Prosiding Seminar Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008

i
BAHAGIAN HAL EHWAL PELAJAR DAN ALUMNI

UNIVERSITI TEKNOLOGI MARA
SHAH ALAM, SELANGOR
Pusat Penerbitan Universiti (UPENA)

Universiti Teknologi MARA SHAH ALAM 2008
© Pusat Penerbitan Universiti (UPENA), UiTM 2008
Hak Cipta Terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-mana bahagian

artikel, ilustrasi dan isi kandungan buku ini dalam apa juga bentuk dan dengan cara
apa jua sama ada secara elektronik, fotokopi, mekanik, rakaman atau cara lain
sebelum mendapat izin bertulis daripada Pengarah, Pusat Penerbitan Universiti
(UPENA), Universiti Teknologi MARA, 40450 Shah Alam, Selangor Darul Ehsan.
e-mel: upena@salam.uitm.edu.my
Perpustakaan Negara Malaysia Data Pengkatalogan-dalam-Penerbitan
Seminar Kebangsaan Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar (2008 : Perlis)

Ke arah melahirkan modal insan terbilang menjelang 2010 : prosiding
Seminar Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar, Hotel Putra Palace,
Kangar, Perlis, 12-14 November 2008 / editor Syed Yusainee Syed
Yahya, Fairus Muhamad Darus, Adnan Omar ; [anjuran] Bahagian Hal
Ehwal Pelajar dan Alumni, Universiti Teknologi MARA, Shah Alam,
Selangor.
ISBN 978-967-305-251-6
1. Student housing--Malaysia--Management--Congresses. 2. Student
housing--Malaysia--Administration--Congresses. I. Syed Yusainee
Syed Yahya. II. Fairus Muhamad Darus. III. Adnan Omar.
IV. Universiti Teknologi MARA. Shah Alam. Bahagian Hal Ehwal Pelajar
dan Alumni. V. Judul.
378.309595
Reka bentuk kulit : Amirazlan Abdul Razak

Diatur huruf oleh : Unit Pengeluaran UPENA
Rupa taip teks : Helvetica/Times
Saiz taip teks : 11/12
Dicetak di Malaysia oleh : Pusat Penerbitan Universiti (UPENA)
Universiti Teknologi MARA, Shah Alam
iv
KANDUNGAN
KATA ALUAN
Timbalan Menteri Pengajian Tinggi vii
Naib Canselor Universiti Teknologi MARA viii
Timbalan Naib Canselor Universiti Teknologi MARA ix
Pengarah Seminar Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008 x
Prakata xi
Pengenalan xiii
Sekalung Penghargaan xv
Jawatankuasa xvii
ISI KANDUNGAN
TADBIR URUS KOLEJ KEDIAMAN PELAJAR ANTARABANGSA 1

Khalidah Adibah Hasan
HALLS OF RESIDENCE: INTEC’S INTERNATIONAL EXPERIENCE 11

Habibah Ashari and Mohd Hassan Awang Boon
KONSEP KEDIAMAN PELAJAR DI UNIVERSITI-UNIVERSITI DAN 25

INSTITUT PENGAJIAN TINGGI AWAM
Khalidah Adibah Hasan dan Kasmah Bakri
MEMPERKASAKAN TADBIR URUS KEMUDAHAN KEDIAMAN 37

PELAJAR MENUJU KECEMERLANGAN HARI ESOK
Fairus Muhamad Darus
PERANAN PENGURUSAN KOLEJ DI DALAM MEMBUDAYAKAN 49

KUALITI 5S DI KOLEJ KEDIAMAN – PENGALAMAN KOLEJ MAWAR,
UiTM SHAH ALAM
Azizah Hj Yaacob dan Marlina Ismail
PERINCIAN TERHADAP KEPUASAN HATI PELANGGAN 69

DI KOLEJ-KOLEJ KEDIAMAN PENGAJIAN TINGGI: KAJIAN KES DI KAMPUS
UITM, SHAH ALAM, SELANGOR DARUL EHSAN
Norzanah Mat Nor dan Hasnor Mohd Jan
v
KAJIAN TAHAP KEPUASAN PELANGGAN TERHADAP PENYAMPAIAN 79
PERKHIDMATAN PEJABAT PENGURUSAN KOLEJ UiTM PERAK
Dewi Anis Othman dan Farzanah Hanum Hj. Abd. Latif
PENGURUSAN KEDIAMAN PELAJAR LUAR KAMPUS: 95

PENGALAMAN UiTM PULAU PINANG
Fairus Muhamad Darus dan Zainuddin Al-Mansor
PERSEPSI MASYARAKAT TERHADAP PELAJAR IPTA/IPTS YANG 113

TINGGAL DI LUAR KAMPUS: SATU KAJIAN AWAL DI SHAH ALAM,
SELANGOR DARUL EHSAN.
Norzanah Mat Nor, Zaiton Endot, Raja Razuan Raja Deris dan Abdul Rahim Meerah
KEJADIAN PENYAKIT DEMAM DENGGI DAN DEMAM DENGGI 127

BERDARAH DI UNIVERSITI TEKNOLOGI MARA (UiTM) SHAH ALAM
Nazlee Mohd Zin
PENGURUSAN KEMUDAHAN MAKANAN PELAJAR: 133

PENGALAMAN UNIVERSITI TEKNOLOGI MARA (UiTM)
Hj Hasnor Hj Mohd Jan
KOLEJ KEDIAMAN ENTITI PEMBINA KEMAHIRAN GENERIK: 143

SATU KAJIAN AWAL DI UKM
Ruslin Amir dan Tajul Ariffin Mohamad
PEMAKLUMAN KEPUTUSAN PENEMPATAN KOLEJ 149

Dewi Anis Othman dan Farzanah Hanum Hj. Abd. Latif
SELAMATKAH KOLEJ KEDIAMAN UNTUK PELAJAR KITA? 161

Muhamed Faeiz Haji Alwee, Fairus Muhamad Darus dan Zitty Sarah
KOLEJ KEDIAMAN SEBAGAI PUSAT KECEMERLANGAN, 171

PEMBANGUNAN DAN KEPIMPINAN MAHASISWA
Ibrahim Othman
PENGARUH SOSIO-DEMOGRAFI TERHADAP PENGLIBATAN DALAM 185

SUKAN DIKALANGAN PELAJAR UNIVERSITI MALAYA
Mohd Salleh Aman dan Syed Abdul Razak Syed Mahadi
PENGENDALIAN, KESIHATAN DAN KESELAMATAN MAKANAN 197

Nur Adlina Hj Mohd.
vi
KATA ALUAN
TIMBALAN MENTERI PENGAJIAN TINGGI
MALAYSIA
Setinggi penghargaan kepada Bahagian Hal Ehwal Pelajar dan Alumni dengan kerjasama Kelab
Pengurusan Asrama UiTM yang berjaya mengadakan Seminar Tadbir Urus Kemudahan Kediaman
Pelajar 2008.
Perkembangan semasa telah menjadikan peranan kolej-kolej kediaman bukan sahaja hanya
sebagai tempat tinggal pelajar. Bahkan kolej-kolej kediaman dianggap sebagai antara tempat yang
penting dalam proses pembelajaran pelajar sepanjang mereka meneruskan pengajian di institusi yang
berkenaan. Justeru, pengurusan Asrama/kolej-kolej perlu merencana tindakan-tindakan yang pro
aktif bagi menangani perubahan dan suasana semasa ini. Atas kesedaran untuk melahirkan sebuah
urus tadbir Asrama/Kolej-Kolej kediaman yang professional, Bahagian Hal Ehwal Pelajar dan Alumni
dengan kerjasama Kelab Pengurusan Asrama UiTM telah mengambil inisiatif bagi mengadakan
Seminar Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008 untuk tujuan sebagai panduan tadbir urus
di asrama/kolej-kolej kediaman.
Dengan adanya seminar ini, pegawai pengurusan di asrama/kolej-kolej kediaman akan dapat
meningkatkan kualiti perkhidmatan dan juga dapat terus berdaya maju seiring dengan perkembangan
dunia hari ini.
Harapan saya, seminar ini akan menjadi wadah bagi memperkasakan tadbir urus di asrama/
kolej-kolej kediaman ke tahap yang optimum di samping dapat membantu meningkat keberkesanan
pengurusan uadbir urus di asrama/kolej-kolej kediaman.
Akhir kata, saya ingin mengucapkan ribuan terima kasih kepada semua yang terlibat dengan
Seminar Tadbir Urus Kemudahan Kediaman 2008, anjuran Bahagian Hal Ehwal Pelajar dan Alumni
dengan kerjasama Kelab Pengurusan Asrama UiTM Malaysia.
Sekian.
YB. DATO’ IR. HJ. IDRIS HJ. HARON
vii
KATA ALUAN
NAIB CANSELOR
Tahniah kepada Bahagian Hal Ehwal Pelajar dan Alumni yang dengan jayanya dapat mengadakan
Seminar Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008. Saya percaya seminar ini akan dapat
memberikan satu dorongan bagi mengendalikan tadbir urus perkhidmatan dengan lebih efisien pada
masa akan datang.
Selain itu, saya berharap seminar ini akan memberi pendedahan inovasi dan berkongsi amalan
terbaik dalam menguruskan kediaman pelajar dengan lebih dinamik di samping dapat memperkasakan
lagi tadbir urus kemudahan kediaman pelajar. Kepada para peserta yang mengikuti seminar ini yang
terdiri daripada Pengetua Kolej/Asrama Kediaman IPTA/IPTS, Pegawai Pengurusan Asrama
Kediaman, Pentadbir Asrama Sekolah, Pentadbir Asrama Kebajikan dan Pentadbir Asrama Industri,
boleh menjadikan semua yang dibincangkan nanti sebagai bahan rujukan dan panduan bagi
menyelesaikan masalah yang dihadapi dalam menguruskan asrama kediaman pelajar.
Saya juga menyeru agar tuan-puan dapat memberi dan menunjukkan iltizam yang tinggi sebagai
seorang pegawai di asrama kediaman pelajar. Gunakan peluang ini dengan sebaik mungkin agar
tuan-puan dapat memainkan peranan dalam membangunkan negara. Dengan itu komitmen tuan-
puan adalah penting dalam melahirkan pelajar yang berilmu sebagai asas untuk membina kekuatan
menghadapi persaingan masa hadapan.
Berusahalah dengan gigih dan gunakan sumber pengetahuan yang ada untuk membentuk iltizam
“Ke arah Melahirkan 200 Ribu Modal Insan Terbilang Menjelang 2010” yang mampu memertabatkan
bangsa, agama dan negara.
DATO’ SERI PROF. DR. IBRAHIM ABU SHAH
viii
KATA ALUAN
TIMBALAN NAIB CANSELOR
HAL EHWAL PELAJAR DAN ALUMNI
Syukur Alhamdulillah kerana kita sama-sama dapat melaksanakan Seminar Tadbir Urus Kemudahan
Kediaman 2008 anjuran Bahagian Hal Ehwal Pelajar dan Alumni dengan Kerjasama Kelab
Pengurusan Asrama UiTM Malaysia.
Seminar ini adalah sangat relevan dengan hasrat dan impian untuk menghasilkan tadbir urus
kemudahan kolej yang berkualiti. Tadbir urus kemudahan kolej yang berkualiti bukan hanya
mencakupi kecemerlangan dalam pengurusan kolej dan pentadbiran semata-mata tetapi merangkumi
pengurusan senggaraan, perkhidmatan makanan dan sumber manusia. Oleh yang demikian peranan
Bahagian Hal Ehwal Pelajar terutamanya bahagian Pengurusan Kolej sememangnya penting untuk
merealisasikan sasaran menuju ke Anugerah Kualiti Perdana Menteri 2008.
Seminar tadbir urus ini adalah satu platform pengurusan dan pentadbiran kolej kediaman IPTA
dan bersama-sama berkongsi pengalaman, kemahiran serta pengetahuan untuk meningkat
kecemerlangan dalam pengurusan tadbir urus kemudahan kolej kediaman asrama.
Saya ingin mengambil kesempatan ini untuk mengucapkan tahniah dan syabas kepada
Jawatankuasa Seminar Tadbir Urus Kemudahan Kediaman 2008 anjuran Bahagian Hal Ehwal Pelajar
dan Alumni dengan Kerjasama Kelab Pengurusan Asrama UiTM Malaysia, kerana berjaya
melaksanakan seminar ini. Kejayaan ini menunjukkan bahawa Unit Pengurusan Kolej UiTM Malaysia
telah mengorak selangkah lagi dalam usaha meningkatkan kualiti tadbir urus kemudahan kediaman
pelajar di Malaysia.
Sekian.
PROF. DATO’ DR. HJ. NASUDDIN OTHMAN
ix
KATA ALUAN
PENGARAH SEMINAR
Marilah kita sama-sama bersyukur kerana dengan keizinanNya tujuan murni kita bersama dalam
seminar ini dapat dilaksanakan.
Saya mengambil kesempatan ini untuk menyampaikan rasa besar hati dan setinggi terima kasih
saya kepada semua ahli jawatankuasa pelaksana kerana telah membantu dengan sepenuh hati
menjayakan Seminar Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008 anjuran Bahagian Hal Ehwal
Pelajar dan Alumni dengan kerjasama Kelab Pengurusan Asrama UiTM Malaysia. Jasa anda dalam
menyumbang kepada peningkatan kualiti kemudahan kediaman pelajar di Malaysia sangatlah dihargai.
Saya juga berterima kasih kepada semua pembentang kertas kerja dari semua institusi pendidikan
kerana sudi berkongsi pengalaman dan kemahiran dan pendedahan idea serta inovasi ke arah tadbir
urus kolej kediaman cemerlang. Dengan perkongsian pintar ini mudah-mudahan hasrat untuk
memperkasakan tadbir urus kolej kediaman dapat direalisasikan.
Semoga seminar ini akan dapat memberi manfaat kepada semua peserta pengurusan kolej.
Selamat berseminar.
Sekian.
AZIZAH HJ YAACOB
x
PRAKATA
Pengurusan dan pengendalian organisasi pelajar masa kini kian mencabar. Globalisasi dan perubahan
dalam era persaingan telah menjadikan pengurusan pelajar sesuatu yang lebih meluas dan
berorientasikan pasaran. Pelbagai aspek perlu dititikberatkan dalam melahirkan pelajar yang bertaraf
dunia. Selain kemudahan pengajaran dan pembelajaran akademik, kemudahan tempat tinggal pelajar
juga memainkan peranan yang tidak kurang pentingnya.
Sehubungan itu, Kelab Pengurusan Asrama, Bahagian Hal Ehwal Pelajar dan Alumni, Universiti
Teknologi MARA mengambil inisiatif ini untuk mengadakan Seminar Kebangsaan Tadbir Urus
Kemudahan Kediaman Pelajar 2008 yang bertemakan Ke Arah Melahirkan Modal Insan
Terbilang Menjelang 2010 sebagai menyahut seruan kerajaan untuk menghasilkan modal insan
yang berguna pada masa akan datang.
Seminar ini antara lain berobjektifkan memperkasa Tadbir Urus Kemudahan Kediaman,
Berkongsi Amalan Terbaik Pengurusan Kolej Kediaman dan Asrama, Memberi Pendedahan Idea
Dan Inovasi Ke Arah Tadbir Urus Kediaman Cemerlang dan Berkongsi Amalan Terbaik Menguruskan
Penempatan Luar Kampus (Non-Resident) dan Pelajar Antarabangsa.
Kumpulan sasaran seminar ini adalah Pegawai pengurusan kolej kediaman Institut Pengajian
Tinggi Awam (IPTA) dan Institut Pengajian Awam Swasta (IPTS), Pentadbir asrama sekolah,
Pentadbir asrama kebajikan dan Pentadbir asrama industri. Skop pembentangan pula mencakupi
Pengurusan Kolej dan Pentadbiran, Pengurusan Perkhidmatan Makanan, Pengurusan Sumber manusia
dan Perkhidmatan Pelanggan.
Akhir kata setinggi-tinggi penghargaan dan terima kasih kepada Timbalan Naib Canselor Hal
Ehwal dan Alumni, Ketua Timbalan Pendaftar Bahagian Hal Ehwal dan Alumni atas sokongan padu
yang diberikan untuk menjayakan Seminar Kebangsaan Tadbir Urus Kemudahan Kediaman
Pelajar 2008. Setinggi-tinggi penghargaan dan terima kasih juga kepada Unit Percetakan Universiti
Teknologi MARA, Unit Pengeluaran Pusat Penerbitan Universiti (UPENA) Universiti Teknologi
MARA terutamanya buat Pengarah UPENA serta seluruh pasukannya yang telah bertungkus lumus
menyiapkan penerbitan prosiding ini. Tidak dilupakan juga seluruh ahli jawatankuasa seminar dan
pasukan editorial yang berkerja keras untuk menjayakan seminar ini. Tanpa sokongan dan kerjasama
mereka, penerbitan sebaik ini tidak mungkin dapat dilakukan. Semoga sokongan dan kerjasama
sebegini dapat diteruskan pada masa akan datang dan tidak terhenti setakat ini.
Pengarah Seminar
6 November 2008
xi
xii
PENGENALAN
Pengurusan dan pengendalian organisasi pelajar masa kini kian mencabar. Globalisasi dan perubahan
dalam era persaingan telah menjadikan pengurusan pelajar sesuatu yang lebih meluas dan
berorientasikan pasaran. Pelbagai aspek perlu dititikberatkan dalam melahirkan pelajar yang bertaraf
dunia. Selain dari kemudahan pengajaran dan pembelajaran akademik, kemudahan tempat tinggal
juga memainkan peranan yang tidak kurang pentingnya.
Sehubungan dengan itu, Kelab Pengurusan Asrama, Bahagian Hal Ehwal Pelajar dan Alumni,
Universiti Teknologi MARA mengambil inisiatif ini untuk mengadakan Seminar Tadbir Urus
Kemudahan Kediaman Pelajar 2008.
TEMA
”KE ARAH MELAHIRKAN MODAL INSAN TERBILANG MENJELANG 2010”
OBJEKTIF
Memperkasakan tadbir urus kemudahan kediaman
Berkongsi amalan terbaik pengursan kolej/asrama
Memberi pendedahan idea/inovasi ke arah tadbir urus kediaman cemerlang
Berkongsi amalan terbaik menguruskan penempatan luar kampus (Non-residen) dan pelajar
antarabangsa
xiii
KUMPULAN SASARAN
Pegawai Pengurusan Kolej Kediaman IPTA/IPTS
Pentadbir Asrama Sekolah
Pentadbir Asrama Kebajikan
Pentadbir Asrama Industri
SKOP PEMBENTANGAN
Pengurusan Kolej dan Pentadbiran
Pengurusan Perkhidmatan Makanan
Pengurusan Sumber Manusia
Perkhidmatan Pelanggan
xiv
SEKALUNG PENGHARGAAN
YB. Dato' Ir. Hj. Idris Hj. Haron

Timbalan Menteri Pengajian Tinggi, Malaysia
Dato' Seri Prof. Dr. Ibrahim Abu Shah

Naib Canselor
Universiti Teknologi MARA, Malaysia
Prof.Dato' Dr. Hj. Nasuddin Othman

Timbalan Naib Canselor Hal Ehwal Pelajar dan Alumni
Prof. Madya Dr. Hamidi Abd Hamid

Pengarah Kampus
Universiti Teknologi MARA
Kampus Arau, Perlis
Prof Madya Dr. Rosmin Talib

Pengarah Pembangunan Pelajar
Hal Ehwal Pelajar dan Alumni
Pn. Azida Azmi

Ketua Timbalan Pendaftar
Pengarah-pengarah Kampus
xv
Timbalan-timbalan Pengarah Kampus
Pengetua-pengetua Kampus
Pusat Penerbitan Universiti

Serta semua pihak yang telah sudi menghulurkan bantuan dan kerjasama samada secara
langsung mahupun tidak langsung dalam menjayakan
SEMINAR KEBANGSAAN TADBIR URUS KEDIAMAN PELAJAR 2008
“Ke Arah Melahirkan Modul Insan Terbilang Menjelang 2010”
xvi
JAWATANKUASA
PENAUNG
Dato' Seri Prof. Dr. Ibrahim Abu Shah
Naib Canselor
PENASIHAT 1
Prof. Dato' Dr. Hj. Nasuddin Othman
Timbalan Naib Canselor
PENASIHAT 2
Pn. Azida Azmi
Ketua Timbalan Pendaftar
PENGARAH
Pn. Azizah Hj Yaacob
Pengurus Asrama Kanan
TIMBALAN PENGARAH
En. Amizar @ Fadzillah Mohd Amin
SETIAUSAHA
Cik Ikhwana Misnan
SEKRETARIAT
Pn. Marlina Ismail
BENDAHARI
Pn. Norliza Mohd Jizat
xvii
EDITOR
Dr. Syed Yusainee Syed Yahya (Ketua)
En. Fairus Muhamad Darus
En. Adnan Omar
BIRO PENGINAPAN
Pn. Norlida Che Rose
BIRO JEMPUTAN
Pn. Mawar Mat 'Aya
BIRO TEKNIKAL dan LOGISTIK

En. Mohd Yusnal Sarmean
En. Mohd Sharil Fazha Mohd Said
BIRO PROMOSI
En. Jaslan Sidek
En. Zolkeflee Haron
xviii
TADBIR URUS KOLEJ KEDIAMAN
PELAJAR ANTARABANGSA
ABSTRAK
Kertas Kerja ini membincangkan pengalaman tadbir urus Kolej Kediaman Pelajar
Antarabangsa yang pertama di Universiti Malaya. Kandungan perbincangan termasuklah
menghuraikan bagaimana ianya bermula, masalah yang dihadapi dan penyelesaian yang
telah dilaksanakan bagi mengatasi masalah-masalah yang timbul dari semasa kesemasa.
Cabaran dan trasformasi Kolej Kediaman di Universiti Malaya membuahkan kemudahan
yang selesa dan lengkap bagi menghadapi lebih ramai kemasukan pelajar antarabangsa.
Namun begitu usaha yang dijalankan perlu ada kesinambungan bukan noktah untuk terus
memajukan dan menambahbaik prosedur serta sistem pengurusan sebuah Kolej Kediaman
yang bertaraf antarabangsa.
Kata kunci: Kolej Kediaman, Pelajar Antarabangsa, Universiti Malaya.
PENGENALAN
Sejak beberapa tahun ini Kementerian Pengajian Tinggi berusaha berdaya saing dengan universiti
luar negara yang terkemuka untuk mempromosi pengajian tinggi di peringkat antarabangsa. Justeru
itu beberapa buah universiti dan institut pengajian tinggi awam serta institut pengajian tinggi swasta
telah menarik ramai pelajar antarabangsa yang majoritinya terdiri daripada warga Timur Tengah,
Indonesia, China, Thailand dan Afrika.
Salah satu usaha untuk menarik minat pelajar antarabangsa untuk meneruskan pengajian mereka
adalah, perkara asas yang perlu diwujudkan iaitu tempat kediaman yang selesa dan sesuai untuk
mereka. Antara rungutan daripada mereka adalah penginapan yang disediakan seperti kemudahan
yang rendah mutunya sama ada dalam bentuk dormitory atau bilik berkongsi ramai menyebabkan
pihak universiti merancang untuk menaiktaraf prasarana, fasiliti dan kemudahan pelajar. Keghairahan
universiti untuk menepati keperluan mereka menyebabkan universiti-universiti membelanjakan
berjuta Ringgit Malaysia untuk pembangunan dan menaiktaraf infrastruktur kolej kediaman sedia
ada. Antaranya memasang penghawa dingin di bilik-bilik yang sedia ada bagi memenuhi keperluan
terutamanya pelajar dari Arab Saudi yang berlatar hidup mewah.
Hasrat untuk menarik mereka melanjutkan pengajian ke Malaysia menelan belanja dan pelaburan
yang agak tinggi. Universiti Malaya tidak terkecuali daripada usaha sebegini.
SEMINAR KEBANGSAAN TADBIR URUS KEMUDAHAN KEDIAMAN PELAJAR 2008
PENGALAMAN MENGURUSKAN SEBUAH KOLEJ KEDIAMAN YANG

MENEMPATKAN PELAJAR ANTARABANGSA
Bagaimana Ia Bermula
Pada tahun 2007, Naib Canselor Universiti Malaya, Datuk Rafiah Salim telah memilih beberapa
kolej kediaman untuk dijadikan kediaman pelajar antarabangsa.
Suatu pagi, staf Kolej Kediaman Ungku Aziz telah menerima panggilan daripada pejabat
canseleri yang memaklumkan bahawa Kolej Kediaman Ungku Aziz telah disenarai pendek dan
Naib Canselor akan melawat Kolej tersebut pada jam 4.00 petang.
Pada jam 4.00 petang sekumpulan pegawai, Jurutera, Pengarah dan Timbalan Pengarah
Perhubungan Antarabangsa, Timbalan Naib Canselor Akademik dan Timbalan Naib Canselor
Penyelidikan dan Inovasi serta Naib Canselor tiba dalam satu lawatan ringkas. Naib Canselor terus
menuding jari dan meminta blok penginapan wanita yang menempatkan pelajar asasi sains dijadikan
sebuah blok penginapan lelaki dan sebuah lagi dijadikan blok wanita. Bermulalah perancangan
untuk menaiktaraf kemudahan untuk pelajar ‘undergraduate’ antarabangsa. Seterusnya beberapa
perbincangan dan mesyuarat diadakan di antara pihak Kolej Kediaman Ungku Aziz dengan Jabatan
Pembangunan dan Penyelenggaraan Harta Benda bagi urusan penyusunan dan perlaksanaan kerja
menaiktaraf yang melibatkan 160 buah bilik pelajar.
Masalah yang Dihadapi Semasa Kerja Naik Taraf Kolej Kediaman Antarabangsa
1. Apabila arahan keluar tiada peruntukan yang khusus ditetapkan dan tiada minit yang
menentukannya. Vot manakah yang akan digunakan? Sudah tentu pengurusan Kolej tidak
mempunyai peruntukan yang cukup untuk pembiayaan kerja menaiktaraf.
2. Masa merupakan faktor utama yang mengekang kelancaran kerja naiktaraf. Perancangan yang
bermula pada bulan Mac 2007 dan pelajar antarabangsa dijangka mula mendaftar pada bulan
Julai 2007. Hanya ada 4 bulan untuk disiapkan. Mampukah pihak Pembangunan dan
Penyelenggaraan menyempurnakan kerja-kerja ini?
3. Prosedur dan proses membuka sebut harga, permohonan kelulusan dan perlantikan kontraktor
mengambil masa. Standard Operating Procedure perlu dipatuhi.
4. Kelewatan kontraktor melaksanakan kerja-kerja juga memainkan peranan mengganggu

kelancaran proses pendaftaran dan penempatan.
5. Pada bulan Mei 2007, proses penawaran sebut harga, mesyuarat dan perbincangan telah berlalu.
Penggunaan beban letrik tidak dikaji, bilik-bilik perlu dibuat pendawaian semula untuk pasang
meter dan penghawa dingin.
6. Kerja naik taraf baru bermula pada bulan Jun 2007, dan pada ketika itu pelajar telah mula
mendaftar masuk meskipun bilik-bilik belum siap.
12 – 14 NOVEMBER 2008, H OTEL PUTRA PALACE, KANGAR, PERLIS

TADBIR URUS KOLEJ KEDIAMAN PELAJAR ANTARABANGSA
7. Bagaimana pula dengan yuran? Pelajar antarabangsa tiada geran kerajaan, PTPTN atau biasiswa,
kalau pelajar tempatan mereka tiada masalah tetapi pelajar antarabangsa tiada jaminan untuk
menuntut yuran mereka.
8. Masalah bahasa – staf kurang mahir berbahasa Inggeris. Semua papan tanda berbahasa
Malaysia.
Penyelesaian Jangka Masa Pendek
1. Rundingan dengan Pengarah Pembangunan dan Penyelenggaraan Harta Benda Universiti

Malaya membuahkan penyelesaian. Kita naik taraf tingkat bawah dulu untuk memenuhi
permintaan sebanyak 40 buak bilik, 20 buah bilik untuk lelaki dan 20 buah untuk perempuan.
Jika ada permintaan ditambah lagi bilik-bilik yang bertaraf antarabangsa. Jika diikut
perancangan asal mungkin pelajar antarabangsa terpaksa ditempatkan di hotel atau sekurang-
kurangnya di surau.
2. Sementara menunggu tingkat bawah yang akan dilengkapkan dengan penghawa dingin, lantai
berjubin dan perabot bertaraf mewah, tingkat atas dibuat pengubahsuaian. Bilik pelajar asasi
sedia ada menempatkan 4 orang pelajar sebilik manakala untuk pelajar antarabangsa
ditempatkan 2 orang sebilik.
3. Struktur kadar yuran kediaman dibincangkan diperingkat Bahagian Hal Ehwal Pelajar. Namun
begitu Kolej Kediaman Ungku Aziz memutuskan untuk mengekal kadar sewa lama untuk
bilik kediaman yang tidak dinaiktaraf.
(a) Bilik berhawa dingin dikenakan bayaran mengikut kadar penggunaan elektrik dan kadar
sewa RM12.00 sehari dan untuk bilik biasa pula RM10.00 sehari tanpa makan.
(b) Bilik kediaman seorang, berdua, bertiga dan berempat ditetapkan pada kadar yuran yang
berbeza.
4. Kaedah kutipan yuran penginapan pelajar antarabangsa – Kolej Kediaman Ungku Aziz
Universiti Malaya telah menempatkan pelajar antarabangsa sejak tahun 2005, kebanyakan
daripada mereka adalah pelajar pasca siswazah dari Timur Tengah, Indonesia, Thailand dan
Singapura. Bagi mengatasi masalah pelajar tidak membayar yuran, sistem pendaftaran
penginapan digunakan melalui kaedah borang/surat perjanjian penyewaan bilik. Pelajar
antarabangsa dikehendaki mengisi surat perjanjian penyewaan dalam bahasa Malaysia dan
bahasa inggeris. Surat perjanjian ini adalah hasil usaha kerjasama staf dalam projek
penambahbaikan yang ditetapkan oleh Sistem Pengurusan Kualiti Universiti Malaya pada tahun
2006 (Projek ini telah menerima hadiah saguhati daripada Unit Quality Assurance Management
Universiti Malaya pada tahun 2007). Kegagalan dalam menangani masalah mengutip sewa
dan pematuhan peraturan kolej telah mendorong untuk mewujudkan satu dokumen yang
dapat mengekang penyewa yang tak bayar sewa dan mereka yang melanggar peraturan kolej
kediaman.
Contoh Perjanjian di Lampiran A

5. Staf yang kurang berkemahiran berbahasa Inggeris mengambil langkah – ‘making the best out
of it’. Staf tidak dihantar ke kursus bahasa Inggeris oleh kerana masa tidak mengizinkan.
Mereka mula berkhidmat melayan pelanggan dengan ‘broken English’, kamus dwi bahasa
diletak di kaunter. ‘Practice makes perfect’ yang menyebabkan mereka mampu berbahasa
Inggeris dan keyakinan yang kita semaikan kepada setiap orang staf. Mereka yang bertugas
berada di bahagian kaunter – berkhidmat melayan pelanggan sudah boleh melayani pelajar
antarabangsa yang kebanyakannya kurang fasih berbahasa Inggeris sehingga adakala mendorong
mereka berbahasa isyarat pula. Namun ‘without proper teaching’ mereka mampu melaksanakan
dengan bimbingan dan tunjuk ajar setiap hari apabila berurusan di kaunter.
6. Semua papan tanda mula ditukarkan dengan papan tanda baru berdwi bahasa.
KESIMPULAN
Masalah yang dihadapi silih berganti, sebagai seorang pengurus asrama, perlunya berkemahiran
untuk mengenalpasti dan menyelesaikan masalah dengan kemampuan dan daya kreativiti yang ada
– Kolej Kediaman Ungku Aziz adalah Kolej Kediaman yang pertama menempatkan pelajar
‘undergradute’ antarabangsa dalam jumlah yang ramai 350 orang pada Julai 2007. Dengan pengalaman
yang ada serta kecekapan dan kemahiran berbahasa Inggeris masalah demi masalah dapat diselesaikan.
Staf Kolej Kediaman Ungku Aziz telah melakukan yang terbaik.
Namun begitu ramai juga pelajar antarabangsa yang menganggap kolej kediaman Ungku Aziz
ini sebagai tempat persinggahan sahaja. Setelah beberapa bulan ramai daripada mereka yang keluar
berpindah ke pangsapuri-pangsapuri luar kampus (Pantai Dalam dan Kerinci). Ada juga yang ingin
tinggal di kolej kediaman lain yang berdekatan dengan fakulti tempat pengajian mereka. Universiti
Malaya juga telah menempatkan pelajar antarabangsa di ‘International House’ atau Rumah Untuk
Pelajar Antarabangsa di Seksyen 17 Petaling Jaya. ‘Turnover’ pelajar antarabangsa meningkat.
Yang lama keluar yang baru masuk. Setiap bulan lebih kurang 5 hingga 10 peratus pelajar antarabangsa
yang telah mendaftar masuk akan mendaftar keluar.
Statistik jumlah pelajar antarabangsa di Kolej Kediaman Ungku Aziz
Bulan Oktober 2006 = 85 orang

Statistik terkini 196 orang (Lampiran B)
Perancangan yang dibuat antara Kolej Kediaman dengan Jabatan Pembangunan dan
Penyelenggaraan Harta Benda untuk menaiktaraf hanya 40 bilik dari 160 buah bilik pelajar mampu
menyelamatkan berjuta Ringgit Malaysia peruntukan Universiti Malaya. Pelajar antarabangsa terdiri
daripada pelbagai negara dan tidak semua berkemampuan untuk mendiami bilik-bilik berhawa dingin.
Jika dibandingkan dengan negara di Timur Tengah, Malaysia tidak terlalu panas dan bagi mereka
yang menghadapi empat musim mereka akan mengalami musim panas yang panjang. Pada mulanya
mereka memang meletak permintaan yang tinggi tetapi mampukah mereka membayar kadar sewa

yang tinggi. Ramai yang akhirnya mendiami bilik-bilik yang biasa didiami oleh pelajar tempatan
di Kolej Kediaman Ungku Aziz dan juga Kolej-kolej Kediaman yang lain. Jumlah pelajar
antarabangsa yang menginap di kolej kediaman adalah berjumlah 396 orang daripada 3700 orang
yang mendaftar pengajiannya.
Yang Masih Perlu Direnungi
1. Walaupun dengan adanya surat perjanjian, kolej kediaman masih menghadapi masalah untuk
mendapatkan bayaran sewa dan ada juga yang menghilangkan diri tanpa menamatkan pengajian.
Masih banyak perkara yang berada di luar bidang kuasa dan kawalan. Bukan setakat yuran
kediaman, yuran pengajian juga tertunggak.
2. Egen-egen yang menguruskan kemasukan pelajar juga ada kebaikan dan keburukannya.
Kebaikan egen adalah seperti mereka yang membawa pelanggan tetapi keburukannya apabila
egen menyeleweng dan hilang bersama wang pelanggan.
3. Staf dan pengurusan perlu memahami dan didedahkan dengan budaya kehidupan pelajar yang
berlatar belakangkan pelbagai bangsa dan negara agar dapat memudahkan interaksi terutama
antara staf dan pelajar apabila berhadapan dengan kehendak dan keperluan mereka.
RUMUSAN
Tadbir urus sebuah kolej kediaman antarabangsa memerlukan pengalaman, kebijaksanaan dan
kecekalan untuk menghadapi pelbagai rintangan. Apabila berhadapan dengan sesuatu yang baru kita
perlu mengembeling segala sumber yang ada dan mempelajari daripada kesilapan-kesilapan yang
lampau. Sumber manusia merupakan sumber yang paling penting untuk menjayakan sesuatu usaha.
Justeru aset sumber manusia inilah yang perlu dilatih dan dibimbing bagi menjamin kejayaan usaha
untuk mempromosi dan menanda aras kemudahan yang selesa dan bertaraf antarabangsa.
Usaha untuk berunding dan bermuzakarah antara semua pihak membuahkan hasil yang dapat
dimanfaat dan diamalkan. Perlunya ada persefahaman jika kita ingin maju dan berjaya dengan
mengenepikan halangan birokratik dan pangkat.
Segala usaha atau pencapaian perlu ada penambahbaikan, tiada yang sempurna dalam tadbir
urus, tentunya ada sesuatu yang lebih baik. Kita perlu bersedia untuk menghadapi perubahan dan
cabaran. Kewajaran untuk mengekalkan institusi pengurusan asrama mencerminkan keupayaannya
untuk menyokong usaha universiti untuk menaiktaraf kemudahan pelajar demi membantu agar mereka
sentiasa dalam keadaan yang selesa untuk menaikkan nama universiti dan institusi mereka di peringkat
antarabangsa.
Hasrat Kementerian Pengajian Tinggi adalah untuk menarik lebih kurang 100,000 pelajar
antarabangsa pada tahun 2010. Satu usaha bersepadu perlu dijalankan di setiap peringkat universiti
agar visi dan hasrat kementerian ini akan tercapai.

LAMPIRAN A
KOLEJ KEDIAMAN
PERJANJIAN PENYEWAAN BILIK/FLAT
Satu perjanjian telah dibuat:

pada______________________________________________ di antara pengurusan Kolej
dan____________________________________________________________
(yang kemudian ditafsirkan sebagai penyewa).
DIMANA:
Pihak Kolej bersetuju untuk menyewa bilik/flat no: ____________ yang terletak dalam kawasan
Kolej untuk satu jangka masa dan tertakluk kepada syarat-syarat yang telah ditetapkan.
SEKARANG DIPERSETUJUI:
1. Untuk menyewa selama ________________ dari tarikh _________________
hingga __________________________.
2. (a) Kadar sewa adalah sebanyak RM___________ (sebulan). Perkiraan untuk harian jika
bercuti adalah sebanyak RM_________ sehari tanpa makan (tiada sewa dikenakan dalam
tempoh bercuti). Walaubagaimanapun bilik perlu dikosongkan dalam waktu bercuti
(melebihi 3 minggu).
(b) Kadar penyewaan adalah untuk seorang sebilik/berkongsi dua orang/berkongsi tiga
orang.
3. Kadar sewa perlu dibayar pada tiap awal bulan. Pihak Kolej berhak meminta penyewa keluar
jika gagal membayar sewa dan melanggar peraturan Kolej.
4. Membuat bayaran:
(a) Cagaran/Deposit sebanyak satu bulan sewa RM___________.
(b) Sewa untuk satu bulan – RM ___________.
(c) Bergantung pada kegunaan alat kelengkapan elektrik seperti yang dinyatakan dalam
peraturan Kolej.
Jumlah sebanyak RM ____________ pada hari pendaftaran.
5. Dengan memeterai perjanjian ini, penyewa perlu mematuhi peraturan yang dinyatakan dalam
buku peraturan Kolej.

TEMPOH PERJANJIAN
Perjanjian ini berkuatkuasa mulai _______________ hingga _______________.
Ditandatangani oleh:
……………………………………… untuk dan )

(Nama dengan huruf besar) )
)
bagi pihak Universiti Malaya dihadapan ) ………………………….………………..
) (Tandatangan Pegawai)
)
………………………………………………. )
)
………………………………………………. )
Nombor Kad Pengenalan ……………………………………………
(Tandatangan Saksi)
Ditandatangani oleh:
…………………………………… untuk dan )

)
bagi pihak penyewa dihadapan ) …………………………………………….
) (Tandatangan Penyewa)
)
…………………………………………….... )
)
……………………………………………. )
Nombor Kad Pengenalan ……………………………………………
(Tandatangan Saksi)

RESIDENTIAL COLLEGE
ROOM /FLAT TENANCY AGREEMANT
This agreement made on ______________________________ Between the management of

Residential College and_______________________________________________________
__________________________________________________________________________
(Referred to as tenant)
WHERE BY:
The College agreed to rent our room no _____________, situated within the premise of the College
for a duration as agreed on depending on the terms stipulated.
NOW AGREED:
1. To rent for a duration of, from ________________________________ (date checked in) until
___________________________ (date checked out).
2. (a) Tenancy rate amount to RM _________ (a month). Daily charges will be at RM________
per day (without food) during vacation period. No rent will be charged during term
vacation (monthly) however the room will have to be cleared/vacated during vacation
(for more than 3 weeks).
(b) Rental is for per pax (person) staying either single,twin sharing or triple sharing.
3. Rental shall be paid monthly on the first week of the month. The College has the authorization
to request tenant to clear out,failing to meet rental payments and failure (breach of agreement)
to abide the College regulation.
4. To make payments as detailed:
(a) One month rental deposit RM ____________.
(b) First month rental RM ___________.
(c) Depending on the usage of electrical equipment and other charges as stipulated in the
College book of regulation.
Total amounting to RM ____________________ upon registration.
5. With this agreement signed, tenant shall have to abide to College regulation as stipulated in the
Residential College Regulation.

DURATION OF AGREEMENT
This agreement will be effective from _______________ until _______________.
Signature by:
……………………………………… for and )

(Name in capital letters) )
)
On behalf of University Malaya witnessed ) ………………………….………………..
) (Authorised Landlord)
)
………………………………………………. )
)
………………………………………………. )
Registered Identification numbers ……………………………………………
(Witness signature)
Signature by:
…………………………………… for and )

)
On behalf of tenant witnessed by ) …………………………………………….
) (Signature of Tenant)
)
…………………………………………….... )
)
……………………………………………. )
Registered Identification numbers ……………………………………………
(Witeness signature)

LAMPIRAN B
STATISTIK PELAJAR ANTARABANGSA KOLEJ KEDIAMAN UNGKU AZIZ

UNIVERSITI MALAYA SEHINGGA OKTOBER 2008
Lelaki Lelaki Lelaki Perempuan

Bil NEGARA Ijazah Pasca Pasca Pasca
Siswazah Siswazah Siswazah
1. JEPUN – 3 2 2
2. CHINA 6 22 6 10
3. INDONESIA 5 9 4 3
4. IRAN 1 1 2 4
5. SINGAPURA – 17 – 3
6. IRAQ 1 – 5 1
7. THAILAND – – 5 3
8. SUDAN 3 – 2 1
9. LAOS – – – 1
10. NIGERIA – – 2 –
11. SOMALIA 2 – 1 –
12. BANGLADESH – – 2 –
13. INDIA – – 1 –
14. TURKEY – – 1 –
15. OMAN – – 1 –
16. YEMEN 41 – 2 –
17. UZBEKISTAN 2 – 1 –
18. ALGERIA – – 1 –
JUMLAH 71 56 41 28

Kolej Kediaman Ibnu Sina
Universiti Malaya
adibah@um.edu.my
10

HALLS OF RESIDENCE:
INTEC’S INTERNATIONAL EXPERIENCE
Habibah Ashari
Mohd Hassan Awang Boon
ABSTRACT
The International Education Centre (INTEC) of UiTM has provided university preparation
courses for overseas-bound students since 1982. To date, more than 50,000 government
sponsored students have passed through the portals of INTEC and been placed at
recognized world renowned universities in more than 15 countries after concluding their
initial preparation at INTEC. These include the traditional receiving countries like the
US, UK, Japan, Australia and New Zealand. More recently, due to some compelling
reasons, the sponsors have diversified the countries to which they send their scholars;
these new destinations include Germany, Russia, Egypt, Jordan, India, Indonesia, to
name a few. When students leave for these new destinations, INTEC lecturers are often
appointed to accompany the students. These visits also afford accompanying officers to
hold discussions with university officials in order to better prepare the students whilst in
Malaysia. Officers also take the opportunity to visit the university facilities, namely the
classrooms and lecture halls, the laboratories, the library, and more importantly, the
university accommodation, be they on of off campus. Meetings with senior students also
present superb opportunities for the accompanying officers to learn more about life as
international students. This paper will discuss the similarities and differences gleaned
about student life at foreign universities; it will specifically look at accommodation and
pastoral care provided by the university.
Keywords: INTEC (International Education Centre), accompanying officers, pastoral

care, halls of residence, international students.
LATAR BELAKANG
International Education Centre (INTEC) telah diwujudkan pada tahun 1982 bagi membuat persediaan
kepada pelajar tajaan kerajaan sebelum dihantar keluar negara. Hingga hari ini lebih daripada 50,000
pelajar telah mengikuti persediaan di INTEC sebelum di hantar ke lebih 15 buah negara. Negara
terlibat temasuklah Amerika Syarikat, England, Jepun, Australia dan New Zeland. Sejak
kebelakangan ini atas pelbagai sebab beberapa buah negara lagi telah dipilih sebagai tempat belajar
pelajar Malaysia. Antaranya, German, Rusia, Arab Saudi, Jordan, India, Indonesia dan seumpamanya.
INTEC pada asalnya dikenali dengan pelbagai nama termasuklah KPP (Kolej Pengajian
Persediaan), PPP (Pusat Persedian Pelajar) dan PPLN (Pusat Persedian Luar Negara) sebelum ditukar
nama kepada INTEC mulai tahun 2003. Sejak ditubuhkan pada tahun 1982, kursus di bawah kendalian
INTEC dijalankan di pelbagai tempat iaitu di Shah Alam, Subang Jaya, Petaling Jaya dan Kuala
Lumpur. Bagaimanapun mulai 2003, semua kursus telah dipusat di Shah Alam. Semua pelajar
di tempatkan di Kolej Cemara dan Akasia untuk penginapan sementara pengajaran dan pembelajaran
dijalankan di UiTM Kampus Seksyen 17. Mulai 2006, penginapan pelajar INTEC diperluaskan
ke Kolej Cendana, Seksyen 6 berikutan pertambahan pelajar secara mendadak pada tahun berkenaan.
Hingga tahun 2006 jumlah pelajar yang ditempatkan di dalam sesebuah aparment adalah berbeza
antara 4 hingga 6 orang. Pada hari ini semua pelajar ditempat secara berempat bagi sabuah apartment
iaitu 2 orang bagi setiap bilik. Penempatan 2 orang bagi setiap bilik di Cemara Akasia adalah
mengambil kira keselesaan pelajar dan permintaan dari pihak penaja yang mahukan supaya para
pelajar ditempatkan secara lebih selesa. Di Kolej Cendana 6 pelajar ditempatkan di dalam sesebuah
apartment, iaitu 2 dan 4 orang bagi setiap bilik. Penempatan berenam ini masih dikira sesuai
berdasarkan keluasan bilik yang selesa. Terdapat kira-kira 2660 tempat untuk penempatan pelajar
di Kolej Cendana, Cemara dan Akasia. Kapasiti bagi kolej Cendana adalah sebanyak 564 tempat
sementara baki yang selebihnya adalah di Kolej Cemara Akasia di Seksyen 18, Shah Alam.
KEMUDAHAN KOLEJ (HOSTEL) INTEC
Kemudahan Asas
Bahagian HEP UiTM telah menyenaraikan 25 item kemudahan asas yang perlu disediakan
kepada para pelajar di kolej kediaman. Untuk kategori ini, kolej di bawah jagaan INTEC menyediakan
kesemua item (100%) berkenaan. Sebahagian besar kemudahan disediakan di dalam bilik penginapan
pelajar sementara sebahagian yang lain disediakan untuk kegunaan ramai. Bagi item yang disediakan
di dalam bilik pelajar ia termasuklah katil, tilam, almari baju, meja dan kerusi belajar, langsir, rak
kasut, penyidai tuala, cermin muka, papan notis pelajar, kipas angin, lampu bilik, bilik air, bilik/
ruang bacaan, tong sampah dan pantry. Kemudahan yang disediakan untuk kegunaan secara bersama
ialah bilik gerakan pelajar (Jawatankuasa Perwakilan Kolej), bilik komputer berinternet, bilik bacaan,
bilik mesysuarat, bilik TV (astro), dispenser untuk air sejuk dan panas, kafeteria/dewan makan,
siaraya, sudut IT/ wifi dan surau. Walaupun pantry disediakan di dalam bilik pelajar, pelajar tidak
dibenarkan memasak.
Perkhidmatan Asas
Bahagian HEP UiTM juga telah menyenaraikan tiga perkhidmatan asas untuk para pelajar
kolej. Kolej Cemara Akasia kini menyediakan ketiga-tiga (100%) perkhidmatan tersebut iaitu
perkhidmatan dobi (mencuci), perkhidmatan Pegawai Pembangunan Pelajar dan telefon awam.
Perkhidmatan dobi yang disediakan adalah secara berbayar. Penghuni kolej dikehendaki membayar
RM3.00 bagi setiap kali membasuh. Walau bagaimanapun, kuantiti mesin membasuh ini dianggap
kecil berbanding dengan jumlah pelajar. Pihak pengurusan hanya menempatkan 6 buah mesin basuh
untuk kolej Cemara Akasia yang berkapasiti kira-kira 2000 pelajar.
12

HALLS OF RESIDENCE : INTERNATIONAL EXPERIENCE
Terdapat kira-kira 17 orang Pegawai Pembangunan Pelajar yang menginap di 17 blok yang
terdapat di Kolej Cemara Akasia. Penempatan PPP dari pelbagai latarbelakang seperti Pensyarah,
Penolong Pengurus Asrama, Penolong Pendaftar, Pegawai Eksekutif, Pegawai Keselamatan, Pegawai
Sukan, Pegawai Agama, Pegawai Fasiliti dan Kaunselor telah memberi kelebihan kepada pengurusan
HEP untuk menangani pelbagai masalah yang dihadapi pelajar. Penempatan seperti ini juga membantu
pihak kolej dan HEP mengendalikan pelbagai aktiviti pelajar.
Kemudahan Tambahan
Bahagian HEP UiTM telah menyenaraikan kira-kira 40 kemudahan tambahan untuk kegunaan
warga kolej termasuklah kemudahan sukan dalaman, peralatan sukan luar, bilik air pelawat, bilik
karaoke, bilik seminar dan seumpamanya. Berdasarkan senarai kemudahan tersebut kolej Cemara
Akasia telah menyediakan kira-kira 48 (81.4%) dari 59 kemudahan yang disenaraikan. 11 kemudahan
yang tidak disediakan oleh Kolej Cemara Akasia ialah bilik jahitan, gazebo, wakaf, cybercafe, mesin
pengeluaran wang, kedai serbanika, salon kecantikan/kedai gunting rambut, snack corner, vending
machine dan perkhidmatan pos. Sebahagian daripada kemudahan yang tidak ada di Kolej Cemara
Akasia ini adalah disebabkan lokasi kolej yang begitu strategik.
Keistimewaan Lokasi Kolej Cemara Asia
Kolej Cemara Akasia terletak di dalam kawasan yang lengkap dengan pelbagai kemudahan
pusat membeli belah, kedai alat tulis, kedai makan dan perkhidmatan-perkhidmatan lain. Beberapa
pasaraya terkenal yang terletak berhampiran kolej ini menyebabkan sebahagian daripada kemudahan
tidak perlu disediakan oleh pihak kolej. Pelajar boleh mendapatkan pelbagai perkhidmatan di sini.
Di samping itu di sekitar kolej ini juga terdapat pelbagai klinik kesihatan yang menawarkan
perkhidmatan 24 jam sehari. Pada masa kini, Bahagian HEP INTEC telah menyenaraikan 9 buah
panel klinik untuk pelajar INTEC bagi mendapatkan pelbagai perkhidmatan pesakit luar. Pelajar
akan dirujuk ke hospital kerajaan jika memerlukan rawatan lanjut, pembedahan, khidmat nasihat
dan x’ray.
Kawalan Keselamatan/Pos Pengawal/Pintu Pagar Automatik
Kolej Cemara Akasia adalah sebuah kolej yang sentiasa diawasi pengawal keselamatan UiTM.
Terdapat pos pengawal yang baru dibina dan selesa. Pos pengawal ini juga bertanggungjawab
mengawal pintu masuk automatik.
Kategori Kolej Berdasarkan KPI UiTM
Berdasarkan KPI kemudahan kolej UiTM yang dikeluarkan oleh Unit Kemudahan Kolej UiTM
adalah didapati Kolej Cemara Akasia berada dalam kategori A. Kolej ini dilengkapi dengan 36
kemudahan dari 43 yang disenaraikan. Ini bererti kolej ini dilengkapi dengan 83.7% kemudahan
untuk keselesaan pelajar.
13

LAWATAN KELUAR NEGARA
Pada setiap kali pelajar INTEC berlepas untuk melanjutkan pelajaran ke luar negara, pegawai INTEC
telah berkesempatan untuk mengiringi mereka ke negara berkenaan. Tujuan lawatan ini adalah
untuk membantu pelajar memulakan kehidupan baru di perantauan. Lawatan ini memberi peluang
kepada pegawai INTEC (Pegawai Pengiring) untuk mengendalikan pelbagai perbincangan dengan
pegawai universiti, pihak kedutaan, para pelajar lama dan baru serta organisasi yang berkaitan. Selain
daripada itu peluang ini juga telah diambil oleh para pegawai untuk mengadakan lawatan kerja ke
universiti. Semasa di universiti, lawatan dilakukan di pelbagai tempat seperti kemudahan bilik kuliah,
kemudahan infrastruktur universiti, perpustakaan dan seumpamanya. Pegawai Pengiring juga tidak
ketinggalan membuat tinjauan penginapan pelajar sama ada di dalam kawasan universiti atau di luar
universiti. Mereka juga berperanan untuk memberi khidmat nasihat kepada pelajar lama dan pelajar
baru dalam tempoh lawatan tersebut.
Hingga kini, para pegawai INTEC telah berkesempatan mengiringi pelajar ke negara-negara
seperti Indonesia, India, Ireland/England, Australia, Republik Czech, New Zeland, Rusia, German,
Jepun, Korea, Amerika Syarikat, Arab Saudi, Jordan dan Perancis. Pada umumnya, pegawai kanan
INTEC seperti Pengarah, Timbalan Pengarah HEA, Timbalan Pengarah HEP, Ketua-ketua Program,
Timbalan Pendaftar dan pegawai-pegawai kanan yang lain telah diberi peluang oleh pihak universiti
dengan sokongan Pegawai JPA untuk mengiring pelajar. Umumnya Pegawai Jabatan Perkhidmatan
Awam yang menjadi penaja utama turut serta dalam rombongan ini. Lawatan kerja ke pelbagai
universiti ini telah membantu INTEC membuat persiapan yang lebih baik untuk para pelajar
berikutnya.
Kertas kerja ini akan memberi tumpuan yang khusus kepada kemudahan penginapan kolej
di univerisiti tempat belajar pelajar Malaysia di luar negara. Sebahagian besar daripada data
di dalam kertas kerja ini diperolehi hasil daripada tinjauan yang dibuat oleh pegawai pengiring yang
membuat lawatan ke luar negara. Di samping itu tinjauan kemudahan kolej juga di buat di Universiti
Nasional Singapura semasa lawatan penanda arasan oleh Jawatankuasa Perwakilan Kolej Cendana.
Senarai universiti yang akan dikemukakan dalam kertas kerja ini adalah seperti yang ditunjukkan
dalam Jadual 1.
KEKUATAN KOLEJ LUAR NEGARA
Sebilik Seorang
Banyak universiti menyediakan kemudahan sebilik seorang (Jadual 1) untuk keselesaan pelajar
tempatan dan pelajar luar negara. Asrama di New Zeland, Jepun, Perancis, Monash dan Universiti
Nasional Singapura adalah contoh universiti yang menyediakan asrama untuk seorang sebilik. Walau
bagaimanapun, kadar sewaan adalah lebih mahal jika dibandingkan dengan kadar untuk berdua.
Kemudahan seperti ini memberi peluang dan keselesaan kepada para pelajar untuk bertanggungjawab
sepenuhnya ke atas bilik berkenaan. Terdapat universiti yang membenarkan pelajar membeli sendiri
kemudahan seperti TV, alat permainan komputer, hiasan dan lain-lain untuk diletakkan di dalam
bilik tanpa sebarang masalah dengan rakan sebilik. Kemudahan sebilik seorang ini boleh didapati
di Universiti Reitaku Jepun, University Residence at IUT Colmar Perancis, University Residence at
IUT Tours Perancis, University Residence at IUT Blois Perancis dan University Residence at Carel
de Royan Perancis.
14

Jadual 1: Kolej / Asrama Universiti Luar Negara
Bil Nama Universiti Kemudahan Utama Catatan
1. University of Canterbury, Sebilik seorang (katil, almari, Kadar Sewa (termasuk

Christchurch, New Zealand papan kenyataan) api, air dan lain-lain)
Bilik mandi berkongsi di setiap antara NZ$ 145–175/
aras minggu (RM290–RM350)
Talian telefon/Talian internet Pelajar lelaki dan
Terdapat mesin basuh dan perempuan tinggal di blok
pengering di setiap aras berbeza. Setiap pelajar
Ruang dapur disetiap tingkat mempunyai kunci untuk
(dapur, peti sejuk, microwave) masuk ke setiap aras.
Bilik tv di sediakan di setiap Kadar NZ$ 1 = RM2
aras lengkap dengan sofa dan
meja perbincangan.
2. University of Massey, Sebilik seorang (katil, almari, Kadar Sewa:

Palmestorn North, New papan kenyataan) Sewa (termasuk bil utility
Zealand Talian internet bills): NZ$ 123.00 per
Dapur disediakan disetiap aras week
(dapur, peti sejuk, microwave) Sewa termasu bil utility)/
Bilik mandi di setiap aras dinner: NZ$193.00 per
Untuk setiap blok disediakan week
mesin basuh, pengering, bilik Sewa(termasuk utility bills)/
tv, meja perbincangan dan bilik breakfast & dinner: NZ$
bilik snooker. 240.00 per week.
(Nota: Pelajar lelaki dan
perempuan tinggal di blok
berbeza. Tiada kunci
disediakan untuk setiap aras)
3. Universiti Reitaku, Jepun Sebilik seorang. Kadar Sewa 150,000 yen/

Berkonsi bilik mandi dan dapur semester
Bilik disediakan katil, meja Hostel di dalam kawasan
belajar, permaidani, rak kecil, universiti. Telefon tidak
almari buku, almari pakaian disediakan kerana pelajar
dan pendingin hawa/pemanas. memiliki telefon bimbit.
TV bebas dibawa masuk
Bayaran elektrik perlu dibayar
jika melebihi kadar yang
ditetapkan.
Talian internet disediakan,
perlu mohon dan bayar sendiri.
Tidak dibenarkan talian telefon.
Telefon awam disediakan
disetiap aras.
Menggunakan kad pelajar
sebagai kad imbasan untuk
masuk kolej.
4. Universiti Keio Jepun Jenis-jenis bilik: Pelbagai jenis bilik

1. Bilik fully-furnished lengkap dengan kadar sewaan.
samb.
15

dengan peti sejuk dan mesin dari 45 ribu hingga 70 ribu

basuh berbayar berkongsi. yen (RM1300 hingga
2. Bilik dengan peti sejuk, bilik air RM2100).
dapur berkongsi, mesin basuh Hostel di luar kawasan
berbayar berkongsi. universiti. Pengangkutan
3. Bilik yang lengkap dengan ke univiersiti ditanggung
prepaid gas, air dan elektirk, pelajar.
bilik dengan perkhidmatan
tukar cadar.
Talian telefon (bayar sendiri)
dan internet (percuma)
disediakan.
Setiap aras ada bilik rehat
lengkap dengan kemudahan
TV.
Pelajar boleh membawa
peralatan elektrik sendiri
termasuk TV.
5. Asrama Pushkin, Moscow Mesin Basuh Kadar Sewa 2700 USD/

