULASI DAN PERSAMPELAN Maklumat dalam Laman Web Kementerian Pelajaran Malaysia menunjukkan sejumlah 7623 buah sekolah rendah di Malaysia. Namun demikian, kajian ini hanya menumpu kepada sekolah-sekolah rendah yang berisiko dalam penyalahgunaan dadah di Semenanjung Malaysia. Setakat ini masih tiada pembahagian sekolah yang jelas bagi sekolah rendah, oleh itu, pemilihan sekolah kajian adalah berpandukan cara pembahagian sekolah menengah yang ditentukan oleh Bahagian Sekolah, Kementerian Pelajaran Malaysia. Secara umum, sekolah menengah di Malaysia dibahagi kepada tiga kelompok iaitu sekolah kelompok merah, biru dan putih mengikut tahap risiko sekolah tersebut terdedah kepada pengaruh dadah dan penyalahgunaan bahan. Sekolah kelompok merah ialah sekolah berisiko tinggi, manakala sekolah kelompok biru ialah sekolah berisiko sederhana dan sekolah kelompok putih ialah sekolah yang bebas daripada ancaman penyalahgunaan dadah. Andaian yang dibuat ialah sekolah rendah yang terletak di kawasan berisiko dianggap juga berisiko di kawasan tersebut. Oleh kerana kajian ini bertujuan untuk mengkaji keberkesanan pelaksanaa PPDa di sekolah rendah, maka pemilihan sekolah di kawasan berisiko adalah lebih relevan dalam kajian ini. Andaian yang digunakan ialah program PPDa yang dilaksanakan dengan berkesan di sekolah yang terletak di kawasan berisiko akan dapat menghindarkan murid daripada terjerumus dalam perangkap dadah pada masa depan. Dengan itu, kajian ini banyak tertumpu kepada sekolah yang terletak di
kawasan berisiko tinggi dan sederhana. Atas sebab logistik, hanya sekolah rendah di Semenanjung Malaysia dilibatkan dalam kajian ini. Sebanyak 8 negeri telah dipilih untuk kajian iaitu Pulau Pinang, Perak, Selangor, Wilayah Persekutuan, Kuala Lumpur, Melaka, Pahang, Johor dan Terengganu yang dapat mewakili kesemua zon di Semenanjung Malaysia. Oleh kerana kajian ini memerlukan lawatan ke tapak kajian, maka ahli penyelidik hanya mampu melawati sejumlah 6 8 buah sekolah di setiap negeri yang dikaji. Akhirnya sejumlah 51 buah sekolah rendah yang terletak di kawasan berisiko tinggi dan sederhana telah dipilih dari 8 negeri yang dikaji. Setelah sekolah kajian dipilih, persampelan kelompok pelbagai peringkat
(multicluster sampling) digunakan mengikut cadangan Cohen, Manion dan Morrison (2003). Setiap kelompok sampel kajian terdiri daripada responden dari pelbagai
lapisan. Sampel kajian bagi Soal Selidik Guru terdiri daripada pentadbir sekolah seperti Guru Besar, Guru Penolong Kanan 1 (Tadbir & Kurikulum) Guru Penolong Kanan 2 (Hal Ehwal Murid), Guru Penolong Kanan 3 (Ko-kurikulum), Setiausaha PPDa, Guru Bimbingan dan Kaunseling, dan Guru Pendidikan Jasmani dan Kesihatan. Guru Pendidikan Jasmani dan Kesihatan dipilih atas sebab penglibatan mereka dalam pengendalian Program PINTAR atau PROSIDAR di sekolah. Manakala, sampel kajian untuk instrumen senarai semak hanya memfokus kepada GPK 3 (Ko-kurikulum), Ketua Guru Kaunseling dan Bimbingan, Ketua Guru Disiplin dan Setiausaha PPDa. Bagi Soal Selidik Murid hanya murid tahun lima dipilih yang terdiri daripada 1 kelas murid baik, 1 kelas murid sederhana dan 1 kelas murid lemah. Andaian dibuat ialah atas dasar murid-murid Tahun Lima besar kemungkinan telah melalui pelbagai program pendidikan pencegahan dadah (PPDa) dan mempunyai kesedaran tentang penyalahgunaan dadah pada tahap tertentu. Berdasarkan bilangan sekolah yang dipilih mengikut klasifikasi yang ditetapkan oleh Bahagian Pengurusan Sekolah Harian, Kementerian Pelajaran Malaysia, dianggarkan jumlah responden guru dalam kajian ini ialah lebih kurang 500 orang mengikut cara soal selidik, lebih kurang 150 orang responden guru mengikut cara senarai semak, dan lebih kurang 50 orang responden guru mengikut cara temubual berstruktur dalam kumpulan fokus. Manakala bagi murid Tahun 5, dianggarkan lebih kurang 3500 orang murid akan dilibatkan dalam kajian soal selidik murid.
Manakala persampelan subjek kajian untuk bengkel adalah dipilih mengikut spesifikasi dalam menjawab Soalan Temubual Berstruktur dalam kumpulan fokus. Teknik perbincangan kumpulan fokus ini telah dikendalikan dalam dua bengkel
berasingan dalam bulan Januari 2009 dan Mei 2009 untuk mengumpulkan maklumat tentang masalah pelaksanaan dan strategi penambahbaikan pelaksanaan Program Pendidikan Pencegahan Dadah di peringkat sekolah, negeri, daerah dan kebangsaan. Kumpulan fokus ini dirancang untuk melibatkan lebih kurang 50 orang pakar dalam pencegahan penyalahgunaan bahan yang terdiri daripada Pegawai AADK, Pegawai PPDa peringkat negeri dan kementerian, Guru Penolong Kanan HEP, Guru Penolong Kanan Kokurikulum, Guru Displin, Guru Bimbingan dan Kaunseling, Setiausaha PPDa dan Guru Pendidikan Jasmani dari Tahun Empat hingga Enam di dalam dua bengkel kerja yang dijalankan. Dengan itu, saiz sampel guru dan murid dalam kajian ini didapati melebihi daripada saiz sampel sebanyak 384 responden seperti mengikut kiraan Krejcie dan Morgan (1970). Dengan saiz sampel yang berjumlah lebih kurang 3500 orang, ahli penyelidik berkeyakinan dengan kesahan dan kebolehpercayaan dapatan kajian yang diperoleh melalui kajian ini. PROGRAM YANG DINILAI Program yang dinilai dalam kajian ini ialah Program Pendidikan Pencegahan Dadah (PPDa) yang dikendalikan di sekolah untuk mencapai matlamat Sekolah Bebas Dadah pada 2012. Program ini dilaksanakan melalui empat strategi utama iaitu pengurusan dan kepimpinan, kurikulum, kokurikulum dan pembentukan sahsiah antidadah. Program Pendidikan Pencegahan Dadah (PPDa) yang utama di sekolah rendah terdiri daripada Program PINTAR dan Program PROSIDAR. Nama penuh bagi Program PINTAR ialah Program Intelek Asuhan Rohani yang melibatkan murid dari Tahun Empat hingga Tahun Enam di lebih kurang 800 sekolah rendah di Malaysia. Manakala, Program PROSIDAR ialah Program Sifar Dadah Sekolah
Rendah yang melibatkan kesemua sekolah rendah dari Tahun Satu hingga Enam di Malaysia. Program PROSIDAR dilancarkan oleh Bahagian Pengurusan Sekolah Selain
Harian untuk menggantikan Program PINTAR mulai pada Jun 2008.
daripada itu, terdapat juga aktiviti lain seperti Program 5 Minit Dadah, Minggu Antidadah, Program Gerak Sedar Bersepadu (PROGRESS), Ceramah Antidadah, Pameran Antidadah, Aktiviti Seni Jauhi Dadah, Bilik Sumber dan Sudut PPDa,
Karnival Antidadah dan sebagainya yang dilaksanakan di sekolah rendah. Tidak kira apa aktiviti atau program yang dilancarkan di bawah PPDa, objektifnya masih menumpu kepada peningkatan pengetahuan, kefahaman, kemahiran PPDa dalam kalangan murid, guru dan kakitangan sekolah supaya dapat mengelakkan diri daripada terjebak dengan dadah. Oleh itu, fokus penilaian harus tertumpu kepada program yang telah dilaksanakan dan impak PPDa secara keseluruhan serta huraian tentang faktor-faktor perlindungan dan risiko yang telah mempengaruhi keberkesanan pelaksanaan PPDa di sekolah. DAPATAN KAJIAN
Dapatan kajian yang diperoleh daripada instrumen penyelidikan yang diedarkan menunjukkan bahawa program PPDa yang telah dilakukan di sekolah rendah meliputi empat aspek utama iaitu pengurusan dan kepimpinan, kurikulum, kokurikulum dan pembentukan sahsiah. Pengurusan dan Kepimpinan Jadual 2 di bawah merupakan aktiviti-aktiviti yang dijalankan di sekolah-sekolah kajian dalam aspek pengurusan dan kepimpinan. Didapati sebanyak 93 peratus (Min=.93, SP=.30) daripada sekolah kajian menjalankan aktiviti pemeriksaan murid membawa rokok. Ia diikuti dengan takwim PPDa di sekolah kajian dan carta organisasi jawatankuasa PPDa (Min=.91, SP=.28), fail pengurusan PPDa (Min=.91, SP=.32), pekeliling pencegahan dadah (Min=.90, SP=.37), jawatankuasa PPDa (Min=.89, SP=.31), bilik sumber/sudut/laluan PPDa (Min=.86, SP=.35). Seterusnya diikuti dengan aktiviti-aktiviti seperti penyediaan visi, misi, perancangan,
pelaksanaan, pemantauan dan pelaporan PPDa (Min=.85, SP=.36), penyimpanan rekod penglibatan murid dengan aktiviti PPDa (Min=.75, SP=.43), pelaksanaan program keibubapaan (Min=.73, SP=.52), penerapan PPDa dalam perkembangan staf (Min=.68, SP=.52), penganugerahan sijil pengiktirafan PPDa kepada murid (Min=.64, SP=.66), penyimpanan rekod murid terlibat dengan
dadah/rokok/inhalan/alkohol (Min=.63, SP=.54) dan penilaian program PPDa (Min=.55, SP=.64).
Jadual 2: Aktiviti-Aktiviti Yang Dijalankan di Peringkat Sekolah dalam Aspek Pengurusan dan Kepimpinan (n=144) Aktiviti Pemeriksaan murid membawa rokok (n=135) Takwim PPDa (n=144) Carta Organisasi Jawatankuasa PPDa (n=145) Fail Pengurusan PPDa (n=140) Pekeliling Pencegahan Dadah (n=140) Jawatankuasa PPDa (n=142) Bilik sumber/Sudut/Laluan PPDa (n=141) Visi,Misi,Perancangan,Pelaksanaan,Pemantauan & Pelaporan PPDa (n=139) Rekod penglibatan murid dengan aktiviti PPDa (n=141) Program keibubapaan (n=135) PPDa dalam Perkembangan Staf (n=142) Penganugerahan sijil pengiktirafan PPDa kepada murid (n=138) Rekod murid terlibat dengan dadah/rokok/inhalan/alkohol (n=138) Kajian PPDa/Program Inovasi (n=128) Min Keseluruhan Min .93 .92 .92 .91 .90 .89 .86 .85 .75 .73 .68 .64 .63 .55 .78 SP .30 .30 .28 .32 .37 .31 .35 .36 .43 .52 .52 .66 .54 .64 .42
Jadual 3 menunjukkan program-program yang dijalankan di sekolah kajian dalam aspek kurikulum. Dapatan kajian menunjukkan Mesej PPDa merupakan program yang paling banyak dijalankan di sekolah-sekolah kajian (Min=.97, SP=.17). Program-program lain yang dijalankan adalah PPDa dalam KBSR (Min=.96, SP=.20) diikuti dengan Ceramah PPDa (Min=.86, SP=.37), Pameran PPDa (Min=.85, SP=.36) dan Program PROSIDAR (Min=.74, SP=.55). Program yang paling kurang dijalankan di sekolah kajian ialah Program PINTAR (Min=.72, SP=.38). Jadual 3: Aktiviti-Aktiviti yang Dijalankan Di peringkat Sekolah Dalam Aspek Kurikulum (n=793) Kurikulum Mesej PPDa (n=140) PPDa dalam KBSR (n=140) Ceramah PPDa (n=139) Pameran PPDa (n=137) Program PROSIDAR (n=133) Program PINTAR (n=104) Min Keseluruhan Min .97 .96 .86 .85 .74 .72 .85 SP .17 .20 .37 .36 .55 .63 .38
Jadual 4 pula menunjukkan program-program yang dijalankan di sekolah kajian dalam aspek ko-kurikulum seperti mewarna poster, melukis poster, Minggu PPDa, deklamasi sajak, kuiz, boria dan folio. Daripada hasil dapatan kajian, mewarna poster merupakan program yang paling banyak dijalankan di sekolah-sekolah kajian dengan peratusan sebanyak 92 peratus (Min=.92, SP=.23). Seterusnya diikuti dengan pertandingan melukis poster (M=.88, SP=.35) dan Minggu PPDa (Min=.86, SP=.45), deklamasi sajak (Min=.80, SP=.45) dan kuiz sebanyak 71 peratus (Min=.71, SP=.58). Terdapat dua program yang kurang dijalankan di sekolah kajian ialah boria (Min=.67, SP=.72) dan folio (Min=.56, SP=.65). Jadual 4: Aktiviti-Aktiviti yang Dijalankan di Peringkat Sekolah dalam Aspek Ko-Kurikulum (n=938) Ko-Kurikulum Mewarna poster (n=141) Melukis poster (n=143) Minggu PPDa (n=138) Deklamasi sajak (n=140) Kuiz (n=128) Boria (n=129) Folio (n=119) Min Keseluruhan Min .92 .88 .86 .80 .71 .67 .56 .77 SP .23 .35 .45 .45 .58 .72 .65 .49
Jadual 5 di bawah merupakan program-program yang dijalankan di sekolah-sekolah kajian dalam aspek pembentukan sahsiah. Didapati sebanyak 82 peratus (Min=.82, SP=.47) daripada sekolah kajian menjalankan program Kursus Kepimpinan Murid untuk pembentukan sahsiah murid-murid. Ia diikuti dengan Program Waja Diri di sekolah kajian (Min=.68, SP=.65). Manakala program yang paling kurang dijalankan di sekolah kajian ialah program Nafas Segar iaitu hanya setakat 52 peratus (Min=.52, SP=.62). Jadual 5: Aktiviti-Aktiviti yang Dijalankan di Peringkat Sekolah dalam Aspek Pembentukan Sahsiah (n=938) Pembentukan Sahsiah Kursus Kepimpinan Murid (n=138) Program Waja Diri (n=124) Nafas Segar (n=124) Min Keseluruhan Min .82 .68 .52 .67 SP .47 .65 .62 .58
Jadual 6 menunjukkan keputusan analisis pelaksanaan PPDa di sekolah. Dapatan membuktikan Pertandingan Melukis/Mewarna/Melukis Poster (Min=.91, SP=.29) merupakan aktiviti paling popular manakala nilai min item kedua tertinggi ialah Ceramah Antidadah (Min=.82, SP=.38). Aktiviti pelaksanaan PPDa lain yang
sederhana popular termasuk Program Minggu Antidadah (Min=.73, SP=.44), Deklamasi Sajak (Min=.71, SP=.45), Pogram Mesej Jauhi Dadah (Min=.70, SP=.46), Kuiz Antidadah (Min=.67, SP=.47), Bilik/laluan/sudut Pameran PPDa (Min=.63, SP=.48), dan Pogram PINTAR (Min=.52, SP=.50). Manakala, aktiviti lain seperti Kem PINTAR (Min=.39, SP=.49) dan Program PROSIDAR (Min=.30, SP=.46) telah menunjukkan min yang rendah kerana menghadapi masalah kekurangan
ketrampilan guru dan latihan dalam pelaksanaan kedua-dua program di sekolah.
Jadual 6: Pelaksanaan PPDa di Sekolah (n=3468) Pelaksanaan PPDa di Sekolah Pertandingan Melukis/Mewarna/Melukis Poster (n=3464) Ceramah Antidadah (n=3468) Minggu Antidadah (n=3460) Deklamasi Sajak (n=3442) Program Mesej Jauhi Dadah (n=3441) Kuiz Antidadah (n=3446) Bilik/Laluan/Sudut Pameran PPDa (n=3437) Program PINTAR (n=2918) Kem PINTAR (n=2898) Program PROSIDAR (n=3429) Min Keseluruhan Min .91 .82 .73 .71 .70 .67 .63 .52 .39 .30 .61 SP .29 .38 .44 .45 .46 .47 .48 .50 .49 .46 .23
Selain daripada program-program PPDa yang dijalankan oleh sekolah rendah di seluruh negara, kajian ini juga mendapati agensi luar turut terlibat dalam
menjayakan program ini. Jadual 7 menunjukkan senarai agensi-agensi berkaitan yang terlibat dalam menjayakan program-program PPDa di sekolah. Secara keseluruhannya, pihak AADK merupakan agensi yang paling banyak terlibat dengan pelaksanan PPDa di sekolah (44.6%). Manakala pihak PDRM pula mewakili (26.4%), PEMADAM (12.2) dan PIBG (11.6%). Agensi-agensi lain yang turut bekerjasama dengan pihak sekolah dalam pelaksanan PPDa adalah Kementerian Kesihatan (1.8%), Penjara (1.5%), JPJ (0.9%) dan Pejabat Pelajaran Daerah (0.62%).
Jadual 7: Senarai Agensi yang Terlibat Dalam Pelaksanaan PPDa di Sekolah (n=318) Senarai Agensi AADK PDRM PEMADAM PIBG KEMENTERIAN KESIHATAN PENJARA JPJ PPD Total Keseluruhan Kekerapan 142 84 39 37 6 5 3 2 318 Peratus (%) 44.6 26.4 12.2 11.6 1.8 1.5 0.9 0.62 100.00
Dapatan dari soal selidik murid menunjukkan bahawa jumlah program PPDa yang telah dijalankan di sekolah kajian ialah sebanyak 318 buah program/aktiviti (Jadual 8). Antara pelbagai program/aktiviti yang dijalankan, program ceramah merupakan program yang paling kerap dijalankan (n=195) dan mendominasi secara keseluruhan program dilaksanakan iaitu 61.30%. Ini diikuti dengan program pameran sebanyak 27%. Lain-lain program ialah usaha kolaborasi antara pihak atasan dengan pihak sekolah dalam menjalankan kuiz, sukaneka, risalah, tayangan video, demonstrasi anjing pengesan dadah dan program sekolah anak angkat. Jadual 8: Jenis-jenis Program Berkaitan PPDa yang Dijalankan di Sekolah (n=318) Jenis Program Ceramah Pameran Lain-lain Risalah Tayangan Video Poster Demostrasi Anjing Kuiz Lawatan Sukaneka Sekolah Angkat Total Keseluruhan Kekerapan 195 86 12 7 7 6 4 3 3 1 1 318 Peratus (%) 61.30 27.00 3.77 2.20 2.20 1.80 1.20 0.94 0.94 0.31 0.31 100
Daripada Jadual 9 di bawah, dapatan daripada soal selidik murid juga turut menunjukkan jenis-jenis program PPDa yang telah dilaksanakan di sekolah dengan kerjasama dari agensi-agensi yang terlibat. Di antara semua program yang dilaksanakan, program ceramah merupakan program yang paling banyak dan kerap dilakukan di sekolah kajian iaitu dengan kekerapan sebanyak 181 kali dan dianjurkan oleh pelbagai pihak seperti AADK(n=86), PDRM(n=60),
PEMADAM(n=18), Penjara(n=3), Kementerian Kesihatan(n=3), PIBG(n=7), JPJ(n=3) dan JKKK(n=1). Pameran merupakan program yang kedua kerap dilakukan di sekolah kajian iaitu sebanyak 76 kali dan dianjurkan oleh AADK(n=42), PDRM(n=15), PEMADAM(n=14), Penjara(n=2) dan JKKK(n=3). Ini diikuti oleh lainlain program iaitu sebanyak 70 kali yang dianjurkan oleh AADK(n=4), PDRM(n=5), PEMADAM(n=1), Kementerian Kesihatan(n=2), PIBG(n=30), PPD(n=2) dan lain-lain agensi(n=26). Dua buah program yang kurang kerap dijalankan di sekolah kajian ialah melukis poster dan tayangan video dengan masing-masing sebanyak 16 dan 10 kali. Dalam kajian ini, pertandingan melukis poster telah dianjurkan oleh AADK(n=3), PEMADAM(n=3) dan Kementerian Kesihatan (n=10). Sementara tayangan video pula dianjurkan oleh AADK dan lain-lain agensi. Manakala dua buah program yang paling sedikit dan tidak kerap dilakukan di sekolah kajian ialah demonstrasi dan kuiz dengan masing-masing sebanyak 4 dan 3 kali. Demonstrasi telah dianjurkan oleh PDRM(n=4) dan Kuiz telah dianjurkan oleh PEMADAM(n=3). Jadual 9: Senarai Agensi dan Jenis-jenis Program PPDa di Sekolah Agensi AADK PDRM PEMADAM Penjara Kem kesihatan PIBG JPJ PPD JKKK Lain-lain Total Cerama h 86 60 18 3 3 7 3 1 181 Pamera n 42 15 14 2 3 76 Kuiz 3 3 Video 2 8 10 Dem o 4 4 Poster 3 3 10 16 LainLain 4 5 1 2 30 2 26 70
Secara keseluruhannya, terdapat sedikit perbezaan dalam dapatan kajian soal selidik murid dan temubual yang dijalankan terhadap guru (10 orang Penolong Kanan Hal Ehwal Murid, tujuh orang setiausaha PPDa dan lapan orang kaunselor sekolah). Mengikut dapatan kajian dari murid-murid, program seperti pertandingan melukis/mewarna/melukis poster adalah lebih diminati. Ini diiikuti oleh ceramah antidadah, minggu antidadah, deklamasi sajak, program mesej jauhi dadah, kuiz antidadah, bilik/laluan/sudut pameran PPDa, program PINTAR, kem PINTAR dan akhir sekali program PROSIDAR. Responden guru-guru yang ditemubual pula berpendapat program yang paling berkesan dalam meningkatkan pengetahuan murid tentang bahaya dadah ialah program PINTAR. Ini diikuti dengan pameran, ceramah, PROSIDAR, SLAD dan tayangan video. Dapatan ini juga selari dengan maklumat yang diperolehi mengenai program paling berkesan dalam meningkatkan kemahiran guru dalam pengendalian PPDa apabila responden bersetuju bahawa PROSIDAR dan PINTAR merupakan program yang paling mantap dan berkesan. Selain itu, pendedahan kepada program PPDa seperti menjalankan kursus, seminar dan perkembangan staf turut juga dirasai sebagai program yang amat penting kepada responden yang terlibat. IMPLIKASI KAJIAN
Hasil kajian menunjukkan bahawa secara umumnya program yang dijalankan di sekolah meliputi empat aspek utama iaitu pengurusan dan kepimpinan, kurikulum, ko-kurikulum dan pembentukan sahsiah. Pihak pengurusan sekolah telah
menjalankan tanggungjawab mereka seperti yang telah ditetapkan, akan tetapi terdapat pelaksanaan beberapa perkara masih berada pada tahap yang sederhana. Zukhairi dan Mahmood (2007) menegaskan bahawa akibat peningkatan bilangan penagih dadah yang dikesan setiap tahun telah memberi gambaran bahawa strategi antidadah yang digunakan sejak penggubalannya pada tahun 1983 mungkin belum dapat memberi impak seperti yang diharapkan. Justeru itu, pemantauan, dan penilaian program seharusnya dijalankan secara konsisten agar masalah dan strategi dapat dikesan segera.
Hasil kajian menunjukkan bahawa program penting PPDa seperti Program PROSIDAR dan program PINTAR hanya dilaksanakan pada tahap sederhana di sekolah. Implikasi dapatan ini dapat dijelaskan dengan kekurangan modul dan
latihan diberikan kepada pihak sekolah bagi menjalankan aktiviti PPDa seperti yang telah termaktub dalam Perancangan Strategik 5 Tahun Pendidikan Pencegahan Dadah 2007-2011 (Bahagian Sekolah, 2006). Selain itu, ketidaktepatan pemfokusan kumpulan sasaran juga merupakan satu faktor yang perlu diberi perhatian oleh semua pihak. Biasanya murid lelaki bermasalah dalam pembelajaran selalu tidak disertakan dalam program-program PPDa yang dilancarkan atas sebab tidak berminat, ponteng ataupun tidak dipilih untuk menyertai pertandingan kerana pencapaian pembelajaran mereka yang kurang memuaskan. Namun, golongan ini yang sebenarnya merupakan golongan paling berisiko tinggi dalam penyalahgunaan dadah seharus diberi perhatian yang sewajarnya.
Selain itu, hasil kajian juga menunjukkan kekurangan tenaga pengajar dan modul panduan menjadi sebab utama mengapa program PPDa sukar dijalankan di sekolah. Selain itu, peruntukan yang diluluskan untuk sekolah menjalankan program PPDa adalah mengikut bilangan pelajar di sesebuah sekolah tersebut. Justeru itu, peruntukan yang besar diberikan kepada sekolah-sekolah yang mempunyai bilangan murid yang lebih ramai berbanding sekolah yang mempunyai bilangan pelajar yang lebih sedikit. KESIMPULAN
Hasil kajian telah jelas menunjukkan bahawa walaupun banyak program pendidikan pencegahan dadah telah dilaksanakan di sekolah rendah di Malaysia, tetapi keberkesanan program yang dilaksanakan masih belum mencapai tahap yang diinginkan agar matlamat negara bebas dadah 2012 dapat direalisasikan. Justeru itu, komitmen sepenuhnya daripada pihak pengurusan sekolah dan guru-guru diperlukan supaya pelaksanaan PPDa dapat dilaksanakan dengan berkesan di sekolah. Langkah-langkah pencegahan di sekolah perlu dirancang dengan lebih baik agar dapat meningkatkan keberkesanan pendidikan pencegahan penyalahgunaan dadah dalam kalangan pelajar sekolah. Dalam pada itu, struktur, pengisian dan penyampaian PPDa perlu diperincikan dan ditambahbaik agar lebih efektif. Secara
keseluruhan, struktur program PPDa perlu dirancang dengan lebih teratur, manakala pengisian PPDa perlu lebih menitikberatkan pemberian infomasi, kemahiran dan strategi penyampaian kepada guru pelaksana. Selain itu, pemerhatian kerap dari pihak pengurusan sekolah dan kerjasama dari pihak komuniti/ PIBG adalah juga amat diperlukan untuk memastikan kejayaan pelaksanaan PPDa di sekolah dan membantu mesyarakat dalam membanteras ancaman penyalahgunaan dadah di kalangan murid.
RUJUKAN Agensi Antidadah Kebangsaan (2007a). Jurnal Antidadah Malaysia: Malaysian Anti Drugs Jurnal, Bil 1, Jun 2007, Issn 1985-2007. Agensi Antidadah Kebangsaan dan Kementerian Keselamatan Dalam Negeri, Putrajaya. Agensi Antidadah Kebangsaan (2007b). Jurnal Antidadah Malaysia: Malaysian Anti Drugs Jurnal, Jld 1, No 2, Disember 2007, Issn 1985-2007. Agensi Antidadah Kebangsaan dan Kementerian Keselamatan Dalam Negeri, Putrajaya. AADK (2007a). Maklumat Dadah 2006. Putrajaya: Kementerian Keselamatan Dalam Negeri. Bahagian Sekolah, Kementerian Pelajaran Malaysia (2006). Perancangan Strategik 5 Tahun Pendidikan Pencegahan Dadah 2007-2011. Percetakan Watan Sdn. Bhd. Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2005). Research Methods in Education. 5th. Ed. London: Routledge/Falmer. KPM (2003). Panduan Pelaksanaan Pendidikan Pencegahan Dadah di Sekolah. Kuala Lumpur: Bahagian Sekolah, Kementerian Pelajaran Malaysia. Krejcie dan Morgan (1970). Determining Sample Size for Research Activities. Educational and Psychological Measurement. 30, 607-610. Mohd Muzafar Shah Mohd Razali & Abdul Malek Abdul Rahman (2005). Peranan Kaunselor dalam Mencegah Penyalahgunaan Dadah di Kalangan Pelajar Sekolah. Kertas kerja yang dibentangkan di Konvensyen Persatuan Kaunseling Malaysia anjuran Persatuan Kaunseling Malaysia (PERKAMA). ESSET, Bangi. 24-26 Jun.
Sekolah Kebangsaan Wangsa Maju (2008). Laporan dan Dokumentasi PPDa . SK Wangsa Maju, Seksyen 2, Kuala Lumpur.
Faktor Menyumbang Kepada Penagihan Relaps Dalam Kalangan Penagih Dadah PUSPEN Di Semenanjung Malaysia
FAKTOR MENYUMBANG KEPADA PENAGIHAN RELAPS DALAM KALANGAN PENAGIH DADAH PUSPEN DI SEMENANJUNG MALAYSIA Fauziah Ibrahim1, Bahaman Abu Samah 2, Mansor Abu Talib 3& Mohamad Shatar Sabran4 ABSTRAK Kajian ini bertujuan untuk mengenalpasti pengaruh tiga faktor utama, iaitu faktor-faktor individu, persekitaran sosial dan keberkesanan program pemulihan dadah terhadap kecenderungan penagihan relaps. Soal-selidik yang dikendali sendiri digunakan untuk mendapatkan data. Seramai 400 orang penagih relaps yang terdiri dari lapan buah PUSPEN di Semenanjung Malaysia telah dipilih sebagai responden dengan menggunakan persampelan rawak berstrata dan persampelan rawak sistematik. Kajian ini dijalankan dengan menggunakan rekabentuk tinjauan keratan-lintang (cross-sectional survey) secara kuantitatif. Kesemua faktor ini memperolehi nilai kebolehpercayaan melebihi nilai .70. Data yang diperolehi telah dianalisis dengan menggunakan analisis regresi berganda (multiple regression) dengan menggunakan pendekatan stepwise untuk menentukan faktor utama yang mempengaruhi kecenderungan penagihan relaps. Hasil kajian mendapati terdapat tiga variabel peramal iaitu (i) keyakinan diri (Beta=.743), (ii) sokongan masyarakat sekeliling (Beta=.155) dan (iii) sokongan keluarga (Beta=.086) telah dikenal pasti menjadi faktor utama yang mempengaruhi kecenderungan penagihan relaps di kalangan penagih. Kombinasi ketiga-tiga variabel berkenaan telah menyumbang sebanyak 65.3% terhadap faktor yang dikenal pasti mempengaruhi relaps dalam kalangan penagih dadah PUSPEN.
ABSTRACT This study was conducted to examine the influence of three main factors, which are individual, social environmental and rehabilitation program effectiveness on the incidence of drug addict on relapse. Self- administered questionnaires were used to gather data. Data collected were analysed using SPSS for Windows. The sample consisted of 400 drug addict on relapse cases which were selected through the method stratified random sampling and systematic random sampling from eight Rehabilitation Centers throughout Peninsular Malaysia. Research Instruments were developed and adopted from various sources. The quantitative data were analyzed
1 2
Pensyarah, Sains Sosial dan Kemasyarakatan, Universiti Kebangsaan Malaysia Prof. Madya, Fakulti Pengajian Pendidikan, Universiti Putra Malaysia 3 Pensyarah Kanan, Fakulti Ekologi Manusia, Universiti Putra Malaysia 4 Prof. Madya, Fakulti Ekologi Manusia, Universiti Putra Malaysia
Fauziah Ibrahim,Bahaman Abu Samah,Mansor Abu Talib & Mohamad Shatar Sabran
using multiple regression analysis (stepwise). The findings indicated that three predictive variables: self-confidence (Beta=.743), support from society (Beta=.155) and family support (Beta=.086) with the total of 65.3% as the most influencing factors contributed to drug addict on relapse.
PENDAHULUAN Salah satu masalah dan cabaran utama yang dihadapi oleh pelbagai pihak khususnya Agensi AntiDadah Kebangsaan yang amanahkan oleh kerajaan untuk mengerakkan jentera menangani masalah dadah adalah berkaitan dengan kadar penagihan relaps yang tinggi. Tims (1981) menyatakan kadar penagihan relaps adalah tinggi disebabkan oleh ianya merupakan satu fenomena yang berkitar. Manakala Frabotta (1989) dalam kajiannya mendapati 80% daripada penagih yang berada dalam keadaan pengekangan tidak pulih sepenuhnya. Di Malaysia, masalah penagihan relaps merupakan suatu cabaran besar kepada negara. Mengikut perangkaan yang dikeluarkan oleh AADK (2009), jumlah penagih dadah yang dikesan sepanjang tempoh bulan Januari-Disember 2008 adalah seramai 12,352 orang penagih dadah. Statistik ini menunjukkan terdapat penurunan sebanyak 14.75% berbanding tempoh masa yang sama tahun lalu (14,489 orang). Di kalangan penagih yang dikesan, 5,939 orang (48.08%) terdiri daripada penagih baru. Jumlah ini menurun sebanyak 11.08% berbanding 6,679 orang bagi tempoh yang sama tahun lalu. Manakala penagih relaps yang dikesan adalah seramai 6,413 orang (51.92%), juga telah menurun sebanyak 17.89% berbanding tahun lalu (7,810 orang). Walaupun tren penagihan ini dilihat berkurangan, namun hakikatnya kadar penagih relaps yang direkodkan melebihi daripada kadar penagih baru yang didaftarkan. Mengapakah keadaan ini berlaku? Apakah faktor utama yang menyumbang kepada kecenderungan penagihan relaps di kalangan penagih? Secara teorinya, apabila lebih ramai penagih diberikan khidmat rawatan dan pemulihan maka semakin kuranglah bilangan yang kembali menagih, tetapi hakikat yang berlaku adalah sebaliknya. Walaupun penagih telah menjalani program rawatan pemulihan, namun kebanyakannya didapati masih lagi gagal untuk mengekalkan gaya hidup bebas dadah setelah keluar dari pusat pemulihan. Walaubagaimanapun, tren penagihan yang semakin berkurangan seperti mana yang dilaporkan oleh AADK ini sedikit sebanyak dapat melegakan semua pihak, namun usaha berterusan untuk membanteras masalah penagihan dadah hingga ke akar umbi perlu digerakkan dengan lebih tersusun supaya hasrat Negara untuk mencapai wawasan sifar dadah menjelang 2015 terlaksana dengan jayanya.
KAJIAN LEPAS YANG BERKAITAN Akta Penagih Dadah (Rawatan dan Pemulihan) 1983 mendefinisikan penagih dadah sebagai seseorang yang melalui penggunaan apa-apa dadah merbahaya. Saunders & Allsop, 1987 memberi takrifan penagihan relaps sebagai kembali ke tahap sebelum rawatan. Manakala menurut Mahmood (1996), penagihan relaps bermaksud penggunaan, pengambilan atau penyalahgunaan bahan psikoaktif selepas seseorang itu telah selesai menjalani rawatan dan pemulihan penagihan dadah dari segi pergantungan fizikal dan psikologikal terhadap dadah. Menurut Rasmussen (2000) pula, relaps tercetus kerana terbinanya krisis lanjutan seperti melihat remeh sesuatu masalah, perasaan yang tertekan, perancangan masa hadapan yang lemah dan gagal, berfikiran bahawa semua perkara tidak dapat diselesaikan dan bertindak secara tidak matang. Individu yang relaps juga mengalami perasan keliru dan memberi reaksi yang berlebihan kesan daripada tidak dapat berfikir dengan jelas, tidak dapat mengurus perasaan dan emosi, sukar untuk mengingati sesuatu, berasa keliru, tidak dapat mengawal tekanan dan menjadi mudah marah. Pelbagai faktor yang dikenalpasti menjadi punca kepada penagihan relaps di kalangan penagih. Antaranya, konsep keyakinan diri yang seringkali dikaitkan dengan kecenderungan penagihan relaps. Chuah (1990), dalam kajiannya mendapati bahawa penagih yang kurang berkeyakinan diri berkecenderungan tinggi untuk kembali menagih setelah dibebaskan daripada mendapatkan rawatan dan pemulihan. Keadaan ini berbeza dengan dapatan kajian terhadap 60 orang penagih arak yang mendapati individu yang mempunyai keyakinan diri yang tinggi selepas rawatan pemulihan akan mengalami risiko yang rendah untuk menagih arak semula (Allsop, Saunders & Phillips, 2000). Sokongan yang lemah di kalangan ahli keluarga dan masyarakat terhadap bekas penagih juga memberi pengaruh yang tinggi terhadap kecenderungan penagihan relaps (Daley, 1987; Hawkins & Fraser, 1987; Miller, 1992; Zackon, McAuliffe & Chien, 1985). Kajian yang dijalankan oleh Mohd Taib, Rusli & Mohd Khairi (2000) terhadap pola komunikasi kekeluargaan di kalangan keluarga penagih dadah dan bukan penagih dadah mendapati pola komunikasi yang longgar dan interaksi yang kurang berkesan di kalangan keluarga bekas penagih merupakan salah satu kebarangkalian tinggi terhadap aktiviti penagihan dadah. Sesungguhnya, sokongan keluarga amat diperlukan bagi memastikan proses rawatan berjaya dan perkaraperkara seperti tidak mengambil peduli dan memulaukan bekas penagih hanya akan menggagalkan proses rawatan yang seterusnya menyebabkan bekas penagih kembali semula ke alam penagihan (Daley & Marlatt, 1992; Vicary & Lerner, 1986). Antara faktor lain yang dikaitkan dengan penagihan relaps adalah disebabkan oleh pengaruh rakan lama yang masih menagih yang juga memainkan peranan yang penting dalam keterlibatan penggunaan semula dadah. Mahmood, dll., (1999) mendapati 50 peratus rakan-rakan lama mempengaruhi bekas penagih untuk kembali semula kepada tabiat penagihan dadah setelah mereka keluar daripada pusat pemulihan. Kajian tersebut juga menunjukkan bahawa 76 peratus rakan-rakan bekas
penagih tahu di mana tempat untuk mendapatkan bekalan (dadah). Keadaan inilah antara faktor yang mendorong berlakunya penagihan relaps di kalangan bekas penagih yang telah mendapatkan khidmat rawatan. Namun, kajian di atas berbeza dengan dapatan kajian yang ditemui oleh Chuah (1990). Beliau mendapati sokongan rakan berupaya membantu seseorang bekas penagih untuk tidak menagih. Beliau berpendapat dengan adanya sokongan berbentuk emosi dan semangat yang tinggi, ia secara tidak langsung meningkatkan tahap keyakinan diri penagih dan mengurangkan risiko seseorang terhadap penagihan relaps. Mc Coy dan Lai (1997) pula mengaitkan faktor ketidakupayaan untuk mendapatkan pekerjaan oleh bekas penagih setelah keluar daripada pusat pemulihan serta ditambah dengan ketiadaan sokongan kewangan menyebabkan penagih kembali semula ke alam penagihan dadah. Namun begitu, Yunos (1995) pula berpendapat bahawa majikan yang seringkali mengambil kesempatan ke atas bekas penagih dengan membayar gaji yang rendah dan tidak mengikut kelayakan dan pengalaman mereka telah menimbulkan rasa tidak puas hati di kalangan bekas penagih sehingga mendorong bekas penagih untuk berhenti kerja. Yahya & Mahmood, (2002) pula mendapati bahawa program rawatan dan pemulihan dadah yang dikendalikan di mana-mana negara menghadapi pelbagai cabaran kejayaannya. Faktor keberkesanan program pemulihan dadah juga merupakan salah satu faktor yang dikaitan sebagai punca berlakunya penagihan relaps di kalangan penagih. Ini kerana sesetengah pengkaji mendapati program pemulihan dadah yang dijalankan ke atas penagih kurang berkesan untuk memberi kesedaran kepada penagih (Mokhtar,1997, Wellish & Prondergast, 1995; Friesen, 1986; Donkin, 1989). Banyak kajian pula mendapati model rawatan dan pemulihan dadah yang sedia ada masih lagi menunjukkan kadar kegagalan yang tinggi (Brill, 1981; Tims, 1981; McLellan, Luborsky, OBrien, Woody & Druley, 1982; De Leon, 1984; Scorzelli, 1987). Berdasarkan faktor yang pelbagai inilah, maka kajian yang lebih menyeluruh dilakukan dengan mengambilkira pengaruh faktor-faktor tersebut untuk mengenalpasti faktor utama yang mempengaruhi kecenderungan penagihan relaps dalam kalangan penagih. Hasil kajian ini amat bermanfaat dalam memberi panduan dan maklumat berguna kepada pihak kerajaan, Kementerian Dalam Negeri, Agensi Anti Dadah Kebangsaan (AADK), pengamal kerja sosial, kaunselor penagihan dadah, ahli psikologi serta perkhidmatan manusia yang lain tentang faktor utama yang menjadi punca terhadap kecenderungan penagihan relaps di kalangan penagih. Akhir sekali, hasil kajian ini juga diharapkan dapat membantu usaha kerajaan untuk menyekat dan memulihkan penagih-penagih yang sedang dan telah mendapatkan khidmat rawatan pemulihan untuk menjadikan mereka sebagai insan yang cemerlang dan dapat memberi sumbangan berguna bukan sahaja kepada masyarakat tetapi kepada negara secara amnya.
