MODUL PELAKSANAAN ALAT UKUR PSIKOLOGI: KES PAROL di JABATAN PENJARA MALAYSIA

PROF. MADYA MOHAMAD FADZIL CHE DIN, DR. KHAMSIAH ISMAIL, DR. WAN MARZUKI WAN JAAFAR, TAQIYUDDIN ABD. MUKTI, AMIR SHARIFFUDDIN ABD. MAJID, AHMAD ZAINI ABU HASAN, ABD ZAINI BIN IBRAHIM, MOHAMED ALI, NORZILA BOHANI, MOHAMAD SOLEHUDDIN SHUID

PRAKATA

BAB 1 LATAR PENGARAH PAROL JABATAN PENJARA MALAYSIA BELAKANG

Saya mengucap syukur ke hadrat illahi dengan keizinan Nya maka dapatlah dihasilkan Modul Perlaksanaan Alat Ukur Psikologi Kes Parol di Jabatan Penjara Malaysia. Usahasama dan kesungguhan yang diberikan oleh pihak ISM, UPM, LPPKN dan UPSI amat dihargai dan membanggakan Jabatan Penjara Malaysia. Kandungan modul ini dengan penggunaan beberapa alat ukur psikologi yang berasaskan pemikiran, penerokaan sikap dan perkembangan orang yang diparol serta banduan berpotensi menambah nilai program pemulihan kepada orang yang diparol dan banduan. Modul ini secara praktikal dapat dilaksanakan oleh pelaksana dan tenaga pengajar untuk membangunkan sikap banduan secara saintifik dan cekap. Saya ingin mengucapkan setinggi-tinggi penghargaan dan terima kasih atas sumbangan tenaga pakar dan pemikiran yang telah dijelmakan oleh para panel dan semua pihak yang terlibat secara langsung ataupun tidak langsung. Sumbangan yang diberikan daripada pihak Pengarah ISM, UPM, LPPKN dan UPSI amat dihargai dalam menjayakan pembinaan modul ini. Saya doakan semoga sumbangan idea dan usaha-usaha murni serta kesungguhan ini akan mendapat ganjaran yang sewajarnya dari Allah S.W.T dan memberi manfaat kepada masyarakat keseluruhannya.

TKP Dato Hj. Hassan Sakimon Pengarah Bahagian Parol Jabatan Penjara Malaysia

ii

KETUA PENULIS
Sejak kebelakangan ini sistem parol telah dikenalpasti sebagai salat satu alternatif yang berkesan dalam membendung peningkatan jumlah banduan dalam penjara disamping sebagai satu usaha pemulihan yang baik melalui aktiviti pembangunan kendiri dalam komuniti dan keluarga. Dalam usaha yang berterusan pihak Penjara Malaysia membantu memulihkan para banduan untuk kembali aktif, normal dan bertanggungjawab sudah pasti ianya memerlukan aspirasi, komitmen kerja dan kaedah pembangunan insaniah yang kompleks, pelbagai dan berkesan. Bagi mempertingkatkan kecekapan dan keberkesanan usaha pemulihan dan pembangunan insaniah ini maka segala elemen yang diaplikasikan melalui aktiviti ini juga perlu cekap dan berkesan. Banyak kajian memperlihatkan keberkesanan rawatan yang berbeda terhadap para banduan, banduan layak diparol (BLDP) dan orang yang diparol (ODP). Keberkesanan sistem rawatan samada berbentuk pemulihan, pencegahan atau pembangunan kendiri banyak bergantung kepada isi kandungan program atau rawatan, personalia yang mengendalikan rawatan, masa dan tempat rawatan dijalankan, individu yang melalui proses rawatan tersebut dan kemudahan-kemudahan yang digunakan dalam program rawatan itu. Namun, satu perkara penting yang perlu juga dititik beratkan oleh personalia yang ditugaskan untuk membantu memulih atau membangunkan para banduan, BLDP atau ODP ialah keperluan untuk meneroka, mengetahui dan memahami profil psiko-sosial individu tersebut. Sesungguhnya ada banyak cara dan kaedah yang boleh digunakan untuk meneroka dan memahami profil para banduan, BLDP atau ODP. Kaedah yang mudah adalah melalui pemerhatian, temubual atau perbincangan umum ke atas individu tersebut. Namun, secara saintifik profil psiko-sosial seseorang itu boleh dikenalpasti, dikutip, diteroka dan difahami melalui penggunaan alat-alat ukur psikologi yang wujud dalam sistem pendidikan psikologi itu sendiri.

iii

Buku Modul Pelaksanaan Alat Ukuran Psikologi: kes Parol Di Malaysia yang mengandungi 4 bab asas berkaitan penggunaan asas ke atas 11 alat-alat ukur psikologi secara terus memberi penerangan, pengetahuan, panduan dan pengalaman kepada para personalia Jabatan Penjara Malaysia dalam melaksanakan tugas untuk memahami kumpulan klien masingmasing. Melalui kefahaman ini, diharapkan usaha untuk membantu kumpulan banduan, BLDP dan ODP akan dapat dijalankan secara saintifik dan akhirnnya mencapai objektif yang dihasratkan. Semoga buku ini akan membantu kita untuk terus maju dan berjaya. Prof Madya Dr Mohamed Fadzil Che Din Ketua Penulis

iv

ISI KANDUNGAN BAB 1 LATAR BELAKANG 1.1 Latar Belakang Sistem Parol 1.1.1 Penyesuaian Diri Dalam Masyarakat 1.1.2 Mengurangkan Kadar Residivis (Banduan Berulang Kali Masuk Penjara) 1.1.3 Mendorong Banduan Berkelakuan Baik 1.1.4 Peluang Mendapat Pekerjaan Yang Sesuai 1.1.5 Menggalakkan Penglibatan Masyarakat 1.1.6 Mengurangkan Kos Operasi Banduan Di Dalam Penjara 1.1.7 Membantu Mengurangkan Kesesakan Dalam Penjara 1.2 Program Pemulihan Banduan Sebelum Pelepasan Parol 1.2.1 Sebelum Pelepasan 1.2.2 Keperluan Alat Ukur Psikologi Dalam Sistem Parol dan Pemulihan Lanjutan ODP 1.3 Objektif Modul 1.3.1 Objektif Umum 1.3.2 Objektif Khusus

M/S 1 2 2 3 5 5 6 6 6

8 8 9

12 12 13

BAB 2 STRATEGI PELAKSANAAN ODP 15 2.1 2.2 2.3 Kumpulan Sasaran 16 Pegawai Pelaksana 16 Alat Ukur Psikologi 2.3.1 Kiersy Temperamental Sorter (KTS) 2.3.2 Drug Abuse Screening Test 2.3.3 Mini Mental State (MMS) 2.3.4 Emotional Assessment Scale (EAS)* 2.3.5 Bem Sexul Role Inventory (BSRI) 2.3.6 Hares Psychopathy Checklist Revised (PCL-R) 2.3.7 Stages of Change Readiness & Treatment (SOCRATES) 2.3.8 Aggressive Questionaires (AQ) 2.3.9 Aggression Inventory (AI)* 2.3.10 Beck Depression Inventory (BDI) 2.3.11 Social Support Behavior (SSB) 2.4 BAB 3 PENTADBIRAN ALAT UJIAN 3.1 3.2 3.3 Pentadbiran Umum Pentadbiran Khusus 42 Prosedur Pentadbiran 42 3.4 Etika Pentadbiran Alat Ukur vi 40 41 Kriteria Pemilihan Alat Ukur 39 33 35 36 38 31 (DAST-20) 16 17 18 20 23 25 27

3.5 BAB 4

Etika Pengukuran Dan Penilaian

43 44

PELAPORAN DAN DOKUMENTASI 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 Pengenalan Laporan Keperluan Pelaporan Tatacara Dan Garis Panduan Pelaporan Kaedah Penulisan Pelaporan Pengurusan Dan Pentadbiran Pemfailan Laporan/ Dokumentasi 51 BAB 5 RUMUSAN LAMPIRAN 1: BORANG C4 LAMPIRAN 2: ALAT UKUR PSIKOLOGI LAMPIRAN 3: KOD ETIKA PERKHIDMATAN PAROL LAMPIRAN 4: KOD ETIKA KAUNSELOR LAMPIRAN 5: ALAMAT-ALAMAT PEJABAT PAROL 58 64 190 200 266 53 48 49 49 49 50 51

vii

BAB 1 LATAR BELAKANG

1.1 Latar Belakang Sistem Parol Parol ialah satu pelepasan secara perintah parol, di mana banduan yang mempunyai tarikh bebas dan layak, boleh memohon untuk pelepasan tersebut. Pelepasan ini adalah berdasarkan kepada

NOTA

syarat-syarat yang ditetapkan oleh Lembaga Parol, Kementerian Dalam Negeri dan banduan dikehendaki menjalani baki hukumannya di luar penjara di bawah pengawasan pegawai parol (Akta Penjara 1995 (Pindaan) 2008). Bagi tujuan modul ini banduan yang dilepaskan secara perintah parol dipanggil Orang Yang Diparol (ODP) dan, banduan yang akan dilepaskan secara perintah parol dipanggil Banduan Yang Layak Diparol (BLDP). Jabatan Penjara Malaysia melaksanakan

Sistem Parol untuk memenuhi hasrat berikut: 1.1.1 Penyesuaian Diri Dalam Masyarakat Sistem Parol membantu banduan menyesuaikan diri dalam masyarakat melalui penerimaan keluarga, majikan dan ahli masyarakat. Negara-negara maju yang telah melaksanakan Sistem Parol seperti Australia, United Kingdom dan Amerika Syarikat mendapati bahawa sistem tersebut telah penjara. berjaya mengurangkan kadar kemasukan semula banduan ke dalam

Parol: Pembebasan seseorang banduan sebelum habis tempoh menjalani hukuman penjara kerana berkelakuan baik dsb. Tempoh seseorang banduan menjalani pembebasan bersyarat itu.
Kamus Dewan

1.1.2

Mengurangkan Kadar Residivis (Banduan Berulang Kali Masuk Penjara) Sistem Parol dijangka dapat mengurangkan kadar residivis (berulang kali masuk penjara). Statistik Residivis Jabatan Penjara Malaysia 2007-2008, menunjukkan purata antara 25% hingga 30% banduan yang terdapat di penjara adalah merupakan banduan yang berulang kali masuk penjara. Punca utama kenaikan kadar residivis adalah 150 dipercayai banduan kehidupan berkaitan mengadaptasi dalam dengan dan masyarakat kesukaran setelah mengasimilasi

NOTA

dibebaskan dari penjara.

STATISTIK KEMASUKAN PESALAH RESIDIVIS BAGI TAHUN 2007
BULAN Januari Februari Mac April Mei Jun Julai Ogos September Oktober November Disember JUMLAH JUMLAH KEMASUKAN 8,121 7,626 7,336 7,821 7,494 6,677 5,567 5,758 4,986 61,386 JUMLAH RESIDIVIS 748 787 1,059 1,050 568 1,019 1,013 1,099 1,034 8,377 PERATUS(%) 9.21 10.32 14.44 13.43 7.58 15.26 18.2 19.09 20.74 13.65

STATISTIK KEM ASUKAN PESALAH RESIDIVIS BAGI TAHUN 2 0 07

10,000 JUMLAH KEMASUKAN 8,000 6,000 4,000 2,000 0 A pr M ei Jun Jul A ug S ep O k t Nov Dis
JU MLBUL AN AH K EMASU KAN - JU ML AH R ESID IVIS - - PER ATU S (% ) -

25 20 15 10 5 0 JUMLAH RESIDIVIS

NOTA

STATISTIK KEMASUKAN PESALAH RESIDIVIS BAGI TAHUN 2008

BULAN Januari Februari Mac April Mei Jun Julai Ogos September Oktober November Disember JUMLAH

JUMLAH KEMASUKAN 4,435 4,462 3,843 7,208 7,593 8,992 9,009 6,085 7,438 5,928 7,337 6,814 79,144

JUMLAH RESIDIVIS 925 622 534 692 623 682 900 590 705 560 619 567 8,019

PERATUS(%) 20.86 13.94 13.90 9.60 8.20 7.58 9.99 9.70 9.48 9.45 8.44 8.32 10.13

STATISTIK KEMASUKAN BANDUAN RESIDIVIS BAGI TAHUN 2008

10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0
Ju l Au g Se p Ok t No v Ap r M ei Ju n Ja nu Fe a ri br ua ri M ac Di s

25
JUMLAH RESIDIVIS

JUMLAH KEMASUKAN

20 15 10 5 0

NOTA

JU MLAH KEMASU KAN BULAN JU MLAH R ESID IVIS PER ATU S(% )

1.1.3 Mendorong Banduan Berkelakuan Baik Sistem ini akan mendorong banduan untuk penjara berkelakuan supaya baik semasa mereka dalam layak

dipertimbangkan untuk dilepaskan secara perintah parol. 1.1.4 Peluang Mendapat Pekerjaan Yang Sesuai Peluang ODP untuk mendapat pekerjaan yang sesuai adalah lebih cerah kerana mereka akan dibantu oleh Pegawai Parol. Pegawai Parol akan memberi khidmat nasihat, bimbingan dan kaunseling kepada banduan dan membantu mereka mengukuhkan keyakinan diri apabila kembali ke pangkuan keluarga dan masyarakat.

1.1.5 Menggalakkan Penglibatan Masyarakat Sistem Parol menggalakkan penglibatan dan komitmen yang tinggi dari kalangan masyarakat dan keluarga terhadap aspek pemulihan di samping memberikan peluang kepada ini ODP akan untuk dapat menjalani mengubah kehidupan sebagai seorang manusia biasa. Pendekatan persepsi masyarakat terhadap banduan dan akan memudahkan proses integrasi semula sosial banduan ke dalam masyarakat. 1.1.6 Mengurangkan Kos Operasi Banduan Di Dalam Penjara Sistem Parol dapat mengurangkan kos operasi dilepaskan menanggung kerana secara sara pengurangan perintah hidup bilangan boleh melalui banduan dalam penjara dan banduan yang parol sendiri

NOTA

pekerjaan yang dilakukan. 1.1.7 Membantu Mengurangkan Kesesakan

Dalam Penjara Populasi banduan dalam penjara dari tahun 1999 hingga tahun 2006 menunjukkan peningkatan sehingga 60% iaitu berjumlah lebih kurang 42,000 banduan berbanding had kapasiti sebanyak 24,000 banduan (Jabatan Penjara Malaysia, 2007) menyebabkan berlakunya kesesakan yang serius.

Jabatan akan datang,

Penjara jumlah

Malaysia akan 75%

menjangkakan dalam tempoh sepuluh tahun banduan sehingga mengalami peningkatan

daripada jumlah yang ada sekarang iaitu 36,416 (Master Populasi Banduan, Jabatan Penjara Malaysia, Januari 2009). Anggaran peningkatan ialah sebanyak 2,000 banduan setahun. penjara samping Malaysia Sistem Parol dijangka dapat populasi Penjara penjara mengurangkan 30% daripada Jabatan ruang

NOTA

dari kalangan banduan sabitan, di membolehkan menggunakan

secara optimum untuk pelaksanaan program pemulihan melalui Pelan Pembangunan Insan dengan lebih efektif dan efisyen.
STATISTIK JUMLAH MASTER TAHUN 2009 -2008
JUMLAH MASTER 24,862 26,294 27,785 33,284 33,854 36,552 38,762 42,681 42,471 36,602 343,147 JUMLAH KAPASITI PENJARA 23,884 23,884 23,884 23,914 27,331 34,650 36,900 38,130 38,830 36,380 307,787 PERATUS PERBEZAAN KAPASITI(%) 4.10 10.1 16.30 39.20 23.90 5.50 5.00 11.90 9.40 0.60 10.30

BULAN 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 JUMLAH

STATISTIK JUMLAH MASTER TAHUN 1999-2008 45,000 40,000 35,000 JUMLAH MASTER 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 Dec- Dec- Dec- Dec- Dec- Dec- Dec- Dec- Dec- Dec99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 TAHUN
JUMLAH MASTER JUMLAH KAPASITI PENJARA PERATUS PERBEZAAN KAPASITI(%)

45.00 40.00 35.00 30.00 25.00 20.00 15.00 10.00 5.00 0.00 % PERBEZAAN KAPASITI

NOTA NOTA

1.2

Program

Pemulihan

Banduan

Sebelum

Pelepasan Parol 1.2.1 Sebelum Pelepasan Banduan yang menjalani hukuman Program Pelan pemenjaraan dikehendaki mengikuti program pemulihan yang telah disediakan. pemulihan yang dikenali sebagai

Pembangunan Insan (PPI) adalah satu pelan tindakan mengikut tempoh masa atau fasa tertentu. Banduan wajib mengikuti modulmodul pemulihan yang telah ditetapkan. Pada setiap fasa, banduan akan dinilai secara berterusan dari segi pencapaian perubahan sikap dan tingkahlaku yang didokongi oleh penonjolan disiplin yang tinggi.

Laporan penilaian tersebut dimasukkan ke dalam Buku Laporan Kemajuan Penghuni (BLKP) bagi memudahkan semakan apabila diperlukan kebenaran tersebut. merupakan secara oleh untuk pihak-pihak yang diberi mengakses penilaian daripada daripada maklumat tersebut elemen maklumat

Keputusan sebahagian Selain

yang penting sebagai pengesyoran pelepasan parol. Laporan Kemajuan Penghuni, semasa Sistem Parol dilaksanakan, banduan yang akan dilepaskan diwajibkan secara menjalani perintah beberapa parol siri juga ujian

NOTA

psikologi yang berkaitan. 1.2.2 Keperluan Selain maklumat Alat Ukur Psikologi penilaian Dalam dan

Sistem Parol dan Pemulihan Lanjutan ODP daripada Laporan Kemajuan Penghuni

berasaskan PPI, siri keputusan penilaian psikologi akan dapat memberikan maklumat dan nilai tambah yang lebih spesifik dan saintifik berkaitan banduan dan penghuni. Usaha untuk mengaplikasikan ujian psikologi dalam Sistem Parol adalah selaras dengan hasrat kerajaan yang mengutamakan pembangunan modal insan. Pengaplikasian ini juga menegaskan Penjara agar pengurusan melaksanakan sumber manusia sektor awam termasuk Jabatan Malaysia penambahbaikan dalam urusannya dengan

menerapkan aspek psikologi dan kaunseling. Pendekatan yang menekankan aspek pembangunan, perkembangan, pencegahan dan pemulihan ini dapat membolehkan faktor manusia sebagai modal insan diperkasakan ke tahap yang optimum. Definisi Ujian Psikologi Ujian psikologi boleh didefinisikan sebagai bentuk ujian yang telah dipiawaikan (ujian, inventori dan skala) untuk mengukur kecerdasan, kebolehan mental secara umum dan spesifik, kebolehan dalaman, nilai, minat, personaliti, motivasi dan elemen-elemen psikologi lain yang telah dibangunkan serta mempunyai kesahan dan kebolehpercayaan (JPA, 2005). Ujian psikologi juga merujuk kepada satu alat yang digunakan sama ada secara bertulis, secara lisan, komputer dan juga secara pemerhatian untuk menilai kefungsian kognitif dan emosi serta untuk mengenal pasti kekuatan dan kelemahan personaliti seseorang, dan ditadbir dalam pelbagai seting termasuk di pra sekolah, institusi pendidikan, hospital, pemulihan, penjara dan agensi sosial yang lain.
Psikologi: ilmu mengenai jiwa atau mengenai fikiran manusia Kamus Dewan

NOTA

10

Bagi

tujuan

modul

ini,

alat

atau

instrumen yang digunakan untuk tujuan ujian psikologi juga disebut sebagai alat ukur psikologi . Biasanya alat ukur ini digunakan untuk tiga tujuan yang saling berkaitan: i. Mendiagnos masalah klien. ii. Mendapatkan maklumat daripada klien selain daripada prosedur temuduga klinikal. iii. Memperolehi maklumat daripada ujian yang lebih saintifik, konsisten berbanding dengan temuduga klinikal. Aplikasi membantu khususnya alat ukur psikologi dapat

NOTA

Jabatan Bahagian

Penjara Parol

Malaysia, memahami

personaliti, sifat semula jadi (temperamen), sikap, kemahiran, kebolehan, minat, potensi diri dan nilai yang ada pada ODP. Dapatan ujian juga akan membantu Jabatan Penjara membuat keputusan dalam aspek penilaian ke atas ODP sebelum pelepasan parol dan semasa mengikuti Pelepasan Secara Perintah Parol. Secara amnya, aplikasi alat ukur

psikologi dalam Sistem Parol membolehkan maklumat yang selamat, tepat dan boleh dipercayai (secure, accurate and reliable information) diperolehi mengenai banduan dan ODP. Keputusan yang diperolehi boleh digunakan oleh pihak penjara untuk

11

membantu serta membimbing banduan dan ODP memperbaiki pencapaian dari aspek psikososial termasuk sikap, perlakuan, sistem pemikiran dan masalah penyesuaian klien ke dalam keluarga dan masyarakat. Maklumat daripada alat ukur psikologi juga boleh menjadi asas yang baik untuk membuat jangkaan (prediction) mengenai kemungkinan kejayaan dalam program parol dan seterusnya menentukan perancangan untuk memperbaikinya. Selain itu, maklum balas daripada alat ukur psikologi juga dapat menolong menilai hasil perkhidmatan bimbingan dan kaunseling serta merancang program pemulihan selanjutnya. 2. OBJEKTIF MODUL Objektif Umum Modul ini bertujuan untuk mendapatkan maklumat saintifik dan tekal tentang profil kemajuan Penjara psikososial Malaysia ODP dan aspek langkahpsikologi BLDP serta membantu Jabatan merancang langkah sokongan psikososial yang sesuai dalam kalangan ODP dan BLDP.

NOTA

12

Objektif Khusus Modul ini akan dapat: (a) Menjadi panduan kepada Bahagian Parol, Jabatan Penjara Malaysia memilih dan mengendalikan alat ukur yang sesuai dan layak (fit and proper) untuk mengukur aspek psikologi BLDP dan ODP. (b) Digunakan Malaysia Pemulihan oleh untuk dan Jabatan melatih Pegawai Penjara Pegawai Parol banduan

mentadbir serta membuat pemarkatan dan tafsiran berasaskan alat ukur psikologi yang digunakan ke atas BLDP dan ODP. (c) Membolehkan Jabatan Penjara Malaysia menggunakan maklumat tentang aspek psikologi yang saintifik dan tekal dalam kemajuan psikososial ODP dan penilaian ke atas BLDP. (d) Membantu Jabatan Penjara Malaysia memantapkan program pemulihan dan sokongan psikososial untuk ODP dan BLDP dengan memasukkan elemen psikologi.

13

(e) Membolehkan ODP dan BLDP mendapat bantuan pengukuhan hasil kesejahteraan pengukuran psikososial yang sesuai dan terancang berdasarkan psikologi.
Psikososial: Bkn gangguan fizikal manusia yg timbul akibat masalah psikologi, spt rasa bimbang (takut dll). Kamus Dewan

14

BAB 2 STRATEGI PERLAKSANAAN

15

2.1 Kumpulan Sasaran Kumpulan sasaran yang akan menjalani siri ujian psikologi adalah seperti berikut: (a) ODP (b) BLDP 2.2 Pegawai Pelaksana Pegawai yang akan mengendalikan alat ukur psikologi adalah seperti berikut: (a) Kaunselor Penjara (b) Pegawai Psikologi (c) Pegawai Rundingcara (d) Penolong Kaunselor Penjara (e) Penolong Pegawai Psikologi (f) Agensi atau individu yang layak dan sesuai, yang dilantik oleh Jabatan Penjara Malaysia 2.3 Alat Ukur Psikologi Sebelas (11) alat ukur psikologi dipilih untuk digunakan ke atas ODP dan BLDP. Alat-alat ukur psikologi ini telah digunakan secara meluas dan dalam seting di pemulihan, kebanyakan koreksional penjara

NOTA

negara di dunia termasuk Malaysia. Bagi tujuan aplikasi modul ini alat-alat ukur ini telah diadaptasi mengikut keperluan kumpulan sasaran dalam konteks budaya Malaysia.

16

Alat ukur tersebut adalah seperti berikut:

2.3.1 Kiersy Temperamental Sorter (KTS) Pengarang Tujuan Dr. David Keirsey (1978) (a) memahami Individu mengenalpasti dan jenis personaliti mencari arah tujuan hidup dengan kekuatan, keunikan kelebihan diri mereka berdasarkan kecenderungan yang telah dikenalpasti. (b) Pasangan dan keluarga mempelajari nilai-nilai perbezaan dan persamaan diri masingmasing. (c) (d) Individu mengendalikan dengan jayanya masalah-masalah yang dihadapi. Permulaan rawatan penyakit yang berkaitan dengan kecelaruan tingkahlaku. Deskripsi KTS mempunyai 70 item dan dibahagikan kepada empat dimensi iaitu Extraversion-Introversion, Sensing Perception-Intuitive Perception, Thinking JudgementFeeling Judgement dan Judgement-Perception. Pemarkatan Kesahan dan Kebolehpercayaan Rujuk lampiran alat ukur KTS KTS mempunyai tahap kepercayaan pada korelasi +.70 pada tahap kesesuaian dengan MBTI Bagi tahap kesahan ujian pada kolerasi +.20 hingga +.60 pada tahap kesesuaian dengan MBTI
(SUMBER : Robert I. Winner, MD. March 2007. www. Winner foundation neurocareusa.com)

17

2.3.2 Drug Abuse Screening Test (DAST-20) Pengarang Dr. Harvey A. Skinner (1985) Profesor and Chair Department of Public Health Sciences, Fakulti Perubatan, Universiti Toronto, Kanada. Tujuan (a) Menyediakan satu kaedah ujian saringan yang singkat, mudah, praktikal dan bagi mengenal pasti tahap individu menggunakan dadah. (b) Menghasilkan skor indeks secara kuantitatif terhadap Deskripsi tahap permasalahan yang berhubungkait dengan penyalahgunaan dadah. DAST-20 yang dibentuk mengikut persamaan ujian yang terdahulu iaitu Michigan Alcoholism Screening Test (MAST) boleh digunakan kepada orang dewasa dan juga diadaptasikan kepada remaja. Pemarkatan Maklumbalas terhadap pernyataan dalam ujian adalah berdasarkan pengalaman seseorang itu dalam masa satu tahun lepas dengan menggunakan skala berikut: (a) (b) (c) (d) Skala Ya = 1 dan Tidak = 0 Pemarkatan adalah seperti di bawah: Skor 6 hingga 15 dicadangkan sebagai tujuan penerokaan kes. Skor 6 dan ke bawah menunjukkan menunjukkan individu tidak ketagih. Skor 16 ke atas menunjukan ketagihan yang teruk atau dalam keadaan pergantungan dan memerlukan program pemulihan dadah.

Kesahan dan Kebolehpercayaan (b)

Kesahan serentak .85. DAST mencapai 85 % ketepatan dalam

18

mengklasifikasi klien berdasarkan diagnosis DSM III menggunakan sampel klinikal seramai 501 penagih dadah/akohol. Ujian ini telah diuji kepada 256 penagih dadah/akohol hasil kebolehpercayaan yang konsisten = .92.