Medical Academy, Rusia Alatan Memasak di Pantry. tahun (Kadar Tukaran 1
Peti Sejuk untuk Simpanan USD = RM3.30).
Makanan. Pelajar dibenarkan
Kemudahan Gymnasium. membeli perabot dengan
Kemudahan Internet. cita rasa sendiri.
Merupakan kolej baru dengan
kemudahan lengkap, ruang
selesa dan kawalan
keselamatan yang tinggi.
6. Asrama Nizhny, Nizhny Mesin Basuh Pelajar dibenarkan membeli

Novgoorod Medical Alatan Memasak di Pantry. perabot dengan citarasa
University, Rusia Peti Sejuk untuk Simpanan sendiri.
Makanan.
Kemudahan Internet.
Merupakan kolej baru dengan
kemudahah lengkap, ruang
selesa dan kawalan
keselamatan yang tinggi.
7. Asrama Hiroshima, Mesin Basuh Ruang yang agak sempit

Volgograd State Medical Alatan Memasak Di Pantry kepada pelajar dengan
University, Rusia Peti Sejuk Untuk Simpanan jumlah pelajar yang
Makanan maksimum.
8. Asrama Volgina, Mesin Basuh Ruang yang agak sempit

Russian State Medical Alatan Memasak di Pantry kepada pelajar dengan
University, Rusia Peti Sejuk untuk Simpanan jumlah pelajar yang
Makanan maksimum.
samb.
16

9. University Residence at Yuran sewa bulanan kira-kira Pelajar yang tinggal lebih
IUT (Institute University of 300 Euros. daripada 6 bulan di Perancis
Technology) Colmar, Kemudahan dapur dan bilik boleh memohon subsidi
Perancis mandi disediakan dalam bilik. antara 80–180 Euro sebulan.
Sebilik seorang. Penempatan adalah dari
Boleh bawa TV sendiri. bandar ke bandar.
10. University Residence at Tidak perlu pendahuluan. Sewa bulanan 198 Euro.
IUT Tours Perancis Kemudahan dapur di setiap Boleh bawa alatan elektrik
aras. termasuk TV.
Mesin basuh di setiap aras. Kadar tukaran:
Bilik mandi disediakan. 1 Euro = RM4.80.
Seorang sebilik.
11. University Residence at Pendahuluan perlu bayar kira- Sewa bulanan kira-kira
IUT Blois, Perancis kira 170 Euro. 330 Euro.
Kemudahan dapur dan bilik Boleh bawa alatan elektrik
mandi disediakan. termasuk TV. Basuh di
Seorang sebilik. luar atau dengan tangan.
12. University of Cairo, Egypt Tiada kolej disediakan untuk Kadar Sewa anggaran LE
pelajar Malaysia. Pelajar 50.00 (Egypt Pound)
menyewa rumah dengan seorang.
kemudahan lengkap.
Internet dan telefon sendiri.
13. Jordan University of Fully furnished (perabut, mesin Kadar sewa JPD 50.00
Science & Technology basuh, peralatan memasak, Hanya pelajar perempuan
(JUST), Irbid, Jordan peti sejuk sofa dan lain-lain) – disediakan hostel (rumah)
pelajar boleh memohon jika untuk tahun pertama.
kemudahan tidak mencukupi. Catuan air dibuat.
Bil elektrik dan air ditanggung Kadar tukaran JOD 1 =
pelanjar (Internet, telefon, RM4.90.
pemanas dan lain-lain).
4 orang serumah dan setiap
rumah 2 bilik.
Bilik mandi dan dapur berkongi
untuk 4 orang.
14. Halls of Residence, Bilik lengkap dengan katil, Kadar sewa $22.35–
Monash University, almari, meja/kerusi, rak buku, 26.25/minggu untuk
Australia permaidani (furnished). sewaan 40 minggu.
Bilik mandi, tandas, dapur, Kadar sewa 31.95–36.50/
tempat membasuh digunakan minggu untuk sewaan
secara bersama. antara 20–40 minggu.
Kemudahan internet 24 jam Ramai pelajar Malaysia
(perlu bayar yuran tahunan) tinggal di sini. Kadar
di setiap bilik sewa lebih murah jika
Kemudahan telefon berbayar tinggal untuk 40 minggu
ke setiap bilik (percuma untuk berbanding 20 minggu.
panggilan dalaman). Kadar RM3.00–$AUD1.
samb.
17

Mesin basuh dan pengering

percuma (guna sama).
Kemudahan tv pelbagai
saluran, video, akhbar,
majalah, sukan dalaman dan
pelbagai kemudahan sukan &
rekreasi
Terdapat cafe.
Kemudahan letak kereta.
Kemudahan khidmat bas
15. Unilodge @ Metro Adelaide Dua jenis bilik iaitu untuk seorang Kadar Sewa (mingguan):
Australia atau dua orang sebilik $AUD 300 - $AUD 350/
Fully-furnished. bilik seorang.
Internet dengan bayaran pakej $AUD 200 – $AUD 250/
$29/bulan. bilik berdua.
Kelengkapan dapur (micromave, Kolej Swasta untuk
hot plate, oven, peti sejuk). pelajar University of
Mesin basuh dan pengering. Adelaide, University of
Api, air dan gas (tak perlu bayar). South Austrlia dan pusat
Talian telefon/internet di setiap pengajian yang
bilik. berkekatan.
TV disediakan di apartment.
16. Seoul National University, Pelajar tidak tinggal di hostel kerana Sewa rumah untuk 2
Korea terhad tahun W60 juta (kira-kira
Sewa rumah (perjalanan 30 RM180 ribu untuk sebuah
minit hingga 1 jam dari rumah/berempat atau
universiti). berenam).
Sewa rumah dibayar oleh JPA Kadar tukaran W1000 =
bagi tempoh dua tahun RM3.00
menggunakan ”system key
money”.
Penyewa akan melaburkan
wang berkenaan dan
memulangkan semula kepada
JPA pada akhir tempoh
penyewaan. Tuan rumah
hanya mengambil keuntungan
hasil pelaburan.
Tiada peralatan rumah
disediakan.
17. Prince George’s Park (PGP) Dewan Kuliah (236 tempat duduk)
Residence. NUS, Singapura 5 Bilik Seminar (anggaran
kapasiti: 100 orang dalam satu
masa).
Dewan Serbaguna.
Gimnasium.
Mini-supermarket.
Food court (10 gerai).
samb.
18

Kantin.
Trek jogging.
3 pit BBQ.
Bilik Dobi (lengkap dengan
mesin pengering).
kemudahan asas: Bilik TV, Bilik
Bacaan, Bilik Mesyuarat dan Bilik
Muzik.
Pantry – dapur, peti sejuk.
Kemudahan Dapur
Kemudahan dapur untuk para pelajar memberi peluang pelajar menyediakan makanan sendiri.
Umumnya dapur tidak disediakan untuk setiap bilik tetapi disediakan untuk setiap aras. Pada hujung
minggu atau pada waktu lapang pelajar luar negara akan menyediakan makanan mengikut kegemaran
masing-masing. Bagi pelajar baru yang baru tiba dari luar negara ini memberi peluang kepada
mereka untuk menyediakan makanan ala negara asal sebelum menyesuaikan diri dengan makanan
tempatan. Universiti-univerisiti yang menyediakan dapur ialah Universiti Reitaku Jepun, University
Residence at IUT Colmar Perancis, University Residence at IUT Tours Perancis, University Residence
at IUT Blois Perancis, Uiversity Residence at Carel de Royan Perancis, Univerisiti National Singapura,
University of Massey, Perancis, asrama Pushkin Moscow Medical Academy, asrama Nizhny Nizhny
Novgoorod Medical University Russia, asrama Hiroshima Volgograd State Medical University Russia,
asrama Volgina Russian State Medical University, Russia. Pihak universiti juga menyediakan ‘pantry’
lengkap dengan dapur elektrik/dapur gas, ketuhar mikro, peti sejuk dan kemudahan-kemudahan
yang lain.
Beberapa universiti di Perancis menyediakan kemudahan dapur untuk setiap bilik bagi setiap
orang pelajar seperti di University Residence at IUT Colmar Perancis dan University Residence at
IUT Blois Perancis. Di Jordan, dapur disediakan dalam setiap apartment untuk kegunaan 4 pelajar.
Talian Telefon
Walaupun kebanyakan pelajar memiliki telefon bimbit, masih terdapat asrama di universiti
luar negara menyediakan talian telefon untuk kemudahan pelajar atau pelajar menyediakan sendiri
kemudahan berkenaan dengan kelulusan pihak universiti. Pelajar akan menanggung sepenuhnya
bil telefon mereka. Kemudahan ini boleh didapati di Universti Keio Jepun, University of Canterbury,
Christchurch, New Zealand dan di Hall of Residence Universiti Monash. Di Monash pelajar boleh
mendapatkan perkhidmatan membuat panggilan telefon percuma dari bilik untuk panggilan tempatan
meliputi kawasan kampus dan dan beberapa daerah berdekatan.
19

TV dan Penggunaan Elektrik
Di Universiti Reitaku, Chiba, Universiti Keio Jepun, University Residence at IUT (Institute
University of Technology) Colmar dan University Residence at IUT Blois, Perancis para pelajar
dibenarkan membawa peralatan elektrik sendiri seperti TV, TV game, komputer, dvd player, hifi dan
lain-lain. Bagaimanapun bagi pelajar Universiti Reitaku, Jepun para pelajar dikehendaki membayar
bil elektrik jika melebihi kadar yang ditetapkan oleh universiti pada setiap semester. Sebahagian
besar asrama kolej menyediakan bilik TV di setiap aras seperti yang terdapat di University of
Canterbury, Christchurch, University of Massey, New Zealand dan Universiti Keio, Jepun.
Kemudahan Internet
Di beberapa buah universiti kemudahan internet disediakan untuk para pelajar seperti di asrama
Univerisiti Keio, asrama Univerisiti Reitaku di Jepun, asrama Pushkin Moscow Medical Academy,
asrama Nizhny Nizhny Novgoorod Medical University di Rusia dan di asrama penempatan pelajar
Malaysia di Perancis. Di Universiti Nasional Singapura dan Universiti Keio Jepun para pelajar
disediakan dengan kemudahan internet secara percuma di setiap bilik. Di Monash University
kemudahan internet dengan bayaran yuran tahunan disediakan disetiap bilik penginapan pelajar dan
perkhidmatan ini adalah untuk 24 jam.
Penggunaan Kad Pelajar untuk Keluar Masuk
Kemudahan kad pelajar seperti ini dilaksanakan di asrama Universiti Reitaku untuk pelajar
perempuan. Penghuni hostel boleh keluar masuk menggunakan kad pelajar hingga jam 12.00 malam
sebelum pintu utama dikunci oleh pihak kolej. Selepas waktu tersebut pelajar yang terlewat hanya
boleh masuk dengan kebenaran pengawal keselamatan asrama.
Penggunaan Kunci untuk Pintu Setiap Aras
University of Canterbury, Christchurch, New Zealand menyediakan kunci pintu untuk setiap
blok. Hanya penghuni sahaja yang boleh masuk menggunakan kunci ini. Di Hall of Residence
Monash University pintu masuk ke bangunan kolej dikunci bagi memastikan bukan penghuni kolej
tidak memasuki kawasan kolej.
BEBERAPA PERBANDINGAN ANTARA KOLEJ CEMARA AKASIA

DENGAN KOLEJ LUAR NEGARA
Kemudahan Asas/Infrastruktur
Umumnya kemudahan kolej seperti ruang bacaan, ruang riadah untuk sukan dan permainan,
ruang tamu, bilik komputer, gimnasium dan seumpamanya boleh didapati di kolej Cemara Akasia
seperti mana yang didapati di asrama luar negara.
20

Kemudahan Internet
Terdapat kira-kira 70 talian kemudahan internet percuma di kolej Cemara dan Akasia untuk
kegunaan kira-kira 2000 pelajar yang menginap di sini. Di samping itu kolej ini juga terdapat
kemudahan internet (wireless internet) secara berbayar. Pelajar boleh memilih untuk menggunapakai
perkhidmatan ini secara berbayar. Walaupun kemudahan internet berbayar ini masih terdapat
kelemahan dari segi capaian internet, tetapi kemudahan yang disediakan ini membuktikan bahawa
kolej ini setanding dengan kolej luar negara yang menyediakan perkhidmatan internet. Di luar
negara kemudahan internet adalah satu keperluan yang telah diberikan kepada para pelajar sama
ada secara percuma atau dengan mengenakan bayaran bulanan/tahunan. Kemudahan port internet
disediakan di dalam bilik pelajar untuk perkhidmatan 24 jam sehari.
Mesin Basuh/Perkhidmatan Televisyen
Kolej Cemara Akasia tidak ketinggalan menyediakan perkhidmatan mesin basuh untuk para
pelajar seperti yang disediakan oleh asrama di universiti luar negara. Walaupun di luar negara
terdapat mesin pengering baju, di Malaysia adalah difikirkan mesin seperti ini tidak diperlukan
kerana Malaysia adalah negara tropika. Di samping, itu terdapat perkhidmatan televisyen di setiap
blok di kolej Cemara Akasia. Bagaimanapun perkhidmatan televisyen berbayar (Astro) di kolej
menghadapi masalah pemotongan perkhidmatan jika berlaku kelewatan bayaran. Perkhidmatan
seperti ini agak bebeza dengan luar kerana di Univeristi Reitaku Jepun, Universiti Keio Jepun,
University Residence at IUT (Institute University of Technology) Colmar, Perancis dan University
Residence at IUT Tours Perancis pelajar dibenarkan membawa sendiri televisyen mereka.
Di kebanyakkan universiti luar negara kemudahan televisyen disediakan di bilik TV di setiap aras
kolej bagi memastikan pelajar menikmati kemudahan ini.
Panel Perubatan
Di Kolej Cemara Akasia pelajar INTEC disediakan dengan perkhidmatan 9 panel perubatan
untuk para pelajar. Khidmat ini disediakan untuk pesakit biasa atau pesakit luar. Untuk penyakit
kronik, khidmat pembedahan, khidmat nasihat kepakaran, x’ray dan seumpamanya para pelajar
adalah dinasihatkan untuk mendapat perkhidmatan dari hospital kerajaan. Di luar negara semua
pelajar dikehendaki membayar insuran kesihatan untuk pelbagai khidmat kesihatan.
Perkhidmatan Bas Universiti
INTEC UiTM, malahan seluruh sistem UiTM menyediakan perkhidmatan kepada pelajar dari
hostel ke kampus dan perkhidmatan bas di dalam kawasan kampus. Perkhidmatan bas ini disediakan
dari awal pagi hinggal jam 11.00 malam. Pelajar boleh menggunakan perkhidmatan secara percuma
di beberapa kampus. Di kampus induk UiTM Malaysia pelajar dikehendaki membayar pada kadar
RM1.00 untuk sehari perkhidmatan bagi pelbagai destinasi yang disediakan oleh universiti. Sistem
seperti ini tidak disediakan di Jepun atau di Rusia, semua pelajar dikehendaki menggunakan wang
poket sendiri untuk berulang alik dari kolej ke univiersiti jika mereka tinggal di kolej yang terletak
di luar kawasan universiti. Bagaimanapun terdapat perkhidmatan bas di Universiti Monash yang
menawarkan perkhidmatan di dalam kawasan kampus dan dari kolej ke pusat membeli belah tempatan.
21

Kadar Yuran/Sewa
Bagi kolej Cemara dan Akasia kadar untuk pelajar tajaan JPA, MARA, Kementerian Pendidikan
Tinggi dan lain-lain dikenakan kadar yuran sebanyak RM750 sesemester atau kira-kira RM150.00
sebulan. Kadar untuk pelajar UiTM ialah sebanyak RM410.00 sesemester. Bagaimanapun kadar
yuran untuk kolej luar negara adalah agak mahal berdasarkan jumlah pelajar bagi setiap bilik dan
kemudahan yang disediakan di dalam bilik dan di kolej. Jadual 2 di bawah menunjukkan bahawa
kadar yuran yang dikenakan di UiTM adalah jauh lebih rendah berbanding dengan kadar yuran
di kolej luar negara. Jadual 2 juga menunjukkan bahawa kadar yuran di Australia, Korea, Jepun,
Perancis dan New Zeland mengenakan kadar sewa yang tinggi. Kadar sewa (Jadual 2) adalah
rendah di Jordan berbanding dengan kemudahan lengkap yang disediakan kepada para pelajar seperti
dalam Jadual 1.
KESIMPULAN
1. Kemudahan asas yang disediakan oleh beberapa asrama di UiTM adalah setanding dengan
kemudahan yang disediakan oleh univeristi luar negara. Bagaimanapun kuantiti kemudahan
seperti, bilik tv, mesin basuh dan talian internet masih berkurangan.
2. Untuk menaikkan taraf kolej supaya setanding dengan hostel di luar negara beberapa kemudahan
seperti penyediaan talian internet yang berkualiti, kemudahan bilik untuk memasak, kemudahan
peti sejuk untuk setiap aras atau setiap bilik, kemudahan bilik bacaan dan perbincangan yang
mencukupi perlu disediakan.
3. Ciri-ciri keselematan seperti yang digunakan di Kolej Universiti Reitaku Jepun iaitu penggunaan
kad pelajar sebagai kad imbasan untuk memasuki kolej wajar difikirkan supaya hanya penghuni
kolej sahaja boleh memasuki kawasan kolej.
4. Pihak asrama boleh memikirkan untuk membenarkan pelajar membawa pelbagai peralatan
elektrik dengan syarat pelajar dikehendaki membayar bil elektrik jika melebihi kadar yang
ditetapkan. Melalui kaedah ini para pelajar boleh membuat keputusan sendiri untuk membawa
peti telivesyen, peti sejuk atau apa juga peralatan yang boleh dibenarkan.
5. Beberapa kemudahan seperti dapur memasak, microwave dan peti sejuk tidak disediakan
di kolej UiTM Kampus Seksyen 17. Pada masa akan datang pihak universiti boleh memikirkan
untuk menyediakan perkhidmatan ini untuk pelajar INTEC.
6. Universiti tempatan boleh menyediakan pelbagai kemudahan untuk para pelajar dengan syarat
kadar sewa perlu dinaikkan. Berdasarkan kadar sewa seperi yang dikenakan di kolej UiTM
adalah difikirkan kemudahan yang disediakan bersesuaian berbanding dengan kadar sewa yang
dikenakan di luar negara serta kemudahan yang disediakan di sana.
22

Jadual 2: Kadar Yuran Bulanan Kolej
Bil Nama Universiti Yuran RM / Bulanan
1. University of Canterbury, Antara NZ$ 145 – 175/minggu RM1160.00 – RM1400.00

Christchurch, New Zealand (RM290 – RM350)
2. University of Massey, NZ$ 123.00/minggu (RM270.6) RM1082.40

Palmestorn North, New
Zealand
3. Universiti Reitaku, Jepun Kadar Sewa 150,000 yen/ RM1000.00

semester.
4. Universiti Keio Jepun 45 ribu hingga 70 ribu yen/bulan. RM1300.00 – RM2100.00
5. Hostel Pushkin, Moscow Kadar Sewa 2700 USD/tahun RM891

Medical Academy, Rusia (Kadar Tukaran 1 USD = RM3.30).
6. University Residence at IUT 300 Euro/bulan. RM1440.00

(Institute University of
Technology) Colmar,
Perancis
7. University Residence at IUT 198 Euro/bulan. RM950.40

Tours Perancis
8. Jordan University of Science JPD 50.00/bulan. RM245.00

& Technology (JUST), Irbid,
Jordan
9. Halls of Residence, Monash Kadar sewa $22.35 – 26.25/ Σ RM2010.00 – RM2370.00

University, Australia minggu untuk sewaan 40 Σ RM2820.00 – RM3300.00
minggu.
Kadar sewa $31.95 – 36.50/
minggu untuk sewaan antara
20 – 40 minggu.
10. Unilodge @ Metro Adelaide $AUD 300 – $AUD 350/ Σ RM3600.00 – RM4200.00
Australia minggu/bilik seorang. Σ RM2400.00 – RM3000.00
$AUD 200 – $AUD 250/
minggu/bilik berdua.
11. Seoul National University, Rumah sewa dibayar terus oleh RM1250 seorang/sebulan.
Korea JPA untuk tempoh 2 tahun. Urusan diuruskan oleh JPA
W60 juta untuk dua tahun. dan Pegawai Penasihat
Latihan ke Keduataan
Malaysia di Korea.
12. Kolej Cemara Akasia, RM750/semester untuk pelajar RM150.00 pelajar INTEC
INTEC UITM INTEC dan RM420/semester untuk dan RM84.00 untuk pelajar
pelajar UiTM. UiTM.
23

RUJUKAN
http://www.its.monash.edu.au/students/internet-use/ (retrieved: 30 Okt 2008)
http://www.unilodge.com.au/ (retrieved: 30 Okt 2008)
Habibah Ashari
International Education Centre
Universiti Teknologi MARA Malaysia
habib794@salam.uitm.edu.my
Mohd Hassan Awang Boon

International Education Centre
24

THE CONCEPT OF COLLEGE RESIDENCE
IN UNIVERSITIES AND INSTITUTE
OF HIGHER LEARNING
Kasmah Bakri
ABSTRACT
Residential Colleges initially are academic societies made up of students and faculties
(The Collegiate Way seeks to improve campus life by creating small faculty led Residential
Colleges within large Universities). Most of our local universities however do not fully
adopt the collegiate way. Residence and housing management is another concept
introducing non academic function in providing accomodation facilities to university
students. There should be a mix and a blend of residential services for students. They
should be given options and choices to suite and cater to their needs and comfort.
Suitability and comfort in residence life should be enhanced by improving the amenities,
facilities and services of residential accommodation either in a residential college/hall
concept or the students residences provided by the university or institute of higher learning.
In coherent with the vision of our Ministry of education in creating Malaysia as a hub of
education, residential college, residence and housing management should plan and
strategize to ensure students comfort and well-being.
Keyword: Residential College, University, “The Collegiate Way”.
INTRODUCTION
In pursuance of internationalization, residential college management in Malaysia responded to the

needs of globalization in coherent with the vision of our Ministry of Higher Education in creating
Malaysia as a hub of education.
Residential Colleges and Students’ Residence and Housing play an important role as a support
service to the academic institution. As a provider for comfortable and accessible accommodation,
we need to benchmark and set standards on the facilities and services in students residences.
With the increasing trends in internationalizing universities and to boost efficiency in delivering
accommodation facilities and services, we too need to have an insight on what Residential College
and Students Residence and Housing are all about.
Half of the top 25 Universities in the world have residential college model adapting the collegiate
way while the other half assumed to have either full time residence managers or managed by agencies.
(Top 25 Universities Appendix 1 and 2).
I will further elaborate on student’s residences in Universities either through the residential
college the collegiate way concept or others which will be discussed further.
RESIDENTIAL COLLEGE MANAGEMENT THE COLLEGIATE WAY
Residential colleges have developed over the centuries under different local conditions, and this has
led to a certain amount of variation in their administrative structure.
Most of our local Malaysian universities do not fully adopt the Residential College management
through the collegiate way. Most of them are subordinated trough the student’s affairs division. The
collegiate way practiced by Oxford and Cambridge Universities in Great Britain aimed at:
“The Collegiate Way seeks to improve campus life by creating a small faculty led residential
colleges within a large university.”
However, certain aspect is to be taken into consideration in determining the concept of managing
residences and students housing. In most residential colleges or halls, most universities want to
create a collegiate environment.
The fundamental administrative principle is that colleges are academic societies made up of
students and faculties. All the residential college policies and procedures should be established by
the faculty.
The Collegiate way recommends the establishment of residential college within large universities
and the idea is based on four foundations.
The four foundations in the collegiate way, whereby campus life can be built by means of
which the welfare and educational development of students can be improved are through
decentralization, faculty leadership, social stability and genuine diversity.
Decentralization
Small, decentralized, residential colleges counteract the effects of educational massification

by bringing students and faculties from all academic disciplines together into a rich and cohesive
social communities. Four hundred members seem to be the most ideal number to ensure that all
students are known one by one and that no student is anonymous. It is claimed that a university with
high rise dormitory towers, vast impersonal dining halls, and central advising offices that students
report to cannot possibly offer the sustained, local, personal contact that is fundamental to real
education.
Decentralization would deem to be more effective in managing the college as centralization

would lead to a more bureaucratized organization. However giving too much authority, autonomy
and power could also lead to mismanagement. It depends very much on the integrity and
professionalism of individuals and good governance.
26

THE C ONCEPT OF COLLEGE RESIDENCE IN U NIVERSITIES
Faculty Leadership
Residential colleges are academic societies made up of students and faculties. As academic
units of a university, residential colleges should report up through the academic hierarchy of the
institution to the provost or university chancellor in the same way that academic departments do.
All residential college policies and procedures should be established by the faculty. They are allowed
some degree of autonomy in managing the colleges.
They treat student life and housing as academic functions of a university not as business
functions. Residential colleges as faculty led academic societies are consciously crafted and
continuously cultivated to provide a wide range of informal educational opportunities for their
members day and night, week after week, year after year. Their object is to ensure that students’
formal learning in the classroom is integrated in every way with their external life in the world.
Social Stability
Small, permanent residential colleges under faculty leadership return meaningful social stability
to campus life. Social stability means that elementary civil order is maintained, regulations are
abided, that buildings and ground are attractive and safe, and most importantly that there is a weekly,
monthly and annual rhythm of events that give students a sense that they are part of something
bigger than themselves, something that existed before them and will continue after them. The life of
each year in a small residential college builds on the life of the year before and students and faculties
alike know their contributions to their college endure and are remembered.
Genuine Diversity
Nearly every university today promotes the value of ‘diversity’ in education. Genuine diversity,
and the deep education that comes from exposure to it, flourishes within small residential colleges,
each small college contains the old, the young, the teacher, the student, the poetic, the shy, the bold
and brave, the clever, the careless, the wealthy, the poor, the cold, the compassionate, the industrious,
the peaceful, the refined, the emotional, the analytical and by bring all this together into one small
unit academically rich setting of residential college where they will all learn, grow and shine together.
These residential colleges quite often referred to as residential halls integrating first year students,
second year, the third year and final year students. Most residential colleges have about seventy
five percent first year students and it is compulsory for all first year students to reside in residential
colleges.
The membership of a residential college should not be the product of segregation but instead
should be a cross section of the university displaying full range of interests. Most Malaysian
universities however have a student’s affairs division that provides support to the residential colleges
whereby the heads, principal or master are from academic background.
However with the intent for academic excellence, the residential college concept would appeal
to certain students who would find it comfortable to have tutors and those who can assist in their
27

academics (if adapting to the collegiate way). A residential college setting also gives graduate students
an opportunity to observe how current faculty interact with students across a range of disciplines and
to make interdisciplinary contacts that may be helpful in their research.
ORGANISATIONAL STRUCTURE OF RESIDENTIAL COLLEGES

(THE COLLEGIATE WAY BY ROBERT J.O’HARA FROM HARVARD
UNIVERSITY)
The master, president or principal is head of the college.
Senior tutor or resident tutor oversees student life.
Fellows and Associates (non faculty members) participates in most of the students activities, serving
on administrative committees or even teach tutorials.
Resident Tutors are graduate students whose primary responsibility is the oversight of a group of
undergraduates on a corridor (responsible for their overall welfare) acting as advisors, guardians,
older siblings and academic role.
An administrative secretary or managers undertakes administrative and managing role.
Housekeeping, Maintenance, Food service and Security staff – who help to keep the buildings
and ground safe and in good order and the college members well fed.
Residential College Junior Members representing the residential members.
Student Council or house committee sponsors events and activities throughout the year. Much of
the work of the council should take place through committees. The council is a social and recreational
entity.
ORGANISATIONAL STRUCTURE OF RESIDENTIAL COLLEGES

IN OUR LOCAL UNIVERSITIES
The master, ‘pengetua’ or ‘penggawa’ heads the college.
Fellows/Resident staff oversee students life, welfare and assist in organizing events and
extra-curricular programs.
Managers who manage and assist in administration of the college.
Building/domestic supervisor, and maintenance staff – who help maintain and keep the buildings
and ground safe, facilities and services in good order.
28

Students Council or representative help to assist in the well-being of students and coordinates
most of the events and college activities.
FOOD SERVICE IN RESIDENTIAL COLLEGES
Most residential colleges or halls have meal plans where food are served in dining halls either self
operated or outsourced to catering companies. Dining halls have pre planned menu unlike cafeterias
that offer and serve a variety of food.
The only university in Malaysia that supports the dining hall system (self operated and financed)
is the University of Malaya which still has nine out of twelve Residential Colleges operating the
dining hall unlike six out of nine residential halls of National University of Singapore that adapt
meal card plan operated by an outsourced catering company. The rest of our Malaysian University
and other higher education institutions however adopt the cafeteria food outlet system whereby
transaction are either done through cash basis or meal card plan.
STUDENT’S RESIDENCE AND HOUSING
The other half of the top 25 THES ranking universities that do not adopt residential colleges or
theme halls run through the collegiate way has other variation of students residences.e.g University
of Tokyo and Kyoto University. Universities internationally too do not only have one concept of
students residence but there are few options of students residence and housing. Residences that
accomodated more than 600 students normally do not adopt the collegiate way, only student’
residences.
Students residence range from on campus residence hall, townhouses, apartments, hostel rooms,
dormitories, fraternities (U.S) to out campus townhouses, apartments and home stay. These various
options are mostly university owned accommodation run by the university or privatized to managing
agencies except of course the home stay concept or private residence. Even participation by students
cooperative housing or non residential students union initiate the student housing service, assisting
undergraduates and post-graduates in seeking accommodations.
These accommodations are normally situated within the campus ground or those accessible by
shuttle bus or other mode of transport. Most of them are fully-furnished with either cooking facilities,
well – equipped kitchens or shared as in the cluster style (Prince George ‘s Park Residences –
National University of Singapore, Ranked 30th in Times Higher Education – QS World University
Rankings 2008).
It is often claimed that full time residence life managers treat student life and housing as
business functions and not as academic functions. However this is not so. Although residential
college through the collegiate way has the advantage of having faculty members, residences run by
residence life managers do promote activities – social or communal. In some universities the residence
centre serves as the main Student and Residence Life administrative office as well as a common
29

space for student’s recreation. The recreation centre is normally open for all resident students to
drop in, relax, watch TV, play pool or board games and participate in a wide range of educational
and social programs organized by the residence advisors, the Student Residence Council, and The
Academic Programmers. Resident Students can even organize events through the Residence Life
Co-coordinator or in certain universities through student’s affairs officer or co-coordinator. These
residences are also equipped with security system; centralize launderette or Laundromat, library,
cafeterias, mini marts, computer centre and gymnasium or fitness centre.
Most universities internationally have varieties of accommodation to suite the needs and comfort
of students. For instance, in National University of Singapore they have six residential halls and
three students residence. Students should be allowed to choose their own style of housing, dwelling
or accommodation. With the increase intake of post-graduate students, student housing and residence
life seems to be in favor for this group of students who are just not comfortable with too many extra
curricular activities run by colleges. Most of them prefer privacy and most of their time are occupied
in researches. Those with family prefer private townhouses closer to town area but accessible by
shuttle buses. As for social activities some universities do organize gathering and programs involving
family and communal group through their own communal societies especially if they are foreign
students.
In our quest of ensuring students comfort and well-being, prioritizing their needs seems to be
the basis of determining the most viable concept. Student’s residences and housing accommodates
request for individual needs so that residents can live comfortably. Having their own kitchen and
toilet would be more personalize. Different rates apply for different housing and residence’s facilities
and students housing are often seen as an institutions business affairs.
The advantage of this free and easy concept is it creates a more closely knit student society
with the local community (hands on). There about 3,000 post-graduate international students and
about 700 undergraduates registered for their academic studies in University of Malaya.
ORGANISATIONAL STRUCTURE OF STUDENTS RESIDENCES

AND HOUSING
Apartment Manager/Housing Manager/Residence Manager or Hall Director heads the students

residences managing and maintaining the facilities and services provided to students/tenants.
Area co-ordinator oversees the overall facilities.
Resident Assistant Staf (academic/non academic background – promotes a positive residence

life program in a living and learning community. There are even those who serve as counselors.
Student Residence Council through committees organizes events, activities either social work or
community service.
Housekeeper, maintenance supervisor, janitor or handyman assist in the maintenance of facilities.
30

Security officers help keep the ground safe and in good order and enable residences to feel
comfortable and safe.
Some universities privatize their management to management agencies normally on contractual

basis with duration of around five years and there are also those that privatize or outsourced the
upkeep and maintenance of the facilities.
Food Service in Students Residences and Housing
Most accommodation are equipped with a kitchenette (fridge and freezer, counter top stove
space under sink for disable – wheel chaired students, electrical outlets, cupboards and kitchen sink)
shared. Students are allowed to prepare a modest meal of their taste and liking.
Those without kitchen facilities are serviced with centralize food courts, cafeterias or even
kiosk and restaurant. Most students prefer the free and easy lounge to endeavour their food and
choose from a variety of menu and beverages with visiting non residential friends or colleagues.
Centralize food courts are where most of the students converge for meals and snacks.
Most foreign students are in favor of non–residential college whereby apartments with fully
equipped kitchenette are in their priority list. Facilities and services offered in most high end
apartments catered to their needs and wellbeing. However there are those who chose to be
accommodated close to town centers in townhouses where food avenues are plentiful while mingling
with other local communities or even home stay full board where home cooked food is served.
Impact of Internationalisation on Residential College and Student’s

Residence and Housing
1. There is a need to provide extra funding for universities to build new resident building equipped
with kitchenette and modern facilities. These universities in turn can invest in new facilities.
Extra allocation should also be provided for refurbishing, renovation and upgrading of existing
buildings.
2. The emergence of a more creative management style for the creation of a more customer
focused service. For effective management managers should be allowed to manage. Researchers
(academics) should not be involved with the details of managing residential colleges. Collegial
models of management were no longer the most appropriate for the modern research University.
Provided that opportunities were retained to provide for a sense of involvement and most
important for academic interaction, managers should be free to manage, subject to accountability
and good governance. University of Malaya is one the research universities in Malaysia.
3. Communication skills increased among front – office staff. There is an urgency to master the
English language for all management staff making day to day operations more efficient. The
role of staff in dispensing and receiving information with the day to day running and delivery
of facilities and services has to be explored. Highly skilled manpower is an investment. Training
programs have to be prioritized for human development.
31

4. Student’s Residence and Housing as a business institution should be able to compete to meet
the competition by privately run student’s residence. Universities should harness the opportunity
to increase their revenues with the steady increase in demand for personalized facilities by
international students.
Rate of rental fees should also be compatible to current market rental fees. As in the case of
tenancy rate in Residential College in Universities are as follows:
(a) Current Rental Fees At Residential College
Full board RM 15.00/day – Twin sharing room

Board only RM 10.00/day – Twin sharing room
Only about 369 out of 3,700 international students reside in Residential Colleges.
(b) Current Rental Fees For Apartments – International House (University owned building)
fully furnished, air conditioned with kitchenette
RM 1,500.00 for 4 pax/per family.
Only 30 out of 93 apartments rented out. Other available private residence out
campus nearby.
(c) Current Market Rental Fees – Apartment Vista Angkasa

Semi furnished without air conditioner ,with kitchenette
RM1,000 for 6 pax – 3 rooms
(d) Current Market Rental Fees – Flat Pantai Dalam

Semi furnished without air conditioner, with kitchenette
RM 650.00 for 5 pax – 3 rooms
(Despite efforts by University of Malaya to provide high end accommodations to

international students only about less than ten percent of the total numbers of students
registered, reside in residential colleges (Second RC – 8, Third RC -8, Fifth RC -27,
Eighth RC -30, Eleventh RC – 196, Twelfth RC – 100 students, totaling 369 students).
IMPACT OF PRIVATISATION ON THE GOVERNANCE OF RESIDENTIAL

COLLEGE, STUDENT’S RESIDENCE AND HOUSING
1. There will be less dependency on government or state funding. Universities may have to
evolve innovative governance structures that are flexible to meet the stiff competition by new
private service providers and in response to the forces of globalization governance structures
may likewise be redefined. The collegiate way is ideal wth 400 members, with more than 500
32

students the collegiate way is not feasible defeating the purpose of having local personal contact
among members of the residential college.
2. Full time residential managers encourage initiative, innovative, quicker, effective and more
informal decision making – less bureaucratic with privatization. There is a sense of awareness
in cost management, risk management and prudent spending.
3. The ability to manage a better delivery system without seeking tiers of approval from levels of
officers. Privatization focusing on quality and customers satisfaction would initiate a continual
improved system and procedures. Privatization seek cost reduction, increase in productivity,
decreasing staff attrition. There will be an increase in student’s population with fewer
complaints. It will be easier to manage issues and concern on the areas of services:
(a) Security system,
(b) Maintenance on faculties and upkeep of building,
(c) Food Service.
4. There will be more opportunity given to business entities involving property management,
where skilled professional staffs are employed. The advantage of having staff with technical
background will allow proper supervision on the maintenance of facilities. When the lights
went out – the bulb will immediately be replaced. Privatizing these service would create more
opportunities to small medium enterprises at reduced cost. The university would gain consistent
investment without undue amount of hassle and meticulous worry.
5. Residential Colleges with self catered dining hall no longer appeal to most students where
food prepared are pre planned – this leads to boredom with no variety or choices. As in the
case of Kolej Kediaman Ibnu Sina University of Malaya which has about 800 Medical Sudents
attached to the Medical Faculty and the University Hospital, during our survey we found that
only about less than thirty percent of the collegiates took their breakfast, fifty percent ate their
lunch and about fifty five percent ate their dinner. The rest of the students skipped meals, have
their meals elsewhere or ordered from delivery food outlets.
(a) Governance on food catering system has to change with current trends of students need.
Food service should cater to student’s palate. Running a dining hall the traditional concept
is a waste of overhead cost.
(b) By having a few food operators, we create competitiveness whereby we gain quality
food and service.
(c) By creating an effective monitoring on food operators for their service. Operators will
have to abide our Food regulation and other regulation determined by the Municipal
Board (DBKL). The University would benefit from quality operators.
33

CONCLUSION
Most universities internationally have a mixed and diversified residential concept to enable students
to choose, especially with the increase in foreign students and their high expectation on student’s
residence and housing. Our utmost priority will be exploring ways of improving our amenities,
facilities and services offered towards local and international students and we need to benchmark
and enhance our effort in order to improve the quality of residence life so that they can adjust
comfortably to their new environment. Efforts to privatize certain services have already been
undertaken by a few universities in pursuance of quality service. We need a dynamic team effort to
plan and strategize with adequate funding to build new residential facilities that fulfill the residents
need, if we are to capture the international market whereby creating an educational hub for quality
education in Malaysia which seems to be the current vision of our Ministry of Higher Education.
The role of residential college and student’s residence and housing should be to solidify their image
in order to achieve the mission and vision aligned to the vision of our Ministry.
REFERENCES
Robert J O’Hara (Harvard University) – Residential College The Collegiate Way 2008.
Times Higher Education – Education news 2008. (www.timeshighereducation.co.uk)
Professor John Taylor – Managing the Unmanageable: The Management of Research Intensive Universities
2005.
Dr Tereso S.Tullao, Jr – In Search of Viable Business Models, Reforming the Management of Public and
Private Universities (A Case of the Philipines).
Online surfing through the websites of 25 top universities.
Visit to NUS Residential Hall and Residences – 13 December 2007.
34

APPENDIX 1
THE TOP 25 UNIVERSITIES IN THE WORLD
2007 RANK NAME
1. RANKED 1 HARVARD
2. RANKED 2 UNIVERSITY OF CAMBRIDGE
3. RANKED 2 UNIVERSITY OF OXFORD
4. RANKED 2 YALE UNIVERSITIES
5. RANKED 5 IMPERIAL COLLEGE LONDON
6. RANKED 6 PRINCETON UNIVERSITY
7. RANKED 7 CALIFORNIA INSTITUTE OF TECHNOLOGY
8. RANKED 7 UNIVERSITY OF CHICAGO
9. RANKED 9 UNIVERSITY COLLEGE OF LONDON
10. RANKED 10 MASSACHUSETTS INST. OF TECHNOLOGY
11. RANKED 11 COLUMBIA UNIVERSITY
12. RANKED 12 MCGILL UNIVERSITY
13. RANKED 13 DUKE UNIVERSITY
14. RANKED 14 UNIV. OF PENNYSLVANIA
15. RANKED 15 JOHN HOPKINS UNIV.
16. RANKED 16 AUSTRALIAN NATIONAL UNIV.
17. RANKED 17 UNIVERSITY OF TOKYO
18. RANKED 18 UNIVERSITY OF HONG KONG
19. RANKED 19 STANFORD UNIVERSITY
20. RANKED 20 CARNEGIE MELLON UNIV.
21. RANKED 20 CORNELL UNIVERSITY
22 RANKED 22 UNIV. OF CALIFORNIA BERKELEY
23. RANKED 23 UNIV. OF EDINBURGH
24. RANKED 24 KINGS COLLEGE LONDON
25. RANKED 25 KYOTO UNIVERSITY
35

APPENDIX 2
THE TOP 25 UNIVERSITIES IN THE WORLD
2008 RANK NAME
1. RANKED 1 HARVARD
2. RANKED 2 YALE UNIVERSITY
3. RANKED 3 UNIVERSITY OF CAMBRIDGE
4. RANKED 4 UNIVERSITY OF OXFORD
5. RANKED 5 CALIFORNIA INSTITUTE OF TECHNOLOGY
6. RANKED 6 IMPERIAL COLLEGE LONDON
7. RANKED 7 UNIVERSITY COLLEGE LONDON
8. RANKED 8 UNIVERSITY OF CHICAGO
9. RANKED 9 MASSACHUSETTS INST OF TECHNOLOGY
10. RANKED 10 COLUMBIA UNIVERSITY
11. RANKED 11 UNIV. OF PENNYSLVANIA
12. RANKED 12 PRINCETON UNIVERSITY
13. RANKED 13 DUKE UNIVERSITY
14. RANKED 13 JOHN HOPKINS UNIV.
15. RANKED 15 CORNELL UNIVERSITY
16. RANKED 16 AUSTRALIAN NATIONAL UNIV.
17. RANKED 17 STANFORD UNIVERSITY
18. RANKED 18 UNIVERSITY OF MICHIGAN
19. RANKED 19 UNIVERSITY OF TOKYO
20. RANKED 20 MCCGIL UNIVERSITY
21. RANKED 21 CARNEGIE MELLON UNIV.
22 RANKED 22 KINGS COLLEGE LONDON
23. RANKED 23 UNIV. OF EDINBURGH
24. RANKED 24 SWISS FEDERAL INSTITUTE OF TECHNOLOGY
25. RANKED 25 KYOTO UNIVERSITY

Universiti Malaya
adibah@um.edu.my
Kasmah Bakri
Universiti Malaya
36

MEMPERKASAKAN TADBIR URUS
KEMUDAHAN KEDIAMAN PELAJAR MENUJU
KECEMERLANGAN HARI ESOK
ABSTRAK
Perubahan masa yang berlalu diikuti pula dengan pelbagai keperluan masa kini dan
akan datang telah banyak mengubah gaya dan corak tadbir urus kemudahan kediaman
pelajar di institut pengajian tinggi khususnya di Universiti Teknologi MARA. Kemudahan
kediaman pelajar (kolej kediaman/asrama) bukan sahaja merupakan tempat utama bagi
kebanyakan pelajar menghabiskan masa selain daripada di fakulti. Ianya berfungsi
menyediakan kemudahan dan perkhidmatan penginapan dan makanan kepada pelajar,
di samping itu kemudahan kediaman juga bertindak menyediakan program pembangunan
dan kepimpinan pelajar di dalam membentuk modal insan yang cemerlang secara holistik.
Kertas kerja ini membincangkan hala tuju dan cabaran yang bakal dihadapi oleh
pengurusan kolej kediaman untuk memperkasakan tadbir urus kemudahan pelajar demi
menuju kecemerlangan di masa hadapan.
Kata kunci: Tadbir Urus, Kolej Kediaman, Universiti Teknologi MARA (UiTM).
PENGENALAN
Kemudahan kediaman pelajar di institutsi pengajian tinggi atau universiti mempunyai makna yang
berbeza dengan asrama seperti mana yang terdapat di lain-lain tempat. Asrama secara umumnya
membawa pengertian sebagai tempat penginapan, makan, minum, beristirehat, tidur dan bersosial.
Dalam konteks ini tiada usaha yang khusus mengabungkan konsep masyarakat akademik atau scholar
dalam pengurusan dan pentadbiran asrama diawal kewujudannya di universiti (Mohd Sabri, 2003).
Terdapat pelbagai istilah pada masa kini yang digunakan untuk kemudahan kediaman pelajar seperti
kolej kediaman, kampung siswa-siswi (kamsis), mahallah dan desasiswa di pelbagai institut pengajian
tinggi.
Dewasa ini, peranan kemudahan kediaman bukan sahaja menyediakan perkhidmatan penginapan
yang memberi khidmat sokongan, kemudahan dan apa jua keperluan untuk menjadikan kemajuan
akademik meningkat serta proses pembelajaran berkesan. Kemudahan kediaman juga memainkan
peranan di dalam proses pembentukan diri dan keperibadian pelajar di dalam aktiviti pembangunan
dan kepimpinan diri. Menurut Jamaludin (2005), antara matlamat mengadakan kemudahan kediaman
adalah seperti berikut:
1. Menyediakan pengalaman yang menyeronokkan dan berfaedah bagi memangkin kejayaan

akademik.
2. Memberi hak pelajar untuk ‘privacy’, keselamatan diri dan harta peribadi semasa berada
di universiti.
3. Mewujudkan persekitaran yang bersesuaian untuk keperluan peribadi bagi mencapai prestasi
diri yang baik.
4. Melahirkan generasi pelajar yang bertanggungjawab, berbudaya ilmu, pintar bermasyarakat,

berkepimpinan tinggi, mampu bersaing di peringkat antarabangsa, berakhlak mulia dan
berbudaya bangsa.
Peranan universiti untuk melahirkan graduan yang yang seimbang dari kecerdasan intelektual
(IQ), kecerdasan emosi (EQ) dan oleh disokong kecerdasan Spritual (ES) serta sahsiah peribadi
unggul dan mempunyai cukup kemahiran bagi menjadi seorang individu yang dinamik dan pragmatik
serta menyumbang khidmat bakti kepada masyarakat, bangsa, agama dan negara. Fungsi dan peranan
kemudahan kediaman pelajar seperti yang dinyatakan di atas semakin mencabar di alaf baru ini bagi
membantu universiti mencapai hasrat pemimpin negara melahirkan modal insan yang personaliti
unggul (Mazura, 2006).
Justeru, kertas kerja ini ingin berkongsi pandangan dan idea berkaitan latar belakang, hala tuju
dan cabaran yang bakal diharungi oleh individu atau organisasi yang terbabit di dalam memantapkan
tadbir urus pengurusan kemudahan kediaman pelajar khususnya dalam konteks dan perspektif
Universiti Teknologi MARA dan institut pengajian tinggi amnya.
LATAR BELAKANG KEMUDAHAN KEDIAMAN UITM
Sejarah UiTM
Universiti Teknologi MARA (UiTM) bermula pada tahun 1956 dengan penubuhan Dewan
Latehan RIDA (Rural Industrial Development Authority) di Jalan Othman, Petaling Jaya telah
membuka wadah baru bagi membantu masyarakat bumiputera di desa untuk membina semula
kehidupan dan meningkatkan taraf ekonomi mereka. Bagi mengukuhkan keberkesanan dan aktiviti
di dalam pembangunan modal insan bumiputera, Dewan Latehan RIDA pada tahun 1965 bertukar
nama kepada Maktab MARA (Majlis Amanah Rakyat) yang diletakkan di bawah selian Bahagian
Latihan MARA.
Pada tahun 1965, sekali lagi institusi ini bertukar wajah demi memperkasakan fungsi dan
peranannya daripada Maktab MARA kepada Institut Teknologi MARA (ITM) dengan mendapat
autonomi penuh dan pada ketika itu diletakkan di bawah seliaan Kementerian Pembangunan Dalam
Negeri. Nama ITM terus diguna pakai bermula pada tahun 1965 hingga 1999, meskipun pada tahun
1996, kewujudan Akta Institut MARA (Pindaan 1996) yang memberi kuasa untuk ITM berfungsi
sebagai universiti sepenuh dan seiring dengan universiti-universiti lain dalam negara. Sehinggalah
pada tahun 1999, YAB Dato’ Seri Dr Mahathir Mohamad, Perdana Menteri ketika itu membuat
pengistiharaan nama ITM bertukar kepada Universiti Teknologi MARA (UiTM). Kini UiTM
38
12 – 14 NOVEMBER 2008, HOTEL PUTRA PALACE , KANGAR, PERLIS

MEMPERKASAKAN TADBIR U RUS KEDIAMAN PELAJAR
menawarkan sejumlah 179 pelbagai bentuk program dalam pelbagai peringkat pengajian di pelbagai
fakulti yang meliputi pelbagai disiplin bidang pengajian (UiTM, 2008).
Sejarah penubuhan UiTM bukan hanya berada di negeri Selangor sahaja, ianya turut melibatkan
pembinaan kampus cawangan di setiap negeri secara berperingkat-peringkat. Jadual 1 menunjukkan
jumlah bilangan pelajar di setiap kampus negeri UiTM di seluruh negara, tahun penubuhan kampus,
bilangan dan kapasiti yang boleh ditampung oleh kemudahan kediaman di kampus tersebut.
Jadual 1: Maklumat Penubuhan dan Bilangan Pelajar di Kampus UiTM Negeri
Bilangan Bilangan Kapasiti

Bil. Nama Kampus Pelajar Tahun Kolej Kemudahan
Keseluruhan Beroperasi Kediaman Kediaman
(orang) (buah) (orang)
1. UiTM Sabah 2,600 1973 2 2000
2. UiTM Sarawak 5,100 1973 3 4200
3. UiTM Perlis 7,000 1974 14 6500
4. UiTM Kedah 4,000 1997 3 3300
5. UiTM Pulau Pinang 6,000 1996 3 3000
6. UiTM Perak 9,500 1985 4 7200
7. UiTM Negeri Sembilan 400 1999 1 400
8. UiTM Melaka 8,000 1984 17 5500
9. UiTM Johor 6,000 1983 2 4400
10. UiTM Pahang 4,500 1985 3 4500
11. UiTM Terengganu 6,400 1975 7 4800
12. UiTM Kelantan 4,100 1985 4 3400
Sejarah Kemudahan Kediaman Pelajar di UiTM
Dalam tempoh hampir 52 tahun, proses transformasi dari Dewan Latehan RIDA kepada UiTM
turut mempengaruhi sejarah dan perkembangan kemudahan kediaman pelajar di UiTM. Bermula
dengan penyewaan bangunan di luar kampus demi untuk menyediakan kemudahan kediaman
sehinggalah pembinaan kemudahan kediaman di dalam kampus. Kemudahan kediaman pelajar
yang pertama merupakan bangunan awam yang disewa iaitu kemudahan kediaman pelajar lelaki
di bangunan Petaling Tin di Petaling Garden, Petaling Jaya; manakala kediaman pelajar perempuan
di bangunan kompleks Jalan Bangsar. Apabila Dewan Latehan RIDA bertukar kepada Maktab
MARA, maka bilangan pengambilan pelajar turut meningkat sehingga satu lagi bangunan terpaksa
disewa iaitu Bangunan “Happy Mansion” yang diletak di Seksyen 17, Petaling Jaya (Wan Zawiyah
dan Fairus, 2006).
Apabila Maktab MARA bertukar kepada Institut Teknologi MARA (ITM) dan kemudian
berpindah daripada Jalan Othman, Petaling Jaya ke Seksyen 1, Shah Alam maka bermulalah
pembinaan kemudahan kediaman pelajar di dalam kampus dengan pembinaan pertama melibatkan
39

Kolej kediaman Cempaka dan Kolej kediaman Kenanga. Namun, bilangan kemudahan kediaman
yang terhad di dalam kampus, menyebabkan pengurusan universiti turut membeli kediaman awam
untuk dijadikan kemudahan kediaman pelajar iaitu rumah pangsa di Sg. Renggam dan rumah teres
di Seksyen 2, Shah Alam.
Pada hari ini, jumlah kemudahan kediaman pelajar semakin bertambah seiring dengan
peningkatan bilangan pelajar pengajian sepenuh masa yang melebihi 37,000 orang di kampus induk,
Shah Alam dan 53,000 orang di kampus-kampus negeri di seluruh negara. Dalam erti kata lain,
pada hari ini bilangan pelajar pengajian sepenuh masa yang belajar di dalam sistem UiTM seluruh
negara adalah melebihi 100,000 orang. Sehingga hari ini, terdapat sebanyak 12 buah kolej kediaman
yang memberi perkhidmatan penginapan pelajar pengajian sepenuh masa di kampus UiTM induk
(Shah Alam), kampus Sekyen 17, kampus Jalan Othman (Petaling Jaya) dan kampus Puncak Perdana
(Jadual 2).
Perkembangan Fungsi dan Peranan Kemudahan Kediaman Pelajar di UiTM
Bermula dari Dewan Latehan RIDA kepada ITM, fungsi dan peranan kemudahan kediaman
pelajar hanya tertumpu kepada menjaga kebajikan pelajar khususnya di dalam penyediakan tempat
tinggal dan penyediaan perkhidmatan makanan. Pada tahun 1975, pengurusan dan pentadbiran
di kemudahan kediaman dikendalikan oleh warden untuk menjaga kebajikan dan disiplin pelajar.
Kebanyakkan warden yang dilantik pada ketika itu terdiri daripada bekas askar. Penempatan warden
di kemudahan kediaman adalah untuk membendung gejala demostrasi yang pada ketika itu menjadi
satu budaya di kalangan pelajar untuk memprotes sesuatu isu semasa.
Jadual 2: Nama Kolej Kediaman yang Terdapat di UiTM Kampus Induk, Seksyen 17,
Jalan Othman (Petaling Jaya) dan Puncak Perdana
Tahun Mula Kapasiti Muatan

Bil. Nama Kolej
Beroperasi (Orang)
1. Kolej Cempaka/Kenanga 1970 1,200

2. Kolej Seroja 1972 1,320
3. Kolej Perindu 1974 1,900
4. Kolej Jati 1980 1,470
5. Kolej Meranti / Cendana 1980 1,300
6. Kolej Cemara / Akasia 1986 2,000
7. Kolej Anggerik 1991 800
8. Kolej Delima 1991 860
9. Kolej Teratai 1991 1,800
10. Kolej Mawar 2002 3,450
11. Kolej Melati 2002 3,450
12. Kolej Puncak Perdana 2004 3,200
13. Kolej Almanda 2006 920
14. Kolej Kristal 2006 180
40

Kemudian apabila perkhidmatan penyediaan makanan di sediakan dengan konsep Dewan

Makan, maka jawatan penolong pengurus makanan diwujudkan. Dan ketika itu, graduan daripada
Program Pengurusan Makanan, Fakulti Pengurusan Hotel dan Pelancongan diambil untuk menjawat
jawatan penolong pengurus makanan.
Pertambahan kemudahan kediaman pelajar bagi menampung peningkatan bilangan pelajar

dan penekanan penglibatan pentadbir akademik di dalam pengurusan telah mempengaruhi bentuk
tadbir urus kemudahan kediaman pelajar. Pada ketika ini, kemudahan kediaman tidak sahaja dilihat
sebagai asrama yang hanya menyediakan kemudahan fizikal sahaja. Malahan, kemudahan kediaman
pelajar dilihat dapat memainkan peranan secara aktif di dalam pembangunan dan pembentukan
insan, pemantapan ilmu dan juga pengalaman hidup penghuni. Ini menjadikan tadbir urus kemudahan
kediaman pelajar menjadi lebih kompleks, dinamik dan mencabar berbanding dengan pengurusan
asrama.
Bagi mencapai hasrat diatas, maka tadbir urus kemudahan kediaman pelajar telah mewujudkan
dua skop jawatan yang mempunyai fungsi masing-masing tetapi saling berkait antara satu sama lain
di dalam menjaga kebajikan, keselamatan dan pembentukan sahsiah peribadi pelajar. Penggawa
atau kini dikenali sebagai Pengetua merupakan pentadbir yang dilantik di kalangan staf akademik
bagi merancang dan melaksanakan program pembangunan dan kepimpinan pelajar. Manakala,
Pengurus Asrama pula adalah bertanggungjawab mengurus dan menyelenggara hal-hal berkaitan
dengan kemudahan dan perkhidmatan kemudahan kediaman pelajar. Rajah 1 menunjukkan
perkembangan perjawatan di dalam tadbir urus kemudahan penginapan pelajar.
1970
Penolong Penguasa Asrama
Pekerja Am Rendah

1975
Warden Asrama
Penolong Pengurus Makanan
Pekerja Am Rendah

1980
Pengurus Asrama
Penolong Pengurus Asrama
Pekerja Am Rendah

1987
Pengawa (staf akademik)
Pengurus Asrama
Pekerja Am Rendah

2000
Pengetua (staf akademik)
Pengurus Asrama
Pekerja Am Rendah
Rajah 1: Perkembangan Perjawatan Pegawai di Kemudahan

Kediaman UiTM, Shah Alam
41

Pada masa kini, dalam konteks memperkasakan modal insan, kemudahan kediaman memainkan
peranan sama penting dengan fungsi pusat pengajian atau fakulti yang memberi input kemahiran
berat (hard skill) dalam bentuk akademik. Hampir 70% masa kehidupan pelajar mereka berada
di kemudahan kediaman pelajar (Mohd Sabri, 2003). Justeru, banyak aktiviti-aktiviti pembangunan
dan kepimpinan pelajar boleh diatur dan dilaksana kepada pelajar untuk memberi input kemahiran
generik atau ringan (soft skill) seperti kemahiran kepimpinan, kemahiran kerja berkumpulan dan
lain-lain kemahiran (Fairus, 2006a).
Jadual 2: Jenis-jenis Kemudahan dan Perkhidmatan yang disediakan dikemudahan Kediaman Pelajar
Pada Masa Kini (merujuk kepada kemudahan kediaman pelajar UiTM, Shah Alam)
Bil. Cabinet Portfolio Bil. Minister

1. Bilik tidur 1. Mini mart
2. Bilik bacaan 2. Cyber cafe
3. Bilik mesyuarat 3. Tele siswa
4. Bilik seminar 4. Telefon awam
5. Bilik komputer 5. Surat khabar/majalah
6. Bilik studio 6. Pinjaman peralatan sukan
7. Bilik pejabat pemimpin pelajar 7. Perkhidmatan siaraya dalaman
8. Bilik rekreasi 8. Salon kecantikan
9. Bilik mini gym 9. Mesin basuh/dobi
10. Bilik karaoke 10. Perkhidmatan internet
11. Bilik snooker 11. Pinjaman peralatan teknikal untuk aktiviti
12. Bilik jahitan 12. Vending machine
13. Bilik memasak 13. Perkhidmatan PPP
14. Bilik TV/astro 14. Water cooler
15. Bilik sakit 15. Perkhidmatan edaran surat dan bungkusan
16. Bilik pelawat
17. Bilik pantry
18. Rumah tamu
19. Dewan kafetaria
20. Surau
21. Wakaf
22. Gelanggang permainan
Dengan perkembangan dan keperluan masa kini, kemudahan kediaman pelajar bukan sahaja
menyediakan bilik untuk menginap sahaja tetapi ianya turut melibatkan pelbagai kemudahan lain
yang boleh menjana dan membentuk keperibadian pelajar yang tinggal di situ. Sehinggakan
kemudahan kediaman pelajar yang tradisional berubah menjadi kompleks yang serba lengkap dengan
pelbagai kemudahan. Jadual 2 menunjukkan jenis-jenis kemudahan dan perkhidmatan yang
disediakan di kemudahan kediaman pelajar pada masa kini.
42