OBJEKTIF KAJIAN Objektif kajian ini adalah untuk mengenalpasti faktor-faktor utama yang mempengaruhi kecenderungan penagihan relaps dalam kalangan penagih PUSPEN di Semenanjung Malaysia. METODOLOGI KAJIAN Kajian ini menggunakan pendekatan metodologi berbentuk tinjauan keratan-lintang (cross-sectional survey) secara kuantitatif dan dianalisis dengan menggunakan ujian statistik regresi berganda (multiple regression). Malhotra, Sham, & Crsip (1996) menyatakan bahawa reka bentuk keratan-lintang melibatkan kaedah pengumpulan data terhadap satu jenis sampel daripada populasi yang dikaji secara sekali sahaja berdasarkan kepada atribut responden yang sedia ada. Manakala, analisis regresi berganda merupakan kaedah yang digunakan untuk mengenalpasti perubahan dalam dua atau lebih faktor (variable bebas) yang menyumbang kepada perubahan dalam suatu variabel bersandar (Chua, 2006). Dalam kajian ini, analisis regresi berganda dengan menggunakan prosedur penyelesaian stepwise digunakan untuk mengukur objektif kajian. Chua (2006) menyatakan prosedur penyelesaian stepwise merupakan variasi prosedur penyelesaian ke hadapan. Diekhoff (1992) pula menyatakan pendekatan stepwise mempunyai kelebihan berbanding dengan regresi berganda lain kerana melalui kaedah ini, hanya variabel peramal yang signifikan akan dimasukkan ke dalam regresi. Kelebihan yang kedua ialah regresi berganda stepwise dapat mengelakkan masalah multicollinearity (korelasi yang kuat antara variabel-variabel peramal).
Instrumen Kajian Kajian ini menggunakan set soal selidik yang mengandungi pembolehubah bebas seperti berikut:Pengaruh Faktor Individu Keyakinan Diri: diukur dengan menggunakan 15 item soalan yang dibangunkan oleh Sherer & Maddux (1982). Dalam kajian ini nilai kebolehpercayaan kajian adalah tinggi iaitu .856.
Pengaruh Faktor Persekitaran Sosial Sokongan Rakan: diukur dengan menggunakan 15 item soalan yang dibangunkan oleh Procidano & Heller (1983). Dalam kajian ini kebolehpercayaan kajian adalah tinggi iaitu .811.
Sokongan Keluarga: diukur dengan menggunakan 15 item soalan yang dibangunkan oleh Procidano & Heller (1983). Dalam kajian ini kebolehpercayaan kajian adalah tinggi iaitu .839. Sokongan Majikan: diukur dengan menggunakan 6 item soalan yang dibangunkan oleh penyelidik berdasarkan literatur. Dalam kajian ini kebolehpercayaan kajian adalah tinggi iaitu .776. Sokongan Masyarakat Sekeliling: diukur dengan menggunakan 6 item soalan yang dibangunkan oleh penyelidik berdasarkan literatur. Dalam kajian ini kebolehpercayaan kajian adalah tinggi iaitu .791.
Program PUSPEN Program PUSPEN: diukur dengan menggunakan 26 item soalan yang dibangunkan oleh Bahaman, dll., (2003). Dalam kajian ini kebolehpercayaan kajian bagi program fasa satu, dua, tiga dan empat, masing-masing adalah tinggi iaitu .812, .864, .824 dan .905.
Kesemua jenis item yang digunakan untuk skala di atas adalah berbentuk skala ala Likert dimana pilihan-pilihannya disusun mengikut kesesuaian iaitu (1) sangat tidak setuju, (2) tidak setuju, (3) setuju dan (4) sangat setuju.
Populasi dan Sampel Kajian Populasi kajian ini merujuk kepada penagih relaps iaitu penagih-penagih dadah yang dikenalpasti oleh pihak AADK mempunyai rekod menerima rawatan PUSPEN sebanyak dua kali dan ke atas dan kini sedang mendapatkan rawatan dan pemulihan di PUSPEN di Semenanjung Malaysia. Menurut AADK (2006), jumlah populasi penghuni di PUSPEN mulai 25 Disember 2005 hingga 31 Disember 2005, berjumlah 6,070 orang. Daripada jumlah keseluruhan penghuni berkenaan sejumlah 75% penghuni dikategorikan sebagai penagih relaps. Dengan ini, jumlah penagih relaps dalam kajian ini adalah seramai 4,552 orang (AADK, 2006). Dua kaedah persampelan digunakan dalam kajian ini. Pertama persampelan rawak berstrata (stratified random sampling) dimana semua unsur dalam populasi terlebih dahulu diasingkan mengikut zon. Dua buah PUSPEN yang mempunyai bilangan penghuni yang tertinggi telah dipilih untuk mewakili setiap zon berkenaan. Bagi memenuhi kajian ini, lapan buah PUSPEN yang mewakili empat buah zon telah dijadikan sampel kajian (Jadual 1). Setelah jumlah sampel bagi setiap strata (zon) ditentukan, maka kaedah persampelan kedua iaitu persampelan rawak sistematik digunakan untuk memilih ahli-ahli (penagih relaps) daripada strata (zon) yang terlibat. Dalam penentuan saiz sampel pula, pengkaji telah menggunakan jadual penentuan saiz sampel yang disediakan oleh Cohen, Manion dan Morrison (2001) dengan
mengambil kira aras kesignifikanan pada p<.05 (aras keertian=95%). Berpandukan jadual penentuan saiz sampel tersebut, sekiranya populasi bagi suatu kajian ialah 4,552 orang (jumlah populasi penagih relaps di lapan buah PUSPEN di Semenanjung Malaysia mengikut statistic AADK pada , dan aras keertian yang diperlukan ialah .05, maka bilangan responden yang diperlukan ialah seramai 357 orang. Bagi mengurangkan kesilapan dan memantapkan kajian, pengkaji telah menambah sampel kajian menjadikan keseluruhannya seramai 400 orang. Menurut Mohamad Najib (1999), membesarkan saiz sampel berupaya untuk meninggikan kesahan dan kebolehpercayaan skor sesuatu kajian. JADUAL1: PUSPEN Terlibat (n=400)
Bil. Zon
PUSPEN
1.
Zon Selatan
: PUSPEN Tampoi, Johor : PUSPEN Tampin, Melaka : PUSPEN Besut, Terengganu : PUSPEN Raub, Pahang : PUSPEN Jelebu, Negeri Sembilan : PUSPEN Rawang, Selangor : PUSPEN Bukit Mertajam, Pulau Pinang : PUSPEN, Perlop, Perak
2.
Zon Timur
3.
Zon Tengah
4.
Zon Utara
Kebolehpercayaan Kajian Untuk membina kebolehpercayaan pengukuran dalam kajian, kaedah ujian melalui kajian rintis (pilot study) dan kaedah konsistensi dalaman (internal consistency approach) telah digunakan. Dalam kajian ini, pengukuran kebolehpercayaan ialah dengan menggunakan pekali Cronbach Alpha untuk menguji setiap item soalan. Seramai 30 orang subjek dari PUSPEN Sungai Besi yang mempunyai ciri-ciri yang sama dengan subjek kajian sebenar telah digunakan untuk menguji kebolehpercayaan borang soal selidik yang telah dibentuk. Manakala melalui kaedah konsistensi dalaman, mana-mana item yang mempunyai nilai korelasi yang rendah dan kebolehpercayaan yang rendah akan disingkirkan daripada ujian tersebut bagi meningkatkan nilai kebolehpercayaan kajian. Dalam kajian ini, Cronbach alfa ( ) melebihi nilai 0.7 digunakan sebagai petunjuk kepada pengukuran kajian.
Penganalisaan Data Data kajian telah dianalisis dengan menggunakan Statistical Package for the Social Science for Windows (SPSS for Windows). Statistik regresi berganda dengan menggunakan pendekatan stepwise digunakan untuk mengenalpasti faktor utama yang mempengaruhi kecenderungan penagihan relaps di kalangan penagih dadah serenti di Semenanjung Malaysia. HASIL KAJIAN DAN PERBINCANGAN Faktor Utama Penyumbang Kepada Penagihan Relaps di Kalangan Penagih Dadah Serenti di Semenanjung Malaysia. Penemuan kajian telah berjaya memberi penjelasan kepada persoalan kajian untuk mengenal pasti faktor utama yang mempengaruhi kecenderungan penagihan relaps. Daripada hasil kajian yang dijalankan ke atas 400 orang penagih relaps, didapati tiga faktor yang telah menjadi penyumbang utama terhadap kecenderungan penagihan relaps. Faktor-faktor seperti tahap keyakinan diri yang rendah di kalangan penagih (62.4%), dan diikuti oleh dua faktor persekitaran sosial iaitu (1) sokongan masyarakat sekeliling (2.3%) dan (2) sokongan keluarga (.7%) telah dikenal pasti menjadi penyumbang utama terhadap kecenderungan penagihan relaps di kalangan penagih (Jadual 2 dan Rajah 1). Keseluruhannya kajian mendapati kombinasi ketiga-tiga faktor ini telah menyumbang sebanyak 65.3% terhadap kecenderungan penagihan relaps. Manakala hubungan atau korelasi kombinasi ketiga-tiga faktor ini terhadap kecenderungan penagihan relaps menunjukkan hubungan yang kuat iaitu .808. Jadual 2: Keputusan Ujian Faktor-Faktor Utama Mempengaruhi Kecenderungan Penagihan Relaps (n=400) Variabel Beta R R2 R2
Keyakinan Diri Sokongan Masyarakat Sekeliling Sokongan Keluarga
.743 .155 .086
.790 .804 .808
.624 .646 .653
0.022 0.007
Faktor Utama- Keyakinan diri: merupakan faktor yang dikenal pasti menjadi penyumbang terbesar terhadap kecenderungan penagihan relaps di kalangan penagih. Hasil kajian ini mendapati kebanyakan bekas penagih menunjukkan tahap keyakinan diri yang rendah sehingga mendorong mereka terjebak semula ke alam penagihan dan menjadi penagih relaps. Hasil ujian regresi berganda dengan menggunakan pendekatan stepwise telah menunjukkan variabel peramal (keyakinan
diri) mempunyai perhubungan yang kuat dengan variabel kriterion (penagihan relaps) iaitu mencatatkan .790. Dalam kajian ini antara sifat-sifat yang dikenalpasti telah membawa kepada wujudnya keyakinan diri yang lemah di kalangan penagih relaps mengikut 400 soalselidik yang telah diedarkan adalah seperti berikut : 58% bersetuju menyatakan bahawa mereka tidak mempunyai kekuatan diri yang mantap dan akan berhenti melakukan sesuatu perkara sebelum dapat menyelesaikannya (item 5), 54.3% menyatakan bahawa mereka tidak mahu mencuba melakukan sesuatu perkara sekiranya berhadapan dengan kesusahan (item 7), 53.3% mengakui bahawa mereka cepat berputus asa sekiranya tidak dapat melaksanakan sesuatu perkara (item 10), 55% bersetuju dengan kenyataan bahawa mereka sering mengelakkan diri untuk mencuba sesuatu yang baru (item 12), 74.5% menyatakan bahawa mereka mudah menyerah kalah (item 14) dan 58.3% mengakui tidak berkeupayaan untuk mengatasi masalah dalam kehidupan mereka (item 15). Hasil kajian ini juga menunjukkan hanya 6.5% sahaja bekas penagih yang benar-benar yakin dapat melakukan sesuatu perkara seperti mana yang telah dirancang (item 1).
Keyakinan Diri
(R2= .624)
Faktor Utama Kecenderungan Penagihan Relaps
Sokongan Masyarakat Sekeliling (R2= .022)
Sokongan Keluarga (R2= .007)
Rajah 1: Faktor-Faktor Utama Penyumbang Kepada Kecenderungan Penagihan Relaps (n=400)
Berdasarkan daripada keadaan seperti yang dinyatakan di atas, maka tidak hairanlah mengapa bekas penagih mudah terperangkap semula ke alam penagihan relaps dan faktor ini telah dikenal pasti menjadi penyumbang terbesar terhadap kecenderungan penagihan relaps di kalangan penagih. Hakikatnya kajian ini mendapati kebanyakan bekas penagih tidak mempunyai keyakinan diri yang kental untuk mengatasi masalah
yang mendatang, mudah menyerah kalah dan tidak dapat menyelesaikan sesuatu permasalahan dengan cara yang positif dan bijak. Disebabkan oleh perkara-perkara inilah maka mereka mudah dipengaruhi oleh perkara-perkara yang membawa kepada berlakunya penagihan relaps terutama apabila telah dibebaskan daripada mendapatkan rawatan dan pemulihan dadah. Hasil kajian ini dilihat selari dengan dapatan kajian yang dijalankan oleh Chuah (1990) yang mendapati bahawa penagih yang kurang berkeyakinan diri berkecenderungan tinggi untuk kembali menagih setelah dibebaskan daripada mendapatkan khidmat rawatan dan pemulihan dadah. Faktor Kedua- Sokongan Masyarakat Sekeliling: merupakan faktor kedua utama yang menyumbang kepada kecenderungan penagihan relaps dikalangan penagih. Hasil maklumbalas yang diperolehi mendapati kebanyakan responden bersetuju dengan sebab-sebab berikut yang membawa kepada penagihan relaps iaitu: 63.8% menyatakan bahawa mereka kurang diterima dengan baik oleh masyarakat sekeliling (item 2), 77% menyatakan bahawa masyarakat sering memandang serong terhadap diri mereka (item 3) dan 65.5% pula menyatakan bahawa mereka sering dituduh sekiranya berlaku sesuatu kecurian di tempat mereka (item 5). Sebaliknya, kajian ini mendapati hanya 21.5% sahaja yang menyatakan bahawa mereka mendapatkan sokongan kuat daripada pihak masyarakat seperti jiran dan penghulu kampung untuk terus bebas sepenuhnya daripada dadah (item 6). Sesungguhnya, sebagai anggota dalam sesebuah masyarakat, setiap individu mempunyai peranan tertentu untuk membantu membanteras dadah, tanpa mengira apapun kedudukan mereka dalam masyarakat. Tanpa kerjasama daripada pihak masyarakat, hasrat kerajaan untuk memulihkan bekas penagih dan menjadikan mereka sebagai warganegara yang berguna tidak akan kesampaian ekoran sikap prejudis masyarakat yang tidak mahu menerima sepenuhnya penagih yang sudah insaf. Menurut kajian rambang yang dijalankan oleh Mahmood (1996) ke atas 60 unit keluarga di kawasan utara semenanjung mendapati, 95% responden daripada kalangan anggota masyarakat awam memberi pandangan bahawa mereka menggangap penagih sebagai sekumpulan manusia yang tidak berguna untuk negara. Hanya 18% sahaja di kalangan mereka yang berpendapat bahawa penagih dadah adalah satu penyakit yang harus diubati. Manakala enam peratus lagi berpendapat bahawa semua penagih harus dibawa ke suatu tempat yang jauh daripada masyarakat dan tidak dibenarkan kembali kerana kesalahan yang mereka lakukan dan tidak boleh dimaafkan lagi. Dapatan ringkas ini mengambarkan bahawa masyarakat masih lagi sukar untuk menerima kembali penagih dadah atas kesalahan yang mereka lakukan. Hakikatnya sekarang, nyata menunjukkan bahawa sokongan masyarakat keseluruhannya amat penting bagi membantu mengikis pandangan negatif terhadap bekas penagih dadah. Masyarakat haruslah mengubah pemikiran mereka, bersikap lebih terbuka dan menerima kembali bekas penagih sebagai seorang yang baru untuk kembali kepangkuan mereka. Masyarakat juga haruslah memainkan peranan aktif dalam
aktiviti pembasmian pengedaran dan penyalahgunaan dadah dalam komuniti mereka dengan cara berganding bahu dengan pihak berkuasa. Selain itu masyarakat juga perlu bersedia membimbing bekas penagih supaya mereka tidak lagi terperangkap dalam kegiatan penagihan dadah melalui pelbagai program intervensi yang diaturkan oleh agensi dadah yang terlibat. Faktor Ketiga- Sokongan Keluarga: merupakan faktor utama ketiga yang dikenal pasti menyumbang kepada kecenderungan penagihan relaps. Hasil soal selidik yang dijalankan ke atas 400 orang responden mendapati bahawa ketiadaan interaksi yang bersifat terbuka di antara bekas penagih dengan ahli keluarga telah menyumbang kepada berlakunya kecenderungan penagihan relaps dikalangan penagih. Berdasarkan hasil kajian ini mendapati 57% responden mengakui bahawa mereka akan merasa tidak selesa apabila menceritakan sesuatu masalah kepada ahli-ahli keluarga mereka (item 14). Keadaan ini mengambarkan bahawa kebanyakan bekas penagih tidak berterus terang dan sukar meluahkan sesuatu masalah yang dihadapi oleh mereka kepada ahli keluarga. Keadaan ini sekiranya dibiarkan berlarutan berupaya memberikan tekanan kepada bekas penagih kerana dibebani dengan permasalahan yang tiada jalan penyelesaian. Menurut Mohd Taib dan Mohd Khairi, (2000), antara punca yang menimbulkan ketidakselesaan seseorang penagih untuk menceritakan sesuatu masalah kepada ahli keluarga mereka adalah disebabkan oleh wujudnya komunikasi yang longgar dan interaksi yang kurang berkesan di kalangan ahli keluarga. Pola komunikasi kekeluargaan yang lemah ini berupaya menyebabkan berlakunya aktiviti pengambilan dadah di kalangan anak-anak. Dalam kajian ini sejumlah 58.5% responden bersetuju menyatakan bahawa ahli-ahli keluarga mereka yang berhadapan dengan masalah akan datang kepada mereka untuk mendapatkan nasihat (item 5). Manakala 59.5% responden bersetuju menyatakan bahawa ahli-ahli keluarga mereka datang kepada mereka untuk mendapatkan sokongan emosi dan semangat (item 10). Keadaan ini memberi gambaran bahawa bukan sahaja bekas penagih memerlukan sokongan daripada pihak keluarga mereka untuk bebas daripada dadah, tetapi ahli-ahli keluarga mereka juga amat bergantung harap kepada mereka apabila berhadapan dengan sesuatu permasalahan. Kebergantungan yang wujud ini sedikit sebanyak boleh memberi tekanan hidup kepada bekas penagih kerana mereka dibebankan dengan permasalahan keluarga dan akhirnya menyebabkan mereka hilang pertimbangan dan kemudiannya mencari jalan penyelesaian dengan kembali menagih semula. Oleh itu, keluarga seharusnya bertanggungjawab memainkan peranan yang penting dalam membantu bekas penagih untuk terus mengamalkan gaya hidup bebas dadah kerana mengikut beberapa kajian terdahulu, keluarga yang bermasalah didapati mempunyai hubungan yang positif dengan pengambilan dadah (Blenchman, 1982; Brook, Whiteman & Gordon, 2000)
CADANGAN Bagi meningkatkan tahap keyakinan diri penagih, bekas penagih, kaunselor penagihan dadah, pekerja sosial, pihak keluarga dan seluruh anggota masyarakat harus bersama-sama berganding bahu memainkan peranan mereka untuk memulihkan semangat dan mengembalikan semula keyakinan diri bekas penagih untuk membina sebuah keluarga baru yang lebih bermakna. Bekas penagih perlu dilatih bagaimana untuk mempunyai keazaman yang kuat serta ketahanan dalaman diri yang benar-benar kental untuk menjauhi dadah. Semangat dan keyakinan diri yang tinggi ini akan menentukan pegangan mereka dan menjadikan mereka tidak mudah goyah dalam menghadapi kehidupan yang bakal ditempuhi selepas kembali semula kepangkuan masyarakat. Brownell, Marlatt, Lichtenstein & Wilson, (1980) & Miller (1985) menyarankan supaya bekas penagih menunjukkan komitmen dan motivasi yang kukuh untuk menghindari diri serta memelihara status quo bebas dadah. Kaunselor penagihan dadah pula adalah disaran untuk memantapkan lagi dan menekankan tentang aspek prinsip pembentukan jayadiri (self-help) kepada bekas penagih dalam modul-modul pemulihan dadah agar mereka dapat membina semangat jaya juang yang tinggi serta inginkan kemajuan dalam kehidupan sewaktu mendapatkan khidmat rawatan dan pemulihan. Seperti yang disarankan oleh Asnarulkhadi (2002), pembentukan jayadiri merupakan satu kaedah atau strategi ke arah pembangunan individu dan komuniti secara berpanjangan dan berterusan. Dengan wujudnya jayadiri dalam diri seseorang bekas penagih, ia berupaya untuk berdikari memelihara dan mengurus kehidupan mereka dengan lebih baik. Manakala pihak keluarga, majikan dan masyarakat sekeliling pula seharusnya bersedia berganding bahu untuk mengambil alih peranan pihak kaunselor penagihan dadah setelah bekas penagih dibebaskan. Menurut Patricia & Robert (2005), seseorang penagih yang sedang mendapatkan khidmat rawatan di pusat pemulihan, kebiasaannya mereka mempunyai keazaman dan keyakinan yang tinggi bahawa mereka akan berjaya menghindari diri daripada terjebak semula kekancah penagihan. Mereka mempunyai semangat yang kuat untuk pulih semasa dibebaskan. Namun, setelah mereka tamat menjalani proses rawatan dan dibebaskan, keadaan mereka menjadi sebaliknya. Ini kerana mereka mendapati keadaan persekitaran di luar pusat pemulihan tidak menyokong seperti mana yang mereka harapkan. Oleh itu, seluruh masyarakat seharusnya lebih ikhlas untuk membantu dan membimbing bekas penagih dengan memberi sokongan dan dorongan tidak berbelah bahagi kepada bekas penagih untuk lebih berkeyakinan meneruskan kehidupan. Dengan adanya kerjasama semua pihak dalam menangani masalah ini, sudah pasti dapat membantu bekas penagih membina kehidupan yang lebih berketerampilan dan berkeyakinan tinggi untuk terus menjalani hidup, sihat bebas tanpa dadah.
KESIMPULAN Berdasarkan daripada perbincangan di atas, dapat disimpulkan bahawa punca utama berlakunya penagihan relaps dalam kalangan penagih dadah PUSPEN adalah disebabkan oleh diri penagih itu sendiri yang mempunyai keyakinan diri yang rendah untuk menepis godaan, rintangan dan cabaran hidup yang mendatang. Kebanyakan dalam kalangan mereka ini merupakan individu yang amat sensitif, mudah beremosi dan mudah menghadapi tekanan sosial daripada keadaan persekitarannya (Fauziah, 2008; Nazruel, 2000; Ruslina, 2004; Cummings, Gordon, & Marlatt, 1980). Kesan daripada sahsiah diri yang kurang mantap dan kurang berkeyakinan diri (Fauziah, 2008; Chuah, 1990) telah menyebabkan mereka mudah hilang pertimbangan dalam mengatur kehidupan yang lebih sejahtera serta bebas daripada dadah. Walaupun mereka beranggapan bahawa program pemulihan dadah yang diikuti sepanjang dua tahun berkesan dalam usaha membantu memulihkan mereka dari kesan dadah dan telah mendapat sokongan yang menggalakkan daripada rakan dan keluarga untuk bebas daripada dadah (Fauziah, 2008), namun perkara tersebut tidak berupaya menahan mereka daripada terus dibelenggu dengan masalah dadah setelah dibebaskan. Ini kerana tanggapan buruk seperti individu yang tidak berguna dan sampah masyarakat yang dilemparkan kepada mereka oleh masyarakat setelah melangkah keluar dari pusat pemulihan berupaya menyebabkan mereka sukar bergaul dengan masyarakat, menjadikan mereka semakin terasing, rendah diri, tersisih dan berasa dipinggirkan. Keadaan akan menjadi lebih buruk dan tegang lagi apabila usaha untuk mendapatkan pekerjaan di kalangan bekas penagih berhadapan dengan jalan buntu. Ini kerana kebanyakan majikan bersifat prejudis dan tidak yakin akan kebolehan diri mereka untuk bersama-sama membantu meningkatkan produktiviti negara. Hasil daripada keyakinan diri yang rendah dan perasaan tersisih akibat daripada pemulauan masyarakat dan pihak majikan telah menimbulkan suatu konflik dan kecelaruan jiwa di kalangan diri penagih. Keadaan kekusutan inilah seterusnya yang mendorong mereka kembali semula kepada penghidupan lama (menagih) setelah mendapati kehidupan baru yang ingin dibina berhadapan dengan keadaan kesukaran dan cabaran yang penuh liku.
RUJUKAN
Agensi Anti dadah Kebangsaan. (2009). Laman Web Statistik Penyalahgunaan Dadah http://www.adk.gov.my/utama.html. Diperolehi pada 20 Februari 2009. Allsop, S., Saunders, B., & Philips, M. (2000). The Process of Relapse in Severely Dependent Male Problem Drinkers. Journal of Addiction, 95, 95-106. Asnarulkhadi Abu Samah. (2002). Pengantar Pembangunan Komuniti. Institut Pendidikan jarak Jauh (Ideal). Serdang: Universiti Kebangsaan Malaysia. Bahaman Abu Samah, Rahim Sail, Sidek Mohd Noad, Jamilah, Tuan Suria Idris, Kamsiah Kamin, Tuan Kamarul Alam Taib (2003). The Influence of Rehabilitation Programmes, Self Concept, Peers and Family in Addressing Recidivism. Penyelidikan IRPA. Serdang: Universiti Putra Malaysia Blenchman, E.A. (1982). Conventional Wisdom About Familial Contributions to Substance Abuse. Journal of Drug and Alcohol Abuse, 9, 35-53. Brill, L. (1981). The Clinical Treatment of Substance Abuse. New York: The Free Press. Brook, J.S., Whiteman & Gordon. (2002). Longitudinally Foretelling Drug Use in the Late Twenties: Adolescent Personaliti and Sosial Environmental Antecedent. Journal of Genetic Psychology, 161(1), 36-42. Brownell, K.D., Marlatt, G.A., Linchtenstein, E., Wilson, G.T. (1980). Understanding and Preventing Relapse. American Psychologist, 41:765-782. Chua Yan Piaw (2006). Kaedah dan Statistik Penyelidikan: Kaedah Pendidikan. Kuala Lumpur: McGraw Hill. Chuah Mooi Kim (1990). Keyakinan Diri Penagih Dadah: Hubungannya Dengan Sokongan Sosial dan Faktor Demografi. Latihan Ilmiah. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia. Cumming, C., Gordon, J.R., & Marlatt, G.A. (1980). Relapse: Prevention and Prediction. The Addictive Behaviours: Drug Abuse, Smoking and Obesity, pg 291-319. Britain: Pergamon Press. Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2001). Research Methods in Education (5th ed.). London: Routledge Falmer. Daley, D.C. (1987). Relapse Prevention with Substance Abusers: Clinical Issues and Myths. Sosial Work, 45(2), 38-42.
Daley & Marlatt. (1992). Relapse Prevention: Cognitive and Behavioral Interventions. In J.H. Lowinson, P. Ruiz, R.M. Millman, & J. G. Langrod (Eds.), Substance Abuse: A Comprehensive Textbook (2nd ed., pp. 533-542). Baltimore. Williams & Watkins. Diekhoff, G. (1992). Statistics for the Social and Behavioral Sciences. Dubuque: Wm. C. Brown Publisher. DeE Leon, G. (1984). The Terapeutic Communities: Study on Effectiveness. NIDA Treatment Research Monograph Series. Washington, D.C: Government Printing Office. Donkin, R. (1989). The Revolving Door of Addiction. Business and Health. 7(10): 1620. Fauziah Ibrahim (2008). Pengaruh Faktor-Faktor Individu, Persekitaran Sosial dan Keberkesanan Prgram Pemulihan Dalam Kalangan Penagihan Relaps. Tesis Doktor Falsafah Tidak Diterbitkan. Serdang: Universiti Putra Malaysia Frabotta, J. (1989). How to weigh drug treatment options. Business & Health, 7 (2), 37-38. Friesen, V.I. (1986). Familial Variabel Related to Retention of Young Drug Abusers in Treatment. Disertasi Ph.D. Temple University. Hawkins, J.D. & Fraser, M.W. (1987). The Social Networks of Drug Abusers Before and After Treatment. International Journal of Addictions 22(4), 343-355. Malhotra, N.K., Hall, J., Sham, M & Crsip, M. (1996). Marketing Research: Applied Orientation (1st Edition). Sydney: Prentice Hall. Mahmood Nazar Mohamed (1996). Peranan & Penglibatan Keluarga dan Masyarakat Dalam Pencegahan Penagihan Berulang. Jurnal PERKAMA. Bil.6.ISSN 0127/6301. Terbitan Persatuan Kaunseling Malaysia. Mahmood Nazar Mohamed, Mohd Shuib Che Din, Lasimon Matokrem, MUHAMAD Dzahir Kasa & Rusli Ahmad (1999). Penagihan Dadah dan Residivisme: Aspek-Aspek Psikososial dan Persekitaran. Kedah: Pusat Penyelidikan dan Perundingan, Universiti Utara Malaysia. Mc Coy. C. B & Lai. S. (1997). No Pain, No Gain, Establishing the Kunming, China, Drug Rehabilitation Center. Journal of Drug Issues. 27 (1):73-85.
Mc Lelland, T.A., Luborsky, L., OBrien, C.P.,Woody, G.E., & Druley, K.A. (1982). Is Treatment for Substance Abuse Effective. Journal of American Medical Association. 247(10): 1423-1428. Miller, M.W. (1985). Motivation for Treatment: A Review With Special Emphasis on Alcoholsm. Psychological Bulletin, 98:84-107. Miller, M.W. (1992). The Effectiveness of Treatment for Substance Abuse: Reasons for Optimism. Journal of Substance Abuse, 9, 93-102. Mohamad Najib Abdul Ghafar (1999). Penyelidikan Pendidikan. Skudai: Penerbit Universiti Teknologi Malaysia. Mohd Taib, Rusli & Mohd Khairi (2000). Pola-pola Komunikasi Kekeluargaan: Kajian di kalangan Keluarga Penagih dan Bukan Penagih di Negeri Kedah. Penyelidikan Sekolah Pembangunan Sosial. Mokhtar Mohamad (1997). Faktor-Faktor Kegagalan Membebaskan Diri Daripada Dadah. Tesis Ijazah Sarjana: Universiti Putra Malaysia. Nazruel Ekram Abu Saare (2000). Penagihan Semula: Suatu Kajian ke Atas FaktorFaktor Penyebab. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia. Patricia, S. & Robert, L.S. (2005). Substance Abuse Counseling: Theory and Practice (3rd Edition). New Jersey: Pearson Merill Prentice Hall. Procidano, M.E. & Heller, K. (1983). Measures of Perceived Sosial Support From Friend and From Family in Drug Abuse Prevention: Three Studies. American Journal of Community Psychology, 11, 1-24 Rasmussen, S. (2000). Addiction Treatment: Theory and Practice. Beverly Hills, Carlifornia: Sage Publication, Inc. Ruslina Saad (2004). Hubungan Di antara Keadaan Berisiko Tinggi Dengan Penagihan Semula Dadah: Satu Kajian di Kalangan Pelatih PERSADA, Sungai Besi. Tesis Ijazah Sarjana. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia. Sainders, B. & Allsop, S. (1987). Relapse A Psychological Perspective. British Journal of Addiction. 82, 417-429. Scorzelli, J. (1987). Drug Abuse. Bangi: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia. Sherer, M & Maddux, J.E. (1982). The Self-Efficacy Scale Contraction and Validation. Psychology Reports, 51, 663-671 Tims, F.M. (1981). Effectiveness of Drug Abuse Program. Washington, D.C: GPO.
Vicary, J.R. & Lerner, J.V. (1986). Parental Attribute and Adolescent Drug Use. Journal of Adolescent, 9, 115-122. Wellish, J. & Prendergast, M.L. (1995). Towards a Drug Abuse Treatment System. Journal of Drug Issues. 25(24): 759-782. Yahya Don & Mahmood Nazar Mohamed (2002). Penagihan Dadah & Perlakuan Jenayah: Pengaruh Faktor Psikososial dan Institusi. Jurnal psikologi Malaysia. Julai 2002. Bil.16: ISSN 0127-8029. Yunos Pathi Mohamed (1996). Dilema, Pengalaman dan Prospek Bekas Penagih Dadah. Kertas Kerja Seminar Dari Institusi Pemulihan Ke Pangkuan Masyarakat, Anjuran Yayasan Pencegahan Jenayah Malaysia. Hotel Crown Princess, Ogos 1996. Zackon, F., McAuliffe, W., & Chien, J. (1985). Addict Aftercare:Recovery Training and Self-Help. DHHS Pub. No. (ADM) 858-1341. Rockville, MD: National Institute of Drug Abuse
Faktor-Faktor Yang Mempengaruhi Kecenderungan Bekerja Penghuni Pusat Pemulihan Penagihan Narkotik (PUSPEN)
FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI KECENDERUNGAN BEKERJA PENGHUNI PUSAT PEMULIHAN PENAGIHAN NARKOTIK (PUSPEN) Mohd Azlan Bin Mohd Nor1 Mahmood Nazar Bin Mohamed2
ABSTRAK
Kajian ini dijalankan bertujuan bagi mengkaji hubungan di antara pengaruh psikologikal iaitu pengaruh nilai, pengaruh keperluan, pengaruh kepercayaan kepada hasil kerjaya serta taraf pendidikan dan pengaruh sosio-ekonomi iaitu pengaruh keluarga, pengaruh rakan sebaya, pengaruh sekolah, pengaruh masyarakat serta pengaruh keadaan ekonomi dalam mempengaruhi
kecenderungan bekerja penghuni-penghuni PUSPEN. Model kajian yang dibentuk oleh pengkaji berdasarkan Teori Pembangunan Kerjaya oleh Super (1984) yang menggunakan pendekatan umur-hidup dan ruang-hidup. Kajian telah dilakukan di semua lapan buah PUSPEN di zon utara yang melibatkan seratus sembilan puluh sembilan responden yang mana terdiri daripada bangsa Melayu yang berada di fasa empat sahaja. Hasil kajian mendapati bahawa faktor keperluan dan kepercayaan kepada hasil kerjaya mempunyai hubungan yang signifikan dalam mempengaruhi kecenderungan bekerja penghuni PUSPEN. Manakala faktor-faktor lain didapati tidak mempunyai hubungan yang signifikan dengan kecenderungan bekerja penghuni PUSPEN. Hasil ujian regresi juga mendapati semua pembolehubah tidak mempunyai hubungan dalam
mempengaruhi kecenderungan bekerja penghuni PUSPEN.
Komandan, Pusat Pemulihan Penagihan Narkotik (PUSPEN), Agensi Antidadah Kebangsaan, Bukit Chabang, Perlis. 2 Timbalan Ketua Pengarah (Operasi), Agensi Antidadah Kebangsaan
Mohd Azlan Bin Mohd Nor & Mahmood Nazar Bin Mohamed
ABSTRACT
This study is to investigate the relationship between psychological factors such as values, needs, beliefs on career outcomes, academic achievement and socioeconomic factors such as family members, peers, school influence, society and economic situation in influencing work tendency among the inmates of PUSPEN. A research model has been formulated by researcher from Super (1984) Career Development Theory which used life-span, life-space approaches. This research was conducted in all eight PUSPEN in the north zone which involving one hundred and ninety nine respondents who were Malay and in the fourth phase of the rehabilitation programme. Result showed that needs factor and belief of the career outcomes have a significant relationship in influencing the tendency to work among the inmates of PUSPEN. Other factors have no significant relationship in influencing the tendency to work among the inmates. Regression analysis also showed that all the factors have no significant relationship in influencing the work rendency.
PENGENALAN
Masalah penggunaan, penyalahgunaan dan penagihan dadah adalah suatu gejala sosial yang serius. Penagihan serta pengedaran dadah yang berleluasa boleh menjejaskan kesejahteraan sosio-ekonomi, rohani dan budaya serta mengancam keselamatan Negara (ADK, 1997), selain dari menjejaskan keharmonian keluarga, merosakkan nilai tradisi masyarakat dan nilai agama serta hilang maruah diri dan tidak menghormati ibubapa (Abdullah Al Hadi & Iran Herman, 1997; Abdul Ghaffar Taib, 1989; ADK, 1997). Agensi Antidadah Kebangsaan (AADK) sebagai kerajaan yang bertanggungjawab dalam
melaksanakan program rawatan dan pemulihan perlu memastikan strategi
pemulihan yang bertujuan untuk memutuskan pergantungan kepada dadah dan mencegah penagihan semula berjalan dengan baik dan berkesan.
Pusat-Pusat Pemulihan Penagihan Narkotik (PUSPEN) menjalankan program rawatan dan pemulihan yang sama berpandukan objektif iaitu memulihkan penagih dadah secara reformatif dalam suasana terkawal supaya mereka bebas dari pergantungan fizikal serta psikologikal dan terus menjadi rakyat yang
bebas dari dadah. Program ini bertujuan untuk melahirkan perwatakan bebas dari dadah dengan unsur moral, keagamaan, sivik, disiplin dan kemahiran vokasional juga ditekankan aktiviti sosial, kemasyarakatan dan ekonomi
(Mahmood, N.M., Md Shuib Che Din, Lasimon Matokrem, Muhammad Dzahir Kasa & Rusli Ahmad, 1999).
Faktor tiada pekerjaan telah dikenal pasti sebagai salah satu faktor yang menyumbang kepada penagihan semula (Bray, 2000; Carson-Dewitt, 2001; Delina & George, 1999; Montoya, 1996; Sterling, 2001). Mc Coy dan Lai (1997) mengatakan bahawa faktor terakhir yang menyebabkan relapse keupayaan untuk mendapatkan kerja dan sokongan kewangan. ialah tiada
PEMASALAHAN KAJIAN
Masalah penagihan semula atau relapse adalah merupakan cabaran utama kepada program rawatan dan pemulihan dadah. Tiada pekerjaan dikenal pasti sebagai salah satu penyumbang dan cabaran penting yang menyebabkan relapse di kalangan penagih dadah ialah selepas keluar dari pusat pemulihan (Boundy & Collelo, 2001). Selain dari itu mereka juga menghadapi masalah untuk mengekalkan diri dalam pekerjaan (Delina & George, 1999), kelayakan yang rendah (Feldman, 2002; Isaacson & Brown, 2000) dan sikap bias majikan untuk mengambil mereka bekerja (Coelho, 1980; Mahmood, N.M., Muhammad Dzahir Kasa & Yahya Don, 2004; Marks, 2002; Ost, 2002). Hasil kajian yang
dijalankan oleh Sterling (2001) terhadap 120 orang yang pertama kali menjalani program rawatan kokain mendapati 34.5 peratus sahaja bekerja selepas tamat rawatan.
Kepulihan bekas penagih dadah adalah usaha sepanjang hayat (Carson-Dewitt, 2001; Grant, 2001). Untuk mengekalkan kepulihan, mereka memerlukan
beberapa situasi bagi membantu usaha-usaha mereka seperti melibatkan diri dalam aktiviti yang boleh meningkatkan moral dan nilai-nilai spiritual serta latihan tertentu (Zackon, 2001). Walaupun selepas bertahun dalam kepulihan, relapse masih menjadi masalah utama dan antara faktornya ialah penggangguran (Mahmood et al., 2004).
Issacson dan Brown (2000) mengatakan mereka ini mempunyai kelayakan pekerjaan ataupun tahap pendidikan yang rendah. Keadaan ini mengurangkan peluang mereka untuk mendapatkan pekerjaan (Shahnasarin, 2001). Mereka juga menghadapi kesukaran untuk mendapatkan pekerjaan yang sesuai dengan mereka disebabkan tahap pendidikan mempunyai hubungan dengan pekerjaan (Kanfer, Wanberg & Kantrowitz, 2001).
Selain dari pendidikan, pengetahuan dan kemahiran vokasional juga penting bagi mendapatkan pekerjaan (Atkinson, Montoya, Atrevino & Richard, 2000). Kegagalan untuk menyediakan latihan kemahiran dan pilihan pekerjaan boleh merendahkan kendiri penagih dadah dan memberi kesan kepada program pemulihan. Mahmood, N.M., Ismail Ishak dan Noor Azniza Ishak (2003) mengatakan bahawa penagih dadah bukan sahaja perlu dipulihkan daripada masalah penagihan dadah malah perlu diberi latihan dalam bidang kemahiran untuk membantu mereka berkecimpung dalam pelbagai bidang pekerjaan apabila tamat tempoh pemulihan.
Sterling (2001) dalam kajiannya mendapati penagih dadah di bandar tidak mempunyai pendidikan atau latihan bagi mereka mendapatkan pekerjaan yang baik. Manakala dalam kajian Montoya (1996) terhadap 261 orang responden, 47 peratus tidak mempunyai kemahiran untuk mencari pekerjaan. Justeru itu latihan kemahiran adalah sangat penting bagi meningkatkan daya saing bagi mendapatkan pekerjaan.