2.3.3 Mini Mental State (MMS) Pengarang Dr. M.F. Folstein, S.E. Folstein dan P.R Mc Hugh 19

(1975) Tujuan MMS digunakan untuk mengukur fungsi-fungsi kognitif tanpa melihat aspek mood, pengalaman mental yang abnormal dan bentuk pemikiran seseorang. (b) Alat ukur ini gunakan untuk tujuan saringan bagi masalah pendek, orientasi tumpuan, kognitif, ingatan jangkamasa masalah sesuatu, penguasaan mental,

pembacaan, sesuatu. (c) Fasa

permasalahan

menamakan

kefahaman, aturcara arahan dan peniruan bentuk

MMS boleh digunakan kepada banduan pada 1 bagi diagnosis peringkat awal untuk menentukan sama ada mereka mempunyai masalah kognitif yang mungkin memerlukan pakar psikiatrik. rujukan kepada

20

Deskripsi

(a)

Ujian ini dibahagikan kepada dua bahagian iaitu bahagian pertama adalah tindakbalas vokal merangkumi dimensi dan tumpuan. ingatan jangkamasa pendek

(b)

Bahagian kedua iaitu menamakan, pengiraan, penguasaan mental ,bahasa, aturcara arahan lisan dan tulisan dan peniruan objek polygon yang sama dengan Bender-Gestalt Figure.

(c)

MMS mengambil masa lebih kurang 10 minit untuk ditadbirkan.

(d)

Penguji diarahkan supaya memulakan sesi dengan membuat klien merasa selesa dahulu dengan mewujudkan rapport bagi tidak menekan klien ke atas item yang sukar bagi klien.

(e)

Ujian ini mempunyai 11 item yang dibahagikan kepada beberapa dimensi iaitu orientasi kognitif, ingatan jangkamasa pendek, tumpuan dan pengiraan, penguasaan mental, bahasa, aturcara arahan dan peniruan bentuk sesuatu.

Pemarkatan

MMS

mempunyai

skor

hingga

30, markah

penuh 30 menandakan tiada masalah dalam ujian fungsi kognitif. Skor dibawah 24 secara umumnya dikira menandakan terdapat masalah fungsi kognitif. Ianya memerlukan pemeriksaan lebih lanjut dari pakar psikiatrik.

21

Kesahan dan Kebolehpercayaan

Kajian terhadap 137 pesakit (9 dementia, 31 kemurungan, 14 di Hospital manic depresi, 24 York skizofrenia, 32 kesahan kecelaruan personaliti & 27 neurosis) dan 63 normal New menunjukkan serentak .66 ke .77. (b) Kajian yang sama menunjukkan aras

kebolehpercayaan .88.

22

2.3.4 Emotional Assessment Scale (EAS) Pengarang Tujuan (a) Charles R. Carlson, Frank L. Collins, Jean F. Stewart, James Porzelius, Jeffrey A. Nitz, dan Cheryl O. Lind Bertujuan untuk mengukur reaksi emosi seperti berikut: Mengukur respon emosi terkini (immediate emotional responses) merangkumi julat menyerikutluruh emosi (full range of emotions) pada masa yang sama. (b) Mengukur tahap momentum dan perubahan emosi. Ia boleh ditadbir/dijawab dalam masa kurang dari satu minit, dan boleh digunakan dalam pelbagai seting klinik dan situasi. Deskripsi EAS memeriksa lapan (8) keadaan/tahap emosi yang dilihat sebagai asas dan konsisten dalam pelbagai silang budaya, iaitu: emosi marah, bimbang, perasaan meluat, takut, perasaan bersalah, seronok, sedih dan terkejut.

23

Pemarkatan

Hanya dengan mengukur panjang (mm) dari hujung kiri ke tanda (X) disepanjang garisan 100 mm. Tiga (3) items yang mengandungi setiap emosi kemudiannya dicampur kepada skor bagi emosi. Tiada jumlah skor digunakan.

Kesahan dan Kebolehpercayaan

EAS didapati di tahap baik hingga reliabiliti cemerlang, dengan relibiliti inter-item bagi emosi dengan jarak di antara .70 hingga .91 dan reliabiliti split-half bagi keseluruhan ukuran iaitu .04. Tiada data mengenai kemantapan (stability) dilaporkan. EAS mempunyai validity sejajar (concurrent) yang baik, dengan beberapa korelasi sub-skala dengan ukuran sediada seperti POMS, Beck Depression Inventory, dan State-Trait Anxiety Inventory (State form). Sub-skala EAS juga didapati sensitif kepada sebarang perubahan terhadap tahap penggalak ketegangan stress luaran (external induced stress levels).

24

2.3.5 Bem Sexual Role Inventory (BSRI) Pengarang Tujuan Bem, 1974 Memperihalkan kaedah soal-selidik untuk mengenalpasti se-seorang mempunyai minat seksual terhadap individu yang sama jantina Deskripsi BSRI mempunyai 60 item yang bersifat self-descriptive. Masa untuk melengkapi ujian ini adalah 15 minit. BSRI mempunyai tiga dimensi:
]

(a) (b) (c) Pemarkatan (a)

Dimensi Maskulin; Dimensi Feminin; Dimensi ketiga merupakan sifat-sifat yang dimiliki oleh kedua-dua jantina di bawah tajuk Social Desirability. Permakahan bagi setiap item dalam setiap dimensi adalah di antara 1 hingga 7 pada skala Likert.

(b) (c)

Berdasarkan ini, julat markah di antara 20 ke 140. Pembahagian kategori bagi setiap dimensi adalah seperti berikut:Markah 20-50 51-80 81-110 110-140 Maskulin Low Average Strong Dominant Feminin Low Average Strong Dominant Social Desirability Low Average Strong Dominant

Kesahan dan Kebolehpercayaan

Kajian untuk melihat aras kebolehpercayaan telah dijalankan ke atas 444 sampel lelaki dan 279 sampel

perempuan. Aras kebolehpercayaan berdasarkan sub skala seperti berikut: Maskulin, = .86; Feminin, =.80;

25

Social Desirability, = 75.

2.3.6 Hares Psychopathy Checklist Revised (PCL-R) Pengarang Tujuan Robert Hare, Profesor Emiritus Psikologi di University British Columbia. Tujuan ujian ini adalah untuk menilai kewujudan personaliti 26

psychopathic (anti-social) sesorang klien. Hare Checklist adalah alat diagnostik digunakan untuk menilai kecenderungan psychopath dan anti sosial seseorang. Psychopath mengunakan cara penarikan, tipu muslihat, keganasan dan method lain untuk membenarkan apa yang mereka mahukan. Simptom Psychopath termasuk kekurangan suara hati dan sense kepada kesalahan, empati, penting diri, mengulang keganasan norma sosial, pengabaian undang-undang, emosi cetek dan sejarah menjadikan individu lain mangsa. Deskripsi Hare Cheklist digunakan pada populasi, banduan dewasa, psychiatric kriminal, pesalah seks dan psychiatric yang menunggu perbicaraan atau penilaiaan dalam penahanan. Psychopathy generally refers to mental disorders. For instance, a psychopathic personality is one usually characterized by largely amoral and asocial behaviour, irresponsibility, impulsiveness, lack of remorse, and perverse or related behaviours. PCL-R digunakan bagi mendiagnostik psychopath klinikal atau individu, mengikut undang-undang dan bagi tujuan kajian. Dibangunkan dalam tahun1990 bagi mengenalpasti

kecenderungan psychopath. Digunakan di Institusi dan mahkamah sebagai indikator potensi rasiko dimiliki subjek. Keputusan digunakan dalam setting forensik sebagai faktor menentukan jenis dan lanjutan penahanan dan rawatan yang diperlu diterima atau tidak. 27

PCL-R mengandungi dua bahagian, (1) semi-struktur temuduga dan review kepada rekod dan sejarah subjek. Semasa menilai, score adalah 20 item yang menyukat elemen ciri psikopatik. Item mengandungi perhubungan interpersonal, pembabitan emosi efektif, respon kepada orang lain dan situasi, kelencongan sosial dan gaya hidup. Oleh itu alat ukur ini meliputi dua aspek utama iaitu penting diri dan tiada perasaan terhadap mangsa terhadap orang lain dan gaya hidup anti sosial dan tidak stabil.

Pemarkatan

No Soalan 1 hingga 16, dan 18 17 19

Pilihan Ya, selalu Ya, kadangkala Tidak Ya Tidak Ya, lebih dari 3 kali Ya, kurang dari 3 kali

Skor 2 1 0 1 0 2 1 28

Tidak 20 Tidak pernah dialami Ya, banyak kali Tidak Ya, sedikit INTERPRETASI: PCL-R 1. Markah penuh 40 2. 30 hingga 40 3. 20 hingga 30 4.Ke bawah 20 -

0 0 2 0 1

Darjah psychopathy yang tinggi sama Borderline Normal /40

JUMLAH SKOR:

29

Kesahan dan Kebolehpercayaan

(a) Kesahihan adalah kukuh berdasarkan kajian yang dibuat oleh Hart dan Hare (1989) ke atas 80 pesakit forensik lelaki menunjukkan keputusan sama yang terlibat jenayah yang bukan populasi psikitrik berbanding ujian axis 1 dan axis 2 antara kreteria dalam DMS-iii dengan keputusan .86. (b) Rumusan PCL-R dapat mengumpul secara positif peratusan anti sosial, histrionic, narcissistic personality disorder dan kolerasi negatif dengan pengelakan gangguan personaliti. (c) Kajian yang dibuat oleh Hare, Harpur, Hakstian,

Forth, Hart & Newman (1990) daripada analisis data dari 5 penjara di Amerika Utara sebanyak 925 sample menunjukkan inter-rater reliability .87 ke . 97

30

2.3.7 Stages of Change Readiness & Treatment (SOCRATES) Pengarang Dr. Nick Heather, Consultant Clinical Psyhologist, Newcastle City Health NHS Trust, Northern Regional Drug and Alcohol Service, United Kingdom. Tujuan Tujuan ujian adalah bagi menyediakan kaedah ujian yang singkat, mudah, praktikal dan sahih bagi menilai tahap motivasi diri seseorang bagi persedian mengikut program pemulihan dadah. Deskripsi Ujian ini mempunyai 19 item yang dibahagikan kepada 3 dimensi iaitu Recognition,Ambivalence dan Taking Steps. Boleh digunakan kepada orang dewasa dan remaja. Pemarkatan Skor ujian ini terbahagi kepada 3 bahagian, iaitu:1. Mengenalpasti / Recognition = 7 35 markah 2. Perasaan Berbelah Bagi / Ambivalence = 4 - 20 3. Telah Mengambil Langkah / Taking Steps = 8 40 RECOGNITION (a) Markah yang tinggi dalam recognition masalah

menunjukan

mereka

mempunyai

dengan penyalagunaan dadah kecenderungan untuk ingin berubah dan beranggapan masalah akan timbul jika mereka tidak berubah. (b) Markah dan rendah , mereka menafikan dadah untuk

menyebabkan masalah besar kepada mereka tidak menunjukan kecenderungan berubah AMBIVALENCE (a) Markah yang tinggi dalam AMBIVALENCE

31

menunjukan mereka kadangkala sedar dikawal oleh dadah, menyalahguna dadah keterlaluan, menyakiti orang lain dan atau seorang penagih. Namun markah tinggi menggambarkan perasaan berbelah bagi dan tidak menentu (b) Markah rendah, mereka tidak sedar samada

mereka menyalahgunakan dadah, dikawal oleh dadah, menyakiti orang lain dan atau seorang penagih. TAKING STEPS (a) Markah yang tinggi menunjukan mereka telah melakukan sesuatu Mereka semula. (b) Markah rendah menunjukan mereka tidak mungkin untuk membuat perubahan untuk dan mungkin pernah berjaya pada suatu masa. memerlukan bantuan meneruskannya atau untuk mencegah kejatuhan

melakukan sesuatu untuk berubah dan berhenti menagih pada masa kini.

2.3.8 Aggressive Questionaires (AQ) Pengarang Dr. Arnold H. Bus dan Dr. W.L Warren dalam tahun 2000 merupakan versi penambahbaikan asal Buss-Durkee 32

Hostility Inventory (BDHI: Buss & Durkee,1957). Tujuan AQ digunakan untuk mengukur kecenderungan seseorang terhadap tingkahlaku agresif dan bagi membantu individu tersebut mengelakkan diri daripada memiliki tingkahlaku agresif yang merugikan. Untuk membantu banduan yang layak diparol dan banduan yang diparolkan (ODP). Deskripsi Ujian ini mempunyai 29 item yang dibahagikan kepada 4 dimensi iaitu Agresif Fizikal, Agresif Percakapan, Dimensi Kemarahan dan Dimensi Kekasaran. Pemarkatan (i). Kenyataan no. 9 dan 16 hendaklah diberi markah songsang (ii). Campurkan jumlah kenyataan 1-29 untuk

mendapatkan markah ke-seluruhan Aggesi (iii). Campurkan kesemua kenyataan yang berlabel PA untuk mendapatkan markah Aggesif Secara Fizikal (iv). Campurkan kesemua kenyataan yang berlabel VA untuk mendapatkan markah Aggesif Secara Lisan (v). Campurkan kesemua kenyataan yang berlabel A untuk mendapatkan markah Kemarahan (anger) (vi). Campurkan kesemua kenyataan yang berlabel H untuk mendapatkan markah Hostiliti

A. B. C. D.

MARKAH KESELURUHAN AGGRESSION: Skala Phy Agg. Skala Ver. Agg. Skala Anger 33 /145

E. Kesahan dan Kebolehpercayaan

Skala Hostiliti Kajian dibuat oleh Arnold H. Buss & W.L. sampel di seluruh Amerika

Warren terhadap 2,138

dengan menggunakan cara perbandingan alatan ujian kemarahan (anger) yang lain seperti Novaco Anger Scale dan Provocation Inventory menunjukkan validiti perbandingan .59 dan .74. Kajian dibuat oleh Arnold H. Buss & W.L. Warren pusat terhadap komuniti 1,062 dari sample di etnik Amerika Utara terdiri dari populasi sekolah, gereja, temple dan pusat pelbagai menunjukkan reliability 0.55 ke 0.94.

34

2.3.9 Aggression Inventory (AI) Pengarang Tujuan Deskripsi Brian A. Gladue Mengukur Karekteristik Tingkahlaku Agresif atau Tret Mengandungi 30 items bagi mengukur trait agresif yang berbeza. Ia berdasarkan kepada 5 skala jawapan. AI mengandungi empat subskala, iaitu:Agresif Verbal, Impulsif/Impatient Mengasingkan diri/Avoidance. Disebabkan kemungkinan berlakunya perbezaan jantina (gender) dalam pelbagai aspek agresif, skor AI hendaklah diasingkan di antara lelaki dan wanita. Pemarkatan Skor sub-skala ialah dengan cara mencampurkan responrespon item dan kemudiannya dibahagikan dengan jumlah item bagi sub-skala berkenaan. Skor adalah di antara 1 hingga 5 dengan skor tertinggi menunjukkan tahap agresif tinggi/lebih. Kesahan dan Kebolehpercayaan AI menunjukkan darjah konsistensi dalaman (internal consistency) di antara patut atau munasabah hingga baik. Bagi lelaki, alpha coefficients ialah PA = .82; VA = .81; II = .80; Avoid = .65. Sementara bagi wanita pula, ialah PA = . 70; VA = .76; II = .76; dan Avoid = .70 Agresif Fizikal, (tidak sabar),

Validiti sub-skala AI telah disokong oleh analisis faktor dan perbezaan di antara lelaki dan wanita. (Wanita) The latter serves to suggest the AI has fair known-groups validity where men and women significantly differed on each subscale and all but six of the individual items. 2.3.10 Beck Depression Inventory (BDI) Pengarang Dr. Aaron T. Beck seorang pakar psikologi yang juga merupakan salah seoarang pengasas Cognitive Behavioral 35

Tujuan

Therapy (CBT) di Amerika. BDI digunakan secara luas sebagai alat penilaian oleh ahli perubatan dan pengkaji dalam pelbagai setting. BDI boleh mengukur keluasan depression atau

kekecewaan seseorang. Untuk membantu banduan yang layak diparol dan banduan Deskripsi yang diparolkan (ODP). Mempunyai 3 versi iaitu BDI, publish tahun 1961, kemudian dipinda pada 1971 iaitu BDI-1A dan BDI II publish tahun 1991. BDI lepas. Di dalam BDI, terdapat enam dimensi iaitu Extreme Depression, Severe Depresion, Moderate Depression, Boderline Clinical Depresion, Mild Emotional Distortion dan Normal. Pemarkatan 1 hingga 10: Perasaan yang turun naik ini adalah normal 11 hingga 16: Gangguan emosi yang Sederhana 17 hingga 20: Sempadan kemurungan klinikal (borderline clinical depression) 21 hingga 30: Kemurungan yang tidak keterlaluan (moderate depression) 31 hingga 40: Kemurungan teruk 36 mengandungi 21 item pelbagai pilihan, yang

mengambarkan keadaan klien pada satu minggu yang

(severe depression) 40 ke atas: Kemurungan ekstrim Kesahan dan Kebolehpercayaan (a) (extreme depression) Kesahan BDI adalah sama daripada 9 kategori DSM tahap III bagi dengan 6

diagnosis

kemurungan (Groth Marnat 1990). (b) Kesahan serentak BDI mengikut carta klinikal bagi pesakit psikiatrik dari .55 ke .96 (Beck, Steer & Garbin, 1988; Groth Marnat, 1990). (c) Kesahan perbandingan dengan alatan ujian lain seperti MMPI (Minnesota Multiphasic Personality Inventory) Depression Scale adalah .76. (d) Kajian Beck et al. (1988) menunjukkan BDI

mempunyai kebolehpercayaan =.86.

2.3.11 Social Support Behavior (SSB) Pengarang Alan Vaux, Sharon Riedal, dan Doreen Stewart. Tujuan SSB bertujuan untuk mengukur mod sokongan sosial. Deskripsi SSB merupakan instrumen yang terdiri daripada 45 item yang dibentuk untuk mengukur lima mod sokongan sosial iaitu: emosi, pergaulan, bantuan praktikal, bantuan kewangan dan nasihat /bimbingan. SSB dibentuk untuk 37

menilai tingkahlaku menyokong ysng diterima daripaa keluarga dan rakan. Lima subskala telah dikenalpasti melalui analisis faktor. Alat ukur ini penting bukan sahaja dalam kajian sokongan sosial tetapi digunakan dalam amalan klinikal untuk memahami sokongan sebenar dan potensi sokongan yang Pemarkatan diterima oleh klien. Skor untuk subskala dan jumlah skala dijumlahkan itemitem berdasarkan skala lima mata (julat skor 42-225). Walaubagaimanapun, jika SSB digunakan untuk mengenalpasti sokongan sosial, skala ditukarkan kepada skala 2 mata iaitu (0 = tidak; 1 = ya) dan item itu Kesahan dan Kebolehpercayaan dijumlahkan seperti di atas. SSB mempunyai konsistensi internal yang sangat baik iaitu skor alpha .85

2.4

Kriteria Pemilihan Alat Ukur Pemilihan alat ukur di atas adalah berdasarkan kriteria di bawah:

(a)

Mempunyai

kesahan (reliability)

(validity) dengan

yang

tinggi alfa

dan melebihi

nilai .60

kebolehpercayaaan

koefisyen

berdasarkan kajian-kajian lepas (Kerlinger, 1973, Nunnaly, 1978; Hair et al.,

38

1998) dalam kalangan orang awam dan dalam seting pemulihan, koreksional dan penjara. (b) Alat ukur yang sesuai mengikut keperluan klien atau kumpulan

sasaran (Anastasi, 1988; APA, 2002) khususnya ODP dan BLDP. (c) Mempunyai pernyataan atau item yang mudah difahami (Robin,
Skizofrenia : penyakit jiwa yg dicirikan dgn fikiran yang bercelaru, halusinasi, pemencilan diri, dan emosi yg tidak stabil Neurosis : gangguan emosi akibat konflik yg tidak dapat diselesaikan, yang dicirikan dgn keresahan (sama ada melalui pertuturan atau perlakuan tertentu) Kamus Dewan

Shaver & Wrightsman, 1991).

39

BAB 3 Pentadbiran alat ujian

40

3.1 Pentadbiran Umum Alat ukur psikologi perlu ditadbir mengikut prosedur yang piawai berdasarkan etika pentadbiran alat ujian psikologi (American Psychology Association, 2007). Pada umumnya, alat ukur psikologi atau ujian dijalankan di tempat yang kondusif dan sesuai; masa yang diberi mencukupi; (berdasarkan jumlah item dan keupayaan individu atau kumpulan sasaran iaitu klien); menggunakan arahan yang piawai; dan profil keputusan ujian ke atas klien adalah dokumen rahsia. Berikut adalah antara tatacara umum

NOTA

pentadbiran ujian atau alat ukur. Beberapa langkah perlu diikuti seperti pengenalan diri pentadbir atau penguji secara ringkas; penerangan tentang tujuan ujian atau alat ukur; memaklumkan kepada klien bahawa maklumat ujian adalah dirahsiakan; memaklumkan kepada klien tentang tahap kerahsiaan dan keperluan untuk memaklumkannya kepada pihak ketiga (pihak berkuasa lain) jika ada keperluan; dan mendapatkan persetujuan klien untuk menjalankan ujian psikologi (Kontrak Persetujuan Menjalankan Sesi Kaunseling dan Ujian Psikologi Orang Diparol (ODP) BR.KPMSKBK07). Setiap set soalan hendaklah ditadbirkan satu demi satu dengan merujuk kepada arahan setiap alat ukur. Manakala penyimpanan alat ukur yang telah digunakan atau dijawab hendaklah diletakkan di tempat selamat sebelum dan Selepas pemarkatan, analisis dan penulisan laporan atau dokumen yang berkaitan. 41

3.2 Pentadbiran Khusus (a) Klien dikehendaki memberi pilihan jawapan yang paling tepat tentang keperihalan diri. (b) Klien hendaklah memastikan setiap item atau pernyataan dijawab. (c) Taklimat awal tentang tujuan ujian, jangka masa ujian dan peraturan lain kepada klien seperti meminta klien mematikan telefon bimbit, tidak berkomunikasi dan tidak meniru semasa menjawab soalan. (d) Jawapan hendaklah dibuat menggunakan pensel 2B di atas kertas yang disediakan. (e) Individu hendaklah menjawab semua item dan pernyataan secara jujur berdasarkan kepada dirinya yang sebenar. (f) Klien tidak dibenarkan membawa keluar alat ukur dari bilik ujian. Prosedur Pentadbiran Setiap pegawai pelaksana yang

NOTA

bertanggungjawab mentadbir alat ukur psikologi perlu mengikut prosedur pentadbiran berikut:

42

(a) Sebelum Sesi (i). (ii). Pegawai dikehendaki menyemak profil klien. Pegawai perlu menentukan ujian yang sesuai berdasarkan keperluan Malaysia dan klien. (b) Semasa Sesi (i). Persetujuan Termaklum (Informed Consent) a. Penerangan tentang ujian b. Tandatangan kontrak-persetujuan (Borang BR.KPMSKBK07). c. Etika kerahsiaan. (ii). Klien menduduki ujian. (iii). Proses pemarkatan ujian. (iv). Interpretasi ujian. (v). Cadangan untuk pelan rawatan. (vi). Merujuk klien kepada pihak berkaitan dan bersesuaian. (c) Pasca Sesi (i). Tindakan susulan (jika perlu). (ii). Penamatan (jika selesai atau berjaya). 3.4 Etika pentadbiran alat ukur Etika berasal daripada perkataan Greek yang bermaksud Corey dan watak atau resam yang merujuk Callanan (1988), etika merupakan kepada piawaian perlakuan manusia. Menurut Corey, tatasusila yang menentukan peraturan kawalan diri terhadap praktis yang dijalankan oleh ahli sesuatu profesion. Ianya merupakan piawai asas bagi 43 Jabatan Penjara

NOTA

mencerminkan

satu

praktis

professional

dan

merupakan suatu sistem dasar tingkah laku bagi sesuatu kumpulan manusia atau organisasi. Etika membawa makna prinsip moral (atau akhlak) atau nilai-nilai akhlak yang menjadi pegangan seseorang individu atau sesuatu kumpulan (persatuan, pekerjaan, dan lain-lainl). Ianya adalah nilai dan garis panduan yang harus dipatuhi oleh kaunselor dan guru dalam menjalankan tugas masing-masing. Di samping itu, etika juga merupakan satu ingatan kepada ahli supaya dibimbing dengan peraturan, membina serta boleh menjaga martabat ahli, hak dan keselamatan pelajar. Etika juga memberi bantuan kepada ahli dalam sesuatu profesion agar dapat memikirkan serta boleh mempertimbangkan tentang dilema membuat sesuatu keputusan apabila berhadapan dengan isu moral. 3.5 Etika Pengukuran Dan Penilaian Persatuan Kaunseling Malaysia (PERKAMA) mempunyai etika yang khusus tentang Pengukuran dan Penilaian. Etika ini sebenaranya memberikan garis panduan yang perlu diikuti oleh para kaunselor apabila menggunakan ujian psikologi. Bahagian H etika PERKAMA telah menggariskan perkara-perkara berikut: (i). Kaunselor hendaklah dengan memberi yang lengkap tentang ujian

NOTA

penerangan

supaya keputusan ujian itu dapat diterima oleh klien dalam perspektif yang betul. 44

(ii). dalam

Kaunselor

hendaklah ujian.

berhati-hati Ujian yang dan hanya

menggunakan untuk kebolehan

berlainan memerlukan tahap kelayakan yang berlainan had-had mengendali sendiri dan

NOTA

menginterpretasi. Ahli mestilah menyedari menjalan ujian yang ia mempunyai kelayakan (iii). Tujuan dan kegunaan keputusan

hendaklah diberitahu kepada klien sebelum ujian diberi kecuali pengecualian hak yang eksplisit dipersetujui terlebih dahulu (iv). Kaunselor hendaklah memberi

keterangan yang tepat apabila membuat kenyataan kepada orang awam tentang ujian dan pengujian. Ahli mestilah mengelak daripada membuat dakwaan yang tidak benar atau tanggapan yang salah. (v). Kaunselor hendaklah mengawasi

supaya keputusan ujian tidak disalaherti atau disalahgunakan (vi). Pencapaian yang berm,akna daripada

keputusan ujian lazimnya disebabkan oleh ketidakbiasaan calon tentang sesuatu perkara yang terdapat dalam sesuatu ujian. Mengajar atau memberitahu sesuatu bahan-bahan ujian ujian sebelum dijalankan

memungkinkan keputusan ujian tidak menjadi 45

sah. Oleh yang demikian, pengawasan yang rapi ke atas alat ujian adalah salah satu daripada tanggungjawab ahli (vii). Ujian-ujian mestilah dijalankan dalam

NOTA

keadaan yang sama dengan norma. Apabila ujian dijalankan dalam keadaan yang tidak lazim atau berlaku ujian, Keputusan sesuatu ujian semasa hendaklah pengendalian dicatatkan. perkara itu mestilah

diistiharkan sebagai tidak sah dan meragukan (viii). Ahli-ahli mestilah berhati-hati apabila sesuatu kepeutusann

menginterpretasi

daripada bahan atau alat ujian yang tidak lengkap. Tujuan utama penggunaan alat ujian itu mestilah dinyatakan dengan jelas kepada klien. (ix). Keputusan ujiana yang diberi kepada atau mesti pihak-pihak diawasi lain supaya yang tidak

majikan klasifikasi

berekenaaan untuk tujuan penilaian atau disalaherti atau disalahguna. Kebajikan calon mestilah diambilkira sebagai kriteria penting dalam apa-apa pertimbangan. (x). Ahli-ahli mestilah berhati-hati apabila penilaian dan menginterpretasi

membuat

prestasi calon yang tidak termasuk dalam kumpulan norma di mana alat ujian itu di standardisakan. Ahli-ahli yang menjalankan 46

ujian darui luar negara mestilah berhati-hati semasa mengguna dan menginterpretasi

keputusan ujian dengan mengambilkira budaya golongan norma yang telah digunakan oleh pencipta ujian dalam proses piawaian (xi). tidak tanpa Ahli-ahli mestilah berhati-hati supaya mencedok, menyatakan mengubahsuai penghargaan dan atau

menggunakan ujian-ujian yang diterbitkan mendapat kebenaran daripada penerbit.

