PENUBUHAN PUSAT

SUMBER
DIABETES
Cadangan diklinik Kesihatan
Larkin Johor Bahru
oleh ;
A. Rahman Rahmat
 KANDUNGAN
1. PENGENALAN
2. LATARBELAKANG / SEJARAH
3. OBJEKTIF PENUBUHAN PUSAT
SUMBER DIABETS
4. SKOP PERKHIDMATAN
4. PROSES PERANCANGAN
5. PROSES IMPLEMENTASI
 PENGENALAN
 DiabetesMellitus merupakan
penyakit kronik dan tidak boleh
disembuhkan. Peningkatan yang
ketara sejak akhir-akhir ini amat
membimbangkan pakar perubatan
dunia. Cara hidup tidak sihat seperti
kurang senaman, pemakanan tidak
seimbang adalah faktor penyebab.
 Sambungan PENGENALAN

Bagi pesakit diabetes pula kurangnya

kesedaran didalam pengawalan
penyakit mereka sendiri yang
akhirnya menyebabkan komplikasi.
Hanya segelintir saja pesakit
diabetes yang mengawal paras
glukos dan mengamalkan cara hidup
sihat.
Sambungan PENGENALAN

 Pewujudan sebuah pusat sumber

diabetes di klinik - klinik kesihatan
dan juga hospital merupakan satu
keperluan yang amat mustahak
dalam usaha menyampaikan
maklumat mengenai diabetes
kepada orang awam dan juga
menjalankan aktiviti penjagaan
diabetes pada pesakit dan ahli
keluarga mereka melalui pendidikan
dan kaunseling yang berterusan
 LATARBELAKANG /
SEJARAH
 Bagimeghadapi masalah globalisasi
diabetes Kementerian Kesihatan Malaysia
telah menyeragamkan satu sistem
pengurusan diabetes yang bersepadu di
semua klinik kesihatan dan hospital untuk
memberikan perkhidmatan pencegahan
dan rawatan yang intensif dan
komprehensif kepada semua lapisan
masyarakat . Usaha juga sedang giat
dibuat untuk melatih kakitangan yang
berkemahiran tinggi yang boleh
memainkan peranan yang efektif untuk
menjayakan program tersebut.
 OBJEKTIF PENUBUHAN
PUSAT SUMBER DIABETS
Objektif Am
Menjadikan Pusat Sumber
Diabetes sebagai pusat rujukan
bagi mempertingkatkan kualiti
penjagaan diabetes melalui
pendidikan dan kaunseling pesakit.
 Sambungan OBJEKTIF PENUBUHAN PUSAT SUMBER
DIABETS

Objektif Khas

 Mempertingkatkan komunikasi
antara penjaga pesakit dengan
pesakit dan ahli keluarga.
 Untuk memberi perkhidmatan
sokongan dalam penjagaan diri
pesakit diabetes.
 Untuk mempertingkatkan
kecekapan kakitangan dalam
memgendali pesakit diabetes.
 Sambungan Objektif Khas

 Mempromosi kerjasama antara

sektor awam dengan swasta.
 Memberi sokongan kepada
kementerian dalam melaksanakan
program kesedaran diabetes.
 Untuk membuat penyaringan dan
diagnosis awal kepada masyarakat
sekeliling berkenaan diabetes.
 Skop perkhidmatan
 Menyediakan maklumat dan bahan
rujukan tentang diabetes.
 Perkhidmatan kaunseling
 Pemeriksaan diabetes
 Menyediakan peralatan untuk
penjagaan diabetes.
 PROSES PERANCANGAN
 Pusat Sumber Diabetes memerlukan
perancangan yang rapi agar ia
mendatangkan faedah kepada pesakit
amnya dan Jabatan Pesakit Luar
khususnya. Beberapa perancangan yang
telah dikenalpasti bagi menjayakan
penubuhan Pusat Sumber Diabetes.
Antaranya:-
1. Melantik ahli jawatankuasa Pusat Sumber yang
terdiri doktor, pembantu perubatan, jururawat
kesihatan dan jururawat masyarakat.
 Sambungan

 1-Melantik
Ahlijawatan Kuasa Pusat
Sumber yang terdiri dari:-
Doktor/Pembantu
Perubatan/Jururawat kesihatan dan
Jururawat Masyarakat.
 Samb Proses Perancangan
 2.Memohon kos perbelanjaan dari
Pejabat Kesihatan Daerah termasuk
lokasi tempat penubuhan, peralatan
dan perabut yang berkaitan.