TADBIR URUS KEMUDAHAN KEDIAMAN PELAJAR DI UITM
Tadbir urus kemudahan kediaman di dalam sistem UiTM, sebuah universiti mega mempunyai
keunikan tersendiri di antara kampus induk dan kampus negeri. Perbezaan yang wujud antara kedua-
dua kampus induk dan negeri disebabkan faktor bilangan pelajar di kampus tersebut. Berikut
dibincangkan secara ringkas mengenai sistem tadbir urus kemudahan kediaman di kampus induk,
Shah Alam dan kampus negeri secara amnya.
Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar di Kampus Induk
Urus tadbir kemudahan kediaman pelajar di kampus induk, Shah Alam, diketuai oleh Pengetua
yang terdiri daripada pensyarah (staf akademik) dan dibantu oleh staf pentadbir dan sokongan iaitu
Pengurus Asrama, Penolong Pengurus Asrama, Penyelia dan Pembantu Am Pejabat. Secara amnya,
komposisi struktur organisasi yang ada di kampus induk ini merupakan antara sistem urus tadbir
yang terbaik di antara universiti-universiti tempatan yang lain. Rajah 1 menunjukkan struktur
organisasi kemudahan kediaman pelajar kampus induk, Shah Alam dan kampus UiTM negeri kecuali
kampus Jalan Othman (Petaling Jaya) dan kampus Seksyen 17, Shah Alam. Kemudahan kediaman
kampus Jalan Othman hanya diketuai oleh Pengurus Asrama, manakala bagi kampus Seksyen 17
atau Kampus INTEC struktur organisasinya sama seperti kampus UiTM negeri yang lain.
Program pembangunan dan kepimpinan pelajar di kolej kediaman adalah menjadi

tanggungjawab Pengetua Kolej, dan Pengurus Asrama hanya membantu jika diperlukan. Pegawai
Pembangunan Pelajar (PPP) turut membantu Pengetua Kolej bagi merancang dan melaksanakan
program pembangunan dan kepimpinan pelajar di kolej kediaman (Fairus dan Raja Razuan, 2006).
Jawatankuasa Perwakilan Pelajar atau Jawatankuasa Perwakilan Kolej (JPK) pula bertindak sebagai
penghubung antara pelajar dengan pihak pengurusan kolej kediaman (Fairus, 2006a).
Timb. Naib Canselor

Hal Ehwal Pelajar &
Alumni
Pengetua Kolej
Pengurus Asrama
Pegawai Pembangunan Jawatankuasa Perwakilan
Pelajar Pelajar (kolej)
Pen. Pengurus Asrama Pen. Pengurus Asrama

Penyelia
Pem. Am Pejabat
(a)
43

Pegarah Kampus
Tim. Pengarah
Kampus
Pengurus Asrama
Pegawai Pembangunan Jawatankuasa Perwakilan
Pelajar Pelajar (kolej)
Pen. Pengurus Asrama Pen. Pengurus Asrama

Penyelia
Pem. Am Pejabat
(b)
Rajah 1: Struktur Organisasi Umum Pengurusan Kemudahan Kediaman Pelajar

UiTM Kampus Induk, Shah Alam (a) dan UiTM Kampus Negeri (b)
Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar di Kampus Negeri
Tadbir urus kemudahan kediaman pelajar di kampus negeri pula diketuai oleh Pengurus Asrama
dan dibantu Penolong Pengurus Asrama, Penyelia, Kerani dan Pembantu Am Pejabat. Pengurus
Asrama bertanggungjawab untuk melapor terus kepada Timbalan Pengarah Kampus (HEP). Program
pembangunan dan kepimpinan pelajar di kolej kediaman adalah di bawah tanggungjawab Pengurus
Asrama. Sama seperti tadbir urus program pembangunan dan kepimpinan pelajar di kolej kediaman
di kampus induk, pelaksanaanya di kampus negeri turut melibatkan PPP dan JPK. Manakalan.
Timbalan Pengarah Kampus (HEP) pula bertanggungjawab dalam hal ehwal pelajar secara
keseluruhan di kampus tersebut.
TADBIR URUS KEMUDAHAN KEDIAMAN PELAJAR MASA KINI

DAN HARI ESOK
Perubahan fungsi dan peranan kemudahan kediaman pelajar yang hanya memberi khidmat kemudahan
bilik penginapan kepada pelajar telah berubah menjadi kediaman yang dapat menjana dan membentuk
keperibadian insan serta meransang ke arah kecemerlangan akademik merupakan perkara yang telah
berlaku pada masa kini.
Di alaf ini, hala tuju pengurusan UiTM telah melalui suatu proses tranformasi yang progresif
dan dinamik. Hasrat memartabatkan UiTM menjadi sebuah universiti bertaraf dunia menjelang
2020, ditambah pula dengan tanggungjawab sosial untuk memenuhi hasrat kerajaan bagi
menempatkan seramai 200,000 pelajar bumiputera paling awal menjelang tahun 2010 atau paling
44

lewat pada tahun 2015. Segala perancangan yang dilakarkan ini turut memberi kesan kepada bentuk
tadbir urus kemudahan kediaman. Kefahaman yang jelas oleh mereka yang bertanggungjawab
di dalam tadbir urus kemudahan kediaman terhadap perkara di atas adalah amat penting. Demi
memastikan perancangan pengurusan atasan universiti berjaya direalisasikan, maka pengurusan
kemudahan kediaman harus lebih bersedia dengan mewujudkan pelan tindakan strategik dan membuat
persediaan terhadap segala cabaran yang bakal dihadapi.
Bilangan Pelajar
Peningkatan bilangan pelajar daripada 100,000 kepada 200,000 orang dalam tempoh yang
pendek memerlukan satu iltizam yang bersungguh untuk menyediakan kesemua kemudahan kediaman
yang diperlukan (Wan Zawiyah dan Fairus, 2006). Usaha mencari dana kewangan bagi tujuan
pembinaan bangunan kediaman bukanlah tanggungjawab pengurusan kemudahan kediaman, namun
persediaan dengan senarai dan spesifikasi keperluan yang teliti akan memudahkan pihak pengurusan
tertinggi universiti untuk membuat anggaran keperluan kos dan ini akan mempercepatkan proses
pembinaannya.
Selain itu, kemudahan kediaman alternatif iaitu penyewaan atau pembelian bangunan awam
sedia ada sebagai langkah jangka pendek untuk menampung keperluan kemudahan pelajar yang
meningkat ini perlu juga dilaksanakan. Proses mengenal pasti, perundingan dan penyediaan dokumen
sewaan atau belian akan mengambil masa. Justeru, pengurusan kediaman perlu bertindak segera
dengan melakukan tinjauan dan penilaian bagi dikemukakan kepada pengurusan tertinggi universiti
untuk diambil tindakan selanjutnya.
Kemudahan Pelajar
Keperluan pelbagai kemudahan di kediaman pelajar seperti mana yang ditunjukkan dalam
Jadual 2 perlu dirancang dan dilaksanakan secara berhemah dan teliti. Kesilapan di dalam membuat
keputusan akan mengakibatkan kemudahan yang ada tidak dapat digunakan secara optimum atau
terpaksa ditokok-tambah di kemudian hari. Kemudahan yang ingin dibina perlu dikaji dari pelbagai
perspektif supaya pelajar yang menduduki kemudahan kediaman tersebut mendapat manfaat
sepenuhnya.
Budaya penyelenggaraan terhadap semua kemudahan yang disediakan juga adalah penting.
Satu mekanisma pemantauan perlu ada, supaya penyelenggaraan secara berkala dapat dilakukan
bagi memanjangkan hayat sesuatu kemudahan tersebut. Memupuk rasa tanggungjawab terhadap
penjagaan kemudahan yang disediakan di kalangan pelajar adalah perlu, supaya kos
penyelenggaraannya dapat dijimatkan (Fairus, 2006b). Penglibatan pelajar di dalam tadbir urus
kemudahan yang terdapat di kediaman mereka akan memberi peluang kepada mereka untuk melalui
proses belajar secara pratikal serta melatih kepimpinan diri dan organisasi.
Tadbir Urus
Tadbir urus kemudahan kediaman pelajar akan lebih efektif dan efesien jika mempunyai struktur
organisasi yang mantap khususnya dari segi sumber tenaga manusia. Peredaran masa telah mengubah
bentuk dan struktur organisasi tadbir urus kemudahan kediaman pelajar seperti mana yang telah
ditunjukkan dalam Rajah 1. Namun, tadbir urus kemudahan kediaman pelajar di dalam sebuah
45

universiti mega seperti UiTM merupakan satu cabaran yang unik. Dengan latar belakang dan proses
perkembangan kampus induk dan kampus-kampus UiTM negeri yang berbeza-beza, sedikit sebanyak
berlaku ketidakseragaman dalam struktur organisasi tadbir urus kemudahan kediaman pelajar.
Meskipun usaha menyeragaman telah dilakukan oleh pihak pengurusan namun prosesnya mengambil
masa dan ini merencat serta menjadikan tadbir urus kemudahan kediaman pelajar tidak efisien.
Perkembangan kerjaya di dalam bidang tadbir urus kemudahan kediaman juga berkembang
seiring dengan perkembangan masa. Pada hari ini, telah wujud pelbagai jawatan yang berkaitan
dengan dalam bidang tadbir urus kemudahan kediaman yang membolehkan individu yang terlibat
dalam bidang ini untuk mengembangkan kerjaya mereka. Dengan adanya laluan perkembangan
kerjaya ini maka akan memberi motivasi serta meningkatkan daya produktiviti kerja.
Teknologi Komunikasi dan Maklumat
Peningkatan bilangan pelajar yang menginap di kemudahan kediaman pelajar memerlukan

satu sistem tadbir urus yang lebih cekap, efektif dan effisien. Dengan adanya kemudahan infakstruktur
teknologi komunikasi dan maklumat (information and communication tecnology – ICT), sistem
tadbir urus harus diubah daripada kaedah tradisional yang mengambil masa dan tenaga manusia
kepada sistem komputer yang lebih cepat dan menjimatkan masa dan kos. Pembangunan sistem
tadbir urus menggunakan ICT akan memudahkan pelajar sebagai pengguna untuk berurusan dengan
pengurusan kemudahan kediaman pelajar. Di samping itu, penjanaan dan analisan laporan akan
dapat dibuat dengan lebih cepat dan tepat.
Amalan dan Budaya Kualiti
Amalan dan budaya kualiti di institut pengajian tinggi khususnya di dalam usaha mendapat
pensijilan ISO di institut masing-masing bukanlah sesuatu yang baru pada masa kini. Organisasi
kemudahan kediaman pelajar di institut pengajian tinggi juga tidak terkecuali dalam hal ini. Bermula
dengan amalan ‘5 S’, pertandingan kumpulan inovasi dan kreatif (KIK), pertandingan Anugerah
Kualiti Naib Canselor (AKNC) dan pertandingan Anugerah Kualiti Perdana Menteri (AKPM) serta
pensijilan ISO adalah di antara amalan dan budaya kualiti yang kini telah dilaksanakan di semua
kemudahan kediaman pelajar di dalam sistem UiTM.
Amalan dan budaya kualiti ini dilaksanakan atas dasar kehendak dan dorongan pengurusan
atasan yang menyedari kepentingannya untuk menghasilkan graduan atau modal insan yang gemilang
melalui khidmat yang cemerlang. Selain itu, amalan dan budaya kualiti ini perlu ada di dalam
membentuk persiapan organisasi yang berhasrat menjadi sebuah institut pengajian tinggi bertaraf
dunia. Amalan dan budaya kualiti ini harus dihayati dan diamalkan oleh setiap individu di setiap
peringkat di dalam organisasi kemudahan kediaman pelajar.
Keselamatan dan Kesihatan
Kemudahan kediaman pelajar berfungsi untuk menyediakan tempat yang selamat untuk diri
dan harta benda pelajar termasuklah menyediakan khidmat penyediaan makanan yang bersih dan
selamat. Justeru, elemen keselamatan dan kesihatan yang melibat staf dan pelajar yang berada
46

di kawasan kemudahan kediaman pelajar harus diberi perhatian yang sewajarnya. Pihak pengurusan
kemudahan kediaman pelajar harus mempunyai organisasi dan rangka kerja yang boleh siap sedia
untuk menghadapi segala kemungkinan yang berkaitan dengan isu keselamatan dan kesihatan yang
melibatkan staf dan pelajar.
Elemen keselamatan makanan harus dikendalikan secara bersama dengan pihak berkaitan seperti
Pusat/Unit Kesihatan, pengusaha makanan dan juga jawatankuasa pelajar supaya sama-sama dapat
memastikan hal yang berkaitan makanan boleh ditangani dengan secara berkesan.
Pelan tindakan kecemasan dan latihan yang berkaitan perlu diadakan secara berkala agar staf
dan pelajar yang bekerja dan tinggal di kemudahan kediaman pelajar dapat mengetahui langkah-
langkah yang perlu diambil jika berlaku sesuatu bencana. Peralatan dan laluan kecemasan juga
perlu diselenggara dengan baik dan diperiksa dari masa ke semasa.
Peningkatan bilangan pelajar yang menginap di kemudahan kediaman pelajar serta corak dan
gaya hidup pelajar hari ini sedikit sebanyak telah menyumbang peningkatan kes-kes kehilangan dan
kecurian harta benda di tempat tinggal mereka. Langkah pencegahan dan kempen keselamatan
perlu dilakukan dari masa ke semasa demi meningkatkan kesedaran dan tahap keselamatan untuk
meminimakan kes kehilangan dan kecurian di kawasan kemudahan kediaman pelajar.
Pengantarabangsaan
Program pengantarabangsaan UiTM telah menyebabkan kehadiran pelajar-pelajar antarabangsa

yang menginap di kemudahan kediaman pelajar. Pengalaman ini telah memberi dimensi baru dalam
tadbir urus kemudahan kediaman pelajar disebabkan latar belakang dan kefahaman pelajar
antarabangsa yang berbeza dengan pelajar tempatan. Pertambahan bilangan pelajar antarabangsa
dari tahun ke setahun memerlukan pengurusan kemudahan kediaman pelajar untuk merangka pelan
pengurusan yang mantap untuk mengendalikan pelajar-pelajar ini.
KESIMPULAN
Peredaran masa dan perkembangan dunia semasa telah mengubah banyak fungsi dan peranan
kemudahan kolej kediaman pelajar di institut pengajian tinggi khususnya di UiTM. Pertambahan
fungsi dan peranan menjadikan tadbir urus kemudahan kediaman pelajar lebih kompleks dan
mencabar. Perancangan dan persiapan serta pelaksanaan tadbir urus kemudahan kediaman pelajar
perlu lebih dinamik dan progresif seiring dengan keperluan masa kini dan akan datang. Perkongsian
pengalaman, maklumat dan amalan terbaik di dalam tadbir urus kemudahan kediaman pelajar melalui
persidangan, seminar, forum dan sebagainya seharusnya dilaksanakan secara berkala demi
memastikan perkhidmatan yang diberikan adalah efektif dan efisien.
RUJUKAN
Fairus Muhamad Darus. 2006a. Kepimpinan Mahasiswa Di Kolej Kediaman Memperkasakan Kemahiran
Insaniah (soft skills). Seminar Kepimpinan Mahasiswa di Kolej Kediaman. 9-10 September 2006. Kolej
Jati, Universiti Teknologi MARA, Shah Alam.
47

Fairus Muhamad Darus. 2006b. Budaya Penyelenggaraan Kemudahan Pelajar: Kajian Kes Kolej Melati,
Universiti Teknologi MARA Shah Alam. Persidangan Pembangunan Pelajar Peringkat Kebangsaan.
8-9 Ogos 2006, Hotel Grand Season, Kuala Lumpur.
Fairus Muhamad Darus dan Raja Razuan Raja Deris. 2006. Peranan, Tanggungjawab dan Cabaran Pegawai
Pembangunan Pelajar di Kolej Kediaman Universiti Teknologi MARA. Seminar Tadbir Urus Kolej
Kediaman Zon Timur. 23-25 Jun 2006. Universiti Teknologi MARA Terengganu.
Jamaludin Mohaiadin. 2005. Kampus Universiti sebagai Institusi “Living-Environment”. Seminar Pengurusan
Asrama Peringkat Nasional (SPARK). Hotel Century Mahkota, Melaka. 27-30 November 2005.
Mohd Sabri Mohd Amin. 2003. Peranan Kolej Kediaman Dalam Penbentukan Peribadi Siswa. Kursus Biro
Tatanegara Anjuran Bahagian Hal Ehwal Pelajar, UiTM Shah Alam. Meru, Klang. 20 Jun 2003.
Mazura Anuar, Fairus Muhamad Darus dan Syed Yusainee Syed Yahaya. 2006. Memperkasakan Modal Insan:
Peranan dan Cabaran Kolej Kediaman Di Universiti Teknologi MARA, Shah Alam. Persidangan
Pembangunan Pelajar Peringkat Kebangsaan. 8-9 Ogos 2006, Hotel Grand Season, Kuala Lumpur.
UiTM. 2008. Buku Syarat Kemasukan ke UiTM: Program Ijazah Sarjana Muda Sepenuh Masa Tahun Akademik
2008/2009.
Wan Zawiyah Wan Abdullah dan Fairus Muhamad Darus. 2006. Tadbir Urus Kolej Kediaman Menjelang
2010. Seminar Tadbir Urus Kolej Kediaman Zon Timur. 23-25 Jun 2006. Universiti Teknologi MARA
Terengganu.

Fakulti Sains Gunaan
Universiti Teknologi MARA Pulau Pinang
fairusmd@salam.uitm.edu.my
48

PERANAN PENGURUSAN KOLEJ DALAM
MEMBUDAYAKAN KUALITI 5S DI KOLEJ KEDIAMAN–
PENGALAMAN KOLEJ MAWAR, UiTM SHAH ALAM
Azizah Hj Yaacob
Marlina Ismail
ABSTRAK
Pengamalan 5s merupakan satu program bagi menuju ke arah pengurusan kualiti

menyeluruh (TQM). Amalan ini dijadikan asas terpenting dalam membentuk disiplin
pekerja dan pelajar bagi memastikan tempat kerja dan kolej kediaman bersih, teratur,
sempurna dan mudah diawasi dalam usaha meningkatkan mutu kerja, proses, peralatan,
keselamatan dan perkhidmatan. Konsep 5s merupakan asas untuk program peningkatan
produktiviti dan kualiti. Kejayaan melaksanakan program ini diperingkat pelajar akan
memudahkan kita melaksanakan program kualiti lain secara berkesan dan sedikit
sebanyak dapat memberi impak positif dalam melahirkan mahasiswa yang cemerlang,
gemilang dan terbilang.
Kata kunci: Pengurusan Kolej, Budaya Kualiti 5S, Kolej Mawar.
PENDAHULUAN
Amalan 5S merupakan satu aktiviti dalam meningkatkan kebersihan dan keceriaan di persekitaran
kolej. Konsep 5S adalah satu konsep ‘Menjaga kebersihan’, keselesaan dan Keselamatan’ secara
sistematik dan juga praktikal. Konsep amalan ini adalah amat penting di dalam membentuk disiplin
pekerja dan pelajar kolej bagi memastikan tempat kerja serta kolej kediaman bersih, selamat dan
mudah diawasi di dalam usaha meningkatkan mutu kerja, proses, keselamatan dan juga perkhidmatan.
Kertas kerja ini adalah perkongsian maklumat dan pengalaman berkaitan budaya amalan 5S yang
telah dijalankan di Kolej Mawar, Universiti Teknologi MARA, Shah Alam.
PENGENALAN 5S
Program 5S melibatkan aktiviti seperti menyisih (Seiri), menyusun (Seiton), menyapu (Seiso), seragam
(Seiketsu) dan sentiasa amal (Shitsuke) di dalam menjadikan persekitaran dan tempat kerja lebih
efektif dan produktif.
Polisi 5S di bahagian Hal Ehwal Pelajar dan Alumni, UiTM Shah Alam adalah “Selesa,
Sempurna dan Selamat”.
OBJEKTIF 5S
1. Membina sikap dan disiplin pekerja serta pelajar agar lebih positif ke arah menjadikan kolej
kediaman sentiasa indah, bersih, selesa dan selamat.
2. Mewujudkan kesedaran di kalangan penghuni kolej (pekerja dan pelajar) bahawa usaha
meningkatkan produktiviti dan kualiti melalui amalan 5S memerlukan usaha secara berterusan
dan sentiasa amal (Shitsuke).
3. Membina semangat kerjasama dan berpasukan di kalangan penghuni kolej di dalam usaha
meningkatkan kualiti sebuah kolej menjadi teratur, selesa dan selamat untuk didiami.
1. SEIRI 2. SEITON
5S
5. SHITSUKE 3. SEISO
4. SEIKETSU
KOLEJ MAWAR
Kolej Mawar merupakan sebuah kolej yang menempatkan pelajar Siswi di mana, muatan asas
penghuninya adalah seramai 3,382 orang. Kolej Mawar mula beroperasi pada Mei 2002 dan
mempunyai 4 blok iaitu blok 1A, 1B, 2A dan 2B. Jumlah keseluruhan bilik ialah sebanyak 1264.
Blok 1A dan 1 B adalah merupakan bangunan tanpa lif serta mempunyai 5 tingkat, di mana
menempatkan 4 orang pelajar satu bilik. Manakala blok 2A dan 2B pula masing-masing 8 (lapan)
dan 10 (sepuluh) tingkat dan menempatkan dua (2) orang sebilik. Kedua-dua blok ini mempunyai
kemudahan lif. Jadual 1 menunjukkan jumlah kapasiti penghuni kolej Mawar mengikut blok.
50

PERANAN PENGURUSAN KOLEJ DALAM MEMBUDAYAKAN KUALITI 5S
Jadual 1: Muatan Pelajar mengikut Blok di Kolej Mawar
BLOK JUMLAH JUMLAH

BILIK PELAJAR
1A 203 812
1B 224 896
2A 296 592
2B 541 1082
PEMBENTUKAN KUMPULAN 5S
Kumpulan 5S Kolej Mawar diberi nama Kumpulan Mawar Bistari dan terdiri daripada seorang
Pengerusi, Setiausaha dan 3 Biro Utama (1). Setiap kawasan kolej diberi tanggungjawab pada setiap
ahli kumpulan atau zon yang dilantik,di mana kumpulan ini perlu memastikan setiap zon yang di
wakili oleh kumpulan mereka mencapai piawai tahap 5S yang telah ditetapkan (2). Kumpulan tersebut
ialah Zon pejabat, Zon Blok 1A, Zon Blok 1B, Zon blok 2A dan zon blok 2B. Bagi peringkat bilik
pelajar, Jawatankuasa perlaksana adalah dilantik di kalangan pelajar serta dibantu oleh fasilitator
dari kalangan Pegawai Pembangunan Pelajar (PPP) Kolej Mawar (3).
PENGERUSI
(Pengurus Asrama)
SETIAUSAHA
(Penyelia Asrama)
BIRO LATIHAN & PROMOSI BIRO PENAMBAHBAIKAN BIRO PENILAIAN

(Kerani) (Penyelia Asrama) (Pen. Pengurus Asrama)
Rajah 1: Struktur Organisasi Jawatankuasa Perlaksana 5S di Kolej Mawar
51

Ketua Zon
Ahli Ahli Ahli Ahli Ahli
Rajah 2: Struktur Organisasi Jawatankuasa Perlaksana 5S mengikut zon di Kolej Mawar
Ketua Level
Fasilitator (PPP Level)
Ahli Ahli Ahli Ahli
Rajah 3: Struktur Organisasi Jawatankuasa Perlaksana 5S Bilik Pelajar di Kolej Mawar
52

PERLAKSANAAN 5S DIPERINGKAT KOLEJ KEDIAMAN
Perlaksanaan Sisih (Seiri)

Bahan tidak Bahan
diperlukan SISIH diperlukan
• Bahan tidak diperlukan • Bahan tidak digunakan

dan senang dibuang mesti di simpan
• Bahan ada nilai untuk • Bahan kadangkala
diguna semula digunakan
• Bahan tiada nilai tapi
kos tinggi untuk • Bahan digunakan selalu
dihapuskan
• Letakkan berdekatan
tempat pengunaannya
• Buang serta merta
• Mesti disimpan dengan
pengenalan yang jelas
53

Perlaksanaan Susun (Seiton)

SISIH SUSUN
Bahan selalu
diperlukan
• Bahan tidak digunakan

mesti di simpan
• Bahan kadangkala
digunakan
• Bahan digunakan selalu

• Setiap barang mempunyai
susunan yang kemas dan
diletakan ditempat yang sesuai
• Papan notis kemas dan jelas
• Menepati standard
54

Perlaksanaan Sapu (Seiso)

SUSUN SAPU
Membersihkan bilik
kediaman dengan rapi
• Mengatasi masalah
kekotoran dengan
menyatakan kebersihan
• Pembersihan bilik tempat kerja oleh

semua penghuni setiap hari

• Tanggungjawab setiap individu
• Memudahkan pemeriksaan kebersihan

dilakukan
• Memastikan keseluruhan kawasan bilik

sentiasa bersih termasuk tempat-
tempat yang tersembunyi
55

Perlaksanaan Seragam (Seiketsu)

SAPU SERAGAM
• Memelihara taraf penjagaan

kebersihan dan
penyeragaman bilik kediaman
sentiasa ditahap yang tinggi
Perlaksanaan Sentasa Amal (Shitsuke)

SERAGAM SENTIASA AMAL
• Sentiasa bekerjasama di
kalangan penghuni dengan
mematuhi standard yang
ditetapkan
56

PERANCANGAN AKTIVITI AMALAN 5S DI KOLEJ MAWAR
Pejabat Am
1. HARIAN – 8.00 pg–8.10 pg
Kebersihan Pejabat
• Meja kerja.
• Kaunter.
• Peralatan/mesin pejabat.
• Lantai/koridor pejabat.
2. MINGGUAN – Setiap hari Jumaat minggu kedua dan ke empat.
• Membersih keseluruhan pejabat.

• Sisih dan susun dokumen.
• Mengemaskini maklumat di papan kenyataan.
• Mengemaskini kaunter.
3. BULANAN
• Susun atur pejabat.

• Kenalpasti barangan/peralatan yang perlu dilupus.
• Mengemaskini inventori.
• Dokumen lama dikeluarkan untuk dirincih (tertakluk kepada keperluan).
• Mengemaskini stor dokumen.
• Mengemaskini stor peralatan.
• Mengadakan mesyuarat.
4. TAHUNAN
• Gotong royong perdana.

• Latihan – 3 bulan sekali.
• Menaiktaraf kemudahan.
• Penilaian berkala.
• Penyampaian sijil/pengiktirafan (Jawatankuasa Induk).
• Lain-lain aktiviti.
57

Bilik Pelajar dan Persekitaran Kawasan di Kolej Mawar
1. HARIAN – 8.00 pg–8.10 pg
(a) Kebersihan Bilik Pelajar

• Katil
• Almari
• Meja pelajar
• Rak kasut
• Soft board
• Kipas
• Tingkap
• Langsir
• Bakul Sampah
• Suis
(b) Kemudahan Umum

• Bilik TV
• Bilik Bacaan
• Bilik Surau
• Bilik Komputer
• Bilik Seminar
• Bilik Karaoke
• Bilik Gimnasium
• Bilik Gerakan JPK
• Bilik Pantri
• Bilik Masak
• Bilik Pelawat
• Bilik Kecemasan (Sick bay)
• Bilik Dobi
• Ruang Ampaian
• Gazebo/Wakaf
• Mini Riadah
• Vending Machine
• Water Dispenser
• Washing Machine
• Rumah Pegawai Pembangunan Pelajar
• Ezy Top-Up
58

(c) Kafetaria
i. Ruang Makan
• Meja makan dan kerusi
• Lantai
• Tingkap
• Peralatan
• Persekitaran
* Memastikannya di dalam keadaan bersih, tersusun dan ceria.

ii. Dapur
• Dapur masak
• Peralatan memasak
• Freezer
• Chiller
• Stor kering
• Stor basah
• Stor peralatan
• Tong sampah
• Lantai
• Tandas
• Pantri
• Longkang
• Persekitaran luar
* Memastikan di dalam keadaan bersih, tersusun dan teratur.
GARIS PANDUAN MENGURUS BILIK PELAJAR, KEMUDAHAN DAN

KAWASAN-KAWASAN LAIN DI KOLEJ KEDIAMAN
Bilik Pelajar
1. Pastikan bilik pelajar sentiasa bersih, kemas dan teratur.
2. Alat kelengkapan sentiasa dibersihkan dan tidak berhabuk seperti meja pelajar, almari pakaian,
dan sebagainya.
3. Mempastikan segala kelengkapan di bilik pelajar tidak diubah kedudukannya.
4. Pastikan segala peralatan termasuk lampu dan kipas berfungsi dengan baik.
59

5. Pastikan sampah sentiasa dibuang bagi mengelak ia terlalu penuh di dalam bakul sampah.
6. Pastikan segala gambar yang tidak sesuai dengan dasar UiTM tidak ditampal di dalam bilik.
7. Pastikan gambar dipamer dilayar pintu dan maklumat pelajar dikemaskini.
8. Pastikan kasut disusun dengan kemas dan rapi di rak yang yang disediakan.
Kemudahan Umum
1. Pastikan setiap bilik dan kawasan kemudahan yang disediakan sentiasa bersih dan teratur.
2. Pastikan suis, lampu, kipas dan alat kelengkapan yang perlu ditempat kemudahan umum sentiasa
berfungsi dengan baik, dan penyelengaraan (servis) berkala dijalankan.
3. Manual atau arahan dan peraturan penggunaan bilik-bilik dan tempat kemudahan ditampal di
papan notis di bilik atau tempat berkenaan.
4. Pastikan hanya poster atau notis terkini sahaja terdapat dipapan notis yang terdapat di bilik/
tempat kemudahan umum.
5. Letakkan label ditempat yang perlu dan sesuai bagi mengingatkan pengguna untuk memastikan
bilik/tempat kemudahan dibersih dan diatur setiap kali selepas pengunaan.
Kafeteria
1. Pastikan seluruh kawasan kafeteria sentiasa kemas, teratur dan bersih termasuk:
(a) Kawasan penerimaan barang.
(b) Kawasan pemotongan.
(c) Kawasan penyediaan (masak).
(d) Stor bahan kering.
(e) Bilik sejuk.
(f) Bilik beku.
(g) Bilik kakitangan.
(h) Tempat mencuci peralatan.
(i) Kaunter pembayaran (cashier).
(j) Ruang berniaga.
(k) Peralatan.
(l) Rumah sampah.
(m) Longkang.
60

2. Kebersihan dan kekemasan mestilah meliputi keseluruhan bahagian iaitu siling, dinding,
permukaan/meja dan lantai.
3. Pastikan pihak kontraktor menyediakan jadual pembersihan.
4. Labelkan atau tampal carta alir prosedur dan garis panduan langkah-langkah yang perlu dambil
bagi memastikan amalan kebersihan menjadi budaya kita.
5. Pastikan penyelengaraan (servis) dijalankan berjadual bagi memastikan setiap peralatan dan
kelengkapan sentiasa berfungsi dengan baik.
Rumah Pegawai Pembangunan Pelajar
1. Pastikan kawasan di luar rumah sentiasa didalam keadaan yang kemas dan bersih.
2. Pastikan penyelengaraan berjadual dijalankan bagi setiap kemudahan yang disediakan,

contohnya saluran paip, lampu, kipas dan sebagainya.
3. Pastikan sampah di luar kawasan dibuang dan elakkan daripada sampah banyak di dalam tong
sampah yang disediakan.
PENYERAGAMAN WARNA, BENTUK DAN SAIZ UNTUK NOTIS DAN PAPAN

TUNJUK ARAH
1. Warna mengikut warna korporat UiTM iaitu biru tua, unggu gelap dan kuning emas, KECUALI
tanda-tanda amaran, kecemasan dan bahaya seperti arahan ‘Dilarang Merokok’ dan sebagainya.
2. Carta Organisasi 5S mestilah mengandungi gambar bewarna.
3. Poster 5S yang dibenarkan ialah yang berkaitan dengan kualiti dan alam semulajadi.
4. Gambar-gambar pembesar negara/negeri perlulah dibingkai untuk dipamerkan.
5. Sijil-sijil anugerah kualiti yang terkini hendaklah dibingkai dan dipamer di Sudut Q.
PENILAIAN/AUDIT
Penilaian adalah satu proses mengenal pasti tahap pencapaian objektif 5S yang di jalankan secara
berkala. Pengukuran pencapaian yang dijalankan di Kolej Mawar mengunakan 2 cara iaitu:
1. Petunjuk prestasi
2. Auditan (1)
61

Petunjuk Prestasi
Menunjukkan pencapaian melalui petunjuk prestasi

Petunjuk prestasi = perancangan vs perlaksanaan
Menunjukan pencapaian sasaran/ojektif
Auditan
1. Sistem Audit
Sistem Auditan yang diimplementasikan adalah dengan mengunakan sistem audit yang telah
ditetapkan dan juga kreteria tambahan/pindahan mengikut kesesuaian Pejabat H.E.P dan Alumni.
2. Kaedah dan Peringkat Auditan
(a) Penilaian Kendiri (Self Evuluation) hendaklah dilaksanakan samaada secara harian, mingguan
atau bulanan dan laporan perlu didokumentasikan mengikut format yang ditetapkan.
(b) Auditan berkala oleh jawatan kuasa 5S Hal Ehwal Pelajar – 3 bulan sekali.
(c) Auditan Jawatankuasa 5S Hal Ehwal Pelajar.
• Secara terancang
• Secara mengejut
62

Rujukan AKTIVITI / PEMERHATIAN Gred
LAPORAN PEMERIKSAAN
AUDIT DALAM 5S – BIL 1/2008
Bahagian Hal Ehwal Pelajar dan Alumni
Universiti Tekologi MARA,
40450 Shah Alam, SELANGOR D.E.
Bahagian / Zon / Unit / Cawangan diaudit:
Skop
A KEPERLUAN UMUM – 25 %
A1 Komitmen Pengurusan
A2 Polisi 5S
A3 Carta Organisasi 5S
A4 Nama dan Logo Kumpulan 5S
A5 Jadual Perancangan Perlaksanaan 5S
A6 Rekod Aktiviti Kumpulan 5S
B RUANG PEJABAT – 50%
B1 Kaunter Pertanyaan
B2 Lantai (kecacatan fizikal tidak diambilkira)
B3 Peralatan Pejabat (kerusi, meja & fail)
B4 Perhiasan
B5 Stor Dokumen/Ruang Simpanan Fail & barang-barang (kabinet & rak)
C TEMPAT UMUM (15%)
C1 Bilik rehat (pekerja / tetamu / bilik solat)
C2 Bilik Mesyuarat
C3 Pantri dan ruang-ruang lain
D INOVASI (5%)
E SUPER 5S (5%)
NOTA: T = Tinggi
S = Sederhana
R = Rendah
63

KRITERIA PEMARKAHAN AUDIT 5S

KATEGORI PEJABAT PUSAT/UNIT/KOLEJ
Pusat/Unit/Kolej dinilai : ...................................

Tarikh : ...................................
KATEGORI Skor % Komen
A KEPERLUAN UMUM – 25%
A.1 Komitmen Pengurusan

- ada/tiada 0 1 2
A.2 Polisi 5S
- Cawangan/bhg/zon terkini dipamerkan atau
diletakkan ditempat yang sesuai 0 1 2
A.3 Carta Organisasi 5S

- Cawangan/bhg/zon terkini dipamerkan atau
diletakkan ditempat yang sesuai 0 1 2
A.4 Nama & Logo Kumpulan 5S
A.4.1 Mempunyai nama kumpulan

0 1 2
A.4.2 Mempunyai maksud & penerangan nama

kumpulan 0 1 2
A.4.3 Mempunyai logo kumpulan

0 1 2
A.4.4 Mempunyai maksud & penerangan logo

kumpulan 0 1 2
A.5 Jadual Perancangan Perlaksanaan 5S

- ada dan didokumentasikan 0 1 2
A.6 Rekod Aktiviti Kumpulan 5S
A.6.1 Minit Mesyuarat 5S difailkan

0 1 2
A.6.2 Gambar aktiviti 5S

0 1 2
–– X 25%
JUMLAH BAHAGIAN A 20
samb..
64

B RUANG PEJABAT – 50%
B.1 Kaunter Pertanyaan
1 Kemas 0 1 2
2 Ada Jadual Bertugas 0 1 2
3 Loceng 0 1 2
4 Pen 0 1 2
5 Notis waktu bertugas 0 1 2
6 Notis Jenis Perkhidmatan 0 1 2
7 Perhiasan 0 1 2
B.2 Lantai (kecacatan fizikal tidak diambilkira)
B.2.1 Bersih dan kemas 0 1 2
B.2.2 Tiada barang yang tidak diperlukan di atas 0 1 2

lantai
B.3 Peralatan Pejabat (kerusi, meja & fail) 0 1 2
B.3.1 Kerusi meja disusun kemas dan teratur 0 1 2
B.3.2 Tiada notis lapuk/‘out dated’ di papan 0 1 2

kenyataan
B.4 Perhiasan
1 Bunga dan poster yang dibenarkan 0 1 2
2 Terdapat tanda nama pegawai pada meja/bilik 0 1 2
B.5 Stor Dokumen/Ruang Simpanan Fail &

barang-barang (Kabinet & rak)
B.5.1 Rak/kabinet yang sesuai 0 1 2
B.5.2 Tersusun kemas dan teratur 0 1 2
B.5.3 Ada label yang sesuai 0 1 2
–– X 50%
JUMLAH BAHAGIAN B 32
samb..
65

C TEMPAT UMUM – 15%
C.1 Bilik rehat (pekerja/tetamu/bilik solat)
C.1.1 Bersih, kemas dan berkeadaan baik 0 1 2
C.2 Bilik Mesyuarat
C.3 Pantri & ruang-ruang lain
–– X 15%
JUMLAH BAHAGIAN C 6
D Inovasi (5%)
D.1 Inovasi membantu dan menambahbaik proses

harian 0 1 2
D.2 Inovasi didokumentasikan 0 1 2
D.3 Inovasi diamalkan 0 1 2
D.4 Ada unsur penjimatan kos 0 1 2
JUMLAH BAHAGIAN D –– X 5%
8
E Super 5S (5%)
1 Keseluruhan amalan 5S seperti sistem fail,

sistem penyimpanan alat/ barang dan 0 1 2
sebagainya
–– X 5%
JUMLAH BAHAGIAN E 2
JUMLAH MARKAH /100
NAMA PUSAT/UNIT/KOLEJ: LAWATAN: NO. RUJUKAN:

Pertandingan Akhir
Budaya 5S HEP
66

AUDITOR DALAM 5S
1.
2.
3.
NOTA PENAMBAHBAIKAN
67

KESIMPULAN
Berdasarkan pengauditan yang dijalankan secara menyeluruh maka perubahan-perubahan di dalam

sistem pengurusan Kolej boleh dilaksanakan untuk mencapai matlamat pengurusan yang berkualiti
dan berkesan. Pihak pentadbiran juga telah mengenal pasti kekuatan dan kelemahan di dalam usaha
menerapkan budaya kualiti di kalangan pekerja dan penghuni kolej. Pihak pentadbiran juga
berkeyakinan bahawa kualiti dan keberkesanan pengurusan kolej samada darisegi kos dan
perkhidmatan boleh dipertingkatkan lagi tanpa mengabaikan kebajikan serta keselamatan pelajar
yang merupakan pelanggan utama UiTM.
RUJUKAN
Haji Mohd Hanif Abdullah, Pengenalan kepada Amalan 5S. Bahagian pengurusan Kualiti & Inovasi,UiTM
Shah Alam
Baha. 2008. Manual 5S Bahagian hal Ehwal pelajar & Alumni
Mohammad Haji Yusuf.1995. memacu perubahan ke persada Gemilang. Seminar kebangsaan pengurusan
Perumahan pelajar IPT, Universiti Kebangsaan Malaysia, 7 – 9 November 1995.
Azizah Hj Yaacob
Kolej Mawar
azizah271@salam.uitm.edu.my
Marlina Ismail
Kolej Kristal
68

PERINCIAN TERHADAP KEPUASAN HATI PELANGGAN
DI KOLEJ-KOLEJ KEDIAMAN PENGAJIAN TINGGI:
KAJIAN KES DI KAMPUS UiTM, SHAH ALAM,
SELANGOR DARUL EHSAN
Norzanah Mat Nor
Hasnor Mohd Jan
ABSTRAK
Memastikan kepuasan hati pelanggan agar sentiasa berada pada tahap yang maksimun
adalah kini menjadi matlamat utama Bahagian Hal Ehwal Pelajar dan Alumni (HEPA),
UiTM. Ini disebabkan oleh hasrat UiTM itu sendiri untuk bergerak ke arah pencapaian
Visi 2020 iaitu melahirkan kumpulan pelapis modal insan yang berupaya meneruskan
kegigihan, kecemerlangan dan kegemilangan negara Malaysia di persada dunia. Justeru,
isu kepuasan hati pelanggan ini juga merangkumi aspek perkhidmatan di Kolej-Kolej
Kediaman, Institusi Pengajian Tinggi. Didapati juga banyak usaha telah dilakukan untuk
mengenal pasti tahap sebenar kepuasan hati pelanggan di kalangan para penghuni di
kolej-kolej kediaman pada waktu ini terutamanya di kampus Shah Alam yang berjumlah
sebanyak dua belas kolej. Ini disebabkan, mereka ini adalah merupakan kumpulan sasaran
yang amat penting di dalam memastikan keberkesanan perlaksanaan setiap agenda yang
telah gariskan oleh universiti. Namun demikian, peratus keputusan yang masih kabur
dan tidak begitu diperjelaskan serta pemahaman yang masih belum menyeluruh dikhuatiri
akan menjejaskan hasrat HEPA, UiTM untuk mencapai nilai tambah yang sebenar bagi
pencapaian perkhidmatan dan pembangunan pelajar yang berkualiti lagi efektif. Maka,
artikel ini mengupas peranan sebenar kepuasan hati pelanggan terhadap kejayaan
sesebuah institusi pengajian tinggi, menyediakan perincian terhadap elemen-elemen
kepuasan hati pelanggan yang sedia ada dan terakhir sekali menyediakan cadangan-
cadangan baru bagi tujuan penambahbaikkan serta berupaya menjadi contoh kepada
institusi-institusi pengajian tinggi yang lain.
Kata kunci: Kepuasan Hati Pelanggan, Kolej-kolej Kediaman, Perkhidmatan Pelajar.
PENGENALAN
Sehingga kini, terdapat dua belas kolej kediaman di Kampus UiTM Shah Alam. Kolej tersebut adalah
Kolej Alamanda, Kolej Anggerik, Kolej Delima, Kolej Jati, Kolej Kenanga, Kolej Mawar, Kolej
Melati, Kolej Meranti, Kolej Perindu, Kolej Puncak Perdana, Kolej Seroja dan Kolej Teratai. Kesemua
kolej ini secara pratikalnya terbahagi kepada empat kategori utama iaitu kolej Gred A, B, C dan D.
Lanjutan itu, pihak HEP telah menetapkan pengukuran dan sasaran petunjuk prestasi (KPI) sesebuah
kolej adalah berdasarkan gred yang telah diberi. Umpamanya, kolej Gred A seharusnya perlu
mempunyai kemudahan pelajar berjumlah diantara 33 hingga 41 jenis kemudahan. Manakala bagi
kolej Gred B pula, ianya mesti mempunyai kemudahan diantara 25 hingga 32 jenis kemudahan.
Seterusnya, kolej Gred C pula mempunyai diantara 16 hingga 24 jenis kemudahan dan terakhir
sekali bagi kolej yang mempunyai kemudahan dibawah 15 jenis kemudahan, ianya dianggap sebagai
kolej Gred D.
Kesemua 41 jenis kemudahan yang terdapat di kolej-kolej kediaman UiTM telah dikenalpasti
adalah seperti senarai berikut; bilik tidur, peralatan bilik, katil, tilam, meja, kerusi, rak kasut, bilik
mesyuarat, bilik seminar, kafetaria, surau, bilik bacaan, bilik komputer, bilik dobi, bilik T.V. astro,
bilik gerakan JPK kolej, bilik air pejabat dan pelawat, bilik rekreasi, bilik karaoke, bilik snuker,
bilik pelawat, mini perpustakaan, perkhidmatan siaraya, pantry, bilik jahitan, bilik memasak, sudut
IT, Cybercafe, pentas, dewan serbaguna, ruang bacaan santai, sofa, kerusi meja batu, perkhidmatan
internet, Wifi, kemudahan sukan, gelanggan permainan, klinik, bilik rawatan, telefon awam,
perkhidmatan kiriman pos, kedai serbaguna, mini gym, bilik aerobik, hot & cold water dispenser,
perkhidmatan bas kampus, rumah tamu, gazebo, vending machine, snack corner pelajar, mesin pra
bayar, salon kecantikan, mesin ATM, kedai fotostat dan percetakan serta pos pengawal kesihatan.
Seterusnya lagi, semua tadbir urus kolej-kolej kediaman ini berada di bawah pemantauan
Bahagian Hal Ehwal Pelajar yang diketuai oleh Unit Kemudahan Kolej (UKK) dan
dipertanggunjawabkan kepada barisan Pengetua Kolej serta juga pengurusan asrama. Sememangnya,
semua tadbir urus ini bergerak seiring dengan Sepuluh Teras Dasar yang telah digariskan oleh
Perancangan Strategik HEP, Rancangan Malaysia ke 9, 2006-2010 iaitu (1) Membentuk pelajar
yang berintegriti; (2) Membentuk pelajar yang berdaya keusahawanan; (3) Pemantapan aktiviti bertaraf
antarabangsa; (4) Penerapan nilai seni dan budaya; (5) Pemantapan kegiatan bersukan; (6) Penyediaan
kemudahan kolej kediaman kepada pelajar; (7) Penyediaan kemudahan makanan dan menjaga
kebajikan pelajar; (8) Pembentukkan pelajar yang seimbang dan sepadu dari segi intelek, rohani,
jasmani dan emosi melalui kokurikulum; (9) Pemantapan Alumni sebagai pihak berkepentingan dan
(10) Penyediaan kemudahan perkhidmatan perubatan dan kesihatan bagi menyemarakkan lagi proses
pembangunan pelajar.
Lanjutan daripada itu juga, aspek kepuasan hati pelanggan kini telah menjadi wadah utama
pentadbiran Bahagian HEP sekaligus diharapkan berupaya merealisasikan setiap teras dasar yang
telah dinyatakan seperti di atas. Semua maklum akan betapa kepuasan adalah perasaan tertinggi
seseorang individu terhadap perbandingan kerja yang dilakukan serta pengharapan sebenar mereka
terhadap sesuatu perkara yang sedang dan yang akan dilakukan (Nigel et. al, 2007; Adrian, 2002).
Perasaan tingkat yang tertinggi ini, kemudiannya dijalinkan bersama dengan perasaan positif, diyakini
mampu mewujudkan suasana persekitaran yang produktif lagi positif, bahkan juga menjadi susur
galur terhadap tahap motivasi seseorang individu tersebut. Manakala, kepuasan pelanggan pula hanya
boleh diterjemahkan apabila elemen-elemen seperti berikut berjaya dipenuhi oleh mereka yang terbabit
iaitu (1) apabila pelanggan mereka merasakan bahawa setiap dasar yang ditawarkan kepada pelanggan
menjadi kenyataan; (2) apabila pelanggan merasakan harapan mereka telah berjaya dicapai dan agak
sukar untuk kumpulan ini melupakan manfaat yang telah mereka perolehi dan terakhir sekali (3)
apabila pelanggan merasakan mereka telah diberikan perkhidmatan yang lebih daripada sepatutnya
yang mereka terima (Nigel et. al, 2007). Impak maksima terhadap kepuasan pelanggan ini adalah
berkait rapat dengan strategi ke arah pencapaian kejayaan serta kecemerlangan sesebuah organisasi
(Stephen et. al, 2007). Kealpaan di dalam menguruskan aspek kepuasan pelanggan ini, dikhuatiri
70

PERINCIAN TERHADAP KEPUASAN HATI PELANGGAN DI KOLEJ-KOLEJ KEDIAMAN
akan mencemarkan imej organisasi dan juga menjurus kepada satu pentadbiran yang tiada kualiti
dan berintegriti.
OBJEKTIF KAJI SELIDIK
Sehubungan itu, Bahagian HEP, UiTM telah mengambil langkah yang lebih proaktif terhadap
mengenal pasti tahap kepuasan hati pelanggan terutamanya untuk mereka yang berada di kolej-
kolej kediaman. Ini kerana, jika dikaji terhadap perlaksanaan Teras Dasar 10, Perancangam Strategik
HEP, Rancangan Malaysia ke 9 2006-2010 hampir kesemuanya berada didalam ruang lingkup dan
sebenarnya bermula dari kolej-kolej kediaman (rujuk Teras Dasar 1-8). Justeru, berikut adalah
persoalan-persoalan yang ingin diutarakan:
1. Adakah penghuni kolej kediaman berpuashati dengan perkhidmatan pengurusan?
2. Adakah penghuni kolej kediaman berpuashati dengan penginapan yang disediakan oleh
universiti?
3. Adakah penghuni kolej kediaman berpuashati dengan perkhidmatan makanan yang disediakan
oleh universiti?
4. Adakah penghuni kolej kediaman berpuashati dengan kemudahan yang disediakan oleh
universiti?
KAEDAH PENGUMPULAN DATA
Data yang diguna pakai untuk artikel ini telah diperolehi dari Unit Kemudahan Kolej, Bahagian Hal
Ehwal Pelajar. Pengumpulan data ini telah bermula semenjak Januari sehingga Jun 2008. Seramai
seratus (100) orang pelajar dari setiap kolej telah dijemput secara rawak untuk menjawab borang
soal selidik yang disediakan oleh Unit Kemudahan Kolej berdasarkan kepada empat pemboleh-
ubah bersandar yang utama iaitu (1) Perkhidmatan Pengurusan; (2) Penginapan; (3) Perkhidmatan
Makanan; (4) Kemudahan lain.
PENEMUAN KAJIAN
Perkhidmatan Pengurusan
Didapati kolej kediaman yang paling cemerlang perkhidmatan pengurusannya adalah Kolej
Meranti (47%), diikuti dengan Kolej Mawar (38%) dan Kolej Perindu (36%). Manakala, tiada
langsung peratus yang direkodkan untuk Kolej Jati (0%). Seterusnya lagi, didapati juga Kolej Mawar
(9%), Kolej Teratai (7%), Delima (6.5%) dan Seroja (6.4%) termasuk dalam kategori yang mana
perkhidmatan pengurusan mereka perlu diperbaiki lagi. Perbincangan lanjut berkenaan penemuan
ini ada disediakan di bahagian kecekapan perkhidmatan pengurusan.
71

Perkhidmatan Pengurusan Asrama (n=100%)

Kolej
Cemerlang Baik Memuaskan Perlu dibaiki
Alamanda 22.8 63 13.4 0.8

Anggerik 9 51 35 5
Delima 9.5 50.5 33.5 6.5
Jati 0 53 43 4
Kenanga 22 60.5 15.5 2
Mawar 38 33 20 9
Melati 21 65 13 1
Meranti 47 41 10 2
Perindu 36 61 3 0
Puncak Perdana 20 53 21 6
Seroja 10 50 33.6 6.4
Teratai 22 46 25 7
Penginapan
Untuk kategori pembolehubah bersandarkan penginapan pula, Kolej Mawar seperti mana yang
telah dijangkakan, mempunyai peratus yang tertinggi iaitu sebanyak 41.8%. Kolej Kenanga dan
Kolej Alamanda mempunyai peratus yang hampir sama iaitu sebanyak 26.4% dan 24.4%. Selain itu,
Kolej Melati dan Kolej Jati juga menunjukkan peratus yang sama iaitu hanya 14% daripada responden
yang mengatakan penginapan di kolej masing-masing adalah pada tahap yang cemerlang. Selanjutnya
lagi, untuk kategori penginapan yang perlu diperbaiki, peratus yang agak ketara ditunjukkan oleh
Kolej Teratai (17.5%), Kolej Delima (13.72%) dan Kolej Jati (13%).
Penginapan (n=100%)
Kolej
Alamanda 24.4 58 15.3 2.3

Anggerik 13 49 31 7
Delima 8.06 44.7 33.52 13.72
Jati 14 46 27 13
Kenanga 26.4 48.8 18.8 6
Mawar 41.8 29.2 19.2 9.8
Melati 14 62.4 21.4 2.2
Meranti 19 55 20 6
Perindu 20 58 18 5
Seroja 8.6 44.4 34.2 12.7
Teratai 11.7 40.2 30.6 17.5
72

Perkhidmatan Makanan
Untuk aspek perkhidmatan makanan pula, didapati rata-rata kolej kediaman menyatakan ianya
perlu diperbaiki kepada tahap yang lebih baik. Kolej tersebut adalah Kolej Seroja (41.7%), Kolej
Perindu (39%), Kolej Kenanga (30.5%), Kolej puncak Perdana (26%), Kolej Anggerik (23%) dan
Kolej Melati (21%). Namun demikian, Kolej Mawar, mencatat peratus yang tertinggi untuk aspek
paling cemerlang perkhidmatan makanannya iaitu sebanyak 42%.
Perkhidmatan Makanan (n=100%)

Kolej
Alamanda 0 0 0 0
Anggerik 2 34 41 23
Delima 0 0 0 0
Jati 3 40 40 17
Kenanga 0 21.5 48 30.5
Mawar 42 33 18.5 6.5
Melati 1 30 48 21
Meranti 28 48 21 3
Perindu 6 28 27 39
Seroja 1.4 18.3 38.7 41.7
Teratai 7.5 36.8 36.3 19.4
Kemudahan
Bagi aspek kemudahan pula, telah dikenal pasti peratus yang agak ketara di antara Kolej Mawar
yang memperolehi 45.8% daripada responden menyatakan perkhidmatan kemudahan kolej mereka
adalah cemerlang. Manakala, Kolej Melati hanya memperolehi 15% sahaja daripada responden
untuk perkara yang sama. Seterusnya lagi, Kolej Teratai menunjukkan peratus responden yang teramai
(17.8%) yang menyatakan aspek kemudahan di kolej tersebut perlu diperbaiki.
Kemudahan (n=100%)
Kolej
Alamanda 17.7 58.6 20.2 3.5

Anggerik 5 44 48 3
Delima 13.05 44 38.95 4
Jati 12 50 34 4
Kenanga 23.5 50.5 22 4
Mawar 45.8 32.5 17.6 4.1
Melati 15 58 23.5 3.5
Meranti 24 58 13 5
Perindu 21 61 15 3
Puncak Perdana 14.6 50.9 30.6 3.9
Seroja 9.2 46.1 39 5.7
Teratai 10.8 36.6 34.8 17.8
73