47

BAB 4 Pelaporan dan dokumentasi

48

4.1 Pengenalan Setiap RAHSIA. sesi ujian psikologi memerlukan

pelaporan yang lengkap namun bersifat SULIT dan Pelaporan perlu dilakukan menggunakan borang-borang yang telah ditetapkan oleh Bahagian Parol dan bahagian lain di Jabatan Penjara Malaysia. 4.2 Laporan Laporan ujian psikologi adalah merupakan dokumen rasmi bertajuk Laporan Penilaian Ujian Psikologi yang disediakan oleh Jabatan Penjara Malaysia. Nombor pendaftaran Borang Laporan adalah Borang C4 pindaan Nov. 08 yang perlu dilampirkan di dalam Laporan Kemajuan Penghuni dan Fail Pengurusan Kes. 4.3 Keperluan pelaporan Pelaporan diperlukan untuk memenuhi

NOTA

keperluan dokumentasi dan fungsi-fungsi berikut: (a) Indikator saintifik bagi dengan menilai tepat dan keadaan

menggambarkan psikologi klien.

(b) Bahan untuk meneroka kendiri proses kaunseling. (c) Dokumen perhubungan secara

klien semasa

konvensional

antara Pegawai Pelaksana (rujuk perkara 2.2) Jabatan Penjara Malaysia dengan rakan sejawat dan pihak yang dirujuk dalam melaksanakan tugas membantu klien. 49

(d) Maklumat untuk membantu Pegawai Pelaksana membuat Pelan Tindakan Rawatan iaitu intervensi yang sesuai bagi klien. (e) Membantu Pegawai Pelaksana membuat

NOTA NOTA

konsepsi kes iaitu melihat kes dari perspektif yang menyeluruh. (f) Membantu Pegawai Pelaksana sesi halatuju, dan memantau kaunseling, menggariskan strategi

perkembangan memperbetulkan keutamaan isu

mengatur

menolong yang sesuai bagi sesi seterusnya. (g) Membantu Pegawai Pelaksana menilai

kemajuan diri klien dalam proses intervensi menolong. 4.4 Tatacara dan garis panduan pelaporan Setiap pelaporan kes perlu mengikuti tatacara dan garis panduan berikut: (a) Laporan hendaklah menggunakan borang

Laporan Penilaian Ujian Psikologi Borang C4 pindaan Nov. 08. (b) Setiap bahagian di bawah ini mesti diisi dengan lengkap: (i). Maklumat pengenalan

50

(ii). (iii). (iv). (v). (vi). (vii). (viii).

Sebab keperluan kaunseling Maklumat latarbelakang klien Pemerhatian tingkahlaku Keputusan pengukuran. Cadangan Rumusan Tandatangan penyedia laporan dan interpretasi

NOTA

4.5 Kaedah penulisan laporan Hendaklah menggunakan borang Laporan

Penilaian Ujian Psikologi Borang C4 pindaan Nov. 08 Penulisan taip. Tidak pensil. 4.6 Pengurusan dan pentadbiran pemfailan dibenarkan menggunakan pen atau secara berkomputer atau mesin

laporan/dokumentasi Borang yang lengkap diisi hendaklah disimpan di dalam Laporan Kemajuan Penghuni dan Laporan Kemajuan ODP (Fail Pengurusan Kes). Laporan hendaklah dibuat selewat-lewatnya

dua hari selepas ujian dijalankan.

Laporan

Kemajuan

Penghuni

dan

Laporan 51

Kemajuan ODP(Fail Pengurusan Kes) hendaklah simpan di tempat yang sulit dan selamat. Segala pengisian dan maklumat di dalam Laporan Kemajuan Penghuni dan

di

Laporan

Kemajuan ODP(Fail Pengurusan Kes ODP) dan DOSIR (Maklumat Pesalah) adalah
SULIT .

Laporan ujian psikologi perlu disertakan dalam Laporan Pesalah). Laporan ujian psikologi yang diperlukan oleh pihak Bahagian Pemulihan dan Rawatan Ibu Pejabat Penjara Malaysia hendaklah dihantar sebelum atau pada 7hb. Setiap bulan. Segala pergerakan Laporan Kemajuan Penghuni hendaklah mengikut surat arahan Bahagian 27 Jan 2005 Pemulihan dan Rawatan Ibu Pejabat Penjara Malaysia bertarikh Kemajuan Penghuni dan Laporan Kemajuan ODP (Fail Pengurusan Kes ODP) dan DOSIR (Maklumat

52

BAB 5 rumusan

53

Ujian atau alat ukur psikologi merupakan antara instrumen yang dikenalpasti telah banyak membantu pelbagai pihak dalam usaha mengenali dan memahami kepelbagaian profil seseorang individu itu. Daripada datadata dan maklumat yang diperolehi, pihak tertentu terutama badan atau agensi yang berhasrat untuk membantu individu akan dapat memahami dan mengenali status, keperluan, halangan dan cabaran yang sedang dialami oleh seseorang individu itu. Modul ini secara langsung telah menggunakan segala kebaikan yang boleh dimenafaatkan melalui penggunaan 11 alat atau penilaian psikologi yang cuba memberi kefahaman kepada beberapa aspek psikologi klien dalam kalangan ODP dan BLDP. Adalah diharapkan ujian-ujian tersebut akan dapat membantu Pegawai Pelaksana (rujuk 2.2), kaunselor atau pakar pembantu manusia mengkaji dan mendiagnosis ciri-ciri serta masalah masalah personaliti dengan tujuan untuk memberi klien maklumat-maklumat penting berkaitan dirinya. Secara umum, alat dan ujian psikologi ini boleh dibahagikan kepada dua kumpulan. Kumpulan pertama adalah menggunakan ujian untuk mendapat maklumat sebelum sesi kaunseling atau sesi membantu dijalankan sementara ujian kedua pula adalah untuk menimbulkan minat dan motivasi individu terhadap sesuatu bidang pekerjaan atau aspek psikologikal yang menjadi matlamat hidup mereka.

NOTA

54

Dewasa ini sudah terdapat banyak alat ukuran psikologi yang membolehkan kita membuat penilaian psikologi kepada setiap individu. Setiap individu amat memerlukan penilaian psikologi bagi mengetahui dengan lebih mendalam mengenai dirinya sama ada dari segi personaliti, minatnya dan nilainya. Alat-alat ujian yang terdapat dalam modul ini adalah alat ukuran psikologi yang telah diiktiraf sama ada di dalam Malaysia atau di luar negara. Ini kerana alat-alat ini mempunyai kesahan dan kebolehpercayaan yang tinggi. Alat-alat ukuran yang telah dibincangkan mempunyai fungsi masing-masing dan berinteraksi antara satu sama lain. Di mana setiap ujian akan yang telah diambil oleh calon akan memberikan hasil yang mempunyai kolerasi tinggi antara satu sama lain. Ini adalah boleh memudahkan keputusan dibuat dan pemilihan tindakan dengan cepat dan pantas tanpa ada keraguan dan rasa tidak yakin. kehendaki dan matlamat yang kita hendak capai. Alat ukuran hendaklah dipilih untuk mengikut Ini kerana kita sudah dapat mengetahui apa yang kita

NOTA

kesesuaian. Pentadbir ujian hendaklah menimbang secara berhati-hati kesahan, kebolehpercayaan, limitasi

psikometrik, dan kesesuaian alat ukuran apabila memilih ujian untuk digunakan dalam sesuatu keadaan atau dengan calon tertentu.

55

Individu yang layak membuat penilaian psikologi adalah individu yang telah menjalani latihan dan yang memperolehi kemahiran daripada individu

berpengetahuan dan berpengalaman.

Ahli-ahli psikologi

tidak digalakkan atau mempromosikan teknik penilaian psikologi ini khususnya kepada mereka yang tidak terlatih atau tidak mempunyai kelayakan melalui pengajaran, tajaan dan penyeliaan (American Psychological Association dalam Corey, Corey & Callahan, 1984).

56

RUJUKAN A Guide Book on Minimum Standards Management of Drug Treatment and Rehabilitation Programme in Asia (2006). Unpublished Book, Bangkok: The Colombio Plan Drug Advisory Programme. Akta Penjara 1995 (Pindaan) (2008). Diperoleh 6 Mac, 2009 daripada http://www.prison.gov.my/pride/images/stories/pdf/Act537.pdf American Psychological Association. (2001). Publication manual of the American Psychological Association (5th ed.). Washington, DC: Author. Amir Sharifuddin Abd Majid, Mohamad Ali, & Joe Savisthian (2007). Modul Pesalah Dadah Unit Kaunseling Bahagian Pemulihan & Rawatan IPPM. Modul yang tidak diterbitkan, Kajang: Jabatan Penjara Malaysia. Amir Sharifuddin Abd Majid, Mohamad Ali, & Joe Savisthian (2007). Modul Pesalah Seksual Unit Kaunseling Bahagian Pemulihan & Rawatan IPPM. Modul yang tidak diterbitkan, Kajang: Jabatan Penjara Malaysia. Amir Sharifuddin Abd Majid, Mohamad Ali, & Joe Savisthian (2007). Laporan Penilaian Ujian Psikollogi , Borang C4 Pin. Nov 08. Unit Kaunseling Bahagian Pemulihan & Rawatan IPPM. Modul yang tidak diterbitkan, Kajang: Jabatan Penjara Malaysia. Anastasi, A. (1988). Psychological Testing. New York: Macmillan Deardorff, D. (2006). Identification And Assessment Of Intercultural Competence As A Student Outcome Of Internationalization. Journal of Studies in International Education, Vol. 10 (3), 241-266 Jabatan Penjara Malaysia. (2009). Master Populasi Banduan (Januari 2009). Laporan yang tidak diterbitkan, Kajang: Pengarang. Jabatan Perkhidmatan Awam (2005). Panduan Aplikasi Psikologi Dalam Pengurusan Sumber Manusia Sektor Awam. Pekeliling Perkhidmatan Bilangan 18 Tahun 2005. Diperolehi 6 Mac, 2008 daripada http://www.jpa.gov.my/pekeliling/pp05/bil18/pp1805.pdf Mohamed Fadzil Che Din. (2008). Modul Latihan Kemahiran Menolong , 148. Kuala Lumpur: Pengarang. Othman Mohamed. (2007). Prinsip Psikoterapi dan Pengurusan Dalam Kaunseling. Serdang: UPM. Vaux, A., Riedel, S., dan Stewart, D. (1987). Modes of Social Support: The social Support Behaviors (SSB) Scale, American Journal of Community Psychiatry, 15, 209-237, Plenum Publishing Corp.

57

LAMPIRAN 1

BORANG C4
Pindaa Novn 08

LAPORAN PENILAIAN UJIAN PSIKOLOGI ( CLIENT PSYCHOLOGICAL ASSESSMENT REPORTS ) A) MAKLUMAT PENGENALAN NO. PENGHUNI SMPP :.......... SESI KE : ............. NAMA PENGHUNI : ......... TARIKH LAHIR :... BANGSA : NO. / NAMA BLOK: ....... UMUR : . TARIKH LAPORAN :

JENIS ALATAN UJIAN : 1)...... TARIKH PENGUJIAN :........... 2)TARIKH PENGUJIAN : ....... 3)TARIKH PENGUJIAN :........ 4)TARIKH PENGUJIAN :........ 5)TARIKH PENGUJIAN : ....... 6)TARIKH PENGUJIAN :........ 7)TARIKH PENGUJIAN :. ___________________________________________________________________ B) SEBAB KEPERLUAN KAUNSELING RUJUKAN MAHKAMAH / NAMA MAKAMAH :............................................................ KES KESALAHAN SEKARANG :..........................HUKUMAN:................................. KES KESALAHAN SEBELUMNYA : 1).................................TAHUN......................... 2).................................TAHUN......................... 3).................................TAHUN.........................

58

KEKERAPAN MASUK PENJARA :............................................................................ PUSAT PEMULIHAN SEBELUMNYA : 1).................................... TAHUN................ 2)..................................... TAHUN............... MASALAH PRIMER SEMASA :................................................................................. MASALAH SEKUNDER SEMASA :.............................................................................. A) RINGKASAN MAKLUMAT LATAR BELAKANG KLIEN NAMA BAPA :........................................................ UMUR : .................................... NAMA IBU : ......................................................... UMUR : .....................................

KES PENCERAIAN : BAPA / IBU / ISTERI / SUAMI SEBAB .......................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ............. JUMLAH ADIK BERADIK : ................... LELAKI...........PEREMPUAN...................... KLIEN ANAK KE:.......ADIK BERADIK TIRI:LELAKI.......... PEREMPUAN............. NAMA ISTERI/SUAMI : .................................................. UMUR :............................... JUMLAH ANAK :................................. LELAKI..................PEREMPUAN................ TARAF PENDIDIKAN KLIEN :............................ UMUR BERHENTI :.................... SEBAB BERHENTI :................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

59

PEKERJAAN KLIEN: .................................................................................

TERAKHIR

PEKERJAAN SEBELUMNYA : 1 ) ............................................................................. 2 ) ............................................................................ 3 ) ............................................................................ SEBAB BERHENTI :.................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... RAWATAN KESIHATAN SEMASA & SEBELUM KLIEN ( TERMASUK PSIKITIRK) ................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... PENGALAMAN PEMULIHAN / KAUNSELING LEPAS : ...................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ................. JENIS ALATAN UJIAN SEBELUMNYA :1) ............................ SKOR..................... 2) ..............................SKOR.................... 3) ..............................SKOR.................... 4) ............................. SKOR.................... 5) ..............................SKOR.................... PERKEMBANGAN KLIEN MENGIKUTI INTERVENSI SEBELUMNYA:................. ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

60

D) PEMERHATIAN TINGKAHLAKU TINGKAHLAKU KLIEN SEMASA MENGAMBIL UJIAN (DORONGAN/PERASAAN/ DAYA TUMPUAN / KESEDIAAN / PENAMPILAN FIZIKAL / REAKSI / MAKLUMBALAS TERHADAP ALAT UJIAN, PERUBAHAN RIAK MUKA DAN NADA SUARA : ...................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... . TINGKAHLAKU KLIEN SEMASA MENERIMA KEPUTUSAN UJIAN TUMPUAN / KESEDIAAN / PENAMPILAN

(DORONGAN / PERASAAN/ DAYA

FIZIKAL / REAKSI / MAKLUMBALAS TERHADAP ALAT UJIAN, PERUBAHAN RIAK MUKA DAN NADA/DORONGAN/SUARA: ...................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... . ___________________________________________________________________ E) KEPUTUSAN DAN INTERPRETASI PENGUKURAN JENIS ALATAN UJIAN : ........................................................................................... TUJUAN ALATAN UJIAN : ..................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

61

KEPUTUSAN DAN INTERPRETASI : ......................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ..............................

HURAIAN KLINIKAL & DIAGNOSTIK : ............................................................................................................. ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ..........................

FAKTOR-FAKTOR MEMPENGARUHI KEPUTUSAN : ............................................................................................................ ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ........................... MASALAH / ISU PRIMER & SEKUNDER KLIEN : ........................................................................................................................ ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

62

....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ...............

63

KESAN MASALAH / ISU PRIMER & SEKUNDER KLIEN TERHADAP PERLAKUAN, PEMIKIRAN & PERASAAN KLIEN :................................................ ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... F) CADANGAN INTERVENSI CADANGAN PENGUJI :......................................................................................... ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. .... CADANGAN UNTUK DIRUJUK : ...................................................................... ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. .... G) RUMUSAN ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ...... H) PENGUJI

TANDATANGAN KAUNSELOR / PEGAWAI PELAKSANA :

64

NAMA KAUNSELOR / PEGAWAI PELAKSANA : ....................................................

LAMPIRAN 2

______________________________________________________________ ALAT UKUR PSIKOLOGI ORANG DIPAROL (ODP) JABATAN PENJARA MALAYSIA ______________________________________________________________ SENARAI ALAT UKUR: 1. KEIRSEY TEMPERAMENT SORTER (KTS) 2. DRUG ABUSE SCREENING TEST 20 (DAST - 20) 3. MINI MENTAL STATE (MMS) 4. BEM SEX ROLE INVENTORY (BSRI) 5. HEIRS PHSYCHOPATHY (PCL-R) 6. STAGE OF CHANGING READINESS AND TREATMENT EAGERNESS SCALE (SOCRATES) 7. AGGRESSION QUESTIONNAIRES (AQ) 8. BECK DEPRESSION INVENTORY (BDI) 9. AGGRESSION INVENTORY (AI) 10. EMOTIONAL ASSESSMENT SCALE (EAS) 11. SOCIAL SUPPORT BEHAVIOURS SCALE (SSB)

65

Alat Ukur Psikologi ODP yang dicadangkan mengandungi sebelas (11) instrumens dan cadangan peringkat/kategori penggunaan alat ukur adalah seperti berikut:. Instrumen Tahap Pemulihan Banduan ------------------------------------------------------------------------------------------------------1. KTS 2. DAST.- 20 3. MMS 4. BSRI 5. PCL-R 6. SOCRATES 7. AQ 8. BDI 9. AI 10. EAS 11. SSB PPI PPI/ODP PPI/ODP PPI PPI/ODP PPI/ODP PPI/ODP PPI/ODP PPI/ODP PPI/ODP PPI/ODP Kaunselor Penjara (KP). KP/Peg.Parol(PP)/ Agensi luar(AL) - sama KP KP/PP/AL - sama - sama - sama - sama - sama - sama Pegawai Pelaksana

NOTA: PPI Pelan Pembangunan Insan (semasa dalam penjara) Orang Yang DiParol (semasa diparol/luar penjara sehingga tamat tempoh pemenjaraan/EPD) ODP -

66

1.0 KEIRSEY TEMPERAMENT SORTER (KTS) 1.1 LATAR BELAKANG Dibentuk oleh Dr. David Keirsey Ujian ini telah digunakan oleh lebih 30 juta manusia seluruh Juga digunakan oleh syarikat syarikat berdaftar seperti

dunia Fortune 500, pusat pengajian tinggi dan untuk permulaan rawatan penyakit yang berkaitan dengan kecelaruan tingkahlaku Telah dialih bahasa dalam bahasa Melayu, Sepanyol, Jepun, KTS bersangkut paut dengan teori Penjenisan Psikologi German, Perancis, Russia, Belanda yang digubal oleh Carl Jung untuk menerangkan perbezaan rambang psikologi manusia normal Jung percaya bahawa apabila seseorang terlibat dalam salah satu dari dua aktiviti mental yang boleh diukur atau disukat Iaitu i) menerima maklumat (perceiving) dan ii) menyusun maklumat tersebut dan melahirkan keputusan (judging). Kedua dua aktiviti mental ini mempunyai 2 paksi, iaitu:1. Proses pengertian maklumat dilakukan melalui deria (sensing) atau gerak hati (intuition) 2. Proses membuat keputusan dilakukan melalui fikiran (thinking) atau (feeling) KTS terdiri dari 4 paksi yang berbeza berkaitan dengan perihal kecenderungan iaitu:1. Paksi - E = Extraversion (Extravensi) I = Introversion (Introvensi) 2. Paksi - S = Sensing Perception (Persepsi Deria) N = Intuitive Perception (Persepsi Intuitif) 3. Paksi - T = Thinking judgment 67

F = Feeling judgment 4. Paksi - J = Judgment P = Perception 1.2 EXTRAVENSI - INTROVENSI Paksi ini mencerminkan samada seseorang itu extravert

atau introvert Menurut Meyers (1993) golongan individu yang utamakan EXTRAVERSION lebih senang bergaul dengan manusia dan kegiatan sosial. Manakala INTROVERSION berfokus kepada dunia dalaman, lebih senang dengan idea-idea, abstrak dan pengalaman diri Dari 4 paksi 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. di dalam ISTJ ISTP ESTP ESTJ ISFJ ISFP ESFP ESFJ KTS membentu 9. INFJ 10.INFP 11.ENFP 12. ENFJ 13. INTJ 14. INTP 15. ENTP 16. ENTJ 16 jenis

personality :

REALIABILITI DAN VALIDITI (KESAHAN DAN KEBOLEHPERCAYAAN) KTS mempunyai tahap kebarangkalian kesalahan serendah KTS mempunyai tahap kepercayaan / reliability pada

0.05 korelasi +.70 pada tahap kesesuaian dengan MBTI Bagi tahap kesahihan / validity ujian pada kolerasi +.20 hingga

+.60 pada tahap kesesuaian dengan MBTI. 68

1.4

PENGGUNAAN KTS DALAM KAUNSELING Untuk membantu individu mencari arah tujuan hidup dengan memahami kekuatan, keunikan dan kelebihan diri mereka berdasarkan kecenderungan yang telah dikenalpasti Untuk membantu pasangan dan keluarga mempelajari nilai-nilai perbezaan dan persamaan diri masing masing Untuk membantu individu mengendalikan dengan jayanya masalah-masalah yang dihadapi

1.5

PENGGUNAAN KTS DALAM PEKERJAAN Untuk memimpin bagi dan menunjuk individu jalan pekerjaan yang sesuai Untuk seseorang berdasarkan kemahiran penjenisan dan ilmu

personality menyusun perkembangan seseorang berlandaskan kebolehan dan kehendak penjenisan personality Selain itu juga KTs digunakan didalam pelajaran, teamwork dan komunikasi.

69

KIERSY TEMPERAMENTAL SORTER (KTS)

(SOALAN-SOALAN)

Nama Klien : ...................................................................................................... No.Rujukan : ....................................... Tarikh: ............................................................................... 1. Di dalam sesuatu majlis, adakah anda a) Beramah mesra dengan ramai orang termasuk yang belum dikenali. b) Hanya beramah mesra dengan orang yang dikenali sahaja. 2. Adakah anda lebih a) Berpegang kepada yang nyata (realistik) daripada telahan atau jangkaan (spekulatif). b) Berpegang kepada telahan atau jangkaan ( spekulatif ) daripada yang nyata (realistik) 3. Adakah lebih buruk keadaanya jika ada a) Berangan-angan Mat Jenin b) Dalam kebosanan 4. Dalam menerima hujah, adakah anda lebih tertarik terhadap a) Perkara-perkara prinsip b) Alunan emosi / perasaan 5. Adakah anda akan lebih memberi perhatian ke atas kenyataan yang dapat a) Menyakinkan b) Menyayatkan hati

70

6. Adakah anda lebih gemar membuat sesuatu kerja yang a) Mempunyai tarikh siap yang ditetapkan b) Boleh disiapkan bila-bila masa 7. Adakah anda lebih cenderung untuk memilih a) Dengan berhati-hati b) Mengikut gerak hati 8. Di dalam sesuatu majlis atau parti adakah anda a) Berada lebih lama dan keseronokan meningkat b) Meninggalkan majlis lebih awal kerana merasa kurang selesa 9. Adakah anda lebih tertarik kepada a) Orang yang munasabah atau waras fikirannya b) Orang yang imaginatif 10. Adakah anda lebih minat terhadap a) Hakikat yang sebenarnya (actual) b) Yang mungkin dapat dilakukan 11. Di dalam mengadili orang lain adakah anda lebih dipengaruhi oleh a) Undang-undang daripada keadaan b) Keadaan daripada undang-undang 12. Di dalam mendekati seseorang (approach), adakah anda lebih cenderung untuk melakukannya secara a) Objektif b) Personal / peribadi 13. Adakah anda lebih a) Mementingkan ketepatan waktu / masa b) Terpulang bila masa bersesuaian 71

14. Apakah yang lebih menganggu fikiran anda, sesuatu yang a) Tidak disempurnakan b) Telah disempurnakan 15. Di dalam kumpulan sosial anda, adakah anda a) Bersama-sama mengikut perkembangan semasa b) Agak ketinggalan di dalam mengikuti perkembangan semasa 16. Di dalam membuat sesuatu perkara yang biasa adakah anda a) Membuatnya secara yang biasa dilakukan b) Membuatnya menurut cara tersendiri 17. Penulis sepatutnya a) Menyampaikan maksudkan b) Menyampaikan maksudnya denga kiasan atau perumpamaan 18. Yang mana lebih menarik perhatian anda a) Kemantapan fikiran b) Perhubungan kemanusiaan yang harmoni 19. Adakah anda merasa lebih senang membuat keputusan berdasarkan a) Pertimbangan secara logik b) Pertimbangan peri kemanusiaan 20. Adakah anda hendakkan sesuatu perkara yang a) Telah ditetapkan dan diputuskan b) Belum ditetapkan dan di buat keputusan 21. Adakah anda dikatakan sebagai seorang yang lebih a) Bersungguh-sungguh dan gigih b) Bersenang-senang atau bermudah-mudahan 72 dengan terus terang apa yang mereka

22. Di dalam bercakap melalui telefon adakah anda a) Jarang menanyakan samaada semuanya telah dikatakan b) Membuat latihan terlebih dahulu tentang apa yang hendak dikatakan 23. Sesuatu fakta itu akan a) Dengan sendirinya menerangkan segala-galanya b) Menjelaskan prinsip-prinsip 24. Adakah ramalan-ramalan masa hadapan a) Agak merungsingkan b) Mempersonakan 25. Selalunya adakah anda a) Seseorang yang tenang b) Seseorang yang penyayang 26. Adakah lebih teruk menjadi a) Tidak adil b) Tiada belas kasihan 27. Adakah seseorang itu sepatutnya membiarkan sesuatu kejadian berlaku a) Melalui pemilihan yang teliti serta menurut keinginannya b) Melalui kemungkinan secara rambang dan mengikut nasib 28. Adakah anda merasa lebih puas setelah a) Membuat satu pembelian b) Mempunyai pilihan untuk membeli 29. Bila bersama orang lain apakah anda a) Akan memulakan perbualan b) Menunggu sehingga ditegur sapa 73