Ramai bekas-bekas penagih dadah tidak mempunyai dorongan yang kuat untuk berusaha bagi mendapatkan pekerjaan yang bersesuaian dengan kebolehan mereka. Oleh itu kajian perlu dilakukan bagi melihat apakah faktor-faktor yang dapat meningkatkan dorongan kepada bekas-bekas penagih dadah bagi mendapatkan pekerjaan yang sesuai dengan mereka supaya mereka tidak lagi mengganggur dan akhirnya meninggalkan tabiat menagih dadah.
Persoalan kajian ini ialah untuk melihat apakah faktor-faktor psikologikal dan faktor-faktor sosio-ekonomi yang mempengaruhi kecenderungan bekerja penghuni PUSPEN.
OBJEKTIF KAJIAN
Secara umum kajian ini bertujuan untuk meneliti hubungan antara faktorfaktor psikologikal dan faktor-faktor sosio-ekonomi dalam mempengaruhi penghuni Puspen untuk mendapatkan pekerjaan selepas mereka tamat program rawatan dan pemulihan di Puspen.
Secara khususnya pula, kajian ini bertujuan untuk meneliti hubungan setiap faktor psikologikal seperti keperluan (needs), nilai (values), kepercayaan kepada kerjaya (beliefs on career), dan pencapaian akademik (academic achievement) pengaruh dan juga hubungan setiap faktor sosio-ekonomi (peer seperti groups),
keluarga
(family),
pengaruh
rakan
sebaya
pengaruh sekolah (school), pengaruh masyarakat (society) dan pengaruh keadaan ekonomi (the economy) dalam mempengaruhi kecenderungan
penghuni PUSPEN untuk mendapatkan pekerjaan selepas tamat program rawatan dan pemulihan nanti.
KERANGKA TEORI
Kajian ini melibatkan pengaruh psikologikal dan pengaruh sosio-ekonomi yang mempengaruhi kecenderungan bekerja penghuni PUSPEN. Di dalam mengkaji pembangunan kerjaya bagi mereka yang dalam proses kepulihan penagihan dadah, Szymanski dan Maxwell (1996) mengatakan tidak terdapat teori yang tepat dan khusus manakala Weincrach (1996) mengatakan Super adalah sesuai digunakan.
bahawa Teori Pembangunan Kerjaya
Teori Pembangunan Kerjaya Super juga dikenali sebagai Teori Umur-Hidup, Ruang-Hidup (Life-span, life-space theory). Teori Pembangunan Kerjaya menggunakan pendekatan umur-hidup, ruang-hidup telah mula ditulis oleh Super pada tahun 1974 (Super 1984). Ia melihat dan menyatakan
psikologi tahap umur (life stage psychology) theory) bersama-sama pelbagai dalam memberi kerjaya,
dan Teori Peranan (role yang komprehensif penentu-
gambaran
mengenai
peranan
bersama-sama
dengan
penentunya dan juga bagaimana ia berinteraksi (Super, 1984; Super, Saviskas & Super, 1996).
Super (1990) telah membentuk Model Pintu Gerbang bagi menggambarkan secara jelas faktor-faktor biologikal, psikologikal dan sosio-ekonomi dalam pembangunan kemasyarakatan dan pemilihan kerjaya. Sebelah pintu adalah berkaitan
menggambarkan
pembolehubah seperti keluarga, rakan
sebaya, sekolah, ekonomi dan dasar sosial. Sebelah lagi adalah berkaitan faktor psikologikal minat, yang mengambarkan dan pembolehubah seperti nilai,
keperluan,
kebijaksanaan
kecenderungan.
Pembolehubah-
pembolehubah di kedua-dua bahagian ini akan berinteraksi dan membentuk konsep kendiri dan seterusnya menentukan kerjaya.
Berdasarkan teori tersebut maka penyelidik telah membentuk model
kajian
seperti di Rajah 1 yang mengandaikan bahawa faktor psikologikal iaitu nilai, keperluan, kepercayaan kepada hasil kerjaya dan pencapaian akademik serta faktor sosio-ekonomi iaitu pengaruh keluarga, pengaruh rakan
sebaya, pengaruh sekolah, pengaruh masyarakat dan pengaruh keadaan ekonomi mempunyai hubungan yang signifikan dengan kecenderungan
bekerja penghuni Puspen.
Faktor Psikologikal 1. Nilai 2. Keperluan Asas 3. Kepercayaan Kepada Hasil Kerjaya 4. Pencapaian Akademik
Kecenderungan Bekerja
Faktor Sosio-Ekonomi 1. Keluarga 2. Rakan Sebaya 3. Sekolah 4. Masyarakat 5. Ekonomi
Rajah 1 Model Faktor Mempengaruhi Kecenderungan Bekerja Penghuni Puspen
Rumusan Kajian Lepas
Jumlah penagih dadah yang ramai telah menyebabkan negara kehilangan sejumlah besar tenaga buruh. Ini telah menarik minat kajian-kajian yang berkaitan pembangunan kerjaya dan proses kemasukan semula penagih dadah ke dalam tenaga kerja.
Statistik penagih dadah dikesan yang dikeluarkan oleh AADK bagi tahun 2008 menunjukkan pekerjaan yang paling banyak diceburi oleh mereka ialah buruh am (19.8 peratus), perkhidmatan (13.6 peratus), jualan (13.4
peratus), binaan (12.3 peratus), pertanian (11.8 peratus), pengangkutan (7.4 peratus) dan teknikal (6.5 peratus). Manakala pengganggur adalah sebanyak 8.9 peratus dan tiada maklumat adalah sebanyak 15.5 peratus.
Banyak kajian telah dijalankan berkaitan kaedah dan keberkesanan program rawatan dan pemulihan. Kajian ini penting bagi membantu usaha memulihkan penagih dadah dengan mengenalpasti keperluan dan faktor yang membantu kepulihan mereka terutama yang berkaitan dengan pekerjaan. kerana mendapatkan kepada pekerjaan dan mereka melakukan dan sesuatu Ini aktiviti kerjaya adalah yang akan
bermakna
kehidupan
mempunyai
membantu proses kepulihan (Mahmood et al., 2004).
Penagihan pekerjaan. mempunyai
dadah Dalam
mempunyai kajian Bray
hubungan (2000) kadar
dengan mendapati yang
penyertaan penagihan rendah.
dalam dadah
hubungan
dengan
bekerja
Manakala
Zlotnick (2001) dalam kajian terhadap tahap penyertaan dalam pekerjaan bagi mereka yang menagih dadah yang tiada tempat tinggal telah
mendapati sebanyak 51.3 peratus penagih lelaki dan 37.5 peratus penagih wanita daripada 384 responden sahaja yang mempunyai pekerjaan.
Penagih dadah di dalam proses kepulihan menghadapi beberapa rintangan apabila berhadapan dengan perkara-perkara yang berkaitan dengan
pekerjaan seperti tekanan psikologikal dan persekitaran. Persepsi dan corak pemikiran bekas penagih dadah mempunyai hubungan dengan kemasukan ke dalam tenaga mereka kerja. Dalam kajian Huffman dan Torres peluang (2001) untuk
mendapati
mempunyai
persepsi
bahawa
mendapatkan pekerjaan adalah rendah dan mempunyai hubungan dengan corak pemikiran yang negatif. Dalam kajian Sterling (2001) ke atas
seratus dua puluh orang yang pertama kali menjalani program rawatan kokain, mendapati hanya 34.5 peratus sahaja yang bekerja selepas keluar dari pusat rawatan. Manakala Zlotnick (2002) dalam kajiannya mendapati sebanyak 47.7 peratus daripada responden sentiasa berada di dalam tenaga kerja.
Faktor-faktor psikologi yang dikaji telah menunjukkan hubungan yang signifikan dengan keinginan untuk bekerja. Nilai yang dipegang mempunyai pengaruh dalam menentukan kelakuan terutamanya jenis pekerjaan yang ingin di pilih. Nilai yang berbeza akan memilih kerjaya yang berbeza (Osipow &
Fitzgerald, 1996) kerana manusia berbeza dari segi keupayaan, personaliti, nilai dan minat (Harrington & Harrington, (2002). Cynthia Joseph (1994) juga mendapati dalam kajiannya bahawa sesuatu nilai yang menjadi pegangan seseorang itu akan mempengaruhi tingkahlakunya.
Seseorang itu akan melakukan sesuatu pekerjaan kerana ia sebagai satu keperluan di mana keperluan ini akan memperkukuhkan tingkahlaku supaya keperluan ini dapat dipenuhi (Harrington & Harrington, 2002) dan mempunyai perasaan tanggungjawab kepada keluarga (Leana & Feldman, 1995). Hasil kajian oleh Zlotnick (2002) dan Mazerolle (2004) juga mendapati bahawa mereka yang mendapat bantuan kewangan dan keperluan harian kurang berminat untuk berkerja. Seseorang melakukan sesuatu tindakan kerana mempercayai
dapat memperolehi sesuatu hasil yang bermakna (Connor & Sparks, 1999) dan membentuk sikap yang lebih stabil (Ajzen, 2001). Hasil kajian
Hergenrather (2004) mendapati 85 peratus daripada responden percaya bahawa dengan bekerja akan memberi hasil yang positif kerana ia mempunyai nilai kepada kehidupan.
Tahap pendidikan penting dan mempunyai hubungan dengan kemasukan dalam tenaga kerja. Betz dan Voyten (1997) dalam kajiannya mendapati taraf akademik yang keinginan untuk tinggi mempunyai hubungan yang positif dengan
bekerja dan diperkukuhkan dengan hasil kajian Mazerolle
(2004) yang mendapati mereka yang berkelulusan tinggi dan berkemahiran mempunyai hubungan yang positif dengan bekerja semula.
Bagi melihat hubungan sosio-ekonomi seperti pengaruh keluarga, pengaruh rakan sebaya, pengaruh sekolah, pengaruh masyarakat dan pengaruh keadaan ekonomi dengan kecenderungan bekerja banyak kajian telah dijalankan.
Terdapat beberapa kajian yang menunjukkan bahawa keluarga mempunyai pengaruh di dalam menentukan kerjaya seseorang. Diantaranya ialah kajian yang menunjukkan keluarga paling berpengaruh di dalam keputusan
pemilihan kerjaya (Pornthip, 1989), penglibatan keluarga akan memberi kesan ke atas pemilihan kerjaya (Tang, Fouad & Smith, 1999), kepuasan bekerja dan juga kehidupan (Adam, King & King, 1996) dan sokongan keluarga stabil serta tidak berubah (Procidano & Heller, 1983).
Keluarga mempunyai pengaruh yang penting dan kuat ke atas anak-anak mereka. Kajian Procidano dan Heller (1983) mendapati bahawa rangkaian
hubungan kekeluargaan secara kebiasaannya adalah berpanjangan, stabil dan tidak dipengaruhi oleh perkara lain. Manakala kajian Dishion, Patterson, keluarga mempunyai
Stoolmiller dan Skinner (1991) mendapati bahawa jika
kawalan yang lemah ia akan menyebabkan masalah disiplin dan antisosial terutamanya dalam penggunaan dadah.
Pengaruh rakan sebaya adalah merupakan salah satu faktor yang penting dalam mendorong individu untuk melakukan sesuatu perkara. Banyak kajian bagi melihat hubungan ini seperti Kandel (1996) berkaitan aktiviti devian,
Turner (2002) yang mengkaji berkaitan tahap umur dengan pengaruh rakan sebaya serta Procidano dan Heller (1983) berkaitan dengan kecekapan sosial.
Dalam kajian Paa dan McWhirter (2000) bagi melihat mengenai faktor yang mempengaruhi dalam
persepsi
seseorang kerjayanya;
penentuan
mendapati bahawa pengaruh rakan sebaya tidak begitu kuat kerana mereka melihat ibubapa sebagai role model dalam mempengaruhi kesedaran dalam kerjaya mereka.
Sekolah dan persekitaran adalah amat penting dan boleh mempengaruhi kelakuan serta sikap individu dan akhirnya dalam penentuan kerjayanya. Ini kerana sekolah mampu untuk berperanan dalam membentuk masa depan murid melihat (Hotchkiss & Borrow, 1996). Kniveton (2004) dalam kajian bagi pengaruh guru atau ibubapa dalam pemilihan kerjaya serta
motivasi pelajar dalam menentukan kerjaya mendapati bahawa pengaruh guru jauh lebih rendah berbanding dengan ibu bapa dan perkara yang memberi motivasi untuk bekerja ialah wang, status dan matlamat jangka panjang.
Masyarakat
mempunyai
pengaruh
yang
kuat
dalam
membendung
penagihan semula dadah sekiranya masyarakat memainkan peranannya serta lebih prihatin kepada masalah ini. Mohd Zaidi Mohd Hajazi (2002) dalam kajian mendapati bahawa bekas penagih dadah sukar hidup normal dalam masyarakat kerana pandangan serong, prasangka, diskriminasi,
segregasi dan berbagai tindakan lagi yang cuba menyisihkan mereka daripada masyarakat umum.
Pandangan bekas penagih dadah adalah bekas penjenayah telah menyebabkan kehidupan mereka menjadi sukar. Mc Coy dan Lai (1997) mendapati bahawa dengan label ini mereka menghadapi masalah bagi mendapatkan pekerjaan dan juga bantuan kewangan. Dittmar, Ratnasingam dan Navaratnam (1984) dalam kajian mereka mendapati sikap umum masyarakat terhadap bekas
penagih dadah juga tidak banyak membantu dan menyebabkan mereka terasing dan akan mengulangi tabiat penagihan mereka.
Kajian Galaif, Newcomb dan Carmona (2001) bagi melihat hubungan antara masalah penagihan dadah dengan masyarakat dan pekerjaan telah mendapati bahawa masalah penagihan dadah mempunyai hubungan yang signifikan tahap
dengan berbagai masalah penyesuaian kerja serta mempunyai penyesuaian diri yang rendah di dalam masyarakat.
Faktor keadaan ekonomi juga merupakan salah satu faktor yang mempengaruhi kecenderungan bekerja. Keadaan ekonomi yang berkembang dan
menguncup akan mempengaruhi jumlah keperluan tenaga kerja dan juga corak pekerjaan yang diperlukan. Montoya (1996) telah membuat kajian bagi melihat persepsi penagih dadah terhadap keadaan ekonomi dan mendapati responden yang tidak pekerjaan ada kaitan bekerja dan tidak dengan berusaha mereka untuk mendapatkan keadaan
pandangan
terhadap
ekonomi yang buruk. Kajian Mazerolle (2004) bagi melihat hubungan faktor ekonomi dan faktor sosial dengan bekerja semula mendapati faktor ekonomi dapat menerangkan hanya enam peratus sahaja terhadap bekerja semula iaitu hubungan yang sedikit dengan bekerja semula.
Rumusan faktor-faktor
keseluruhan psikologikal
kajian-kajian dan
lepas
telah
menunjukkan telah
bahawa
sosio-ekonomi
yang
dibincangkan
mempunyai pengaruh terhadap kelakuan seseorang. Oleh itu faktor-faktor ini sesuai digunakan dalam kajian ini bagi melihat faktor-faktor manakah yang mempunyai hubungan dengan kecenderungan bekerja penghuni
PUSPEN. METOD KAJIAN
Kajian ini adalah berbentuk kajian keratan rentas ke atas lapan buah pusat serenti di zon utara iaitu PUSPEN Bukit Cabang di Perlis, PUSPEN Sungai Petani, PUSPEN Karangan dan PUSPEN Serdang di Kedah, PUSPEN Kampung Selamat dan PUSPEN Bukit Mertajam di Pulau Pinang dan PUSPEN Batu Kurau serta PUSPEN Perlop di Perak. Data dalam kajian ini diperolehi melalui soal selidik yang diisi oleh sampel tersebut. yang dipilih daripada PUSPEN- PUSPEN
Dalam kajian ini tumpuan diberikan untuk mengenal pasti faktor-faktor psikologikal pencapaian iaitu nilai, keperluan, serta faktor dan kepercayaan kepada hasil kerjaya,
akademik
sosio-ekonomi iaitu
keluarga, rakan
sebaya, sekolah, masyarakat
keadaan ekonomi yang mempengaruhi
kecenderungan bekerja penghuni-penghuni PUSPEN. Faktor-faktor psikologikal dan faktor-faktor sosio-ekonomi adalah merupakan pembolehubah bebas dan kecenderungan bekerja adalah pembolehubah terikat.
POPULASI DAN SAMPEL
Populasi kajian ini ialah semua penghuni Melayu yang sedang berada di fasa empat sahaja iaitu fasa terakhir sebelum mereka dibebaskan dari PUSPEN. Kajian oleh Mahmood, Md. Shuib Che Din dan Abdul Halim Othman (1992) mendapati bahawa mereka yang berada di fasa terakhir mempunyai
peningkatan dalam harga diri dan peningkatan dalam motivasi dalaman. Semasa kajian ini dijalankan jumlah populasi adalah seramai 319 orang. Jadual 1 menunjukkan bilangan populasi bagi setiap PUSPEN di zon utara.
Jadual 3.1: Jumlah Populasi dan Sampel Penghuni PUSPEN Zon Utara
Bil.
PUSPEN
Bukit Cabang Sungai Petani Karangan Serdang Kampung Selamat Bukit Mertajam Batu Kurau Perlop
Populasi
Sampel
Peratus
1. 2. 5. 4. 5. 6. 7. 8.
22 56 38 14 21 22 45 101
22 30 30 14 21 22 30 30
100 53.6 78.9 100 100 100 66.7 29.7
Jumlah
319
199
61.3
Bagi sampel kajian jumlah yang diambil adalah seramai 30 orang bagi setiap PUSPEN dan jumlah keseluruhan sampel adalah seramai 240 orang. Sampel kajian ini dipilih secara rawak mudah berdasarkan senarai
penghuni Melayu yang sedang berada di fasa empat yang diperolehi daripada Pegawai Hal Ehwal Penghuni PUSPEN yang berkenaan. Jumlah peratus sampel yang diambil daripada populasi adalah sebanyak 61.3
peratus. Jadual 1 memperihalkan jumlah dan peratus diambil bagi setiap PUSPEN. INSTRUMEN KAJIAN
sampel yang
Bagi
memperolehi
maklumat
untuk
kajian
ini,
alat
ukuran
yang
digunakan ialah satu set soal selidik yang mengandungi tiga bahagian. Bahagian pertama soal selidik ini berkaitan dengan maklumat diri responden. Manakala bahagian kedua ialah soal selidik berkaitan
faktor-faktor psikologikal. Faktor-faktor ini ialah faktor nilai yang diukur menggunakan Rokeach Value Survey (Rokeach, 1973), faktor keperluan asas yang diukur menggunakan Needs Assessment Survey (Kobylarz, 1996), kepercayaan kepada hasil kerjaya yang diukur menggunakan Employment akademik Interest Survey (Hergenrather, tahap 2004) dan pencapaian pendidikan
yang diukur
menggunakan
pencapaian
tertinggi yang diperolehi oleh responden.
Bahagian ketiga pula ialah soal selidik berkaitan faktor sosio-ekonomi iaitu faktor pengaruh keluarga dan rakan sebaya yang diukur
menggunakan Perceived Social Support From Friends and Families (Procidano & Heller, 1983), faktor pengaruh sekolah dan masyarakat yang diukur menggunakan soal selidik pengaruh persekolahan dan pengaruh masyarakat yang dibentuk oleh Yahaya Don (1999) dan keadaan ekonomi dibentuk oleh penyelidik sendiri.
Responden telah diberi penerangan mengenai tujuan kajian dijalankan dan juga perkara-perkara yang terkandung dalam soal selidik oleh penyelidik sendiri dengan dibantu oleh Pegawai-pegawai Pemulihan di PUSPEN berkenaan. Ini bertujuan meningkatkan kefahaman responden mengenai setiap item yang terkandung dalam soal selidik ini.
ANALISA DATA
Data-data yang dikutip dari soal menggunakan
selidik ini akan
dianalisa
dengan
SPSS for Window (Statistical Package for Social Science ) versi 12.0.
Bagi
menguji
hipotesis
nul
kajian
ini,
ujian-ujian
inferens
yang
bersesuaian telah digunakan seperti ujian-t, ujian regresi dan kaedah korelasi Pearson. Laporan kajian menghadkan angka-angka kepada dua titik perpuluhan sahaja dan aras keyakinan yang digunakan dalam kajian ini ialah 0.05 dalam menentukan tahap kepercayaan keputusan yang diperolehi.
KEPUTUSAN
Jumlah responden dalam kajian ini ialah seramai 199 orang. Kategori umur responden yang paling ramai ialah empat puluh tahun ke atas iaitu sebanyak 27.1 peratus manakala yang paling sedikit ialah di antara umur dua puluh satu hingga dua puluh lima tahun iaitu sebanyak 10.6 peratus. Tahap pendidikan paling tinggi responden ialah di tahap tingkatan empat hingga lima iaitu sebanyak 43.2 peratus, tingkatan satu hingga tiga sebanyak 34.7 peratus dan yang tidak bersekolah sebanyak 3.5 peratus.
Jenis pekerjaan yang paling ramai responden sebelum masuk ke PUSPEN ialah jualan, bekerja kilang dan pengangkutan. Manakala yang menganggur adalah sebanyak 8 peratus.
Ujian telah dijalankan ke atas semua faktor-faktor yang dikaji. Berdasarkan keputusan ujian korelasi Pearson yang telah dijalankan seperti Jadual 2
menunjukkan bahawa hanya faktor keperluan (r=0.142,p<0.05) dan faktor kepercayaan kepada hasil kerjaya (r=0.138,p<0.05) sahaja yang mempunyai hubungan yang signifikan dengan kecenderungan bekerja penghuni PUSPEN. Manakala faktor-faktor lain yang dikaji iaitu nilai, pencapaian akademik, pengaruh keluarga, pengaruh rakan sebaya, pengaruh sekolah, pengaruh masyarakat dan keadaan ekonomi menunjukkan tidak ada hubungan yang signifikan dengan kecenderungan bekerja penghuni PUSPEN.
Jadual 2 Korelasi Pembolehubah Kajian dengan Kecenderungan Bekerja Korelasi (r) -0.017 0.142 0.138 0.047 0.041 0.019 0.004 0.026 0.035
Pembolehubah Kajian Nilai Keperluan Kepercayaan Kepada Hasil Kerjaya Taraf Pendidikan Keluarga Rakan Sebaya Sekolah Masyarakat Keadaan Ekonomi
n 199 199 199 199 199 199 199 199 199
Sig (p) 0.873 0.045 0.051 0.51 0.561 0.791 0.954 0.710 0.626
Kajian ini juga telah menguji hubungan di antara semua pembolehubah bersandar dengan pembolehubah bebas. Berdasarkan Jadual 3 hasil kajian ini juga mendapati hanya 35 peratus sahaja faktor-faktor ini menerangkan mengenai hubungan ini dan selebihnya adalah dipengaruhi oleh lain-lain faktor.
Jadual 3 Model Analisa Regresi
Model
R Square
Adjusted Square
R Std. Error of the Estimate
.188a
.035
-.015
4.8186
a. Predictors: (Constant), nilai, ekonomi, keluarga, taraf pendidikan, kerjaya,
rakan, keperluan, masyarakat, sekolah.
Kesimpulan kajian ini mendapati model kajian yang dibentuk oleh pengkaji tidak disokong sepenuhnya. Kajian hanya menyokong dua pembolehubah iaitu faktor keperluan dan faktor kepercayaan kepada hasil kerjaya sahaja yang mempunyai hubungan yang signifikan dalam mempengaruhi kecenderungan bekerja
penghuni PUSPEN. Di antara kedua-dua faktor ini faktor keperluan adalah lebih signifikan daripada faktor kepercayaan kepada hasil kerjaya dalam
mempengaruhi kecenderungan bekerja penghuni PUSPEN.
Lain-lain faktor
dalam kajian ini mempunyai hubungan yang negatif dalam mempengaruhi kecenderungan bekerja penghuni PUSPEN.
PERBINCANGAN
Hasil kajian mendapati faktor keperluan dan kepercayaan kepada hasil kerjaya sahaja yang mempunyai hubungan yang signifikan dengan kecenderungan bekerja penghuni PUSPEN. Individu akan mengubah dan memperkukuhkan
tingkah lakunya bagi memenuhi keperluan dirinya. Keperluan utamanya ialah keperluan kewangan dan bagi memenuhi keperluan ini mereka perlu bekerja. Dalam kajian ini hampir 73 peratus daripada responden adalah bujang ataupun duda dan 23 peratus berkahwin. Keadaan ini menyebabkan mereka terpaksa berdikari dan tidak boleh mengharapkan orang lain untk membantu mereka. Oleh itu untuk mendapatkan pekerjaan adalah penting kepada mereka.
Bagi mereka yang berkahwin keperluan kewangan adalah amat diperlukan bagi menampung perbelanjaan keluarga tambahan pula mereka adalah ketua keluarga yang perlu memenuhi tanggungjawab ini. Menurut Leana dan Feldman (1995), tanggungjawab terhadap keluarga akan menyebabkan meningkatnya penglibatan dalam pekerjaan. Bekas penagih dadah yang tamat program rawatan dan pemulihan menunjukkan sikap yang lebih positif. Oleh itu mereka akan lebih yakin dengan mempunyai pekerjaan kerana masyarakat akan dapat menerima mereka kembali.
Hasil kajian ini menunjukkan bahawa kepercayaan kepada hasil kerjaya mempunyai hubungan yang positif dengan kecenderungan bekerja. Bekas-bekas penagih dadah perlu membuktikan kepada masyarakat bahawa mereka masih lagi produktif, bukan malas untuk bekerja dan hanya memerlukan simpati dari orang lain. Dengan mempunyai pekerjaan mereka akan menjadi lebih stabil dan juga akan memperolehi sesuatu yang lebih bermakna kepada diri mereka bersesuaian dengan hasil kajian yang dijalankan oleh Hergenrather (2004). Dalam kajian ini hanya 8 peratus sahaja daripada responden yang mengganggur dan tidak diketahui pekerjaan mereka.
Hasil kajian juga mendapati faktor psikologikal iaitu nilai, pencapaian akademik dan faktor-faktor sosio-ekonomi iaitu pengaruh keluarga, pengaruh rakan sebaya, pengaruh sekolah, pengaruh masyarakat serta pengaruh keadaan ekonomi tidak mempunyai hubungan yang signifikan dengan kecenderungan bekerja penghuni PUSPEN. Sebagaimana yang diketahui penagih dadah
mempunyai dunia mereka yang tersendiri, tahap pendidikan rendah serta perhubungan yang lemah dengan keluarga, masyarakat dan persekitaran. Mereka sering bertindak mengikut pemikiran mereka sahaja. Oleh itu
persepsi ini perlu diubah dan keluarga serta masyarakat perlu bersamasama membantu penagih dadah untuk mengubah corak penghidupan
mereka serta mempunyai pekerjaan yang dapat menjamin masa depan
mereka.
Latar belakang mereka sebagai bekas penagih dadah menyebabkan mereka sukar untuk berhadapan dengan orang ramai. Tambahan pula masyarakat kurang memberi kepercayaan untuk membantu mereka terutamanya dari segi pekerjaan dan oleh itu mereka terpaksa mencari jalan sendiri untuk terus hidup. Disebabkan keadaan ini maka wujud jurang di antara mereka dengan masyarakat dan apabila mereka. pula mengasingkan diri maka jurang ini akan bertambah besar.
CADANGAN Pembangunan kerjaya bagi bekas penagih dadah adalah berbeza dengan orang lain kerana impak kepada keperluan tersebut kepada mereka. Oleh
itu kajian yang khusus dan berasingan perlu diperbanyakkan lagi bagi melihat keperluan dan pembangunan kerjaya ke atas bekas-bekas penagih dadah. sentiasa Ini adalah kerana jangkaan, keutamaan dan keupayaan mereka berubah mengikut peredaran masa. ia Mereka juga bukan sahaja dengan
menghadapi
perubahan
personaliti
tetapi
berkaitan
perubahan persekitaran.
Kajian
yang dijalankan
merangkumi
pembolehubah
psikologikal
dan
pembolehubah sosio-ekonomi ini merupakan satu kajian yang kompleks. Bagi kajian lanjutan adalah diharapkan tumpuan hanya diberikan kepada satu jenis pembolehubah sahaja supaya kajian tersebut dapat yang
dilaksanakan dengan lebih mendalam lagi bagi mendapatkan hasil
lebih bermakna bagi menerangkan hubungan faktor-faktor tersebut dengan kecenderungan bekerja. Dalam kajian ini tumpuan hanya diberikan kepada penghuni yang sedang
menjalani program rawatan dan pemulihan dadah di dalam institusi. Oleh itu, diharapkan kajian akan datang supaya memberi tumpuan kepada bekas
penagih dadah yang sedang menjalani rawatan dan pemulihan dalam komuniti. Ini adalah kerana bilangan mereka yang sedang menjalani program
pemulihan dalam komuniti adalah lebih ramai berbanding dengan mereka yang sedang menjalani program rawatan dalam institusi. Hasil kajian nanti akan dapat membantu dalam perancangan pembangunan kerjaya bekas-
bekas penagih dadah seterusnya menjadikan mereka juga lebih produktif.
Kajian yang dijalankan ini adalah kajian keratan rentas. Oleh itu pengkaji ingin sarankan supaya kajian lanjutan memberi perhatian untuk jangka panjang samada penghuni bekerja atau tidak selepas keluar dari PUSPEN. Kajian juga perlu memberi penekanan bagi mengetahui faktor-faktor individu itu bekerja semula. Dengan cara ini ia dapat menambahkan lagi maklumat dan dapat meningkatkan lagi kefahaman mengenai tingkah laku penghuni PUSPEN selepas dibebaskan serta dapatan kajian nanti dapat membantu
dalam merangka program kepada mereka ini.
Kajian juga perlu dijalankan bagi melihat bagaimana masyarakat atau pihak lain dapat membantu supaya bekas-bekas negatif penagih dadah dalam memenuhi dan
keperluan
persepsi
masyarakat
terhadap
mereka
persepsi bekas penagih dadah kepada masyarakat dapat dihapuskan. Dengan itu keperluan seperti latihan atau bantuan dapat dikenal pasti
dengan tepat bagi meningkatkan penglibatan mereka dalam pekerjaan.
KESIMPULAN
Kajian ini adalah merupakan satu kajian tinjauan bagi melihat hubungan di antara pengaruh psikologikal dan pengaruh sosio-ekonomi dengan
kecenderungan bekerja penghuni PUSPEN. Pengkaji berpendapat kajian ini penting dan perlu diperbanyakkan lagi bagi meningkatkan pengetahuan mengenai kecenderungan bekerja penagih dadah supaya perancangan dan persediaan dapat dibuat. Hal ini diharap dapat membantu penagih
meninggalkan tabiat buruk mereka dan kembali kepada kehidupan sebenar serta mempunyai pekerjaan yang tetap dan membantu dalam
pembangunan negara serta menjadi rakyat yang berguna. Rujukan Abdullah Al-Hadi Hj. Muhamed & Iran Herman (1997). Penagihan Dadah Mengikut Kaum, Diri, Keluarga dan Persekitaran. Kuala Lumpur: Agensi Dadah Kebangsaan dengan Kerjasama UPM dan UKM.
Abdul Ghaffar Taib. (1989). Dadah dan Pencegahan di Malaysia. K.L.:PAM Publishing Sdn. Bhd.
Adam, G.A., King, L.A. Family
& King D.W. (1996).
Relationships of Job and
Involvement, Family Social Support and Work Family Conflict With Job and Life Satisfaction. Journal of Applied Psychology, 81(4), 411-420.
Agensi dadah Kebangsaan. (1997) Kenali dan Perangi Dadah,Hidup Ceria Tanpa dadah. Petaling jaya: Percetakan Solai.
Ajzen,
I.
(2001).
Nature
and
Operation
of
Attitudes.
Annual Review
Psychology.Vol.52. pg 27-58.
Atkinson, J.S., Montoya, I.D., Atrevina, R., Richard, A.J. (2000). Labor Force Participation in a Sample of Substance Users. American Journal of Drug and Alcohol Abuse, August.
Betz, N. E. & Voyten, K.K. (1997). Efficacy and Outcome Expectations Influence Career Exploration and Decideness. Career Development Quarterly, Vol. 46. pg 179-189.
Boundy, D., Collelo, T. (2001). Recovering Addicts
Preventing Relapse Among Inner-City Phase 1, SBIR Grant
ReelizationsMedia.
http://www.reelizations.com/rptno relapse.htm.
Bray, J.W.(2000). Symptoms of Dependence, Multiple Substance Use and Labor Market Outcomes. American Journal of Drug and Alcohol Abuse, Feb.
Carson-Dewitt,
R.S.(2001).
Substance
Abuse
and
Dependence.
Gale
Encyclopedia of Medicine. April 6.
Coelho, R.J. (1980). A Severe Employment Handicap: A Criminal Record. Journal of Employment Counseling, ( 17), 75-80.
Conner, M., & Spark, P. (1996). The Theory of Planned-Behaviour and Health Behaviour. In M. Conner & P. Norman (Eds.). Predicting Health Behaviour. Buckingham:Open University Press, pg 121-162.
Cynthia Joseph (1994). Perkaitan Antara Konsep Diri, Aspirasi Kerjaya, Sistem Nilai dan Pencapaian Akademik Pelajar Tingkatan Empat di Sebuah MRSM. Tesis Sarjana:USM.
Delina, E.M., & George, E.M. (1999). Therapy Manual For Drug Addiction Series. University of Pennsylvania.
Dishion, T.J., Patterson, G,R., Stoolmiller, M. & Skinner, M.L. (1991). Family, School and Behavioral Antecedents to Early Adolescent Involvement With Antisosial Peers. Development Psychology, 27(1), pg 172-180.
Dittmar, M.,
Ratnasingam, M. & Navaratnam, V.
(1984). A Comparative
Analysis of The
Psychological Profile of Institutionalised Drug Using
Population. Pusat Penyelidikan Dadah Kebangsaan, USM.
Feldman, D.C. (2002). Career Indication and Vocational Choices of Teenagers and Young Adult. In. Feldman, D.C. (Ed.).Work Careers: A Developmental Perspectives, San Francisco: Jossey-Bass. 93-125.
Galaif, E. R., Newcomb, M.D. & Carmona, J.V. (2001). Prospective Relationships Between Drug Problems and Work Adjustment in a Community Sample of Adults. Journal of Applied Psychology, 86(2), pg 337-350.
Grant, G.G.(2001). Between Us, Helping a Recovery Addict, Brief Article, Marital Reconciliation. Essence, May.
Harrington, T.
&
Harrington, J.
(2002).
The Ability Explorer: Translating Career
Supers Ability-Related Theory Propositions Into Practice. Development Quaterly, June 2002.
Hergenrather, K.C. (2004). Employment-Seeking Behavior of Persons With HIV/AIDS: A Theory-Based Approach. Journal of Rehabilitation, Oct-Dec.
Huffman.M.L., & Torres, L. (2001). Job Search Methods: Consequences For Gender-Based Earning Inequality . Journal of Vocational Behaviour, 58, 127-141.
Hotckiss, L. & Borrow, H.(1996). Sociology Perspective on Work and Career Development. In D. Brown, L. Brooks Assoc. (Ed.) Career Choice and Development : Applying Contemporary Theories to Practice. (3 ed.). San Francisco: Jossey-Bass. pg 281-334.
Issacson, L.E. & Brown, D. (2000). Career Information, Career Counseling and Career Development. ( 7 ed.). Needham Height: A Pearson Education Co.
Kandel, D.B. ( 1996 ). The Parental and Peer Contexts of Adolescent Deviance : An Algebra of Interpersonal Influences. Journal of Drug Issues, 26(2), 289-315.
Kanfer,
R.,
Wanberg,C.R.,
Kantrowitz,
T..M.(2001).
Job
Search
and
Employment: A Personality-Motivational Analysis and Meta-Analytic Review. Journal of Applied Psychology. 86(5), 837-855.
Kniveton, B. H. (2004). Influences and Motivation on Which Students Base Their Choice of Career. Research in Education. Nov.
Leana, C.R. & Feldman, D.C. (1995). Finding New Jobs After a Plant Closing:Antecedents and Outcomes of the Occurrence and Quality of Reemployment. Human Relation, 48(12), pg 1381-1400. Mahmood, N.M., Ismail Ishak & Noor Azniza Ishak (2003). Program Pemulihan Luar Institusi Untuk Penagih Dadah. UUM.
Mahmood, N.M., Md Shuib Che Din, Abdul Halim Othman (1992). Is Alteration of Defence Mechanisms a Good Indicator for Mental Well Being Among Psychoactive Addicts? 7(1-2). pg 1-8. Pakistan Journal of Psychology Research Vol.
Mahmood, N.M., Md Shuib Che Din, Lasimon Matokrem, Muhammad Dzahir Kasa & Rusli Ahmad. (1999). Penagihan Dadah dan Residivisme: AspekAspek Psikososial dan Persekitaran. Sintok: UUM.
Mahmood, N.M., Muhammad Dzahir Kasa & Yahaya Don. (2004). Providing Jobs to the Scum of Society : Does Helping Recovering Drug Addicts Hinder Organizational Competitiveness. Kertas Kerja International Symposium on Human di Bentangkan di Strategies For
Resources
Substainable Competitiveness. Surabaya, Indonesia pada 2-4 November 2004.
Maklumat Dadah 2008
Marks, A. (2002). Job Elude Former Drug Addicrs. The Christian Science Monitor, June 4.
Mazerolle, M.J. (2004). Economic and Social
Correlates of Re-Employment
Following Job Displacement: Evidence From 21 Plant Closures in Ontario. American Journal of Economics and Sociology. July, 2004.
Mc Coy, C. B. & Lai, S. (1997). No Pain No Gain: Establishing The Kunning , China. Drug Rehabilitation Center. Journal Of Drug Issues. 27(1), 73-85.
Mohd Zaidi Mohd Hajazi ( 2002 ). Pemulihan Komuniti: Pemasukan Sosial Bekas Penagih, Kes Kajian Rumah Sahabat Insaf, Kuala Muda. Tesis Ph.d. UKM.
Montoya. I.D.(1996). Economic Perception and Expectation of Out of Treatment Drug Users. American Journal of Drug and Alcohol Abuse. August.
Osipow, S.H. & Fitzgerald, L.F.(1996). Theories of Career Development, (4 ed). Mass: Allyn & Bacon.
Ost, V.W. (2000). Bias Against Recovered Alcoholics and Other Drug Addict. The Van Ost Institute. February 2.
Paa, H.K. & Mc Whirter, E.H. ( 2000 ). Perceived Influences on High School Students Current Career Expectation. Career Development Quarterly, 49, 29-44.
Pornthip Chalungsooth (1989). Career Decision Making of Southeast Asian Women. Dissertation Ph.D. Northern Illinois Univercity.
Procidano, M. E., & Heller, K. (1983). Measures of Perceived Social Support From Friends and From Families: Three Validation Studies. American Journal of Community Psychology 11(1). Pg 1-25.
Rokeach. M. (1973). The Nature of Human Values. New York: Free Press.
Shahnasarin, M. (2001). Career Rehabilitation: Integration of Vocational Rehabilitation and Career Development In the Twenty First CenturyCareer Development Industry. Career Development Quarterly, March.
Sterling, R.C.( 2001). Correlates of Employment: A Cohort Study. American Journal of Drug and Alcohol Abuse. May.
Super, D.E. (1984). Career and life Development. In D. Brown, L. Brooks Assoc. (Ed.). Career Choice and Development: Applying Contemporary Theories to Practice. San Francisco: Jossey-Bass. pg 193-234.
Super, D.E. (1990). A Life Span, A Life Space Approach to Career Development. In D. Brown, L. Brooks Assoc. (Ed.). Career Choice and Development: Applying Contemporary Theories to Practice ( 2 ed.). San Francisco: Jossey-Bass. pg 197-261.
Super, D.E., Savickas, M.C. & Super, C.M. (1996). The Life-Span, Life-Space Approach to Careers. In D. Brown & L. Brooks & Assoc. (Ed.) Career Choice and Development. 3 ed. San. Francisco: Jossey-Bass, pg 121178.
Szymanski, E.M. & Maxwell, C.H. (1996). Career Development of People With Developmental Disabilities: An Ecological Model. Journal of
Rehabilitation, Jan-Mac. Tang, M., Fouad, N.A. & Smith, P.L. (1999). Asian Americans Career Choices: A Path Model to Examine Factors Influencing Their Career Choices. Journal of Vocational Behavior, 54(1), pg 142-157.
Turner, S.(2002), Career Self-Efficacy and Perseptions of Parents Support in Adolescent Career Development. Career Development Quarterly, Sept.
Weinrach, S.G. (1996). The Psychological and Vocational Interest Patterns of Donald Super and John Holland. Journal of Counseling and Development. 76(1), pg 5-17.
Yahya Don (1999). Hubungan Penagihan Dadah Dengan Kelakuan Jenayah: Pengaruh Faktor-Faktor Psikososial dan Institusi Terpilih. Kajian Sarjana UUM.
Zackon, F. (2001). Lifestyle Planning and Monitoring. Readiness, Guidance and Growth. In. R.H., Coombs (ed.) Addiction Recovery Tools. A Practical Handbook. California: Sage Publication.
Zlotnick, C. (2002). Substance Use and Labor
Force Participation Among
Homeless Adults. American Journal of Drug and Alcohol Abuse, Feb.
Senario Penyalahgunaan Dadah Bagi Tahun 2009
SENARIO PENYALAHGUNAAN DADAH BAGI TAHUN 2009