 3.
Mencari pembekal barangan
pengawalan paras glukos dan
peralatan lain yang berkaitan
penyakit diabetes.
 Samb. Proses perancangan
4. Mengadakan kursus dalaman
kepada anggota kesihatan .

5. Melantik anggota perubatan yang

berkelayakan untuk menjadi
fasilatator yang bertanggungjawab
memberikan ceramah, pemeriksaan
dan pendidikan kesihatan.
 Samb proses perancangan
5. Melakukan pemantauan bagi kes-
kes baru, berkomplikasi dan berisiko
tinggi disetiap klinik kesihatan.
6. Membuat pembentangan laporan
setiap tahun bagi perjalanan
program diabetes dan aktiviti Pusat
Sumber Diabetes.
7. Mengalakkan seberapa ramai
pesakit diabetes menjadi ahli
Persatuan Diabetes .
 MASALAH PERLAKSANAAN
 Tiadastaf yang tetap untuk
mengendalikan program ini sepenuh
masa.
 Anggota yang menjalankan program
kurang mempunyai pengalaman dan
kemahiran mengenai penyakit
diabetes.
 Tiada garis paduan yang khusus
untuk digunakan sebagai bahan
rujukan.
 Samb. Masalah perlaksanan
 Kurangsanbutan dan sokongan dari
sukarelawan dan badan bukan
kerajaan.
 CARA PENYELESAIAN
 Permohonan jawatan baru untuk
menambah jumlah anggota
kesihatan bagi menjalankan program
tanpa menggangu program yang
lain.
 Meningkatkan pengetahuan anggota
kesihatan mengenai penyakit
diabetes melalui CME, kursus,
seminar bengkel mengenai diabetes.
 Samb Cara Penyelesaian
 Mengemaskini program untuk
meningkatkan kefahaman dan
pengetahuan pesakit menerusi
ceramah diabetes, kaunseling
diabetes dan lawatan kerumah.
 Meningkatkan dan berkerjasama
dengan NGO dan ketua masyarakat
dalam melaksanakan program yang
dijalankan.
 PERALATAN YANG
DIPERLUKAN
 Lokasi/tempat
Berhampiran dengan klinik pesakit luar
Mudah dikunjung

 Peralatan
Glucometer
B/P set
Stetescope
Timbang dan pengukur tinggi/tali tape
 Samb Peralatan yang
digunakan
- Bahan rujukan seperti buku,
pamplet, poster, carta dan lain-lain.
- Television, radio dan set DVD.
- Perabot seperti kerusi, meja dan set
ruang tamu.
- Alat tulis seperti pen, pensel, mesin
kira-kira, kertas A4 dan sebagainya.
- Alat penghawa dingin.
 Sambungan Peralatan yang
diperlukan

_ Set pemereksaan kaki serta

model kaki / tangan / Abdomen.
_ Sneelen Chart untuk
pemereksaan mata
CADANGAN PERLAKSANAAN

- Sebagai pusat yang mnyediakan

perkhidmatan kaunseling.
- Sebagai pusat rujukkan untuk
pesakit setempat dan dari luar.
- Sebagai tempat untuk pesakit
mendapatkan maklumat atau bahan
rujukan.
 KUMPULAN SASARAN
1. Pesakit diabetes yang baru didiagnos
diabates.
2. Pesakit yang gagal mengawal paras
glukos dalam darah.
3. Pesakit yang gagal meneruskan
rawatan.
4. Ahli keluarga pesakit dan juga orang
awam.
 AKTIVITI-AKTIVITI
 Perkhidmatan kaunseling :-
 Penjagaan Diabetes
 Penjagaan Kaki
 Ubat-ubatan
 Pemakanan
 Cara hidup sihat
 Pemeriksaan :-
 Glukometer
 Tekanan Darah
 Indek Jisim Badan ( BMI )
 Samb Aktiviti
 Bahan-bahan rujukan:-
 Buku, Majalah , Risalah dan jurnal
 Audio Visiul
Multimedia – CD – ROM

 Persatuan Diabetes Malaysia

PENUBUHAN JAWATAN KUASA
1. Jawatankuasa Induk
Pegawai Kesihatan Daerah
2. JawatankuasaTeknikal / Kerja
Pakar Perubatan Keluarga, Pegawai
Perubatan, Pembantu Perubatan,
Jururawat
dan anggota Klinik.
3. Jawatankuasa Pusat Sumber
Anggota Kesihatan, NGO, masyarakat
setempat.
 Pemereksaan Kaki

 Hanya untuk renungan saja.