30. Akal pemikiran biasa (common sense) a) Jarang dipersoalkan b) Kerapkali dipersoalkan 31. Kanak-kanak selalunya tidak a) Menggunakan semua kebolehannya b) Menggunakan fantasi mereka sepenuhnya 32. Di dalam membuat keputusan adakah anda lebih berpuas hati berdasarkan a) Nilai yang telah ditetapkan b) Perasaan 33. Adakah anda lebih a) Tegas daripada lemah lembut b) Lemah lembut daripada tegas 34. Yang mana lebih disanjung a) Berkeupayaan menguruskan dengan cara yang bersistematik b) Berkeupayaan membuat penyesuaian dengan menggunakan apa yang ada 35. Adakah anda meletakkan lebih nilai ke atas sesuatu yang a) Tetap pasti b) Terbuka 36. Adakah hubungan yang baru dan bukab lazim dengan orang lain a) Merangsangkan dan menyemarakkan tenaga anda b) Membebankan keupayaan atau kemampuan anda 37. Adakah anda selalunya merupakan seorang yang a) Praktikal 74

b) Terbuka kepada sebarang pilihan 38. Adakah anda lebih tertarik untuk a) Melihat kebergunaan seseorang itu b) Minat bagaimana orang lain melihat sesuatu 39. Yang mana lebih memuaskan a) Membincangkan dengan teliti b) Mencapai persetujuan diatas satu-satu isu 40. Yang mana lebih memimpin anda a) Akal fikiran b) Perasaan atau kata hati 41. Adakah anda lebih senang dengan kerja yang telah ada a) Bersyarat tetap b) Dilaksakan mengikut kesesesuiannya 42. Adakah anda cenderung melihat sesuatu dalam keadaan a) Yang teratur b) Yang terjelma begitu sahaja 43. Adakah anda memilih a) Mempunyai ramai kawan tetapi berinteraksi secara ringkas dan cepat b) Sedikit kawan tetapi berinteraksisecara mendalam dan lebih masa 44. Adakah anda lebih berminat di dalam a) Fakta b) Prinsip 45. Adakah anda lebih berminat di dalam a) Pengeluaran dan pengedaran 75

b) Merekabentuk dan penyelidikan 46. Yang mana lebih merupakan pujian a) Seseorang yang sangat logikal b) Seseorang yang sentimental 47. Adakah anda lebih menghargai diri anda sekiranya anda seorang yang a) Tegas b) Tekun 48. Adakah anda lebih gemar kepada a) Keputusan muktamad tanpa sebarang pindaan kenyataan b) Keputusan yang tidak muktamad 49. Adakah anda merasa lebih selesa a) Selepas membuat sesuatu keputusan b) Sebelum membuat sesuatu keputusan 50. Adakah anda a) Mudah berbicara panjang dengan orang yang tidak dikenali b) Sukar untuk berbicara dengan orang yang tidak dikenali 51. Adakah anda lebih suka bergantung kepada a) Pengalaman b) Firasat (sangkaan naluri) 52. Adakah anda merasai yang anda a) Lebih praktikal daripada bijak dan mahir b) Lebih bijak dan mahir daripada praktikal 53. Orang yang bagaimana harus diberi sanjungan atau pujian yang lebih a) Seseorang yang berfikiran wajar b) Seseorang yang kuat perasaannya 54. Adakah anda lebih cenderung untuk menjadi seorang yang 76

a) Berfikiran yang adil b) Mudah kasihan 55. Adakah anda lebih gemar kepada a) Mempastikan semua teratur dan terancang b) Membiarkan sesuatu berlaku begitu sahaja 56. Di dalam satu perhubungan perkara yang sepatutnya dipentingkan adalah a) Banyak bertolak ansur b) Bertindak mengikut keadaan 57. Apabila telefon berdering adakah anda a) Bergegas untuk mendapatkannya dahulu b) Mengharap orang lain menjawabnya 58. Apakah yang anda lebih hargai dalam diri anda a) Bersandar teguh kepada yang nyata b) Kuat daya imaginasi 59. Dalam sesuatu hal adakah anda lebih menitik beratkan a) Perkara-perkara pokok atau asas b) Fakta penting tersirat (tersembunyi) 60. Yang mana seolah-olah lebih banyak kesalahannya a) Menjadi terlalu kasihan b) Menjadi terlalu terkongkong dengan matlamatnya 61. Adakah pada dasarnya anda melihat diri anda seorang yang a) Degil b) Lembut hati 62. Anda lebih suka situasi yang a) Berperaturan dan berjadual b) Tidak berperaturan dan tidak berjadual 77

63. Adakah anda seorang yang lebih a) Rutin daripada penuh ragam b) Penuh ragam daripada rutin 64. Adakah anda lebih cenderung menjadi seorang yang a) Mudah untuk didekati b) Agak terbatas dan menyepikan diri 65. Di dalam penulisan adakah anda suka memilih a) Terus kepada fakta b) Lebih kiasan 66. Adakah ini menyukarkan anda a) Menganggap diri anda sama dengan orang lain b) Memperalatkan orang lain 67. Yang mana anda lebih mahu untuk diri anda sendiri a) Fikiran yang jelas dan wajar b) Kekuatan belas kasihan 68. Yang mana banyak kekurangan sifatnya a) Yang tidak memilih kasih b) Yang terlalu cerewet 69. Adakah anda suka memilih a) Sesuatu yang terangcang b) Sesuatu yang tidak terangcang 70. Adakah anda lebih cenderung menjadi seorang yang a) Memikir dan mengimbang dengan berhati-hati daripada secara spontan

78

b) Secara spontan daripada memikir dan menimbang dengan berhati-hati

79

KETERANGAN HASIL UKURAN PERBANDINGAN DI ANTARA JENIS SENSING DAN INTUITIVE SENSING INTUITIVE 1. Sedar tentang keunikan setiap peristiwa yang berlaku 1. Sedar tentang cabarancabaran dan kemungkinankemungkinan yang baru 2. Menumpukan perhatian kepada apa yang digunakan 3. Suka kepada cara kerja yang ditetapkan 2. Menumpukan perhatian kepada apa yang boleh dipakai 3. Tidak suka membuat kerja

secara berulangkali

4. Gemar menggunakan segala apa yang diberi 5. Bekerja berterusan, mempunyai gambaran yang realistik mengenai masa yang perlu untuk melakukan sesuatu 6. Selalunya membuat keputusan tahap demi tahap 7. Jarang ada inspirasi dan sekiranya ada, berkemungkinan tidak mempercayainya

4. Gemar mempelajari kemahiran-kamahiran baru 5. Bekerja tekun dan bertenaga dengan mempunyai tempoh yang lembap diantaranya

6. Berkemungkinan membuat keputusan dengan cepat 7. Mengikut inspirasi dan gerak hati

80

8. Selalu berhati-hati dengan mengenai fakta

8. Berkemungkinan memperolehi faktor yang ada sedikit kesalahan

9. Berkemungkinan sesuai dengan pekerjaan yang perlu kepada ketelitian 10. Berkebolehan mempermudahkan sesuatu tugas 11. Menerima realiti semasa sebagai sesuatu tugas yang perlu dilaksanakan .

9. Tidak suka mengambil masa untuk perisisia

10. Berkebolehan memkomplikasikan sesuatu tugas 11. Mempersoalkan mengapa sesuatu keadaan itu seperti seadanya

81

PERBANDINGAN DI ANTARA EKSTROVERSI (EXTROVERSION) DAN INTROVERSI (INTROVERSION) EKSTROVERSI INTROVERSI 1. Suka kepada kepelbagaian 1. Suka kepada ketenangan dan beraksi. Merasa tertarik kepada faktor-faktor luaran. untuk penumpuan. Merasa tertekan dengan gangguan dari faktor-faktor luaran. Lebih suka kepada sumber-sumber dalaman. 2. Selalunya suka menyapa orang lain. Ramah, suka bercakap dan mudah dikenali. 2. Menghadapi masalah untuk mengigati nama dan mengenal nama dan rupa. Selalunya berat mulut, pendiam dan susah untuk dikenali. 3. Kadang-kadang merasa tidak sabar dengan pekerjaan perlahan yang berpanjangan. 3. Menjalankan sesuatu tugas dalam jangkamasa yang panjang tanpa apa-apa gangguan 4. Berminat untuk mengetahui bagaimana orang lain menjalankan tugas. 5. Selalunya suka bercakap di telefon, perlu kepada perhubungan dan mudah meluahkan perasaan. 5. 4. Berminat kepada idea/konsep di sebalik kerja tersebut Tidak suka kepada gangguan telefon, suka bersendirian dan suka menyimpan perasaan

82

6. Suka dengan orang lain.

6.

Suka bekerja bersendirian. Berkemungkinan nampak seperti suka menyisih diri

7. Cepat bertindak dan kadangkalanya tanpa berfikir.

7.

Berfikir sebelum bertindak. Kadangkala tidak bertindak langsung

8. Berkemungkinan cenderung kepada komunikasi secara bercakap daripada bertulis. Memberi keluasan kepada kehidupan. 9. Suka untuk mempelajari sesuatu yang baru melalui percakapan dengan orang lain. Berkemungkinan nampak cetek pengetahuannya. 10. Memerlukan Introversi untuk keseimbangan.

8.

Berkemungkinan cenderung kepada komunikasi secara bertulis. Memberi pemikiran mendalam kepada kehidupan

9.

Berkemungkinan cenderung untuk belajar melalui bacaan daripada bercakap atau secara praktikal

10. Memerlukan Extroversi untuk keseimbangan

83

PERBANDINGAN DI ANTARA BERFIKIR (THINKING) DAN BERPERASAAN (FEELING) THINKING FEELING 1. Berkebolehan untuk menentukan sesuatu di dalam susunan yang logikal. 2. Memberi gerakbalas kepada pendapat mereka. 1. Suka kepada keharmonian dan akan tekun bekerja untuk mencapainya. 2. Memberi gerakbalas kepada nilai orang lain lebih daripada perasaan dan pemikiran mereka. 3. Menjangkakan atau meramalkan hasil daripada pilihan yang dibuat ke atas orang lain. 4. Perlu kepada layanan yang adil. 5. Cenderung kepada ketegasan dan memberhentikan pekerja sekiranya perlu. 6. Berkebolehan untuk menegur dan memberhentikan pekerja sekiranya perlu. 6. Tidak suka memberitahu sesuatu yang tidak menyenangkan kepada orang lain. 4. Perlu kepada pujian sekali sekala. 5. Cenderung untuk bersimpati. 3. Berkebolehan untuk melihat kesan logikal daripada pilihan yang dibuat ke atas orang lain.

84

7. Berkemungkinan menyakitkan perasaan orang lain tanpa menyedarinya. 8. Mempunyai bakat di dalam menganalisakan sesuatu masalah atau situasi.

7. Gemar menyenangkan/ memuaskan hati orang lain.

8. Memberi kepentingan kepada seseorang yang berada di sebalik sesuatu tugas atau pendapat.

85

PERBANDINGAN DI ANTARA JUDGING DAN PERCEPTION JUDGING PERCEPTION 1. Bekerja dengan cara paling terbaik sekiranya merancangkan pekerjaan tersebut dan mengikuti perancangan yang telah ditetapkan. 2. Suka menetapkan dan menyelesaikan sesuatu perkara/ tugas. 3. Berkemungkinan membuat keputusan dengan cepat. 2. Boleh menyesuaikan diri dengan situasi yang berubahubah. 3. Berkemungkinan menghadapi kesukaran untuk membuat keputusan kerana merasa maklumat yang diperolehi tidak mencukupi. 4. Berkemungkinan tidak suka menggangu sesuatu projek yang mereka sedang lakukan/ laksanakan untuk perkara lain yang lebih penting. 5. Cenderung untuk merasa puas apabila telah mencapai sesuatu keputusan mengenai sesuatu perkara, situasi atau seseorang. 5. Berkemungkinan untuk menangguhkan tugas yang tidak menyenangkan. 4. Berkemungkinan untuk menangguhkan tugas yang tidak menyenangkan. 1. Tidak kisah dan boleh membiarkan sesuatu itu berbuka untuk sesuatu perubahan di saat-saat akhir.

86

6. Hanya mahukan sesuatu yang asas sahaja sebelum memulakan kerja mereka. 7. Menjadualkan projek supaya setiap tahap dapat diselesaikan di dalam masa yang ditentukan.

6. Ingin mengetahui mengenai sesuatu kerja baru secara menyeluruh. 7. Dapat menyelesaikan banyak tugasan di saat-saat akhir walaupun di bawah tekanan. 8. Menggunakan senar sebagai

8. Menggunakan senarai sebagai agenda untuk bertindak.

peringatan untuk setiap tugasan yang perlu diselesaikan pada suatu hari nanti.

87

ISTJ Detailed Traditional Loyal Patient Practical Organized Service Minded Devoted Protective Monticules Responsible - Terperinci - Tradisional - Taat setia - Penyabar - Praktikal - Teratur - Suka - Berkhidmat - Setia - Bersifat melindungi - Amat teliti - Bertanggungjawab

ESTJ Logical Decisive Systematic Objective Efficient Direct Practical Organized Impersonal Responsible Structured Conscientious - Logikal - Cepat membuat keputusan - Sistematik - Objektif - Cekap - Terus langsung - Praktikal - Teratur - Tidak mesra - Bertanggungjawab - Bersyukur - Berhemat

Conscientious - Berhemat

ISTP
Logical Expedient Practical Realistic Factual Analytical Applied Independent Adventurous Spontaneous Adaptable Selfdetermined - Logikal - Berusia cepat - Praktikal - Rialistik - Faktual - Analitik - Lebih kepada penggunaan - Berdikari - Sukakan cabaran - Spontan - Mudah menyesuaikan Diri - Menentukan nasib diri-sendiri

ESTP
Activity Oriented Adaptable Fun-loving Versatile Energetic Alert Spontaneous Pragmatic Easy going Persuasive Outgoing Quick - Aktiviti - Berorientasikan - Mudah Menyesuaikan diri - Sukakan keseronokan - Serba boleh - Bertenaga - Bersedia - Spontan - Pragmatik - Mudah berbicara - Meyakinkan - Peramah - Cepat/pantas

88

ISFJ
Detailed Traditional Loyal Patient Practical Organized Service Minded Devoted Protective Monticules Responsible - Terperinci - Tradisional - Taat setia - Penyabar - Praktical - Teratur - Suka - Berkhidmat - Setia - Bersifat melindungi - Amat teliti - Bertanggungjawab - Penyanyang - Lemah lembut - Merendah diri - Mudah menyesuaikan diri Sensitive Observant Bekerjasama Cooperative Loyal Trusting - Mudah terasa / sensitif - Tajam daya pemerhatian - Taat setia - Bekerjasama - Taat setia - Mudah percaya Conscientious - Berhemat

ESFJ
Conscientious Loyal Sociable Personable Responsible Harmonious Cooperative Tactful Thorough Responsive Sympathetic Traditional - Berhemat - Taat setia - Suka bergaul - Keperibadian yang menarik - Bertanggungjawab - Harmoni - Suka bekerjasama - Bijaksana - Teliti - Responsive - Simpatetik - Tradisional - Ghairah bersemangat - Mudah menyesuaikan diri Playful Vivacious Sociable Talkative Cooperative Easygoing Tolerant Out going - Ramah - Lincah - Suka bergaul - Banyak bercakap - Suka bekerjasama - Mudah berbicara - Bertolenrasi - Peramah

ISFP
Caring Gentle Modest Adaptable

ESFP
Enthusiastic Addaptable

Spontaneous - Spontan Understanding Bertimbangrasa Harmonious - Harmoni

89

ISTJ

ESTJ

Factual Thorough Systematic Dependable Steadfast Practical Organized Realistic Duty bound Sensible Reliable

- Faktual - Teliti - Sistematik - Boleh diharapkan - Teguh setia - Praktikal - Teratur - Realistik - Berkewajipan - bersikap wajar - Boleh dipercayai

Logical Decisive Systematic Objective Efficient Direct Practical Organized Impersonal Responsible Structured

- Logikal - Cepat membuat keputusan - Sistematik - Objektif - Cekap - Terus langsung - Praktikal - Teratur - Tidak mesra - Bertanggungjawab - Bersyukur

Conscientious - Berhemat

ISTP
Logical Expedient Practical Realistic Factual Analytical Applied - Logikal - Berusia cepat - Praktikal - Rialistik - Faktual - Analitik - Lebih kepada penggunaan Independent - Berdikari Adventurous - Sukakan cabaran Spontaneous - Spontan Adaptable - Mudah menyesuaikan Diri Self-determined-Menentukan nasib diri-sendiri

ESTP
Activity Oriented Adaptable Fun-loving Versatile Energetic Alert Pragmatic Easy going Persuasive Outgoing Quick - Aktiviti - Berorientasikan - Mudah menyesuaikan diri - Sukakan keseronokan - Serba boleh - Bertenaga - Bersedia - Pragmatik - Mudah berbicara - Meyakinkan - Peramah - Cepat/pantas

Spontaneous - Spontan

90

INTJ

ENTJ

Independent INFJ Logical Critical Committed Original Loyal

- Berdikari - Logikal - Kritikal Iltizam - Asli Setia Taat

Logical ENFJ Decisive Loyal Idealistic Playful Personable Verbal Tough Strategic

- Logikal - Suka membuat Taat Setia keputusan - Idealistik - suka membuat -perancangan Berbudi Pekerti - Suka Secara - Tahan lasak Lisan - Strategik

System-minded - Minda yang bersistemetik Compassionat Penuh Belas Kasihan Firm - Tegas e Kreatif Visionary Creative Theoretical Intense Demanding Deep Private Determine Global Conceptual Autonomous Sensitive Holistic INTP Idealistic Reserved Logical Skeptical INFP Cognitive Compassionat Detached e Theoretical Gentle Reserved Virtuous Precise Adaptable Independent Speculative Committed Original Curious Autonomous Loyal Devoted Deep Reticent Empathetic - Berwawasan Kesungguhan - Memintingkan teori Mendalam - Sangat mendesak Berazam - Sendirian Konsepsi - Menyeluruh Mudah Rasa Sensitif - Berautonami Menyeluruh Idealistik Pendiam - Logikal - Ragu-ragu - Cognitif Belas Kasihan - Penuh -- Kognitif Lembut Lemah - Mementingkan teori - Berakhlak Mulia - - Mudah Menyesuaikan Pendiam - Teliti/ tepat Diri - Berdikari - Speculatif - Iltizam - Asli - Sikap Ingin Tahu - Berautonami - Kreatif Sendiri - Setia - Mendalam - Berat Mulut - Empatetik

- Bertanggungjawab Responsible - Kritikal Critical - Penuh Perasaan Expressive Controlled - Sentiasa terkawal Enthusiastic - Terus terang Straight Forward-Ghairah/ Bersemangat Objective - Objektif Energetic Fair Diplomatic Theoretical - Bertenaga - Adil - Diplomatik - Mementingkan teori

- Mengambil Berat Concerned ENTP - Menyokong Supportive Enterprising - Berdayausaha - Menyenang-suaikan Congenial Independent - Berdikari ENFP Outspoken - Lantang - Kreatif Creative Strategic - Stratigik Curious Creative Enthusiastic Adaptive Challenging Versatile Analytical Spontaneou Clever s Resourceful Expressive Questioning Independent Theoretical Friendly Perceptive Restless - Sikap - Kreatif Ingin Tahu - Ghairah/ - Mudah menyesuaian diri Bersemangat - Mencabar Serba Boleh --Analtikal - Spontan - Pandai - Penuh Perasaan - Pintar akal - Berdikari - Suka menyoal Ramah -- Mementingkan teori - Perseptif - Resah Gelisah 91

Creative Self-determined - - Taat Setia nasib diri Menentukan

1.8

SKOR JAWAPAN KTS SKOR JAWAPAN KTS

NAMA : NO KlienTARIKH:.UMUR: JANTINA:... SILA TANDAKAN () BAGI SETIAP JAWAPAN DI DALAM RUANGAN (SAMAADA A ATAU B)
RU G AN A N1 A B A RU G AN A N2 B A RU G AN A N3 B A RU G AN A N4 B A RU G AN A N5 B A RU G AN A N6 B A RU G AN A N7 B

1 8 1 5 2 2 2 9 3 6 4 3 5 0 5 7 6 4

2 9 1 6 2 3 3 0 3 7 4 4 5 1 5 8 6 5

3 1 0 1 7 2 4 3 1 3 8 4 5 5 2 5 9 6 6

4 1 1 1 8 2 5 3 2 3 9 4 6 5 3 6 0 6 7

5 1 2 1 9 2 6 3 3 4 0 4 7 5 4 6 1 6 8

6 1 3 2 0 2 7 3 4 4 1 4 8 5 5 6 2 6 9

7 1 4 2 1 2 8 3 5 4 2 4 9 5 6 6 3 7 0

SB U TL

TO L TA

A JA B D

Nama Kaunselor .

Pegawai Pelaksana . 92

2.0 DRUG ABUSE SCREENING TEST 20 (DAST-20) 2.1 Latarbelakang Dibentuk oleh Dr. Harvey A. Skinner, University of Toronto Mempunyai 12 item boleh diberi kepada klien dalam bentuk laporan peribadi atau temuduga individu yang berstruktur Ianya dibentuk mengikut persamaan ujian yang terdahulu iaitu Machigan Alcoholism Screening Test (MAST) Klien hanya menjawab Ya atau Tidak Tujuan ujian : (a) Menyediakan satu kaedah dan ujian saringan yang

singkat,mudah, praktikal

sahih bagi

mengenalpasti

tahap individu menggunakan dadah (b) Menghasilkan tahap skor index secara kuantitatif terhadap dengan

permasalahan

yang

berhubungkait

panyalahgunaan dadah Ianya diboleh digunakan kepada orang dewasa dan boleh diadaptasikan kepada remaja Soalan soalan dalam ujian ini berdasarkan pengalaman seseorang itu dalam masa 1 tahun lepas Skor Ya = 1 dan Tidak = 0 Skor 6 hingga 15 dicadangkan sebagai tujuan penerokaan kes. Skor 16 ke atas menunjukan ketagihan yang teruk atau dalam keadaan pergantungan.

93

2.2 KESAHIHAN (a) VALIDITI Concurrent validity .85 DAST mencapai 85 % ketepatan dalam mengklasifikasi klien berdasarkan diagnosis DSM III menggunakan sample klinikal seramai 501 penagih dadah/akohol. (b) RELIABILITI Ujian ini telah diuji kepada 256 penagih dadah/akohol hasil koefisien reliabiliti yang konsisten .92

94

DRUG ABUSE SCREENING TEST 20 (DAST-20) (SOALAN-SOALAN) ARAHAN: Soalansoalan yang diberikan adalah berkaitan dengan maklumat maklumat potensi klien di dalam penglibatan penagihan dadah tidak termasuk alkohol dalam masa 12 bulan yang lepas. Sila baca dengan teliti setiap keterangan atau maklumbalas tersebut. Jika anda soalan dan membuat ke-putusan jika jawapan anda Ya atau Tidak kemudian bulatkan mempunyai masalah dengan keterangan yang diberikan, sila pilih maklumbalas yang paling hampir.

Nama Klien: ...................... No Rujukan:.................................................................................................. ..... Tarikh: ............................................................................... No. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Pernyataan Pernahkah anda menggunakan sebarang dadah selain daripada tujuan perubatan? Pernahkah anda menyalahgunakan dadah yang dirujuk oleh doktor ? Adakah anda menyalahgunakan lebih dari satu jenis dadah dalam satu masa Bolehkah anda meneruskan kehidupan harian tanpa menggunakan dadah ? Adakah anda boleh berhenti menggunakan dadah apabila anda mahu ? Pernahkah anda mengalami keadaan tidak sedarkan diri kesan penggunaan dadah? Adakah anda merasa bersalah dengan penggunaan dadah ? Adakah pasangan atau ibubapa anda menegah penglibatan anda dengan dadah ? Adakah penggunaan dadah menimbulkan masalah di 95 Ya Tidak

10. 11. 12. 13. 14. 15.

dalam hubungan pasangan atau Ibubapa anda ? Pernahkah anda kehilangan kawan disebabkan penggunaan dadah anda ? Pernahkah anda meminggirkan keluarga anda

disebabkan penggunaan dadah ? Pernahkah anda mengalami masalah di tempat kerja disebabkan oleh penggunaan dadah ? Pernahkah anda kehilangan pekerjaan disebabkan penggunaan dadah anda? Pernahkah anda terlibat dengan pergaduhan semasa pengaruh penggunaan dadah? Pernahkah anda melibatkan diri di dalam aktiviti yang menyalahi undangundang untuk mendapatkan dadah? Pernahkah anda ditangkap akibat daripada pemilikan dadah? Pernahkah anda mengalami symptom penagihan dadah/merasa sakit apabila anda berhenti mengambil dadah ? Pernahkah anda mengalami masalah kesihatan kesan daripada pengambilan dadah (contoh: hilang ingatan, hepatitis, jantung, pendarahan, HIV dll)? Pernahkah anda meminta bantuan daripada sesiapa dalam masalah peng-gunaan dadah anda? Pernahkah anda mengikuti manamana program pemulihan yang khusus dalam penagihan dadah? JUMLAH:

16. 17.

18.

19. 20.

2.6 INTERPRETASI SKOR: DAST-20 Skala skor o hingga 20: 1 Markah bagi setiap jawapan Ya dan 0 bagi Tidak. Skor 6 kebawah = Tidak ketagih

96

Skor 6 hingga 15 = Ketagihan Moderate (dicadangkan bagi tujuan penerokaan kes) Skor 16 ke atas =

Ketagihan Teruk (Severe) perlukan program pemulihan intensif

97

3.0 MINI MENTAL STATE (MMS) 3.1 LATAR BELAKANG Dibentuk oleh Dr. M.F. Folstein, S.E. Folstein dan P.R. Mc Hugh dalam tahun 1975 dalam Journal of Psychiatric , Psychiatry The John Research 12, 189-198 dari Dept. of

Hopkins Hospital, Baltimore, Maryland, America MMS digunakan untuk tujuan saringan bagi masalah orientasi kognitif, ingatan jangkamasa pendek, tumpuan, penguasaan menamakan bentuk arahan dan peniruan mental , masalah sesuatu. MMS dipanggil sebagai mini sebab ia hanya menumpukan aspek fungsi fungsi kognitif tanpa melihat aspek mood, pengalaman mental yang abnormal dan bentuk pemikiran seseorang 3.2 DISKRIPSI Ujian ini dibahagikan kepada dua bahagian iaitu bahagian pertama ingatan adalah tindakbalas vokal merangkumi dimensi jangkamasa pendek dan tumpuan, skor maksimum pembacaan, permasalahan

sesuatu, kefahaman, aturcara

ialah 21 dan bahagian kedua iaitu menamakan , pengiraan, penguasaan mental , bahasa, aturcara arahan lisan dan tulisan dan peniruan objek poligon yang sama dengan Bender-Gestalt Figure. Skor maksimum adalah 9. MMS dengan mengambil membuat masa klien lebih merasa kurang supaya selesa 10 minit untuk sesi dengan ditadbirkan. Penguji diarahkan memulakan dahulu

mewujudkan rapport bagi tidak menekan klien ke atas item yang sukar bagi klien.

98

3.3 KEPUTUSAN MMS mempunyai skor 0 hingga 30, markah penuh 30 menandakan tiada masalah dalam ujian fungsi kognitif. Skor dibawah 24 secara umumnya dikira menandakan terdapat masalah fungsi kognitif. Ianya memerlukan pemeriksaan lebih lanjut dari pakar psikitrik. 3.4 VALIDITI DAN RELIABILITI Kajian terhadap 137 pesakit (9 dementia, 31 depressi, 14 manic depressi, 24 skizo, 32 kecelaruan personaliti & 27 neurosis) dan 63 normal di Hospital New York menunjukkan concurrent validiti .66 ke .77 Kajian yang sama menunjukkan reliabiliti .88

99

3.5 SOALAN-SOALAN MINI MENTAL STATE (MMS) ARAHAN: Berpandukan kenyataan di petak arahan, sila berikan skor bagi jawapan atau kenyataan yang betul mengikut skor yang disediakan. Perhatian! Ujian ini hanya boleh diberikan kepada klien yang boleh menulis dan membaca. Nama Klien.......................................................................................................... No.Rujukan : ........................................................................................... Tarikh: ............................................................................... NO 1. Orientasi Kognitif : - Tahun berapakah sekarang ? - Apakah tarikh hari ini ? - Hari ini ? - Bulan ? 2. Dimana kita sekarang ? - Negeri? - Negara? - Bandar atau Daerah? - Penjara? 3. - Tingkat? Senarai nama Namakan 3 objek, berikan masa satu dalam 3 saat bagi klien menyebutkan ( contoh : klien nyatakan meja, kerusi dan bola ). Selepas penguji / kaunselor menyatakan 3 objek yang dinyatakan , suruh klien sebutkan semula 3 objek tersebut. Berikan 1 markah bagi setiap jawapan yang betul. Ulang semula jawapan yang diberikan sehingga klien mempelajari kesemua 3 objek tersebut 100 3 1 1 1 1 1 ARAHAN SKOR 1 1 1 1

4.