Mohd Rohani Mat Diah1, Elanngovan Muniandy2 & Muhammad Yazid Ismail3
ABSTRAK
Artikel ini membincangkan isu dan masalah dadah di Malaysia sepanjang tahun 2009. Ini meliputi trend terkini kes penagihan dadah dari aspek demografi seperti jantina, bangsa, umur ketika dikesan serta faktor penagih terlibat dengan dadah. Data-data di dalam artikel ini adalah daripada Agensi Antidadah Kebangsaan, Polis Diraja Malaysia, Ketua Pendaftar Mahkamah, Kastam Diraja Malaysia, Kementerian Kesihatan Malaysia, Jabatan Penjara Malaysia dan Agensi Penguatkuasaan Maritim Malaysia. Secara khususnya, artikel ini melihat bahawa peningkatan penyalahgunaan dadah berlaku dari kes penagih baru dan berulang. Berdasarkan kajian ini, didapati bahawa ramai penagih yang dikesan adalah penagih belia yang berumur antara 19 hingga 39 tahun. Terdapat beberapa faktor yang menjadi pendorong belia terlibat dengan dadah seperti tahap pendidikan dan jenis pekerjaan. Bagi mengatasi masalah ini, masyarakat perlu bekerjasama dan memantapkan institusi kekeluargaan serta anak-anak didedahkan dengan pendidikan agama sejak dari kecil. Kesimpulannya, gejala dadah yang berlaku di Malaysia akan dapat ditangani. Walau bagaimanapun, usaha ini memerlukan masyarakat berganding bahu dengan pihak berkuasa bagi menangani masalah penyalahgunaan dadah di Malaysia secara berkesan.
1 2
Pengarah Bahagian Dasar, Perancangan dan Penyelidikan, AADK Ketua Penolong Pengarah (Perancangan), Bahagian Dasar, Perancangan dan Penyelidikan, AADK 3 Penolong Pengarah (Perancangan), Bahagian Dasar, Perancangan dan Penyelidikan, AADK
Mohd Rohani Mat Diah, Elanngovan Muniandy & Muhammad Yazid Ismail
ABSTRACT
This article to discuses the issues and problems related to drugs in Malaysia in year 2009. It covers current trends in drug addiction based on demographic aspects such as sex, race, age when detected and factors that contributes to drug addiction. The data provided were sourced from the National Anti-Drugs Agency, Royal Malaysia Police, Chief Registrar of the Court, Royal Malaysian Customs Department, Ministry of Health, Prisons Department and Malaysia Maritime Enforcement Agency. Specifically, this article focuses on the increasing number of drug addicts, involving new and relapsing addicts. Based on statistics collected for 2009, a substancial number of drug addicts identified are youth between the age of 19 to 39 years. There are several factors contributing to youths using drugs, for example education and working environment. To overcome this problem, the society need to cooperate, family institution have to stabilize and to readdress the focus on religious education for children. In summary, the current drug menace in Malaysia can be minimalized, however the need for a more enhanced and integrated cooperation between the society with the relevant authorities is important to ensure that drug problem in Malaysia is tackled appropriately.
PENGENALAN
Penyalahgunaan dadah merupakan salah satu masalah yang memberi impak keselamatan, sosial dan kesihatan kepada masyarakat Malaysia. Mengikut perangkaan Agensi Antidadah Kebangsaan (AADK)4, sebanyak 12,352 orang penagih telah dikesan sepanjang tahun 2008 dengan 5,939 daripadanya adalah penagih baru dan 6,413 orang penagih berulang. Statistik tersebut menunjukkan bahawa sebanyak 0.04%5
penduduk Malaysia pada tahun 2008 terlibat dengan penyalahgunaan dadah. Jika dibandingkan kes penagihan dadah tahun 2009 dengan tahun sebelumnya, berlakunya peningkatan sebanyak 27.40% iaitu dari 12,352 orang kepada 15,736 orang. Perkembangan pesat negara dari aspek ekonomi, sosial serta ICT menyebabkan masyarakat terutamanya golongan belia mudah terjebak dengan gejala dadah. Sebanyak 69.67% penagih yang dikesan sepanjang tahun 2008 adalah golongan belia yang berumur antara 19 hingga 39 tahun. Peratusan ini amat membimbangkan kerana golongan belia merupakan pelapis generasi yang akan memimpin negara pada masa akan datang. Jika masalah ini tidak ditangani segera, dikhuatiri pada masa akan datang negara ini tidak dapat maju ke hadapan seiring dengan perkembangan era globalisasi. Daripada senario yang dinyatakan ini, kes penagihan dadah sekarang masih berada pada tahap yang membimbangkan dan masyarakat harus memainkan peranannya secara proaktif di dalam membanteras najis dadah.
4 5
Sistem Maklumat Dadah Kebangsaan (NADI), 2008 Buku Maklumat Dadah 2008, m/s 42
OBJEKTIF
Secara amnya, laporan ini bertujuan mengenalpasti statistik terkini kes penagihan dadah yang berlaku sepanjang tahun adalah: a) Mengenalpasti trend terkini penyalahgunaan dadah semasa tahun 2009 b) Mengenalpasti penagih yang terlibat dengan dadah dari aspek jantina, bangsa, umur ketika dikesan dan pekerjaan c) Menentukan faktor utama penagih terlibat dengan dadah 2009 di negara. Manakala objektif khusus
METODOLOGI
Data-data dan maklumat berkaitan di dalam laporan ini diperolehi daripada Sistem Maklumat Dadah Kebangsaan (BioNADI) yang dikeluarkan oleh Agensi Antidadah Kebangsaan (AADK) pada setiap tahun serta laporan daripada agensi
penguatkuasaaan membanteras dadah seperti Polis Diraja Malaysia (PDRM), Kastam Diraja Malaysia (KDRM), Bahagian Farmasi Kementerian Kesihatan Malaysia serta agensi lain. Selain itu, maklumat tambahan juga diperolehi melalui Laporan Bulanan Dadah serta Buku Maklumat Dadah 2008 yang turut dikeluarkan oleh AADK.
HASIL KAJIAN
I) KES PENAGIHAN DADAH
a) Status Kes Kes penagihan dadah di Malaysia dikategorikan kepada dua kes iaitu penagih baru dan penagih berulang. Penagih baru adalah penagih yang pertama kali dikesan oleh Agensi Antidadah Kebangsaan (AADK) melalui Sistem Maklumat Dadah Kebangsaan (BioNADI) dan penagih berulang adalah penagih yang pernah dikesan sebelum ini melalui Sistem BioNADI. Jadual 1 menunjukkan status kes penagihan dadah di Malaysia dan negeri bagi tempoh Januari sehingga Disember 2009. Bilangan keseluruhan penagih dadah bagi pada tahun 2009 seramai 15,736 orang penagih. Sebanyak 45.27% adalah penagih baru (7,123 orang) dan 54.73% penagih berulang (8,613 orang). Secara purata, sebanyak 594 orang penagih baru dikesan dalam tempoh sebulan serta 718 orang bagi penagih berulang. Manakala bagi purata sehari, 20 kes penagih baru dan 24 penagih berulang bagi tempoh tersebut.
Jadual 1: Kes Penagihan Dadah Tahun 2009