 Antaraaktiviti yang akan diberi

tunjuk ajar kepada pesakit dipusat
sumber.
1. PEMERIKSAAN SENDIRI
( Pengesanan awal oleh pesakit )

4. PEMERIKSAAN OLEH KAKITANGAN

PERUBATAN
( Pegawai perubatan, para-medik )
 PEMERIKSAAN SENDIRI
( Pengesanan awal oleh pesakit )

Memeriksa bagi memastikan, terdapat risiko

untuk
mendapat diabetic foot ulcer atau tidak.

Pesakit yang berisiko tinggi, perlu diberi

matlumat yang lebih lanjut tentang
penjagaan kaki.
KUMPULAN BERISIKO TINGGI
- Neuropathy
( kehilangan protective sensation )
- Peripheral Vascular Disease
( kurang pengaliran darah yang membawa oksigen
untuk membaiki tisu yang rosak )
- Abnormaliti pada kaki seperti Charcoat foot
( meningkatkan tekanan setempat dan Callus )
- Pesakit yang tidak mengamalkan penjagaan kaki
bagi mengelakan trauma.
 Periksa kaki setiap hari. Perhatikan
bahagian atas dan bawah kaki. Periksa
diantara celah-celah jari kaki dan disekeliling
bahagian tumit kaki.
Periksa sekiranya terdapat tanda-tanda berikut

- Lebam-lebam
- Kulit kasar dan menggerutu
- Kulit kering, kulit pecah /
merekah
- Bengkak / Oedema
- Corns dan callus
- Ingrowing toenails
- Blisters
- Sharp toe nails
- Suhu kaki ( panas/sejuk)
- Perubahan warna kaki
- Kecederaan jika ada.
 PEMERIKSAAN OLEH KAKITANGAN PERUBATAN
( Pegawai perubatan, para-medik )

1. Pengambilan sejarah penyakit

2. Penilaian
3. Pemeriksaan makmal
4. Pemeriksaan radiologi
5. Rawatan
6. Rujukan
PEMERIKSAAN AM

3. Sensation – Numbness, burning sensation, pricking feeling,

able to sense feet.
5. Inspection – Dry skin, callus/corn, Fissure, skin changes
( shiny skin / pigmentation / hair loss ), nail deformities,
abnormal shape ( hammer toes / claw toes /
charcot’s foot ), past / present ulcer, previous amputation.
PENILAIAN VASKULAR

- Dorsalis pedis pulse, anterior tibial pulse,

posterior tibial pulse,
- Colour
- Temperature gradient
- Capillary refill
- Oedema
- Intermittent claudication
- Varicosities
- ABSI ( Ankle Brakial Systolic Index )
PENILAIAN NEUROLOGIKAL

- Light touch,
- Neurotip (pinprick)
- Monofilament test
- Vibration – Hallux, tibial tubercle, medial malleolus,
lateral malleolus.
- Proprioception
KOMPLIKASI JIKA
TIDAK DIRAWAT
Nepropathi kerosakan buah pinggang juga boleh
menyebabkan kaki bengkak
Ulcer dan Gangren
pada kaki
Luka yang tidak sembuh
Bisul di kaki
Pendarahan dalam mata boleh menyebabkan buta
Kerosakan ‘Cataract’ mata boleh menyebabkan rabun dan
kemungkinan buta
Bisul di
leher / tengkok.
INSULIN
RESISTANCE

A big problem

Phenotype can
be easily
recognised
but there is
more ………
 Kesimpulan
 Penubuhan DRC dapat membantu
dalam memberi lebih keyakinan
kepada pesakit diabetes bagi
menguruskan penjagaan diri sendiri
sekaligus memanjangkan masa
berlakunya komplikasi dan
mengurangkan kos rawatan.
 disediakan oleh

Arahman rahmat

TERIMA KASIH
Kursus pengurusan Diabetes
Kolej pembantu perubatan
Alor star kedah
Julai 2005