Tumpuan & Pengiraan Kiraan siri angka 7. Beri 1 markah bagi setiap yang betul. Berhenti selepas jawapan yang kelima. Pilihan : eja ayat BOTOL terbalik ATAU Arahkan klien mengira bermula dengan 100 dan kiraan kebelakang mengikut siri angka 7. Berhenti selepas kiraan yang ke 5 (93, 86, 79, 72, 65). Jika klien tidak boleh mengira atau tidak boleh menyempurnakan tugasan ini , arahkan klien mengeja ayat BOTOL secara terbalik. Markah adalah mengikut huruf yang betul di dalam ayat yang dieja terbalik. Contoh : LOTOB = 5 MARKAH Jika LOTBO = 3 MARKAH IMBAS KEMBALI Bertanyakan semula nama 3 objek tadi di dalam soalan no. 3. Berikan 1 markah bagi setiap jawapan yang betul. PENGUCAPAN Tujukan kepada pensil dan jam tangan. Arahkan klien namakannya selepas penguji/kaunselor tujukan. Arahkan klien ulangi kata kata Tidak Jika , Dan atau Tetapi Arahkan klien mengikut arahan 3 peringkat: 1. Ambil kertas tersebut dengan menggunakan tangan kanan kamu 2. Lipat kertas tersebut menjadi setengah lipatan 3. Letak kertas tersebut di atas lantai Arahkan klien membaca dan patuh kepada arahan tersebut: PEJAM MATA KAMU - tulis dalam huruf besar 3 1 3 2 5

5.

6.

7. 8.

9.

10.

Arahkan klien menulis ayat mengikut pilihannya sendiri (ayat tersebut mesti mengandungi subjek dan kata kerja yang masuk akal/lojik. Abaikan kesalahan ejaan untuk pemarkahan.

101

11.

Arahkan klien meniru bentuk di bawah : ( Beri 1 markah jika semua sudut dan bahagian tengah berbentuk segiempat) adalah betul dan bahagian 1

ATAU

(Beri 1 markah jika semua sudut dan bahagian adalah betul dan bahagian tiga kecil) JUMLAH: 30 tengah di bawah tapak berbentuk segi

3.6 SKOR: MMS MMS mempunyai skor 0 hingga 30, markah penuh 30 menandakan tiada kesalahan dalam ujian. Skor dibawah 24 secara umumnya dikira menandakan terdapat masalah fungsi kognitif. Ianya memerlukan pemeriksaan lebih lanjut.

102

4.0 BEM SEX ROLE INVENTORY (BSRI) (Bem, 1974) 4.1 Kaedah Soal-Selidik Homoseksualiti (BSRI) Bahagian ini memperihalkan kaedah soal-selidik untuk

mengenalpasti se-seorang mempunyai minat seksual terhadap individu yang sama jantina. Secara am, soalan-soalan yang ditanya kearah menilai sifat-sifat maskulin dan feminin dalam pendirian seseorang itu. Ini dibandingkan dengan perwatakan positif yang diperakui dalam norma masyarakat. Terdapat beberapa ujian psikometrik yang sedia ada untuk menilai tahap homo-seksualiti seseorang. Di antara ujian-ujian yang lazim digunakan oleh pakar psikologi seksual adalah seperti berikut: 4.2 The Bem Sex Role Inventory (BSRI) (Bem, 1974) Ujian yang paling kerap digunakan dan mempunyai nilai validity dan ribiality yang tinggi merupakan ujian BSRI. Ujian ini senang dilakukan tetapi memerlukan pakar psikologi untuk menerangkan keputusan ujian. Ujian ini boleh didapati dari Consulting Psychologists Press. Secara am, BSRI mempunyai 60 item yang bersifat selfdescriptive. Masa untuk melengkapi ujian ini adalah 15 minit. BSRI mempunyai tiga dimensi. Dimensi pertama bernama Mascunility (20 item). Dimensi kedua bernama Femininity (20 item) dan dimensi ketiga merupakan sifat-sifat yang dimiliki oleh kedua-dua jantina di bawah tajuk Social Desirability (20 item). Coefficient reliability bagi sample 444 lelaki dan 279 perempuan adalah seperti berikut: Mascunility, a =.86; Femininity, a =.80; Social Desirability, a = 75.

103

Permakahan bagi setiap item dalam setiap dimensi adalah di antara 1 hingga 7 pada skala Likert. Berdasarkan ini, range markah di antara 20 ke 140. Pembahagian kategori bagi setiap dimensi adalah seperti berikut:Markah 20-50 51-80 81-110 110-140 Masculinity Low Average Strong Dominant Femininity Low Average Strong Dominant Social Desirability Low Average Strong Dominant

104

BEM EX ROLE INVENTORY (BSRI) (Soalan-soalan) Nama Klien ........................................................................................................ No.Rujukan : ............................. Tarikh: ...............................................................................

7
Betul atau Selalu betul

Hampir betul atau tidak betul

Skor Bil: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Keterangan Berlakon sebagai pemimpin Agresif Cita-cita tinggi Analitikal Asertif Ahli sukan Bersaing Menyokong kepercayaan sendiri Dominan Memaksa Ada kebolehan memimpin Berdikari Perihatin terhadap kehendak orang lain Malu Lemah lembut pertuturan Simplistik Kelembutan Memahami Marah Mengalah 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 (bulatkan) 3 4 5 6 3 4 5 6 3 4 5 6 3 4 5 6 3 4 5 6 3 4 5 6 3 4 5 6 3 4 5 6 3 4 5 6 3 4 5 6 3 4 5 6 3 4 5 6 3 4 5 6 3 4 5 6 3 4 5 6 3 4 5 6 3 4 5 6 3 4 5 6 3 4 5 6 3 4 5 6 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7

105

106

21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52.

Penyayang Keseronokan Sifat kanak-kanak Belas kasihan Tidak guna bahasa kasar Merendahkan suara terhadap Perempuan Pemuji Beradab Mudah terlupa Sayang kanak-kanak Amanah Merahsiakan Ikhlas Serius, formal, berdarjat Bijaksana Berlakon yang berkenaan Bersifat benar Tidak dapat dijangka Tidak sistematik Dapat disediakan Keangkuhan Cermat Ikut kebiasaan Mesra Riang Berfaedah Tidak cekap Cemburu Menyenangkan Murung Dapat dipercayai

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4

5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6

7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7

53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60.

Keseorangan Suka membuat keputusan dengan senang Kelelakian Percaya diri sendiri Memadai apa yang ada Personaliti yang berprisip Sanggup untuk berdikari

1 1 1 1 1 1 1 1

2 2 2 2 2 2 2 2

3 3 3 3 3 3 3 3

4 4 4 4 4 4 4 4

5 5 5 5 5 5 5 5

6 6 6 6 6 6 6 6

7 7 7 7 7 7 7 7

107

4. 4 CARA PEMARKAHAN : 41 52 : Keadaan sosial yang dikehendaki 53 60 : Kelakian

1 12 : Kelakian 13 20

21 32 : Kewanitaan : 33 40 : Keadaan sosial yang dikehendaki

Kewanitaan

108

No. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 53 54 55 56 57 58 59 60

Masculine Markah

No. 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32

Feminine Markah

Social Desirability No. Markah 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52

INTERPRETASI: MARKAH 20 50 51 80 81 110 110 140 PENTERJEMAHAN Rendah Sederhana Tinggi Sangat Tinggi

5.0 HARES PSYCHOPATHY CHECKLIST (PCL-R) 5. 1 Latarbelakang PCL-R Tujuan ujian ini adalah untuk menilai kewujudan personaliti psychopathic (anti-social) sesorang klien. Hare Checklist telah diperkenalkan oleh Robert Hare Profesor Emiritus Psikologi di University British Columbia 109

Kebanyakan masa dihabiskan mengkaji psychopath Telah pengarang berapa buku termasuk without

(kurang siuman). Conscience: The Disturbing, World Of The Psychopaths Among Us dah lebih seratus artikel Psychopath. Beliau juga membangunkan Psychopathy Checklist: Screening Checklist, Psychopathy Checklist: Youth Version, Anti Sosial Process Screening Device dan P Scan untuk digunakan dalam undang-undang. Juga telah membangunkan teori dan kajian kepada dunia perniagaan dan korporat dengan psychopath

membangunkan instrumen 360s untuk skrin kelakuan dan trait dan buku Snakes in Suits: When Psychopaths Go To Work. Hare Checklist adalah alat diagnostik digunakan untuk Psychopath mengunakan cara penarikan, tipu muslihat, menilai kecenderungan psychopath dan anti sosial seseorang. keganasan dan method lain untuk membenarkan apa yang mereka mahukan. Simtom Psychopath termasuk kekurangan suara hati dan sense kepada kesalahan, empati, penting diri, mengulang keganasan norma sosial, pengabaian undang-undang, emosi cetek dan sejarah menjadikan individu lain mangsa. Hare Cheklist digunakan pada populasi, banduan dewasa, psychiatric kriminal, pesalah seks dan psychiatric yang menunggu perbicaraan atau penilaiaan dalam penahanan. Psychopathy generally refers to mental disorders. For a psychopathic by largely personality is one usually amoral and asocial behaviour, instance,

characterized

irresponsibility, impulsiveness, lack of remorse, and perverse or related behaviours. 5.2 TUJUAN KEGUNAAN

110

PCL-R digunakan bagi mendiagnostik psychopath klinikal Dibangunkan dalam tahun1990 bagi mengenalpasti Digunakan di Institusi dan mahkamah sebagai indikator Keputusan digunakan dalam setting forensik sebagai

atau individu, mengikut undang-undang dan bagi tujuan kajian. kecenderungan psychopath. potensi rasiko dimiliki subjek. faktor menentukan jenis dan lanjutan penahanan dan rawatan yang diperlu diterima atau tidak. 5.3 DISKRIPSI PCL-R mengandungi dua bahagian, (1) semi-struktur Semasa menilai, score adalah 20 item yang menyukat Item mengandungi perhubungan interpersonal,

temuduga dan review kepada rekod dan sejarah subjek. elemen psychopathic character. pembabitan emosi efektif, respon kepada orang lain dan situasi, kelencongan sosial dan gaya hidup.Oleh itu material cover dua aspek utama iaitu penting diri dan tiada perasaan terhadap victim terhadap orang lain dan gaya hidup anti sosial dan tidak stabil.

111

5.4 VALIDITI DAN RELIABILITI Kesahihan adalah kukuh berdasarkan kajian yang dibuat

oleh Hart dan Hare (1989) keatas 80 pesakit forensik lelaki menunjukan keputusan sama yang terlibat jenayah yang bukan populasi psikitrik berbanding ujian axis 1 dan axis 2 antara kreteria dalam DMS-iii dengan keputusan .86. Rumusan PCL-R dapat mengumpul secara positif peratusan anti sosial, histrionic, narcissistic personality disorder dan kolerasi negatif dengan pengelakan gangguan personaliti. Hart Kajian yang dibuat oleh Hare, Harpur, Hakstian, Forth, & Newman (1990) di Amerika daripada Utara analisis data 925 dari 5 sebanyak sample

penjara

menunjukkan inter-rater reliabiliti .87 ke .97

112

HARES PSYCHOPATHY CHECKLIST (PCL-R) (SOALAN-SOALAN) Nama Klien :....................................................................................................... Rujukan : .............................................. Tarikh: ............................................................................... SOALAN-SOALAN: 1. Adakah anda menunjukkan sikap sebegini?: Pandai bercakap, terlalu ramah ----- Ya, selalu ----- Ya, kadangkala ----- Tidak 2. Rasa lebih hebat/baik daripada orang lain ----- Ya, selalu ----- Ya, kadangkala ----- Tidak 3. Menipu, rasa perlu berbohong ----- Ya, selalu ----- Ya, kadangkala ----- Tidak 4. Manipulasi ----- Ya, selalu ----- Ya, kadangkala ----- Tidak 5. Kurang rasa bersalah ----- Ya, selalu ----- Ya, kadangkala 113

----- Tidak 6. Kasih mendatar ----- Ya, selalu ----- Ya, kadangkala ----- Tidak 7. Kurang rasa empati, menolong orang lain ----- Ya, selalu ----- Ya, kadangkala ----- Tidak 8. Gagal bertanggungjawab di atas perbuatan sendiri ----- Ya, selalu ----- Ya, kadangkala ----- Tidak 9. Memerlukan galakan/mirip kepada cepat bosan (boredom) ----- Ya, selalu ----- Ya, kadangkala ----- Tidak 10. Gaya hidup berisiko ----- Ya, selalu ----- Ya, kadangkala ----- Tidak 11. Lemah dalam mengawal tingkahlaku ----- Ya, selalu ----- Ya, kadangkala ----- Tidak

114

12.

Masalah tingkahlaku terjadi bermula semasa kecil ----- Ya, selalu ----- Ya, kadangkala ----- Tidak

13.

Kurang realistik, matlamat jangka panjang ----- Ya, selalu ----- Ya, kadangkala ----- Tidak

14.

Impulsif ----- Ya, selalu ----- Ya, kadangkala ----- Tidak

15.

Tidak bertanggungjawab ----- Ya, selalu ----- Ya, kadangkala ----- Tidak

16.

Melakukan jenayah semasa kanak-kanak ----- Ya, selalu ----- Ya, kadangkala ----- Tidak

17.

Dibebaskan bersyarat (parol, tahanan rumah, dsb.) ------ Ya ------ Tidak

18.

Tingkahlaku seksual ----- Ya, selalu ----- Ya, kadangkala ----- Tidak 115

19.

Hubungan perkahwinan yang singkat ------ Ya, lebih dari 3 kali ------ Ya, kurang dari 3 kali ------ Tidak ------ Tidak pernah dialami

20.

Kepelbagaian jenayah ----- Ya, banyak kali ----- Tdak ----- Ya, sedikit

116

5.6 PANDUAN SKOR PCL-R No: Soalan 1 hingga 16, dan 18 Pilihan Ya, selalu Ya, kadangkala 17 19 Tidak Ya Tidak Ya, lebih dari 3 kali Ya, kurang dari 3 kali Tidak 20 Tidak pernah dialami Ya, banyak kali Tidak Ya, sedikit INTERPRETASI: PCL-R 1. 2. 3. 4. Markah penuh 40 30 hingga 40 20 hingga 30 Ke bawah 20 Darjah psychopathy yang tinggi sama Borderline Normal /40 Skor 2 1 0 1 0 2 1 0 0 2 0 1

JUMLAH SKOR:

______________________________________________________________

117

6.0

STAGES OF CHANGE READINESS AND TREATMENT EAGERNESS SCALE (SOCRATES) 6.1 LATAR BELAKANG SOCRATES Dibentuk oleh Dr. Nick Heather , Newcastle City Health Mempunyai 19 item boleh diberi kepada klien dalam Skor berdasarkan diri klien menjawab soalan-soalan Boleh digunakan kepada orang dewasa Tujuan ujian adalah bagi menyediakan kaedah ujian

NHS Trust, United Kingdom bentuk temuduga individu yang berstruktur di dalam item yang diberikan

yang singkat, mudah, praktikal dan sahih bagi menilai tahap motivasi diri seseorang bagi persediaan mengikuti program pemulihan dadah Mengambil masa 3 5 minit untuk ditadbir

Skor ujian ini terbahagi kepada 3 bahagian, iaitu:1 2 3 Mengenalpasti / Recognition = 7 35 markah Perasaan Berbelah Bagi / Ambivalence = 4 - 20 Telah Mengambil Langkah / Taking Steps = 8 40

6.2 PENTAFSIRAN Markah yang untuk rendah tinggi ingin , dalam recognition menunjukan dan beranggapan dadah

mereka mempunyai masalah dengan penyalagunaan dadah kecenderungan Markah berubah masalah akan timbul jika mereka tidak berubah. mereka menafikan menyebabkan masalah besar kepada mereka dan tidak menunjukan kecenderungan untuk berubah

118

6.3 AMBIVALENCE Markah yang tinggi dalam AMBIVALENCE

menunjukkan mereka kadangkala sedar dikawal oleh dadah, menyalahguna dadah keterlaluan, menyakiti orang lain dan atau seorang penagih. Namun markah tinggi menggambarkan perasaan berbelah bagi dan tidak menentu Markah rendah , mereka tidak sedar samada mereka dadah, dikawal oleh dadah, menyakiti menyalahgunakan

orang lain dan atau seorang penagih . 6.4 TAKING STEPS Markah yang tinggi menunjukkan mereka telah

melakukan sesuatu untuk membuat perubahan dan mungkin pernah berjaya pada memerlukan kini bantuan suatu untuk masa. Mereka mungkin atau untuk meneruskannya

mencegah kejatuhan semula. Markah rendah menunjukan mereka tidak melakukan sesuatu untuk berubah dan berhenti menagih pada masa

119

6.5 SKOR SOCRATES

DOCILE SCORES 90 (Very High) 80 70 (High) 60 50 (Medium) 40 30 (Low) 20 10 (Very Low) RAW SCORES (From Scoring Sheet)

RECOGNITION

AMBIVALENCE 19 20 18

TAKING STEPS 39 40 37 38 36 34 35 33 31 32 30 26 29 8 25 Ts =

35 34 32 33 31 29 30 27 28 7 26 Re =

17 16 15 14 12 13 9 11 48 Am =

STAGES OF CHANGE READINESS AND TREATMENT EAGERNESS SCALE (SOCRATES) (SOALAN-SOALAN) 120

Nama Klien :....................................................................................................... No.Rujukan : ..................................... Tarikh: ............................................................................... ARAHAN: Sila baca keterangan - keterangan yang terdapat di dalam ruangan yang disediakan dengan cermat. Setiap keterangan menggambarkan cara penggunaan dadah yang klien mungkin boleh atau tidak merasakannya. Setiap keterangan, bulatkan angka dari 1 hinggga 5, bagi menandakan klien setuju atau tidak setuju pada masa kini. Sila bulatkan hanya satu angka yang difikirkan baik untuk klien.
NO PERNYATAAN SANGAT TIDAK SETUJU TIDAK SETUJU TIDAK PASTI SETUJU SANGAT SETUJU

1.

Saya

betul betul

mahu 1 2 3 4 5

membuat perubahan didalam 2. penagihan dadah saya Kadangkala saya terfikir adakah 3. saya seorang mengubah

penagih dadah Jika saya tidak dadah

diri saya didalam penagihan nanti, masalah saya akan menjadi lebih teruk Saya telah mula membuat beberapa dalam 5. saya Saya suatu 6. perubahan penagihan pernah di dadah

4.

menggunakan 1 2 3 4 5 saya

dadah terlalu banyak pada ketika, tetapi berupaya mengubahnya Kadangkala saya terfikir jika

121

penagihan 7. 8.

dadah

saya

menyakitkan hati orang lain Saya mempunyai masalah penagihan dadah Saya bukan saja memikirkan mengubah sikap penagihan 1 2 3 4 5 saya tetapi saya telah pun membuat sesuatu untuk berubah Saya telah sikap untuk 1 2 3 4 5

9.

pun mengubah saya dan 1 2 3 4 5

penagihan mengelakan

saya sedang mencari cara daripada masalah terhadap terfikir dapat 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 terjebak semula Saya mempunyai yang 11. serius penagihan dadah Kadangkala saya samada saya Penagihan banyak 13. kesusahan Saya kini atau 14. saya

10.

mengawal penagihan dadah 12. dadah saya 1 2 3 4 5

menyebabkan aktif melakukan

sesuatu untuk mengurangkan berhenti menagih bantuan terjebak masalah saya dadah Saya memerlukan untuk semula penagihan 15. 16. mengelakan dengan dadah

sebelum ini Saya tahu bahawa saya ada masalah penagihan dadah Pada suatu ketika saya terfikir samada saya

4 122

menagih 17. 18. banyak Saya

dadah seorang

terlalu penagih 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5

dadah Saya berusaha keras untuk mengubah penagihan dadah saya Saya dalam bantuan

19.

telah

pun

membuat di dadah 1 2 3 4 5

beberapa

perubahan penagihan untuk

saya dan saya memerlukan mengelakan dari terjebak semula

123

BORANG SKOR SOCRATES Pindahkan jawapan skor klien daripada keteranganketerangan di atas ke dalam ruangan tiga bahagian di bawah:-

1. 3. 7. 10. 12. 15. 17.

RECOGNITION . . . . . . . .

2. 6. 11. 16.

AMBIVALENCE ...

4. 5. 8. 9. 13. 14. 18. 19.

TAKING STEPS

JUMLAH : RE.. SKALA : 7 - 35

JUMLAH : AM.. SKALA : 4 - 20

JUMLAH: TS.. SKALA : 8 - 40

124

7.0 Aggression Questionaires

7.1 LATARBELAKANG Dibangunkan oleh Dr. Arnold H. Buss dan Dr. W.L. Warren dalam tahun 2000 merupakan versi penambahbaikan asal Buss-Durkee Hostility Inventory (BDHI; Buss & Durkee, 1957) AQ digunakan untuk mengukur kecenderungan seseorang terhadap merugikan AQ boleh digunakan dalam setting klinikal, sekolah, tentera, penjara dan hospital bagi pelan rawatan pemulihan individu dan penilaian sesuatu program 7.2 KEGUNAAN Bagi mengukur tahap agresif (langsang) individu iaitu:A. B. C. D. E. 7.3 DISKRIPSI Ujian ini mempunyai 29 items yang dibahagikan kepada 4 dimensi iaitu Agresif Fizikal, Agresif Percakapan, Dimensi Kemarahan dan Dimensi Kekasaran Agresif fizikal (Physical Aggression) yang mempamerkan keberangkalian seseorang itu bertindak melakukan keganasan fizikal. Tahap agresif keseluruhan Physical Aggression Verb Aggresion Anger, dan Skala Hostiliti tingkahlaku dari tingkahlaku agresif dan bagi yang menggelakan memiliki tingkahlaku agresif

125

 Agresif percakapan (Verbal Aggression). Dimensi ini digunakan bagi menunjukan sifat seseorang yang senang berkelakuan agresif melalui pengunaan kata-kata yang kesat, kejam atau kotor. Dimensi Kemarahan (Anger). Penilian dibuat keatas tahap kecepatan seseorang itu menjadi marah. Dimensi Hostility sesuatu. 7.4 VALIDITI DAN RELIABILITI Kajian dibuat oleh Arnold H. Buss & W.L. Warren terhadap 2,138 sample di seluruh Amerika dengan menggunakan cara perbandingan alatan ujian kemarahan (anger) yang lain seperti Novaco Anger Scale dan Provocation Inventory menunjukkan validiti perbandingan .59 dan .74 Kajian dibuat oleh Arnold H. Buss & W.L. Warren terhadap 1,062 sample di Amerika Utara terdiri dari populasi sekolah, gereja, temple dan pusat pusat komuniti dari pelbagai etnik menunjukkan reliabiliti 0.55 ke 0.94 (kekasaran). Perangai, pandangan, atau perasaan yang negatif terhadap seseorang atau terhadap

126

7.5 SOAL SELIDIK AQ (Aggression Questionaires (AQ) SOALAN-SOALAN Nama Klien :....................................................................................................... No.Rujukan : ..................................... Tarikh: ............................................................................... ARAHAN: Dengan berpandukan skala di bawah, sila tandakan setakat mana setiap kenyataan di bawah ini menerangkan tabiat dan perangai anda. Sila tulis angka 1-5 pada ruang yang disediakan berpandukan keterangan 1 5 berikut:1. Tidak langsung mencerminkan tabiat/perangai saya 2. Jarang-jarang mencerminkan tabiat/perangai saya 3. Sekali sekala mencerminkan tabiat /perangai saya 4. Kadang-Kadang mencerminkan tabiat/perangai saya 5. Sentiasa mencerminkan tabiat/perangai saya

Bil: 1 2 3 4 5

KENYATAAN Sesetengah kawan saya menganggap saya seorang yang senang marah Jika saya perlu menggunakan kekerasan untuk menjaga hak saya, saya akan menggunakannya Apabila orang lain berperangai baik terhadap saya, saya berfikir apa yang mereka hendak dari saya Saya memberitahu kawan-kawan saya secara terus terang jika saya tidak bersetuju dengan mereka Saya pernah terlalu marah sehingga memecahkan/ merosakkan barang-barang

MAKLUM BALAS (1-5) A PA H VA PA

127

Saya tidak dapat menahan diri daripada bergaduh apabila orang lain tidak bersetjuj dengan saya

VA

7 8

Kadang-Kadang saya ingintahu kenapa saya merasa sakit hati mengenai perkara-perkara tertentu Sekali sekala saya tidak dapat menahan perasaan/firasat untuk memukul orang lain

H PA

9* 10 11 12 13 14

Saya

seorang

yang

tenang

dan

tidak

mudah

A H PA A PA VA

meradang Saya meragui orang-orang yg. terlebih mesra Saya pernah mengugut orang yg. saya kenali Saya cepat naik marah dan cepat melepaskan kemarahan itu Saya mungkin memukul seseorang jika dia mencabar saya Apabila orang menyakiti hati saya, saya mungkin akan memberitahu mereka apa yg. Saya fikirkan tentang

mereka 15 Kadang-Kadang saya terasa amat cemburu 16* Saya tidak dapat memikirkan apa-apa sebab yg. 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 muna-sabah untuk memukul orang lain Kadang-Kadang saya fakir saya sentiasa malang dalam kehidupan saya Saya mempunyai masalah untuk mengawal

H PA H A A H VA PA A H PA H 128

kemarahan saya Apabila merasa kecewa, saya akan menunjukkan perasaan tak puas hati Kadang-Kadang saya merasa orang-orang lain

ketawakan saya di belakang saya Saya selalu mendapati saya tidak bersetuju dengan orang-orang lain Jika ada orang pukul saya, saya akan pukul dia balik Kadang-Kadang saya merasa seperti satu bom yg. akan meletup Orang-Orang lain selalu nampak/dapat lebih bertuah Ada orang-orang yg. menyakitkan hati saya sehingga kami bertumbuk Saya tahu ada kawan-kawan yg. bercakap

27 28 29

mengenai saya di belakang saya Kawan-Kawan saya berkata

saya

suka

VA A PA

mempertikaikan sesuatu Kadang-Kadang saya mengamuk dengan tak ada sebab Saya terlibat dengan pergaduhan lebih drpd. orang biasa

7.6 CARA PEMARKAHAN: Kenyataan no. 9 dan 16 hendaklah diberi markah songsang Campurkan jumlah kenyataan 1-29 untuk mendapatkan markah keseluruhan Aggesif Campurkan kesemua kenyataan yang berlabel PA untuk mendapatkan markah Aggesif Secara Fizikal Campurkan kesemua kenyataan yang berlabel VA untuk mendapatkan markah Aggesif Secara Lisan Campurkan kesemua kenyataan yang berlabel A untuk mendapatkan markah Kemarahan (anger) Campurkan kesemua kenyataan yang berlabel H untuk mendapatkan markah Hostiliti

A. B. C. D. E. Soalan

MARKAH KESELURUHAN AGGRESSION: Skala Phy Agg. Skala Ver. Agg. Skala Anger Skala Hostiliti Markah Soalan Markah Soalan Markah

/145

Soalan

Markah 129

2 5 8 11 13 16 22 25 29 Jumlah:

4 6 14 21 27

1 9 12 18 19 23 28 /5 /25 Jumlah: /7 /35

3 7 10 15 17 20 24 26 Jumlah /8 /40

/9 /45

Jumlah:

Nota: Lebih dekat kepada.markah penuh (ch: 45, 25, 35, atau 30) bermakna lebih cenderung untuk melakukan perkara yang digambarkan kepada soalan (item) tertinggi.