KESELURUHAN KATEGORI BIL. PENAGIH BARU STATUS KES PENAGIH BERULANG JUMLAH 7,123 8,613 15,736 % 45.3% 54.7% 100.0% 594 718 1,312 PURATA SEBULAN SEHARI SEJAM 20 24 44 1 1 2
*Sumber: Sistem Maklumat Dadah Kebangsaaan (BioNADI), AADK
Jadual 2: Kes Penagihan Dadah Mengikut Negeri Tahun 2009

STATUS KES KATEGORI BARU BIL. KEDAH WP KUALA LUMPUR KELANTAN PULAU PINANG PERAK JOHOR SELANGOR TERENGGANU NEGERI NEGERI SEMBILAN MELAKA PAHANG PERLIS SARAWAK SABAH WP LABUAN WP PUTRAJAYA MALAYSIA 979 479 945 766 487 846 960 264 414 210 466 157 55 66 14 15 7,123 % 48.56% 29.30% 49.68% 33.97% 43.44% 51.81% 51.50% 54.89% 45.05% 64.22% 43.80% 51.99% 72.37% 66.67% 66.67% 71.43% 45.27% ULANG BIL. 1,037 1,156 957 1,489 634 787 904 217 505 117 598 145 21 33 7 6 8,613 % 51.44% 70.70% 50.32% 66.03% 56.56% 48.19% 48.50% 45.11% 54.95% 35.78% 56.20% 48.01% 27.63% 33.33% 33.33% 28.57% 54.73% JUMLAH KES BIL. 2,016 1,635 1,902 2,255 1,121 1,633 1,864 481 919 327 1,064 302 76 99 21 21 15,736 % 12.81% 10.39% 12.09% 14.33% 7.12% 10.38% 11.85% 3.06% 5.84% 2.08% 6.76% 1.92% 0.48% 0.63% 0.13% 0.13% 100.0%
Jadual 2 menerangkan bahawa kes penagihan dadah tertinggi dikesan di Pulau Pinang sebanyak 2,255 orang iaitu 14.33% daripada kes penagihan dadah tahun 2009 melibatkan 766 orang (33.97%) penagih baru dan 1,489 orang (66.03%) penagih berulang. Kes kedua tertinggi dikesan di Kedah seramai 2,016 orang iaitu 12.81% daripada kes yang dicatat untuk Malaysia melibatkan penagih baru seramai 979 orang (48.56%) dan 1,037 orang (51.44%) penagih berulang. Selain itu, kes penagihan dadah tinggi juga dikesan di Kelantan (12.09%), Selangor (11.85%), WP Kuala Lumpur (10.39%) dan Johor (10.38%). b) Jantina Jadual 3: Kes Penagihan Dadah Mengikut Jantina Tahun 2009
STATUS KES KATEGORI BARU BIL. LELAKI JANTINA PEREMPUAN JUMLAH 6,933 190 7,123 % 97.33% 2.67% 100% ULANG BIL. 8,525 88 8,613 % 98.98% 1.02% 100% JUMLAH BIL. 15,458 278 15,736 % 98.23% 1.77% 100%
Jadual 3 menerangkan bahawa bilangan penagih ramai dikesan dikalangan kaum lelaki berbanding kaum wanita pada tahun 2009. Seramai 15,458 orang (98.23%) penagih lelaki dengan 6,933 orang penagih baru dan 8,525 orang penagih berulang. Penagih lelaki ini bersamaan dengan 0.17% 6 daripada jumlah unjuran penduduk lelaki di negara ini yang berusia 15-64 tahun. Bagi penagih wanita, sebanyak 278 orang (1.77%) penagih dikesan melibatkan 190 orang penagih baru dan 88 orang penagih berulang.
Laporan Dadah Bulan Disember 2009, m/s 6
c) Bangsa Jadual 4: Kes Penagihan Dadah Mengikut Bangsa Tahun 2009