PERBINCANGAN DAN CADANGAN
Daripada penemuan-penemuan tersebut, boleh disimpulkan bahawa masih terdapat beberapa isu
atau perkara yang perlu ditangani dan dipertimbangkan secara menyeluruh oleh Bahagian HEP
khususnya dan universiti amnya.
Kecekapan Perkhidmatan Pengurusan
Maksud sebenar pengurusan ialah ianya suatu proses yang menggunakan keadah yang paling
efektif untuk merancang, mengorganisasi, memimpin dan mengawal daya usaha anggota organisasi
bagi memastikan setiap visi dan misi tidak hanya menjadi kenyataan, bahkan juga membuahkan
kejayaan serta kecemerlangan buat semua yang terbabit (Gomez et. al, 2008; Richard, 1997; Stephen,
et. al 2007). Merujuk kembali kepada konsep perkhidmatan pengurusan di kolej-kolej kediaman,
ianya juga semestinya merangkumi setiap kakitangan Bahagian HEP yang berada di kolej tersebut.
Umpamanya, Pengetua, Pengurus Asrama, Penolong Pengurus Asrama, Penyelia, Kerani bahkan
juga Pembantu Am Rendah.
Maka, melihat kepada penemuan peratus responden terutama terhadap aspek ‘cemerlang’ dan
‘perlu diperbaiki’, dapat dirasakan faktor barisan pengurusan memainkan peranan yang utama di
sini. Contoh mudah, Kolej Jati (kolej kategori D) melaporkan tiada seorang pun responden yang
menyatakan perkhidmatan pengurusan mereka adalah cemerlang. Begitu juga, dengan Kolej Mawar,
walaupun telah berada didalam kategori kolej kategori A, masih kedapatan responden yang
menyatakan bahawasanya perkhidmatan pengurusan kolej ini masih perlu diperbaiki, walhal kita
menyangkakan keadaan ‘zero-defect’ sebenarnya terhadap kolej A seperti ini. Persoalannya kini,
elemen apakah yang sebenarnya menjurus kepada penemuan sedemikian. Adakah pihak perkhidmatan
pengurusan yang tidak mengamalkan ‘Konsep Mesra Pelajar’ sebagaimana yang disarankan oleh
universiti, ataupun proses kaunter yang terlalu lambat dan meresahkan ramai pelajar? Atau mungkin
juga kedapatan sekumpulan pelajar yang sendirinya tidak tahu prosedur sebenar sewaktu berurusan
di kaunter mahupun dengan pihak pengurusan? Malangnya, kesemua elemen ini tidak ditemui oleh
penulis dan merasakan, perlu ada kesinambungan terhadap penemuan ini agar keperincian boleh
diperolehi serta dikenal-pasti sebab sebenar wujudnya situasi seperti ini.
Perlu ditegaskan, universiti kini berdepan dengan kumpulan pelajar yang boleh dikenali sebagai
Generasi Y. Mereka adalah generasi yang dilahirkan diantara 1977 hingga 1999 (Stephey, 2008).
Antara ciri-ciri generasi ini adalah mereka sentiasa berdikari, bergerak pantas, sukakan cabaran dan
kelainan. Ini disebabkan kebiasaan kumpulan ini yang sering ditinggalkan bersendirian oleh penjaga
dan juga ibubapa lantaran komitmen penjaga mereka terhadap pekerjaan seharian. Selain daripada
itu, senario mudah untuk menggambarkan generasi ini, mereka juga adalah Generasi Permainan
Komputer seperti ‘playstation’, ‘ice-box’, ‘game boy’ dan lain-lain lagi, yang mana semua aktiviti
ini dilakukan oleh mereka sewaktu bersendirian di rumah. Secara tidak langsung, keadaan ini telah
menjadikan mereka leka dan sentiasa berlawan dengan fantasi permainan tersebut. Dipenghujungnya
yang mereka tahu hanyalah keinginan untuk memenangi setiap permainan tersebut. Pembentukkan
‘winning personality’ atau dalam maksud lain, ‘sentiasa ingin menang’ di kalangan generasi ini
mengundang cabaran yang perlu diperhalusi oleh setiap daripada kita yang terlibat dengan aspek
pengurusan pelajar yang berasal dari generasi ini. Ini kerana, pada sesuatu ketika, personaliti seperti
74

ini juga banyak membantu pelajar tersebut untuk membangunkan aspek ‘soft skills’ mereka yang
menjadi keutamaan UiTM dalam melahirkan graduan yang holistik (Ibrahim, 2008).
Adalah tidak wajar jika golongan pelajar ini dibebankan dengan pelbagai peraturan dan halangan
yang tidak diperjelaskan dengan teliti, sekaligus membataskan peluang untuk kumpulan ini meneroka
kemampuan dan bakat yang sedia ada di dalam diri masing-masing bagi tujuan mempersiapkan diri
menjadi barisan kepimpinan masa depan. Maka di sini, pihak pengurusan kolej kediaman perlu akur
akan cara generasi ini bertindak dan sentiasa bersedia secara positif dan terbuka minda untuk
menangani ketidakpuasan hati mereka didalam aspek sebegini. Perlu diingat, generasi ini tidak suka
dikongkong apatah lagi dipaksa mengikut arahan yang mana, mereka sendiri perlu kepastian akan
manafaat yang akan mereka perolehi. Apatah lagi diinjak-injak serta ditidakkan keintelektualan
mereka oleh sistem pengurusan yang kurang cekap. Penjelasan yang konkrit bersertakan rasional
yang bijak perlu sentiasa diutamakan apabila berdepan dengan kumpulan ini.
Kesempurnaan Kemudahan Penginapan yang Disediakan
Tidak dinafikan betapa kemudahan penginapan adalah merupakan asas kepada keselesaan
setiap penghuni kolej kediaman walau di mana-mana institusi pengajian tinggi sekalipun. Ianya
mungkin tidak perlu bertaraf lima bintang, tetapi memadai kiranya penghuni berupaya untuk berehat
secukupnya dan mempunyai ruang untuk menelaah pelajaran. Untuk kolej-kolej yang berada didalam
Kategori A, sewajarnya tidak timbul rungutan terhadap isu seperti ini. Namun, merujuk kembali
kepada penemuan di maklum balas pelajar, Kolej Melati iaitu Kolej Kotegori A hanya melaporkan
14% sahaja yang bersetuju penginapan yang disediakan adalah cemerlang, berbanding dengan Kolej
Mawar yang menunjukkan hampir separuh daripada responden bersetuju bahawasanya, Kolej Mawar
sememangnya cemerlang daripada aspek kemudahan penginapan.
Justeru, mungkin boleh dicadangkan di sini untuk Kolej Melati, supaya melihat senario ini
daripada perpektif yang lebih produktif lagi efektif. Sesuatu perlu dilakukan demi mengenal pasti
apakah yang sebenarnya menyebabkan peratus sedemikian. Adakah ianya disebabkan oleh perabut
yang sering rosak, rak buku penghuni bilik yang sering patah, peralatan elektrik yang tidak berfungsi
atau apa-apa saja boleh menyumbang kepada keadaan ini. Seharusnya, Kolej Melati yang berkategori
A ini perlu sentiasa memastikan kecemerlangan yang tiada tolok bandingnya kepada kolej-kolej
kediaman yang lain, sekaligus menjadi contoh mahupun tempat rujukan untuk mereka yang lain.
Selain daripada itu, sudah tiba masanya untuk Bahagian HEP untuk memastikan usaha-usaha
transformasi kolej-kolej terpilih berjalan dengan lancar tanpa terlalu banyak campur tangan karenah
birokrasi, memenuhi setiap spesifikasi dan berjaya diselesaikan mengikut masa yang dijanjikan.
Kepentingan keselesaan penginapan untuk penghuni-penghuni kolej terutamanya Kolej Teratai, Kolej
Delima dan Kolej Jati seharusnya diberi keutamaan. Tambahan lagi, peratus yang menunjukkan
perlunya aspek ini diperbaiki, jelas sekali datangnya daripada responden yang berada di kolej-kolej
tersebut. Mungkin juga boleh dicadangkan kepada Bahagian HEP untuk mengguna-pakai peratus
yang ditemui sebagai bukti kukuh perlunya proses transformasi ini dipercepatkan walau apa cara
sekalipun.
75

Kualiti Sebenar Perkhidmatan Penyediaan Makanan
Sehingga artikel ini ditulis, Bahagian HEP, UiTM sedang merangka dan dilihat begitu serius
untuk menukar sistem cafe perkhidmatan makanan kepada ‘food court’. Penulis mengalu-alukan
langkah ini dan tepat pada masanya. Ini disebabkan oleh penemuan-penemuan kaji selidik, didapati
keseluruhan kolej melaporkan ketidakpuasan hati mereka terhadap sistem cafe yang sedia ada. Tetapi,
Kolej Mawar agak terkecuali kerana mempunyai peratus cemerlang tertinggi berbanding dengan
mereka yang lain. Adalah tidak keterlaluan, sekiranya penulis berupaya mencadangkan agar sistem
perkhidmatan makanan kolej-kolej lain mampu menjadikan Kolej Mawar ini sebagai contoh terbaik
buat mereka. Dan juga sentiasa bersedia untuk memperbaiki kelemahan-kelemahan yang telah
diutarakan oleh para responden.
Seterusnya lagi, sistem ‘food court’ yang bakal dilaksanakan juga didapati agak ‘cost-efective’
dan berupaya menyediakan kebebasan mutlak kepada para penghuni kolej kediaman. Ianya juga
dilihat sebagai pemangkin ke arah kehidupan kampus yang lebih aktif dan bermakna kepada penghuni
kolej kediaman. Berkonsepkan kepada “good food, good people and good things to do...” diharapkan
ianya juga dapat mengurangkan senario berpeleseran ataupun membuang masa di kalangan para
penghuni kolej yang sering berada di luar kampus bagi tujuan mengisi kebosanan mereka.
Keberkesanan Penggunaan Kemudahan yang Disediakan
Merujuk kepada data yang terdahulu dan pengertian sebenar konsep kepuasan pelanggan, wajar
diketengahkan disini, sejauh-manakah sebenarnya para pelajar di kolej-kolej kediaman benar-benar
mengguna-pakai setiap kemudahan yang disediakan secara efektif. Di sini, tidak dapat dinafikan
bahawa sememangnya, kategori sesebuah kolej itu memainkan peranan penting terhadap keberkesanan
setiap kemudahan yang disediakan. Gambaran ini telah ditunjukkan oleh Kolej Mawar yang berlatar-
belakangkan kategori Gred A, telah berjaya mencapai maksud penyediaan kemudahan tersebut kerana
telah mendapat peratus tertinggi di kalangan pelajar. Namun, gambaran yang sebaliknya kedapatan
di Kolej Melati dan ini pastinya memerlukan usaha untuk mengenal pasti apakah sebab-sebab sebenar
yang menjadikan peratus sedemikian. Kegagalan mengenal pasti punca ini umpamanya waktu
penggunaan yang tidak bersesuaian, peraturan yang terlalu ketat dan lain-lain lagi telah dan akan
melunturkan minat pelajar ini untuk menggunakan setiap kemudahan yang disediakan. Maka, aspek
kepuasan pelanggan yang diharapkan, pastinya akan berdepan dengan kesukaran yang berpanjangan
(Nigel et. al, 2007; Adrian, 2002). Selain daripada itu, didapati sekali lagi, Kolej Teratai (kolej kategori
gred C), sememangnya memerlukan proses transformasi dalam kadar segera. Kelambatan proses ini
pastinya akan memberi impak yang tidak yang begitu produktif kepada setiap pelajar di kolej tersebut.
KESIMPULAN DAN PENUTUP
Secara keseluruhannya boleh disimpulkan di sini, bahawa Bahagian HEP, UiTM kini berada
di landasan yang betul demi memperkasakan pencapaian hasrat universiti dan juga negara terutama
di dalam aspek penambahbaikan perkhidmatan kepuasan pelanggan. Usaha murni yang telah dibuat
oleh Unit Kemudahan Kolej Kediaman untuk mendapatkan data seperti ini jelas menunjukkan betapa
Bahagian HEP, UiTM sedang bergerak seiring dengan 21 Strategi Pengukuhan UiTM yang
membabitkan pengukuhan identiti dan imej universiti (Strategi Pengukuhan 10), pengukuhan
pembangunan mapan (Strategi Pengukuhan 12) dan pengukuhan tanggungjawab sosial (Strategi
76

Pengukuhan 13). Sekaligus, diyakini berupaya mencapai kesemua 10 Teras Dasar Pembangunan
Pelajar sepertimana yang telah diberi penekanan di dalam Perancangan Strategik, Bahagian HEP
dan Alumni, 2006-2010.
Paling utama di dalam aspek pemahaman menyeluruh ini adalah sentiasa meletakkan diri kita
sebagai pelanggan dan sering bertanya pada diri sendiri tentang apa yang kita mahukan sebenarnya
dan bagaimana kita mahu serta harus dilayan? Yang penting adalah sentiasa berusaha menjadi
sebahagian daripada mereka (pelanggan) sewaktu berurusan dan pemahaman menyeluruh ini akan
pastinya menjadi lebih mudah dan efektif.
RUJUKAN
21 Strategi Pengukuhan, UiTM, Abad 21, Jabatan Komunikasi Korporat & Perhubungan Antarabangsa, (2006)
Adrian, T. (2002) Customer Satisfaction in 7 Steps. At [ http://www.sitepoint.com/]
Gomez., M.; David, B. B.; Robert, L. C. (2008) Management : People, Performance and Change, McGraw-
Hill: New York.
Ibrahim, S. (2008) Amanat Tahun Baru: Pengantarabangsaan UiTM, Menyahut Cabaran Global, UPENA
UiTM: Malaysia.
Laporan Analisa Kepuasan Hati Pelanggan, Bahagian Hal ehwal Pelajar & Alumni (Kolej Kediaman), Jan-
Jun 2008.
Nigel H., Greg, R. and Rachel, A. (2007) Customer Satisfaction: The Customer Experience through the
Customer’s Eyes, Cogen Publishing: London.
Perancangan Strategik, Bahagian Hal Ehwal Pelajar dan Alumni, Pelaksanaan Rancangan Malaysia ke 9,
UiTM 2006-2010
Richard, L. D. (1997) Management, 4th Edition, The Dryden Press: USA.
Schroer, W. J. (.........). Generation X, Y, Z and Others. Dimuat turun daripada [http://www.socialmarketing.org/

newsletter/features/generation3.htm]
Stephey, M. J. (2008), Gen-X: The Ignored Generation? Dimuat-turun daripada [http://www.time.com/]
Stephen, H. G; Patricia, M. F.; Joseph, F. M. and Pamela S. L. (2007) Management: Challenges for Tomorrow’s
Leaders. Thompson: USA.
77

Norzanah Mat Nor

norzanah@salam.uitm.edu.my
Hasnor Mohd Jan

78

KAJIAN TAHAP KEPUASAN PELANGGAN TERHADAP
PENYAMPAIAN PERKHIDMATAN PEJABAT
PENGURUSAN KOLEJ UiTM PERAK
Dewi Anis Othman
Farzanah Hanum Abd Latif
ABSTRAK
Perkhidmatan berkualiti dan fokus kepada pelanggan (customer-oriented) merupakan

asas dalam sesebuah jabatan. Kualiti ditakrifkan sebagai memenuhi atau memuaskan
kehendak pelanggan disamping dapat menceriakan pelanggan. Kepuasan pelanggan
perlu dinilai untuk mengenalpasti dengan tepat keperluan yang dikehendaki,
mengenalpasti keluaran yang tidak menepati piawaian, mengenalpasti perkhidmatan
yang tidak menepati piawaian, merangka semula piawaian, mengenalpasti jenis-jenis
keluaran yang perlu dikembangkan, mengenalpasti jenis-jenis keluaran yang perlu
dihadkan, mengenalpasti jenis-jenis keluaran yang perlu ditamatkan terus, mengenalpasti
kaedah yang boleh digunakan untuk meningkatkan piawaian keluaran, mengenalpasti
kaedah-kaedah yang boleh digunakan untuk meningkatkan piawaian perkhidmatan, untuk
terus kompetitif dan untuk terus wujud. Kertas kerja ini membentangkan kajian yang
dijalankan terhadap pelanggan yang berurusan di Pejabat Pengurusan Kolej. Kajian
secara berkala menggunakan Borang Soal Selidik yang merangkumi sepuluh aspek
penilaian iaitu layanan yang diberikan oleh staf, staf memberi layanan dengan senyuman,
penerangan dan penjelasan staf, kecekapan staf, pemakaian dan ketrampilan staf,
keprihatinan dan kepekaan staf, kekemasan kaunter berurusan, kebersihan tempat
menunggu, masa berurusan di kaunter dan perkhidmatan yang diberikan secara
keseluruhan. Analisis dijalankan. Hasil dari analisis digunakan untuk menambahbaik
perkhidmatan pelanggan Pejabat Pengurusan Kolej UiTM Perak yang memfokuskan
kepada dua aspek i) penambahbaikan pengurusan, pentadbiran pejabat dan staf, ii)
penambahbaikan melibatkan pelajar.
Kata kunci: Pelanggan, Kepuasan Pelanggan, Perkhidmatan Berkualiti.
PENGENALAN PEJABAT PENGURUSAN KOLEJ
Pejabat Pengurusan Kolej merupakan unit terpenting di Bahagian Hal Ehwal Pelajar yang
bertanggungjawab untuk menyediakan kemudahan penempatan dan makanan kepada setiap pelajar
yang berkelayakan.
Latar Belakang Pejabat Pengurusan Kolej
Pejabat Pengurusan Kolej ditubuhkan pada tahun 1984 selaras dengan penubuhan UiTM Perak.
Pada mulanya kolej di UiTM Perak terdiri dari bangunan-bangunan rumah kedai di Seri Manjung.
Pada tahun 1997, kampus tetap ditubuhkan di Seri Iskandar dan mula beroperasi dengan dua
blok kediaman iaitu Teratai 1 dan Teratai 2 yang boleh memuatkan 552 pelajar. Kini, terdapat
tambahan enam belas blok kediaman (Angsana, Bidara, Cemara, Damar, Anggerik 1, Anggerik 2,
Bakawali 1, Bakawali 2, Cempaka 1, Cempaka 2, Dahlia 1, Dahlia 2, Kekwa 1, Kekwa 2, Melati 1
dan Melati 2 didirikan pada tahun 2001) yang boleh menampung 7 760 pelajar berserta empat buah
dewan makan dengan sistem kafeteria.
Isu
Fungsi Pejabat Pengurusan Kolej masa kini bukan hanya sebagai penyedia kepada kemudahan
tempat tidur dan makanan. Sebagai salah satu pejabat yang berurusan terus dengan pelanggan, peranan
kolej semakin hari semakin mencabar. Kepuasan pelanggan turut mempengaruhi perancangan dan
strategi pejabat.
Objektif Kajian
1. Untuk mengetahui sama ada perkhidmatan yang disampaikan memenuhi kehendak pelanggan.
2. Mengenalpasti keluaran yang tidak menepati standard/piawaian.
3. Merangka semula standard/piawaian.
4. Mengenalpasti jenis-jenis keluaran yang perlu dikembangkan.
5. Mengenalpasti jenis-jenis keluaran yang perlu dihadkan.
6. Mengenalpasti kaedah-kaedah yang boleh digunakan untuk meningkatkan standard/piawaian

keluaran.
7. Mengenalpasti kaedah-kaedah yang boleh digunakan untuk meningkatkan standard/piawaian

perkhidmatan.
8. Untuk terus kompetitif.
9. Untuk terus wujud.
METODOLOGI KAJIAN
Kajian dibuat untuk menilai tahap kepuasan pelanggan terutama pelajar yang merupakan pelanggan
proses terhadap perkhidmatan kaunter yang diberikan oleh Pejabat Pengurusan Kolej. Data kajian
80

KAJIAN TAHAP KEPUASAN PELANGGAN TERHADAP PENYAMPAIAN
tahun 2008 akan dibandingkan dengan data kajian tahun 2007. Kajian menggunakan Borang Soal
Selidik yang merangkumi sepuluh aspek penilaian iaitu:
1. Layanan yang diberikan oleh staf.

2. Staf memberi layanan dengan senyuman.
3. Penerangan dan penjelasan staf.
4. Kecekapan staf.
5. Pemakaian dan ketrampilan staf.
6. Keprihatinan dan kepekaan staf.
7. Kekemasan kaunter berurusan.
8. Kebersihan tempat menunggu.
9. Masa berurusan di kaunter.
10. Perkhidmatan yang diberikan secara keseluruhan.
Soal selidik kepuasan pelanggan Pejabat Pengurusan Kolej dijalankan secara berkala setiap
dua bulan sekali. Seratus Borang Soal Selidik diedarkan kepada pelanggan dalam tempoh kajian
satu minggu. Skala Likert digunakan (1 = Sangat Tidak Memuaskan hingga 5 = Sangat Memuaskan).
Data dianalisis menggunakan SPSS versi 12.0. Dapatan kajian digunakan untuk tindakan pembetulan,
penambahbaikan perkhidmatan sedia ada selain mengenalpasti dan mengambil langkah pencegahan
bersesuaian. Churchill dan Suprenant (1982) menyatakan, kepuasan pelanggan dikenalpasti sebagai
ekspektasi atau tanggapan, perkhidmatan sebenar yang diterima dan ketidakselesaan yang mana
ketidakselesaan merupakan tanggapan awal pelanggan terhadap sesuatu perkhidmatan selepas
membandingkan tanggapan dan perkhidmatan sebenar yang diterima.
(+)
Important
Low
High
Expectations Met
(–)
Matriks Kepuasan Pelanggan

(Sumber : Dipetik dari Barsky dan Labagh (1992 : 34). A Strategy for Customer Satisfaction)
81

Model Kajian Yang Digunakan
Independent Variables Dependent Variables
Perkhidmatan Pelanggan
– Layanan yang diberikan oleh staf

– Layanan dengan senyuman
– Penerangan dan penjelasan staf
– Kecekapan staf
Kepuasan Pelanggan
– Pemakaian dan ketrampilan staf
– Keprihatinan dan kepekaan staf
– Kekemasan kaunter berurusan
– Kebersihan tempat menunggu
– Masa berurusan di kaunter
Fournier dan Mick (2001) menekankan kepuasan pelanggan merupakan faktor utama dalam
konsep pemasaran. Penyataan misi jabatan dan komunikasi pelanggan mesti difokuskan bagi
menjamin kepuasan pelanggan.
Definisi
The Longman Dictionary (1974), mendefinisikan pelanggan sebagai orang atau seorang yang
membeli produk atau perkhidmatan dari sesebuah tempat secara tetap. The Longman Dictionary
(1974), turut mendefinisikan kepuasan sebagai perasaan gembira kerana berjaya. Oxford Advanced
Learner’s Dictionary (2000) mendefinisikan kepuasan sebagai perasaan puashati, senang dan gembira.
Manakala Kamus Dewan mendefinisikan perkhidmatan sebagai kerja dan lain-lain untuk memenuhi
keperluan orang ramai.
Perkhidmatan didefinisikan oleh Oxford Advanced Learner’s Dictionary (2000) sebagai sistem
yang menyediakan keperluan awam atau pelanggan dan dikendalikan oleh kerajaan atau swasta.
Menurut Barsky (1995), kepuasan dan ketidakpuasan boleh mempengaruhi tingkah laku pelanggan
terhadap produk dan perkhidmatan. Seterusnya akan mempengaruhi persepsi mereka terhadap
keseluruhan organisasi.
Sehubungan itu, perkhidmatan yang disampaikan kepada pelanggan harus difokuskan kepada
persepsi. Sesebuah organisasi harus mencipta imej yang baik yang boleh mendorong pelanggan
untuk berurusan. Faktor pendorong pula haruslah relevan dan mesti dapat memenuhi ekpektasi
pelanggan supaya tidak mempengaruhi atau memberikan impak negatif. Kegagalan untuk memastikan
ekpektasi selaras persepsi akan mewujudkan perasaan ketidakpuasan hati pelanggan seterusnya
mewujudkan prasangka buruk. Adalah tidak mencukupi sekadar mendapatkan pelanggan. Apa yang
penting ialah bagaimana untuk mengekalkan pelanggan?
82

Perkhidmatan berkualiti yang dapat memenuhi kehendak pelanggan dan stake holders dan
diterjemahkan kepada standard-standard kecemerlangan telah dibuktikan dapat menjamin kesetiaan
pelanggan. Perkhidmatan berkualiti dan cemerlang haruslah bercirikan kesopanan, ketepatan masa,
kepekaan dan keselesaan di samping mendapat kebolehpercayaan, ketahanan, ketepatan kepada
standard yang ditentukan, menjamin keselamatan, tanpa silap (zero defect) dan menceriakan
pelanggan.
- Design Quality - Technical Quality
- Delivery Quality - Functional Quality
Image
Experiences
Expectiond
CUSTOMER - PERCEIVED QUALITY
CUSTOMER SATISFACTION
Model Kualiti Gummensson Gronross

(Sumber: Dipetik dari Gummensson and Gronross (1987:92) Service Quality)
83

DAPATAN KAJIAN
Jadual 1: Dapatan Kajian Soal Selidik Kepuasan Pelanggan Tahun 2007
Purata Skor Purata Skor Purata Skor Purata Skor Purata Skor
BIL ASPEK Kepuasan Kepuasan Kepuasan Kepuasan Kepuasan
Jan-Feb 07 Mac-Apr 07 Mei-Jun 07 Jul-Ogos 07 Sept- Okt 07
1 Layanan yang diberikan oleh 4.32 4.47 4.26 4.45 4.34

staf
2 Staf memberikan layanan 4.39 4.51 4.27 4.44 4.4
dengan senyuman
3 Penerangan dan penjelasan 4.26 4.47 4.26 4.5 4.33
staf
4 Kecekapan staf 4.26 4.62 4.22 4.44 4.36
5 Pemakaian dan ketrampilan 4.49 4.62 4.38 4.47 4.54
staf
6 Keprihatinan dan kepekaan 4.32 4.62 4.27 4.42 4.42
staf
7 Kekemasan kaunter 4.3 4.66 4.28 4.41 4.51
berurusan
8 Kebersihan tempat 4.43 4.68 4.4 4.55 4.62
menunggu
9 Masa berurusan di kaunter 4.31 4.57 4.18 4.46 4.49
10 Perkhidmatan yang diberikan 4.51 4.70 4.37 4.51 4.46
secara keseluruhan
PURATA SKOR 4.36 4.59 4.29 4.46 4.46
Jadual 2: Carta Turus Perbandingan Kajian Soal Selidik Kepuasan Pelanggan Tahun 2007
(Mengikut Aspek Penilaian)
4.8
4.70
4.68
4.7
4.66
4.62
4.62
4.62
4.62
4.59
4.6
4.57
4.55
4.54
4.51
4.51
4.51
4.5
4.49
4.49
4.5
4.5
4.47
4.47
4.47
4.46
4.46
4.46
4.46
4.45
4.44
4.44
4.43
4.42
4.42
4.40
4.4
4.39
4.38
4.4
4.37
4.30
4.36
4.34
4.33
4.32
4.32
4.30
4.3
4.29
Skor
4.28
4.27
4.27
4.26
4.3
4.26
4.26
4.26
4.22
4.21
4.18
4.2
4.1
3.9
Layanan yang Staf memberi Penerangan dan Kecekapan Pemakaian dan Keprihatinan Kekemasan Kebersihan Masa Perkhidmatan Purata Skor
diberikan oleh layanan dengan penjelasan staf staf keterampilan dan kepekaan kaunter tempat berurusan yang telah
staf senyuman staf staf berurusan menunggu di kaunter diberikan
secara
keseluruhan
Jan–Feb 07 Mac–Apr 07 Mei–Jun 07 Jul–Ogos 07 Sept–Okt 07
84

Jadual 3: Dapatan Kajian Soal Selidik Kepuasan Pelanggan Tahun 2008
Purata Skor Purata Skor Purata Skor Purata Skor

BIL ASPEK Kepuasan Kepuasan Kepuasan Kepuasan
Jan-Feb 08 Mac-Apr 08 Mei-Jun 08 Jul-Ogos 08
1 Layanan yang diberikan oleh staf 4.43 4.35 4.58 4.49

2 Staf memberikan layanan dengan 4.47 4.37 4.33 4.52
senyuman
3 Penerangan dan penjelasan staf 4.37 4.28 4.42 4.48
4 Kecekapan staf 4.45 4.34 4.42 4.52
5 Pemakaian dan ketrampilan staf 4.55 4.51 4.66 4.64
6 Keprihatinan dan kepekaan staf 4.50 4.38 4.58 4.62
7 Kekemasan kaunter berurusan 4.57 4.43 4.33 4.60
8 Kebersihan tempat menunggu 4.67 4.51 4.58 4.64
9 Masa berurusan di kaunter 4.46 4.37 4.66 4.57
10 Perkhidmatan yang diberikan 4.63 4.49 4.50 4.71
secara keseluruhan
PURATA SKOR 4.51 4.40 4.51 4.58
Jadual 4: Carta Turus Perbandingan Kajian Soal Selidik Kepuasan Pelanggan Tahun 2008
(Mengikut Aspek Penilaian)
4.8
4.70
4.68
4.7
4.66
4.62
4.62
4.62
4.62
4.59
4.6
4.57
4.55
4.54
4.51
4.51
4.51
4.5
4.49
4.49
4.5
4.47
4.5
4.47
4.47
4.46
4.46
4.46
4.46
4.45
4.44
4.44
4.43
4.42
4.42
4.40
4.4
4.39
4.38
4.37
4.4
4.30
4.36
4.34
4.33
4.32
4.32
4.30
4.3
4.29
Skor
4.28
4.27
4.27
4.26
4.3
4.26
4.26
4.26
4.22
4.21
4.18
4.2
4.1
3.9
Layanan yang Staf memberi Penerangan dan Kecekapan Pemakaian dan Keprihatinan Kekemasan Kebersihan Masa Perkhidmatan Purata Skor
diberikan oleh layanan dengan penjelasan staf staf keterampilan dan kepekaan kaunter tempat berurusan yang telah
staf senyuman staf staf berurusan menunggu di kaunter diberikan
secara
keseluruhan
Jan–Feb 07 Mac–Apr 07 Mei–Jun 07 Jul–Ogos 07 Sept–Okt 07
85

Jadual 5: Skor Perbandingan Kajian Soal Selidik Kepuasan Tahun 2007 dan Tahun 2008
Purata Purata Purata Purata Purata Purata Purata Purata Purata

Skor Skor Skor Skor Skor Skor Skor Skor Skor
BIL ASPEK Kepuasan Kepuasan Kepuasan Kepuasan Kepuasan Kepuasan Kepuasan Kepuasan Kepuasan
Jan-Feb Mac-Apr Mei-Jun Jul-Ogos Sept- Okt Jan-Feb Mac-Apr Mei-Jun Jul-Ogos
2007 2007 2007 2007 2007 2008 2008 2008 2008
1 Layanan yang diberikan 4.32 4.47 4.26 4.45 4.34 4.43 4.34 4.58 4.49
oleh staf
2 Staf memberikan layanan 4.39 4.51 4.27 4.44 4.40 4.47 4.37 4.33 4.52
dengan senyuman
3 Penerangan dan 4.26 4.47 4.26 4.5 4.33 4.37 4.28 4.42 4.48
penjelasan staf
4 Kecekapan staf 4.26 4.62 4.22 4.44 4.36 4.45 4.34 4.42 4.52
5 Pemakaian dan 4.49 4.62 4.38 4.47 4.54 4.55 4.51 4.66 4.64
ketrampilan staf
6 Keprihatinan dan 4.32 4.62 4.27 4.42 4.42 4.50 4.38 4.58 4.62
kepekaan staf
7 Kekemasan kaunter 4.30 4.66 4.28 4.41 4.51 4.57 4.43 4.33 4.60
berurusan
8 Kebersihan tempat 4.43 4.68 4.4 4.55 4.62 4.67 4.51 4.58 4.64
menunggu
9 Masa berurusan 4.31 4.57 4.18 4.46 4.49 4.46 4.37 4.66 4.57
di kaunter
10 Perkhidmatan yang 4.51 4.70 4.37 4.51 4.46 4.63 4.49 4.50 4.71
diberikan secara
keseluruhan
PURATA SKOR 4.36 4.59 4.29 4.46 4.46 4.51 4.40 4.51 4.58
Jadual 6: Carta Turus Perbandingan Kajian Soal Selidik Kepuasan Pelanggan

Tahun 2007 dan Tahun 2008
4.71
4.70
4.68
4.67
4.66
4.66
4.66
4.64
4.64
4.63
4.62
4.62
4.62
4.62
4.62
4.60
4.59
4.58
4.58
4.58
4.58
4.57
4.57
4.57
4.80
4.55
4.55
4.54
4.52
4.5
4.51
4.51
4.51
4.51
4.51
4.51
4.51
4.51
4.50
4.50
4.50
4.70
4.49
4.49
4.49
4.4
4.47
4.47
4.47
4.47
4.4
4.46
4.46
4.46
4.46
4.40
4.45
4.45
4.44
4.44
4.60
4.43
4.43
4.38 4.43
4.42
4.42
4.42
4.42
4.40
4.40
4.40
4.39
4.38
4.50
4.38
4.37
4.37
4.37
4.36
4.36
Skor (Mean)
4.34
4.34
4.34
4.33
4.33
4.33
4.32
4.32
4.40
4.31
4.30
4.29
4.28
4.28
4.27
4.27
4.26
4.26
4.26
4.26
4.30
4.22
4.21
4.20
4.18
4.10
4.00
3.90
Jan – Feb 07 Mac – Apr 07 Mei – Jun 07 Jul – Ogos 07 Sept – Okt 07 Jan – Feb 08 Mac – Apr 08 Mei – Jun 08 Jul – Ogos 08
Layanan yang diberikan oleh staf Staf memberi layanan dengan senyuman Penerangan dan penjelasan staf
Kecekapan staf Pemakaian dan keterampilan staf Keprihatinan dan kepekaan staf
Kekemasan kaunter berurusan Kebersihan tempat menunggu Masa berurusan di kaunter
Perkhidmatan yang telah diberikan secara keseluruhan Purata Skor
86

Kajian telah dijalankan terhadap 100 reponden yang terdiri daripada pelajar UiTM Perak yang
berurusan di Pejabat Pengurusan Kolej. Bagi tujuan ini, dua kajian telah dibuat melibatkan tahun
2007 dan tahun 2008. Kedua-dua dapatan kajian boleh dilihat di Jadual 1 hingga Jadual 6. Penerangan
ke atas dapatan kajian akan dibuat dengan membandingkan purata skor bagi setiap aspek bagi tahun
2007 dan tahun 2008 sebagaimana terdapat di Jadual 5 dan Jadual 6.
Layanan yang Diberikan oleh Staf
Sepanjang tahun 2007 adalah memuaskan. Skor bagi bulan Mei – Jun 2008 menunjukkan
sangat memuaskan kecuali bagi bulan Januari – April dan Julai – Ogos 2008 yang mendapat skor
memuaskan sahaja. Ini disebabkan oleh rombakan staf yang mana terdapat staf baru yang masih
belum dapat menyesuaikan diri dengan keadaan pejabat dan kehendak pelanggan.
Staf Memberi Layanan dengan Senyuman
Keseluruhan skor bagi aspek ini bagi tahun 2007 adalah memuaskan bagi bulan Januari –
Februari, Mei – Jun, Julai – Ogos dan September – Oktober. Bagi bulan Mac – April didapati
responden memberikan penilaian sangat memuaskan iaitu 4.51. Bulan Julai – Ogos 2008, aspek ini
mendapat skor sangat memuaskan. Bulan-bulan lain hanya memuaskan.
Penerangan dan Penjelasan Staf
Aspek ini mendapat skor memuaskan sepanjang tahun 2007 kecuali bagi bulan Julai – Ogos
sangat memuaskan iaitu 4.50. Tahun 2008, aspek terbabit adalah memuaskan. Setelah dibuat kajian
terperinci, didapati aspek ini tidak mengalami peningkatan kerana pejabat membuat rombakan staf.
Staf yang baru bertugas di pejabat ini masih belum dapat memahami skop tugas dengan baik.
Kecekapan Staf
Didapati skor bulan Januari – Februari, Mei – Jun, Julai – Ogos dan September – Oktober 2007
adalah memuaskan. Responden memberikan penilaian sangat memuaskan iaitu 4.62 bagi bulan Mac
– April. Penilaian bagi tahun 2008 pula mencatatkan skor sangat memuaskan bagi bulan Julai –
Ogos dengan 4.52. Bulan Januari hingga Jun hanya mendapat skor memuaskan.
Pemakaian dan Ketrampilan Staf
Skor yang diperolehi memuaskan bagi bulan Januari – Februari, Mei – Jun, Julai – Ogos 2007.
Bulan Mac – April dan September – Oktober 2007 purata skor sangat memuaskan. Sepanjang tahun
2008, aspek ini mendapat skor sangat memuaskan kerana kesemua staf pejabat telah memakai pakaian
batik seragam pada setiap hari Khamis.
Keprihatinan dan Kepekaan Staf
Skor adalah sangat memuaskan bagi bulan Mac – April 2007. Bulan Januari – Februari, Mei
hingga Oktober 2007 purata skor yang ditunjukkan adalah memuaskan. Walau bagaimanapun,
penilaian yang diberikan responden bagi tahun 2008 menunjukkan aspek ini mendapat skor sangat
memuaskan kecuali bagi bulan Mac – April yang mendapat skor memuaskan.
87

Kekemasan Kaunter Berurusan
Purata skor yang diperolehi ialah 4.68 iaitu sangat memuaskan bagi bulan Mac – April 2007
sahaja. Bagi bulan-bulan lain purata skor hanyalah memuaskan. Bagi tahun 2008, aspek ini mendapat
skor sangat memuaskan bagi bulan Januari – Februari dan bulan Julai – Ogos. Bulan Mac – April
dan Mei – Jun masing-masingnya adalah memuaskan. Penurunan disebabkan keadaan kaunter yang
dipenuhi dengan borang clearance yang diserahkan pelajar dan rekod clearance yang digunakan
oleh staf. Walau bagaimanapun, pejabat berinisiatif untuk menggunakan kotak yang berlabelkan
blok kediaman bagi memastikan borang serahan tidak bertaburan.
Kebersihan Tempat Menunggu
Aspek ini mendapat purata skor sangat memuaskan bagi tiga bulan iaitu Mac – April, Julai –
Ogos dan September – Oktober 2007. Bulan Januari – Februari dan Mei – Jun 2007 purata skor
hanyalah memuaskan iaitu 4.43 dan 4.40 masing-masingnya. Peningkatan skor bagi aspek tersebut
iaitu sangat memuaskan boleh dilihat bagi tahun 2008. Penambahbaikan yang dibuat ke atas keadaan
fizikal, susun atur yang lebih selesa dan ceria disamping menyelenggara persekitaran yang bersih
dan indah didapati telah menyumbang kepada peningkatan ini. Selaras kajian yang dibuat oleh
Robertson dan Courtney (2001), menerangkan fokus ergonomik tidaklah hanya pada stesen kerja
individu seperti keyboard, monitor, permukaan kerja atau kerusi malah ianya meliputi aspek-aspek
persekitaran fizikal yang lain (seperti susun atur, penstoran, kebolehan pelarasan), ciri-ciri kerja
(misalnya permintaan terhadap kerja, pergerakan), konteks organisasi (misalnya kerja syif), ciri-ciri
teknologi (misalnya reka bentuk komputer, reka bentuk skrin) dan pembolehubah psikologi (seperti
kawalan kerja dan penyertaan).
Masa Berurusan di Kaunter
Purata skor ke atas aspek ini didapati sangat memuaskan iaitu 4.57 pada bulan Mac – April
2007. Lain –lain bulan hanyalah memuaskan sahaja. Untuk tahun 2008, responden memberikan
penilaian memuaskan bagi bulan Januari – April dan sangat memuaskan bagi bulan Mei – Ogos.
Kaunter kedua yang diwujudkan telah menyumbang kepada peningkatan skor terbabit.
Perkhidmatan yang Diberikan Secara Keseluruhan
Skor sangat memuaskan dapat dilihat bagi bulan Januari – Februari, Mac – April dan Julai –
Ogos 2007. Skor didapati menurun bagi Mei – Jun dan September – Oktober 2007 dengan 4.37 dan
4.46 masing-masingnya. Sepanjang tahun 2008 aspek ini mendapat skor sangat memuaskan kecuali
bagi bulan Mac – April iaitu 4.49.
Purata Skor Keseluruhan
Perkhidmatan yang diberikan oleh Pejabat Pengurusan Kolej sepanjang tahun 2007 adalah
memuaskan kecuali bagi bulan Mac – April iaitu 4.59 sangat memuaskan. Tahun 2008, aspek ini
menunjukkan purata skor sangat memuaskan bagi bulan Januari – Februari, Mei – Jun dan Julai –
Ogos kecuali bulan Mac – April 2008 iaitu memuaskan sahaja.
Dapat dilihat bahawa kebanyakkan aspek akan mengalami penurunan skor pada setiap awal
semester dan penghujung semester iaitu bulan Januari – Februari, Mei – Jun dan Julai - Ogos. Ini
88

disebabkan pada awal semester pelajar baru mendaftarkan diri dan mempunyai banyak urusan di
Pejabat Pengurusan Kolej manakala di akhir semester pula mereka akan menguruskan clearance
untuk balik bercuti selepas peperiksaan akhir semester.
Cadangan/Aduan Penambahbaikan Perkhidmatan yang diterima daripada

Pelanggan Pejabat Pengurusan Kolej Sepanjang Tahun 2007
1. Perbanyakkan lagi staf untuk mempercepatkan pengurusan.
2. Lebih Sistematik.
3. Tambahkan senyuman dan hilangkan kesedihan.
4. Staf berkerja dengan lebih efisyen lagi.
5. Tingkatkan lagi kualiti pengurusan.
6. Tambah kaunter untuk urusan pelajar.
7. Sediakan kaunter yang menarik, kemas serta petugas kaunter yang mempunyai pakaian seragam
yang sesuai.
8. Suasana perlu dimeriahkan lagi.
9. Sentiasa berusaha membuat penambahbaikan berterusan daripada semua maklumbalas.
10. Senarai nama pelajar yang menerima bungkusan/pos laju perlu ditampal di notis pelajar dewan
makan.
11. Perbesarkan ruang pejabat/ kaunter pada waktu pendaftaran kerana amat sesak.
12. Lanjutkan waktu berurusan di pejabat.
13. Sediakan air minuman di tempat menunggu (pelawat).
14. Menyediakan kerusi menunggu yang mencukupi.
15. Mewujudkan suasana tempat kerja yang ceria.
Cadangan/Aduan Penambahbaikan Perkhidmatan yang diterima daripada

Pelanggan Pejabat Pengurusan Kolej Sepanjang Tahun 2008
1. Tingkatkan cara berkomunikasi.
2. Perbesarkan ruang pejabat.
89

3. Teruskan memberi kepuasan kepada pelanggan. Diharap dapat memberikan komitmen yang
sepenuhnya.
RUMUSAN DAPATAN KAJIAN DAN TINDAKAN PENAMBAHBAIKAN

YANG TELAH DIAMBIL
Berdasarkan hasil soal selidik dan cadangan/aduan yang diterima daripada pelanggan membolehkan
Pejabat Pengurusan Kolej membuat penambahbaikan terhadap perkhidmatan yang diberikan. Pejabat
juga sentiasa berinisiatif untuk membuat penambahbaikan berterusan (kaizen) walaupun tidak
menerima komen, cadangan/aduan daripada pelanggan.
… strategi penambahbaikan yang berkesan dan cekap dalam semua jenis perkhidmatan yang
menepati kehendak pelanggan/yang melebihi dari jangkaan pelanggan.
(Anthony & Banueles, 2001)
Penambahbaikan yang telah dibuat oleh Pejabat Pengurusan Kolej boleh dibahagikan kepada
dua aspek. Aspek pertama melibatkan penambahbaikan pengurusan, pentadbiran pejabat dan staf.
Aspek kedua melibatkan pelajar.
Penambahbaikan Pengurusan, Pentadbiran Pejabat dan Staf
1. Kajian Semula Piagam Pelanggan. Piagam Pelanggan merupakan komitmen bertulis jabatan
terhadap penyampaian, keluaran atau perkhidmatan kepada pelanggan. Piagam Pelanggan yang
baik perlu mempunyai ciri berikut; jelas, senang disebar, kebolehpercayaan, praktikal, khusus
dan boleh ditambahbaik.
2. Mempraktiskan Pengurusan Perubahan dengan memfokuskan kepada tiga aspek utama iaitu
proses, sistem dan manusia bertujuan memastikan untuk terus wujud, untuk terus kompetitif
dan setanding dengan perubahan serta kehendak semasa pelanggan. Dalam era kini, perubahan
bukan pilihan bahkan merupakan satu kemestian. Sehubungan itu, untuk menjamin terus kekal
dan berdaya saing, setiap organisasi dan setiap individu harus berubah ke tahap yang lebih
baik dan cemerlang. Seorang staf perlu mencabar dirinya untuk sentiasa membuat yang terbaik,
meninggalkan cara kerja yang lama dan mencari kaedah baru untuk memudahkan kerja. Setiap
proses baru yang diamalkan dan memberikan impak positif perlu dikekalkan.
3. Waktu kerja anjal ketika rehat tengah hari (dipraktiskan sejak tahun 2005). Umum mengetahui
pelajar terikat dengan jadual kuliah yang padat. Ini bertujuan untuk memberi peluang kepada
pelajar berurusan di Pejabat Pengurusan Kolej.
4. Mengamalkan Konsep No Wrong Door selaras Sasaran 2 Pelan Integriti Nasional(PIN) iaitu:
Meningkatkan kecekapan dalam sistem penyampaian khidmat awam, mengatasi karenah

birokrasi dan penyelewengan.
90

5. Menerap dan memastikan staf mempunyai mind-set berorientasikan pelanggan. Ini penting
untuk memastikan staf komited kepada objektif jabatan untuk meningkatkan kepuasan
pelanggan. Pelaksanaan melalui penekanan Dasar Kualiti, Objektif Kualiti, Moto Kualiti, Bicara
Kualiti dan pelbagai program kualiti yang sentiasa menekankan kepada pelanggan dan
kepentingan memberikan perkhidmatan yang boleh memuaskan kehendak pelanggan dan
menceriakan pelanggan.
6. Amalan dan penerapan Budaya Kerja Cemerlang dan mind-set bercirikan kualiti.
7. Menghantar staf untuk mengikuti latihan/kursus bagi menambahkan ilmu pengetahuan selaras
nilai UiTM Perak iaitu meningkatkan keilmuan. Selain itu, dalam slot mesyuarat bulanan, staf
turut diberi soalan kuiz berdasarkan pengetahuan semasa dan pengetahuan umum untuk menguji
kefahaman dan pengetahuan. Cara ini dapat mendidik staf supaya sentiasa peka dan berusaha
menambah ilmu masing-masing selain dapat meningkatkan kecekapan.
8. Menggalakkan penglibatan staf terutama staf bawahan dalam jawatankuasa-jawatankuasa.

Penglibatan sebegini penting untuk meningkatkan keyakinan diri, berani dan membina hubungan
baik terutama di kalangan staf bawahan.
9. Mengamalkan sistem mentoring and coaching. Staf yang dikenalpasti berkemahiran akan
dijadikan mentor untuk mengajar dan mendidik staf yang kurang berkemahiran dan staf baru
dalam aspek pekerjaan. Secara tidak langsung, staf yang berkemahiran turut mempertajamkan
pengetahuan sendiri (sharpen the saw).
10. Menggalakkan staf untuk berkreatif, berinovasi, reaktif dan proaktif dalam tugas. Staf sentiasa
digalakkan untuk turut memberi idea dan kaedah baru yang boleh memudahkan kerja selain
mesti berani mencuba sesuatu yang baru. Disamping itu, mesti berkeupayaan untuk membuat
jangkaan dan mengambil langkah pencegahan.
11. Keterbukaan dan Amalan Komunikasi Dua Hala (Antara staf dan staf). Keterbukaan secara
terkawal dalam pengurusan dan pentadbiran terutama antara Ketua dan staf bawahan adalah
perlu. Staf yang boleh menyuarakan pendapat dan pandangan tidak akan stres dan terbeban
dengan tugas terutama bila melibatkan hubungan kemanusiaan. Staf yang stres berkemungkinan
tinggi untuk melepaskan masalah dan kemarahan terhadap pelanggan.
Penambahbaikan Melibatkan Pelajar
1. Penglibatan pelajar dalam aktiviti pejabat (Invite customer to be in the team).
2. Keterbukaan dan Amalan Komunikasi Dua Hala (staf dan pelanggan – pelajar, staf bahagian/
unit lain, ibu bapa dan sebagainya). Bagi memastikan pelanggan berpuashati dengan
perkhidmatan yang diberikan, sesebuah jabatan perlu mewujudkan sifat keterbukaan dan amalan
komunikasi dua hala dengan pelanggan. Ini akan merapatkan hubungan selain menggalakkan
pelanggan memberikan komen terus. Komen yang diterima perlu dilayan dengan baik dan adil
kerana komen-komen tersebut merupakan faktor penting kepada kepuasan pelanggan. Tindakan
terhadap aduan yang diberikan pelanggan perlu dimaklumkan. Dewi Anis (2002), mengatakan
91

menangani aduan pelanggan dengan bijak dan adil adalah tanggungjawab pihak pengurusan.
Pihak Pengurusan perlu sentiasa peka dengan aduan dan pemasalahan kerana ia merupakan
faktor menyumbang kepada kepuasan pelanggan. Langkah pencegahan terbaik ialah melalui
komunikasi dua hala antara pihak pengurusan dan pelanggan terutama pelajar.
3. Memastikan pelanggan boleh menghubungi dan memberikan maklumbalas/cadangan mereka

dengan mudah setiap masa melalui:
(a) Peti cadangan.

(b) Telefon.
(c) Papan Kenyataan.
(d) Peti surat khas pejabat.
4. Mendapatkan khidmat pelajar bagi membantu urusan pejabat melalui Skim Khidmat Pelajar
(SKP).
5. Perjumpaan dan mesyuarat berkala dengan pelajar dan wakil pelajar turut diadakan bagi
mendengar pemasalahan yang dihadapi. Ini bertujuan untuk mendapatkan respons bagi
penambahbaikan perkhidmatan.
PENUTUP
Mengenali, mengetahui dan memahami kehendak pelanggan merupakan cabaran kepada sesebuah
jabatan pada masa kini untuk memastikan perkhidmatan yang diberikan dapat memuaskan pelanggan.
Ini kerana pelanggan pada masa kini mempunyai kehendak yang pelbagai. Bagi memastikan
pelanggan yang berurusan dengan sesebuah jabatan itu berpuashati dengan perkhidmatan yang
diberikan, penting bagi jabatan mengurangkan jurang yang ada di kedua-dua pihak dan membuat
penjenamaan semula jabatan dengan memfokuskan kepada pembaharuan dan perubahan cara kerja,
penggunaan kemudahan seiring kemudahan terkini, perkhidmatan yang tepat, berkesan dan
menggembirakan pelanggan.
RUJUKAN
Barsky, J. D. & Labagh, R. (1992). A Strategy for Customer Satisfaction. Cornel Hotel and Restaurant
Administration Quarterly, 33(5). pp. 31-42.
Barsky, J. D. (1995). World Class Customer Satisfaction. New York. IRWIN.
Churchill, G. A. Suprenant, C. (1987). An Investigation Into The Determinants of Customer Satisfaction.

Journal of Tourism Research, pp. 491-504.
Dewi Anis Othman (2002). Penyelidikan Tahap Kepuasan Pelajar Terhadap Sistem Perkhidmatan Dewan
Makan UiTM Kampus Arau.
Fournier, Susan and Mick, David Glen (2001). Rediscovering Satisfaction. Journal of Marketing 63 (October)pp.
5-23
92

Gummensson and Gronross (1987). Service Quality. The Cornell Hotel & Restaurant Administration Quarterly.
Vol. 9, no. 1. pp. 92.
Institut Tadbiran Awam Negara (INTAN) Malaysia (1994). Citra Karya. pp. 1–10, 12–36, 39–49, 84–86, 91–
96.
Kementerian Kebudayaan Kesenian & Warisan Malaysia. Budi Bahasa Budaya Kita (2005). pp. xvi, 21-35
Oxford Advanced Learner’s Dictionary (2000). Oxford University Press.
Radio Televisyen Malaysia (RTM 1 : 4 Mac 2008). Eksklusif Bersama.... Ketua Pengarah Perkhidmatan
Awam Malaysia : Tan Sri Ismail Adam.
Robertson dan Courtney dalam Samsudin Wahab (2005). Mengurus & Mentadbir Pejabat. PTS Professional
Publishing Sdn. Bhd.
Rust, Rolland T and Oliver, Richard L (1994). Customer Delight : Foundations, Findings, and Managerial
Insight. Journal of Retailing 73. pp. 311-336.
The Longman Dictionary (1974).
Dewi Anis Othman

Pejabat Pengurusan Kolej,
Bahagian Hal Ehwal Pelajar dan Alumni,
Universiti Teknologi MARA Perak
dewia541@perak.uitm.edu.my
Farzanah Hanum Hj Abd. Latif

93

PENGURUSAN KEMUDAHAN KEDIAMAN PELAJAR
LUAR KAMPUS: PENGALAMAN UiTM
PULAU PINANG
Zainuddin Al-Mansor
ABSTRAK
Universiti Teknologi MARA Pulau Pinang (UiTMPP) merupakan kampus negeri yang
menerima peningkatan kehadiran pelajar baru pada setiap tahun. Dengan kemudahan
kediaman pelajar yang terhad maka sebahagian daripada pelajar di UiTMPP terpaksa
menyewa kemudahan kediaman di luar kampus. Bagi memastikan kebajikan dan
keselamatan pelajar yang menginap di luar kampus (pelajar non-resident), maka
pengurusan kolej telah mewujudkan Unit Penempatan Luar Kampus (UPLK) bagi
mengurus segala urusan yang berkaitan dengan mereka. Kertas kerja ini membincangkan
perkongsian pengalaman tadbir urus UPLK di dalam mengendalikan isu dan masalah
pelajar non-resident di UiTMPP.
Kata kunci: Kediaman Pelajar non-resident, Luar Kampus, Universiti Teknologi MARA
Pulau Pinang (UiTMPP).
PENGENALAN
Universiti Teknologi MARA Pulau Pinang (UiTMPP) mula beroperasi pada 16 Jun 1996 di kampus
sementara di Permatang Pasir dan ianya merupakan salah sebuah daripada 13 kampus negeri
(cawangan) UiTM. Pengambilan pertama pelajar di UiTMPP dilakukan pada Julai 1996 dengan
pendaftaran seramai 230 orang pelajar. Tumpuan pengkhususan UiTMPP adalah kepada bidang
Kejuruteraan seperti Kejuruteraan Elektrik, Kejuteraan Mekanikal, Kejuteraan Awam dan Kejuteraan
Kimia di peringkat Diploma. Selain itu terdapat juga penawaran program dalam bidang Farmasi dan
Pengurusan Hotel dan Pelancongan di UiTMPP. Pada Ogos 2003, UiTMPP berpindah ke kampus
tetap di Jalan Permatang Pauh, di Daerah Seberang Perai Tengah. Sehingga tahun 2007 bilangan
pelajar telah meningkat dengan ketara sehingga melebihi 5500 orang (Nurhayati, 2008).
SEMINAR KEBANGSAAN TADBIR URUS KEMUDAHAN KEDIAMAN 2008
Kemudahan kediaman yang disediakan oleh pihak pengurusan UiTMPP adalah terhad
bilangannya maka sebahagian besar pelajar terpaksa menyewa kediaman di luar kampus. Bilangan
pelajar yang menyewa di luar kampus meningkat dari masa ke semasa sehinggakan pihak pengurusan
universiti mewujudkan satu unit bagi mengurus hal ehwal pelajar ini. Pada hari ini, UiTMPP
merupakan kampus negeri yang menguruskan pelajar Non-resident (NR) yang paling ramai jika
dibandingkan dengan kampus-kampus negeri yang lain kecuali kampus induk Shah Alam (Rajah 1).
Objektif kertas kerja ini adalah untuk berkongsi pengalaman yang dihadapi oleh pengurusan UiTMPP
di dalam mengendali dan menangani masalah pelajar yang tinggal menyewa di luar kampus.
2500
2000
1500
Pelajar Non-Resident
1000
500
0
rlis
nu
tan
bah
ak
rak
or
ang
dah
g
lak
han
Joh
raw
gga
Pe
lan
Pe
Sa
Ke
Pin
Me
Pa
Ke
Sa
ren
lau
Te
Pu
Kampus negeri
Rajah 1: Perbandingan bilangan pelajar non-resident (NR) antara kampus UiTM negeri di seluruh negara
kecuali kampus induk (Shah Alam) bagi sesi Julai – Oktober 2007
(Nota: Kampus Negeri Sembilan tiada pelajar NR)
LATAR BELAKANG
Semenjak dari UiTMPP mula dibina di Seberang Perai, Pulau Pinang; bilangan pelajar telah meningkat
dari tahun ke setahun sehinggakan pada tahun 2007 sahaja bilangan pelajarnya berjumlah 5,397
orang pelajar yang menuntut sepenuh masa (Nurhayati, 2008). Rajah 2 menunjukkan graf peningkatan
bilangan pelajar yang berlaku setiap tahun. Peningkatan jumlah pelajar ini tidak selari dengan
kemudahan kediaman di dalam kampus yang hanya terhad kepada 1820 orang. Kemudahan kediaman
pelajar di dalam kampus hanya boleh menampung 960 tempat untuk pelajar lelaki di Kolej Zamrud
dan 960 tempat lagi untuk pelajar perempuan di kolej Baiduri.
Bilangan kemudahan pennginapan pelajar yang terhad ini telah memaksa pihak pengurusan
UiTMPP untuk membeli dua buah blok pangsapuri berhampiran kawasan kampus yang kemudian
diberi nama Kolej Mutiara. Dua blok bangunan ini hanya dapat menempatkan seramai 1100 orang
(400 pelajar lelaki dan 700 pelajar perempuan).
96

PENGURUSAN KEMUDAHAN KEDIAMAN PELAJAR LUAR KAMPUS
6000
5000
4000
3000
Bilangan
2000
1000
0
Jul-96
Dis-96
Jul-97
Dis-97
Jul-98
Dis-98
Jul-99
Dis-99
Jul-00
Dis-00
Jul-01
Dis-01
Jul-02
Dis-02
Jul-03
Dis-03
Jul-04
Dis-04
Jul-05
Dis-05
Jul-06
Dis-06
Jul-07
Sesi Pengajian
Rajah 2: Bilangan pelajar mengikut tahun di UiTM Pulau Pinang (UiTMPP)
Jumlah keseluruhan kemudahan kediaman pelajar yang diuruskan oleh pihak universiti hanya
dapat menampung 3020 orang pelajar di tiga buah kolej kediaman, sedangkan bilangan pelajar sepenuh
masa pada sesi Disember 2006 – Mei 2007 sahaja berjumlah 4,820 orang. Bilangan pelajar ini
meningkat pada sesi Julai 2007 – Oktober 2007 seramai 5,397 orang. Jadual 1 menunjukkan taburan
dan bilangan pelajar mengikut jantina serta status kediaman mereka. Keadaan ini memaksa seramai
hampir 2400 pelajar untuk mencari alternatif lain iaitu dengan menyewa kediaman awam di kawasan
sekitar kampus. Keadaan ini dijangkakan akan berterusan, lebih-lebih lagi dalam usaha UiTM
mencapai hasratnya untuk menampung 200,000 pelajar menjelang 2010.
Jadual 1: Taburan dan bilangan pelajar mengikut jantina serta kemudahan kediaman pelajar
Pelajar Lelaki Pelajar Perempuan Jumlah
Pelajar berdaftar pengajian sepenuh 2753 2644 5397

masa (Julai 2007)
Kolej Baiduri - Siswi (Dalam kampus) - 960 960
Kolej Zamrud – Siswa (Dalam kampus) 960 - 960
Kolej Mutiara - Siswa dan Siswi (Luar 400 700 1100

kampus)
Penempatan Luar Kampus (Pelajar non- 1393 984 2377

resident)
97

UNIT PENEMPATAN LUAR KAMPUS (UPLK)
Unit Penempatan Luar Kampus (UPLK) mula diwujudkan pada awal tahun 2007 bagi mengurusakan
pelajar-pelajar yang menyewa di luar kampus atau juga dikenali sebagai pelajar non-resident (pelajar
NR). Sebelum wujudnya unit ini, pengurusan pelajar NR adalah di bawah tanggungjawab Pengurusan
Kolej yang diketuai oleh Pengurus Asrama. Bilangan staf yang terhad menyebabkan tadbir urus ini
dikendalikan secara sendirian oleh Pengurus Asrama. Pada ketika itu UPLK lebih dikenali sebagai
Unit Kebajikan Non-resident (UKNR).
Nama UKNR ditukarkan kepada UPLK adalah selari dengan peranan utama unit ini iaitu membantu
pelajar untuk mendapat penempatan dan memantau hal ehwal pelajar NR. Hal ehwal kebajikan pelajar
NR tidak diabaikan meskipun perkataan kebajikan non-resident tidak disebut di dalam nama UPLK. Hal
ehwal kebajikan pelajar sama ada tinggal di dalam atau di luar kampus adalah dirujuk kepada ke Unit
Bantuan Kewangan Pendidikan dan Kebajikan Pelajar. Selain itu, kebajikan dan keselamatan pelajar NR
turut sama dipantau oleh Pegawai Pembangunan Pelajar (PPP) NR.
Pertambahan jawatan dan bilangan staf di dalam pengurusan kolej telah membolehkan UPLK
ditadbir urus secara teratur dan lebih mantap. Di samping itu juga, pelantikan tiga orang Pegawai
Pembangunan Pelajar NR dan pembentukan Jawatankuasa Perwakilan Pelajar NR seramai 12 orang
PENGARAH KAMPUS
Timbalan Pengarah
Kampus (HEP)
Pengurus Asrama# Pengurus Asrama

(Unit Penempatan Luar Kampus) (Unit Kolej Kediaman)
○
○
○
Pegawai Pembangunan Penolong Pengurus Asrama

○
○ ○
Pelajar NR (Kolej Baiduri)