130

8.0 BECK DEPRESSION INVENTORY(BDI) 8.1 LATAR BELAKANG Beck Depression Inventory dibangunkan oleh Dr. Aaron T. Mengandungi 21 soalan pelbagai pilihan. BDI boleh mengukur keluasan depressi. Ia telah direka utuk orang dewasa berumur 18 80 tahun. BDI mempunyai 3 versi iaitu BDI, diperkenalkan pada

Beck.

tahun1961, kemudian disemak 1971 iaitu BDI-1A dan BDI II diterbitkan pada tahun 1991. BDI digunakan secara luas sebagai alat penilaian oleh ahli Depression dihurai sebagai inverted hostility against the self. Melalui kerjanya, Beck perhatian kepada negative perubatan dan pengkaji di dalam pelbagai setting.

cognition.iaitu menderita dan tidak tepat mengenai pemikiran mengenai diri. Beck membangunkan tret mengenai kognitif negatif mengenai dunia, masa hadapan dan diri dimana memainkan peranan penting dalam depressi. Sebagai contoh tret pelajar mendapat markah rendah:(a) Pelajar mempunyai pemikiran negatif mengenai dunia, mungkin tiada keseronokan berada dalam bilik darjah. (b) Pelajar mempunyai pemikiran negatif mengenai masa depan, kerana berfikir dia tidak kan lulus periks. (c) Pelajar mempunyai pemikiran negatif mengenai diri, dia merasa tidak perlu

131

8.2

VALIDITI DAN RELIABILITI Validity BDI adalah sama tahap dengan 6 daripada 9 kategori DSM III bagi diagnosis depression (Groth Marnat 1990) Concurrent Validity BDI mengikut carta klinikal bagi pesakit MMPI Scale psikitrik dari .55 ke .96 (Beck et. al. 1988, Groth Marnat 1990) Validity perbandingan (Minnesota adalah .76 Kajian Beck, Steer & Garbin 1988 menunjukkan reliability .86 dengan alatan ujian lain seperti Multiphasic Personality Inventory) Depression

132

BECK DEPRESSION INVENTORY (BDI) (SOALAN-SOALAN) Nama Klien : ...................................................................................................... No.Rujukan : .................................... Tarikh: ............................................................................... Pilih HANYA SATU kenyataan daripada empat. Kenyataan yang dipilih seharusnya mencerminkan perasaan anda dalam beberapa hari sebelum ini. Garis atau pangkah samada 0,1, 2, atau 3. No: 1 0 Saya tidak merasa sedih 1 Saya merasa sedih 2 Saya sentiasa merasa sedih dan tidak boleh menghentikan perasaan ini 3 Saya merasa sangat sedih atau tidak gembira sehingga saya tak dapat tahan perasaan itu KENYATAAN

Saya tidak merasa lemah semangat apabila berfikir mengenai masa hadapan

1 Saya merasa lemah semnagat apabila berfikir mengenai masa hadapan 2 Saya merasakan tiada apa-apa yg. boleh saya harapkan di masa hadapan 3 Saya merasakan masa hadapan adalah gelap dan keadaan tidak akan pulih

133

0 Saya tidak merasai sebagai seorang yg. gagal dalam hidup 1 Saya merasai saya telah gagal lebih daripada orang lain 2 Apabila saya mengingati kehidupan saya, saya hanya nampak banyak kegagalan 3 Saya merasa saya seorang yg. sangat gagal dalam kehidupan

0 Saya mendapat kepuasan melakukan aktiviti-aktiviti seperti biasa 1 Saya tidak dapat nikmat melakukan aktiviti-aktiviti seperti dahulu 2 Saya tidak mendapat kepuasan yang sebenar apabila melakukan aktiviti-Aktiviti 3 Saya tidak puas hati atau merasa boring dengan semua benda

0 Saya tidak merasa bersalah 1 Saya sering tidak merasa bersalah 2 Saya sering merasa bersalah 3 Saya sentiasa merasa bersalah

0 Saya tidak berasa seperti dihukum 1 Saya merasa saya mungkin dihukum 2 Saya mengharap dihukum 3 Saya merasa saya tengah menjalani hukuman

0 Saya tidak merasa kecewa dengan diri sendiri 1 Saya kecewa dengan diri sendiri 2 Saya menyampah dengan diri sendiri 3 Saya benci diri saya

0 Saya tidak merasakan diri saya lebih teruk dari orang lain 134

1 Saya kritikal dengan diri sendiri mengenai kelemahan atau kesilapan 2 Saya selalu menyalahkan diri sendiri atas kesemua kesalahan saya 3 Saya menyalahkan diri sendiri mengenai semua benda yang buruk berlaku

0 Saya tidak mempunyai fikiran untuk membunuh diri 1 Saya ada fikiran untuk membunuh diri tapi saya tidak akan melakukannya 2 Saya ingin bunuh diri 3 Saya akan bunuh diri jika ada peluang

10

0 Saya tidak menangis lebih dari biasa 1 Saya sekarang lebih menangis dari biasa 2 Saya sekarang selalu menangis 3 Saya dulu boleh menangis, tetapi sekarang saya tidak boleh menangis walaupun saya hendak menagis

11

0 Perasaan gusar terhadap benda-benda sama seperti biasa 1 Perasaan saya sekarang lebih mudah gusar terhadap benda-benda daripada biasa 2 Saya sering merasa sakit hati atau gusar 3 Saya merasa gusar setiap masa

135

12

0 Saya tidak hilang minat bergaul/bermesra dengan orang lain 1 Saya sekarang kurang minat bergaul/bermesra dengan orang lain daripada biasa 2 Saya telah hilang banyak minat bergaul/bermesra dengan orang lain 3 Saya telah hilang kesemua minat bergaul/bermesra dengan orang lain

13

0 Saya mudah membuat keputusan sama seperti biasa 1 Saya sekarang melambat-lambatkan membuat keputusan daripada biasa 2 Saya merasa lebih susah untuk membuat keputusan daripada biasa 3 Saya sekarang tidak boleh membuat keputusan langsung

14

0 Saya tidak merasa lebih teruk daripada dulu 1 Saya risau saya kelihatan tua atau tidak cantik 2 Saya merasa ada perubahan kekal yang memburukkan ketrampilan saya 3 Saya percaya saya hodoh

15

0 Saya boleh bekerja seperti biasa 1 Ia memerlukan daya yang lebih untuk memulakan sesuatu kerja 2 Saya kena paksa diri untuk melakukan apa-apa (kerja, dsb.) 3 Saya tidak boleh buat kerja/aktiviti langsunf

136

16

0 Saya boleh tidur seperti biasa 1 Saya tidak tidur senyenyak dulu 2 Saya bangun 1-2 jam daripada biasa dan mendapati kesukaran untuk sambung tidur 3 Saya bangun beberapa jam daripada biasa dan tidak dapat tidur balik

17

0 Saya tidak merasa lebih letih daripada biasa 1 Saya merasa lebih letih daripada biasa 2 Saya merasa letih apabila membuat sebarang aktiviti 3 Saya terlalu letih untuk membuat apa-apa

18

0 Selera sekarang sama seperti biasa 1 Saya sekarang kurang selera daripad biasa 2 Kurang selera sekarang bertambah teruk 3 Saya langsung tiudak ada selera

19

0 Saya tidak hilang berat badan, maupun sedikit sejak kebelakangan ini 1 Saya telah hilang lebih daripada 5 kg 2 Saya telah hilang lebih daripada 10 kg 3 Saya telah hilang lebih daripada 15 kg * (Skor 0 jika anda dengan sengaja ingin mengurangkan berat badan)

20

0 Saya tidak risau mengenai kesihatan saya lebih daripada biasa 1 Saya risau mengenai masalah fizikal seperti sakit-sakit, atau perut meragam, atau sembelit 2 Saya risau mengenai masalah fizikal, sampai saya tidak dapat memikirkan benda-benda lain 137

3 Saya sangat risau mengenai masalah fizikal, sampai saya tidak dapat memikirkan benda-benda lain

21

0 Saya tidak perasan sebarang perbezaan pada nafsu seks saya 1 Saya kurang nafsu seks daripada biasa 2 Saya amat kurang nafsu seks daripada biasa 3 Saya sekarang terus hilang nafsu seks

8.4 CARA PEMARKAHAN BECK DEPRESSION INVENTORY (BDI) 1 hingga 10 Perasaan yg. turun naik ini adalah normal Gangguan emosi yg. Sederhana Sempadan kemurungan klinikal (borderline clinical depression) 21 hingga 30 Kemurungan yg. tidak keterlaluan (moderate depression) 31 hingga 40 40 ke atas Kemurungan teruk (severe depression) Kemurungan ekstrim (extreme depression)

11 hingga 16 17 hingga 20

9.0 AGGRESSION INVENTORY (AI) 9.1 LATAR BELAKANG AI (BRIAN A. GLADUE) 138

Mengukur Karekteristik Tingkahlaku atau tret Agresif. DESKRIPSI: Mengandungi 30 items bagi mengukur trait agresif yang berbeza. Ia berdasarkan kepada 5 skala jawapan. AI mengandungi empat subskala, iaitu:Agresif Fizikal Agresif Verbal (PA = 9 + 11 + 12 + 13) (VA = 3 + 4 + 6 +7 + 8 + 16 + 21) (II = 15 + 18 + 20 + 24 + 25 + 28 + 30) Mengasingkan diri/Avoidance (Avoid = 17 + 22)

Impulsif/Impatient (tidak sabar)

Disebabkan kemungkinan berlakunya perbezaan jantina (gender) dalam pelbagai aspek agresif, skor AI hendaklah diasingkan di antara lelaki dan wanita. 9.2 NORMA AI AI telah diuji terhadap seramai 960 orang mahasiswa Ijazah pertama bagi Kelas Pengenalan Psikologi. Populasi terdiri daripada kebanyakannya Caucasion (96 %) dan terdiri dari 517 lelaki dan 443 wanita (dewasa muda) Means umur = 20.4 tahun, di dalam lingkungan 18 hingga 34 tahun. Bagi lelaki, skor sub-skala mean ialah PA = 2.34; VA = 3.04; II = 2.80; Avoid = 2.85. Sementara bagi wanita pula, skor sub-skala mean ialah PA = 1.82; VA = 2.58; II = 2.68; Avoid = 3.06.

139

9.3 SKOR AI Skor sub-skala ialah dengan cara mencampurkan responrespon item dan kemudiannya dibahagikan dengan jumlah items bagi sub-skala berkenaan. Skor adalah di antara 1 hingga 5 dengan skor tertinggi menunjukkan tahap agresif tinggi/lebih. 9.4 VALIDITI DAN RELIABILITI AI menunjukkan darjah konsistensi dalaman (internal consistency) di antara patut atau munasabah hingga baik. Bagi lelaki, alpha coefficients ialah PA = .82; VA = .81; II = .80; Avoid = .65. Sementara bagi wanita pula, ialah PA = .70; VA = .76; II = .76; dan Avoid = .70 Validiti sub-skala AI telah disokong oleh analisis faktor dan perbezaan di antara lelaki dan wanita. (Wanita) The latter serves to suggest the AI has fair known-groups validity ehere men and women significantly differed on each subscale and all but six of the individual items.

140

AGGRESSION INVENTORY (AI) (SOALAN-SOALAN) Nama Klien : ...................................................................................................... No.Rujukan : ................................. Tarikh: ............................................................................... ARAHAN: Berpandukan skala di bawah, sila tandakan setakat mana setiap ke-nyataan di bawah ini menerangkan tabiat dan perangai anda. Sila tulis angka 1-5 pada ruang yang disediakan berasaskan angka 1 5 berikut: 1. Tidak langsung mencerminkan tabiat/perangai saya 2. Jarang mencerminkan tabiat /perangai saya 3. Sekali sekali mencerminkan tabiat /perangai saya 4. Kadang-Kadang mencerminkan tabiat /perangai saya 5. Sentiasa mencerminkan tabiat /perangai saya

Bil: 1 2

KENYATAAN Saya suka melaksanakan kerja-kerja atau tugasan yang berturutan Saya menyanjung tinggi mereka yang menghindarkan diri (walk away) daripada pergaduhan atau pertengkaran. Bila seseorang itu tidak adil terhadap diri saya, saya marah dan protes. Bila seseorang cuba memotong barisan, saya dengan tegas akan memberitahu suapaya tidak berbuat demikian

ANGKA (1-5)

3 4

VA VA

141

Apabila saya menghadapi kesukaran memahami sesuatu masalah, saya akan meminta nasihat orang lain Apabila seseorang mengkritik saya, saya akan menjawab semula dan protes Bila seseorang cuba mengarah saya (berlagak seperti bos), saya akan menentang dengan kuat. Saya fikir adalah ok menyusahkan seseorang yang membangkitkan kemarahan orang. Saya bergaduh dengan orang lain Bila seseorang mengkritik atau memberi komen negatif terhadap pakaian atau rambut saya, saya akan mem-beritahu dia (samada lelaki atau wanita) bahawa itu bukan urusan dia. Saya menyanjung tinggi mereka yang tahu berlawan dengan menggunakan tangan atau anggota (tanpa meng-gunakan sebarang senjata)

6 7 8 9 10

VA VA VA PA

11

PA

12 13 14 15 16

Bila orang lain mengacau atau menolak saya, saya akan cuba menolak balik atau menumbuk beliau Bila orang lain cari gaduh dengan saya, saya akan lawan semula Saya lebih suka mendengar lagu rock-and-roll berbanding dengan lagu klasik Saya mudah tidak sabar dan meradang jika sekiranya saya terpaksa menunggu Bila orang lain bermaksud atau berbuat jahat, saya akan berbuat yang sama terhadap beliau (lelaki/wanita) Bilamana seseorang itu berbuat sesuatu yang kurang elok, saya rasa lebih baik berdiam diri daripada berbuat kecoh/heboh. Orang lain berkata saya mudah hilang kesabaran Saya menganggap diri saya merupakan seorang yang mempunyai autoriti (authority figure) terhadap sesetengah orang lain Kerapkalinya saya seolah-olah membuat sesuatu

PA PA

II VA

17

Avoid

18 19

II

20

II 142

21 22

yang akhirnya saya menyesal Jika seseorang itu mencela/mencaci saya, saya akan mencaci/mencela beliau semula Saya lebih suka keluar dan tidak terlibat dengan masalah (trouble) bilamana seseorang itu mengganggu saya Bila saya tidak ,menyukai (bad terms) dengan seseorang itu, biasanya akan berakhir dengan pergaduhan Saya mudah tidak sabar jika sekiranya saya terpaksa membuat sesuatu perkara yang sama untuk jangkamasa yang lama. Ia selalu berlaku di mana saya bertindak tergopoh gapah/kalut Bilamana saya membuat sesuatu (sekarang), saya akan membaca dahulu buku panduan/arahan sebelum memulakannya. Saya sangat mengkagumi seseorang yang tahu bergaduh dengan menggunakan senjata. Saya selalu melakukan sesuatu sebelum saya ada masa untuk berfikir. Bila saya sangat marah terhadap seseorang, saya menjerit/bertempik kepadanya. Bila saya perlu membuat keputusan (make up my mind), saya biasanya berbuat dengan segera.

VA Avoi d

23

24

II

25 26

II

27 28 29 30

II

II

143

10.0 EMOTIONAL ASSESSMENT SCALE (EAS) 10.1 LATAR BELAKANG (Charles R. Carlson, Frank L. Collins, Jean F. stewart, James Porzelius, Jeffrey A. Nitz, dan Cheryl O. Lind) Mengukur Reaktiviti emosi 10.2 NORMA EAS pada mulanya telah dikaji terhadap 120 orang Mahasiswa Ijazah Pertama Kursus Psikologi dan lingkungan umur mereka ialah di antara 18 hingga 34 tahun (62 % wanita, 38 % lelaki). Standard deviations dan Means adalah seperti berikut:Marah Bimbang Perasaan Meluat/Disgust Takut (means = 9.7 / SD 13.3); (means = 13.0 / SD 14.5); (means = 14.6 / SD 18.9); (means = 32.4 / SD 24.5);

Perasaan Bersalah (means = 12.6 / SD 14.5); Seronok Sedih Terkejut (means = 38.8 / SD 23.8); (means = 19.1 / SD 19.6); (means = 10.7 / SD 10.4)

SKOR: Hanya dengan mengukur panjang (mm) dari hujung kiri ke tanda slash (slash mark /) disepanjang garisan 100 mm. Tiga (3) items yang me-ngandungi setiap emosi kemudiannya dicampur kepada skor bagi emosi. Tiada jumlah skor digunakan.

144

10.3 VALIDITI DAN RELIABILITI EAS didapati di tahap baik hingga reliabiliti cemerlang, dengan relibiliti inter-item bagi emosi dengan jarak di antara .70 hingga .91 dan reliabiliti split-half bagi keseluruhan ukuran iaitu . 04. Tiada data mengenai kemantapan (stability) dilaporkan. EAS mempunyai validity sejajar (concurrent) yang baik, dengan beberapa korelasi sub-skala dengan ukuran sediada seperti POMS, Beck Depression Inventory, dan State-Trait Anxiety Inventory (State form). Sub-skala EAS juga didapati sensitif kepada sebarang perubahan terhadap tahap penggalak ketegangan stress luaran (external induced stress levels).

145

EMOTIONAL ASSESSMENT SCALE (EAS) SOALAN-SOALAN

Soal selidik ini mempunyai 24 jenis perasaan yang dialami oleh semua individu. Bagi setiap perasaan yang disenaraikan berikut, tandakan (X) di atas garisan yang disediakan bagi menunjukan perasaan anda ketika. Nama Klien :....................................................................................................... No.Rujukan : ................................. Tarikh: ............................................................................... _____________________________________________________________ Kurang berkemungkinan Besar sedang dialami sedang dialami ______________________________________________________________ 1. Terkejut 3. Meluat 4. Marah 5. Bersalah 6. Cemas 7. Sedih 8. Seronok (delighted) 9. Takut (scared) 10. Hairan 11. Menolak 12. Gila 13. Malu ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------146 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Berkemungkinan

2. Bimbang/Takut ----------------------------------------------------------------------------

14. Risau 15. Terganggu 16. Menakutkan (frightened) 17. Kagum 18. Sakit 19. Maradang (annoyed) 20. Dimalukan 21. Resah 22. Putus harapan 23. Riang (happy)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

147

10.5 SKOR EAS Mengandungi 24 instrumen items bagi mengukur respon emosi terkini (immediate emotional responses) merangkumi julat menyeluruh emosi (full range of emotions) pada masa yang sama. EAS memeriksa lapan (8) keadaan/tahap emosi yang dilihat sebagai asas dan konsisten dalam pelbagai silang budaya. Lapan (8) emosi tersebut ialah:Marah Bimbang Perasaan Meluat/ Disgust Takut Perasaan Bersalah Seronok Sedih Terkejut (item: 3, 11, 19); (item: 2, 9, 17); (item: 5, 13, 15); (item: 8, 16, 24); (item: 7, 21, 23); (item: 1, 10, 18). (item: 4, 12, 20); (item: 6,14,22);

EAS merupakan instrumen yang sangat berguna bagi mengukur tahap momentum dan perubahan emosi. Ia boleh ditadbir/dijawab dalam masa kurang dari satu minit, dan boleh digunakan dalam pelbagai seting klinik dan situasi.

148

11.0 SOCIAL SUPPORT BEHAVIORS SCALE (SSB) 11.1 LATAR BELAKANG (Alan Vaux, Sharon Riedal, dan Doreen Stewart.) Untuk mengukur mod sokongan sosial. SSB merupakan instrumen yang terdiri daripada 45 item yang dibentuk untuk mengukur lima mod sokongan sosial iaitu: emosi (item 3, 8, 12, 16, 20, 23, 27, 30, 31, 36), pergaulan (item 1, 2, 5, 9, 13, 18,24), bantuan praktikal (item 4, 6, 7, 11, 3, 37, 40, 43), bantuan kewangan (item 14, 21, 26, 29, 32, 38, 41, 45), dan nasihat /bimbingan (item 10, 15, 17, 19, 22, 25, 28, 33, 35, 39, 42, 44). SSB dibentuk untuk menilai tingkahlaku menyokong ysng diterima daripaa keluarga dan rakan . Lima subskala telah dikenalpasti melalui analisis faktor. Alat ukur ini penting bukan sahaja dalam kajian sokongan sosial tetapi digunakan dalam amalan klinikal untuk memahami sokongan sebenar dan potensi sokongan yang diterima oleh klien. 11.2 NORMA SSB pada awalnya dikaji dalam lima siri pembangunan yang melibatkan lebih 300 pelajar pra-siswazah. Jumlah responden lelaki dan perempuan adalah lebih kurang sama banyak. Kebanyakan responden adalah kulit putih dan lebih kurang 25% adalah kulit hitam. 11.3 VALIDITI DAN RELIABILITI SSB mempunyai konsistensi internal yang sangat baik iaitu skor alpha .85. mempunyai kesahan serentak yang tinggi, di mana ia mempunyai korelasi yang tinggi dengan Social Supportnetwork Association, Support Appraisals, dan Iventory of Socially 149

Supportive Behaviors. Skala SSB juga sensitif terhadap jenis sokongan berdasarkan setiap mod sokongan

150

SOSIAL SUPPOT BEHAVIOR (SSB) (SOALAN-SOALAN) SSB Arahan Individu membantu satu sama lain dalam pelbagai cara . Kemungkinan anda mengalamai beberapa masalah (seperti kecewa tentang sesuatu, memerlukan pertolongan terhadap masalah , were broke, atau memerlukan nasihat atau bimbingan). Bagaimana keluarga dan rakan membantu membantu anda sebagaimana yang disenaraikan di bawah. Cuba jawab pengalaman dengan mereka. Gunakan skala di bawah, dan bulatkan satu nombor di bawah keluarga dan satu nombor di baah rakan anda dalam setiap pernyataan. 1 2 3 4 5 = = = = = Tiada seorang yang melakukannya seseorang mungkin melakukannya Beberapa ahli keluarga/rakan barangkali akan melakukannya Beberapa ahli keluarga / rakan pasti melakukakannya Kebanyakan ahli keluarga/ rakan pasti Melakukannya
(a) Keluarga 1 2 3 4 5 1 (b) Rakan 2 3 4 5

1.

Akan mencadangkan berbuat sesuatu untuk melupakan masalah saya.

2.

Akan melawat dengan saya, atau menjemput saya bersama.

3.

Akan menenangkan saya jika saya kecewa.

4.

Akan menumpangkan saya sekiranya saya memerlukan.1

151

(a) Keluarga 5. Akan makan tengahari atau makan malam bersama saya. 6. Akan menjaga harta milik saya untuk 1 beberapa ketika. 7. Akan meminjamkan saya kenderaan apabila saya perlukan. 8. Akan berjenaka atau mencadangkan saya berbuat sesuatu untuk menggembirakan saya. 9. Akan pergi menonton wayang atau konsert bersama saya. 10. Akan memberi cadangan bagaimana 1 saya boleh mendapatkan maklumat lanjut tentang situasi tertentu. 11. Akan membantu saya menyelesaikan 1 tugasan mudah atau tugasan besar. Akan mendengar jika saya perlu berkongsi perasaan saya. 13. 14. Akan meluangkan masa untuk saya. Akan membayar makanan tengahari saya sekiranya saya tiada wang. 1 2 3 4 5 1 1 2 3 4 5 1 1 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 1 2 3 4 5 1

(b) Rakan 2 3 4 5

12.

152

(a) Keluarga 15. Akan mencadangkan kepada saya bagaimana cara hendak melakukan sesuatu. 16. Akan memberi galakan untuk saya melaksanakan tindakan yang sukar. 17. 1 2 3 4 5 1

(b) Rakan 2 3 4 5

Akan memberikan nasihat kepada saya 1 tentang apa yang perlu saya lakukan.

18. 19.

Akan berbual dengan saya.

2 2

3 3

4 4

5 5

1 1

2 2

3 3

4 4

5 5

Akan membantu saya mengenalpasti 1 apa perlu dilakukan.

20.

Akan menunjukan bahawa mereka memahami perasaan saya.

21.

Akan membelikan saya minuman sekiranya saya kehabisan wang.

22.

Akan membantu saya memutuskan apa 1 yang hendak saya lakukan.

23.

Akan memeluk saya ataupun berat tentang saya.

1 2 menunjukan bahawa mereka mengambil

24.

Akan menelefon saya untuk bertanya 1 khabar.

153

25.

(a) Keluarga Akan membantu saya mengenalpasti apa 1 2 3 4 5 yang sedang berlaku. Akan membantu saya membeli sedikit 1 barang keperluan. 2 3 4 5

(b) Rakan 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5

26.

27. 28.

Tidak akan menghakimi saya .

Akan memberitahu saya dengan siapa 1 saya harus meminta tolong.

29.

Akan meminjamkan wang kepada saya tanpa tempoh tertentu.

30.

Akan bersimpati terhadap saya sewaktu saya kecewa.

31.

Akan bersama saya ketika Menghadapi saat sukar.

32.

Akan membelikan pakaian untuk saya sekiranya saya tidak mempunyai wang 1 yang cukup. 2 3 4 5 1 2 3 4 5

33.

Akan memberitahu saya tentang peluang dan pilihan yang ada.

34.

Akan meminjamkan saya pekakas atau peralatan tertentu jika saya memerlukannya.

154

35.

Akan memberikan saya sebab musabab kenapa saya perlu melakukan sesuatu. 1

(a) Keluarga
2 3 4 5 1 2

(b) Rakan
3 4 5

36.

Akan menunjukkan kasih sayang kepada saya.

37.

Akan menunjukkan kepada saya bagaimana hendak melakukan sesuatu 1 perkara yang sayatidak tahu melakukannya.
2 3 4 5 1 2 3 4 5

38.

Akan menghadiahkan perkara yang saya1 perlukan.

39.

Akan memberitahu saya cara terbaik untuk menyelesaikan sesuatu perkara.

40.

Akan meminta orang lain, supaya mengatur sesuatu kepada saya.

41.

Akan meminjamkan wang kepada saya 1 dan meminta saya melupakannya.

42.

Akan memberitahu saya apa yang perlu 1 dilakukan.

43.

Akan menawarkan tempat tinggal sementara untuk saya.

44.

Akan membantu saya memikirkan sesuatu masalah.

45.

Akan meminjamkan sejumlah wang yang1 agak banyak (lebih kurang sebulan sewa rumah atau gadaijanji)

2 1

3 2

4 3

5 4 5

2 1

3 2

4 3

5 4 5

155

11.5 PEMARKATAN Skor untuk subskala dan jumlah skala dijumlahkan itemitem berdasarkan skala lima mata (julat skor 42-225). Walaubagaimanapun, jika SSB digunakan untuk mengenalpasti sokongan sosial, skala ditukarkan kepada skala 2 mata iaitu (0 = tidak; 1 = tidak) dan item itu dijumlahkan seperti di atas.