STATUS KES KATEGORI BARU BIL. MELAYU CINA INDIA BANGSA PRIBUMI SABAH PRIBUMI SARAWAK LAIN-LAIN WARGA ASING JUMLAH 6,810 164 114 12 14 8 1 7,123 % 49.69% 17.25% 12.10% 21.43% 60.87% 14.55% 0.25% 45.27% ULANG BIL. 6,895 787 828 44 9 47 3 8,613 % 50.31% 82.75% 87.90% 78.57% 39.13% 85.45% 0.75% 54.73% JUMLAH BIL. 13,705 951 942 56 23 55 4 15,736 % 87.1% 6.04% 5.99% 0.36% 0.15% 0.35% 0.03% 100.0%
Jadual 4 menunjukkan bahawa penagih berbangsa Melayu merupakan penagih yang paling ramai menagih dadah iaitu seramai 13,705 orang (87.09%) melibatkan 6,810 orang (49.69%) penagih baru dan 6,895 orang (50.31%) penagih berulang. Penagih Melayu yang dikesan pada tahun 2009 bersamaan dengan 0.16%7 daripada unjuran penduduk bangsa Melayu di negara ini yang berusia 15-64 tahun. Secara purata, kes penagih berbangsa Melayu melebihi 60%8 pada setiap tahun berbanding dengan bangsa lain. Manakala bagi bangsa Cina, sebanyak 951 kes (6.04%) telah dikesan serta India 942 kes (5.99%). Penagih di kalangan pribumi Sabah seramai 56 orang, pribumi Sarawak 23 orang dan lain-lain bangsa 55 orang.
7 8
Laporan Dadah Bulan Disember 2009, m/s 5 Buku Maklumat Dadah 2008, m/s 19
d) Umur Ketika Dikesan Jadual 5: Kes Penagihan Dadah Mengikut Umur Ketika Dikesan Tahun 2009
STATUS KES KATEGORI BARU BIL. < 13 TAHUN 13-15 TAHUN 16-17 TAHUN 18 TAHUN 19 TAHUN 20-24 TAHUN UMUR KETIKA DIKESAN 25-29 TAHUN 30-34 TAHUN 35-39 TAHUN 40-44 TAHUN 45-49 TAHUN > 50 TAHUN TIADA MAKLUMAT JUMLAH 0 43 81 154 263 1,921 1,792 1,159 709 442 262 249 48 7,123 % 91.49% 80.20% 83.70% 77.81% 71.63% 51.58% 36.00% 31.71% 31.94% 29.50% 27.48% 0.00% 45.27% ULANG BIL. 0 4 20 30 75 761 1,682 2,060 1,527 942 626 657 229 8,613 % 8.51% 19.80% 16.30% 22.19% 28.37% 48.42% 64.00% 68.29% 68.06% 70.50% 72.52% 0.00% 54.73% JUMLAH BIL. 0 47 101 184 338 2,682 3,474 3,219 2,236 1,384 888 906 277 15,736 % 0.30% 0.65% 1.19% 2.19% 17.35% 22.47% 20.82% 14.46% 8.95% 5.74% 5.86% 0.00% 100.0%
STATUS KES KATEGORI BARU BIL. UMUR KETIKA DIKESAN REMAJA: 13-18 TAHUN BELIA: 19-39 TAHUN DEWASA: 40 TAHUN KE ATAS 278 5,844 953 % 83.73% 48.91% 30.00% ULANG BIL. 54 6,105 2,225 % 16.27% 51.09% 70.00% JUMLAH BIL. 332 11,949 3,178 % 2.15% 77.29% 20.56%
Jadual 5 menerangkan bahawa majoriti penagihan dadah dikesan sepanjang tahun 2009 adalah dikalangan belia yang berumur di antara 19 hingga 39 tahun. Sebanyak 11,949 kes (77.29%) telah dikesan dikalangan belia dengan 5,844 orang penagih baru dan 6,105 orang penagih berulang. Bagi kes penagihan dadah yang berumur antara 13 hingga 29 tahun, seramai 4,254 orang adalah penagih baru iaitu 60.13% daripada penagih baru keseluruhannya. Manakala bagi penagih berulang yang berumur antara 30 hingga lebih 50 tahun, seramai 5,812 orang iaitu 69.32% daripada penagih berulang keseluruhannya. e) Pekerjaan Jadual 6: Kes Penagihan Dadah Mengikut Pekerjaan Tahun 2009
STATUS KES KATEGORI BARU BIL. BURUH AM PERKHIDMATAN JUALAN TEKNIKAL PERTANIAN/PERIKANAN PERKERANIAN PENGURUSAN PEKERJAAN PENGANGKUTAN PERKILANGAN HIBURAN BINAAN PENUNTUT PENGANGGUR TIADA MAKLUMAT JUMLAH 2,770 2,512 172 297 374 25 73 77 50 11 437 63 256 6 7,123 % 38.05% 54.58% 51.04% 38.77% 49.34% 58.14% 60.83% 51.33% 65.79% 68.75% 44.82% 75.00% 48.95% 0.0% 45.27% ULANG BIL. 4,510 2,090 165 469 384 18 47 73 26 5 538 21 267 0 8,613 % 61.95% 45.42% 48.96% 61.23% 50.66% 41.86% 39.17% 48.67% 34.21% 31.25% 55.18% 25.00% 51.05% 0.0% 54.73% JUMLAH BIL. 7,280 4,602 337 766 758 43 120 150 76 16 975 84 523 6 15,736 % 46.28% 29.26% 2.14% 4.87% 4.82% 0.27% 0.76% 0.95% 0.48% 0.10% 6.20% 0.53% 3.32% 0.0% 100.0%
Jadual 6 menerangkan bahawa seramai 15,123 orang penagih yang dikesan mempunyai pekerjaan (96.14%). Manakala 607 orang (3.86%) adalah dari kalangan penagih tidak bekerja (penuntut dan penganggur). Seramai 7,280 orang penagih iaitu (46.28%) adalah bekerja di sektor buruh am dan 4,602 orang (29.26%) di sektor perkhidmatan. Bagi penagih yang menganggur mencatatkan bilangan iaitu 523 orang (3.32%) dengan 256 daripadanya adalah penagih baru dan 267 orang penagih berulang. f) Kelulusan Akademik Jadual 7: Kes Penagihan Dadah Mengikut Kelulusan Akademik Tahun 2009
STATUS KES KATEGORI BARU BIL. TIDAK BERSEKOLAH SEKOLAH RENDAH LCE/SRP/PMR MCE/SPM/SPMV KELULUSAN HSC/STP/STPM TERTINGGI DIPLOMA IJAZAH LAIN-LAIN TIADA MAKLUMAT JUMLAH 1,769 1,154 184 2,116 57 18 7 666 1,152 7,123 % 98.28% 35.78% 4.22% 50.42% 32.57% 30.00% 36.84% 88.68% 0.0% 45.27% ULANG BIL. 31 2,071 4,173 2,081 118 42 12 85 0 8,613 % 1.72% 64.22% 95.78% 49.58% 67.43% 70.00% 63.16% 11.32% 0.0% 54.73% JUMLAH BIL. 1,800 3,225 4,357 4,197 175 60 19 751 1,152 15,736 % 12.34% 22.11% 29.88% 28.78% 1.20% 0.41% 0.13% 5.15% 0.0% 100.0%
Jadual 7 menerangkan kelulusan akademik tertinggi penagih dadah sepanjang tahun 2009. Kes penagihan dadah ramai dikesan dikalangan penagih yang mempunyai kelulusan minimum tingkatan tiga iaitu seramai 9,559 orang (65.54%) iaitu 3,048 orang (31.89%) penagih baru dan 6,511 orang (68.11%) penagih berulang. Bilangan penagih yang mempunyai sijil LCE/SRP/PMR adalah sebanyak 4,357 orang (29.88%), diikuti
MCE/SPM/ /SPMV seramai 4,197 orang (28.78%) serta 3,225 orang bagi sekolah rendah. g) Jenis Dadah Jadual 8: Kes Penagihan Dadah Jenis Dadah Tahun 2009
STATUS KES KATEGORI BARU BIL. HEROIN MORFIN CANDU GANJA PIL PSIKOTROPIK JENIS DADAH PIL ECSTASY/MDMA METAMPHETAMINE (SYABU) AMPHETAMINE GAM UBAT BATUK/KODEIN LAIN-LAIN JUMLAH 1,636 1,051 1 3,110 18 76 558 64 0 20 589 7,123 % 32.42% 31.04% 20.00% 59.73% 46.15% 91.57% 49.34% 76.19% 0.0% 40.00% 83.66% 45.27% ULANG BIL. 3,411 2,335 4 2,097 21 7 573 20 0 30 115 8,613 % 67.58% 68.96% 80.00% 40.27% 53.85% 8.43% 50.66% 23.81% 0.0% 60.00% 16.34% 54.73% JUMLAH BIL. 5,047 3,386 5 5,207 39 83 1,131 84 0 50 704 15,736 % 32.07% 21.52% 0.03% 33.09% 0.25% 0.53% 7.19% 0.53% 0.0% 0.32% 4.47% 100.0%
Jadual 8 menerangkan bahawa penagih dadah gemar mengambil dadah jenis ganja sebanyak 5,207 orang (33.09%) dengan 3,110 orang (59.73%) daripadanya penagih baru dan 2,097 orang (40.27%) penagih berulang. Selain itu, penagih ini juga terlibat dengan dadah jenis heroin sebanyak 5,047 orang (32.07%). Bagi penagih dadah jenis sintetik Amphetamine Type Stimulants (ATS) yang terdiri daripada dadah jenis pil ecstasy, metamphetamine (syabu) dan amphetamine sebanyak 1,298 orang (8.25%) melibatkan 698 orang (53.78%) penagih baru dan 600 orang (46.22%) penagih berulang.
h) Cara Guna Dadah Jadual 9: Kes Penagihan Dadah Mengikut Cara Guna Dadah Tahun 2009
STATUS KES KATEGORI BARU BIL. CHASE HIDU HISAP CARA GUNA DADAH MINUM SUNTIK TELAN LAIN-LAIN JUMLAH 3,350 2,438 936 38 160 171 30 7,123 % 36.66% 72.60% 42.49% 50.67% 23.46% 74.67% 58.82% 45.27% ULANG BIL. 5,788 920 1,267 37 522 58 21 8,613 % 63.34% 27.40% 57.51% 49.33% 76.54% 25.33% 41.18% 54.73% JUMLAH BIL. 9,138 3,358 2,203 75 682 229 51 15,736 % 58.07% 21.34% 14.00% 0.48% 4.33% 1.46% 0.32% 100.0%
Jadual 9 menunjukkan bahawa seramai 9,138 orang (58.07%) penagih mengguna dadah dengan cara chase iaitu menghidu asap hasil daripada ramuan dadah yang telah dimasak di atas dapur khas melibatkan 3,350 orang (36.66%) adalah penagih baru dan 5,788 orang (63.34%) penagih berulang. Bagi cara menghidu, sebanyak 3,358 orang (21.34%) dan cara menghisap dengan 2,203 orang (14.00%) penagih telah dikesan.
i) Sebab Mula Mengguna Dadah Jadual 10: Kes Penagihan Dadah Mengikut Sebab Mula Mengguna Dadah Tahun 2009
STATUS KES KATEGORI BARU BIL. KESERONOKAN PENGARUH KAWAN PERASAAN INGIN TAHU RANGSANGAN SEBAB MULA GUNA DADAH MENAHAN SAKIT/ KETAHANAN BADAN SECARA TIDAK SENGAJA TEKANAN JIWA LAIN-LAIN TIADA MAKLUMAT JUMLAH 708 4,872 730 50 50 28 256 293 136 7,123 % 37.34% 48.33% 42.20% 27.17% 81.97% 58.33% 39.75% 51.68% 0.0% 45.27% ULANG BIL. 1,188 5,208 1,000 134 11 20 388 274 390 8,613 % 62.66% 51.67% 57.80% 72.83% 18.03% 41.67% 60.25% 48.32% 0.0% 54.73% JUMLAH BIL. 1,896 10,080 1,730 184 61 48 644 567 526 15,736 % 12.47% 66.27% 11.37% 1.21% 0.40% 0.32% 4.23% 3.73% 0.0% 100.0%
*Sumber: Sistem Maklumat Dadah Kebangsaaan, AADK
Jadual 10 menunjukkan bahawa sebanyak 10,080 orang (66.27%) penagih yang dikesan sepanjang tahun 2009 mengambil dadah disebabkan oleh pengaruh rakan sebaya dengan 4,872 orang (48.33%) penagih baru dan 5,208 orang (51.67%) penagih berulang. Selain itu, penagih yang terlibat dengan dadah atas faktor keseronokan seramai 1,896 kes (12.47%) dan perasaan ingin tahu 1,730 orang (11.37%)
II) PENGUATKUASAAN
a) Penyalahguna dan penagih dadah Jadual 11: Perangkaan penyalahguna dan penagih dadah bagi tahun 2009 BIL. 1 PERKARA Bilangan saringan (ujian) air kencing. a) Bilangan dikesan positif (penyalahguna) dadah melalui saringan (ujian) air kencing Seksyen 3 & 4 APD (R&P) 1983 (disyaki penagih) b) Seksyen 6(1)(a) APD (R&P) 1983 (PUSPEN) c) Seksyen 6(1)(b) APD (R&P) 1983 (Pengawasan dalam komuniti) d) Bilangan orang dibawah Seksyen 15(1)(a) ADB 1952 (disyaki memasukkan dadah dalam badan) 2 3 4 Seksyen 8 (3)(a) APD (R&P) 1983 (Sukarela di bawah PUSPEN) Seksyen 8 (3)(b) APD (R&P) 1983 (Sukarela di bawah pengawasan dalam komuniti) Bilangan kes Penyalahguna/ penagih (dibawah Akta Penjara 1995 peraturan-peraturan penjara 2000) JABATAN/AGENSI AADK PDRM PENJARA 126,145 246,151 3,641 3,047 9,097 T* D* 312 203 49,762 42,304 20,531 JUMLAH 372,296 53,403 3,047 9,097 42,304 20,531 312 203 972
972
*Nota : T = Kes yang ditangkap/ditahan D = Kes yang didakwa 0 = Tiada tangkapan atau pendakwaan yang dilakukan *Sek. 15(1)(a), kes tangkapan oleh PDRM dan kes pendakwaan di Mahkamah
Jadual 11 menerangkan bahawa sebanyak 372,296 orang telah menjalani ujian urin sepanjang tahun 2009 melibatkan operasi yang dilaksanakan oleh Polis Diraja Malaysia (PDRM) dan Agensi Antidadah Kebangsaan (AADK). Berdasarkan jumlah tersebut, 53,403 orang (14.34%) daripadanya dikesan positif (penyalahguna) di bawah seksyen 3 APD (R&P) 1983. Seramai 3,359 orang penagih telah ditempatkan di Pusat Pemulihan Penagihan Narkotik (PUSPEN) melibatkan seksyen 6(1)(a) seramai 3,047 orang dan 312 orang bagi kes sukarela (seksyen 8(1)(a). Bagi kes yang ditempatkan di bawah pengawasan dalam komuniti (seksyen 6 (1)(b) seramai 9,097 orang dan kes sukarela (seksyen 8(3)(b) seramai 203 orang.
b) Jenayah dadah Jadual 12: Perangkaan jenayah dadah bagi tahun 2009 JABATAN/AGENSI MAHKAMAH KDRM APMM D* T* D* T* D* JUMLAH T* D*
BIL
PERKARA Kes dibawah ADB 1952 A. Seksyen 39B a. Warganegara b. Bukan warganegara c. Jumlah B. Seksyen 39A(1) a. Warganegara b. Bukan warganegara c. Jumlah C. Seksyen 39A(2) a. Warganegara b. Bukan warganegara c. Jumlah
PDRM T*
FARMASI T* D*
2,805 196 3,001 3,771 52 3,823 1,682 33 1,715
572 118 690 1,520 99 1,619 1,300 77 1,377
6 39 45 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0
2,811 235 3,046 3,771 52 3,823 1,682 33 1,715
572 118 690 1,520 99 1,619 1,300 77 1,377
*Nota : T = Kes yang ditangkap/ditahan D = Kes yang didakwa 0 = Tiada tangkapan atau pendakwaan yang dilakukan - = Tidak berkenaan
*PDRM Mahkamah KDRM APMM Farmasi
= Polis Diraja Malaysia = Ketua Pendaftar Mahkamah = Kastam Diraja Malaysia = Agensi Penguatkuasaan Maritim Malaysia = Bahagian Farmasi Kementerian Kesihatan Malaysia
BIL
PERKARA
PDRM T*
JABATAN/AGENSI MAHKAMAH KDRM APMM D* T* D* T* D*
FARMASI T* D*
JUMLAH T* D*
D. SeksyenSeksyen lain a. Warganegara i. Sek. 6 ADB ii. Sek. 6B ADB iii. Sek. 9 ADB iv. Sek. 12 (3) ADB b. Bukan warganegara i. Sek. 6 ADB ii. Sek. 6B ADB iii. Sek. 9 ADB iv. Sek. 12 (3) ADB c. Jumlah i. Sek. 6 ADB ii. Sek. 6B ADB iii. Sek. 9 ADB iv. Sek. 12 (3) ADB JUMLAH KES DI BAWAH ADB 1952
24,002
22,102
24,002
22,102
234
1,402
234
1,402
24,236
23,504
24,236
23,504
32,775
27,190
45
32,820
27,190
*PDRM Mahkamah KDRM APMM Farmasi
= Polis Diraja Malaysia = Ketua Pendaftar Mahkamah = Kastam Diraja Malaysia = Agensi Penguatkuasaan Maritim Malaysia = Bahagian Farmasi Kementerian Kesihatan Malaysia
JABATAN/AGENSI
BIL
JUMLAH APMM T* D* 0 0 0 0 0 0 FARMASI T* D* -
PERKARA
PDRM T* 2,460 40 2,500
MAHKAMAH D* 384 22 406