○
○
○
○

Jawatankuasa Perwakilan
○
○ ○ (Kolej Zamrud)
○
Pelajar NR

(Kolej Mutiara)
Rajah 3: Struktur organisasi Unit Kolej Kediaman dan Unit Penempatan Luar Kampus UiTMPP (nota: # mula
lapor bertugas pada 15 ogos 2008 dan sebelum daripada tarikh tersebut dua unit berkaitan dengan
kemudahan kediaman pelajar hanya diketuai oleh seorang Pengurus Asrama)
98

pelajar turut melancarkan lagi pengurusan unit ini. Setakat ini, UPLK di ketuai oleh seorang Pengurus
Asrama dan dibantu oleh dua orang staf sokongan iaitu seorang Penyelia Asrama dan seorang
Pembantu Am Pejabat. Rajah 3 menunjukan struktur organisasi Unit Kolej Kediaman dan UPLK
yang menguruskan kemudahan kediaman pelajar di UiTMPP.
Fungsi, Tanggungjawab dan Perkhidmatan yang Disediakan
UPLK memainkan fungsi utama bagi membantu pelajar-pelajar UiTMPP (Pelajar NR) untuk
mendapatkan kemudahan kediaman awam bagi tujuan penyewaan. Bagi melaksanakan fungsi dan
tanggungjawab ini, UPLK akan membuat hebahan dan iklan kepada penduduk awam yang berminat
untuk menyewakan kediaman mereka kepada pelajar UiTMPP. Hebahan dan iklan dibuat dalam
pelbagai cara iaitu melalui email, poster, kain rentang (banner) dan juga laman web UiTMPP.
Maklumat yang diperolehi daripada orang awam akan dimasukkan ke dalam sistem maklumat rumah
untuk disewa bagi memudahkan pelajar untuk merujuk dan mendapatkan informasi. Maklumat-
maklumat kediaman untuk disewa juga akan dihebahkan kepada pelajar khususnya diakhir semester
atau diawal semester ketika pelajar sibuk mencari kediaman luar untuk disewa.
Selain membantu pelajar mencari kediaman untuk disewa, unit ini juga berfungsi untuk
memantau keselamatan dan kebajikan pelajar-pelajar NR. Langkah pertama dilakukan ialah dengan
mewajibkan semua pelajar NR untuk mendaftar supaya lokasi kediaman mereka diketahui oleh pihak
pengurusan universiti melalui unit ini. Pelajar NR yang gagal atau tidak mendaftar akan diambil
tindakan tatatertib atas kesalahan tidak mematuhi atau ingkar arahan universiti. Kerjasama dengan
Unit Keselamatan diperlukan memastikan semua pelajar NR mendaftar.
Maklumat pendaftaran pelajar NR ini akan disimpan dalam sistem senarai nama pelajar NR
(Pelajar NR directory) bagi tujuan rujukan bila diperlukan. Maklumat peribadi pelajar NR dan lokasi
kediaman mereka dapat membantu pihak universiti untuk mengesan mereka jika berlaku sesuatu
kecemasan seperti berlaku sebarang kecelakaan kepada waris pelajar NR atau pelajar NR melanggar
peraturan universiti atau undang-undang awam.
Jadual 2: Statistik pelajar mengikut lokasi kediaman bagi tahun 2007 dan 2008
Bilangan Pelajar
Kawasan-Taman
2007 2008
Taman Sutera 163 173

Taman Pauh Jaya 86 86
Taman Pauh Indah 128 96
Taman Pauh Damai 26 54
Taman Pauh 72 74
Taman Naluri 6 0
Taman Janggus 6 0
Taman Hj Md Amin 84 68
99

Bilangan Pelajar
Kawasan-Pangsapuri
2007 2008
Pangsapuri Seri Pauh 65 51

Pangsapuri Pesona 175 91
Pangsapuri Pauh Indah 14 5
Pangsapuri Pauh Damai 282 184
Pangsapuri Idaman 517 333
Kondominium Mutiara 120 152
Astaka Bandar Perda 13 5
Apartment Permata 48 39
Bilangan Pelajar
Kawasan-Kampung
2007 2008
Kampung Tersusun 0 1
Kampung Surau 3 0
Kampung Pertama 143 114
Kampung Belah Dua 78 78
Permatang Pauh 11 18
Permatang Nibong 7 10
Kubang Semang 9 7
Jalan Baru 2 9
Seberang Jaya 9 13
Bilangan Pelajar
Kawasan-Taman/ Lain-lain
2007 2008
Tasek Gelugor 6 3
Tanah Liat 8 0
Simpang Empat 1 2
Penang 11 3
Penaga 1 1
Kulim 10 3
Kepala Batas 6 2
Juru 2 4
Jalan Baru 2 9
Butterworth 12 8
Bukit Mertajam 17 6
100

Berdasarkan maklumat pelajar NR ini, tugas pemantauan lebih mudah dilakukan kerana unit
ini mengetahui bilangan dan taburan pelajar mengikut sesuatu lokasi. Ini akan memudahkan UPLK
untuk merujuk dan mengadakan perbincangan dengan masyarakat di kawasan yang terlibat melalui
Jawatankuasa Kemajuan dan Keselamatan Kampung (JKKK) atau Jawatankuasa Rukun Tertangga
(JRT). Tugas pemantauan turut dilakukan secara bersama dengan Pegawai Pembangunan Pelajar
NR dan Jawatankuasa Perwakilan Pelajar NR. Jadual 2 menunjukkan taburan pelajar NR yang
berdaftar mengikut lokasi kediaman mereka.
Disamping itu, UPLK turut membantu pelajar NR untuk melaksanakan aktiviti pembangunan
dan kepimpinan pelajar serta mengadakan program berinteraksi dan berdialog antara pelajar NR
dengan masyarakat setempat. Berdasarkan fungsi dan tanggungjawab yang dibincangkan di atas
tadi, maka perkhidmatan yang disediakan oleh UPLK ini boleh diringkaskan seperti berikut:
1. Mencari dan mengumpul maklumat rumah untuk disewa kepada pelajar NR.
2. Menyediakan senarai maklumat rumah untuk disewa kepada pelajar NR.
3. Mengurus dan mengendalikan pendaftaran pelajar NR.
4. Menyediakan senarai maklumat pelajar NR.
5. Menyediakan panduan yang berkaitan dengan penyewaan kediaman kepada pelajar NR.
6. Memantau kebajikan dan keselamatan pelajar NR melalui lawatan yang diadakan.
7. Mengadakan program interaksi dan dialog bersama penduduk yang terlibat dengan pelajar
NR.
8. Mengadakan aktiviti pembangunan dan kepimpinan pelajar melalui Jawatankuasa Perwakilan

Pelajar NR.
Pegawai Pembangunan Pelajar Non-resident (NR)
Jawatan Pegawai Pembangunan Pelajar Non-resident (PPPNR) diwujudkan bagi membantu

pengurusan UPLK menjaga kebajikan dan mengendalikan program pembangunan dan kepimpinan
pelajar NR. PPPNR ini diberi kemudahan rumah universiti iaitu di Kolej Mutiara dan Kolej Zamrud.
Tugas PPPNR tidak jauh bezanya dengan Pegawai Pembangunan Pelajar (PPP) di kolej kediaman.
PPPNR diberi tanggungjawab untuk memastikan kebajikan dan aktiviti pembangunan dan kepimpinan
pelajar NR dilaksanakan dengan baik. Perbezaanya hanyalah PPPNR tidak mempunyai jadual tugasan
secara harian. Justeru itu, PPPNR akan melaksanakan tugasan mengikut program yang diaturkan
oleh UPLK atau Pejabat Bahagian Hal Ehwal Pelajar. Namun, jika ada keperluan PPPNR akan
dipanggil bertugas untuk mengendalikan hal ehwal pelajar NR.
Pada ketika ini, hanya tiga orang staf bukan akademik yang dilantik untuk menjawat jawatan
sebagai PPPNR. Bagi memudahkan tugas PPPNR ini, pembahagian tugas mereka dibahagikan
mengikut zon kawasan kediaman pelajar NR. Justeru itu, tugas pemantauan keselamatan dan kebajikan
101

pelajar NR akan lebih mudah. PPPNR akan menjadi perantara untuk berbincang dengan penduduk
atau wakil penduduk di kawasan yang diduduki oleh ramai pelajar NR.
Jawatankuasa Perwakilan Pelajar Non-resident (NR)
Jawatankuasa Perwakilan Pelajar Non-resident (JPPNR) merupakan sebuah persatuan pelajar

NR yang bertanggungjawab membantu menjaga kebajikan dan melaksanakan aktiviti-aktiviti
pembangunan dan kepimpinan bagi pelajar-pelajar NR. Jawatankuasa ini terdiri daripada pelajar
NR yang menyewa kediaman di luar kampus. Peranan JPPNR ini adalah menjadi perantaraan antara
pihak pengurusan UPLK dan pelajar-pelajar NR. Pada masa yang sama juga JPPNR bertindak sebagai
sebuah organisasi yang melaksanakan segala aktiviti pembangunan dan kepimpinan pelajar dengan
dibantu oleh PPPNR sebagai penasihat dan pemantau.
Diperingkat awal penubuhan JPPNR ini, komitmen ahli jawatakuasanya sangat rendah
menyebabkan organisasi ini tidak berfungsi sepenuhnya untuk membantu UPLK. Hal ini berlaku
disebabkan kesemua ahli adalah dikalangan pelajar NR di mana budaya pelajar NR pada ketika itu
tidak berminat untuk terlibat dengan sebarang program pembangunan dan kepimpinan pelajar anjuran
pihak universiti.
Bagi mengatasi masalah ini pemilihan ahli jawatankuasa ini telah dilakukan dengan cara yang
lebih teliti, di samping itu bukan semua ahli jawatankuasa ini adalah di kalangan pelajar NR. Terdapat
di kalangan mereka yang tinggal di kolej kediaman luar kampus tetapi dilantik untuk menjadi ahli
JPPNR. Ini dilakukan berdasarkan kebolehan dan komitmen yang ditunjukkan oleh pelajar tersebut.
Hasilnya, JPPNR mula bergerak dengan aktif dan berjaya menarik minat pelajar-pelajar NR untuk
terlibat di dalam aktiviti pembangunan dan kepimpinan pelajar.
Demi memasikan sesuatu program itu berjaya, JPPNR sentiasa bekerjasama dan berganding
bahu dengan Majlis Perwakilan Pelajar (MPP). Kerjasama yang terbentuk ini memberi satu sinergi
antara Pejabat Bahagian Hal Ehwal Pelajar, UPLK, PPPNR, JPPNR dan MPP. Disebabkan aktiviti
pelajar NR melibatkan penggunaan kawasan di luar kampus, bantuan dan kerjasama daripada unit
keselamatan turut melancarkan lagi aktiviti yang dirancang.
Aktiviti
Pelbagai aktiviti dirancang dan dilaksanakan melibatkan pelajar-pelajar NR. Semua aktiviti,
sama ada dirancang dan dilaksanakan oleh UPLK (aktiviti wajib), PPPNR dan JPPNR (aktiviti
sokongan) adalah bertujuan untuk menjaga keselamatan dan kebajikan serta membentuk peribadi
pelajar-pelajar NR.
Aktiviti wajib seperti Minggu Pendaftaran Pelajar NR, Sesi Dialog Bersama Pengarah Kampus
dan Lawatan Muhibah NR antara program yang diatur fokus kepada menjaga keselamatan dan
kebajikan pelajar-pelajar NR. Manakala aktiviti sokongan yang dianjurkan oleh JPPNR dengan
bantuan PPPNR adalah untuk memberi peluang pelajar-pelajar NR berinteraksi sesama mereka di
samping melatih mereka di dalam pengurusan dan kepimpinan organisasi.
102

PROGRAM LAWATAN MUHIBAH NR
Salah satu aktiviti anjuran bersama antara PPPNR, MPP, JPPNR ialah Program Lawatan Muhibah
NR. Program ini merupakan antara program aktiviti pelajar NR yang penting kerana ianya mempunyai
matlamat serampang dua mata iaitu:
1. Kunjungan mesra untuk bertanya khabar dan melihat suasana tempat tinggal pelajar-pelajar
NR.
2. Menyemak atau audit lokasi kediaman pelajar NR berdasarkan maklumat pendaftaran pelajar
NR.
Program lawatan ini dilakukan secara berkala iaitu sebulan dua kali mengikut kawasan yang
dipilih berdasarkan kepadatan pelajar NR di kawasan tersebut. Pelaksanaannya dilakukan di waktu
malam pada jam 8.00 hingga 10.30 malam secara berkumpulan dan ditemani oleh pegawai universiti
iaitu dari UPLK, PPPNR dan juga staf daripada Unit Keselamatan. Lawatan ini turut melibatkan
pemimpin pelajar di kalangan JPPNR dan MPP. Dalam lawatan ini juga, borang soal selidik diedarkan
kepada pelajar NR untuk mengetahui kemudahan yang dimiliki dan juga masalah yang dihadapi.
Latar belakang responden
Program lawatan pelajar NR yang julung kali diadakan ini telah berjaya mengunjungi seramai
405 pelajar NR di empat buah kawasan yang mana pelajar NR banyak menyewa kediaman di loaksi
tersebut. Rajah 4 menunjukkan bilangan pelajar NR yang dikunjungi mengikut lokasi kediaman
mereka dalam program lawatan ini.
200
180
160
140
120
Bilangan Pelajar
100
80
60
40
20
0
Pangsapuri Pangsapuri Pauh Pangsapuri Pauh Taman Sutera
Idaman Damai Indah
Lokasi Kediaman Pelajar
Rajah 4: Bilangan pelajar mengikut lokasi kediaman yang dikunjungi dalam Program Lawatan Muhibah
103

Majoriti pelajar NR yang menyewa di luar kampus merupakan pelajar yang berada di semester
tiga dan ke atas. Ini adalah selari dengan dasar penempatan UiTMPP yang memberi keutamaan
kepada pelajar-palajar baru bagi tempoh dua semester atau setahun. Rajah 5 dan 6 menunjukkan
taburan peratusan pelajar mengikut semester pengajian dan fakulti. Meskipun kebanyakkan pelajar
NR merupakan pelajar yang mengambil program di peringkat Diploma (tempoh pengajian 6 semester),
terdapat juga pelajar NR yang terdiri daripada pelajar program di peringkat Sarjana Muda (degree).
Oleh sebab itu, terdapat pelajar NR yang belajar di semester 7 dan 8.
45
40
35
30
Peratusan %
25
20
15
10
0
Sem 3 Sem 4 Sem 5 Sem 6 Sem 7 Sem 8
Semester Pengajian
Rajah 5: Peratusan pelajar NR mengikut semester pengajian yang dikunjungi dalam

Program Lawatan Muhibah
Kampus UiTMPP merupakan kampus kejuruteraan yang menawarkan program-program

berkaitan kejuruteraan seperti Kejuruteraan Awam, Mekanikal, Elektrikal dan Kimia. Di samping
itu, terdapat juga penawaran program Fakulti Pengurusan Hotel dan Pelancongan dan Fakulti Farmasi.
Maka itu, bilangan pelajar NR daripada fakulti kejuteraan yang ditemui dalam kunjungan ini melebihi
75%. Rajah 7 menunjukkan latar belakang pencapaian akademik bagi pelajar-pelajar NR yang terlibat
dalam lawatan ini.
104

F Farmasi
FPH Perlancongan
FK Kimia
FK Awam
Fakulti
FK Mekanikal
FK Elektrikal
0 5 10 15 20 25 30
Peratusan %
Rajah 6: Peratusan pelajar NR mengikut fakulti yang dikunjungi dalam Program Lawatan Muhibah
2.50 - 4.00
8% 2.00 - 2.49
17%
3.00 - 3.49
37%
2.50 - 2.99
38%
Rajah 7: Pecahan peratusan pencapaian akademik pelajar-pelajar NR yang dikunjungi dalam

Program Lawatan Muhibah.
Majoriti pelajar NR (85%) yang menyewa di luar kampus memperolehi sumber kewangan
melalui pinjaman pendidikan Perbadanan Tabung Pendidikan Tinggi Nasional (PTPTN), manakala
yang lain menerima sumber kewangan melalui Jabatan Perkhidmatan Awam (JPA), Kerajaan atau
Yayasan Negeri dan juga daripada pihak badan korporat swasta. Dari segi latar belakang pendapatan
keluarga pula, sebanyak 12% daripada mereka pendapatan keluarga adalah kurang daripada RM 500
sebulan. Bagi pendapatan di antara RM 501 hingga RM 1,000, peratusannya adalah sebanyak 31%.
Manakala 28% lagi, pendapatan keluarganya adalah di antara RM 1,001 hingga RM 2,000. Seramai
17% pula, pendapatan keluarganya adalah di antara RM 2,001 hingga RM 3,000. Bagi pendapatan
keluarga yang melebihi RM 3,000 jumlah peratusannya adalah sebanyak 12%.
105

Maklumat Kediaman Sewa
Dalam Program Lawatan Muhibah ini, kunjungan telah dibuat ke atas dua buah jenis kediaman
iaitu rumah pangsa (Pangsapuri Idaman, Pangsapuri Pauh Damai dan Pangsapuri Pauh Indah) dan
rumah teres (Taman Sutera). Jadual 3 menunjukkan maklumat ringkas berkaitan dengan purata isi
rumah dan kadar sewa sebulan dan kos yang ditanggung oleh seorang pelajar NR bagi setiap lokasi.
Jadual 3: Ringkasan maklumat berkaitan kediaman sewa mengikut lokasi
Bilangan Penghuni Sewa bulanan untuk Kadar purata perbelanjaan

Lokasi Kediaman dalam kediaman satu kediaman (RM) seorang pelajar NR untuk
(orang) bayaran sewa kediaman
sebulan (RM)
Min Purata Maks Min Purata Maks Min Purata Maks
Pangsapuri kediaman 3 6 10 250 300 400 30 57 100
Pangsapuri Pauh Damai 3 6 10 250 300 400 30 53 130
Pangsapuri Pauh Indah 4 5 7 280 300 400 30 56 80
Taman Sutera 6 10 13 600 800 1100 50 75 117
Berdasar soal selidik yang dijalankan dalam lawatan ini didapati 52% daripada pelajar NR yang
menyewa di sekitar kawasan Permatang Pauh membayar secara purata sewa bulanan antara RM 300
hingga RM 399. Bayaran sewa yang paling rendah ialah RM 80 sebulan dan yang paling tinggi ialah RM
1000. Rajah 8 menunjukkan taburan peratusan kadar sewa kediaman pelajar NR di kawasan yang
dikunjungi dalam Program Lawatan Muhibah. Kadar sewa yang terendah (RM 30 seorang sebulan)
adalah di kediaman jenis rumah pangsa iaitu di Pangsapuri Idaman. Manakala kadar sewa yang tertinggi
(RM 117 seorang sebulan) adalah jenis rumah teres dua tingkat di Taman Sutera.
≥ RM 500 ≤ RM 199 RM 200 - 299

11% 2% 9%
RM 400 - 499
26%
RM 300 - 399
52%
Rajah 8: Peratusan pecahan kadar sewa kediaman pelajar NR yang terlibat dalam soal selidik
Program Lawatan Muhibah.
106

Bilangan pelajar NR yang menghuni di dalam satu kediaman yang disewa paling rendah ialah 3
orang serumah dan yang paling tinggi ialah 13 orang serumah. Bilangan pelajar yang menginap di dalam
kediaman sewa bergantung kepada saiz ruang rumah, bilangan bilik dan kadar sewa yang dikenakan.
Rajah 9 menunjukkan bilangan penghuni kediaman yang disewa mengikut lokasi. Pangsapuri Idaman
dan Pangsapuri Pauh Damai merupakan kediaman yang memiliki penghuni yang paling minima (3 orang
serumah) di sebabkan kadar sewa yang berpatutan, manakala Pangsapuri Pauh Damai pula bilangan
yang paling rendah dalam serumah ialah 4 orang. Bagi kediaman Taman Sutera, bilangan penghuni
serumah paling rendah ialah 6 orang serumah. Ini disebabkan kadar sewa terendah di Taman Sutera ialah
RM 700 sebulan, namun kadar sewa ini masih tinggi jika dibandingkan dengan lokasi yang lain.
Pangsapuri Idaman Pangsapuri Pauh Damai

Pangsapuri Pauh Indah Taman Sutera
80
70
60
Kekerapan
50
40
30
20
10
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Bilangan Penghuni dalam Satu Rumah
Rajah 9: Taburan dan kekerapan bilangan penghuni dalam satu rumah mengikut lokasi.
Dalam aspek kemudahan yang dimiliki sama ada disediakan oleh tuan rumah atau dibeli sendiri
oleh pelajar adalah berbeza-beza. Dalam soal selidik ini, pelajar NR ditanyakan peralatan atau
kemudahan yang ada di kediaman rumah sewa mereka. Rajah 10 menunjukkan peratusan jenis-jenis
kemudahan/peralatan yang ada di kediaman sewa pelajar-pelajar NR. Berdasarkan Program Lawatan
Muhibah ini, didapati 12% sahaja kediaman pelajar NR yang mempunyai semua lima kemudahan
yang ditanya dalam soal selidik ini.
107

Lain-lain Katil/Tilam
23% 20%
Mesin Basuh
14%
Televisyen
27% Dapur
16%
Rajah 10: Pecahan peratusan kemudahan atau peralatan di kediaman sewa pelajar-pelajar NR.
Tahap kepuasan atau keselesaan pelajar NR terhadap kediaman sewa mereka turut ditanya
dalam soal selidik ini. Didapati 48% daripada mereka berpendapat keadaan kediaman mereka adalah
memuaskan, manakala 27% pula berpendapat keadaan kediaman mereka adalah baik. Hanya 11%
berasa keadaan kediaman sewa mereka tidak memuaskan dan 2% menyatakan kediaman sewa mereka
dalam keadaan sangat tidak memuaskan. Seramai 12% pelajar NR yang menyatakan bahawa keadaan
atau keselesaan kediaman sewa mereka adalah sangat baik.
Apabila pelajar NR diminta memberi komentar atau cadangan dalam soal selidik yang
dikemukakan, didapati 15% daripada pelajar NR yang ditemui memberi maklum balas pelbagai isu
berkaitan dengan kediaman rumah sewa mereka. Antara perkara yang dinyatakan ialah kos sewa
kediaman yang mahal, kelengkapan rumah yang tidak mencukupi, sikap tuan rumah yang tidak
memperbaiki kerosakan atau tidak ambil peduli, jiran tertangga yang menimbulkan masalah, sistem
keselamatan kawasan kediaman yang tidak mesra pelajar, tempat letak kenderaan yang terhad di
kawasan kediaman dan kes kecurian yang kerap berlaku serta kediaman yang tidak dilengkapi elemen
keselamatan seperti ketiadaan gril pintu dan tingkap.
Pengangkutan
Kebanyakkan pelajar NR menggunakan kenderaan sendiri atau kenderaan yang disediakan

oleh pihak universiti. Hampir 65% daripada pelajar NR menggunakan pengangkutan sendiri iaitu
20% kereta dan 45% motorsikal untuk ke kampus. Hanya 27% pelajar NR menggunakan perkhidmatan
kenderaan universiti. Bagi pelajar NR yang tinggal di kediaman sewa yang hampir dengan kampus,
mereka hanya berjalan kaki sahaja, manakala mereka yang tinggal di kawasan yang tidak dilalui
oleh kenderaan universiti terpaksa menggunakan kenderaan awam untuk ke kampus. Rajah 11
menunjukkan pecahan peratusan jenis pengangkutan yang digunakan oleh pelajar NR untuk ke
kampus.
108

Seramai 19% daripada Pelajar NR yang menggunakan kenderaan universiti berpendapat

perkhidmatan yang disediakan adalah baik, manakala 56% lagi menyatakan perkhidmatan tersebut
adalah memuaskan. Namun ada juga pelajar NR yang menyatakan perkhidmatan kenderaan universiti
tidak memuaskan (18%) dan sangat tidak memuaskan (7%).
Bas Awam Jalan Kaki

5% 3%
Bas UiTM Motorsikal
27% 45%
Kereta
20%
Rajah 11: Pecahan peratusan jenis pengangkutan yang digunakan oleh pelajar-pelajar NR
untuk berulang-alik ke kampus
Apabila pelajar NR diminta memberi komen atau cadangan dalam soal selidik yang
dikemukakan, didapati 18% daripada pelajar NR yang ditemui memberi maklum balas berkaitan
dengan tempat letak kenderaan yang terhad di kampus dan juga kediaman mereka, sticker kenderaan
di kawasan kediaman mereka yang sukar diperolehi dan mahal harganya, larangan membawa masuk
kenderaan di dalam persekitaran kampus, perkhidmatan kenderaan universiti yang tidak konsisten,
laluan masuk kedua di kampus dan keselamatan kenderaan yang mereka miliki.
Perbelanjaan makanan
Kebanyakkan pelajar NR adalah terdiri daripada pelajar di peringkat pengajian Diploma yang
mendapat bantuan makanan sebanyak RM 4.00 sehari. Bagi pelajar NR di peringkat pengajian Sarjana
Muda tidak diberi sebarang bantuan makanan. Secara purata perbelanjaan makanan pelajar NR dalam
sehari adalah RM 9.30. Perbelanjaan makanan miniman sehari adalah RM 4.00 dan yang paling
tinggi (maksima) pula ialah RM 20.00 sehari.
Apabila pelajar NR diminta memberi komen atau cadangan dalam soal selidik yang
dikemukakan, didapati 24% daripada pelajar NR yang ditemui memberi maklum balas berkaitan
dengan bantuan makanan dan juga isu tahap penyediaan dan kebersihan serta mutu makanan di
kafeteria universiti. Isu bantuan makanan banyak diperkatakan oleh pelajar NR kerana mereka
berpandangan nilai bantuan RM 4.00 sehari adalah tidak mencukupi dengan kos sara diri yang semakin
meningkat pada masa kini. Bagi pelajar NR di peringkat pengajian Sarjana Muda pula mempertikaikan
tindakan atau polisi universiti yang tidak memberi bantuan makanan kepada mereka.
109

CABARAN
Dalam mengurus dan mengendalikan kemudahan kediaman pelajar NR, UPLK menghadapi pelbagai
rintangan dan cabaran. Di peringkat awal, bilangan staf yang ada hanyalah seorang sahaja iaitu
Pengurus Asrama. Tugas Pengurus Asrama pula adalah mentadbir dan mengurus dua unit iaitu Unit
Kolej Kediaman dan Unit Penempatan Luar Kampus (ULPK) dan ini menyebabkan tumpuan pada
ULPK tidak dapat diberi perhatian yang sewajarnya. Kemudian barulah UPLK berkembang dengan
pertambahan dua staf sokongan iaitu Penyelia Asrama dan Pembantu Am Pejabat.
Dengan kekuatan tenaga kerja seramai 3 orang sahaja bagi mentadbir dan mengurus hal ehwal
pelajar NR seramai 2400 orang adalah sesuatu yang mencabar namun terpaksa jua dilaksanakan
dengan sebaik mungkin. Jika terdapat keperluan untuk menggunakan staf yang ramai, maka UPLK
akan meminta bantuan daripada staf Pejabat Bahagian Hal Ehwal Pelajar atau Unit Kolej Kediaman
untuk membantu.
Mengurus dan membantu pelajar di luar waktu pejabat merupakan perkara yang diberi perhatian
oleh ULPK. Justeru itu, ULPK telah mewujudkan jawatan Pegawai Pembangunan Pelajar Non-
resident (PPPNR). Pelantikan PPPNR adalah untuk memberi khidmat kepada pelajar selepas waktu
pejabat khususnya dalam hal ehwal kebajikan dan keselamatan yang melibatkan situasi kecemasan.
Namun, bilangan PPPNR seramai 3 orang untuk memantau dan membantu pelajar NR yang tinggal
di serata lokasi sekitar Permatang Pauh adalah perkara yang begitu mencabar. Justeru itu, PPPNR
mengambil pendekatan proaktif dengan berinteraksi dan berdialog dengan pemimpin masyarakat
setempat serta dengan pihak berkuasa khususnya dengan pihak Polis DiRaja Malaysia dan Jabatan
Agama Negeri Pulau Pinang.
Usaha mendekati dan memahami pelajar NR dilakukan melalui perwakilan pelajar yang dipilih
dan dilantik membentuk sebuah organisasi yang dikenali sebagai Jawatankuasa Perwakilan Pelajar
Non-resident (JPPNR). Fungsi JPPNR sebagai perantara antara pihak pengurusan dan pelajar NR
adalah sangat penting kerana penerimaan pelajar NR di kalangan rakan sebaya lebih berkesan dalam
aspek memberi nasihat dan bimbingan serta memahami masalah yang mereka hadapi. Kepimpinan
JPPNR harus memahami tanggungjawab dan peranan mereka untuk membantu pihak universiti bagi
mengendalikan rakan-rakan pelajar NR mereka serta menjaga nama dan imej universiti.
Keberkesanan pengurusan dan pemantauan pelajar-pelajar NR tidak akan berjaya tanpa

kerjasama masyarakat di luar. Pelajar-pelajar NR ini tinggal di dalam masyarakat dan adakalanya
mereka alpa atau tidak kisah akan adab dan tatacara hidup bermasyarakat. Sehinggakan terdapat kes-
kes yang melibatkan pelajar-pelajar NR dan menyebabkan masyarakat di tempat tersebut merasa
tidak selesa, seterusnya menyalahkan pihak universiti kerana gagal mengawal selia pelajar-pelajarnya.
Justeru itu, UPLK telah mangatur dan manganjurkan perjumpaan atau mesyuarat secara berkala
dengan persatuan penduduk atau jawatankuasa rukun tertangga di taman perumahan yang banyak
diduduki oleh pelajar UiTMPP.
Kerjasama daripada semua pihak dengan mengambil langkah-langkah proaktif adalah perlu
untuk mengawal dan mengurangkan gejala yang tidak sihat di kalangan pelajar-pelajar NR. Cabaran
di sini ialah untuk meminta masyarakat luar bekerjasama dan saling memahami serta mengambil
tindakan proaktif. Tindakan menyalahkan pihak universiti tanpa mengambil sebarang langkah-langkah
110

pencegahan dan pembetulan di kawasan kediaman masyarakat tersebut menyukarkan lagi untuk
UPLK untuk bertindak secara berkesan. Pihak universiti tidak boleh mengambil tindakan sebarangan
kepada pelajar-pelajar NR kerana terikat dengan undang-undang awam. Kerjasama yang erat dengan
pihak berkuasa dan persatuan penduduk yang terjalin dapat membantu pihak universiti untuk sama-
sama menangani pelajar yang bermasalah.
Program bimbingan dan kempen kesedaran kepada pelajar-pelajar NR sentiasa diadakan untuk
membantu pelajar menyesuaikan diri dan memastikan keselamatan dan kebajikan mereka terpelihara.
Cabaran di sini pula ialah tentang kehadiran pelajar-pelajar NR terhadap program-program sebegini.
Meskipun bilangan pelajar NR adalah ramai, usaha sebegini perlu dilakukan secara berkala dan
berperingkat-peringkat.
Dalam usia yang masih muda, UPLK menghadapi pelbagai cabaran dan rintangan. Perkara
yang dibincang di sini hanyalah sebahagian daripada cabaran tersebut. Kerjasama daripada pelbagai
pihak banyak membantu melancarkan lagi fungsi dan tanggungjawab UPLK ini. Tunjuk ajar dan
bimbingan daripada rakan-rakan sekerja khususnya Unit Kebajikan Non-resident di UiTM Shah
Alam juga banyak membantu.
KESIMPULAN
Peningkatan bilangan kemasukan pelajar ke UiTMPP dari tahun ke setahun telah memberi kesan
kepada Bahagian Hal Ehwal Pelajar untuk mengurus dan mengendalikan kebajikan pelajar dalam
konteks tempat kediaman mereka. Bilangan kemudahan kolej kediaman yang terhad menyebabkan
pelajar tidak mempunyai sebarang pilihan melainkan tinggal menyewa di luar kampus. Peningkatan
bilangan pelajar yang menyewa di luar atau lebih dikenali sebagai pelajar non-resident (NR) ini
sehingga mencecah bilangannya melebihi 2400 orang memerlukan pihak pengurusan universiti untuk
menguruskannya dengan bersistematik. Justeru itu, UPLK diwujudkan bagi memberi fokus kepada
pengurusan kebajikan dan keselamatan pelajar-pelajar NR di sekitar kawasan Permatang Pauh, Pulau
Pinang.
Adalah diharapkan perkongsian pengalaman UPLK ini dapat membantu pihak-pihak lain yang
mempunyai pelajar-pelajar NR di universiti masing-masing. Perkara yang dilakukan oleh UPLK
tidak seperti yang terbaik dan bersesuai dengan persekitaran di tempat lain. Namun begitu, pengalaman
yang dilalui oleh UPLK dapat dijadikan sebagai satu panduan. Sebarang cadangan dan pandangan
serta komen adalah amat dialu-alukan demi membantu UPLK untuk memantapkan lagi perkhidmatan
yang diberi.
PENGHARGAAN
Penghargaan ini diberikan kepada Pengarah Kampus Universiti Teknologi MARA Pulau Pinang
(UiTMPP) atas sokongan dan kepercayaan yang diberikan di dalam mengendali dan menguruskan
pelajar-pelajar non-resident di UiTMPP. Terima kasih juga atas keizinan yang diberi bagi
menyediakan kertas kerja ini untuk berkongsi pengalaman UiTMPP di dalam menguruskan kediaman
pelajar non-resident.
111


fairusmd@salam.uitm.edu.my
Zainuddin Al-Mansor
Unit Kolej Kediaman
112

PERSEPSI MASYARAKAT TERHADAP PELAJAR IPTA/
IPTS YANG TINGGAL DI LUAR KAMPUS: SATU KAJIAN
AWAL DI SHAH ALAM, SELANGOR DARUL EHSAN
Norzanah Mat Nor, Raja Razuan Raja Deris
Zaiton Endot, Abdul Rahim Meerah
ABSTRAK
Pelajar-pelajar luar kampus seperti yang semua maklum adalah kumpulan pelajar yang
meneruskan pengajian universiti mereka dan dalam masa yang sama tidak tinggal di
dalam kawasan kampus. Mereka ini rata-ratanya menyewa penempatan di kawasan
sekitar universiti tidak kira samada rumah teres, flat mahupun rumah kedai. Didapati
bilangan ini semakin bertambah dari semasa ke semasa lantaran ketidakcukupan
kemudahan asrama yang disediakan oleh pihak universiti. Fenomena ini sememangnya
tidaklah menjadi satu kejutan kerana rakyat Malaysia keseluruhannya sedar akan
kepentingan serta manafaat untuk menuntut ilmu yang berterusan (life-long learning)
demi berdepan dengan arus global yang tidak menentu ketika ini dan memperkasakan
modal insan sebagaimana menyahut seruan kerajaan. Namun demikian, kedapatan
beberapa isu yang perlu ditangani bersama oleh pihak pentadbiran universiti dan juga
kumpulan pelajar ini antaranya gejala sosial yang semakin meningkat, pengaruh dadah,
kegagalan menamatkan pengajian dengan cemerlang dan pengaruh mereka terhadap
pelajar yang tinggal di dalam kampus dan terakhir sekali pembabitan mereka dengan
masyarakat setempat. Justeru itu, artikel ini menyediakan hasil penemuan kajian persepsi
terhadap kumpulan pelajar ini sekaligus memuatkan beberapa cadangan yang perlu
diberi perhatian oleh semua pihak. Kegagalan melihat melihat senario ini daripada
perspektif yang positif lagi proaktif, dikhuatiri akan menjejaskan imej sesebuah institusi
pengajian tinggi terbabit, kementerian pengajian tinggi dan akhirnya mendatangkan
kerugian kepada negara.
Kata kunci: Pelajar Luar Kampus, Institut Pengajian Tinggi, Tanggungjawab Terhadap
Masyarakat.
PENGENALAN
Pelajar-pelajar luar kampus seperti yang semua maklum adalah kumpulan pelajar yang meneruskan
pengajian universiti mereka dan dalam masa yang sama tidak tinggal didalam kawasan kampus.
Mereka ini rata-ratanya menyewa penempatan di kawasan sekitar universiti tidak kira, sama ada
rumah teres, flat mahupun rumah kedai. Didapati bilangan ini semakin bertambah dari semasa ke
semasa lantaran ketidakcukupan kolej kediaman yang disediakan oleh pihak universiti. Berdasarkan
statistik umum, dianggarkan kira-kira 10-13 peratus daripada jumlah keseluruhan pelajar yang berada
di intitusi pengajian tinggi adalah mereka yang tinggal di luar kampus (Utusan Malaysia, 18 Jun
2004). Kemungkinan besar kumpulan ini semakin bertambah, namun tiada angka yang pasti berkenaan
bilangan sebenar pelajar yang tinggal di luar kampus lantaran tidak banyak penyelidikan yang dibuat
ke atasnya.
Fenomena ini sememangnya tidaklah menjadi satu kejutan kerana rakyat Malaysia
keseluruhannya sedar akan kepentingan serta manfaat untuk menuntut ilmu yang berterusan (life-
long learning) demi berdepan dengan arus global yang tidak menentu ketika ini dan memperkasakan
modal insan sebagaimana menyahut seruan kerajaan di dalam Rancangan Malaysia ke Sembilan
(RMK 9; 2007). Namun demikian, kedapatan beberapa isu yang perlu ditangani bersama oleh pihak
pentadbiran universiti dan juga kumpulan pelajar ini antaranya gejala sosial yang semakin meningkat,
pengaruh dadah, kegagalan menamatkan pengajian dengan cemerlang dan pengaruh mereka terhadap
pelajar yang tinggal di dalam kampus dan terakhir sekali pembabitan mereka dengan masyarakat
setempat.
Justeru, artikel ini menyediakan hasil penemuan kajian persepsi masyarakat terhadap kumpulan
ini sekaligus memuatkan beberapa cadangan yang perlu diberi perhatian oleh semua pihak. Kegagalan
melihat melihat senario ini daripada perspektif yang positif lagi proaktif, dikhuatiri akan menjejaskan
imej sesebuah institusi pengajian tinggi terbabit, kementerian pengajian tinggi dan akhirnya
mendatangkan kerugian kepada masyarakat serta negara.
OBJEKTIF DAN SOALAN KAJIAN
Objektif kajian adalah seperti berikut:
1. Untuk mengenal pasti tanggapan masyarakat terhadap pelajar IPTA/IPTS yang tinggal di luar
kampus dalam aspek sosial.
kampus dalam aspek ekonomi setempat.
kampus dalam aspek pendidikan setempat.
4. Untuk menyediakan cadangan-cadangan yang boleh digunapakai bagi menangani permasalahan

mahupun konflik yang sering dicetuskan oleh kumpulan ini.
KAEDAH PENGUMPULAN DATA
Aktiviti pengumpulan data telah dilakukan pada bulan November 2007 sehingga Januari 2008.
Sebanyak 300 borang kaji selidik telah diedarkan kepada responden yang berada di kawasan Shah
Alam, merangkumi Seksyen 7, Seksyen 8, Seksyen 9, Seksyen 6 dan Padang Jawa. Walau
bagaimanapun, hanya kedapatan 107 borang kaji selidik yang dipulangkan kepada penulis dan ini
memberikan pulangan peratus sebanyak 35.6 sahaja. Menurut, Roscoe (1975) pulangan responden
114

PERSEPSI MASYARAKAT TERHADAP PELAJAR IPTA/ IPTS
sebanyak 35.6 peratus ini sememangnya sudah memadai dan berupaya menyediakan penemuan
yang sahih (valid) lagi boleh dipercayai (reliable). Maka, tiada susulan pengedaran borang kaji
selidik yang dibuat selepas itu, tambahan masa yang agak terbatas untuk para penulis.
PENEMUAN KAJIAN
Latarbelakang Responden
Merujuk kepada Jadual 1, didapati keseluruhan responden yang terlibat adalah seramai 107 orang.
Sebanyak 41.1 peratus daripada jumlah keseluruhan ini adalah mereka yang tinggal di Seksyen 7,
Jadual 1: Latarbelakang Responden
Bilangan Responden (n=107)
Latarbelakang Responden Percent
Kawasan Tempat Tinggal (Shah Alam)
Seksyen 7 44
(41.1%)
Seksyen 8 15
(14%)
Seksyen 6 13
(12.1%)
Padang Jawa 11
(10.3%)
Pekerjaan
53
Bekerja (49.5%)
25
Tidak Bekerja (23.4%)
29
Surirumah (27.1%)
Tempoh Berjiran Dengan Pelajar Luar Kampus
Kurang 6 bulan 12
(11.2)
Lebih 6 bulan 36
(33.6%)
Lebih 1 tahun 59
(55.1%)
115

Shah Alam. Seterusnya ini diikuti dengan 14.3 peratus di Seksyen 8, seterusnya 12.1 peratus di
Seksyen 6. Dan selebihnya didapati seramai 10.3 peratus adalah responden yang tinggal di Padang
Jawa. Selanjutnya lagi, majoriti daripada responden ini adalah mereka yang bekerja iaitu seramai 53
orang (50 peratus) dan seramai 29 (27 peratus) adalah merupakan suri rumah sepenuh masa dan
bakinya seramai 25 (23 peratus) adalah mereka yang tidak bekerja. Tambahan daripada itu, menurut
responden, majoriti daripada mereka telah berjiran dengan kumpulan pelajar ini lebih daripada 1
tahun (59 responden; 55 peratus) dan hanya 12 responden (11 peratus) yang menyatakan kurang
daripada 6 bulan.
Penemuan-penemuan di atas diperhatikan agak konsisten dengan temubual para penyelidik

yang dibuat secara rawak mendapati sememangnya terdapat ramai pelajar luar kampus yang menyewa
di sekitar Seksyen 7, kemungkinan besar ianya adalah disebabkan faktor lokasi yang amat berdekatan
dengan universiti-universiti dan kolej-kolej utama yang terdapat di sini seperti UiTM, UNISEL dan
PTPTL. Bahkan rata-rata daripada mereka yang tinggal di kawasan perumahan ini adalah mereka
yang bekerja dan hanya berkelapangan di waktu malam (luar waktu pejabat) sahaja.
Selain daripada itu, tempoh masa telah berjiran dengan kumpulan pelajar ini untuk lebih daripada
satu tahun juga memberikan gambaran jelas bahawa responden yang terlibat adalah mereka yang
telah bermaustatin di kawasan-kawasan perumahan ini dengan agak lama. Namun, kumpulan pelajar
luar kampus yang sering bertukar ganti tentunya telah memberi ruang buat responden ini untuk
membuat pengamatan sekaligus mendapat gambaran yang lebih jelas bagaimana perilaku kumpulan
pelajar ini terutamanya apabila ianya melibatkan hal-hal kemasyarakatan yang akan dikupas dengan
lebih mendalam nanti.
Pandangan Responden Berdasarkan Isu Sosial
Merujuk Jadual 2 dan 3, didapati rata-rata daripada responden menyatakan ‘Tidak Setuju’ (44
responden; 41 peratus) dan ‘Tidak Pasti’ (37 responden; 35 peratus) terhadap penglibatan kumpulan
pelajar didalam aktiviti sosial kejiranan seperti majlis perkahwinan, kematian dan gotong royong.
Untuk perihal menjaga rumah dan persekitaran dengan baik, didapati majoriti daripada responden
(70 orang; 65 peratus) bersetuju bahawasanya kumpulan pelajar ini memang bertanggungjawab ke
atas perkara ini.
Walau bagaimanapun, penemuan yang bercanggah dikesan apabila sebanyak 40 peratus

responden menyatakan ‘membuang sampah merata’ adalah masalah terbanyak yang sering dilakukan
oleh kumpulan pelajar ini. Diikuti dengan ‘membuat bising’ iaitu 23 peratus. Kenyataan ini juga
selari dengan semakan soalan borang kaji selidik mengenai ‘pelajar tidak membuat bising apabila
pulang ke rumah selepas kuliah’. Sebanyak 60 responden (56 peratus) menyatakan ‘Tidak Setuju’
dan 10 responden (9 peratus) menyatakan ‘Tidak Pasti’. Selebihnya adalah seramai 37 responden
(35 peratus) yang menyatakan bersetuju bahawasnya pelajar ini tidak membuat bising.
Bagi isu ‘pelajar tidak berpeleseran atau melepak pada waktu malam atau hujung minggu’ dan
‘tidak terlibat dengan vandalisme harta awam atau harta penduduk setempat’, didapati majoriti
daripada responden memberikan peratus yang sama iaitu sebanyak 63 peratus kepada ‘tidak bersetuju’
116

dengan kenyataan tersebut. Selanjutnya lagi, jenis vandalisme yang sering dilakukan kumpulan pelajar
ini pula adalah ‘merosakkan telefon awam’ yang merupakan peratus tertinggi (60 peratus), diikuti
dengan ‘menconteng dinding’ iaitu sebanyak 30 peratus. Ditemui juga bahawasnya kebanyakkan
responden bersetuju (63 peratus) iaitu ‘kebanyakkan pelajar berbudi bahasa, berhemah, bertegur
sapa dan sering memberi bantuan jika diperlukan’.
Jadual 2: Isu Sosial (n=107)
Pandangan Responden
Setuju Tidak Setuju Tidak Pasti

Isu Sosial
1. Penglibatan kumpulan pelajar luar kampus di 26 44 37

dalam aktiviti sosial kejiranan seperti majlis (24.3%) (41%) (35%)
perkahwinan, kematian dan gotong royong.
2. Pelajar yang tinggal di luar kampus menjaga 70 20 17

rumah dan persekitaran dengan baik. (65.4%) (18.7%) (15.9%)
3. Pelajar yang tinggal di luar kampus tidak 37 60 10
membuat bising apabila pulang ke rumah (34.6%) (56.1%) (9.3%)
selepas kuliah.
4. Pelajar yang tinggal diluar kampus tidak 22 68 17

berpeleseran atau melepak pada waktu (20.6%) (63.6%) (15.9%)
malam atau hujung minggu.
5. Pelajar yang tinggal di luar kampus ’tidak 74 11 22

terlibat dengan vandalisme harta awam atau (69.2%) (10.3%) (20.6%)
harta penduduk setempat.
6. Pelajar yang tinggal di luar kampus 67 15 25

kebanyakkannya adalah pelajar yang berbudi (62.6%) (14%) (23.4%)
bahasa, berhemah, bertegur sapa dan sering
memberi bantuan jika diperlukan.
117

Jadual 3: Isu persekitaran dan vandalisme (n=107)
Bilangan responden (n=107)

Jenis masalah persekitaran yang sering
dilakukan oleh pelajar luar kampus Percent
1. Tiada masalah 72
(67.3%)
2. Membuang sampah merata-rata 14

(13.1%)
3. Membuat bising 8
(7.5%)
4. Lain-lain 13
(12.1)
Vandalisme yang sering dilakukan oleh pelajar

luar kampus
1.Tiada maklumat 97
(90.7%)
2. Menconteng dinding 3
(2.8%)
3. Merosakkan telefon awam 6

(5.6)
4. Merosakkan kenderaan awam 1

(.9%)
Secara keseluruhan penemuan-penemuan tersebut menjadi bukti yang kukuh akan permasalahan
sosial yang sering dikaitkan dengan pelajar yang berada diluar kampus. Secara tidak langsung sekali
lagi ianya menjadi tanggungjawab universiti yang terbabit untuk menangani mahupun mengurangi
gejala ini secara bijak dan pratikal. Membiarkan perkara ini berlarutan kelak nanti akan memberi
beban tidak hanya kepada universiti bahkan masyarakat sekitar. Sehingga kini kepercayaan umum
terhadap universiti di dalam melahirkan modal insan yang cemerlang akademiknya dan juga
akhlaknya semestinya perlu digalas dengan penuh rasa tanggungjawab. Perbincangan yang lebih
terperinci berkenaan permasalah ini disediakan di bahagian perbincangan dan kesimpulan.
Pandangan Responden Berdasarkan Isu Ekonomi
Walau apa jua penemuan di bahagian isu sosial, didapati juga daripada Jadual 4 dan Jadual 5,
kumpulan di pelajar ini tidak kurang pentingnya dalam memberi sumbangan terhadap ekonomi
sesebuah kawasan terbabit. Seumpamanya seramai 73 peratus responden didapati menyatakan
kehadiran kumpulan pelajar ini secara tidak langsung telah juga meningkatkan harga/kos sewa rumah
118

dan juga peningkatan harga barangan di sekitar kawasan perumahan tersebut iaitu seramai 40 peratus.
Jawapan yang positif juga ditemui apabila kebanyakkan responden tidak menafikan betapa kewujudan
kumpulan pelajar ini telah meningkatkan bilangan perniagaan sekaligus peluang perniagaan di sekitar
kawasan perumahan iaitu sebanyak 70 peratus. Lanjutan daripada itu juga ‘Perniagaan Makanan’
adalah merupakan peluang perniagaan yang teringgi sebagaimana diutarakan oleh responden (28
peratus). Ini dikuti dengan peluang perniagaan yang membabitkan ‘keperluan pembelajaran’ iaitu
sebanyak 6 peratus.
Justeru, penemuan-penemuan ini mengajak para pembaca untuk mengikis sedikit sebanyak
tanggapan negatif yang sering dilontarkan terhadap kumpulan pelajar yang tinggal di luar kampus
ini. Peranan dan sumbangan mereka seharusnya dihargai dan digunakan sebaik mungkin oleh
masyarakat sekitar juga universiti tanpa ada perasaan berbelah bagi. Maka, penulis merasakan
mekanisme dan ruang yang efektif diperlukan bagi mendekati kumpulan seperti ini. Akhirnya,
diharapkan usaha tersebut dapat mewujudkan suasana yang harmonis untuk semua.
Jadual 4: Isu Ekonomi (n=107)
Pandangan Responden

Isu Ekonomi
1. Kehadiran kumpulan pelajaryang tinggal di 78 15 14

luar kampus ini secara tidak langsung telah (72.9%) (14%) (13.1%)
juga meningkatkan harga/kos sewa rumah
2. Kehadiran kumpulan pelajar yang tinggal di 42 41 24

luar kampus ini secara tidak langsung telah (39.3%) (38.3%) (22.4%)
juga meningkat harga barangan di sekitar
kawasan perumahan.
3. Kewujudan pelajar yang tinggal di luar kampus 75 19 13

telah meningkatkan bilangan perniagaan dan (70.1) (17.8%) (12.1%)
juga peluang perniagaan di persekitaran
perumahan.
119

Jadual 5: Isu Peluang Perniagaan (n=107)

Jenis atau peluang perniagaan yang meningkat
di sekitar kawasan perumahan Percent
1. Tiada maklumat 52
(48.6%)
2. Perniagaan Makanan 31
(29%)
3. Keperluan pembelajaran 6
(5.6%)
4
4. Perniagaan Runcit
(3.7%)
Vandalisme yang sering dilakukan oleh pelajar

luar kampus
1.Kedai fotostat
2
(1.9%)
2. Cyber Cafe 3
(2.8%)
3. Kedai dobi 4
(3.7%)
4. Lain-lain 5
(4.7%)
Pandangan Responden Berdasarkan Isu Pendidikan
Selanjutnya lagi, untuk isu yang keempat, berkenaan sama ada kumpulan pelajar ini menjadi
pemangkin kepada semangat belajar anak-anak responden sepertimana yang ditunjukkan dalam Jadual
6, didapati sebanyak 53 peratus menyatakan ‘Setuju’ dan 33 peratus menyatakan ‘Tidak Pasti’. Apabila
ditanya adakah kumpulan pelajar ini ada mengadakan kelas-kelas tuisyen ataupun membantu memberi
bimbingan kepada anak-anak responden di kawasan perumahan tersebut, didapati peratus yang lebih
kurang sama untuk ‘Tidak Setuju’( 43 peratus) dan ‘Tidak Pasti’ (45 peratus). Manakala, untuk
pertanyaan sama ada kewujudan kumpulan relajar ini membantu peningkatan kadar penguasaan
Bahasa Inggerís dikalangan masyarakat setempat, didapati lebih separuh daripada responden
menyatakan ‘Tidak Pasti’ (52 peratus).
120

Jadual 6: Isu Pendidikan (n=107)
Pandangan Responden

Isu Pendidikan
1. Pelajar-pelajar yang tinggal di luar kampus 57 15 35

menjadi pemangkin kepada semangat belajar (53.3%) (14%) (32.7%)
anak-anak di persekitaran perumahan.
2. Pelajar-pelajar yang tinggal di luar kampus 13 46 48

mengadakan kelas-kelas tuisyen kepada (12.1%) (43%) (44.9%)
anak-anak di persekitaran perumahan.
3. Kewujudan pelajar-pelajar yang tinggal di luar

kampus meningkatkan kadar penguasaan 25 27 55
Bahasa Inggeris di kalangan masyarakat (23.4%) (25.2%) (51.4%)
setempat.
Keadaan ini menggambarkan terdapatnya pengaruh pelajar-pelajar yang tinggal di luar kampus
(walaupun dalam jumlah yang kecil) terhadap keinginan dan juga hasrat anak-anak responden untuk
turut juga menereruskan pengajian mereka ke peringkat tinggi. Kemungkinan juga keadaan ini
memberi peluang kepada kumpulan pelajar ini untuk menyediakan kelas-kelas tuisyen buat anak-
anak responden yang bersekolah rendah atau menengah yang mana ini boleh memberikan mereka
pendapatan sampingan.
Pandangan Umum
Untuk persoalan umum seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 7 dan 8, sebanyak 81 peratus
daripada responden menyatakan betapa kewujudan kumpulan pelajar ini telah meningkatkan
kesesakan jalan raya terutama pada waktu puncak. Selain daripada itu, antara permasalahan lain
yang ditimbulkan oleh kumpulan pelajar ini dan yang mana ianya menjadi satu isu yang agak sensitif
kepada rsepondens adalah ‘Membawa masuk orang bukan muhrim’ yang merupakan peratus tertinggi
isitu 37 peratus, diikuti dengan ‘Melepak di koridor’ sebanyak 23 peratus, ‘Meletak kenderaan
sesuka hati’ 17 peratus, ‘masalah mak nyah’ 10 peratus, dan terakhir sekali ‘Pakaian yang menjolok
mata’ 7 peratus.
Jadual 7: Pandangan umum terhadap kesesakan jalan raya (n=107)
Pandangan Responden

Isu Pendidikan
1. Kewujudan pelajar-pelajar yang tinggal di luar 86 13 8

kampus telah meningkatkan kesesakan jalan (80.4%) (12.1%) (7.5%)
raya pada waktu-waktu puncak.
121

Jadual 8: Pandangan umum terhadap gejala sosial (n=107)

Masalah lain yang ditimbulkan oleh pelajar
yang tinggal di luar kampus Percent
1. Tiada maklumat 77
(72%)
2. Membawa kawan bukan muhrim ke rumah 11

(10.3%)
3. Meletak kenderaan sesuka hati 5

(4.7%)
7
4. Melepak di koridor
(6.5%)
2
5.Pakaian menjolok mata
(1.9%)
4
6. Lain-lain
(3.7%)
Penulis amat bersetuju sekiranya pandangan umum diambil serius oleh tidak hanya universiti
bahkan juga jawatankuasa taman terbabit. Walaupun jumlah peratus masih lagi boleh dianggap
agak rendah, namun membiarkan keadaan ini berlarutan dikhuatiri akan menjurus kepada gejala
yang lebih buruk.
PERBINCANGAN DAN KESIMPULAN
Lanjutan daripada kepada penemuan-penemuan kajian yang terdahulu, beberapa kesimpulan dan
juga perbincangan lanjut bolehlah diutarakan disini. Antaranya adalah seperti berikut:
Menangani Permasalahan Sosial yang Kritikal Dikalangan Pelajar-pelajar Luar Kampus

Adalah Tanggungjawab Bersama
Umum maklum akan kebanyakkan pelajar-pelajar luar kampus ini adalah kumpulan yang
dianggap matang dan mampu untuk membuat keputusan sendiri. Namun kepercayaan ini tidak
seharusnya digalas sepenuhnya oleh mereka, apatah lagi sekiranya kedapatan antara mereka yang
baru melangkah ke alam kedewasaan yang terkadang mengundang konflik diri. Kenyataan dibawah
yang dipetik daripada akhbar Berita Harian yang bertajuk “Universiti Asmara – Dedah Gejala Seks
Penuntut IPT” (19 Mac 2008) menguatkan lagi permasalahan ini.
“Mereka tinggal menyewa beramai-ramai dan berkongsi kenderaan ke kuliah. Oleh kerana
ibu bapa jauh di kampung, mereka bebas bergaul hingga ada yang terbabas kepada gejala sosial
dan moral.”
122

Maka, tidak dapat tidak, peranan ibu-bapa dan individu yang hampir dengan mereka dilihat
sebagai pendekatan yang terbaik bagi menanganinya. Adalah tidak adil untuk meletakkan segala
permasalahan sosial ini dibahu institusi mahupun universiti yang terbabit. Ini kerana mengikut laporan
yang telah dibuat pada tahun 2006, ke atas 25 328 graduat IPT ( Laporan Hasil Kajian Pengesanan
Graduat, IPT Tahun 2006; mukasurat 26), hanya 2 051 (8.3%) daripada mereka yang menggunakan
jenis perkhidmatan kaunseling - Peribadi. Peratus yang tertinggi adalah jenis perkhidmatan kaunseling
–Akademik dan Kerjaya (11 639; 46.9 peratus dan 9 911; 39.9 peratus). Senario ini jelas menunjukkan
bahawasanya institusi pengajian tinggi masih belum lagi mendapat kepercayaan sepenuhnya oleh
pelajar bagi membincangkan juga menyelesaikan masalah peribadi mereka. Realiti yang harus
diterima semua ialah ibu bapa dan rakan terdekat masih jagi menjadi pilihan utama bagi tujuan ini.
Berbalik kepada isu pelajar yang tinggal diluar kampus ini, walaupun berjauhan, ibu-bapa dan
juga penjaga semestinya memantau pergerakan kumpulan ini agar dapat dielakkan perkara-perkara
yang tidak diingini. Tambahan lagi, dicadangkan juga, pemantauan ini boleh dibuat dengan kerjasama
sepenuhnya oleh pihak institusi yang sentiasa bersedia untuk membendung gejala-gejala yang tidak
sihat ini. Budaya untuk menerima setiap teguran dan juga nasihat dengan kerelaan hati di kalangan
kumpulan ini seharusnya menjadi satu titik tolak kepada usaha pembangunan insaniah sepertimana
yang diharapkan negara.
Permurnian Tanggapan Terhadap Sumbangan Pelajar-Pelajar Universiti yang Berada

di Luar Kampus: Mereka Juga Sebahagian daripada Masyarakat Sekitar
Jika direnung hasil daripada penemuan kajian ini, tidak dinafikan betapa kumpulan pelajar ini
tidak kurang pentingnya memberi sumbangan kepada masyarakat setempat, terutamanya dalam
aspek ekonomi dan pendidikkan. Jikalau dulu, suri rumah sepenuh masa tidak melakukan apa-apa
di waktu lapang, tetapi kini sewaktu semester universiti dan kolej bermula, ramai yang melibatkan
di dalam aktiviti menjual makanan dan minuman. Begitu juga dengan pemilik rumah sewa, mereka
kini mempunyai pendapatan agak lumayan lantaran permintaan yang tinggi daripada kumpulan
pelajar luar kampus ini.
Justeru, menanamkan sikap yang terlalu prejudis kepada kumpulan ini dilihat sebagai sesuatu
yang merugikan. Masyarakat setempat semestinya menerima hakikat bahawa kehidupan harian
mereka kini sememangnya juga diwarnai oleh kewujudan kumpulan pelajar luar kampus ini.
Menjauhkan diri mereka daripada kumpulan pelajar ini akan mewujudkan jurang yang amat besar
di antara pelajar luar kampus dan masyarakat sekeliling. Masyarakat setempat disarankan untuk
senantiasa bersikap empati lebih daripada simpati. Membayangkan kiranya anak-anak, adik-adik
mahupun kaum keluarga mereka sendiri yang tinggal berjauhan daripada mereka dan digelar ‘pelajar
luar kampus’, dipercayai dapat menjadi pintu ke arah terjalinnya satu ikatan kemesraan di kalangan
pelajar luar kampus dan masayarakat. Sikap yang prihatin ini tentunya disegani lagi dihormati oleh
kumpulan pelajar ini dan mampu mendorong mereka untuk mengekalkan jati diri yang mulia dan
menjadi kebanggaan masyarakat setempat.
123