11.6 RUJUKAN UTAMA Vaux, A., Riedel, S., dan Stewart, D. (1987). Modes of Social Support: The Social Support Behaviors (SSB) Scale, American Journal of Community Psychiatry, 15, 209-237, Plenum Publishing Corp.

156

LAMPIRAN 2 BAHAN BACAAN TAMBAHAN KEMAHIRAN PENTADBIRAN ALAT UKUR DAN PROSES MENOLONG 2.1 2.2 Psikologi Klien Eleman-Eleman Penting Dalam Psikologi 2.2.1 Ingatan 2.2.2 Fantasi 2.2.3 Berfikir 2.2.4 Perasaan Personaliti Dari Pelbagai Perspektif 2.3.1 Psikologi Individu Alfred Adler 2.3.2 Rasional Emotif Tingkahlaku Albert Ellis 2.3.3 Pemusatan Perseorangan Carl Rogers 2.3.4 Terapi Realiti William Glasser PengetahuanTentang Ujian Psikologi 2.4.1 Penilaian Dan Peranan Kaunselor Penentu Setting Untuk Ujian 2.5.1 Tempat Yang Sesuai 2.5.2 Kerahsiaan 2.5.3 Tempat Yang Selamat Dari Ancaman 2.5.4 Kondusif 2.5.5 Tempat Yang Khusus Kemahiran Menolong 2.7.1 Pengertian Kaunseling 2.7.2 Tujuan Kaunseling 2.7.3 Prinsip Kaunseling 2.7.4 Ketrampilan Pemimpin Berwibawa Kemahiran Komunikasi 2.8.1 Komunikasi Interpersonal 2.8.2 Kemahiran Komunikasi Bukan Lisan 2.8.3 Halangan Komunikasi 2.8.4 Mendengar Secara Aktif 2.8.5 Teknik Mendengar Secara Berkesan 2.8.6 Halangan-Halangan Mendengar 2.8.7 Kepentingan Komunikasi

2.3

2.4 2.5

2.7

2.8

157

BAHAN BACAAN TAMBAHAN PENGENDALIAN DAN KEMAHIRAN PENTADBIRAN ALAT UKUR 2.1 PSIKOLOGI KLIEN Klien merupakan seseorang yang memerlukan bantuan berasaskan prinsip psikologi melalui hubungan menolong bersama kaunselor. Terdapat tiga jenis klien: 1. Klien sukarela iaitu klien yang datang sendiri berjumpa kaunselor atas kerelaan diri. 2. Klien rujukan merupakan klien yang datang bertemu dengan kaunselor kerana diminta, di suruh, diarah atau dirujuk oleh orang perseorangan atau institusi yang berkuasa ke atas klien. 3. Klien dapatan ialah klien yang dikenal pasti dan dijemput oleh kaunselor untuk dibantu. Klien merupakan individu yang mendapatkan khidmat bimbingan dan kaunseling kerana merasakan dirinya kurang sempurna dan memerlukan pertolongan supaya perubahan dapat berlaku dari segi mental, emosi dan tingkahlaku (Othman Mohamed, 2007). arah kesejahteraan diri. Psikologi merupakan satu bidang ilmu mengenai tingkah laku, proses mental dan pemikiran. Ianya juga satu perbincangan berhubung dengan perlakuan manusia, pola pemikiran dan perlakuan seseorang atau sesuatu kumpulan tertentu dan kebijaksanaan memahami sifat semulajadi manusia. Setengah ahli pakar psikologi menganggap psikologi merupakan salah satu bidang yang membincangkan mengenai sains tingkahlaku. Oleh itu dapat dikatakan bahawa psikologi adalah kajian mengenai jiwa atau aspek rohani manusia secara saintifik. psikologi `sebagai sains Manakala bagi setengah pakar, menanggap bagi kehidupan mental, di mana ianya Klien juga adalah individu normal yang mempunyai potensi untuk berkembang dan melakukan perubahan ke

membincangkan pelbagai aspek kemanusiaan termasuk aspek perasaan, 158

keinginan, kognisi, penaakulan, membuat keputusan dan lain-lain perkara yang berkait dengan kehidupan mental. Justeru itu, memahami psikologi klien adalah penting untuk melihat pola perasaan, pemikiran dan perlakuan mereka agar proses membantu klien secara sistematik dapat dijalankan dengan berkesan.

2.2 Elemen-Elemen Penting Dalam Psikologi Dan Kaitannya Dengan Klien 2.2.1 Ingatan Ingatan ialah suatu daya jiwa manusia yang dapat menerima, menyimpan dan menghasilkan kembali pengertian atau tanggapan bagi seseorang individu. Ingatan ini dipengaruhi oleh sifat perseorangan, keadaan di luar jiwa (alam sekitar, keadaan jasmani dan sebagainya), keadaan jiwa (kemahuan, perasaan dan sebagainya) dan umur seseorang itu. Pada umur 10 hingga 15 tahun, baik untuk daya ingatan yang mekanis. Pada umur 14 hingga 50 tahun, baik untuk daya ingatan yang logis. Manakala sejak berumur 50 tahun manusia (individu) sering mengalami penyakit lupa. Ingatan biasanya dibahagikan kepada dua golongan: i. Daya ingatan mekanis iaitu daya ingatan itu hanya untuk kesan-kesan pancaindera ii. Daya ingatan logis iaitu daya ingatan itu hanya untuk kesan-kesan yang mengandungi pengertian.

159

2.2.2 Fantasi Fantasi ialah suatu daya jiwa untuk menciptakan sesuatu yang baru. Melalui fantasi ini manusia dapat membentuk sesuatu yang sebelum ini belum ada, sehingga sesuatu yang baru itu merupakan suatu reaksi, meskipun dengan apa cara sekalipun. Fantasi terdiri dari fantasi sedar dan fantasi tidak sedar. Fantasi tidak sedar ialah fantasi yang terjadi tanpa kita ketahui bahawa kita berfantasi. Misalnya sewaktu menonton pertandingan bola sepak, kaki kita akan terikutikut seakan-akan menyepak bola sepak tersebut. Fantasi yang disedari pula terbahagi dua, iaitu fantasi disedari pasif dan fantasi disedari aktif. Fantasi disedari pasif ialah fantasi disedari yang tidak dipimpin oleh akal mahupun kemahuan kita, contohnya apabila seseorang itu mengelamun. Manakala fantasi disedari aktif ialah fantasi disedari yang dipimpin oleh akal dan kemahuan kita. Terdapat beberapa kegunaan fantasi bagi kehidupan kita iaitu para seniman dapat menciptakan sesuatu yang baru dan kita turut menikmatinya. Dengan berfantasi juga kita dapat bersimpati sesama individu walaupun berjauhan. Selain itu juga, kita dapat mengambil intisari dan mengikut perjalanan sejarah walaupun ianya telah berlaku berzaman lamanya. Kita juga dapat merencanakan hidup kita di masa depan dan merintangi liku-liku kehidupan yang semakin mencabar. 2.2.3 Berfikir Berfikir ialah budaya gejala jiwa yang dapat menetapkan hubunganhubungan antara pengetahuan kita. Berfikir adalah suatu proses dialektis. Maknanya, semasa kita berfikir, fikiran kita mengadakan soaljawab dengan fikiran kita, untuk meletakan hubungan-hubungan antara pengetahuan kita itu dengan tepat. Pertanyaan itulah yang memberi arah kepada fikiran kita Di dalam berfikir kita menggunakan alat iaitu akal. Hasil pemikiran itu kadang-kadang dilahirkan dengan bahasa. Berfikir ialah daya jiwa kita yang 160

dapat

meletakan

hubungan-hubungan

pengetahuan

kita.

Hubungan-

hubungan tersebut

seperti hubungan sebab musabab, hubungan tempat,

hubungan perbandingan dan hubungan waktu. Proses yang dilalui semasa berfikir ialah: i. Pembentukan pengertian, maksudnya dari satu masalah , fikiran kita membuang ciri-ciri tambahan, sehingga tinggal ciri-ciri yang tipis (tidak boleh tiada) pada masalah itu. ii. Pembentukan pendapat, maksudnya fikiran kita menggabungkan atau menceraikan beberapa pengertianyang menjadi tanda khas pada masalah itu iii. Pembentukan kesimpulan, maksudnya fikiran kita menarik keputusan dari keputusan-keputusan yang lain.

2.2.4 Perasaan Prof Hukstra mendefinisikan perasaan sebagai suatu fungsi jiwa untuk mempertimbangkan dan mengukur menurut rasa senang dan tidak senang. Perasaan juga merupakan suatu pernyataan jiwa, yang sedikit sebanyak bersifat subjektif untuk merasakan senang atau tidak senang dan yang tidak bergantung kepada perangsang dan alat-alat deria. Sifat-sifat perasaan adalah seperti senang dan tidak senang, kuat dan lemah, lama dan tidak lama, relatif dan tidak berdiri sendiri sebagai pernyataan jiwa. Terdapat dua golongan yang menurut keadaan perasaan mereka iaitu: i. ii. Golongan Eukoloi iaitu golongan orang yang selalu merasa tenang, gembira dan optimis Golongan Diskoloi iaitu golongan orang yang selalu merasa tidak tenang, murung dan pesimis Perasaan terbahagi kepada dua iaitu perasaan rendah (biologi) dan perasaan luhur (rohani). Perasaan rendah pula terbahagi kepada perasaan 161

pancaindera, tanggapan dan gerak hati. Manakala perasaan luhur terdiri daripada perasaan keindahan, intelek, kesusilaan, ketuhanan, diri, simpati dan sosial.

2.3 PERSONALITI DARI PELBAGAI PERSPEKTIF 2.3.1 Psikologi Individu Alfred Adler 1.Manusia sentiasa bergerak ke arah suatu matlamat dan

berasaskankepada tingkahlaku yang tidak disedari. Justeru itu mereka perlu celik akal untuk menuju perubahan 2. Manusia berupaya mencapai keunggulan diri 3. Manusia dilihat sebagai organisma yang bersatu (fully integrated) dan mempunyai perkaitan yang rapat dengan persekitaran. 3. Manusia didorongi oleh minat sosial untuk memperbaiki diri. 4.Tingkahlaku kita adalah didorong oleh tuntutan/desakan masyarakat. Perasaan kekitaan dengan masyarakat adalah penting. 5. Personaliti dipengaruhi oleh masyarakat dan persekitaran. 6.Ibubapa dan keluarga menyumbang kepada pembentukan persekitaran. 7. Adler menekankan kepentingan didikan ibubapa.

2.3.2 Rasional Emotif Tingkahlaku Albert Ellis 1. Manusia dilahirkan dengan keupayaan untuk berfikiran secara rasional dan tidak rasional. 2. Manusia berupaya untuk memelihara dirinya, bergembira, berfikir, menterjemahkan diri, sayang menyayangi, berkomunikasi dengan orang lain, berkembang dan mengiktiraf diri sendiri. 3. Manusia juga berkecenderungan untuk melakukan perkara-perkara yang negatif seperti merosakkan diri, tidak mahu berfikir, suka menangguh membuat sesuatu, mengulangi kesilapan, mempercayai 162

tahyul, tidak sabar, mementingkan kesempurnaan semata-mata, selalu menyalahkan diri sendiri, cuba mengelakkan pengikhtirafan dan pertumbuhan potensi. 2.3.3 Pemusatan Perorangan Carl Rogers 1. Individu mempunyai harga diri dan penghormatan diri. 2. Tingkahlaku dilihat dari sudut bagaimana individu itu mempersepsi diri. 3. Individu cenderung ke arah kesempurnaan kendiri 4. Manusia itu baik dan boleh dipercayai 2.3.4 Terapi Realiti William Glasser 1 Manusia mempunyai kebebasan, boleh membuat pilihan dan bertanggungjawab terhadap pilihan tersebut. 2 Setiap individu boleh mengawal secara berkesan kehidupan mereka jika individu itu bersedia untuk berusaha menentukan matlamat 3. Kesemua tingkah laku manusia dijana dari dalaman untuk mencapai lima keperluan asas : a. Rasa kepunyaan (love and belonging). Rasa kepunyaan ini misalnya seperti keperluan kasih sayang dan dipunyai oleh keluarga, rakan, majikan dan orang sekeliling. b. Keperluan ingin rasa berkuasa (power) iaitu suatu keperluan penghargaan kendiri , dihargai dan bersaing dengan orang lain. c. Keperluan untuk mendapatkan kebebasan (freedom). Kebebasan dalam konteks ini bermaksud individu mempunyai keinginan untuk membuat memilih apa yang sewajar untuk dirinya. Selain itu melalui kebebasan yang didapati individu cenderung untuk membuat keputusan tentang apa yang mereka mahukan dalam hidup ini. d. Keperluan keseronokan (fun) pula adalah suatu keperluan psikologikal yang diingini oleh individu untuk membolehkan individu itu bermain, berehat, ketawa, gembira, dan berekreasi. e. Keperluan kelangsungan hidup (survival) individu. 163

2.4 PENGETAHUAN TENTANG UJIAN PSIKOLOGI Ujian Psikologi dibangunkan untuk mengukur ciri-ciri atau sifat-sifat berkaitan psikologi yang merangkumi aspek-aspek sikap, pemikiran, emosi dan tingkahlaku seseorang individu. Ujian ini digunakan sebagai alat untuk mendapatkan data-data klien dengan jelas. Melalui ujian ini akan dapat membantu pembimbing atau kaunselor mengkaji atau mendiagnosis ciri-ciri atau masalah personaliti dengan tujuan untuk memberi klien maklumatmaklumat penting dirinya. Dalam hal ini, pegawai atau kaunselor yang menjalankan ujian ini memerlukan pengetahuan berkaitan kandungan, pentadbiran serta pentaksiran sesuatu alat ujian yang akan digunakan. Menurut Corey (1984), ahli psikologi yang bertanggungjawab untuk membuat keputusan yang melibatkan individu atau polisi berasaskan keputusan ujian mempunyai kefahaman mengenai pengukuran psikologi. Di samping itu juga, penggunaan ujian ini adalah terbatas kepada mereka yang telah mendapat latihan dan memperoleh kemahiran daripada individu-individu yang berpengetahuan dan berpengalaman. 2.4.1 Penilaian Dan Peranan Kaunselor Penilaian memainkan peranan yang penting bagi membantu

mengenalpasti ciri profil psikologikal. Melalui ujian banyak persoalan berkaitan perlakuan, emosi, minat, kecerdasan boleh dijawab melalui pentafsiran professional dengan berbantukan ujian psikologikal. Cara ini akan memudahkan untuk membuat keputusan berkaitan perlakuan dan persekitaran yang dilalui oleh klien.

164

Dalam hal ini, kaunselor adalah bertanggungjawab memastikan data yang diperolehi ditafsir mengikut konteks yang sahih sejajar dengan klien berkenaan. Penilaian psikologikal juga melibatkan perlakuan manusia yang berkaitan dengan masalah yang khusus. Perkara ini adalah berbeza dari satu individu dengan individu yang lain. Dalam hal ini, menjadi tanggungjawab kaunselor membuat pentafsiran terhadap hasil ujian berdasarkan skor yang diperolehi dalam konteks kehidupan individu tersebut. Kaunselor juga mestilah mengetahui apakah elemen konseptual psikologikal yang hendak diuji di samping hasil yang dijangka akan diperolehi. Kaunselor memainkan peranan penting dalam lingkungan keupayaannya menggunakan hasil ujian dalam konteks keseluruhan bagi mempastikan keputusan berkaitann individu yang diuji adalah adil dan munasabah.

2.5 Penentuan Seting Untuk Ujian 2.5.1 Tempat Yang Sesuai Perlu ditentukan bilek atau dewan yang mempunyai prasarana yang sesuai akan digunakan untuk dibuat ujian. Kemudahan asas perlu dalam keadaan yang memuaskan. Perlatan untuk menjawab soalan perlu lengkap untuk mengelakkan klien bergerak untuk mendapatkan alatan semasa ujian dan hilang tumpuan. 2.5.2 Kerahsiaan Memastikan bilek atau dewan tempat ujian terkawal dan memberi keyakinan kerahsian dapat dikawal selia dengan baik semasa uijan dijalankan di tempat yang ditentukan.

165

2.5.3 Tempat Yang Selamat Dari Ancaman Pilihan tempat ujian adalah penting untuk mengelakkan tempattempat yang berisiko tinggi daripada ancaman keselamatan. Ianya bagi memastikan klien menjawab dalam keadaan tenang dan berkomitmen tinggi. Faktor keselamatan ini juga boleh dirujuk kepada prinsip etika kaunseling yang seiring dengan alat ukur yang diuji yang menyatakan tidak mencederakan kepada Klien dan tidak membuat sebarang tindak tanduk yang membawa risiko kepada orang lain(Merujuk Modul Latihan Kemahiran Menolong MS 148, Prof Mohamed Fadzil Che Din 2008) 2.5.4 Kondusif Bilek / dewan ujian perlu bersesuaian dan mengelakkan gangguan dan kebisingan. Keadaan yang tidak selesa seperti kebisingan, habuk, kemudahan asas yang tidak tersusun perlu diberi perhatian untuk memastikan klien memberi jawapan yang dipengaruhi suasana yang tidak kondusif. 2.5.5 Tempat yang khusus: Menentukan tempat khusus diadakan untuk memudah kan klien ditempatkan ssetiap kali ujian dikendalikan. Pengkhususan tempat juga memudahkan pegawai yang membuat ujian selesa dan terancang untuk membuat ujian dari semasa ke semasa. Cadangan seting ujian yang paling sesuai ialah di bilik kaunseling untuk BPP di dalam Penjara dan di Bilik Kauseling di Pejabat Parol Daerah bagi ODP. Bagi ujian yang memerlukan jumlah klien yang ramai ujian tersebut boleh dikendalikan dalam dewan yang selesa bersesuaian dan menepati piawai keselesaan, kerahsiaan, keselamatan dan keselesaan tempat.

166

2.7

KEMAHIRAN MENOLONG Kemahiran akan member merupakan kemampuan satu bentuk kombinasi tersebut diantara untuk

keupayaan, pengetahuan dan pengalaman individu yang kepada individu

seterusnya

menyempurnakan sesuatu. Kemahiran lazimnya diperkembangan melalui amalan terhadapnya. Kemahiran lahir daripada penciptaan teknik-teknik yang sebelum daripadanya wujud hasil daripada pemahaman dan penaakulan terhadap sesuatu teori yang wujud dalam memahami kewujudan manusia. Mizan berikut : 2.7.1 Pengertian Kaunseling Kaunseling berasal daripada perkataan bahasa Inggeris "counselling" yang boleh difahami oleh semua orang, tetapi mereka mungkin memahaminya dalam pergertian yang berbeza. Dalam pengertian yang luas, sebenarnya setiap orang terlibat dalam aktiviti kaunseling baik secara langsung atau tidak langsung, terutamanya ibu bapa, guru, pemimpin agama, peguam, doktor, jururawat dan juga semua yang terlibat dengan proses mendidik dan kebajikan masyarakat. Kaunseling bukanlah perkara baru malah manusia selalu melakukan merupakan aktiviti rundingcara seseorang sesama mereka. orang Kaunseling lain untuk kebolehan menolong Adiliah dan Halimatun Halaliah (1996) telah

membahagikan kemahiran menolong kepada beberapa tahap seperti

mengatasi masalah dan mencapai kesejahteraan hidup di dunia. Apa yang ketara kaunseling merupakan alat asas bagi kebanyakan profesional. Secara amnya dapat dikatakan bahawa konsep kaunseling diamalkan di dalam bidang pendidikan, perubatan, agama, kemasyarakatan, pemulihan, perkahwinan dan keluarga. 167

Kaunseling sebagai satu profesion mempunyai asas yang saintifik dan objektif daripada bidang psikologi, sosiologi, psikiatri, antropologi dan falsafah. Ia tumbuh dan berkembang hasil daripada dapatan penyelidikan tentang perkembangan sahsiah manusia serta teori-teori pembelajaran. Di samping itu, ia juga berkembang daripada situasi, faktor atau keadaan yang kurang saintifik dan kurang objektif. Ini berdasarkan kepada kepercayaan:

Bahawa setiap individu dapat menentukan matlamat hidupnya

dan memberi makna kepada kehidupan masing-masing.

Mengakui hakikat bahawa hidup ini penuh dengan cabaran dan

manusia bertanggungjawab terhadap arah kehidupan masingmasing. Kaunseling merupakan proses bersemuka di antara kaunselor dan klien, iaitu orang yang meminta pertolongan sama ada datang sendiri ataupun dirujuk. Tujuan pertemuan itu adalah untuk mencari alternatif yang paling sesuai bagi klien membuat keputusan menyelesaikan masalah dirinya, di samping mengetahui baik buruk dan kekangan yang akan dihadapi oleh klien atas keputusannya itu. Kaunseling adalah proses interaksi yang membolehkan individu memahami diri dan situasinya. Proses ini akan mengakibatkan pembentukan atau penjelasan matlamat dan nilai hidup individu itu hingga dia dapat menentukan tindakan yang wajar untuk masa depannya. bersemuka Kaunseling antara juga ialah proses pertemuan dengan interaksi yang seorang kaunselor klien

mengakibatkan berlaku perubahan pada klien. Kaunseling bukanlah bertujuan untuk menolong klien

menyesuaikan diri dengan masyarakat, tetapi ia menolong klien memahami dirinya yang sebenar apa kelebihan dan kekurangannya; apa yang boleh dilakukan dengan mudah; apa yang boleh dilakukan 168

tetapi menghadapi masalah dan apa yang tidak boleh dilakukannya langsung. Kaunseling dirujuk sebagai proses apabila seorang klien diberi peluang untuk meneroka aspek diri dan kehidupan yang menimbulkan kesusahan atau masalah baginya. Penerokaan ini akan menimbulkan kesedaran tentang diri dan situasinya serta pilihan-pilihan yang ada padanya. Proses ini diharap akan dapat menolong klien itu mengesan halangan-halangan dan mengenal pasti bakat atau kebolehannya untukhidup dengan lebih sempurna. Kesimpulannya, kaunseling merupakan proses pertolongan. Melalui proses ini, klien dibimbing membuat keputusan sendiri. Asas bagi proses ini ialah perhubungan antara kaunselor dengan klien atas dasar bahawa kesan perhubungan itu akan menyebabkan klien berubah. 2.7.1 Tujuan Kaunseling Para mempunyai profesional pendapat di yang bidang kaunseling tentang dan psikoterapi dan berbeza kaunseling

psikoterapi. Kaunseling mempunyai dua jenis tujuan, iaitu tujuan proses dan tujuan terakhir. Tujuan atau matlamat proses merupakan yang ingin dicapai dalam masa yang singkat. Tujuan proses terus melibatkan klien di dalam proses kaunseling sehingga kaunselor dan klien bersetuju bahawa klien tidak lagi memerlukan perkhidmatan lanjut. Untuk mencapai tujuan proses ini, pertemuan awal sangatlah penting kerana sekiranya klien tidak merasa selamat atau tidak percaya dengan kaunselornya, maka dia tidak akan mahu meneruskan proses dan perhubungan kaunseling tersebut. Tujuan terakhir mementingkan hasil atau kesan perkhidmatan kaunseling dalam jangka masa yang panjang. Tujuan terakhir adalah perubahan atau perkembangan yang akan dialami oleh klien hasil daripada perkhidmatan kaunseling. Di antara konsep yang diutamakan 169

ialah kesedaran kendiri, penyuburan kendiri, individu yang berfungsi sepenuhnya dan kesejahteraan kendiri. Tujuan terakhir merupakan persoalan yang dihadapi oleh manusia dan tidak terhad kepada individu yang mempunyai masalah sahaja, bahkan merupakan tujuan setiap manusia yang ingin hidup dengan lebih bermakna, berfungsi dengan sepenuhnya bergerak dan dinamik. Lima tujuan kaunseling iaitu: 1. Menolong mengubah tingkah laku klien Menambahkan

kemahiran klien mengendalikan kehidupannya sendiri, terutama mereka yang terlalu bergantung kepada orang lain atau terlalu bimbang dan ragu-ragu tentang dirinya. 2. Menambahkan kemahiran klien membuat keputusan pada saatsaat penting. Klien diharapkan dapat menilai sesuatu situasi, membuat pemilihan dengan bijaksana, tahu bagaimana dan mengapa keputusan tertentu mesti dibuat, apakah kemungkinan akibat atau kesannya dan sedia menghadapi sebarang risiko akibat keputusan tersebut. 3. Membaiki perhubungan klien dengan ahli-ahli masyarakatnya. Ramai orang menghadapi masalah dalam perhubungan dengan individu-individu lain. Masalah ini mempunyai hubungan yang rapat dengan konsep kendiri, sama ada konsep kendiri yang rendah atau sebaliknya. Diharapkan proses kaunseling dapat menolong klien meningkatkan kualiti perhubungannya dengan orang lain, misalnya perhubungan dalam keluarga, perkahwinan, rakan sebaya dan seterusnya dalam masyarakat. Perhubungan yang berkesan meningkatkan mutu kesejahteraan kehidupan individu. 4. Membantu perkembangan bakat klien. Kaunselor membantu klien mengenal pasti kebolehan dan bakatnya supaya dia dapat mengambil tindakan yang sewajarnya. 170

Kaunseling mementingkan perubahan yang tertentu tetapi keseluruhan perubahan pada diri seseorang individu itu hingga menyebabkan dia merasa sejahtera. Objektif kaunseling yang utama ialah untuk memberi inspirasi kepada klien bagi menilai, membuat, menerima dan mengambil tindakan terhadap pilihan atau keputusan yang dibuatnya. Bagi mereka, kaunseling menolong klien mempelajari proses membuat keputusan, sehingga akhirnya dia dapat membuat keputusan tanpa sentiasa mengharapkan bantuan orang lain. Pelbagai tujuan telah diutarakan oleh mereka yang banyak pengalaman, pengetahuan dan kemahiran dalam bidang ini. Satu hakikat yang nyata ialah tujuan itu tidak sama pada semua orang. Di dalam perkembangan proses kaunseling, tujuan bagi seseorang klien itu mungkin diubahsuai dari semasa ke semasa. Usaha membina tujuan mestilah dianggap sebagai suatu tindakan yang tidak kaku, statik atau tetap; dan perlu dibuat penilaian bersama oleh klien dan kaunselor mengikut keperluan klien. Secara umumnya, bolehlah disimpulkan bahawa kaunseling menolong seorang klien:

Memahami diri dan situasinya; Mengenal pasti keperluannya; Menerima realiti hidupnya; Membuat rancangan yang realistik untuk mengendalikan hidupnya; Bertanggungjawab ke atas diri dan perbuatannya; Dan seterusnya menjadi individu yang berfungsi dengan sepenuhnya. Tujuan terakhir supaya klien bertanggungjawab ke atas diri dan perbuatannya sehingga menjadi individu yang berfungsi sepenuhnya tidak mungkin dapat dicapai dalam masa yang singkat. Ia merupakan tujuan hidup setiap insan yang inginkan kesejahteraan hidup di dunia. Walaubagaimana pun tidaklah dapat dinafikan bahawa setiap klien dan

171

kaunselor mempunyai tujuan-tujuan jangka pendek yang lebih khusus yang ingin dicapai dalam masa yang singkat. Setiap manusia mesti dilihat menurut konteks sesuatu situasi di antara diri dan situasi yang menimbulkan masalah-masalah berkenaan, difahami bagaimana, mengapa dan kenapa, supaya dapat diterima hakikat yang sebenar dan dapat dibina tujuan-tujuan hidup yang lebih realistik dan lebih bermakna. Jika dilihat dari segi ini, tujuan juga merupakan suatu proses yang dinamik, di dalam perjalanan hidup di dunia ini yang penuh dengan cabaran dan ketidakpastian. Masalah individu yang berhubung dengan kerunsingan, psikologi, peribadi dan ketidaksejahteraan, kebanyakannya berpunca dari dalam diri individu itu sendiri kerana tidak memahami diri dan situasi serta tidak mempunyai jangkaan atau harapan yang realistik terhadap hidup. Persoalan-persoalan asas seperti siapakah aku, dari manakah asalku, apakah tujuan hidupku, siapakah yang menjadikan aku, untuk apakah aku dihidupkan dan seumpamanya sepatutnya diberi perhatian yang wajar. Diharapkan klien dapat belajar mengendalikan hidupnya sendiri daripada pengalaman dalam proses dan perhubungan kaunseling. Dalam proses kaunseling, klien belajar tetapi kaunselor tidak mengajar. Fungsi kaunselor adalah sebagai pemandu yang pada mulanya diperlukan untuk menunjuk jalan dan menemani klien dalam perjalanannya, memahami diri dan situasinya serta mengenal pasti keperluannya. Setelah tujuan ini tercapai, barulah fungsi dan peranan kaunselor tercapai dengan sempurnanya. Semakin berkurangan sehingga sampai klien tidak lagi memerlukannya kerana dia sudah dapat meneruskan perjalanannya sendiri tanpa bantuan daripada kaunselor lagi. 2.7.3 Prinsip Kaunseling Dalam bidang kaunseling, prinsip-prinsip harus diamalkan untuk mencapai tujuan kaunseling. Prinsip dan ciri kaunseling adalah seperti berikut: 172

1. Kaunseling berkaitan dengan mempengaruhi perubahan tingkah laku secara sukarela dengan kehendak hati klien sendiri. Klien ingin mengubah dan berusaha mendapatkan pertolongan kaunselor untuk mengubah tingkah lakunya. 2. Kaunselor menyediakan keadaan yang memudahkan

perubahan klien. Ini termasuklah hak individu membuat pilihan, menjadi bebas dan berautonomi. 3. Seperti dalam semua perhubungan, terdapat batasan pada klien dalam kaunseling. Batasan ini ditetapkan oleh tujuan kaunseling yang dipengaruhi oleh nilai dan falsafah kaunselor. 4. Keadaan yang memudahkan perubahan tingkah laku akan disediakan melalui temu bual. Bukan semua jenis temu bual merupakan kaunseling, tetapi kaunseling selalunya melibatkan temu bual. 5. Aktiviti mendengar berlaku di dalam kaunseling, tetapi bukan semua aktiviti mendengar merupakan kaunseling. 6. Kaunselor memahami kliennya. 7. Kaunseling dijalankan dalam keadaan yang sulit dan

bersendirian di antara kaunselor dan klien. Apa yang dibincangkan di antara kaunselor dan klien mesti dirahsiakan. 8. Klien mempunyai masalah psikologi dan kaunselor mahir bekerja dengan klien yang mempunyai masalah psikologi.