224 4,547,458.70 783,236.61 & 160,000 (Thai Bhat)
KDRM T* D* 0 0 0 0 0 0
T* 2,460 40 2,500
D* 384 22 406
Kes di bawah ADB (LLPK) 1985 a. Warganegara b. Bukan warganegara c. Jumlah -
Kes di bawah Akta Perlucuthakkan Harta 1988 a. Jumlah Kes 4,627 b. Jumlah nilai 135,456,064. harta disita 75 (RM) c. Jumlah harta dilucuthak (RM) Kes di bawah Akta Racun 1952 a. Warganegara 959 Daun Ketum Pil Psikotropik b. Bukan warganegara Daun Ketum Pil Psikotropik c. Jumlah Daun Ketum Pil Psikotropik 998 725 0 0 0 0 39 998 764 39 21 0 0 0 0 0 39 21
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4,627 135,456,064.75 224 4,547,458.7 0 783,236.61 & 160,000 (Thai Bhat)
704
39
959
743
JUMLAH BESAR
40,900
28,545
45
39
40,945
28,545
*PDRM
= Polis Diraja Malaysia

Mahkamah KDRM APMM Farmasi
= Ketua Pendaftar Mahkamah = Kastam Diraja Malaysia = Agensi Penguatkuasaan Maritim Malaysia = Bahagian Farmasi Kementerian Kesihatan Malaysia
Jadual 12 menerangkan bahawa sebanyak 32,820 orang telah ditahan di bawah Akta Dadah Berbahaya (ADB) 1952 dengan 32,775 orang ditahan oleh Polis Diraja Malaysia (PDRM) dan 45 orang ditahan oleh Kastam Diraja Malaysia (KDRM) melibatkan 3,046 orang (seksyen 39B), 3,823 orang bagi seksyen 39A(1), 1,715 orang bagi seksyen 39A(2) dan lain-lain seksyen seramai 24,236 orang. Manakala seramai 27,190 orang telah didakwa sepanjang tahun 2009 bagi kes di bawah Akta Dadah Berbahaya (ADB) 1952 melibatkan 690 orang (seksyen 39B), 1,619 orang bagi seksyen 39A(1), 1,377 orang bagi seksyen 39A(2) dan lain-lain seksyen seramai 23,504 orang. Bagi kes Akta Dadah Berbahaya (Langkah-Langkah Pencegahan Khas) 1985, seramai 2,500 orang telah ditahan oleh PDRM. Kes penyalahguna dadah (seksyen 15(1)(a) seramai 42,304 orang telah ditahan oleh PDRM dan 20,531 orang (48.53%) daripadanya telah didakwa.
c) Rampasan dadah Jadual 13: Perangkaan rampasan dadah bagi tahun 2009 (Kuantiti) JABATAN/AGENSI BIL. JENIS Kuantiti dadah ditahan/rampas 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 Heroin Base (kg) Heroin No. 3 (kg) Heroin No. 4 (kg) Ganja (kg) Ganja (pokok) Candu Mentah (kg) Candu Masak (kg) Kokain (kg) Syabu (kg) Syabu cecair (liter) Ecstasy (kg) Pil Ecstasy (biji) Pil Yaba (biji) Pil Psikotropik (biji) Eramin 5 (biji) Ketamine (kg) Ubat Batuk (Kodein) (liter) Ketum - Air (liter) Ketum - Daun (kg) 27.42 218.35 25.27 1,743.79 62 10 0.14 18.61 1,094.71 0 708.52 73,535 107,952 100,299 0 0 12.313 608 0 0 0 0 64.95 23 0 1,980 0 0 168,589 4.08 27.42 218.35 37.583 2,351.79 62 10 0.14 18.61 1,159.66 23 708.52 75,515 107,952 268,888 2,909,587 1,070.59 13,131.74 5,139.61 1,797.85 PDRM KDRM FARMASI JUMLAH
2,468,147 441,440 373.34 697.25 13,127.66 5,139.61 1,797.85 0 0 0
*Sumber : PDRM, KDRM dan Bahagian Farmasi KKM
*Nota: 0 = Tiada rampasan yang dilakukan - = Tidak berkenaan *PDRM = Polis Diraja Malaysia
KDRM Farmasi
= Kastam Diraja Malaysia = Bahagian Farmasi Kementerian Kesihatan Malaysia
Jadual 13 menerangkan kuantiti dadah yang berjaya dirampas sepanjang tahun 2009. Rampasan dadah ini melibatkan beberapa agensi penguatkuasaan seperti Polis Diraja Malaysia (PDRM), Kastam Diraja Malaysia (KDRM) dan Bahagian Farmasi
Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM). Dadah jenis Eramine 5 merupakan dadah paling banyak dirampas iaitu sebanyak 2,909,587 biji iaitu 2,468,147 biji daripada PDRM dan 441,440 biji daripada KDRM dan diikuti dengan pil psikotropik sebanyak 268,888 biji dengan 100,299 biji daripada Farmasi KKM. PDRM dan 168,589 biji dari Bahagian
d) Nilai rampasan dadah Jadual 14: Perangkaan nilai rampasan (RM) dadah bagi tahun 2009 JABATAN/AGENSI BIL. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 JENIS Heroin Base (kg) Heroin No. 3 (kg) Heroin No. 4 (kg) Ganja (kg) Ganja (pokok) Candu Mentah (kg) Candu Masak (kg) Kokain (kg) Syabu (kg) Syabu cecair (liter) Ecstasy (kg) Pil Ecstasy (biji) Pil Yaba (biji) Pil Psikotropik (biji) Eramin 5 (biji) Ketamine (kg) Ubat Batuk (Kodein) (liter) Ketum - Air (liter) Ketum - Daun (kg) JUMLAH BESAR PDRM 1,645,200.00 6,550,500.00 1,768,900.00 4,185,096.00 0 120,000.00 2,800.00 3,722,000.00 273,677,500.00 0 70,852,000.00 3,676,750.00 2,159,040.00 601,794.00 49,362,940.00 4,106,740.00 1,148,676.25 25,698.05 71,914.00 423,677,548.30 KDRM 0 0 2,105,523.00 0 2,973,000.00 0 0 0 16,237,500.00 6,750,000.00 0 59,400.00 0 0 8,828,800.00 16,388,352.00 0 0 0 53,342,575.00 FARMASI 504,215.00 680.00 JUMLAH 1,645,200.00 6,550,500.00 3,874,423.00 4,185,096.00 2,973,000.00 120,000.00 2,800.00 3,722,000.00 289,915,000.00 6,750,000.00 70,852,000.00 3,736,150.00 2,159,040.00 1,106,009.00 58,191,740.00 20,495,092.00 1,149,356.25 25,698.05 71,914.00
504,895.00 477,525,018.30
*Sumber : PDRM, KDRM dan Bahagian Farmasi KKM
*Nota : 0 = Tiada rampasan yang dilakukan - = Tidak berkenaan *PDRM KDRM = Polis Diraja Malaysia = Kastam Diraja Malaysia
Farmasi
= Bahagian Farmasi Kementerian Kesihatan Malaysia
Jadual 14 menunjukkan nilai rampasan dadah yang berjaya dirampas sepanjang tahun 2009. Nilai rampasan dadah keseluruhan yang dirampas oleh Polis Diraja Malaysia (PDRM), Kastam Diraja Malaysia (KDRM) dan Bahagian Farmasi Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM) adalah sebanyak RM477,525,018.30. Nilai dadah paling tinggi dirampas adalah dadah jenis syabu iaitu sebanyak RM289,915,000 dengan RM273,677,500 daripada PDRM dan RM16,237,500 daripada KDRM. Kemudian diikuti dengan ecstasy sebanyak RM70,852,000 dan Eramine 5 sebanyak RM58,191,740.
KESIMPULAN
Kajian berkaitan senario penyalahgunaan dadah bagi tahun 2009 menunjukkan bahawa seramai 15,736 orang kes penagihan dadah dikesan dengan 7,123 orang penagih baru dan 8,613 penagih berulang. Ianya ramai dikesan di kalangan golongan lelaki sebanyak 15,458 orang (98.23%) dan wanita 278 orang (1.77%) serta golongan belia berumur 19 hingga 39 tahun yang merupakan golongan yang paling ramai menagih seramai 11,949 orang (77.29%). Selain itu, kajian ini menunjukkan bahawa ramai penagih yang terlibat dengan dadah bekerja di sektor buruh am disebabkan tahap pendidikan yang rendah serta kurangnya pengetahuan tentang bahayanya dadah sehingga mudah dipengaruhi oleh rakan sekerja yang lain. Penagih ini juga terlibat dengan dadah disebabkan pengaruh rakan sebaya kerana lemahnya institusi kekeluargaan. Kebanyakan ibubapa yang anak mereka terlibat dengan dadah terlalu sibuk mengejar kemewahan dengan bekerja sehingga tidak mengetahui aktiviti harian anak. Kurangnya keprihatinan ibubapa pada keluarga menyebabkan anak-anak mereka mudah terjebak dengan dadah melalui pengaruh rakan sebaya. Oleh itu, program pencegahan perlu bergerak lebih aktif pada golongan sasar seperti golongan belia, pekerja sektor buruh am serta institusi kekeluargaan.
RUJUKAN
Agensi Antidadah Kebangsaan, (2007). Jurnal Antidadah Malaysia Jilid 1, No. 2. Kuala Lumpur: AADK Buku Maklumat Dadah, (2008). Kuala Lumpur: AADK Laporan Bulanan Dadah Agensi Antidadah Kebangsaan, (2009). Kuala Lumpur: AADK Laporan Bulanan Dadah Agensi Antidadah Kebangsaan, (2008). Kuala Lumpur: AADK Laporan Tahunan Agensi Antidadah Kebangsaan, (2008). Kuala Lumpur: AADK