Peranan Universiti Dalam Dalam Penyediaan Prasarana Kemudahan Yang Menyeluruh

Mampu Membantu Kumpulan Ini
Di dalam usaha kerajaan untuk membudayakan pendidikan yang berterusan (life-long learning)
ini, tidak dapat tidak, sokongan yang utuh amat diperlukan oleh institusi juga universiti bagi
penyediaan prasarana dan kemudahan yang kondusif untuk pelajar mereka. Ini kerana, menurut
‘Hasil Kajian Pengesanan Graduat, Institut Pengajian Tinggi 2006’, didapati penilaian terhadap
kemudahan penginapan, IPTA dan Polikteknik berada di Gred B, manakala IPTS dan kolej komuniti
pula adalah masing-masing Gred C+. Oleh yang demikian, satu pendekatan yang serius diperlukan
bagi membawa perubahan ke arah pencapaian Gred A untuk semua institusi pengajian tinggi.
Dalam konteks ini, penyediaan tambahan kemudahan asrama di kolej-kolej kediaman

diharapkan dapat mengurangkan jumlah keseluruhan pelajar yang tinggal di luar kampus. Secara
tidak langsung, segala agenda institusi juga universiti terbabit dapat dijalankan dengan sempurna
dan berjaya mencapai matlamat utama kerajaan iaitu mewujudkan modal insan yang cemerlang
bagi meneruskan kelangsungan kecemerlangan negara.
Suara Hati Pelajar-pelajar Luar Kampus: Dengarkanlah...
Penulis juga merasakan telah tiba masanya untuk semua institusi pengajian tinggi terbabit
menghargai dan mengambil berat akan perihal pelajar luar kampus mereka. Umpamanya, terdapat
universiti yang sedia ada mempunyai Persatuan Pelajar Luar Kampus (Non Residents Society) dan
amat aktif di dalam penglibatan aktiviti-aktiviti anjuran universiti. Maka adalah dicadangkan agar
institusi pengajian tinggi mengambil langkah yang serupa agar komuniti kecil ini tidak lagi terkeluar
daripada tanggungjawab universiti keseluruhannya.
LIMITASI KAJIAN DAN CADANGAN SETERUSNYA
Limitasi Kajian
Antara limitasi kajian awal ini antaranya adalah seperti di bawah:
1. Tumpuan responden hanya bertumpu kepada kawasan Shah Alam sahaja. Ini disebabkan
kekangan masa dan kewangan yang terhad dan tanpa pembiayaan mana-mana pihak melainkan
minat dan kesungguhan penulis sendiri.
2. Analisis kajian hanya berdasarkan kepada borang kaji selidik yang telah diedarkan kepada
responden. Dikhuatiri kelemahan aspek penggunaan borang soal-selidik ini dapat mempengaruhi
penemuan kajian yang tidak sekata dan menyediakan ruang untuk diskriminasi (bias).
3. Analisis kajian juga hanya menumpukan lepada penemuan deskriptif dan tiada analisis peringkat
tinggi (advance) yang diguna-pakai. Ini disebabkan matlamat kajian awal ini iaitu untuk
mengenal-pasti (explore) isu ini dengan perancangan untuk membuat analisa yang lebih
menyeluruh pada peringkat seterusnya kelak nanti.
124

Cadangan Penyelidikan Seterusnya
Berikut adalah cadangan-cadangan yang boleh diberi pertimbangan untuk penyelidikkan

seterusnya:
1. Meluaskan kawasan penyelidikkan meliputi bahagian luar bandar seharusnya menjadi fokus
seterusnya. Perbandingan terhadap penemuan kajian dari kawasan ini diharapkan dapat
menyediakan satu penganalisaan yang lebih kukuh dan mampu memberi gambaran yang lebih
jelas untuk kesemua kumpulan pelajar ini.
2. Menggunakan kaedah mendapatkan data secara kualitatif yang mana ianya terbukti berupaya
menyokong segala penemuan awal. Ini disebabkan data yang diperolehi adalah asli dan lahir
daripada diri responden sendiri (Ghauri, 1995; Lincoln and Cuba, 1985; Staruss and Corbin,
1990).
3. Penggunaan analisis SPSS seperti Crosstab, t-Test dan lain-lain, diharapkan dapat memberi
gambaran yang lebih jelas akan sesuatu isu, berbanding dengan analisis kajian yang dilakukan
pada peringkat ini iaitu hanya kepada penemuan secara deskriptif.
4. Sudah sampai masanya untuk mensasarkan pelajar luar kampus sebagai responden pula. Ini
diyakini dapat memberi imbangan penemuan kajian berbanding dengan hanya bertumpukan
kepada responden masyarakat setempat yang sedia ada.
PENUTUP
Secara keseluruhannya, kajian awal ini telah berjaya mencapai objektif-objektif yang disediakan.
Penemuan dan perbincangan hasil kajian telah dikupas dengan sokongan fakta-fakta yang didapati
dan ini telah menunjukkan akan kepentingan pihak-pihak tertentu untuk memberi perhatian yang
serius kepada saranan-saranan yang telah dibuat. Diharapkan kajian awal ini tidak akan berhenti
setakat ini sahaja, bahkan dijadikan sebagai pemangkin untuk penyelidikkan seterusnya. Semoga
usaha ini dapat mengimbangi kemelut pelajar luar kampus yang sering dijadikan sebagai bahan
tercetusnya gejala sosial di masyarakat setempat.
RUJUKAN:
Berita Harian (19 Mac 2008) Universiti Asmara – Dedah Gejala Seks Penuntut IPT.[http://
www.bharian.com.my/]
Ghauri , P. N., Gronghaug, K. and Kristianslund, I. 1995. Research methods in business studies: A practical
guide. Prentice Hall: London.
Laporan Hasil Kajian Pengesanan Graduat, IPT Tahun 2006: Penanda Aras Pencapaian Universiti Teknologi
MARA (UiTM), Disediakan oleh Pusat Perancangan Strategik UiTM.
Lincoln, Y. S. and Guba, E. G. 1985. Naturilstic inquiry. Sage: Beverly Hills, CA.
125

Mintzberg, H. 1979. The structuring of organizations: A synthesis of the research. Prentice-Hall: London.
Roscoe (1975) dipetik daripada Sekaran, U. 2005. Research methods for business: A skill building approach.
4th Edition. John Wiley and Sons, Inc: New York: page 284.
Strauss, A., and Corbin, J. 1990. Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques.
Sage: California.
Utusan Malaysia (18 Januari 2003) Gejala Sosial- Sukar Kawal Pelajar Luar Kampus. [http://
www.utusan.com.my]
Utusan Malaysia (18 jun 2004) UPM Laksana Projek Pembangunan Untuk Kebaikan Pelajar. [http://
www.utusan.com.my]
Utusan Malaysia (26 Oktober 2002) Dadah-UTM Sukar Kawal Pelajar Luar Kampus. [http://
www.utusan.com.my]
Zikmund, W. G. 1997. Business research methods. 5th Edition. The Dryden Press: Harcourt Brace College
Publishers.
Norzanah Mat Nor

norzanah@salam.uitm.edu.my
Zaiton Endot, Raja Razuan Raja Deris dan Abdul Rahim Meerah
126

KEJADIAN PENYAKIT DEMAM DENGGI
DAN DEMAM DENGGI BERDARAH
DI UNIVERSITI TEKNOLOGI MARA (UiTM)
SHAH ALAM
Nazlee Bin Mohd Zin
ABSTRAK
Penyakit demam denggi (DD) dan demam denggi berdarah (DDB) adalah penyakit yang
disebabkan oleh virus denggi dan disebarkan oleh nyamuk Aedes (stegomya) sebagai
pembawa. Ianya telah lama melanda negara kita sejak sebelum merdeka. Sehingga kini
ianya masih merupakan masalah yang masih belum dapat diatasi. Penyakit ini pada
umumnya berlaku di kawasan bandar kerana habitat nyamuk aedes itu sendiri yang
terdapat di kawasan berkenaan. UiTM Shah Alam sebagai salah sebuah institusi
pengajian tinggi yang terletak di kawasan bandar yang berkepadatan penduduk yang
tinggi tidak terlepas daripada menghadapi masalah penyakit ini. Kejadian penyakit ini
khasnya di kalangan penuntut boleh memberikan kesan terhadap proses pengajian
terhadap penuntut tersebut. Kertas kerja ini membincangkan tentang kejadian penyakit
ini di UiTM Shah Alam dan langkah-langkah yang boleh diambil untuk mencegah dari
merebaknya penyakit ini.
Kata kunci: Demam denggi, demam denggi berdarah, virus denggi, nyamuk Aedes.
PENGENALAN
Objektif kajian ini adalah untuk menunjukkan betapa seriusnya penyakit demam denggi ini yang
menjangkiti warga UiTM khasnya di kalangan pelajarnya. Selain itu ia juga bertujuan untuk
memberikan penerangan kepada kakitangan khasnya warga kolej tentang keperluan menjaga
kebersihan dan memusnahkan tempat-tempat pembiakan Aedes.
DD memberi kensengsaraan yang amat sangat bagi yang pernah mengalaminya dan juga boleh
membawa maut kerana tiada vaksin pencegah dan ubat-ubatan khusus untuk merawat penyakit DD.
Nyamuk Aedes hanya memerlukan satu minggu untuk melengkapkan kitaran hidupnya dan seterusnya
memainkan peranan sebagai vektor pembawa penyakit.
Cara pencegahan DD hanyalah dengan tidak menyediakan tempat pembiakan nyamuk tetapi
cara ini memerlukan komitmen berterusan seperti mana nyamuk Aedes yang komited untuk terus
mencari tempat yang yang sesuai untuk membiak bagi memastikan generasi nyamuk terus hidup.
Kita mempunyai pasukan kawalan Aedes di seluruh negara tetapi tidak mungkin pasukan ini dapat
mengawal pembiakan Aedes keseluruhannya secara berterusan. Kerjasama dari pihak-pihak yang
berkenaan amat diperlukan untuk sama-sama membenteras penyakit ini.
Dalam konteks UiTM Shah Alam, kerja-kerja kawalan DD adalah di bawah tanggungjawab
Majlis Bandaraya Shah Alam (MBSA) di mana setiap kes yang dilaporkan akan dijalankan tindakan
semburan kabus untuk membunuh nyamuk dewasa yang membawa virus DD. Namun begitu pihak
universiti khasnya pengurusan kolej kediaman, mempunyai tanggungjawab yang besar dalam
memastikan kolej mereka bebas dari tempat pembiakan nyamuk Aedes. Langkah-langkah dan
tindakan yang boleh dijalankan akan dibincangkan kemudian.
UiTM Shah Alam merangkumi kawasan yang luas di mana kampus induk terletak di Seksyen
1 sebagai pusat pengajian dan juga kolej kediaman pelajar. Terdapat juga kawasan lain yang
berhampiran yang menjadi tempat kediaman pelajar seperti di Seksyen 2, Seksyen 3, Seksyen 4,
Seksyen 5 dan lain-lain lagi. Dianggarkan UiTM Shah Alam mempunyai pelajar seramai 50,000
orang. Disebabkan oleh lokasi UiTM yang terletak di kawasan bandar yang berkepadatan tinggi,
maka risiko para pelajar untuk mendapat jangkitan DD juga adalah tinggi.
Terdapat pelbagai jenis tempat pembiakan jentik-jentik Aedes yang dikesan di kawasan UiTM
khasnya kolej kediaman seperti tong sampah, bekas plastik, kolam hiasan, tangki air, pasu bunga,
alas pasu bunga, bekas makanan polisterin dan sebagainya. Tempat-tempat pembiakan tersebut adalah
antara faktor utama yang menyumbang kepada peningkatan kejadian kes DD.
METHODOLOGI
Kajian ini melibatkan penganalisaan data-data kes DD di kalangan pelajar UiTM Shah Alam untuk
tahun 2008 (sehingga September) di mana data tersebut diperolehi dari Pejabat Kesihatan Daerah
Petaling, Selangor. Sebanyak 352 kes DD yang dilaporkan untuk UiTM sepanjang 2008 yang dianalisa
dalam kajian ini.
HASIL KAJIAN
Hasil kajian ditunjukkan dalam jadual di bawah:
Jadual 1: Jenis Demam
Jenis Demam Bilangan Peratus (%)
DD 339 96.3
DDB 13 3.7
Jumlah 352 100.0
128

KEJADIAN PENYAKIT DEMAM DENGGI DAN DEMAM DENGGI BERDARAH DI UITM SHAH ALAM
Jadual 2: Kejadian Kes Mengikut Kategori Umur
Kategori Umur Bilangan Peratus (%)

(Tahun)
<17 343 97.4
17 - 30 7 2.0
>30 tahun 2 0.6
Jumlah 352 100.0
Jadual 3: Kejadian Kes Mengikut Jantina
Jantina Bilangan Peratus (%)
Lelaki 218 61.9
Perempuan 134 38.1
Jumlah 352 100.0
Jadual 4: Kejadian Kes Mengikut Bangsa
Bangsa Bilangan Peratus (%)
Melayu 335 95.2
Cina 7 2
Sarawak 1 0.3
Lain-lain 9 2.5
Jumlah 352 100.0
129

Jadual 5: Kejadian Kes Mengikut Tempat Kediaman
Kawasan Bilangan Peratus (%)
Seksyen 7 128 36.4
Puncak 35 9.9
Perdana
Seksyen 17 31 8.8
Seksyen 1 27 7.7
Seksyen 18 19 5.4
Seksyen 8 18 5.1
Seksyen 2 16 4.5
Seksyen 6 14 4.0
Seksyen 24 13 3.7
Lain-lain 51 14.4
PERBINCANGAN
Seperti yang dinyatakan tadi, sebanyak 352 kes DD/DDB dilaporkan di kalangan pelajar UiTM
Shah Alam sehingga bulan September 2008. Angka ini akan bertambah sehingga penghujung tahun
2008. Ini menunjukkan angka yang agak tinggi dan jika tindakan yang berkesan tidak diambil akan
menjejaskan proses pengajian di kalangan pelajar UiTM.
Peranan pelbagai pihak adalah penting dalam usaha untuk mencegah dan mengurangkan kejadian
penyakit ini. Walaupun tugas utama dalam kawalan penyakit ini terletak di bahu agensi kerajaan,
namun pihak pengurusan kolej kediaman turut mempunyai peranan untuk menjayakan objektif
tersebut.
CADANGAN
Antara langkah-langkah yang boleh diambil oleh pihak pengurusan kolej kediaman adalah seperti
berikut:
1. Mewujudkan pasukan pemantau yang akan menjalankan pemeriksaan tempat pembiakan jentik-
jentik Aedes secara mingguan.
2. Memastikan pasukan tersebut menjalankan tugas yang diberikan dengan menjalankan

pemantauan berterusan.
130

KEJADIAN PENYAKIT DEMAM DENGGI DAN DEMAM DENGGI BERDARAH DI UITM SHAH ALAM
3. Memastikan kolej bebas dari tempat-tempat pembiakan jentik-jentik seperti bekas plastik,
sampah sarap dan sebagainya. Bagi kawasan yang mempunyai bekas takungan air seperti kolam
hiasan, ubat pembunuh jentik-jentik perlu diletakkan.
4. Penyelarasan dengan syarikat penyelenggaran bangunan mengenai struktur bangunan yang

boleh menjadi tempat pembiakan jentik-jentik seperti tangki air, longkang pecah/tersumbat,
lantai yang mempunyai air bertakung dan sebagainya.
5. Mewujudkan kesedaran di kalangan warga kolej tentang bahaya penyakit DD dan cara-cara
mencegah/mengawal.
6. Memastikan pelajar/kakitangan yang mempunyai tanda-tanda DD mendapat rawatan segera.
KESIMPULAN
Penyakit DD/DDB adalah penyakit yang merbahaya dan boleh membawa maut jika tidak mendapat
rawatan awal. Namun begitu langkah pencegahan adalah lebih baik dari rawatan. Oleh yang demikian
semua pihak mempunyai peranan masing-masing di dalam langkah pencegahan terutamanya dalam
memastikan kawasan universiti bebas dari tempat-tempat pembiakan Aedes. Semoga dengan langkah
tersebut akan dapat mengurangkan kejadian kes DD di UiTM Shah Alam.
RUJUKAN
Ministry Of Health, Malaysia (1986). Panduan Pencegahan dan Kawalan Penyakit Demam Denggi/Demam
Denggi Berdarah, Ibu Pejabat Rancangan kawalan Penyakit-Penyakit Bawaan Vektor, Kementerian
Kesihatan Malaysia.
Vector Journal, volume 8 no. 1 2002, Cawangan Penyakit Bawaan Vektor, Kementerian Kesihatan Malaysia.
Nazlee Mohd Zin

Pejabat Kesihatan Putrajaya
Wilayah Persekutuan Putrajaya
nazlee@wp.moh.gov.my
131

PENGURUSAN KEMUDAHAN
MAKANAN PELAJAR: PENGALAMAN
UNIVERSITI TEKNOLOGI MARA (UiTM)
Hj Hasnor Hj Mohd Jan
ABSTRAK
Universiti Teknologi MARA adalah merupakan Universiti terbesar di Malaysia dari segi
bilangan pelajarnya yang kini mencecah seramai 126,983 orang di seluruh negara.
Pelbagai kemudahan disediakan untuk pelajar UiTM dengan yang paling utama iaitu
kemudahan penginapan dan makanan pelajar. Daripada jumlah tersebut seramai 64,061
orang pelajar Diploma diberi bantuan makanan secara percuma di seluruh sistem UiTM
melalui dasar yang telah ditetapkan oleh pihak universiti. Kertas kerja ini menerangkan
pengalaman UiTM dalam menyediakan kemudahan makanan pelajar dari mula
penubuhannya hingga kini serta sistem pengambilan makanan oleh para pelajar di
kafetaria yang dilaksanakan khusus untuk para pelajar yang mendapat elaun bantuan
makanan secara percuma. Selain itu, Kertas kerja ini juga menerangkan bagaimana
pengurusan kolej kediaman membuat kaji selidik terhadap kemudahan makanan yang
disediakan di kolej-kolej kediaman agar mencapai sasaran kepuasanhati pelanggan ke
tahap 90% KPI yang telah ditetapkan. Akhirnya, Kertas kerja ini menunjukkan tindakan-
tindakan pembetulan yang diambil bagi mengatasi masalah-masalah yang berkaitan
perkhidmatan makanan pelajar di kolej kediaman.
Kata kunci: Kemudahan Makanan, Bantuan Makanan, Universiti Teknologi MARA.
PENGENALAN
Dasar penyediaan makanan melalui konsep dewan makan kepada semua pelajar Diploma UiTM
yang tinggal di kolej-kolej kediaman telah dilaksanakan sejak mula ditubuhkan pada tahun 1956.
Para pelajar disediakan dengan sarapan pagi, makan tengahari dan makan malam oleh kakitangan
UiTM sendiri di dewan-dewan makan kolej kediaman pelajar.
Pada tahun 1985, berdasarkan konsep pengswastaan kerajaan maka perkhidmatan dewan makan
telah diswastakan dengan melantik pengusaha-pengusaha dewan makan dengan tempoh perkhidmatan
yang diberikan selama 2 tahun dan ditambah 1 tahun lagi berdasarkan prestasi yang cemerlang.
Dengan pengambilan pelajar yang bertambah dari tahun ke tahun dan perubahan cara makanan
pelajar kepada makanan yang ringkas, cepat dan citarasa yang pelbagai maka sistem penyediaan
makanan bermasak di dewan-dewan makan sudah tidak lagi sesuai dilaksanakan maka bermula pada
tahun 2004, konsep kafetaria telah mula diperkenalkan dan dewan-dewan makan telah ditukarkan
kepada konsep kafetaria secara berperingkat di kampus UiTM Shah Alam dan semua kampus
cawangan.
KEMUDAHAN KAFETARIA DI UiTM SHAH ALAM DAN KAMPUS-KAMPUS

CAWANGAN
Terdapat 9 buah kafetaria di kolej-kolej kediaman UiTM Shah Alam yang boleh menampung makanan
pelajar sehingga 21,687 orang. Kafetaria tersebut terletak di Kolej Anggerik, Kolej Mawar, Kolej
Melati, Kolej Teratai, Kolej Perindu, Kolej Seroja, Kolej Meranti, Kolej Jati dan Kolej Puncak Perdana.
Manakala jumlah kafetaria di kampus UiTM Cawangan berjumlah 39 buah yang boleh menampung
seramai 46,696 orang pelajar.
Jadual 1: Jumlah Kafeteria di UiTM Malaysia Shah Alam dan Kampus UiTM Cawangan
Bilangan Bilangan
Bil Kolej Kediaman Bil Kampus Cawangan
Kafetaria Kafetaria
1. Kolej Melati 1 1. Kelantan 4

2. Kolej Mawar 1 2. Terengganu 4
3. Kolej Anggerik 1 3. Pahang 3
4. Kolej Teratai 1 4. Melaka 4
5. Kolej Delima - 5. N. Sembilan 1
6. Kolej Perindu 1 6. Johor 3
7. Kolej Seroja 1 7. Perak 4
8. Kolej Kenanga - 8. Pulau Pinang 2
9. Kolej Jati 1 9. Kedah 4
10. Kolej Meranti 1 10. Perlis 4
11. Kolej Puncak Perdana 1 11. Sabah 2
12. Kolej Cemara/Akasia - 12. Sarawak 4
13. Kolej Alamanda -
14. Kolej Sri Selayang -
15. Kolej Kristal -
Jumlah 9 Jumlah 39
KAEDAH PELAKSANAAN KAFETARIA PELAJAR UiTM
Pengusaha-pengusaha kafetaria yang dilantik menjalankan kontrak perkhidmatan kafetaria

dikehendaki menyediakan makanan kepada para pelajar mengikut jadual makanan yang ditetapkan
134

PENGURUSAN KEMUDAHAN MAKANAN PELAJAR
oleh UiTM seperti sarapan pagi, makan tengahari, minum petang, makan malam, hidangan makanan
secara ala carte, makanan laut dan claypot.
Menu serta harga jualan diwujudkan berdasar kajian yang telah dibuat mengikut harga jualan
barangan mentah di pasar borong dan oleh pihak FAMA serta berpandukan kepada harga jualan
yang terdapat di premis-premis makanan di sekitar kawasan kampus. Menu dan harga jualan telah
mendapat kelulusan daripada Jawatankuasa Kewangan dan Pembangunan (JKP) untuk dilaksanakan
di semua premis makanan di dalam kampus UiTM Shah Alam manakala bagi kampus cawangan
mengikut kadar harga di tempat masing -masing. Jadual 2 menunjukkan contoh menu dan harga.
Jadual 2: Contoh Menu dan Harga Makanan yang disediakan kepada Pelajar
Pakej 1 Pakej 2 Pakej 3

SESI Harga Harga Harga
MENU MENU MENU
SARAPAN Nasi Lemak (biasa) 1.50 Kueh 2 Keping 0.70 Roti Canai 0.60
Tea O/Kopi O 0.50 Tea O/Kopi O 0.50 Tea Susu 0.80
2.00 1.20 1.40
TENGAHARI Nasi Putih 0.60 Nasi Putih 0.60 Nasi Putih 0.60
Sup Sayur 0.30 Kari Daging 1.20 Sambal Telor 0.50

Ikan Goreng 0.70 Sayur Goreng 0.50
Air Suam - Air Suam - Air Suam -
1.60 1.80 1.60
MALAM Nasi Goreng 1.00 Mee 1.50 Nasi Putih 0.60
Tea O 0.50 Tea O 0.50 Ikan Goreng Taucu 0.70

1.50 2.00 Ulam 0.30
Sirap 0.60
2.20
Jumlah 5.10 5.00 5.20
Pengusaha kafetaria adalah dikehendaki mengemukakan cadangan menu untuk sebulan pada
minggu terakhir setiap bulan untuk menu bulan berikutnya. Ini bertujuan supaya menu hidangan
yang dihidang kepada pelajar mempunyai kepelbagaian hidangan agar pelajar dapat membuat pilihan
dan mengikut citarasa mereka.
Pihak pengusaha kafetaria juga boleh mencadangkan menu lain selain yang terdapat didalam
kontrak perkhidmatan kafetaria dengan memberikan surat bertulis kepada Bahagian Hal Ehwal Pelajar
(HEP & Alumni) untuk mendapatkan kelulusan.
135

Bagi memastikan bahawa setiap hidangan kepada pelajar di kafetaria mengikut tahap kesihatan
yang tinggi agar tidak memudaratkan kepada kesihatan para pelajar maka pihak pengusaha dilarang
menghidangkan makanan bermasak melebihi daripada 4 jam. Ini bagi menjamin agar makanan
yang dihidangkan sentiasa bersih dan selamat untuk di makan oleh pelajar.
Peraturan perkhidmatan kafetaria UiTM juga telah menetapkan bahawa pihak pengusaha
dikehendaki menyediakan air panas kosong (air suam) sepanjang masa secara percuma kepada para
pelajar di premis kafetaria.
Masa Operasi
UiTM telah menetapkan waktu operasi kafetaria di kampus UiTM Shah Alam dan kampus-
kampus cawangan adalah seperti berikut;
1. Sarapan pagi - 7.00 pagi hingga 11.00 malam

2. Makan Tengahari - 11.00 pagi hingga 3.00 petang
3. Makan Malam - 6.00 petang hingga 9.00 malam
4. Menu ala Carte - 3.00 petang hingga 11.00 malam
Bagi waktu operasi kafetaria pada bulan Puasa (bulan Ramadan) di Semenanjung Malaysia
adalah dari jam 5.00 petang hingga 4.00 pagi dan bagi Sabah dan Sarawak adalah dari jam 7.00 pagi
hingga 2.00 pagi. Ini bagi memenuhi keperluan pelajar yang bukan beragama Islam.
Makan Malam Pra–Graduan (High Table Dinner)
Pengusaha kafetaria yang menjalankan perkhidmatan kafetaria di kolej-kolej kediaman tidak

dikenakan apa-apa bayaran sewa bulanan sebaliknya mereka di kehendaki menyediakan Majlis Makan
Malam Pra–Graduan (High Table Dinner) pada setiap penghujung semester (setahun 2 kali). Majlis
ini bagi meraikan dan menghargai para pelajar bakal graduan dan juga bagi memberikan pengiktirafan
kapada para pelajar yang aktif di kolej-kolej kediaman. Majlis Makan Malam Pra–Graduan
kebiasaannya akan diadakan di hotel-hotel sekitar Shah Alam dan yang berhampiran dengan kampus
jika di kampus-kampus cawangan.
Kadar bayaran yang dikenakan kepada pihak pengusaha adalah seperti berikut;
Jumlah pelajar mendaftar kolej yang menerima kemudahan makan X RM4.00 sehari X 105
hari X 3% potongan ansuran. Sebagai contoh bagi kolej yang mempunyai 1,000 pelajar maka pihak
pengusaha kafetaria akan dikenakan bayaran sebanyak RM12,600.00 satu semester atau RM3,150.00
sebulan.
KAEDAH SISTEM E-KAFE
Bagi para pelajar Diploma yang diberi subsidi elaun bantuan makanan dikehendaki mengambil
makanan mereka di kafetaria yang telah ditetapkan oleh pihak universiti. Kadar yang diperuntukan
setiap pelajar yang layak diberi kemudahan tersebut adalah sebanyak RM4.00 sehari dan diberikan
selama lima belas (15) hari berjumlah RM60.00 di bentuk dalam sistem e-kafe. Rajah 1 menunjukkan
contoh antara muka untuk masuk ke dalam Sistem E-kafe.
136

Rajah 1: Antara muka sistem e-kafe UiTM
Modus Operandi
Sistem ini beroperasi bermula daripada pihak pengurusan kolej membenarkan atau mengaktifkan
pelajar yang layak mendapat kemudahan makan ke dalam sistem ini dengan memasukan nombor
rahsia peribadi (PIN) dan menetapkan kafetaria yang perlu pelajar tersebut boleh menggunakan
kemudahan ini.
Peruntukan setiap pelajar yang dibenarkan mendapat kemudahan ini adalah menyamai dengan
kaedah pelajar menggunakan sejumlah wang subsidi tersebut diberikan sebanyak RM4 sehari yang
dihimpunkan sebanyak lima belas (15) hari untuk hari-hari penuh pengajian. Jika hari pengajian
tidak penuh di dalam bulan tersebut, pelajar akan mendapat sejumlah peruntukan mengikut bilangan
hari seperti yang dinyatakan di atas.
Pengusaha kafetaria akan dapat melihat penggunaan subsidi ini di dalam laporan harian dan
setiap lima belas (15) hari atau bilangan hari yang telah ditetapkan oleh Pengawal Sistem. Laporan
harian penggunaan subsidi adalah untuk melihat secara terperinci setiap individu yang telah
menggunakan subsidi, manakala laporan mengikut sesi yang telah ditetapkan merupakan ringkasan
(summary) laporan harian bagi tujuan membuat tuntutan bayaran.
Pihak Pengurusan Kolej bertanggungjawab terhadap pengaktifan dan pembatalan kelayakan

mendapat kemudahan setiap individu pelajar yang menggunakan sistem e-kafe ini. Bagi tujuan
pemantauan pula, pihak Pengurusan Kolej merujuk kepada laporan senarai pelajar yang layak
menerima subsidi, penggunaan subsidi secara harian, manakala laporan ringkasan (summary) adalah
bagi tujuan pengesahan tuntutan pengusaha setiap kafetaria.
137

Pengkalan data (database) maklumat pelajar akan dimasukkan oleh pihak pengurusan kolej
dan hanya pelajar yang direkodkan di kafetaria sahaja boleh mendapatkan kemudahan makan secara
subsidi manakala bagi pelajar yang tidak mendapat kemudahan elaun bantuan makanan, mereka
boleh mengambil makanan mereka di mana-mana kafetaria mengikut citarasa sendiri dengan bayaran
tunai.
Juruwang kafetaria yang dilatih mengunakan sistem e-kafe dipertanggungjawabkan untuk

merekod nilai belian pelajar dan jika jumlah belian melebihi jumlah yang di kreditkan dalam kad,
maka juruwang mesti meminta pelajar membayar bakinya secara tunai.
Jika terdapat baki dalam kad selepas tarikh akhir yang ditetapkan maka baki itu akan hilang
tepat pada jam 12.00 malam pada hari tersebut dan jumlah subsidi bagi tempoh yang baru akan
dimasukkan dalam kad secara automatik.
Kemudahan menyekat subsidi pelajar untuk tujuan bayaran elaun gantian makan juga disediakan
yang hanya dikawal oleh pihak Pengurusan kolej.
Laporan tuntutan bayaran akan dicetak dan disahkan oleh pihak Pengurusan Kolej untuk tujuan
bayaran oleh pihak Bendahari.
Modul yang Berkaitan di dalam E-Kafe
Sistem ini juga menyediakan kemudahan untuk individu pelajar melihat sendiri penggunaan
subsidi tersebut melalui dua (2) saluran iaitu dengan melayari laman web yang telah ditetapkan dan
datang sendiri ke Pejabat Kolej menggunakan ‘user’ Pengurus Asrama.
Kemudahan menukar Password setiap user, penukaran ‘PIN’ untuk pelajar, menukar kafetaria,
memotong subsidi bagi tujuan Elaun Gantian Makan juga disediakan di dalam sistem ini.
Persediaan Perkakas & Peralatan Komputer untuk E-Kafe
Pihak pengusaha dikehendaki menyediakan perkakasan dan peralatan komputer yang diperlukan
untuk melaksanakan sistem E-Kafe seperti berikut;
1. Komputer desk-top - 3 set

2. USB barcode reader - 3 set
3. Printer - 1 set
LAPORAN PENCAPAIAN PETUNJUK PRESTASI (KPI) UNIT

KEMUDAHAN KOLEJ: TAHUN 2007-2008
Bahagian Hal Ehwal Pelajar & Alumni (HEPA) telah menetapkan matlamat pencapaian petunjuk
prestasi (KPI) kolej-kolej kediaman sebanyak 90% pelajar kolej berpuashati dengan kemudahan
yang disediakan di kolej-kolej kediaman UiTM Malaysia, Shah Alam. Sasaran pencapaian petunjuk
prestasi ini juga adalah bagi memenuhi syarat ISO 9001: 2000 yang telah diperolehi pada bulan Julai
138

2007. Kekerapan Pengukuran KPI kolej kediaman UiTM Malaysia, Shah Alam dibuat 2 kali setahun.
Pencapaian yang telah diperolehi bagi Jan–Jun 2007 adalah seperti berikut;
1. Pengurusan Kolej - 87.3%

2. Penyediaan Penginapan - 92.7%
3. Perkhidmatan Makanan - 79.6%
4. Penyediaan Kemudahan - 87.3%
Peratus Keseluruhan - 85.5%
Pencapaian peratus keseluruhan KPI Unit Kemudahan Kolej bagi semester Jan-Jun 2007 adalah
85.5% adalah rendah daripada 90% bagi KPI yang telah ditetapkan. Perbezaan jurang KPI yang
belum dicapai adalah 4.2%.
Pencapaian yang telah diperolehi bagi Julai–Disember 2007 adalah seperti berikut;

Terdapat peningkatan terhadap pencapaian peratus keseluruhan KPI Unit Kemudahan Kolej
bagi semester Julai–Disember 2007 iaitu 91.5% yang mana telah memenuhi syarat KPI yang
ditetapkan.
Pencapaian yang telah diperolehi bagi Disember 2007–Mei 2008 adalah seperti berikut;

Manakala bagi pencapaian petunjuk prestasi KPI Unit Kemudahan kolej bagi semester Dis
2007–Mei 2008 didapati telah memenuhi sasaran 90% bagi KPI yang telah ditetapkan. Walau
bagaimanpun terdapat sedikit penurunan sebanyak 1.5% berbanding hasil sasaran yang telah dicapai
pada semester Julai–Disember 2007.
139

Laporan Analisa Kepuasan Hati Pelanggan Di Kolej-kolej Kediaman bagi Tahun

2007 dan Tahun 2008
92
91.5
91
90 90
89
88
87
86 85.8
85
84
83
82
Jan - Jun 07 Jul - Dis 07 Dis 07 - Mei 08
Tindakan Pembetulan dan Penambahbaikan
Berdasarkan kepada analisa kepuasan hati pelajar didapati pencapaian peratusan bagi kemudahan
makanan bagi sesi Jan–Jun 2007 hingga Dis 07–Mei 2008 adalah ditahap memuaskan dan baik
tetapi tidak mencapai tahap sasaran KPI 90% yang telah ditetapkan (Tahap Cemerlang).
Pencapaian prestasi kemudahan makanan bagi 3 sesi pengajian bagi tahun 2007-2008 adalah
seperti berikut;
1. Jan–Jun 2007 - 79.6% (kurang 10.4%)

2. Julai–Disember 2007 - 80.6% (kurang 9.4%)
3. Jan–Mei 2008 - 77.0% (kurang 13.0%)
Bagi memastikan pihak kolej kediaman mencapai petunjuk presatsi (KPI) kepada 90% pelajar
berpuashati dengan kemudahan makanan yang disediakan di kafetaria maka pihak pengurusan kolej
telah mengenalpasti tindakan penambahbaikan dan pembetulan yang perlu diambil antaranya adalah
seperti berikut;
1. Mengadakan mesyuarat berkala bersama pihak pengusaha kafetaria dan Jawatankuasa

Perwakilan Pelajar (JPK) kolej-kolej kediaman bagi membincang dan menyelesaikan masalah
ketidak puasan hati pelajar terdapat penyediaan makanan di kafetaria.
2. Memaklumkan kepada pengusaha kafetaria supaya meningkatkan kualiti layanan kepada pelajar
(Mesra pelajar).
3. Memaklumkan kepada pengusaha kafetaria supaya membuka tiga atau lebih kaunter bayaran
terutama pada waktu kemuncak pelajar turun makan.
140

4. Mempelbagaikan menu hidangan dan memperbanyakkan jenis-jenis minuman.
5. Mempertingkatkan keceriaan kafetaria dengan hiasan yang menarik serta mewujudkan sudut
bacaan dan sudut menonton Televisyen.
6. Pemantauan kafetaria secara berjadual oleh pihak pengurusan kolej/Pegawai Pembangunan

Pelajar dan Pusat Kesihatan UiTM.
7. Mengadakan latihan dan kursus pengendalian makanan kepada kakitangan kafetaria.
8. Memberikan kebebasan kepada para pelajar mengambil makanan dimana-mana premis makanan
yang disukai dalam kampus mengikut citarasa mereka sendiri.
PENUTUP
Sebagai kesimpulan, walaupun secara amnya didapati bahawa mutu dan prestasi perkhidmatan
kafetaria di kolej-kolej kediaman UiTM, Malaysia Shah Alam di tahap yang baik dan memuaskan
tetapi masih terdapat kekurangan yang perlu diperbaiki dan diatasi untuk penambahbaikkan berterusan.
Mutu dan prestasi perkhidmatan kafetaria ini perlu diperbaiki bagi mencapai tahap cemerlang dan
memenuhi kepuasan hati pelajar ke tahap yang telah ditetapkan iaitu KPI 90% pada setiap sesi
pengajian.
Hasnor Mohd Jan

Unit Kemudahan Kolej,
hasno567@salam.uitm.edu.my
141

KOLEJ KEDIAMAN ENTITI
PEMBINA KEMAHIRAN GENERIK:
SATU KAJIAN AWAL DI UKM
Ruslin bin Amir
Tajul Ariffin Mohamad
ABSTRAK
Senario kini menunjukkan kebolehpasaran graduan merupakan satu cabaran bagi Institusi
Pengajian Tinggi (IPT) di Malaysia. Ini kerana jumlah mahasiswa bergraduat yang ramai
setiap tahun membanjiri pasaran buruh dan jumlah ini semakin meningkat. Keadaan ini
menjadi lebih kritikal di mana kebanyakan majikan pada hari ini memilih graduan yang
telah sedia untuk bekerja tanpa memerlukan latihan tambahan atau dengan tunjuk ajar
minima. Bakal pekerja juga perlu mempunyai ciri-ciri kakitangan yang professional.
Melalui kajian sebanyak 13 kemahiran atau kompetensi telah dikenalpasti oleh KPT dan
IPTA tempatan. Di UKM tugas memupuk, menyampai dan menilai ini diserahkan kepada
fakulti dan kolej-kolej kediaman. Kertas kerja ini membincangkan peranan kolej dalam
memupuk kompetensi generik dalam kalangan penghuni di UKM serta cabaran yang
bakal dihadapi.
Kata kunci: Kompetensi Generik, Kolej Kediaman, Penilaian.
PENDAHULUAN
Kebolehpasaran mahasiswa menjadi satu cabaran bagi IPT Negara. Jumlah mahasiswa bergraduat
yang ramai setiap tahun membanjiri pasaran buruh dan jumlah ini semakin meningkat. Majikan
pada hari ini mahukan pekerja yang sedia untuk bekerja dengan jumlah latihan atau tunjuk ajar
minima di samping mempunyai ciri-ciri kakitangan yang professional. Masalah pengangguran graduan
bukan sahaja menjadi igauan IPT tetapi juga negara. Para graduan masih mengharapkan pihak kerajaan
dalam menyediakan pekerjaan atau membantu dalam penempatan di sektor swasta.
Peranan kolej sebelum ini dilihat sebagai tempat tinggal kerana sebelum ini kolej kediaman di
panggil kamsis atau kampong siswa. Mentaliti pelajar pada ketika itu ialah untuk melihat hostel
sebagai hotel dan staf yang ada perlu memberi perkhidmatan tempat tinggal. Oleh kerana pembelajaran
formal berlaku di dewan kuliah, bilik tutorial, makmal dan kerja lapangan maka tugas ulangkaji dan
menyiapkan tugasan berlaku di bilik masing-masing. Sebahagian pelajar yang aktif dalam
berpersatuan, kelab dan badan beruniform menjadikan kolej sebagai tempat untuk mengasah bakat
kepimpinan, menabur bakti dan menjalankan program yang dirancang.
Kolej kediaman juga menyediakan prasarana asas untuk membolehkan pelajar menjalankan
aktiviti sukan atau riadah. Ini bukan sahaja membolehkan mereka menyediakan diri untuk
pertandingan di peringkat universiti, tetapi juga untuk di peringkat kebangsaan dan antarabangsa.
Meskipun tidak semua pelajar berpeluang untuk mewakili kolej dan sebagainya, kemudahan yang
ada sekurang-kurangnya membolehkan mereka untuk melakukan aktiviti rekreasi dan mengeluarkan
peluh.
HALA TUJU KOLEJ-KOLEJ KEDIAMAN DI UKM
Kini UKM ingin menambahbaik peranan kolej selaras dengan perkembangan semasa. Selain tugas-
tugas yang diseranaikan di atas terdapat tiga program baru yang telah diperkenalkan iaitu kolej sebagai
zon berbahasa Inggeris, perpustakaan digital dan tempat untuk memupuk dan menilai kemahiran
generik. Peranan kolej sebagai ESZ (English Speaking Zone) telah dimulakan dengan hasrat untuk
membolehkan pelajar menguasai Bahasa Inggeris sebagai bahasa kedua. Pelancaran di peringkat
universiti dan seterusnya di peringkat kolej oleh Yang Berbahagia Naib Canselor memperlihatkan
sejauhmana UKM serius dalam menjayakannya.
Kolej juga ingin dijadikan entiti pembelajaran di mana pihak perpustakaan PTSL telah diminta
untuk menyediakan pegawai khas untuk menjayakan program tersebut dengan kerjasama dari kolej
melalui ahli-ahli dari pusat sumber. Pegawai dari perpustakaan akan melawat kolej-kolej, meneliti
pusat sumber yang ada serta, memberikan khidmat nasihat serta merancang aktiviti-aktiviti yang
berkaitan dengan rujukan serta aktiviti pembelajaran pelajar melalui pembelajaran elektronik dan
perpustakaan digital. Satu lagi peranan kolej kediaman ialah untuk memupuk dan menilai kompetensi
generik pelajar.
Pelajar IPTA/IPTS perlu dinilai melalui 15 Hasil Pembelajaran Program (HPP) yang dilihat
menerusi dua bahagian iaitu bahagian akademik dan bahagian kompetensi generik. Bahagian
akademik diukur melalui dua hasil pembelajaran program yang dikenali sebagai (1) HPP1-
Pengetahuan dan (2) HPP2 - Amali dan psikomotor.
KOMPETENSI GENERIK
Kompetensi generik adalah (1) Kemahiran yang diperlukan untuk menghasilkan graduan yang
mempunyai ciri kebolehpasaran yang tinggi (2) Ia merupakan satu keperluan kepada Kerangka
Kelayakan Malaysia yang menentukan kualiti setiap program yang ditawarkan oleh IPTA/IPTS di
Malaysia (3) Ia adalah hasil pembelajaran berbentuk tingkahlaku yang diukur melalui sistem dalam
talian yang dibina di UKM.
Kompetensi generik pula adalah sebahagian dari komponen Hasil Pembelajaran Program yang
dibahagikan kepada 13 domain berikut:
1. HPP3 - Tanggungjawab Sosial

Tanggungjawab sosial adalah sikap dan tingkah laku pelajar kepada diri dan orang lain dalam
kehidupan seharian seperti bertimbangrasa, menghormati hak orang lain dan sifat tolong
menolong yang ditunjukkan.
144

KOLEJ KEDIAMAN ENTITI PEMBINA KEMAHIRAN GENERIK
2. HPP4 - Menghargai Alam Sekitar

Sikap menghargai alam sekitar pula adalah perlakuan dan usaha-usaha yang ditunjukkan dalam
usaha pengekalan sumber alam, kitar semula dan pemuliharaan warisan.
3. HPP5 - Etika, Moral dan Profesionalisme

Domain ini mengukur sikap dan tingkah laku pelajar berkaitan dengan etika, kemoralan dan
profesionalisme yang ditunjukkan.
4. HPP6 - Kerohanian
Domain ini pula berkait dengan kepercayaan kepada agama yang dianuti serta kepatuhan kepada
saranan ajaran agama mereka.
5. HPP7 - Komunikasi
Domain ini mengukur kebolehan dan keberkesanan pelajar untuk berkomunikasi dan berhubung
dengan lain.
6. HPP8 - Kepimpinan
Bahagian ini merujuk kepada ciri dan sikap kepimpinan yang ditunjukkan oleh pelajar dalam
aktiviti dan ketrampilan diri.
7. HPP9 - Kerja Berpasukan

Domain kerja berpasukan merujuk kepada tingkah laku yang ditunjukkan oleh pelajar semasa
melakukan aktiviti dalam kumpulan dan kebolehan untuk bekerja sebagai satu pasukan yang
efektif.
8. HPP10 - Kaedah Saintifik, Pemikiran Kritis, Penyelesaian Masalah dan Autonomi Dalam
Pembuatan Keputusan
Domain ini adalah berkaitan dengan kebolehan pelajar untuk berfikir secara kritis dan kreatif
serta kebolehan untuk menyelesaikan masalah.
9. HPP11 - Kemahiran Teknologi Maklumat dan Komunikasi

Ini berkait dengan kebolehan pelajar untuk menguasai ICT, kemahiran menggunakan komputer
dan internet.
10. HPP12 - Pembelajaran Sepanjang Hayat

Domian ini adalah berkenaan dengan amalan memperoleh pengetahuan dan kemahiran yang
tidak terbatas dalam bidang tertentu dan berterusan.
11. HPP13 - Kemahiran Globalisasi

Domain in merujuk kepada kemahiran pelajar untuk memahami dan mengadaptasi kepada
kehidupan dunia tanpa sempadan dan pengantarabangsaan.
12. HPP14 - Kemahiran Keusahawanan

Kemahiran ini merujuk kepada amalan-amalan yang menjurus kepada bekerja sendiri dan
menjana kewangan berdasarkan bidang atau minat.
145

13. HPP15 - Kemahiran Pengurusan

Domain ini berkaitan dengan kebolehan pelajar untuk mengurus aktiviti, personel atau sumber
dengan berkesan.
MENGAPA KOLEJ DI PILIH?
Persoalan ini sering ditimbulkan kerana staf kolej telah mempunyai bidang tugas masing-masing
dan pelajar pula bebas memilih kegiatan yang digemari. Kolej mempunyai kekuatan untuk menilai
KG pelajar kerana faktor-faktor berikut:
1. Analisis kegiatan pelajar mendapati tempuh pelajar di kolej lebih lama berbanding dengan
masa pelajar di fakulti. Mereka turut menganggotai kelab, persatuan, permainan, mewakili
kolej dan aktiviti-aktiviti yang sebelum ini tidak dinilai secara objektif kecuali dengan anugerah
sijil dan penghargaan.
2. Berdasarkan kajian terdapat lebih dari 150 bentuk aktiviti pelajar yang mempunyai elemen-
elemen kemahiran generik.
3. Kolej mempunyai felo yang boleh dilatih untuk membimbing, memantau dan menilai KG
pelajar.
4. Kolej telah mempunyai talian internet/tanpa wayar yang boleh disambung kepada pusat.
KRITERIA PENILAIAN KOMPETENSI GENERIK DI KOLEJ
Kriteria penilaian KG boleh dibuat berdasarkan kepada item-item berikut;
1. Jawatan dan sekretariat yang disandang. Berdasarkan kepada jawatan yang dilantik atau
disandang KG pelajar dapat diukur. Ini dapat dicerap berdasarkan keberkesanan program dan
prestasi yang ditunjukkan oleh setiap biro yang terlibat.
2. Penilaian juga boleh boleh dibuat berdasarkan peranan yang dipegang oleh pelajar dalam aktiviti-
aktiviti yang dijalankan oleh kelab dan persatuan atau keterlibatan mereka dalam program
anjuran kolej atau universiti.
3. Penilaian KG pelajar boleh dibuat berdasarkan pergaulan seharian antara pelajar dengan felo,
kakitangan pejabat dan pengurusan kolej.
HAMBATAN-HAMBATAN YANG DI HADAPI
Setiap perkara yang baru diperkenalkan khasnya melibatkan penilaian pelajar akan berdepan dengan
halangan dan kekangan kerana penilaian itu adalah sesuatu yang sensitif. Ini akan bertambah serius
jika terdapat keadaan seperti;
146

KOLEJ KEDIAMAN ENTITI PEMBINA KEMAHIRAN GENERIK
1. Bila bilangan penghuni kolej terlalu ramai

Penilaian memerlukan penilai memberi markah kepada sumbangan dan penyertaan pelajar dalam
aktiviti-aktiviti di peringkat kolej, universiti, kebangsaan atau di peringkat antarabangsa. Namun
demikian apabila di sebut sumbangan itu lebih kepada bakti kepada kolej. Perkara yang lebih
dititikberatkan adalah dari segi kebolehan yang bukan bersifat akademik.
2. Masalah penilai yang tidak kekal

Penilai di peringkat kolej dijalankan oleh felo dan felo pula terdiri dari kalangan pelajar sarjana
atau PhD dan kakitangan universiti. Felo dan pengurusan kolej biasanya tidak kekal dan ini
memerlukan latihan yang berterusan untuk setiap felo yang baru dilantik.
3. Masalah pilih kasih

Oleh kerana penilai dari kalangan felo tidak dapat dinafikan unsur kemanusiaan dan emosi
akan mempengaruhi penilaian pelajar.
4. Sebilangan terlalu aktif

Fenomena ini mungkin berlaku apabila hanya segelintir pelajar yang mendominasi atau sangat
aktif sementara terdapat sebilangan pelajar yang langsung tidak mengambil bahagian. Ada
juga yang akan menjadi sebagai pemerhati atau penonton.
5. Pelajar yang tinggal di luar

Persoalan yang bakal timbul juga adalah penilaian pelajar yang tinggal di luar atau di rumah-
rumah sewa. Bagaimanakah penilaian KG akan dibuat dan siapa pula yang bertanggungjawab
untuk menilai mereka.
PERANAN KOLEJ DALAM MELAKSANA DAN MENILAI KEMAHIRAN GENERIK

PELAJAR
Berdasarkan perbincangan sebelum ini warga kolej di UKM perlu menerima hakikat bahawa sistem
itu akan dilaksanakan dan semua pihak perlu bersedia. Mereka perlu beranjak paradigma dan melihat
KG itu adalah satu keperluan dan bukanlah satu pilihan. Kolej perlu memikirkan prasana untuk
mempastikan KG ini berjaya dan berkesan. Pelajar yang akan dinilai perlu diberi penerangan untuk
berlaku adil kepada mereka. Program-program yang dianjurkan oleh kolej juga harus menjurus kepada
kesemua KG supaya proses penilaian dapat dilaksanakan oleh felo yang diamanahkan. Sistem ini
juga perlu di nilai secara berkala untuk penambahbaikan.
RUJUKAN
Fernandez-Chung. The Malaysian Qualifications Framework and its Implications Towards Higher Learning
Providers. Prospect. Issue 007. pg 15-17.
UKM .2008. Manual Pengguna SPKG.
http:www.ukm./ SPKG/
147

Ruslin Amir
Fakulti Pendidikan,
Universiti Kebangsaan Malaysia, Bangi
ruslin@ukm.my
Tajul Ariffin Mohamad

Fakulti Pendidikan,
Universiti Kebangsaan Malaysia, Bangi
148

PEMAKLUMAN KEPUTUSAN
PENEMPATAN KOLEJ
Dewi Anis Othman
Farzanah Hanum Hj. Abd. Latif
ABSTRAK
Keputusan penempatan kolej hanya boleh diketahui oleh para pelajar pada hari
pendaftaran kolej sahaja. Sekiranya seseorang pelajar atau mana-mana waris pelajar
hendak mengetahui keputusan penempatan kolej lebih awal, mereka perlu menelefon ke
pejabat kolej atau pelajar terpaksa datang sehari awal sebelum hari pendaftaran, dengan
berpandukan kepada senarai yang dipamerkan di papan kenyataan pelajar di pejabat
Unit Pengurusan Kolej. Kaedah ini memberikan implikasi yang kurang menyenangkan
kepada pihak pengurusan UiTM Perak dan pelanggan. Antara implikasi yang dapat
dikenalpasti ialah penempatan pelajar lambat diketahui, terdapat nama pelajar tercicir
dari senarai penempatan yang menimbulkan banyak rungutan dan ketidakpuasan hati
pelajar dan ibu bapa. Mulai pengambilan semester Mei 2005, Unit Pengurusan Kolej
telah mengkaji semula proses pendaftaran penempatan kolej supaya masalah dan
rungutan yang timbul dapat dikurangkan. Kajian semula bertujuan untuk menambahbaik
proses penempatan kolej yang sedang digunapakai supaya proses ini dapat
dipermudahkan, dipercepatkan, menjimatkan kos dan memuaskan hati pelanggan. Hasil
dari kajian yang dijalankan, Unit Pengurusan Kolej membuat penambahbaikan dengan
memperkenalkan satu kaedah baru iaitu menggunakan sampul surat beralamat sendiri.
Pelajar perlu menyediakan sampul surat beralamat sendiri dengan bersetem RM0.50
untuk mengetahui keputusan penempatan semasa semester Disember 2006. Unit
Pengurusan Kolej akan memaklumkan keputusan penempatan kolej kepada pelajar
melalui pos. Namun kaedah ini didapati tidak begitu berkesan kerana surat yang dipos
kepada pelajar lambat diterima oleh pelajar mengakibatkan staf di Unit Pengurusan
Kolej dihujani dengan panggilan telefon. Mulai Julai 2007, satu kaedah baru
diperkenalkan dalam usaha penambahbaikan kepada proses pendaftaran penempatan
kolej. Satu laman sesawang kolej UiTM Perak telah dibangunkan bagi menangani masalah
ini. Pelajar hanya perlu melayari laman sesawang UiTM Perak (pautan laman sesawang
UiTM Perak) dan laman sesawang Unit Pengurusan Kolej UiTM Perak untuk mengetahui
keputusan penempatan kolej. Keputusan ini boleh diketahui dua minggu lebih awal dari
tarikh pendaftaran sebenar.
Kata kunci: keputusan penempatan, penambahbaikan proses penempatan, laman

sesawang.
LATAR BELAKANG
Keputusan penempatan kolej hanya boleh diketahui oleh para pelajar pada hari pendaftaran kolej
sahaja. Sekiranya seseorang pelajar atau mana-mana waris pelajar hendak mengetahui keputusan
penempatan kolej lebih awal, mereka perlu menelefon ke pajabat kolej atau pelajar dating sehari
awal sebelum hari pendaftaran, dengan berpandukan kepada senarai yang dipamerkan di apapan
kenyataan pelajar di pejabat Unit Pengurusan Kolej. Kaedah ini memberikan implikasi yang kurang
menyenagkan kepada pihak pengurusan UiTM Perak dan pelanggan. Antara implikasi yang dapat
dikenalpasti ialah penempatan pelajar lambat diketahui, terdapat nama pelajar tercicir dari senarai
penempatan yang menimbulkan banyak rungutan dan ketidakpuasan hati pelajar dan ibu bapa.
Mulai pengambilan semester Mei 2005, Unit Pengurusan Kolej telah mengkaji semula proses
pendaftaran penempatan kolej supaya masalah dan rungutan yang timbul dapat dikurangkan. Kajian
semula bertujuan untuk menambahbaik proses penempatan kolej yang sedang digunapakai supaya
proses ini dapat dipermudahkan, dipercepatkan, menjimatkan kos dan memuaskan hati pelanggan.
Hasil dari kajian yang dijalankan, Unit Pengurusan Kolej membuat penambahbaikan dengan
memperkenalkan satu kaedah baru iaitu menggunakan sampul surat beralamat sendiri. Pelajar perlu
menyediakan sampul surat beralamat sendiri dengan bersetem RM0.50 untuk mengetahui keputusan
penempatan semasa semester Disember 2006. Unit Pengurusan Kolej akan memaklumkan keputusan
penempatan kolej kepada pelajar melalui pos. Namun kaedah ini didapati tidak begitu berkesan
kerana surat yang dipos kepada pelajar lambat diterima oleh pelajar mengakibatkan staf di Unit
Pengurusan Kolej dihujani dengan panggilan telefon.
Mulai Julai 2007, satu kaedah baru diperkenalkan dalam usaha penambahbaikan kepada proses
pendaftaran penempatan kolej. Satu laman sesawang kolej UiTM Perak telah dibangunkan bagi
menangani masalah ini. Pelajar hanya perlu melayari laman sesawang UiTM Perak (pautan laman
sesawang UiTM Perak) dan laman sesawang Unit Pengurusan Kolej UiTM Perak untuk mengetahui
keputusan penempatan kolej. Keputusan ini boleh diketahui dua minggu lebih awal dari tarikh
pendaftaran sebenar.
OBJEKTIF
Menambahbaik kaedah pemakluman keputusan penempatan kolej kepada para pelajar UiTM Perak.
SKOP PERUBAHAN PROSEDUR
Ia melibatkan pelajar sepenuh masa yang mendaftar di UiTM Perak dan tidak mempunyai masalah
akademik serta layak mendapat penempatan kolej.
150

PEMAKLUMAN KEPUTUSAN PENEMPATAN KOLEJ
FAEDAH
Penjimatan Masa
Sehingga pendaftaran Julai 2008, kajian menunjukkan proses penempatan pelajar di kolej telah
dapat menjimatkan masa pendaftaran seseorang pelajar dari 45 minit kepada 21 minit bagi kumpulan
pelajar yang bermasalah. Bagi kumpulan pelajar yang tidak bermasalah, pendaftaran kolej dapat
dikurangkan dari 15 minit kepada 6 minit. Pemantauan dan penambahbaikan berterusan yang dibuat
oleh Unit Pengurusan Kolej telah dapat mengurangkan masa pendaftaran pada 4 Julai 2008 kepada
3 minit bagi pelajar yang bermasalah dan 2 minit bagi pelajar yang tidak bermasalah (Jadual 1).
Rajah 1 dan 2 menunjukkan penjimatan masa pendaftaran kolej untuk dua situasi yang berbeza.
Manakala penjimatan masa bagi staf yang bertugas pada hari pendaftaran Penempatan Kolej (manhour)
adalah sebanyak 152 jam (Rajah 3).
Jadual 1: Keberkesanan Guna Tenaga Staf, Masa Kos adalah Seperti Berikut
Disember Disember Disember Julai

Semester Penjimatan
2004 2006 2007 2008
Bil. Pelajar 5500 7000 8000 9000 Bil. Pelajar

Bertambah
Bil. Staf Bertugas 30 Orang 24 Orang 5 Orang 5 Orang 5 Orang
Seorang Staf 183 292 1600 1800 + 200
Melayan Pelajar Pelajar Pelajar Pelajar Pelajar
Kos Makan RM 10 x 30 RM 10 x 24 RM 10 x 5 =RM RM 10 x 5 -
Staf =RM 300 =RM 240 50 =RM 50
Masa Pendaftaran
Seorang Pelajar 45 Minit 40 Minit 21 Minit 3 Minit 18 Minit
1. Pelajar 15 Minit 10 Minit 6 Minit 2 Minit 4 Minit

Bermasalah
2. Pelajar Tidak
Bermasalah
Purata Masa Staf 30 Minit x 25 Minit x 13.5 Minit x 2.5 Minit x
Bertugas 183 Pelajar x 292 Pelajar x 1600 Pelajar x 1800 Pelajar x
30 Staf = 24 Staf = 5 Staf = 5 Staf =
(Average Manhour) 164,700 Minit 175,200 Minit 108,000 Minit 22,500 Minit 85,500 Minit
151

50
45
45
40
40
35
30
Minit
25
21
20
15
10
5 3
0
Dis 04 Dis 06 Dis 07 Jul-08
Rajah 1: Penjimatan Masa Pendaftaran Penempatan Kolej untuk Pelajar yang Bermasalah
16
15
14
12
10
10
Minit
6
6
2
2
0
Rajah 2: Penjimatan Masa Pendaftaran Penempatan Kolej untuk Pelajar yang Tidak Bermasalah
152

Jul-08 22500
Dis 07 108000
Dis 06 175200
Dis 04 164700
0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000 18000 20000
Minit
Rajah 3: Purata Masa Staf Bertugas (Average Manhour) untuk Berurusan denganPelajar
Penjimatan Kos dan Pengurangan Guna Tenaga Staf
UiTM Perak telah dapat menjimatkan kos makan staf yang bertugas pada hari pendaftaran
penempatan kolej sebanyak RM190.00 (Rajah 4). Sebelum Jun 2005, bilangan staf yang bertugas
pada hari pendaftaran penempatan kolej adalah seramai 24 orang. Selepas Jun 2005, bilangan staf
yang bertugas dapat dikurangkan kepada 5 orang (Rajah 5).
350
300
300
250 240
200
Minit
150
100
50 50
50
0
Rajah 4: Penjimatan Kos Makan Staf pada Hari Pendaftaran
153

Jul-08 5
Dis 07 5
Dis 06 24
Dis 04 30
0 5 10 15 20 25 30 35
Jumlah Staf
Rajah 5: Pengurangan Bilangan Staf Bertugas pada Hari Pendaftaran
Peningkatan Hasil Kerja
Hasil kerja seorang staf pada hari pendaftaran penempatan kolej juga telah meningkat selepas
Jun 2005. Seorang staf telah dapat meningkatkan bilangan pelajar untuk dilayan daripada 292 pelajar
kepada 1500 pelajar selepas Jun 2005. Rajah 6 menunjukkan peningkatan hasil kerja dengan membuat
perbandingan antara semester pengajian dan kemampuan seorang staf untuk melayan jumlah pelajar
semasa hari pendaftaran.
Jul-08 1800
Dis 07 1500
Dis 06 292
Dis 04 183
0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000
Jumlah Staf
Rajah 6: Bilangan Pelajar yang Boleh Dilayan oleh Seorang Staf pada Hari Pendaftaran
154

Peningkatan Kepuasan Pelanggan
Dapatan kajian yang diperolehi dari maklum balas pelanggan semasa hari pendaftaran pelajar
lama UiTM Perak, menunjukkan pelajar lama berpuas hati dengan perkhidmatan yang diberikan.
Antara aspek yang menunjukkan para pelajar ini berpuas hati dengan perkhidmatan pendaftaran
penempatan kolej yang diberikan ialah:
1. Waktu urusan pendaftaran penempatan kolej.

2. Kesesuaian tempat pendaftaran penempatan kolej.
3. Layanan daripada staf yang ditemui pada hari pendaftaran penempatan kolej.
4. Senyuman yang diberi oleh staf pada hari pendaftaran penempatan kolej.
5. Kepuasan keseluruhan mutu perkhidmatan semasa pendaftaran penempatan kolej.
Rajah 1, 2, 7 hingga 10 menunjukkan maklum balas penilaian oleh pelajar terhadap proses di
hari pendaftaran.
4.05
4.03
3.95
3.9 3.89
3.85
Minit
3.8 3.79
3.77
3.75
3.7
3.65
3.6
Rajah 7: Skor Penilaian untuk Tempat Pendaftaran
155

4.05
4.01
4
3.95
Skor
3.9 3.89
3.88
3.85
3.8
Dis 04 Dis 06 Dis 07
Rajah 8: Skor Penilaian Layanan daripada Staf yang Ditemui pada Hari Pendaftaran Kolej
3.97
3.95
3.9
Skor
3.87
3.85 3.84
3.8
3.75
Dis 04 Dis 06 Dis 07
Rajah 9: Skor Penilaian Senyuman yang Diberikan oleh Staf pada Hari Pendaftaran Kolej
156

4.05
4.02
4
3.98
3.95
3.9
Skor
3.87
3.85 3.84
3.8
3.75
Rajah 10 : Skor Penilaian Kepuasan Keseluruhan Mutu Perkhidmatan pada Hari Pendaftaran Kolej
KESAN AMALAN PENGURUSAN TERBAIK KEPADA JABATAN
Didapati amalan terbaik ini telah dapat memberikan impak positif kepada jabatan sebagaimana berikut:
1. Penjimatan kos pengurusan.
2. Peningkatan hasil kerja staf.
3. Peningkatan moral staf.
4. Peningkatan semangat kerja berpasukan.
5. Dengan pengasingan pelajar yang bermasalah dan pelajar yang tidak bermasalah dapat
mengelakkan kebarangkalian pelajar merusuh.
6. Peningkatan kepuasan hati pelanggan hasil dari penambahbaikan proses pendaftaran penempatan
kolej.
7. Pengurangan masalah pelajar yang terlalu bergantung kepada pengurusan untuk mendapatan
penempatan luar kampus.
8. Mendidik pelajar supaya lebih prihatin dan melahirkan pelajar yang mandiri.
157

KOS PELAKSANAAN
Tiada kos yang terlibat
CIRI–CIRI KEISTIMEWAAN AMALAN PENGURUSAN TERBAIK
Ketulinan/keaslian Amalan Pengurusan Terbaik
1. Keputusan Benchmarking
Penandaarasan dengan kampus negeri yang lain masih belum dilaksanakan. Unit Pengurusan
Kolej sedang berusaha untuk membuat penandaarasan termasuk dengan jabatan lain.
2. Pencapaian Penyeragaman/pengikhtirafan
Inovasi proses pendaftaran penempatan kolej yang diamalkan oleh UiTM Perak belum lagi
diseragamkan dengan kampus negeri lain. Projek ini telah mendapat Johan bagi kategori
Perubahan Prosedur sempena Anugerah Inovasi Perkhidmatan Awam 2008 Peringkat
Negeri Perak pada 30 Oktober 2008 selain telah terpilih ke peringkat akhir Konvensyen
Amalan Pengurusan Terbaik UiTM 2008 pada 24 & 25 Jun 2008.
Keunikan Amalan Pengurusan Terbaik
1. Menimbulkan minat/motivasi pengguna/memudahkan proses

Tiada lagi rungutan daripada pelanggan utama (pelajar) terutama mereka yang tidak menepati
kriteria penempatan yang telah ditetapkan.
Pelajar yang tidak mendapat penempatan dalam kampus boleh membuat persiapan awal untuk
mencari penempatan di luar kampus bila mengetahui keputusan penempatan kolej dengan lebih
awal.
Proses inovasi pendaftaran penempatan kolej ini tidak melibatkan sebarang penambahan kos
pengurusan apabila ianya diamalkan.
2. Mesra Pengguna/Pelanggan
Proses pendaftaran penempatan kolej yang diamalkan oleh UiTM Perak sekarang diminati
oleh pelajar dan ibu bapa kerana mereka boleh mengetahui keputusan penempatan kolej untuk
semester hadapan sebelum pulang bercuti. Sekiranya ada masalah, mereka boleh
menyelesaikannya sebelum datang mendaftar diri untuk semester berikutnya.
Potensi Penggunaan Amalan Pengurusan Terbaik
1. Pemindahan Pengetahuan
Proses pendaftaran penempatan kolej yang diamalkan ini memudahkan pelanggan mendapat
informasi tentang penempatan kolej melalui laman sesawang dengan segera. Sehubungan itu,
ianya mudah untuk diamalkan oleh mana-mana fakulti atau kampus negeri yang ingin
mempercepatkan proses pendaftaran penempatan kolej pelajar masing-masing.
158

2. Pemindahan Teknologi
Proses ini memerlukan pemindahan teknologi baru tetapi ianya mudah dilakukan tanpa
melibatkan peningkatan kos pengurusan.
3. Anggaran Implikasi Kos Pemindahan

Proses ini tidak memerlukan sebarang kos pemindahan.
Usaha Penambahbaikan kepada Perubahan Prosedur
Unit Pengurusan Kolej (UPK) mendapati prosedur ini boleh ditambahbaik dan dikembangkan
untuk diguna pakai oleh semua kolej dalam sistem UiTM. UPK sedang berusaha untuk menambahbaik
projek ini dengan mengguna pakai kemudahan ICT sepenuhnya. Pelajar akan membuat tempahan
kolej melalui laman sesawang Unit Pengurusan Kolej UiTM Perak sebelum pulang ke rumah untuk
bercuti semester. Keputusan akan dapat diketahui semasa cuti. Pelajar perlu mencetak sendiri slip
keputusan penempatan dan dibawa pada hari pendaftaran kolej semester berikutnya untuk pengesahan.
KESIMPULAN
Proses pendaftaran penempatan kolej yang diinovasikan oleh UiTM Perak terutamanya staf Unit
Pengurusan Kolej telah dapat menjimatkan kos, masa, tenaga staf dan mengurangkan tekanan perasaan
pelajar. Proses ini juga dapat meningkatkan keberkesanan hasil kerja sorang staf yang boleh melayan
seramai 1500 pelajar dalam masa yang singkat.
Keunikan proses ini dapat dikenalpasti dengan ketiadaan kos pengurusan yang tinggi. Selain
kepuasan hati pelanggan, proses ini dapat membantu pelajar dan ibu bapa menyelesaikan masalah
penempatan dalam dan di luar kampus UiTM Perak.
Dewi Anis Othman

dewia541@perak.uitm.edu.my
Farzanah Hanum Hj Abd. Latif

159

SELAMATKAH KOLEJ KEDIAMAN
UNTUK PELAJAR KITA?
Muhamed Faeiz Haji Alwee
Zitty Sarah
ABSTRAK
Kolej kediaman merupakan kemudahan yang disediakan oleh universiti bagi penginapan
pelajar. Kolej kediaman bukan sahaja berfungsi sebagai tempat tinggal malahan ianya
merupakan tempat beristirehat, tidur dan juga menyimpan barangan dan peralatan
pelajar. Elemen pengurusan risiko keselamatan nyawa dan harta benda penghuni
merupakan perkara yang penting di dalam mentadbir urus sesebuah kolej kediaman.
Kertas kerja ini membincangkan peranan dan tindakan pengurusan kolej kediaman yang
perlu dilaksanakan di dalam mengendali dan menguruskan isu-isu keselamatan daripada
ancaman risiko keracunan makanan, kecurian dan bencana kebakaran serta bencana
alam.
Kata kunci: Kolej kediaman, Pengurusan risiko, Keselamatan.
PENGENALAN
Kemudahan kediaman pelajar atau asrama di insitut pengajian tinggi seperti universiti merupakan
tempat tinggal pelajar untuk tidur, beristirehat, menyimpan perkakas dan peralatan serta barangan
peribadi pelajar dengan selesa dan selamat. Selain itu, kemudahan kediaman juga menyediakan
perkhidmatan penyediaan makanan di kafeteria untuk pelajar menikmati minuman dan makanan.
Isu keselamatan dan kesihatan bukanlah perkara yang baru tetapi kurang diberi penekanan sewajarnya
di dalam mentadbir urus kemudahan kediaman pelajar (kolej kediaman). Perhatian yang kurang
dalam isu keselamatan dan kesihatan ini berkemungkinan pertindihan skop kerja yang tidak jelas
antara pihak-pihak pengurusan yang lain seperti Bahagian Pembangunan, Penyelenggaraan,
Keselamatan dan Kesihatan.
Pada umumnya isu keselamatan dan kesihatan amat penting apabila melibatkan staf dan pelajar
yang bekerja dan menginap serta menjalani kehidupan sehari-hari di kawasan dan bangunan kolej
kediaman. Kertas kerja ini akan membincangkan elemen keselamatan dan kesihatan khususnya kepada
pelajar yang menginap di kolej kediaman di dalam konteks sistem tadbir urus kemudahan kediaman
pelajar di Universiti Teknologi MARA.
KESELAMATAN DAN KESIHATAN DI KOLEJ KEDIAMAN
Hampir kesemua kolej kediaman menyatakan komimen mereka untuk menyediakan kemudahan
dan perkhidmatan yang selesa dan selamat kepada para penghuninya. Aspek selesa dan selamat ini
merangkumi dua perkara asas iaitu kemudahan penginapan iaitu bangunan asrama dan kawasan
persekitarannya serta perkhidmatan penyediaan makanan. Kemudahan kediaman menyediakan ruang
untuk pelajar belajar, beristirehat dan tidur dengan selesa dan selamat. Selain itu juga ruang yang
disediakan turut menjamin keselamatan harta benda pelajar tersebut. Secara umumnya, elemen
pengurusan keselamatan dan kesihatan di kolej kediaman boleh dibahagikan kepada tiga komponen
utama:
1. Keselamatan nyawa
2. Keselamatan makanan
3. Keselamatan harta benda
Tadbir urus keselamatan dan kesihatan di sesebuah kampus seperti Universiti Teknologi MARA
(UiTM) yang juga merangkumi kemudahan penginapan di kampus melibatkan tiga bahagian yang
utama iaitu Bahagian Penyelenggaraan di bawah Jawatankuasa Keselamatan Kesihatan Pekerjaan,
Pusat Kesihatan dan Bahagian Keselamatan. Manakala dalam konteks tadbir urus kemudahan
penginapan, pengurusan keselamatan dan kesihatan terletak dibawah tanggungjawab Pengurus
Asrama dengan dibantu staf sokongan di kolej kediaman tersebut.
Keselamatan Nyawa
Keselamatan nyawa di kolej kediaman dikaitkan dengan pengurusan risiko keselamatan

bangunan dan persekitarannya yang boleh mengancam nyawa penghuni seperti risiko kebakaran,
gempa bumi dan banjir. Di samping itu juga, elemen kesihatan iaitu jangkitan penyakit berjangkit
contohnya seperti demam denggi yang dikaitkan dengan kebersihan persekitaran turut dikaitkan
dengan keselamatan nyawa penghuni di kolej kediaman.
Elemen keselamatan dan kesihatan yang berkaitan dengan bangunan kediaman pelajar bermula
dari perancangan rekabentuk sebelum bangunan itu didirikan. Bahagian Pembangunan yang
bertanggungjawab di dalam merancang pembinaan sesebuah kolej kediaman mesti mendapat
maklumat dan input daripada mereka yang mentadbir urus kolej kediaman. Kesilapan di dalam
rekabentuk bangunan kediaman pelajar akan menyukarkan pihak pentadbir untuk penyelenggaran
dan mengurus isu-isu keselamatan dan kesihatan di kemudian hari.
Jika sesebuah bangunan yang telah siap dibina, disewa atau dibeli bagi menjadikannya sebagai
bangunan kemudahan penginapan pelajar, elemen keselamatan dan kesihatan juga harus diberi
perhatian yang sewajarnya. Elemen keselamatan dan kesihatan yang dimaksudkan di sini ialah segala
keperluan perundangan dan garis panduan yang sedia ada seperti Akta Bomba 1988, Akta Jalan,
Parit dan Bangunan 1974, Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976, Arahan Majlis Keselamatan
dan sebagainya hendaklah dipatuhi.
Apabila bangunan kemudahan penginapan mula diduduki dan beroperasi, maka adalah menjadi
tanggungjawab pengurusan kolej kediaman tersebut untuk memastikan peralatan kawalan dan
162

SELAMATKAH KOLEJ KEDIAMAN UNTUK PELAJAR KITA?
pencegahan serta pelan tindakan kecemasan diadakan. Selain itu, latihan juga harus diberikan kepada
staf dan juga penghuni kolej kediaman.
Penyelenggaraan bangunan kemudahan penginapan yang bersistematik dan berkesan juga

diperlukan khususnya di dalam mencegah risiko jangkitan penyakit bawaan vektor seperti demam
denggi. Penyelenggaraan ini perlu melibatkan semua pihak pengurusan dan juga penghuni kolej
kediaman tersebut.
Keselamatan Makanan
Keselamatan makanan di kolej kediaman hanya melibatkan kemudahan penginapan pelajar

yang menyediakan perkhidmatan penyediaan makanan bermasak. Aspek keselamatan makanan ini
melibatkan pematuhan undang-undang dan garis panduan keselamatan makanan seperti Akta Makanan
1983 dan Peraturan-peraturan Makanan 1985.
Pengurusan risiko keselamatan makanan melibatkan pemeriksaan di premis tempat makanan

diproses dan sediakan untuk melihat tahap kebersihan dan pemantuhan prosedur kerja yang betul,
persampelan makanan dan penyitaan makanan. Pengurusan risiko keselamatan makanan ini perlu
untuk mencegah dan melindungi penghuni kolej kediaman terhadap risiko keracunan makanan yang
merbahaya dan boleh mengancam nyawa.
Keselamatan Harta Benda
Keselamatan harta benda adalah tanggungjawab bersama antara Bahagian Keselamatan,

Pengurusan Kolej Kediaman dan juga penghuni kolej itu sendiri. Namun begitu, sistem dan kawalan
keselamatan di bangunan kemudahan penginapan pelajar perlu ada bagi memastikan tahap
keselamatan dalam aspek keselamatan harta benda adalah selamat sepanjang masa.
PENGURUSAN KESELAMATAN DAN KESIHATAN DI KOLEJ KEDIAMAN
Pentadbir Kolej
Pengurusan keselamatan dan kesihatan di kolej kediaman adalah menjadi tanggungjawab

pentadbir kolej untuk menyelaraskan tugas dan tanggungjawab dengan pihak-pihak yang berkaitan.
Pada masa kini, skop tugas dalam aspek keselamatan dan kesihatan masih tidak jelas khususnya
yang melibatkan pengurusan pelan tindakan kecemasan.
Amalan yang sedia ada di dalam pengurusan kolej kediaman yang melibatkan pentadbir kolej
hanya merangkumi aspek pengurusan keselamatan makanan, kawalan dan pencegahan aedes serta
kawalan dan sistem keselamatan harta benda.
Pegawai Pembangunan Pelajar
Peranan dan tanggungjawab Pegawai Pembangunan Pelajar di dalam konteks pengurusan

keselamatan dan kesihatan di kolej kediaman masih tidak jelas dan berbeza-beza antara kolej-kolej
kediaman. Antara peranan Pegawai Pembangunan Pelajar yang melibat diri secara langsung ialah
163

pemantauan terhadap kemudahan dan penyediaan makanan bermasak di kolej. Selain daripada itu,
peranan mereka tidak diperincikan dan bergantung kepada inisiatif individu atau kolej kediaman
yang tersebut.
Jawatankuasa Pelajar
Penglibatan Jawatankuasa Pelajar tidaklah wajib di dalam menguruskan keselamatan dan

kesihatan di kolej kediaman, namun jika mereka terlibat sama ianya akan menjadikan sistem
pengurusan keselamatan dan kesihatan tersebut lebih berkesan. Jawatankuasa Pelajar ini mempunyai
pengaruhi tersendiri dalam memberi maklumat dan menerangkan kepada penghuni di kolej kediaman.
Selain itu, penglibatan pelajar melalui Jawatankuasa Pelajar akan dapat membantu pengurusan kolej
di dalam mengendalikan kes-kes kecemasan keselamatan dan kesihatan yang berlaku di luar waktu
pejabat.
PERSEPSI PENGHUNI KOLEJ TERHADAP KESELAMATAN DAN KESIHATAN

KOLEJ KEDIAMAN
Bagi mengetahui isu keselamatan dan kesihatan di kolej kediaman, satu kajian rintis dilakukan untuk
mengetahui persepsi penghuni kolej terhadap isu ini. Objektif kajian ini adalah untuk menguji borang
soal selidik kajian dan meneroka masalah yang berkaitan dengan isu keselamatan dan kesihatan
yang berlaku di kolej kediaman. Sebanyak 28 item (soalan) telah dibentuk berdasarkan 4
pembolehubah bersadar iaitu keselamatan nyawa (6 soalan), keselamatan harta benda (6 soalan),
keselamatan makanan (6 soalan) dan pengurusan keselamatan dan kesihatan (7 soalan). Skala Likert
digunakan (1 = Sangat Tidak Setuju hingga 5 = Sangat Setuju) dalam kajian ini kecuali soalan yang
berkaitan dengan tahap keselamatan yang menggunakan skala berbeza (1 = Sangat Tidak Selamat
hingga 10 = Sangat Selamat).
Kajian rintis ini melibatkan tiga buah kolej kediaman. Sebanyak 50 borang soal selidik diedarkan
disetiap kolej melalui Jawatankuasa Pelajar di kolej berkenaan. Jumlah borang soal selidik yang
dikembalikan adalah sebanyak 75% daripada 150 borang yang telah diedarkan. Ketiga-tiga buah
kolej yang terlibat merupakan bangunan tinggi dengan ketinggian yang paling rendah 5 tingkat dan
ketinggian yang paling tinggi ialah 10 tingkat.
Keselamatan Nyawa
Soal selidik berkaitan dengan keselamatan nyawa bertujuan untuk mengetahui persepsi penghuni
kolej terhadap perasaan selamat mereka apabila tinggal dan menjalani kehidupan sehari-hari di kolej
kediaman. Jadual 1 menunjukkan maklum balas penghuni berdasarkan skala likert.
164

Jadual 1: Maklum balas Penghuni terhadap Soal-selidik yang Berkaitan

dengan Keselamatan yang Melibatkan Nyawa.
Soalan Kolej A Kolej B Kolej C Purata

(n=38) (n=32) (n=43) Keseluruhan
1. Saya rasa selamat tinggal di kolej 3.76 3.18 4.07 3.67

kediaman.
2. Saya tidak berasa bimbang apabila

tinggal sendirian di bilik asrama, kolej 3.66 2.85 3.93 3.48
kediaman saya.
3. Saya tidak tahu apakah yang perlu 3.26 2.64 2.90 2.93
saya buat jika berlaku gempa bumi.
4. Saya akan berasa bimbang / takut

jika berjalan sendirian di kawasan 2.76 3.48 3.21 3.15
kolej kediaman pada waktu malam.
5. Semua kemudahan yang disediakan

di kolej kediaman saya adalah 3.32 3.36 3.68 3.45
selamat untuk digunakan.
Daripada ketiga-tiga buah kolej, didapati Kolej C sahaja yang penghuninya memberi respon
purata ‘Setuju’ tentang penyataan yang mereka bersama selamat apabila tinggal di kolej mereka.
Begitu juga dengan perasaan bimbang apabila tinggal sendirian di bilik asrama, hanya Kolej C yang
mendapat purata respon menghampiri ‘Setuju’.
Bagi soalan-soalan yang lain berkaitan dengan keselamatan nyawa, didapati majoriti memberi
respon purata yang menunjukkan mereka ‘Tidak Pasti’ terhadap jaminan keselamatan yang melibatkan
nyawa di kolej kediaman mereka.
Namun begitu, apabila diajukan soalan mengenai tahap keselamatan melibatkan nyawa, didapati
maklum balas penghuni memberikan nilai ‘Selamat’ yang membawa maksud tahap keselamatan
yang melibatkan nyawa penghuni berada pada tahap yang memuaskan (Jadual 2).
Jadual 2: Maklum balas Penghuni Kolej terhadap Tahap Keselamatan yang Berkaitan
dengan Keselamatan Nyawa.

Keseluruhan
Tahap keselamatan nyawa; iaitu yang

melibatkan keselamatan diri anda 6.25 5.13 6.21 5.87
semasa berada di kolej kediaman.
165

Keselamatan Harta Benda
Maklum balas penghuni kolej terhadap keselamatan harta benda menunjukkan persepsi mereka
perkara atau peristiwa yang berlaku di kolej kediaman berkaitan dengan keselamatan harta benda.
Jadual 3 menunjukkan maklum balas penghuni terhadap soal-selidik yang berkaitan dengan
keselamatan yang melibatkan harta benda.
Jadual 3: Maklum balas Penghuni terhadap Soal-selidik yang Berkaitan dengan

Keselamatan yang Melibatkan Harta Benda.

6. Saya berasa yakin untuk menyimpan

barang berharga di bilik asrama, kolej 2.71 2.03 3.31 2.68
kediaman saya.
7. Terdapat kes kecurian/kehilangan 4.24 4.55 3.40 4.06

harta benda di kolej kediaman saya.
8. Saya tidak pernah mendengar

tentang bilik asrama yang telah 2.03 1.45 3.14 2.21
dicerobohi/pecah masuk di kolej
kediaman saya.
9. Saya sangat berpuas hati dengan

aspek kawalan keselamatan di kolej 3.25 2.24 3.76 3.08
kediaman saya.
10.Saya yakin pihak pengurusan kolej

telah mengambil segala tindakan
yang sewajarnya demi memastikan 3.42 3.00 3.88 3.43
keselamatan harta-benda penghuni
kolej kediaman saya adalah selamat.
Apabila soalan diajukan tentang keyakinan mereka untuk menyimpan harta benda di bilik
asrama, didapati tiada satu pun dikalangan penghuni kolej yang bersetuju tentang tahap keyakinan
keselamatan harta benda. Kolej A dan B secara puratanya menyatakan ‘Tidak Setuju’, manakala
Kolej C menyatakan ‘Tidak Pasti’.
Apabila tidak di tanya tentang pernah mereka mengetahui atau mendengar sebarang kes kecurian
di asrama mereka didapati Kolej A dan B secara purata menyatakan ‘Setuju’, begitu juga dengan
soalan tentang kejadian bilik dicerobohi atau pecah masuk kedua-dua Kolej A dan B menyatakan
yang mereka pernah mendengar kejadian yang sedemikian.
Tahap kepuasan penghuni terhadap sistem dan kawalan keselamatan bagi melindungi harta
benda mereka di asrama, secara puratanya penghuni menilaikan sebagai ditahap yang kurang
memuaskan (Jadual 4).
166

Jadual 4: Maklum balas Penghuni Kolej terhadap Tahap Keselamatan yang

Berkaitan dengan Keselamatan Harta Benda.

Keseluruhan
Tahap keselamatan harta-benda; iaitu

yang melibatkan keselamatan harta- 3.69 2.43 5.55 3.89
benda anda yang berada di kolej
kediaman.
Keselamatan Makanan
Jadual 5 menunjukkan Maklum balas penghuni terhadap soal-selidik yang berkaitan dengan
keselamatan makanan. Secara keseluruhannya penghuni kolej memberi maklum balas yang
menunjukkan mereka ‘Tidak Pasti’ terhadap perkara yang ditanya berkaitan dengan keselamatan
makanan kecuali bagi Kolej A yang bersetuju bahawa makanan di kafeteria adalah selamat untuk
dimakan.
Jadual 5: Maklum balas Penghuni terhadap Soal-selidik yang Berkaitan

dengan Keselamatan yang Melibatkan Makanan.

11. Saya yakin makanan yang

disediakan di kafeteria kolej 2.82 2.82 3.33 2.99
kediaman tidak tercemar.
12. Belum pernah lagi kes keracunan

makanan berlaku di kolej kediaman 3.24 3.12 3.83 3.40
saya.
13. Tahap kebersihan kafeteria kolej 2.68 2.82 3.36 2.95

kediaman saya adalah sangat baik.
14. Makanan di kafeteria kolej

kediaman adalah selamat untuk 4.21 3.39 3.50 3.70
dimakan.
15. Saya yakin bahawa pihak

pengurusan kolej sentiasa
memantau tahap keselamatan 3.34 3.21 3.64 3.40
makanan di kafeteria kolej
kediaman saya.
Jadual 6 pula menunjukkan tahap keselamatan makanan berdasarkan persepsi penghuni kolej
yang secara puratanya menyatakan ‘Selamat’.
167

Jadual 6: Maklum balas Penghuni Kolej terhadap Tahap Keselamatan yang

Berkaitan dengan Keselamatan Makanan.

Keseluruhan
Tahap keselamatan makanan; iaitu

yang melibatkan keselamatan makanan 4.47 4.21 5.14 4.61
di kafeteria kolej kediaman anda.
Hasil tinjauan awal melalui kajian rintis ini dapat sedikit sebanyak memberi gambaran tentang persepsi
penghuni kolej. Meskipun diakui hasil dapatan kajian ini tidak boleh digunapakai sepenuhnya atas
faktor kelemahan yang terdapat pada instrument (borang soal selidik) dan bilangan responden. Namun
begitu, hasil kajian rintis ini menunjukkan tahap keselamatan yang ada di kolej kediaman mempunyai
banyak ruang untuk diperbaiki dan diperkemaskan bagi memberi perkhidmatan yang terbaik kepada
penghuni selaras dengan matlamat menyediakan kemudahan penginapan yang selesa dan selamat.
Menubuhkan Jawatankuasa Keselamatan dan Kesihatan
Jawatankuasa Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan sememangnya telah diwujudkan di kampus,

namun skop tugasnya merangkumi semua fakulti, bahagian, jabatan dan unit yang terdapat di dalam
kampus. Justeru itu, tumpuan kerja tidak dapat dilaksanakan di sesuatu tepat khususnya di kolej
kediaman.
Pada masa kini hanya terdapat Jawatankuasa Kawalan dan Pencegahan Aedes dan Jawatankuasa
Pemantauan Makanan di dalam tadbir urus kolej kediaman. Keahlian jawatankuasa ini juga terhad
kepada staf pengurus kolej sahaja tanpa melibatkan Pegawai Pembangunan Pelajar dan Pelajar itu
sendiri. Maka adalah dicadangkan penubuhan Jawatankuasa Keselamatan dan Kesihatan yang dapat
melibatkan ketiga-tiga pihak yang mengurus dan mendiami di kawasan kolej kediaman tersebut.
Jawatankuasa ini juga dapat menyelaraskan isu-isu yang berkaitan keselamatan dan kesihatan bagi
dimajukan kepada jawatankuasa yang sedia ada sebelum ini (Jawatankuasa Kawalan dan Pencegahan
Aedes dan Jawatankuasa Pemantauan Makanan).
Mesyuarat Keselamatan dan Kesihatan Berkala
Isu keselamatan dan kesihatan di kolej kediaman bukan sahaja membabitkan Pengurusan
Asrama, Pegawai Pembangunan Pelajar dan Pelajar (Penghuni Kolej), tetapi juga melibatkan pihak
di luar pengurusan kolej iaitu seperti Bahagian Keselamatan, Bahagian Penyelenggaraan, dan Pusat
Kesihatan serta pihak-pihak di luar kampus seperti Jabatan Bomba dan Penyelamat, Jabatan Kesihatan
Daerah dan pihak berkuasa tempatan (Majlis Perbandaran atau Majlis Daerah).
Isu-isu keselamatan dan kesihatan, adakalanya memerlukan tindakan secara bersepadu dan
membabitkan banyak pihak, justeru itu dicadangkan menganjuran mesyuarat secara berkala bagi
membincang dan menyelesaikan masalah-masalah berbangkit yang berkaitan dengan isu-isu
keselamatan dan kesihatan di kolej kediaman.
168

Manual Keselamatan dan Kesihatan
Pada ketika ini belum ada lagi satu manual keselamatan dan kesihatan untuk penghuni kolej
kediaman untuk dijadikan panduan dan rujukan. Apa yang ada hanyalah buku panduan kolej yang
hanya menyentuh peraturan-peraturan yang sedikit sebanyak ada juga berkaitan dengan isu
keselamatan dan kesihatan. Kandungan yang terdapat di dalam buku panduan kolej tersebut masih
tidak memandai, malahan terdapat perkara-perkara yang penting yang tidak dinyatakan dalam buku
tersebut seperti langkah-langkah yang perlu dilakukan bila menghadapi bencana alam seperti
kebakaran atau gempar bumi.
Maka dicadangkan pihak pengurusan kolej menerbitkan manual atau panduan keselamatan
dan kesihatan bagi diedarkan kepada semua penghuni kolej demi memastikan mereka faham perkara-
perkara yang perlu diambil jika berlaku kecemasan.
Kursus dan Latihan Keselamatan dan Kesihatan
Pihak pengurusan kolej perlu merekabentuk modul-modul kursus dan latihan yang berkaitan
dengan keselamatan dan kesihatan yang bersesuaikan dengan kumpulan sasaran yang berbeza seperti
staf pengurusan kolej, Pegawai Pembangunan Pelajar, pelajar dan sebagainya.
Selain itu, latihan secara amali ‘mock-up training’ seperti latihan mengosongkan bangunan,
latihan pencegahan kebakaran, latihan mengenali tempat pembiakan aedes dan sebagainya perlu
dilaksanakan secara berkala kepada kumpulan sasaran yang berbeza.
Audit Keselamatan dan Kesihatan
Keberkesanan pengurusan isu keselamatan dan kesihatan di kolej kediaman perlu dilakukan
secara konsisten dan dipantau dengan cara yang betul. Salah satu kaedah untuk pemantauan ialah
dengan melaksanakan audit bagi melihat kelemahan yang ada dan memperbaikinya ke arah menambah
baikan yang berterusan.
Audit ini boleh dilaksanakan secara integrasi dengan sistem audit yang sedia ada seperti audit
ISO atau audit anugerah kualiti. Ini bertujuan untuk tidak memberatkan beban tugas yang sedia ada.
KESIMPULAN
Pengurusan keselamatan dan kesihatan di kolej kediaman bukanlah perkara yang baru, cuma
pelaksanaanya adalah secara berasingan. Penubuhan jawatankuasa keselamatan dan kesihatan
pekerjaan tidak sahaja terhad skop terhap kerja-kerja yang dilakukan oleh staf di fakulti, jabatan atau
unit. Penubuhan jawatankuasa keselamatan dan kesihatan seharusnya dipanjangkan ke kolej-kolej
kediaman dan melibatkan sekali staf, pegawai pembangunan dan pelajar supaya sama-sama dapat
mengembleng tenaga menjaga keselamatan dan kesihatan di kolej kediaman.
169

RUJUKAN
Ismail Bahari. 2006. Pengurusan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan. McGraw Hill: Kuala Lumpur.
Huseyin, I and Satyen, L. 2004. Fire safety training: Its importance in enhancing fire safety knowledge and
response to fire. The Australia Journal of Emergency Management. 21 (4) : 48 – 53
Mohamad Khan Jamal Khan, Nor Azmah Chew Abdullah dan Ab. Aziz Yusof. 2005. Keselamatan dan Kesihatan
Pekerjaan Dalam Organisasi. Person Malaysia Sdn Bhd: Kuala Lumpur.
Universiti of Edinburgh. 2008. Health and Safety Guidelines for Student.
Muhamed Faeiz Hj Alwee

Kolej Jati
muhamed607@salam.uitm.edu.my
Fairus Muhamad Darus dan Zitty Sarah

170

KOLEJ KEDIAMAN SEBAGAI PUSAT
KECEMERLANGAN, PEMBANGUNAN
DAN KEPIMPINAN MAHASISWA
Ibrahim Othman
ABSTRAK
Penyelidikan ini dijalankan untuk mengkaji sejauhmana kolej kediaman memainkan

peranan sebagai pusat kecemerlangan, pembangunan modal insan dan kepimpinan
mahasiswa. Fokus utama pendidikan di institusi pengajian tinggi adalah ke arah
pembentukan individu yang seimbang kecerdasan intelektual, spiritual, emosi, dan
jasmani. Kesemua elemen ini merupakan pendokong ke arah pembentukan mahasiswa
yang dinamik dan pragmatik. Dalam era globalisasi ini mahasiswa bukan sahaja
memerlukan kepelbagaian ilmu akademik untuk meningkatkan keupayaan malah juga
memerlukan penguasaan ilmu kepimpinan, berinteraksi, kreatif dan penguasaan bahasa.
Oleh itu kolej kediaman memainkan peranan yang penting dan perlu merangka strategi,
memantapkan prasarana dan persekitaran bagi mencapai matlamat ini. Pada masa kini,
kolej kediaman tidak lagi dilihat sebagai tempat mahasiswa melepaskan penat atau
berehat semata-mata selepas mereka mengikuti kuliah atau tutorial, sebaliknya kolej
kediaman perlu dilihat sebagai pusat lanjutan atau kesinambungan daripada proses
pembelajaran yang diterima di fakulti dan pusat pengajaran. Kecemerlangan seseorang
mahasiswa akan dinilai dari tiga aspek utama iaitu kecemerlangan akademik,
pembangunan modal insan dan kemahiran kepimpinan.
Kata kunci: Kolej Kediaman, Pusat Kecemerlangan, Modal Insan.
PENGENALAN
Universiti merupakan institusi pengajian tinggi (IPT) yang menjadi pemangkin kepada proses
penjanaan ilmu di samping menghasilkan sumber tenaga manusia yang berkelayakan, berhemah
tinggi dan berketerampilan bagi memenuhi keperluan dan aspirasi negara sejajar dengan kehendak
falsafah pendidikan negara serta wawasan 2020. Dalam abad ke 21 ini, peranan institusi pengajian
tinggi (IPT) semakin mencabar. Fokus utama pendidikan di institusi pengajian tinggi adalah ke arah
pembentukan individu yang seimbang kecerdasan intelektual, spiritual, emosi dan jasmani. Kesemua
elemen ini merupakan pendokong ke arah pembentukan mahasiswa yang dinamik dan pragmatik.
Dalam era globalisasi ini, mahasiswa bukan sahaja memerlukan kepelbagaian ilmu akademik
untuk meningkatkan keupayaan intelektual malah juga memerlukan penguasaan ilmu kepimpinan,
berinteraksi dan penguasaan bahasa bagi melahirkan tenaga kerja untuk memenuhi keperluan negara
dan antarabangsa. Dengan kata lain cabaran utama institusi pengajian tinggi (IPT/IPTA) di Malaysia
pada hari ini adalah bagaimana tenaga kerja yang dihasilkan dapat bersaing dan mendapat
pengiktirafan di peringkat global.
Apabila berbicara mengenai kecemerlangan akademik di universiti, gambaran yang lazimnya

terpapar adalah dewan kuliah, makmal, perpustakaan dan bilik pensyarah. Memang tidak dapat
dinafikan bahawa mahasiswa menimba ilmu secara formal di tempat tersebut, namun peranan kolej
kediaman juga tidak kurang pentingnya.
Sesungguhnya kolej kediaman memainkan peranan penting sebagai tapak lanjutan daripada
dewan kuliah, makmal, perpustakaan dan bilik pensyarah untuk membentuk kecemerlangan akademik,
peningkatan pembangunan mahasiawa dan ilmu kepimpinan. Ini bersesuaian dengan misi kolej
kediaman di Universiti Teknilogi MARA iaitu ‘melahiran graduan bumiputera unggul yang mencapai
ciri-ciri model Graduan UiTM berteraskan kepada keseimbangan dan kesepaduan dari segi intelek,
jasmani, rohani, emosi dan sosial’.
KOLEJ KEDIAMAN SEBAGAI PUSAT KECEMERLANGAN, PEMBANGUNAN

DAN KEPIMPINAN MAHASISWA
Kolej atau dalam bahasa Inggeris ‘college’ adalah berasal dari perkataan collegie dalam bahasa latin
yang bermakna masyarakat (society). Sebuah masyarakat khususnya terdiri dari kanak-kanak, remaja
dan orang dewasa.
Penampilan kolej kediaman diertikan sebagai kemudahan dan infrastruktur yang disediakan,
manakala pengurusan kolej kediaman pula merangkumi implementasi dasar-dasar baru di peringkat
pengurusan tertinggi universiti.
Cemerlang bagi seseorang pelajar didefinasikan sebagai keupayaan untuk mencapai suatu
piawaian yang telah dipersetujui oleh pihak-pihak tertentu terhadap beberapa elemen penting secara
seragam saperti prestasi akademik, keterampilan diri, daya kepimpinan, aktif di dalam kegiatan
kokurikulum dan kepintaran berfikir serta penguasaan pertuturan.
Pembangunan dan kepimpinan mahasiswa merupakan satu konsep yang luas dan merangkumi
penyediaan penempatan, program pemakanan, kesihatan dan pendidikan. Proses pembangunan
mahasiswa akan meningkatkan produktiviti hidup, menambah pendapatan dan mengurangkan jurang
ketidaksamaan pendapatan. Aspek yang sangat diutamakan dalam pembangunan mahasiswa ini
ialah modal insan yang menekankan dua aspek iaitu pengetahuan dan kemahiran. Bagi membangunkan
modal insan, kerajaan telah memberi fokus terhadap tahap pendidikan, kemahiran latihan dan
peningkatan tahap ekonomi. Secara mudah, modal insan memberi penekanan terhadap pembangunan
individu supaya seseorang itu dapat meningkatkan kualiti diri sebelum bersama-sama dengan
kumpulan atau komuniti kerja yang lain.
Mahasiswa diertikan sebagai pelajar yang masih menuntut di institusi pengajian tinggi. Bergelar
mahasiswa bukan hanya sekadar menghadiri kelas, membuat tugasan, menyiapkan projek akhir yang
akhirnya memegang segulung ijazah. Tetapi bergelar mahasiswa berperanan lebih daripada itu.
Mengangkat tradisi intelektual, kepedulian kepada ummat, peka kepada persoalan sekeliling dan
kesungguhan di dalam melakukan perubahan kepada yang lebih baik.
172

KOLEJ KEDIAMAN SEBAGAI PUSAT KECEMERLANGAN, PEMBANGUNAN DAN KEPIMPINAN MAHASISWA
Menjana Kecemerlangan, pembangunan dan kepimpinan pelajar boleh dibahagikan kepada 5

faktor utama:
1. Peranan Kolej Kediaman.

2. Peranan Bahagian Hal Ehwal Pelajar.
3. Peranan Pegawai Pembangunan Pelajar.
4. Peranan Persatuan Pelajar.
5. Program/aktiviti.
Peranan Kolej Kediaman
Kehidupan di kolej kediaman memberi kesan dan pengaruh yang besar dalam pembentukan
peribadi mahasiswa. Suasana kolej yang merangkumi cara pentadbiran, kebajikan pelajar, kemudahan
pelajar, kesedaran politik dan aktiviti-aktiviti atau program-program yang dijalankan adalah elemen-
elemen penting di dalam menentukan kecemerlangan akademik, pembangunan modal insan dan
kemahiran memimpin bagi seorang mahasiswa.
Dalam mengharungi arus moden ini, pertembungan paradigma (clash of paradigms) boleh
berlaku. Justeru itu, mahasiswa perlu dilengkapi dengan ilmu dan kemahiran yang tinggi dan pada
masa yang sama akhlak yang mulia. Memetik kata pendahuluan YAB Perdana Menteri, Datuk Seri
Abdullah Haji Ahmad Badawi ketika pembentangan Rancangan Malaysia Kesembilan pada 31 Mac
2006, beliau menerangkan pendekatan yang menyeluruh terhadap pembangunan modal insan yang
menekankan bukan sahaja ilmu pengetahuan dan kemahiran tetapi juga nilai etika, minda yang
progresif dan kesedaran budaya yang tinggi.
Pada masa kini kolej kediaman tidak lagi dilihat sebagai tempat mahasiswa melepaskan penat
atau berehat semata-mata selepas mereka mengikuti kuliah atau tutorial, sebaliknya kolej kediaman
perlu dilihat sebagai pusat lanjutan atau kesinambungan daripada proses pembelajaran yang diterima
di fakulti atau pusat pengajaran.
Seseorang mahasiswa pastinya menghabiskan sebahagian daripada tempoh pengajiannya di

kolej kediaman. Lantaran itu banyak perkiraan yang harus ditekankan dan diperhalusi oieh pentadbiran
kolej kediaman. Ini termasuklah pengurusan organisasi, kebajikan dan kemudahan pelajar. Sudah
pastinya persoalan utama yang selalu diutarakan oleh pelajar ialah mengenai kebajikan mereka,
permintaan pelajar berhubung dengan keperluan asas saperti bilik yang lebih kondusif, bilik
perbincangan dan bimbingan, keperluan rekreasi, kesihatan, pengangkutan, kemudahan dan makanan.
Permintaan pelajar ini telah memberikan impak yang besar kepada pihak pengurusan untuk
melakukan perubahan, penambahan positif dan produktif terhadap penampilan dan pengurusan kolej
kediaman. Dari kajian yang dijalankan oleh bahagian Hal Ehwal Pelajar melalui Unit kemudahan
kolej, Universiti Teknologi MARA, mendapati 4 buah kolej telah mencapai kolej Gred A yang
mana kemudahannya telah melebehi 80%. Ini memberikan gambaran bahawa pengurusan kolej
sentiasa berusaha untuk memberikan perkhidmatan yang terbaik kepada pelajar demi mencapai hasrat
universiti dan negara.
173

Peranan Bahagian Hal Ehwal Pelajar
Tokoh-tokoh pemimpin, akademik dan koporat berpendapat bahawa kecemelangan akademik

mahasiswa di institusi pengajian tinggi perlu diseimbangi dengan pemilikan ciri-ciri sahsiah dan
personaliti (towering personality) yang unggul. Antaranya yang dikenalpasti adalah kemahiran
memimpin, komunikasi dan kreativiti. Dengan sebab inilah maka dalam organisasi pentadbiran
institusi pengajian tinggi, salah satu bahagian yang penting ialah Bahagian Hal Ehwal Pelajar.
Bahagian Hal Ehwal Pelajar, Universiti Teknologi MARA (UiTM) sebagai contoh, berperanan
untuk memastikan penyediaan prasarana yang kondusif bagi pembelajaran dan urusan yang berkaitan
dengan pembangunan pelajar, kemudahan kolej kediaman, kemudahan bantuan kewangan, kesihatan,
kebajikan, kaunseling peribadi dan kerjaya, kegiatan persatuan, aktiviti sukan serta keusahawanan
pelajar. Bahagian ini juga terlibat dalam urusan disiplin dan sahsiah pelajar.
Peranan Pegawai Pembangunan Pelajar
Pegawai Pembangunan Pelajar dilantik oleh pengurusan Universiti untuk membantu pengurusan
kolej kediaman di dalam menguruskan hal-hal pelajar yang tinggal di dalam kolej. Pegawai ini
terdiri daripada pensyarah dan kumpulan pentadbiran. Mereka diberi kemudahan penginapan dan
tinggal di blok pelajar.
Tugas pegawai pembangunan pelajar di kolej kediaman bukan sahaja menghantar pelajar sakit
ke klinik atau ke hospital tetapi mereka berperanan sebagai mentor-mentee kepada pelajar. Peranan
pegawai pembangunan pelajar di kolej kediaman dapat membantu pelajar dalam pelbagai aspek
terutamanya dalam menyesuaikan diri dengan kehidupan di universiti dan sebagai penasihat aktiviti
pelajar. Pegawai ini diberi tugas memegang biro-biro penting yang terdapat di dalam organisasi
pembangunan dan kepimpinan pelajar. Biro-biro tersebut adalah:
1. Biro disiplin dan keselamatan.

2. Biro kepimpinan.
3. Biro aduan dan kebajikan.
4. Biro perhubungan luar dan antarabangsa.
5. Biro akademik.
6. Biro perhubungan dalaman.
7. Biro sukan dan rekreasi.
8. Biro kebudayaan dan kesenian.
9. Biro keusahawanan.
10. Biro agama dan kerohanian.
11. Biro informasi dan multi media.
Ini seterusnya dapat membantu pelajar mencapai keputusan akademik yang cemerlang
disamping memberi pendedahan kepada mahasiswa di dalam mengendalikan sesuatu majlis.
Peranan Persatuan Pelajar
Pengurusan Kolej dapat melaksanakan sebahagian program/aktiviti pelajar dengan kerjasama

persatuan mahasiswa yang wujud di universiti. Di kolej kediaman Universiti Teknologi MARA
174

contohnya, Jawatankuasa Perwakilan Pelajar Kolej (JPK) dan Majlis Perwakilan Pelajar (MPP)
memainkan peranan yang penting di dalam menggerakkan program dan aktiviti pelajar. Mereka
mempunyai organisasi dari jawatan majlis tertinggi hinggalah biro-biro penting di mana melalui
biro ini mereka berperanan sebagai penghubung antara pelajar dan pengurusan universiti.
Persatuan ini membantu universiti dalam melahirkan satu kumpulan mahasiswa yang berfungsi
sebagai rakan pembimbing pelajar dari segi akademik dan pengurusan kehidupan sebagai mahasiswa
serta melahirkan mahasiswa dengan kualiti model graduan UiTM melalui fasa-fasa latihan komunikasi
dan kemahiran kepimpinan dalam program/aktiviti yang dianjurkan. Menyedarai hakikat ini, Kolej
Puncak Perdana contohnya telah menubuhkan Puncak Perdana Facilitating & Counseling Front (PER-
FECT) yang diletakkan di bawah organisasi Jawatankuasa Perwakilan Pelajar Kolej
Program/aktiviti
Pelbagai program berbentuk kecemerlangan akademik telah diadakan diperingkat kolej

kediaman untuk meningkatkan prestasi mahasiswa. Program-program tersebut berusaha untuk
membantu mahasiswa mengembangkan potensi diri dan meningkatkan tahap kemahiran
pembelajaran. Unit Kaunseling Bahagian Hal Ehwal Pelajar Universiti Teknologi MARA (UiTM),
contohnya telah mengadakan program Kecemerlangan Akademik (KACA) untuk membantu
mahasiswa yang mendapat GPA di bawah 2.30 di kolej-kolej kediaman.
Terdapat juga program khusus bagi menghasilkan graduan yang mempunyai ciri-ciri model
graduan UiTM iaitu Modul Latihan Pembangunan dan Kepimpinan Pelajar peringkat diploma dan
ijazah/professional. Modul ini sebagai landasan untuk menghasilkan graduan yang profesional,
cemerlang dan berprestasi glokal. Universiti Teknologi MARA telah menggariskan ciri-ciri Model
Graduan UiTM ke arah melahirkan mahasiswa yang mempunyai personaliti unggul (towering
personality) demi menjana mahasiswa bertaraf dunia. Para graduan UiTM adalah hasilan berkualiti
tinggi yang bukan sahaja mampu bersaing di peringkat antarabangsa malahan dapat menjulang dan
memartabatkan maruah bangsa melalui akhlak mulia.
Program atau aktiviti yang dijalankan juga perlulah merangkumi semua bidang supaya ianya
dapat mengimbangi aspek mahasiswa cemerlang. Antara bidang tersebut adalah bidang:
1. Akademik.
2. Pengantarabangsaan.
3. Pembangunan dan kepimpinan.
4. Kebudayaan.
5. Sukan dan rekreasi.
6. Kerohanian.
7. Inovatif dan kreatif.
8. Keusahawanan.
Sebagai contoh sasaran aktiviti tahun 2008 bagi kolej Puncak Perdana (lihat lampiran A).
Secara umumnya pemantauan berterusan merupakan ‘distict feature’ yang menjadi penentu
kejayaan program yang telah dijalankan. Dengan adanya sistem pemantauan yang berterusan,
mahasiswa akan memperolehi manfaat daripada program yang dijalankan.
175

RUMUSAN
Pengurusan, prasarana dan persekitaran di kolej kediaman, Bahagian Hal Ehwal Pelajar, Pegawai
Pembangunan Pelajar, Persatuan Pelajar dan Program/aktiviti adalah faktor yang penting di dalam
melahirkan mahasiswa yang cemerlang dalam akademik, pembangunan modal insan dan kemahiran
memimpin. Kerjasama secara kolektif dan persefahaman semua pihak yang terlibat sangat diperlukan
bagi memastikan semua perancangan dapat berjalan dengan lancar dan berkesan serta mencapai
matlamat.
Berkat kerjasama dari semua pihak, hasilnya adalah semua program dan usaha yang telah
dirancang dan dilaksanakan itu boleh mencapai matlamatnya. Di waktu negara dan dunia sedang
sibuk berkembang, kolej-kolej kediaman harus bukan sahaja membangun dan berkembang tetapi
juga perlu berada di barisan hadapan pembangunan itu, menawarkan gagasan serta menunjukkan
cara dan jalan demi mencapai matlamat universiti dan negara.
RUJUKAN
Shaikh Ibrahim Shaikh Omar. 1989. “program-program dan aktiviti di luar bilik kuliah dahulu dan sekarang
dan implikasinya terhadap pembangunan pelajar” Persidangan HEP, Fraser ‘s Hill Resort,Pahang .12-
14 Disember 1989.
Buku Perancangan Stategik bahagian Hal Ehwal Pelajar dan Alumni, Universiti Teknologi MARA, Shah
Alam. 1 Januari 2008.
Kata-kata aluan Y. Bhg Dato’ Seri Prof Dr. Ibrahim Abu Shah Naib CanselorUniversiti Teknologi MARA
sempena minggu mesra siswa sesi Julai 2006.
176

LAMPIRAN A
SASARAN AKTIVITI TAHUN 2008

KOLEJ KEDIAMAN PUNCAK PERDANA UiTM
BIL PERKARA SASARAN 2008 PENCAPAIAN
1 Pengantarabangsaan a. Semuapekeliling/notis/ Hanya maklumat tertentu sahaja.

pemakluman dan lain-lain
kepada pelajar dibuat
dalam dwi-bahasa
b. Staf dilatih menggunakan Belum tercapai

bahasa Inggeris terutama di
dalam pengendalian
perkhidmatan kaunter
c. Menganjurkan program di Belum tercapai

dalam negara bertaraf
antarabangsa
d. Menganjurkan pertandingan 4 penyertaan sahaja12 Oktober

pidato bahasa inggeris 2008
2 Pembangunan Pusat a. Mengujudkan pusat pelajar Belum tecapai

Pelajar
3 Warga kolej Prihatin Semua staf dan pelajar kolej a. Menjalankan aktiviti Gotong
Diperingatkan royong pada 5 ogos 2008.
supayamenyuburkan rasa
prihatin dan sayang kepada b. Lawatan staf di UiTM
pelajar, wargakolej dan UiTM. Kelantan danTerengganu
c. Lawatan staf di UiTM Sabah

29 Nov-2 Dis 2008
d. Festival kemerdekaan 20-30

OGOS 2008
e. Raya de Puncak22 Sept-12

Oktober 2008
4 Pengendalian Aktiviti a. Aktiviti yang meningkatkan a. Karnival semaian rohani

Pelajar rasa kecintaan kepada kolej K.A.S.R.O.H28/2 – 2/3/08
dan UiTM.
• Hari terbuka kolej
• Gotong royong dan
pertandingan rumah
terbersih
• Kempen kesihatan
mahasiswa Puncak
Perdana
samb.
177

b. Raya D Puncak22 Sept-12

Oktober 2008
• Hari terbuka kolej

• Gotong royong
• Festival sukan
• Pertandingan pidato
• Pertandingan nasyid
• Tujuh likur
• Ceramah warna-warni
mahasiswa
b. Aktiviti yang membentuk Ceramah Pembangunan insan

pelajar berhemah tinggi dan lengkap – Awal Muharam
bersopan santun. 10/1/08
Maulidur Rasul20/3/08
Ceramah motivasi – man ana28/

3/08
Womans day19-20 Julai 2008
Ceramah warna-warni
mahasiswa10 Oktober 2008
Penghayatan bulan Ramadhan
c. Penganjuran aktiviti yang Malam kebudayaan dan

melibatkan pelbagai pihak pertandingan busanah
terutamanya kolej-kolej muslimah3 March 2008
kediaman.
Debat antara kolej kediaman
UiTM Shah Alam24-30 March
2008
Larian Puncak11 Oktober 2008
Raya D Puncak22 Sept-12

Oktober 2008
d. Inisiatif dari KIK pelajar Johan KIK pelajar tahun 2007

dimanfaatkan dan dan mengamalkan kebersihan
digunakan di kolej. dikalangan pelajar.
5 Membudayakan Kualiti a. Meningkatkan kepuasan Kaji selidik maklumbalas

dalam pengurusan harian hati pelanggan pelanggan bulan September:
di pejabat/Kolej:
- Penempatan adalah
memuaskan
- Perkhidmatan kafeteria
adalah memuaskan
samb.
178

- Kemudahan kolej adalah

memuaskan
- Perkhidmatan pentadbiran
adalah memuaskan
b. Pengukuran KPI yang telah Penempatan

dicapai dan berusaha
menungkatkannya Kemudahan kolej
Pentadbiran dan pengurusan
Perkhidmatan kafeteria
c. Penambahbaikan secara Pendaftaran pelajar dari 30 minit

berterusan untuk ke 1 minit
meningkatkan lagi
kecemerlangan kolej Pengamalan kualiti
d. Mengamalkan 5S di dalam Finalist antara 6 kolej diperingkat

pengurusan dan bersedia di audit pertandingan akhir amalan
dalam pertandingan amalan 5S kolej kediaman UiTM
5S peringkat kolej Malaysia
kediaman UiTM Malaysia
e. Bersedia di dalam
pertandingan Anugerah
Kolej Cemerlang 2008
f. Bersama-sama membantu Audit ISO hanya 1 correction

HEP dan UiTM di dalam
penyertaan dalam Audit AKPM hanya 2 teguran
ISO,AKNC dan AKPM (bilik pelajar dan notis lama)
6 Penyediaan Manual, Garis a. Manual/Garis Panduan Carta alir hal-hal pengurusan

Panduan dan dokumen Pengurusan Kolej kolej
lain di peringkat kolej: Kediaman.
Manual 5S
b. Dokumen amalan 5S Kolej
Bengkil pelan strategik
c. Pelan strategik Pengurusan pengurusan kolej
Kolej.
Garis panduan dari unit
d. Garis Panduan Aktiviti Kegiatan pelajar
Pelajar/ Persatuan dan
Kelab.
7 Menyediakan kemudahan a. Mencapai kolej Gred A Belum tercapai

kolej kediaman kepada Masih Gred B
pelajar
samb.
179

8 Menyediakan kemudahan a. Membuat pemeriksaan Jadual pemantauan

makanan dan menjaga
kebajikan pelajar b. Mengadakan seminar/ Menganjurkan Seminar
bengkel penyediaan makanan dan
kebersihan kafeteria kolej
kediaman UiTM Shah Alam
12 ogos 2008
c. Peti aduan maklum balas

pelanggan
9 Membentuk pelajar yang a. Mengadakan taklimat Taklimat Pengetua bersama

seimbang dan sepadu pelajar baru dan lama (siswa/
dari segi intelek, rohani, siswi )
jasmani, dan emosi 09/1/08 – pelajar baru
melalui aktiviti pelajar 15/7/08 – pelajar baru siswi
15/1/08 – pelajar lama
6/8/08 siswa
14/1/08 – pelajar lama
5/8/08
Program induksi pelajar baru

sesi Dis 07-Mei 08
6/1/08
Majlis Dialog bersama MPP

25/2/08
16/8/08
b. aktiviti kerohanian Bacaan Yasin

- setiap semester
Kelas Pemantapan Al-Quran

- setiap semester
Bacaan yasin dan solat hajat

perdana
- setiap semester
Ceramah Pembangunan insan

lengkap – Awal Muharam
10/1/08
Ceramah motivasi – man ana

28/3/08
kuliah Fardhu ‘Ain (CITU )