Jurnal Antidadahdengan Bookmark

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Jurnal Antidadahdengan Bookmark

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

JURNAL ANTIDADAH MALAYSIA

Jld. 5, Tahun 2009 ISSN 1985 -1707

Pengaruh Institusi Pendidikan

Lokasi dan Masa Merempit

Frekuensi 964 106 4 100 84 1258

Peratus 76.6 8.4 .3 7.9 6.7 100.0

Rajah 1.1 : Responden Mengikut Kategori Sebab Merempit.

Hadiah Merempit Merujuk kepada Jadual 1.2

dan Rajah 1.2 di bawah mendapati

Frekuensi 180 583 25 50 52 21 9 7 188 19 10 2 10 1156

Rajah 1.2 : Kategori Hadiah Menang Rempit.

0.2 0.9 1.6 16.3 0.6 0.8 1.8

Rajah 1.3: Jenis Motorsikal Semasa Aktiviti Merempit

Rajah 1.4 : Pemilikan Motorsikal Semasa Aktiviti Merempit

Kumpulan Aktiviti Merempit

GTA Club Star Club Bacha Jumlah

Rajah 1.5 : Nama Kumpulan Gang Rempit

2.9 Nama Kumpulan Bermotor

Pancung Club Boys

Minah Rempit Maju

Lagenda Motor Club

Honda Club Racing

Merokok Ya Tidak Jumlah

Frekuensi 1497 610 2107

Peratus 71.0 29.0 100.0

Jadual 1.5 : Gang Rempit dan Minuman Keras

Mengambil Minuman Keras Ya Tidak Jumlah

Frekuensi 893 1207 2100

Peratus 42.5 57.5 100.0

Mengambil Sebarang Dadah Ya Tidak Jumlah

Frekuensi 1123 979 2102

Peratus 53.4 46.6 100.0

Jadual 1.6 : Gang Rempit dan Dadah Utama.

Frekuensi 280 394 1483 2157

Peratus 13.0 18.2 68.8 100.0

Rajah 1.6 : Gang Rempit dan Dadah Utama.

Tidak Pernah Ambil

Jadual 1.7 : Gang Rempit dan Dadah Jenis Ganja.

Ganja Pernah ambil Masih ambil Tidak pernah ambil Jumlah

Frekuensi 370 287 1502 2159

Peratus 17.1 13.3 69.6 100.0

Rajah 1.7 : Gang Rempit dan Dadah Jenis Ganja.

Tidak Pernah Ambil

Jadual 1.8 : Gang Rempit dan Kategori Dadah Jenis ATS.

ATS Pernah ambil Masih ambil Tidak pernah ambil Jumlah

Frekuensi 390 413 1355 2158

Peratus 18.1 19.1 62.8 100.0

Rajah 1.8: Gang Rempit dan Kategori Dadah Jenis ATS.

Tidak Pernah Ambil

Jadual 1.9 : Gang Rempit dan Kategori Dadah Jenis Inhalan.

Inhalan Pernah ambil Masih ambil Tidak pernah ambil Jumlah

Frekuensi 202 238 1719 2159

Peratus 9.4 11.0 79.6 100.0

Rajah 1.9 : Gang Rempit dan Kategori Dadah Jenis Inhalan.

Tidak Pernah Ambil

Jadual 1.10 : Gang Rempit dan Kategori Dadah Jenis Lain-Lain.

Frekuensi 313 497 1349 2159

Peratus 14.5 23.0 62.5 100.0

Rajah 1.10 : Gang Rempit dan Kategori Dadah Jenis Lain-lain.

Tidak Pernah Ambil

Signifikan kajian ini

adalah nilai faedah melalui dapatan hasil kajian yang dapat

Utusan Malaysia, 17 Ogos 2006. Melayu dan Motorsikal