- setiap semester
Maulidur Rasul
20/3/08
samb.
180

Ceramah warna-warni
mahasiswa
10 Oktober 2008
Penghayatan bulan Ramadhan
c. Mengadakan aktiviti sukan Program karnival sukan

dan rekreasi interlaman
26-27/1/08
8-10 Ogos 2008
Nature Walk 111

Nature adventure de cerakah
16/3/08
Nature walk 1V
Eksplores De Puncak
2 Ogos 2008
Ladies night
Bermula pada 16/1/08
Festival sukan
11-12 Oktober 2008
d. Penghargaan kepada Malam penghargaan Kolej

pelajar 04/4/08
17/10/08
e. Khidmat masyarakat Misi Akademik 4

SMK Layang-layang Kluang
Johor
Bengkel menghadapi PMR dan
SPM (Program perkampungan
Ilmu)
23-26 Mei 2008
10 Menyediakan kemudahan a. Melengkapkan a. Mendapat seorang Doktor

perkhidmatan perubatan perkhidmatan kesihatan khas yang tinggal dikolej.
dan kesihatan bagi kepada pelajarMelahirkan
menyemarakkan proses b. Pertambahan seorang
pembangunan pelajar. pemandu Ambulan yang
tingal di dalam kolej
c. Menambah lagi ruang klinik

kesihatan
samb.
181

11 Membentuk pelajar yang Melahirkan bakal usahawan Fabric Clean

berdaya keusahawanan dikalangan pelajar Mula beroperasi pada
15 Mach 2008
Mini Market- Blok Siswi

(Mula beroperasi pada
17 Mach 2008
12 Pembangunan pelajar a. Soft skill pelajar Program Pembangunan dan

Kepimpinan Pelajar Modul 1
(Semester 1 – Diploma )
Ceramah
Islam Hadhari
19/1/08
26/7/08
Latihan dalam Kumpulan

20/1/08
27/7/08
Program Pembangunan dan

24/2/08
3/8/08

17/2/08
10/8/08

Ceramah Jati Diri
19/2/08
30/7/08
Kursus PER-FECT
Puncak Perdana Facilitating &
Counseling Front
2/3/08
ABATA 1
9-10 Ogos 2008
samb.
182

ACS
Advance cuonseling skill
7 September 2008
USRAH/IFTAR KUBRO
17 September 2008
PIFT
Perfect intensive facilitating
tranning
21-24 November 2008
Ibrahim Othman
Kolej Puncak Perdana
ibrahim987@salam.uitm.edu.my
183

PENGARUH SOSIO-DEMOGRAFI TERHADAP
PENGLIBATAN DALAM SUKAN DI KALANGAN
PELAJAR UNIVERSITI MALAYA
Mohd Salleh Aman
Syed Abdul Razak Sayed Mahadi
ABSTRAK
Kajian ini mengenal pasti hubungan antara latar belakang sosio-demografi pelajar
Universiti Malaya dengan penglibatan mereka dalam kegiatan sukan. Aspek sosio yang
dipilih ialah tempat asal dan latar belakang ekonomi keluarga. Manakala aspek demografi
pula termasuklah umur, jantina dan etnik. Didapati latar belakang sosio-demografi pelajar
mempengaruhi corak aktiviti masa lapang dan jenis-jenis sukan yang diceburi semasa
mereka di universiti. Kajian ini akan menggunakan kaedah penyelidikan tinjauan menerusi
soal selidik, temu bual dan kajian perpustakaan. Kajian ini mendapati latar belakang
sosio pelajar menpengaruhi secara langsung penglibatan mereka dalam sukan. Mereka
yang berasal dari luar bandar cenderung melibatkan diri dalam sukan berpasukan seperti
bola sepak dan bola jaring yang rendah kosnya. Sebaliknya pelajar yang berasal dari
bandar lebih berminat dalam sukan individu seperti tennis dan bowling yang kosnya
secara berbanding adalah tinggi. Ini memberi implikasi kepada rancangan pembangunan
kemudahan dan program sukan di universiti. Pembangunan sukan di universiti hendaklah
komprehensif dengan memenuhi keperluan dan kecenderungan pelajar terhadap sukan.
Kata kunci: Sosio-demografi, Kegiatan Sukan, Universiti Malaya.
PENGENALAN
Bersukan merupakan aktiviti masa lapang dan aktiviti pertandingan yang utama di Universiti Malaya.
Pelajar-pelajar memenuhi padang dan gelanggang bermain futsal, hoki, ragbi, badminton, bola tampar
dan squash pada sebelah petang dan hujung minggu. Sebahagian mereka berjalan dan jogging
mengelilingi kampus mengeluarkan peluh untuk kecergasan badan. Sebenarnya ada lebih ramai
lagi yang mengisi masa lapang mereka dengan bersiar-siar, menonton TV dan berkumpul-kumpul
di perkarangan asrama dan restoran. Apakah faktor yang mempengaruhi kecenderungan aktiviti
pelajar di atas? Untuk itu kajian ini akan mengenal pasti pengaruh sosio-demografi pelajar Universiti
Malaya terhadap penglibatan mereka dalam sukan dan rekreasi.
LATAR BELAKANG TAPAK KAJIAN
Universiti Malaya adalah universiti awam pertama di Malaysia. Berkeluasan 750 ekar (309 hektar)
terletak di barat daya Kuala Lumpur. Berasal dari sebuah kolej perubatan, Kolej Perubatan King
Edward VII yang ditubuhkan pada tahun 1905, diikuti Kolej Raffles pada tahun 1929. Kedua-dua
institusi ini digabungkan membentuk Universiti Malaya pada tahun 1949. Hasilnya Universiti Malaya
ditubuhkan pada 8 Oktober 1949, memenuhi keperluan pendidikan tinggi Persekutuan Malaya dan
Singapura. Universiti Malaya berpindah tapak dari Singapura ke Kuala Lumpur pada tahun 1962.
Ia berkembang pesat sehingga kini Universiti Malaya memiliki 12 fakulti, dua akademi, tiga pusat
dan tiga institut yang menawarkan program akademik yang meluas. Dalam strukturnya termasuk
kemudahan perpustakaan terbesar dalam negara, mempunyai 100 persatuan dan kelab dan pelbagai
aktiviti kokurikulum untuk pelajar.
Dalam konteks sukan dan rekreasi, Universiti Malaya menyediakan kemudahan-kemudahan

berikut:
1. Kolam renang
2. Dua buah gimnasium
3. Lapan gelanggang squash
4. Dua belas gelanggang tenis
5. Empat buah padang bola sepak
6. Enam buah gelanggang bola keranjang
7. Dua belas buah gelanggang bola tampar
8. Sepuluh gelanggang sepak takraw
9. Enam belas gelanggang badminton
10. Sebuah Tasik Varsiti untuk berkayak
11. Trek jalan kaki sekeliling kampus
12. Dan lain-lain
TINJAUAN PERPUSTAKAAN
Sosio-Demografi
Faktor sosio-demografi merupakan faktor penting dalam proses pembangunan sesebuah negara.
Perubahan sosio-demografi akan memberi kesan kepada kemampuan sesebuah negara menepati
hala tuju yang dirancang. Ia amat sensitif kepada perubahan yang berlaku di sekitarnya, seperti
perubahan corak dan tempo pembangunan, perubahan alam sekitar dan eko-sistem serta perubahan
dalam cara gaya hidup dan aspirasi individu. Dalam usaha mencapai matlamat Dasar Wawasan
Negara, Malaysia mementingkan kualiti daripada kuantiti penduduk.
Menurut Urie Bronfenbrenner (1979) sosio-demografi merupakan satu bidang yang melihat
komponen manusia dari perseptif individu, keluarga, komuniti dan negara dimana faktor persekitaran
akan dipengaruhi atau mempengaruhi keperluan kehidupan mereka. Oleh yang demikian, penduduk
yang berkualiti akan dapat melahirkan institusi keluarga yang akan menjadi paksi kepada
kesejahteraan dan keharmonian generasi akan datang. Kepentingan ini juga turut dikupaskan oleh
Jay Coakley (2001) yang menyatakan bahawa penduduk yang berkualiti memberi gambaran yang
sempurna tentang masa depan sesebuah negara. Ini merupakan satu anjakan paradigma dari semata-
mata melihat kependudukan sebagai satu isu kuantiti kepada satu konsep yang lebih meluas, yang
meletakkan manusia sebagai nadi dan pasak kepada pencapaian wawasan negara.
186

PENGARUH SOSIO-DEMOGRAFI TERHADAP PENGLIBATAN DALAM SUKAN
Setiap individu memerlukan keperluan asas seperti makanan, air, tempat berekreasi dan lain-
lain. Cabaran utama adalah untuk memenuhi kehendak penduduk sekarang yang semakin bertambah
tanpa menjejas keperluan generasi masa hadapan. Cabaran ini dapat dipenuhi dengan mengambil
kira, pada peringkat makro, pengintegrasian faktor-faktor sosio-demografi dalam proses perancangan,
dan pada peringkat mikro, pemahaman mengenai hubung kait di antara penduduk, alam sekitar dan
pembangunan di semua peringkat. Sehubungan dengan ini, kita harus melihat perubahan sosio-
demografi dari aspek perubahan umur, tempat tinggal secara serius kerana ia boleh memberi implikasi
yang besar kepada pembangunan negara secara menyeluruh. Cabaran ini tambah hebat dengan
kepelbagaian kaum yang wujud di Malaysia yang pastinya mempunyai budaya dan gaya hidup yang
tersendiri. Berasaskan kepada maklumat dan indikator mengenai isu-isu semasa berkaitan sosio-
demografi ia boleh membantu dalam perancangan pembangunan negara di masa hadapan (Rohani
Abdul Razak, 2006)
Selain daripada itu, kerajaan harus melaksanakan program dan aktiviti bagi mempertingkatkan
pengintegrasian faktor-faktor sosio-demografi dalam proses perancangan pembangunan negara. Ini
adalah penting bagi melahirkan penduduk yang berkualiti dan membina institusi keluarga yang
kukuh serta kehidupan yang berkualiti. Melalui pengetahuan dan pemahamam terhadap aspek
demografi serta variabel-variabelnya yang sentiasa berubah kita harus bijak dalam mengatur serta
merencana pembangunan yang bakal dilaksanakan.
Sukan dan Rekreasi
Definisi sukan mengambil kira komponen ‘aktiviti fizikal’, ‘pertandingan’, ‘peraturan’, ‘main’
dan ‘permainan’. Menurut Loy (1993), “sukan sentiasa berhubung langsung dengan alam semula
jadi, mempunyai unsur pertandingan, berdasarkan kehandalan dan kebolehan, menggabungkan
komponen kemahiran, strategi dan peluang serta melibatkan keazaman”. Bagi Mull et al. (1997),
“sukan adalah aktiviti yang dimainkan secara koperatif/kompetetif dalam bentuk permainan”. Definisi
yang dikemukakan oleh Mull et al. (1997) nampaknya lebih komprehensif dan ringkas, dan ia
digunakan sebagai rujukan penulisan buku ini.
Secara teori, manusia bersukan kerana lebihan tenaga, untuk berekreasi, memenuhi kehendak
naluri, kerana pampasan, tuntutan sosial dan imbangan perkembangan diri. Kepelbagaian teori ini
menunjukkan bahawa sukan adalah multi-fungsi. Sukan adalah aktiviti sosial yang sihat lagi
menyihatkan. Bersukan memberi kecergasan, dan kecergasan mencetus kecerdasan. Sukan
merupakan aktiviti rekreasi aktif yang menyeronokkan. Sukan menjadi medan pertandingan, tempat
beradu kekuatan dan kemahiran antara individu dan pasukan yang mewakili negara. Malah sukan
telah menjadi kuasa sosial, politik dan ekonomi yang memberi kesan langsung kepada pembangunan
negara.
Sejarah Melayu merekodkan pada abad ke-15 permainan “sepak raga rotan” telah dimainkan.
Ia ditatang dan ditimbang selama yang boleh di udara oleh sekumpulan kecil pemain dalam bentuk
bulatan. Secara umumnya, perkembangan jenis-jenis permainan di negara ini dipengaruhi secara
langsung oleh cara hidup sesuatu kaum. Kita lihat misalnya aktiviti seni mempertahankan diri
berbeza mengikut kaum: silat – Melayu, Wushu – Cina dan Silambam – India. Jelas bahawa sukan
adalah sebahagian daripada budaya masyarakat di Malaysia (Mohd Salleh Aman, 2004).
187

Pada zaman pemerintahan British seabad yang lalu, pertandingan sukan telah diperkenalkan.
Permainan bola sepak adalah di antara yang terawal yang telah diperkenalkan pada tahun 1885.
Permainan polo, tenis, hoki, badminton dan golf menyusul selepas itu. Seabad kemudian, pada
tahun 1980, lebih daripada 40 persatuan sukan kebangsaan telah dibentuk. Walaupun sebahagian
besar masyarakat Malaysia meminati bola sepak dan badminton namun kecenderungan sesuatu
kaum terhadap sesuatu jenis sukan masih dapat dibezakan. Kaum Melayu memonopoli takraw,
kaum Cina lebih aktif dalam permainan bola keranjang dan ping pong, manakala hoki menjadi
tumpuan kaum India (Mohd Salleh Aman, 2004).
Menjelang Sukan Komanwel 1998, pihak kerajaan telah memberi tumpuan pembangunan
kemudahan sukan (Kompleks Sukan Negara) dan program mengenal pasti atlit yang berpotensi.
Penekanan lebih ditumpukan kepada pembangunan sukan yang bercorak kompetatif khasnya bagi
sukan yang dikenal pasti dapat menyumbangkan pingat seperti badminton, bowling, gimrama dan
tinju. Memang tidak dapat dinafikan bahawa Dasar Sukan Negara yang telah diperkenalkan pada
tahun 1988 membantu meningkatkan kualiti sukan sama ada untuk pertandingan dalam negara
mahupun di peringkat antarabangsa. Pembangunan sukan di Malaysia juga dipengaruhi oleh akta-
akta yang diperkenalkan kerajaan seperti Akta Majlis Sukan Negara 1971 dan Akta Pembangunan
Sukan 1997 (Mohd Salleh Aman, 2006).
Secara ringkas, sejarah 50 tahun perkembangan sukan negara Malaysia menyaksikan pihak
kerajaan telah melibatkan diri secara langsung melalui polisi, peruntukan kewangan dan akta
pembangunan sukan. Penglibatan kerajaan ini mungkin berbeza berbanding dengan dasar kerajaan
negara-negara lain seperti England dan Australia, tetapi perbezaan ini adalah unik dan istimewa
kepada Malaysia. Ia menjadi istimewa, kerana dari perspektif kerajaan Malaysia, pembangunan
sukan hanyalah satu daripada komponen pembangunan keseluruhan negara – untuk mencapai visi
2020, sebuah negara maju dan makmur.
Sukan wujud dalam berbagai bentuk termasuk sukan berpasukan (bola sepak, bola tampar dan
hoki), sukan individu – berpasukan (tenis, badminton bowling) dan sukan individu (seperti golf;
olahraga). Sukan berkembang dalam berbagai jenis pertandingan menggabungkan kemahiran atlit
dan peralatan – berbasikal, ski air, power-boat race, Formula One dan X-games. Pada alaf baru ini,
aktiviti sukan menjadi lebih pelbagai. Ia bukan sekadar satu pertandingan tetapi juga sebagai sumber
hiburan, satu cara hidup sihat, pekerjaan dan sumber perniagaan. Didapati kerajaan dari negara-
negara di dunia termasuk Malaysia berlumba-lumba mendapatkan hak penganjuran acara-acara sukan
besar seperti Olimpik dan Komanwel lantaran nilai sosial dan ekonominya. (Mohd Salleh Aman,
2006).
PERNYATAAN MASALAH
Universiti memikul tanggungjawab besar kepada pembangunan negara. Universiti merupakan gedung
ilmu yang menyediakan kemudahan pendidikan untuk anak bangsa membangunkan diri ke arah
membina negara Malaysia yang maju. Antara ciri negara maju yang diinginkan adalah dengan
mempunyai rakyat yang bersatu padu dalam segala aspek kehidupan. Ironiknya, masih terdapat
aktiviti-aktivti di kalangan pelajar universiti yang tidak mengutamakan perpaduan – sama ada
perpaduan antara kaum mahupun di antara mereka yang berlainan ‘tempat asal’:
188

Nampaknya pelajar-pelajar timur tengah lebih senang bermain bola sepak petang-petang
bersama rakan-rakan Arab mereka. Agaknya mudah hendak berkomunikasi. Pelajar-
pelajar dari Korea atau Cina pun begitu juga, nampak mereka berkumpul setiap petang
Ahad dan bermain futsal sampai senja. Tentu ada yang lebih penting dari futsal. Mungkin
dengan menjadualkan permainan futsal, maka mereka dapat berkumpul dari kalangan
komuniti mereka.
(Presiden Persatuan Sains Sukan UM, Temu Bual, 2008)
Daripada 25,000 pelajar Universiti Malaya, komponen mengikut kaum hampir menyamai kadar
kebangsaan iaitu 55% Melayu, 30% Cina, 10% India dan 5% lain-lain. Walaupun jumlah pelajar
antarabangsa terus meningkat, namun perhatian tidak boleh diabaikan kepada pelajar tempatan.
Dalam konteks sukan dan rekreasi, didapati penglibatan pelajar tempatan Universiti Malaya masih
lagi berasaskan kaum. Pihak pengurusan universiti terus berusaha menggalakkan penyertaan semua
kaum dalam aktiviti sukan melalui polisi, kempen dan aktiviti:
Kita mahu semua aktiviti pelajar di Kolej Kediaman disertai oleh semua kaum, kecuali
aktiviti yang berasaskan agama dan budaya. Perkara ini mesti dititikberatkan mulai
sekarang dalam aktiviti sukan, seni dan kemasyarakatan. Ada banyak cara boleh
diusahakan oleh JIK/JTK, penyelia dan pengetua kolej. Mungkin sukar kita mengawal
apakah punca sesuatu kaum atau golongan pelajar ini cenderung melibatkan diri dalam
sesuatu jenis sukan umpamanya, tetapi kita boleh berusaha mengurangkan dan
membasminya.
Timbalan Naib Canselor HEPA, UM, 2008
Yang jelas trend penglibatan pelajar-pelajar Universiti Malaya terhadap sukan dan rekreasi
mengikut kaum dan jenis aktiviti tidak berlaku ‘sekelip mata’. Tentu ada punca mengapa terjadi
sedemikian. Profesor Emeritus Datuk Dr. Khoo Kay Kim (2007) menegaskan, “Tempat asal dan
latar belakang sosio-demografi pelajar memainkan peranan penting mencorakkan minat dan
kebiasaan mereka terhadap sesuatu jenis sukan dan rekreasi”. Untuk itu, kajian ini menilai pengaruh
sosio-demografi pelajar-pelajar Universiti Malaya terhadap penglibatan mereka dalam kegiatan sukan
dan rekreasi.
OBJEKTIF KAJIAN
Tujuan utama kajian ini adalah untuk mengenal pasti pengaruh sosio-demografi pelajar terhadap
penglibatan dalam sukan dan rekreasi. Berikut adalah beberapa sub-objektif kajian:
1. Mengenal pasti kadar penglibatan pelajar Universiti Malaya dalam aktiviti sukan dan
menganalisis trend pemilihan aktiviti sukan dan rekreasi yang diceburi.
2. Mengenal pasti latar belakang pelajar berasaskan kaum terhadap penglibatan mereka dalam
aktiviti sukan dan rekreasi di Universiti Malaya.
189

3. Mengenal pasti latar belakang ‘tempat asal’ pelajar terhadap penglibatan mereka dalam aktiviti
sukan dan rekreasi di Universiti Malaya.
4. Menilai implikasi kecenderungan pelajar terhadap aktiviti sukan dan rekreasi terhadap proses
perancangan pembangunan kemudahan sukan dan rekreasi di Universiti Malaya.
METODOLOGI KAJIAN
Kajian ini mengunakan kaedah kuantitatif iaitu soal selidik sebagai kaedah utama kajian. Di samping
itu kajian ini turut menggunakan kaedah kualitatif iaitu temu bual bagi menyokong dan memantapkan
lagi data-data kuantitatif.
Responden
Kajian ini akan mengunakan kaedah soal selidik di mana seramai 290 mahasiswa Universiti
Malaya dipilih secara rawak di kalangan mereka yang tinggal di kolej kediaman. Dari jumlah
tersebut, seramai 183 orang (63%) merupakan pelajar perempuan dan selebihnya seramai 107 orang
(37%) adalah pelajar lelaki. Pemilihan responden dibuat mengikut ratio penginapan pelajar di kolej
kediaman. Oleh yang demikian, seramai 160 orang (55%) adalah Melayu, Cina 86 orang (30%),
India 29 orang (10%) dan lain-lain kaum 15 orang (5%).
Soal Selidik
Kajian ini menggunakan soal selidik sebagai alat kajian untuk mengumpulkan data berkaitan
penglibatan pelajar dalan kegiatan sukan. Soal selidik ini dipecahkan kepada dua bahagian. Bahagian
pertama akan menjurus kepada latar belakang pelajar dari segi kaum dan tempat asal mereka.
Manakala bahagian kedua akan mengfokuskan kepada persoalan kegiatan sukan di kampus. Jenis
sukan yang dikaji akan dibahagikan kepada dua kelompok iaitu sukan berpasukan yang terdiri dari
bola sepak, bola keranjang, hoki, bola jaring dan futsal. Manakala sukan individu meliputi sukan
seperti bowling, tennis, renang dan squash. Pemilihan jenis sukan ini adalah berdasarkan kepada
kemudahan yang biasa disediakan di kebanyakan kolej-kolej kediaman dan di kawasan sekitar
Universiti Malaya.
Temu Bual
Temu bual dilaksanakan secara semi-structured interview. Soalan-soalan temu bual disediakan
mengikut tema sebagaimana yang dinyatakan dalam objektif kajian. Responden yang dipilih adalah
dari kalangan mereka yang mempunyai autoriti dalam bidang sukan dan hal ehwal pelajar di Universiti
Malaya. Hasil temu bual dirakam, ditulis dan analisis mengikut tema yang telah ditetapkan.
DAPATAN KAJIAN
Jadual 1 menunjukkan penglibatan pelajar dalam acara sukan berpasukan atau individu. Secara
keseluruhan didapati penglibatan pelajar dalam acara sukan berpasukan menunjukkan angka tertinggi
iaitu seramai 196 orang (67.6%) berbanding dengan acara sukan individu iaitu 94 orang (32.4%).
190

Jika dilihat dari segi kaum, pelajar Melayu mendominasi acara sukan berpasukan iaitu seramai 121
orang (75.6%) berbanding kaum lain. Sebaliknya kaum Cina lebih berminat dalam acara sukan
individu iaitu 38 orang (44.2%). Ini menunjukkan bahawa kaum Melayu lebih cenderung kepada
sukan yang mempunyai ramai pemain ia mungkin dipengaruhi oleh faktor budaya yang mana mereka
suka bersukan dalam kelompok rakan-rakan sekolej. Faktor kos permainan juga menunjukkan bahawa
kaum Cina lebih berkemampuan untuk bermain sukan individu kerana ia melibatkan kos yang tinggi
berbanding sukan berpasukan.
Jadual 1: Penglibatan Pelajar dalam Acara Sukan Berpasukan

atau Individu Mengikut Kaum
Kaum Sukan Berpasukan Sukan Individu

Melayu 121 (75.6%) 39 (24.4%)
Cina 48 (55.8%) 38 (44.2%)
India 18 (62%) 11 (38%)
Lain-lain 9 (60%) 6 (40%)
Jumlah 196 (67.6%) 94 (32.4%)
Sukan Berpasukan Mengikut Kaum
9 (5%)
18 (9%)
Melayu
48 (24%) Cina
121 (62%)
India
Lain-lain
Rajah 1: Penglibatan Pelajar dalam Acara Sukan Berpasukan

Mengikut Kaum
191

Sukan Individu Mengikut Kaum
6 (6%)
11 (12%) Melayu
39 (41%)
Cina
38 (40%)
India
Lain-lain
Rajah 2: Penglibatan Pelajar dalam Acara Sukan Individu

Mengikut Kaum
Jadual 2 menunjukkan bahawa pelajar yang berasal dari luar banyak lebih banyak melibatkan
diri dalam acara sukan berpasukan itu seramai 143 orang (73%) sebaliknya pelajar bandar lebih
tertumpu kepada acara sukan individu iaitu seramai 63 orang (67%). Trend ini ada kaitannya dengan
latar belakang pelajar dari aspek tempat tinggal asal mereka. Di samping itu, pelajar yang berasal
dari luar bandar tertumpu kepada acara sukan berpasukan kerana kos dan faktor kemudahan sukan
individu seperti bowling, tennis yang amat kurang di kawasan luar bandar. Sementara itu, pelajar
yang berasal di bandar mereka lebih tertumpu kepada sukan individu kerana faktor keupayaan
ekonomi keluarga atau pengaruh keluarga sendiri.
Jadual 2: Penglibatan Pelajar dalam Acara Sukan

Berdasarkan Tempat Asal
Kawasan Sukan Berpasukan Sukan Individu

Luar bandar 143 (73%) 31 (33%)
Bandar 53 (27%) 63 (67%)
Hasil temu bual dengan pelajar yang berasal dari bandar, mereka sering mengikut ibubapa
yang bersukan seperti tenis atau golf. Kehidupan di bandar yang lebih bersifat individu juga
mempengaruhi hubungan dengan rakan sekolej seterusnya kepada penglibatan sukan mereka dengan
rakan sekolej. Kehidupan bandar yang mudah kepada akses kepada kemudahan sukan seperti tenis
dan bowling menyebabkan pelajar berasal dari bandar lebih cenderung kepada sukan ini.
192

Sukan Berpasukan Mengikut Tempat Asal
53 (27%) Luar
143(73%) Bandar
Bandar
Rajah 3: Penglibatan Pelajar dalam Acara Sukan Berpasukan

Mengikut Tempat Asal
Sukan Individu Mengikut Tempat Asal
Luar
63(67%) 31 (33%)
Bandar
Bandar

Mengikut Tempat Asal
193

63 (67%)
Sukan Individu
31 (33%)
Melayu
53 (27%)
Sukan Lain-lain
Berpasukan
143 (73%)
0 50 100 150

dan Sukan Berpasukan
Data Kualitatif
Hasil temu bual dengan autotriti kajian secara keseluruhannya menyokong dapatan data-data
kuantitatif. Prof. Datuk Dr. Khoo Kay Kim menegaskan:
Kehidupan masyarakat yang berbilang kaum di Malaysia diwarnai oleh latar belakang
tempat tinggal khususnya kawasan bandar dan luar bandar. Latar belakang sosial ini
mempengaruhi kebiasaan seseorang dalam apa sahaja aktiviti harian mereka. Ini tidak
terkecuali pelajar-pelajar di universiti ini yang lebih senang beraktiviti bersama kawan-
kawan sekampung dan kawan sekaum. Mungkin mereka lebih memahami antara satu
sama lain.
Data kuantitatif sebelum ini memberikan maklumat yang sama. Ia menunjukkan secara jelas
bahawa kaum Melayu lebih cenderung untuk memilih aktiviti sukan berpasukan khususnya bola
sepak, kaum Cina lebih berminat menyertai sukan individu seperti tenis sementara kaum India memilih
sukan hoki.
Berbincang tentang masa hadapan pembangunan sukan di universiti, rata-rata responden temu
bual menegaskan peri-pentingnya elemen perpaduan diberi penekanan dalam semua program sukan
dan rekreasi di kolej-kolej kediaman. Prof. Madya Datuk Dr. Azarae Hj Idris berpendapat:
Masyarakat kampus yang pelbagai latar belakang sosio-demografi harus disatukan

melalui kegiatan pelajar. Elemen sukan merupakan satu wadah yang boleh
194

menyatupadukan pelajar yang pelbagai kaum dan latar belakang yang berbeza. Oleh
itu, pihak yang bertanggungjawab dalam kampus seharusnya berganding bahu
merealisasikan tujuan di atas.
Jelaslah bahawa sosio-demografi pelajar mempengaruhi secara langsung pemilihan kegiatan

sukan dan rekreasi mereka di Universiti Malaya. Pihak Universiti tidak dapat mengawal faktor sosio-
demografi ini tetapi boleh mengurang jurang perbezaan yang wujud dengan merancang program
dan kemudahan sukan yang mengutamakan penyertaan semua kaum.
Kajian ini telah mengenal pasti dua dapatan utama:
1. Latar belakang sosio-demografi pelajar mempengaruhi secara langsung jenis sukan dan rekreasi
yang disertai di universiti.
2. Corak pemilihan jenis aktiviti sukan dan rekreasi Universiti Malaya ditentukan oleh kemampuan
ekonomi.
Majoriti pelajar Universiti Malaya melibatkan diri dalam sukan berpasukan. Ini termasuk
sukan bola sepak dari kalangan pelajar lelaki dan bola jaring dari kalangan pelajar perempuan.
Meskipun lebih ramai pelajar Melayu yang terlibat dalam sukan berpasukan namun terdapat juga
pelajar Cina yang menceburi sukan bola keranjang dan pelajar India yang bermain hoki. Nampaknya
pelajar Cina dan India lebih cenderung melibatkan diri dalam sukan individu seperti tenis dan squash
sementara pelajar-pelajar Melayu amat kurang melibatkan diri dalam sukan individu. Jelaslah bahawa
trend penglibatan dalam sukan dan rekreasi di Universiti Malaya dipengaruhi secara langsung oleh
faktor sosio-demografi. Adalah dicadangkan pihak Universiti menetapkan polisi penyertaan dalam
sesuatu jenis sukan yang dipertandingkan di peringkat kolej-kolej kediaman disertai oleh pelbagai
kaum. Garis panduan dan mekanisma penyertaan boleh ditetapkan oleh jawatankuasa penganjur
sukan di Universiti. Semangat mengutamakan integrasi kaum ini boleh juga diaplikasikan dalam
aktiviti-aktiviti pelajar yang lain selain sukan.
Kajian ini juga mengenal pasti corak pemilihan jenis aktiviti sukan dan rekreasi Universiti
Malaya ditentukan oleh kemampuan ekonomi. Pelajar-pelajar luar bandar yang rata-ratanya berasal
dari keluarga yang tahap sosio-ekonominya adalah rendah lebih memilih permainan yang kosnya
adalah rendah seperti bola sepak. Sebaliknya pelajar-pelajar bandar yang rata-rata berasal dari keluarga
sosio-ekonomi tinggi lebih meminati sukan individu iaitu bowling dan squash. Jelaslah bahawa
trend pemilihan aktiviti sukan dan rekreasi dipengaruhi secara langsung oleh kemampuan ekonomi
dan kemampuan ekonomi pelajar ini pula dicerminkan oleh tempat asal mereka. Adalah dicadangkan
pihak Universiti melakukan pembangunan sukan yang komprehensif – pembangunan fizikal dan
program. Dari segi pembangunan fizikal pembinaan gelanggang-gelanggang serbaguna hendaklah
diberi keutamaan. Ini memberi peluang kepada semua pelajar menjalankan kegiatan sukan secara
berpusat. Dari segi pembangunan program pihak pengurusan Universiti dicadangkan memberi
peluang sukan-sukan baru seperti Futsal berkembang kerana ia melibatkan penyertaan semua.
195

KESIMPULAN
Kajian ini merumuskan bahawa sosio-demografi pelajar memainkan peranan penting dalam
mencorakkan jenis aktiviti sukan dan rekreasi mereka di universiti. Selama tiga hingga empat tahun
di universiti pelajar-pelajar akan terus terdedah dengan pelbagai pengetahuan dan kemahiran baru
termasuk berpeluang menglibatkan diri dalam program sukan dan rekreasi yang baru. Oleh itu, pihak
universiti sewajarnya dapat menyediakan satu pelan perancangan pembangunan sukan dan rekreasi
yang komprehensif ke arah membina generasi pelajar bersatu dan cemerlang.
RUJUKAN
Bronfenbrenner. U. 1979. The Ecology of Human Development: Experiment by Nature and Design: Cambridge.
MA: Harvard University Press.
Jay Coakley. 2001. Sport in Society: Issues & Controversies. Mc Graw-Hill Higher Education.
Loy, J., D. L. Andrews, and R. Rinehart. 1993. The Body in Culture and Sport. Sport Science Review.
Maklumat Mahasiswa Universiti Malaya. 2008. Bahagian Hal Ehwal Pelajar dan Alumni. www.um.edu.my.
Mohd Salleh Aman. 2004. Sukan dalam Masyarakat Malaysia. Universiti Malaya, Kuala Lumpur: Universiti
Malaya Press.
Mohd Salleh Aman. 2006. Pengurusan Sukan: Aplikasinya di Malaysia (Ed.). Universiti Malaya, Kuala Lumpur:
Universiti Malaya Press.
Mull. R.F, Bayless, K.G. and Ross, C.M. 1997. Recreational Sports Programming. Indiana University, USA:
The Athletic Institute.
Rohani Abd Razak. 2006. Fourth Malaysia Population and Family Survey (MPFS 4) At A Glance. Dlm
National Population Conference “Building The Next Generation”. Kuala Lumpur.
Mohd Salleh Aman

Pusat Sukan, Universiti Malaya
Sayed Abdul Razak Sayed Mahadi

Fakulti Sastera dan Sains Sosial, Universiti Malaya
syedajak@yahoo.com
196

PENGENDALIAN, KESIHATAN
DAN KESELAMATAN MAKANAN
Nur Adlina Hj Mohd.
ABSTRAK
Setiap pengusaha atau pengendali makanan di setiap premis makanan hendaklah menjaga
kebersihan diri sendiri terlebih dahulu sebelum mereka dapat menjaga kebersihan
persekitaran tempat kerja mereka. Hal ini sangat berkait rapat dengan kebersihan
makanan yang akan dihidangkan kepada para pelanggan oleh pengendali makanan atau
pelayan yang berkenaan. Dalam memastikan kejayaan atau pencapaian kepada objektif
ini, kebanyakkan premis makanan telah menetapkan piawai kebersihan diri yang mana
ianya adalah berdasarkan kepada undang-undang atau akta yang telah ditetapkan oleh
pihak berkuasa tempatan. Kertas kerja ini membincangkan tentang isu pengendali
makanan, kesihatan dan keselamatan makanan.
Kata kunci: Pengendalian, Kesihatan, Keselamatan Makanan.
PENGENALAN
Setiap pengusaha atau pengendali makanan di setiap premis makanan hendaklah menjaga kebersihan
diri sendiri terlebih dahulu sebelum mereka dapat menjaga kebersihan persekitaran tempat kerja
mereka. Hal ini sangat berkait rapat dengan kebersihan makanan yang akan dihidangkan kepada
para pelanggan oleh pengendali makanan atau pelayan yang berkenaan.
Dalam memastikan kejayaan atau pencapaian kepada objektif ini, kebanyakkan premis makanan
telah menetapkan piawai kebersihan diri yang mana ianya adalah berdasarkan kepada undang-undang
atau akta yang telah ditetapkan oleh pihak berkuasa tempatan. Ini adalah kerana, jika seseorang
pengendali makanan tidak menjaga kebersihan dan kesihatan diri, secara tidak langsung sebenarnya
dia menyebarkan penyakit kepada orang lain melalui makanan yang disediakan atau dihidangkan.
Sanitasi merupakan terma yang diambil dari perkataan latin iaitu sanitas, yang bermaksud
sihat atau bersih. Oleh itu, apabila terma sanitasi ini diaplikasikan di dalam industri makanan, ianya
memberi makna membentuk dan menguruskan keadaan yang bersih dan sihat. Manakala dari segi
istilah sains pula, ia memberi makna menyediakan keadaan atau persekitaran penyediaan makanan
supaya berada dalam keadaan yang bersih. Ianya merangkumi makanan yang dikendalikan oleh
pengendali yang sihat, dan lebih diperjelaskan lagi dengan cara mengelakkan dari berlakunya
kontaminasi oleh mikrorganisma yang disebabkan oleh makanan yang tercemar serta mengurangkan
atau melambatkan proses pertumbuhan mikroorganisma.
Proses sanitasi merupakan proses yang memastikan seluruh pengoperasian yang melibatkan
makanan dan persekitaran dalam keadaan yang bersih dan selamat, seperti:
1. Kawasan Pemprosesan
2. Kawasan Penyediaan
3. Kawasan Pengendalian
4. Kawasan Penyimpanan
Proses sanitasi adalah satu proses yang melibatkan perkaitan dari pelbagai aspek amalan kendiri
iaitu:
1. Kebersihan diri
2. Sikap/tabiat
3. Kesihatan diri
PENYEDIAAN MAKANAN
Tujuan utama operasi penyediaan makanan dan minuman adalah untuk mencapai tahap kepuasan
pelanggan. Dalam erti kata lain, memenuhi keperluan dan kehendak pelanggan. Antara faktor
kehendak pelanggan boleh dikenal pasti seperti mana yang ditunjukan dalam Rajah 1.
Fisiologi
D Keperluan untuk makanan istimewa
(diabetes/vegetarian)
Ekonomi
D Keperluan untuk nilai yang bagus, kecekapan
perkhidmatan dan lokasi yang seuai
Sosial
D Keluar berhibur bersama rakan-rakan, menghadiri
majlis untuk berjumpa antara satu sama lain
Psikologi
D Penambahan keyakinan diri, memenuhi kehendak
hidup, kepelbagaian kehendak
D
Tidak dapat mewujudkan suasana yang sesuai
Kesesuaian (kerja, masa membeli belah) menghabiskan masa
menghadiri majlis/aktiviti liburan
Rajah 1: Faktor Kehendak Pelanggan dalam Penyediaan

Makanan dan Minuman
198

PENGENDALIAN , KESIHATAN DAN KESELAMATAN MAKANAN
Berdasarkan rujukan kepada kandungan beberapa buah jurnal, antara yang perlu diberi perhatian
adalah seperti berikut:
1. Kekerapan berlakunya kes keracunan makanan
(a) Makanan yang disediakan terdedah/tidak ditutup dengan rapi

(b) Tong sampah yang disediakan untuk membuang sisa makanan tidak mencukupi
(c) Kebersihan longkang, meja makan, kerusi, buffet line yang tidak dijaga dengan bersih
(d) Cara penyediaan makanan yang tidak mengikut prosedur sanitasi yang telah ditetapkan
(e) Staf kafeteria yang kurang mementingkan kebersihan diri sama ada dari segi penjagaan
rambut, pakaian, kuku dan lain-lain.
Kepentingan Kebersihan Tangan di dalam Penjagaan Kesihatan
(petikan dari jurnal Prof. Dr Ojan Asadian, DTMH (Lond.), Universiti Perubatan Vienna, Akhbar
Harian Metro, Selasa 5 Ogos 2008, m/s R11)
Berdasarkan jurnal tersebut, kajian bersejarah yang dilakukan oleh Ignaz Semmelweiss pada
pertengahan kurun ke-19, di Hospital Besar Vienna dan pelbagai kajian sejak itu, telah menunjukkan
terdapatnya kemungkinan untuk penyakit berjangkit dipindahkan dari pesakit ke pesakit lain melalui
tangan pekerja penjagaan kesihatan.
Dokumentasi lain yang bagus secara saintifik juga menunjukkan penjagaan tangan yang baik
dapat mengelakkan pemindahan mikroorganisma secara efektif dan mengurangkan kekerapan
jangkitan yang berhubung kait dengan penjagaan kesihatan.
Kesihatan tangan telah dikenal pasti sebagai langkah yang penting di dalam penjagaan kesihatan.
Walau bagaimanapun, langkah ini masih tidak dipatuhi sepenuhnya secara memuaskan dan ini
menyebabkan masalah jangkitan penyakit berlarutan. Kebelakangan ini, beberapa strategi untuk
membaik pulih pematuhan dan mempertingkatkan keselamatan diperkenalkan, penting sekali adalah
Persekutuan Sedunia Bagi Keselamatan Pesakit di bawah Pertubuhan Kesihatan Sedunia atau World
Health Organization (WHO) World Alliance For Patient Safety, di mana ianya menitikberatkan
mengenai kebersihan tangan.
Kementerian Kesihatan Malaysia telah menunjukkan dedikasi dan komitmen terhadap

meningkatkan tahap dan mempromosi kebersihan tangan berasaskan alkohol ketika kempen
melibatkan WHO. Antara ulasan utama untuk tidak menjaga kebersihan tangan mengikut garis
panduan yang telah ditetapkan adalah seperti kekurangan masa, akses terhad kepada disinfektan
dan pandangan mengenai teman dan penyelia mereka yang tidak mematuhi penjagaan kebersihan
tangan seperti yang dicadangkan.
Namun begitu, penerusan untuk mematuhi penjagaan kesihatan tangan memerlukan usaha
dari persatuan yang berkenaan di skala yang besar dan berterusan. Selain itu juga, melalui promosi
dan pendidikan, merupakan sumber yang paling efektif yang mungkin diperlukan untuk
menggalakkan penggunaan disinfektan berasaskan alkohol tetapi tidak lupa juga kepada isu-isu
yang berkait dengan struktur yang penting.
199

Untuk melakukan penjagaan kesihatan yang betul, kemudahan penjagaan kesihatan haruslah
memastikan bekalan yang mencukupi untuk inisiatif kepada kebersihan tangan. Secara asasnya, ini
termasuklah lima perkara kritikal iaitu:
1. Sinki untuk membasuh tangan

2. Paip air
3. Alat pengepam sabun cecair dengan system catridge
4. Alat pengepam disinfektan
5. Tuala kertas yang bersih dan selamat untuk diguna pakai
AMALAN GAYA HIDUP SIHAT
Penyakit berjangkit selalunya berpunca daripada amalan gaya hidup kurang sihat dan pemakanan
yang tidak seimbang. Laporan penyelidikan daripada Pertubuhan Kesihatan Malaysia bagi 2000-
2002 menunjukkan peningkatan penyakit kronik di kalangan penduduk Malaysia dan dunia.
Amalan memakan di luar iaitu di gerai dan restoran yang diragui tahap kebersihannya juga
satu daripada punca mendedahkan mereka kepada risiko menghidapi penyakit kronik. Menurut
Pusat Kawalan Penyakit Amerika pula, di seluruh dunia menyoal kebersihan sebenarnya antara isu
kesihatan utama. Ini kerana 40% penduduk dunia tidak mendapat bekalan air bersih dan tidak
mempunyai kemudahan kebersihan yang betul. Ia membawa kepada anggaran setiap lima saat,
seorang meninggal dunia kerana bekalan air yang tercemar. Jelaslah kebersihan bukan sahaja
sebahagian daripada iman, malah diri, pakaian, tempat dan persekitaran. Diri perlu dibersihkan
supaya sentiasa sihat dan kesihatan rapi pada pandangan.
Penggunaan tangan kanan yang BERSIH untuk mengambil makanan atau minuman. Makan
menggunakan tangan adalah sunnah dan lebih afdal daripada menggunakan sudu dan garfu.
KAWALAN MUTU MAKANAN
Kawalan mutu bukan sahaja terletak di makmal, ia bermula semasa pembelian/penerimaan bahan
mentah, rendaman, pengisaran, pemprosesan haba, pembungkusan dan segala alat-alat kelengkapan
yang dugunakan.
Kebanyakkan pengusaha-pengusaha industri makanan kurang menitik berat tentang kerosakan

yang dilakukan oleh mikroorganisma sebelum, semasa dan selepas pemprosesan. Setiap makanan
yang mengandungi 90% karbohidrat terutama gula, membolehkan kulat (mold), yis dan bakteria
hidup dan merosokkan bahan makanan tersebut dan akhirnya merendahkan mutu bahan mentah,
alat kelengkapan kakitangan dan kilang, keadaan dan pemproses produk.
1. Pemilihan
Pemilihan bahan-bahan mentah yang elok adalah tugas awal yang mustahak. Pembelian cili
kering, ‘paste’ tomato, bawang putih, garam dan sebagainya hendaklah dari bahan-bahan yang
bermutu kerana bahan-bahan tersebut akan menjejaskan mutu dan aroma produk. Semasa
200

penerimaan bahan-bahan, pemilihan kasar mesti dilakukan agar bahan mentah yang buruk dan
rosak tidak digunakan. Paste tomato dari tin yang menggelembung mesti dielakkan kerana
kerana besar kemungkinan bahan paste tomato itu telah rosak. Bahan masakan yang lain
seperti gula, garam, gandum dan lain-lain bahan kering mestilah disimpan di tempat yang
selamat dari semut serta tikus dan lalat.
2. Kaedah pemproses makanan (rendaman)
Salah satu contoh kaedah dalam pemprosesan makanan adalah teknik merendam. Tujuan
utama rendaman ialah untuk melembutkan jaringan (texture) bahan tersebut di samping
menegangkan kekotoran yang terlekat pada permukaannya. Rendaman dengan air yang
mendidih (panas) mendatangkan banyak faedah jika dibandingkan dengan teknik rendaman
yang menggunakan air sejuk. Masa atau tempoh rendaman adalah lebih pendek dan
kebanyakkan kuman-kuman yang terdapat pada bahan masakan tersebut boleh dihapuskan.
3. Pengisaran
Mesin pengisar hendaklah sentiasa bersih dari segala kekotoran sama ada di bahagian saluran,
batu pengisarnya, penapis kelulinya dan dinding mesin. Semua mesin pengisar hendaklah
disiram dengan air didih sebelum dan selepas digunakan dan dibasuh dengan bahan pencuci
untuk mensanitasikan mesin tersebut.
4. Kawalan haba (proses memasak)
Masa dan suhu memasak adalah mustahak untuk memberi warna, kepekatan, mutu yang seragam
dan kestabilan produk akhir (semasa dihidangkan). Kehadiran bahan awet dan asid yang
menurunkan penggunaan pH membolehkan bahan masakan yang dihasilkan tahan lebih lama.
Namun begitu, jumlah bahan awet yang digunakan hendaklah mengikut Peraturan-peraturan
Makanan 1985 iaitu tidak melebihi 750 bsj. Jika bahan awet itu digunakan secara berlebihan,
kemudaratan kepada kesihatan mungkin terjadi kepada pengguna dan pengusaha boleh
dihadapkan ke mahkamah.
5. Pembersihan alat-alat kelengkapan yang digunakan
Setiap alat kelengkapan sama ada periuk, pengacau atau mesin dan alat-alat lain yang berhubung
terus dengan bahan-bahan yang diproses hendaklah bersih dari segala kekotoran.
6. Pembungkusan dan persembahan
Sos cili, sos tomato, kicap, bahan jeruk selalunya dibotolkan dalam botol untuk dipasarkan
kepada pengguna (kegunaan industri). Antara faktor yang menyokong penggunaan botol yang
biasa digunakan dalam kaedah ini adalah kerana botol lebih elok kerana muncungnya tidak
kecil dan aliran sos keluar tidak tersekat jika dibandingkan peralatan yang lain. Penggunaan
tutup yang dibuat dari logam adalah digalakkan kerana ia dapat menghalang proses
pengoksidanan yang boleh menukarkan warna bahan makanan kepada warna coklat. Selain
itu juga, label memainkan peranan yang penting dalam strategi pasaran produk bagi menarik
perhatian pengguna. Warna latar belakang yang terang, gambar utama yang baik, lambang
201

yang klasik, kertas label yang baik merupakan daya penarik bagi produk yang dihasilkan. Selain
dari itu, penggunaan label ialah untuk memenuhi peraturan yang ditentukan oleh pihak berkuasa.
Label mesti menunjukkan nama produk dengan jelas, berat bersih, bahan-bahan yang digunakan
dan alamat pengeluar produk tersebut.
7. Penggunaan Pewarna Makanan
Antara bahan pewarna yang yang digunakan ialah:
(a) Bahan pewarna inorganic
i. Adalah bahan bukan organan bewarna yang dibenarkan digunakan dalam makanan.
Contohnya carbon blacks, oksid-oksid besi (iron oxides) digunakan untuk makanan
anjing dan kucing sahaja, titanium dioksid iaitu pada kadar 1% daripada berat
makanan, ultramarines digunakan untuk mewarnai garam, plumbum (pb) iaitu tidak
melebihi 20mg/kg untuk semua jenis pewarna dan arsenic yang tidak melebihi 5mg/
kg untuk semua jenis pewarna.
ii. Pewarna ini digunakan untuk mewarnai bahagian luar makanan seperti dekorasi
kuih muih.
Carbon blacks
• Dikenali sebagai C.I Pigment Black 6 dan 7, acetylene black, benzol black
atau gas black.
• Dari segi kimia ia adalah unsur karbon, berserbuk halus, hitam dan tidak larut
air.
• Memberi kesan warna perang tua, biru atau kelabu kepada hitam pekat.
Contohnya arang.
Oksida-oksida besi
• Adalah serbuk berbagai warna.

• Dari segi kimia ia terdiri dari besi (II,III) oksid, hidroksid, seskuioksid,
subkarbonat dan besi (III) oksid hidrat.
• Warna yang terhasil ialah kuning, perang, hitam dan merah.
Titanium dioksid
• Adalah serbuk putih, tidak mempunyai bau, rasa dan tidak larut dalam air.
• Dari segi kimia bahan pewarna ini mengandungi tidak kurang dari 99%
titanium dioksid. (TiO2)
Ultramarines
• Adalah serbuk yang bewarna biru, ungu, merah atau hijau.

• Tidak larut dalam air.
202

• Adalah satu polisulfid dari natrium (atau kalium, lithium atau perak) alumino-
silikat.
(b) Bahan pewarna organik
Bahan pewarna organic terbahagi kepada dua jenis iaitu:
i. Pewarna asli/semula jadi (natural colours)
• Berasal dari pigmen yang terdapat pada haiwan atau haiwan.
ii. Pewarna sintetik/buatan (synthetic colours)
• Adalah pewarna tar arang batu (coal tar dye) yang larut dalam minyak atau
larut air (dalam keadaan berasid atau berbes).
• Kebanyakan bahan pewarna semula jadi terdiri daripada kelas karetonid dengan
warna paling banyak ialah merah dan kuning.
• Karetonid adalah pigmen kuning, oren, merah atau perang yang terdapat pada
beberapa bahagian tumbuhan seperti bunga, buah dan daun.
• Beta-karoten adalah pigmen karetonid meluas penggunaannya. Juga dikenali
sebagai pigmen oren dalam karot yang boleh ditukar kepada vitamin A oleh
haiwan vertebrata.
Annatto
• Adalah pewarna yang diekstrak dari perikap buah kesumba sama ada dalam
minyak (pigmen bixin) atau air beralkali (pigmen norbixin).
• Pewarna asli annatto digunakan untuk mewarnai mentega, keju, minyak, kek,
ais krim, marjerin dan makanan ringan.
Saffron
• Adalah serbuk kuning keemasan yang diperolehi dari stil dan stigma kering
crocus sativus.
• Pigmen utama ialah alfa-crocin dan crocetin dari kelas karotenoid.
• Digunakan untuk mewarnai tepung dan konfeksioneri gula.
Tumeric/kunyit
• Diperolehi dari rizom berbagai spesies curcum.

• Warna yang dihasilkan adalah kuning cerah.
• Warna kuning ini digunakan untuk menggantikan pewarna sintetik kontroversi
tartazine yang digunakan dalam jeruk, ‘candy’ dan lain-lain.
203

KESIMPULAN
Kefahaman terhadap kaedah dan prosedur pengendalian makanan yang betul seperti tempat
penyediaan yang bersih dan selamat serta kawalan mutu kualiti makanan adalah penting untuk
difahami oleh setiap pengendali makanan dan juga pengguna demi memastikan keselamatan makanan
adalah terjamin.
Nur Adlina Hj Mohd

Politeknik Tuanku Syed Sirajuddin
adlina_wma@yahoo.com
204

Prosiding Seminar Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Prosiding Seminar Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

i

BAHAGIAN HAL EHWAL PELAJAR DAN ALUMNI

Pusat Penerbitan Universiti (UPENA)

Hak Cipta Terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-mana bahagian

Perpustakaan Negara Malaysia Data Pengkatalogan-dalam-Penerbitan

Seminar Kebangsaan Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar (2008 : Perlis)

Reka bentuk kulit : Amirazlan Abdul Razak

 TADBIR URUS KOLEJ KEDIAMAN PELAJAR ANTARABANGSA 1

 HALLS OF RESIDENCE: INTEC’S INTERNATIONAL EXPERIENCE 11

 KONSEP KEDIAMAN PELAJAR DI UNIVERSITI-UNIVERSITI DAN 25

 MEMPERKASAKAN TADBIR URUS KEMUDAHAN KEDIAMAN 37

 PERANAN PENGURUSAN KOLEJ DI DALAM MEMBUDAYAKAN 49

 PERINCIAN TERHADAP KEPUASAN HATI PELANGGAN 69

 PENGURUSAN KEDIAMAN PELAJAR LUAR KAMPUS: 95

 PERSEPSI MASYARAKAT TERHADAP PELAJAR IPTA/IPTS YANG 113

 KEJADIAN PENYAKIT DEMAM DENGGI DAN DEMAM DENGGI 127

 PENGURUSAN KEMUDAHAN MAKANAN PELAJAR: 133

 KOLEJ KEDIAMAN ENTITI PEMBINA KEMAHIRAN GENERIK: 143

 PEMAKLUMAN KEPUTUSAN PENEMPATAN KOLEJ 149

 SELAMATKAH KOLEJ KEDIAMAN UNTUK PELAJAR KITA? 161

 KOLEJ KEDIAMAN SEBAGAI PUSAT KECEMERLANGAN, 171

 PENGARUH SOSIO-DEMOGRAFI TERHADAP PENGLIBATAN DALAM 185

 PENGENDALIAN, KESIHATAN DAN KESELAMATAN MAKANAN 197

YB. DATO’ IR. HJ. IDRIS HJ. HARON

DATO’ SERI PROF. DR. IBRAHIM ABU SHAH

PROF. DATO’ DR. HJ. NASUDDIN OTHMAN

”KE ARAH MELAHIRKAN MODAL INSAN TERBILANG MENJELANG 2010”

 Memperkasakan tadbir urus kemudahan kediaman

 Berkongsi amalan terbaik pengursan kolej/asrama

 Memberi pendedahan idea/inovasi ke arah tadbir urus kediaman cemerlang

 Pegawai Pengurusan Kolej Kediaman IPTA/IPTS

 Pentadbir Asrama Sekolah

 Pentadbir Asrama Kebajikan

 Pentadbir Asrama Industri

 Pengurusan Kolej dan Pentadbiran

 Pengurusan Perkhidmatan Makanan

 Pengurusan Sumber Manusia

YB. Dato' Ir. Hj. Idris Hj. Haron

Dato' Seri Prof. Dr. Ibrahim Abu Shah

Prof.Dato' Dr. Hj. Nasuddin Othman

Prof. Madya Dr. Hamidi Abd Hamid

Prof Madya Dr. Rosmin Talib

Pn. Azida Azmi

Pusat Penerbitan Universiti

SEMINAR KEBANGSAAN TADBIR URUS KEDIAMAN PELAJAR 2008

“Ke Arah Melahirkan Modul Insan Terbilang Menjelang 2010”

BIRO TEKNIKAL dan LOGISTIK

Kata kunci: Kolej Kediaman, Pelajar Antarabangsa, Universiti Malaya.

PENGALAMAN MENGURUSKAN SEBUAH KOLEJ KEDIAMAN YANG

4. Kelewatan kontraktor melaksanakan kerja-kerja juga memainkan peranan mengganggu

12 – 14 NOVEMBER 2008, H OTEL PUTRA PALACE, KANGAR, PERLIS

Penyelesaian Jangka Masa Pendek

1. Rundingan dengan Pengarah Pembangunan dan Penyelenggaraan Harta Benda Universiti

Contoh Perjanjian di Lampiran A

12 – 14 NOVEMBER 2008, H OTEL PUTRA PALACE, KANGAR, PERLIS

Statistik jumlah pelajar antarabangsa di Kolej Kediaman Ungku Aziz

Bulan Oktober 2006 = 85 orang

Statistik terkini 196 orang (Lampiran B)

12 – 14 NOVEMBER 2008, H OTEL PUTRA PALACE, KANGAR, PERLIS

Yang Masih Perlu Direnungi

12 – 14 NOVEMBER 2008, H OTEL PUTRA PALACE, KANGAR, PERLIS

PERJANJIAN PENYEWAAN BILIK/FLAT

Satu perjanjian telah dibuat:

(a) Cagaran/Deposit sebanyak satu bulan sewa RM___________.

TADBIR URUS KOLEJ KEDIAMAN PELAJAR ANTARABANGSA 1

HALLS OF RESIDENCE: INTEC’S INTERNATIONAL EXPERIENCE 11

KONSEP KEDIAMAN PELAJAR DI UNIVERSITI-UNIVERSITI DAN 25

MEMPERKASAKAN TADBIR URUS KEMUDAHAN KEDIAMAN 37

PERANAN PENGURUSAN KOLEJ DI DALAM MEMBUDAYAKAN 49

PERINCIAN TERHADAP KEPUASAN HATI PELANGGAN 69

PENGURUSAN KEDIAMAN PELAJAR LUAR KAMPUS: 95

PERSEPSI MASYARAKAT TERHADAP PELAJAR IPTA/IPTS YANG 113

KEJADIAN PENYAKIT DEMAM DENGGI DAN DEMAM DENGGI 127

PENGURUSAN KEMUDAHAN MAKANAN PELAJAR: 133

KOLEJ KEDIAMAN ENTITI PEMBINA KEMAHIRAN GENERIK: 143

PEMAKLUMAN KEPUTUSAN PENEMPATAN KOLEJ 149

SELAMATKAH KOLEJ KEDIAMAN UNTUK PELAJAR KITA? 161

KOLEJ KEDIAMAN SEBAGAI PUSAT KECEMERLANGAN, 171

PENGARUH SOSIO-DEMOGRAFI TERHADAP PENGLIBATAN DALAM 185

PENGENDALIAN, KESIHATAN DAN KESELAMATAN MAKANAN 197

Memperkasakan tadbir urus kemudahan kediaman

Berkongsi amalan terbaik pengursan kolej/asrama

Memberi pendedahan idea/inovasi ke arah tadbir urus kediaman cemerlang

Pegawai Pengurusan Kolej Kediaman IPTA/IPTS

Pentadbir Asrama Sekolah

Pentadbir Asrama Kebajikan

Pentadbir Asrama Industri

Pengurusan Kolej dan Pentadbiran

Pengurusan Perkhidmatan Makanan

Pengurusan Sumber Manusia

Perjanjian ini berkuatkuasa mulai _ hingga _.

This agreement will be effective from _ until _.

1. University of Canterbury, Sebilik seorang (katil, almari, Kadar Sewa (termasuk

2. University of Massey, Sebilik seorang (katil, almari, Kadar Sewa:

3. Universiti Reitaku, Jepun Sebilik seorang. Kadar Sewa 150,000 yen/

4. Universiti Keio Jepun Jenis-jenis bilik: Pelbagai jenis bilik

5. Asrama Pushkin, Moscow Mesin Basuh Kadar Sewa 2700 USD/

Mesin basuh dan pengering