173

Kaunseling harus berasaskan prinsip-prinsip berikut: 1. Pada asasnya, manusia membuat penentuan kendiri. 2. Klien harus maju ke tahap penerimaan kendiri dan pemahaman kendiri yang lebih tinggi. 3. Klien harus mengembangkan tahap kebenaran yang lebih tinggi lagi, khasnya kebenaran tentang dirinya sendiri. 4. Objektif-objektif kaunseling harus berdasarkan keperluan klien dan bukan keperluan kaunselor. Secara amnya, prinsip-prinsip kaunseling dapat diuruskan seperti berikut: 1. Kaunseling diberi kepada individu-individu normal yang sedang menghadapi masalah atau kerunsingan. 2. Kaunseling merupakan interaksi dan perhubungan di antara kaunselor dan klien berdasarkan kemesraan dan kepercayaan. Kepercayaan adalah faktor penting kerahsiaan dalam kaunseling. 3. Dalam sesi kaunseling, kaunselor menolong klien membuat keputusan dengan mempercepatkan proses membuat keputusan itu. Kaunselor tidak membuat pilihan atau keputusan untuk klien. Hal ini akan menimbulkan perkembangan kebolehan klien untuk membuat pilihan atau keputusan tanpa bergantung pada kaunselor. Kaunselor menolong klien supaya klien dapat melihat segala faktor dalam sesuatu situasi, mengetahui kekuatan dan kelemahan sendiri, serta menjelaskan fikiran yang kabur dan tidak rasional.

174

4. Orientasi kaunseling haruslah ke arah bekerjasama dan bukannya paksaan. Kaunseling dilakukan dengan cara persetujuan bersama di antara individu yang terlibat. Orang yang dipaksa untuk menerima khidmat kaunseling akan memberontak dan kurang percaya pada orang lain. 5. Kaunselor haruslah sentiasa percaya bahawa setiap individu mempunyai kemampuan bagi kesejahteraan diri sendiri. 6. Kaunseling hendaklah berdasarkan perlakuan, menyedari

kehormatan dan harga diri seseorang. 7. Kaunselor percaya bahawa seseorang individu itu haruslah mempunyai peluang yang maksimum untuk memilih matlamat hidupnya masing-masing dan cara untuk mencapai matlamat itu. 8. Kaunseling mestilah berdasarkan etika kaunseling yang baik. 2.7.4 Ketrampilan Pemimpin Berwibawa

Membentuk Kejayaan Diri Menganalisa mengenali diri sendiri Menyediakan matlamat hidup Mempunyai wawasan sendiri Mengenalpasti nilai dan prinsip dalam hidup Sasaran Perancangan dan matlamat untuk menjayakan

sasaran bagi membolehkan berjaya dalam kerjaya Mengenal diri sendiri

Anggapan kita mengenal diri sendiri Diri kita dari kaca mata orang lain

175

Diri kita sebenar Tiga jenis manusia

Mereka yang menjadikan sesuatu berlaku Mereka yang melihat sahaja apa yang berlaku Mereka yang bertanya apa yang berlaku

Penilaian diri

Memahami diri sendiri kekuatan/kelemahan Motivasi kemahuan, semangat membara, keyakinan Disiplin diri menggunakan kekuatan diri dalam

mengawal diri

Keimanan Pedoman dan Pegangan hidup Keyakinan mempercayai kebolehan sendiri Daya tarikan personaliti dan imej diri Perasaan kebolehan mengawal perasaan Sikap Positif atau Negatif Tenaga- tenaga yang berterusan Semangat, kecergasan, kesungguhan Berfikir kreatif idea/strategi baru Sasaran sasaran dan standart diri sendiri Matlamat Matlamat dan perancangan sebagai kompas Pengurusan masa Keupayaan membezakan antara

ke arah kejayaan

keutamaan , segera, kepentingan, tidak penting segera. Jenis-jenis matlamat

Matlamat jangka panjang

Matlamat yang memerlukan beberapa bulan atau tahun untuk dicapai

Matlamat jangka pendek

Matlamat jangka pendek yang membawa kepada implementasi matlamat jangka panjang

176

Matlamat : Pendekatan "Smarter"

S M A R T E R

Specific Measuarable Attainable Reasonable Time bound Exciting Rewarding

Spesifik Boleh diukur Boleh dicapai Berpatutan Jangkamasa Seronok mengembirakan Ganjaran /

Prinsip pembentukan matlamat

Matlamat mestilah matlamat anda sendiri Matlamat mestilah positif Matlamat mestilah boleh di capai dan nyata Matlamat mestilah ditulis Matlamat mestilah specifik

Mengapa tidak mempunyai matlamat

Boleh dijangkakan Telah ditetapkan Takut kehilangan / kekalahan Takut kemenangan Pengharapan yang terlalu tinggi

Fakta penting dalam mencapai matlamat anda 1. Kuasai masa anda "Kegagalan merancang adalah Perancangan untuk gagal" 2. Keputusan di tangan anda..Jangan biarkan orang lain menghalang anda. 177

"Orang lain boleh menghalang anda buat sementara TAPI hanya ada seorang sahaja yang boleh melakukannya untuk selamalamanya". 3. Hapuskan ketakutan. "Jika anda takut mencuba, anda tidak akan pernah gagal. Tetapi takut untuk mencuba membuat anda tidak akan berjaya". 4. Praktikan sikap positif 5. Gambaran minda "Kejayaan bukan destinasi, ianya adalah perjalanan, anda perlu gambarkan arah kemana tujuan perjalanan tersebut". 6. Bina imej diri positif 7. Capai sebarang peluang yang mendatang "Peluang hanya datang sekali" 8. Tuliskan matlamat anda dan semaklah ia selalu 9. Ambil tindakan sekarang Jangan cakap-cakap kosong sahaja. "Action speak louder than words" "1 % dari kejayaan adalah kerana bernasib baik. 99% lain adalah hasil usaha"

2.8 KEMAHIRAN KOMUNIKASI Manusia telah mula berkomunikasi sejak dilahirkan lagi apabila mereka menangis sewaktu dilahirkan. Tangisan ini dilaungkan sebagai memberitahu orang lain tentang wujudnya dirinya di bumi ini. Dengan itu mustahil jika ada diantara individu yang tidak berkomunikasi walaupun mereka cacat. Perkataan komunikasi berasal daripada perkataan yunani 178

iaitu communicare yang dapat diterjemahkan sebagai perhubungan. Komunikasi melibatkan deria manusia iaitu mata,mulut,telinga,sentuhan dan hati. Terdapat pelbagai istilah komunikasi yang telah ditakrifkan oleh pelbagai ihak antaranya: Byner(1975)-beliau menganggap komunikasi sebagai proses Interaksi antara manusia di mana orang ramai bertutur dan bertukar-tukar pendapat,gerak isyarat atau symbol dengan tujuan untuk memberi dan bertukar-tukar maklumat, mempengaruhi tinbgkah laku,memujuk ataupun mengubah keadaan fizikal atau mental mereka. Abrams(1986)-komunikasi merupakan satu proses yang berterusan melibatkan permindahan maklumat daripada sumber kepada penerima dan adanya maklumbalas di anatara keduaduanya. Hybels dan Weavers(1992)-beliau melihat bahawa komunikasi sebagai apa sahaja proses di mana seseorang berkomunikasi maklumat,ideal dan perasaan. Terdapat banyak definisi komunikasi yang dicipta olah para sarjana dan penkaji. Pada tahun 1970, seorang sarjana komunilkasi Fran E.X Dance, dalam tulusannya The Concept of Communication, mendapati bahawa dalam penulisan ilmiah bidang komunikasi, terdapat lebih daripada 95 takrifan komunikasi yang berbeza. Dapat disimpulkan bahawa komunikasi merupakan satu proses interaksi menyampaikan maklumat dan mememerlukan maklumbalas daripada penerima. 2.8.1 Komunikasi Interpersonal Terdapat beberapa tahap atau peringkat didalam komunikasi iaitu komunikasi intrapersonal, komunikasi interpersonal, komunikasi kumpulan kecil, komunikasi public, dan komunikasi massa. Apa yang dibincangkan disini hanayalah komunikasi interpersonal. Komunikasi interpersonal juga dikenali sebagai komunikasi antara perseorangan di 179

mana ia turut merupakan komunikasi bersemuka yang melibatkan dua atau tiga individu secara langsung, sama ada secara lisan atau bukan lisan, formal atau tidak formal bagi menyampaikan dan memindahkan sesuatu idea,pemikiran,nilai,sikap dan sebagainya untuk dikongsi bersama. Antaranya difinisi lain ialah: Beebe,Beebe&Redmond(1999)-komunikasi interpersonal ialah

komunikasi yang berlaku apabila seseorang berinteraksi secara serentak dengan orang lain dan saling mempengaruhi di antara satu sama lain dengan tujuan untuk mengendalikan hubungan. Dapat dijelaskan bahawa, interaksi secara serentak bermaksud kedua-dua orang komunikator bertindak ke atas maklumat yang sama pada masa yang asama. Kedua-dua menyampai dan menerima mesej pada masa yang sama, saling mempengaruhi bermaksud kedua-dua komunikator memberi kesan kepada interaksi itu. Adler, Rosenfeld dan Towne (1999)-mendifisikan komunikasi

interpersonal ini sebagai satu proses transaksi yang berterusan, melibatkan komunikator-komunator daripada persekitaran yang sama ataupun berbeza dan mewujud hubungan melalui pertukaran mesej. 2.8.2 Kemahiran Komunikasin Bukan Lisan Kebolehan menggunakan kemahiran bukan lisan (penampilan

fizikal, gerak tubuh dan hubungan mata) yang sangat berkesan secara konsisten. Kebolehan mengamalkan kemahiran mendegar dan memberi

maklum balas yang releven dengan cepat secara konsisten. Kebolehan menyampaikan idea secara lisan dengan sebutan

jelas, tersusun, lancer dan nada bersesuaian secara konsisten.

180

Kebolehan menyampaikan idea secara bertulis dengan jelas,

tersusun, lancer dan nada bersesuaian secara konsisten. Kebolehan membuat pembentangan dengan yakin dan

berkesan menggunakan bantuan teknologi (bahasa, symbol dan visual) secara konsisten. Kebolehan berunding kea rah mencapai keputusan dengan pandangan orang lain dan merangsang

menghormati perbincangan.

Kebolehan berinteraksi dengan khalayk pelbagai budaya

menggunakan laras bahasa yang sesuai, menghormati perbezaan budaya dan selesa berinteraksi secara konsisten. Kebolehan membuat rumusan secara lisan dan bertulis dengan

padat, tepat dan mantap secara konsisten. 2.8.3 Halangan Komunikasi Kesilapan yang kerap berlaku dalam komunikasi Interpersonal ialah kegagalan untuk mendegar. Apabila seseorang tidak mendengar, dia akan memberi respon dengan hujah-hujah yang menghalang komunikasi. Untuk mendegar dengan baik, kita perlu memahami keadaan orang yang sedang mengalami kesusahan itu. 2.8.4 Mendengar Secara Aktif Seseorang berkeupayaan mendengar sambil menterjemah maksud dan mesej yang diterima dengan menimbangkan aspek-aspek lain seperti situasi,emosi penyampai mesej, bahasa badan dan berkeupayaan pula memahami mesej-mesej yang tersirat,

181

Oleh itu, kita bukan hanya mendengar dn menunjukkan yang kita sedang mendengar (bahasa badan/anggota) tetapi juga kata-kata lisan yang mengemukakan apa yang telah kita fahami. Ini dinamakan parafrasa.

182

2.8.5 Teknik Mendengar Secara Berkesan Bersedia untuk mendegar Dengar dengan penuh tumpuan Kawal emosi dan tingkah laku ketika mendegar Berfikiran positif terhadap maklumat yang disampaikan. Dengar dengan mata dan hati Menangguh penilaian Dengar dengan sabar Dengar dengan penuh perhatian dan kritikal.

2.8.6 Halangan-Halangan Mendengar Ketandusan idea Lara Mendengar dengan minat yang khusus Kaki bengkang Mendengar secara cetek Sukar berkomunikasi Gagal banteras gangguan Pendengar palsu Buruk sangka/prasangka Mendengar dengan telinga sahaja Kaki tembak Keinginan menilai dan menghukum

2.8.7 Kepentingan Komunikasi Komunikasi merupakan kemahiran yang sangat mustahak dalam kehidupan kita. Ia bukan sahaja diperlukan dalam kita menjalani kehidupan seharian, tetapi ia juga amat penting dalam segala aktiviti profesional dan kemasyarakatan. Komunikasi merupakan kenderaan 183

yang digunakan untuk mendapatkan ilmu, maklumat, dan idea. Dengan komunikasi jugalah kita boleh menukar fikiran orang lain. Sekiranya kita dapat melengkapkan diri dengan kemahiran berkomunikasi, maka kita sebenarnya melengkapkan diri untuk menempah sebuah kejayaan. Nilai kemahiran komunikasi sudah diiktirafkan kepentingannya sejak 26 abad yang lampau. Pada masa itu, universiti-universiti purbakala menekankan kepentingan kemahiran ini. Ini kerana mahaguru-mahaguru purbakala menyedari hakikat bahawa dengan memiliki kemahiran berkomunikasi, kejayaan dalam segala lapangan dapat diperolehi. Untuk membuatkan komunikasi itu kelihatan lebih mudah ianya bukanlah sesuatu yang mudah. Untuk mendapatkannya, Kemahiran komunikasi perlu diasah melalui pendidikan dan pengalaman. Kita perlu rajin membaca, menulis, dan yang paling penting sekali adalah tampil ke hadapan untuk bercakap. Ini tidak bermakna kita digalakkan bercakap semahu-mahunya tanpa strategi yang membantu menambahbaik kemahirannya. Kita perlu menyusun dan mengatur ayat-ayatnya dengan sebegitu rupa agar apa yang diucapkan dapat difahami dengan mudah dan jelas oleh pendengarnya, walau apapun kandungan bicaranya. Kesimpulan Pengendali ujian perlulah menguasai kemahiran komunikasi lisan dan bukan lisan dalam usaha menjadi seorang pengendali yang mantap dalam usaha dalam menepati matlamat perjalanan sistem parol di Jabatan Penjara Malaysia.

184

185

RUMUSAN Konsep ujian psikologi merupakan antara instrumen yang dikenalpasti telah banyak membantu pelbagai pihak dalam usaha mengenali dan memahami kepelbagaian profil sesorang individu itu. Mengambil kata utama psikologi itu sendiri, ianya berasal daripada dua istilah iaitu psyche yang mengikut Aristotle merupakan intipati kehidupan, dan dalam bahasa seharian kita adalah dikenali sebagai jiwa, manakala logos yang dirujuk sebagai ilmu atau sains. Maka diringkaskan bahawa psikologi adalah sains dan ilmu yang mengkaji jiwa. Namun apabila dikhususkan lagi ia didefinisikan sebagai sains yang mengkaji tingkah laku dan proses mental individu. Tingkah laku dan proses mental setiap individu adalah berbeza kerana sifat manusia yang unik. Keunikan ini walaupun dalam pelbnagai bentuk samada positif atau sebaliknya atau membantu atau membantutkan seseorang itu, ianya adalah penting dalam usaha membangunkan seseorang insan itu. Walaupun setiap individu telah dianugerahkan akal untuk berfikir terutamanya memikirkan tentang perkara yang kita lakukan, namun masih ada individu yang mengalami konflik dalam diri untuk berbuat demikian. Ini kerana ada banyak faktor yang boleh menghalang individu itu daripada berfikir dengan rasional tentang dirinya dan jiwanya. Setiap manusia ada kekuatan dan kekurangan. Perkara ini adalah

terlalu subjektif jika diamati. Adalah sesuatu yang sulit kepada kita jika kita tidak dapat mengetahui dengan jelas, apakah kelebihan dan kekurangan kita, kerana ini boleh menyukarkan tindakan kita disebabkan kita tidak tahu apa yang kita mampu buat dengan baik. Kadang-kadang kita khayal oleh anganangan kita sendiri, banyak perkara yang kita hendak buat tanpa kita sedar tentang aras potensi kita, nilai diri kita dan sebagainya. Tetapi tidak dapat dinafikan juga bahawa individu-individu yang tidak mengambil ujian juga mempunyai maklumat-maklumat data diri tentang diri mereka. Walaubagaimana pun, oleh sebab pengumpulan maklumat ini tidak diasaskan kepada suatu kaedah yang sistematik dan standard, maka data diri 186

yang ada agak kabur dan tidak begitu jelas. Mereka ini selalu mempunyai banyak arah atau matlamat tetapi kabur. Mereka akhirnya keliru dengan pilihan yang ada dan kurang bermotivasi. Dalam kes yang lebih melampau terdapat individu yang ragu-ragu dan tidak pasti tentang dirinya. Mereka ini selalunya tiada arah dan dalam kes-kes tertentu mereka tiada matlamat langsung. Mereka tidak bermotivasi untuk mencapai matlamat hidup dan mereka ini selalunya bermasalah. Oleh itu, kewujudan penilaian psikologi adalah amat dialukan dalam kehidupan manusia. Banyak sebab telah dibangkitkan mengapa kita perlu mengukur ciri-ciri psikologi seseorang individu itu antaranya adalah supaya kita lebih mengenali diri kita dan meningkatkan rasa tanggungjawab untuk menggunakan potensi yang ada sehingga tahap maksimum. Ini boleh membantu diri individu untuk meningkatkan perkembangan diri. Terdapat perkara yang ditekankan dalam pengukuran atribut psikologi iaitu ciri-ciri personaliti, minat, nilai, kebolehan, pencapaian, kemahiran, sikap dan konsep kendiri. Sifat-sifat yang diukur itu adalah komponen yang boleh membantu perkembangan diri individu ke tahap yang maksimum. Kegunaan Penilaian Psikologi Modul ini secara langsung telah menggunakan segala kebaikan yang boleh dimenafaatkan melalui penggunaan alat atau penilaian psikologi. Menurut Brammer dan Shostrom (1982), ujian dapat membantu kaunselor atau pakar pembantu manusia mengkaji dan mendiagnosis ciri-ciri serta masalah masalah personaliti dengan tujuan untuk memberi klien maklumatmaklumat penting dirinya. Goldman (1971) telah menyatakan bahawa ujian psikologi dalam kaunseling boleh dibahagikan kepada dua kumpulan. Kumpulan pertama adalah menggunakan ujian untuk mendapat maklumat sebelum sesi kaunseling dijalankan sementara ujian kedua pula adalah untuk menimbulkan minat dan motivasi individu terhadap sesuatu bidang pekerjaan atau akademik yang menjadi matlamat hidup mereka. 187

Berdasarkan pandangan yang telah dikemukakan oleh beberapa pakar tadi maka dapat disimpulkan terdapat dua bahagian kepentingan penilaian psikologikal. Pertama ialah penilaian untuk tujuan deskriptif dan penilaian untuk membuat keputusan. Ujian untuk tujuan deskriptif Ujian untuk tujuan deskriptif ini adalah untuk memberi maklumat dan deskripsi seseorang individu dengan lengkap. Ini adalah untuk mengesan, kekuatan, kelemahan, potensi serta kencenderungan individu itu. Dengan adanya maklumat yang lengkap maka proses penilaian itu menjadi lebih mudah kerana maklumat itu dapat dijadikan panduan untuk menilai atribut seseorang individu. Ujian untuk tujuan membuat keputusan Ujian psikologi juga boleh digunakan untuk membuat keputusan. Ini adalah merangkumi aspek pemilihan, penempatan, penilaian, pangkatan, serta diagnosis Pemilihan Untuk pemilihan biasanya ia digunakan untuk membuat pemilihan calon pekerja yang dibuat di sektor-sektor pekerjaan atau pemilihan calon pelajar dalam sektor pendidikan. Pemilihan ini bukanlah sesuatu yang mudah, kerana ia adalah satu proses yang rumit dengan prosedur dan peringkat yang banyak. Ini kerana sering kali kita dengar bahawa ia selalu berakhir dengan kekecewaan di mana berlaku salah pilih pekerjaan atau berlaku dalam pemilihan pekerja serta salah pilih pelajar. Ujian-ujian psikologi yang biasa digunakan dalam bahagian pemilihan calon pekerja dan pelajar ini adalah minat kerjaya, personaliti, nilai pekerjaan, dan kecerdasan. Penempatan Proses pemilihan bidang akademik pelajar amat penting dan Dengan hendaklah bertepatan dengan minat dan kemampuan mereka.

mengetahui kemampuan, personaliti dan minat mereka, kita mampu membuat 188

keputusan yang lebih adil bagi meletakkan mereka ke dalam aliran seperti Sains Tulen, Sains Teknikal, Sains Sosial, Perakaunan dan Pengajian Islam. Begitu juga dengan penempatan pekerja dan penempatan semula pekerja hendaklah bersesuaian dengan keupayaan dan minat mereka bagi meningkatkan produktiviti sesebuah sektor. Proses menempatkan pekerja dan pelajar ke bidang kerjaya atau bidang akademik dapat dijalankan dengan lebih mudah dan lebih efektif dengan adanya ujian personaliti dan ujian minat kerjaya khususnya. Penilaian Alat psikologi ini juga boleh digunakan untuk menilai kesan sesuatu program, modul, rawatan atau prosedur. eksperimental hendaklah dijalankan. Bagi penilaian ini, satu kajian Penilaian perlu dibuat berdasarka

perbandingan antara skor ujian pra dan skor ujian pasca yang diperoleh kumpulan eksperimen dan kumpulan kawalan setelah program atau modul rawatan atau prosedur diselesaikan. Pangkatan atau Penggreddan Pangkatan ini biasanya digunakan untuk tujuan seperti hari penyampaian sijil dan hadiah, pemilihan individu untuk kenaikan pangkat, gaji melintang, menegak dan mendata. Bagi pangkatan ini, biasanya skor akan dijumlahkan untuk pelbagai ujian dan tugasan atau borang-borang tertentu. jumlah yang adalah berdasarkan skor yang tertinggi. Jenis-Jenis Tujuan Ujian Fungsi setiap ujian adalah boleh dilihat dari pelbagai sudut. Terdapat tiga cara bagaimana menjeniskan tujuan ujian yang member implikasi penting kepada proses pembentukan ujian, penilaian dan pentafsiran ujian. Ujian Pencapaian Maksimum dan Ujian Pencapaian Tipikal Ujian pencapaian maksimum adalah, apabila individu mengambil ujian ini maka individu itu perlu berusaha sedaya upaya untuk memperoleh skor yang tertinggi. Ujian ini adalah bermatlamat untuk mengukur had tertinggi kebolehan seseorang. Ujian maksimum adalah seperti ujian pencapaian 189 Biasanya

sama ada bilik darjah mahupun piawai. maksimum.

Selain ujian pencapaian,

kecenderungan dan kebolehan adalah contoh lain bagi ujian pencapaian

Manakala ujian pencapaian tipikal adalah ujian yang digunakan untuk mengukur reaksi tabiat dan tingkah laku individu. Di sini bukan sahaja individu akan cuba untuk memperoleh skor tertinggi akan tetapi bersikap reaksi tipikal atau tingkah laku. Ujian pencapaian tipikal adalah seperti ujian personaliti, nilai dan sikap, yang mana ujian-ujian mengandungi item-item yang memerlukan calon ujian memberi reaksi biasa. Ujian yang Mewakili dan Ujian yang Menjangka Ujian yang mewakili dan ujian yang menjangka adalah dibezakan oleh skema klasifikasi yang lain. Perbezaan ini merujuk kepada sama ada itemitem ujian dan tingkah laku bukan ujian yang relevan adalah sama atau berbeza. Jika ujian dan tingkah laku bukan ujian adalah sama, ujian Sebaliknya pula, jika ujian dan berkenaan dipanggil ujian yang mewakili.

tingkah laku tidak sama, ujian berkenaan adalah ujian yang menjangka. Ujian pencapaian bilik darjah adalah contoh terbaik untuk ujian yang mewakili, sementara ujian kemasukan ke universiti adalah contoh ujian yang menjangka. Bagi penerangan yang lebih lanjut, kaedah lain yang boleh digunakan untuk menerangkan ujian yang mewakili dan ujian yang menjangka ialah ujian sebagai sampel atau tanda. Sekiranya item-item ujian diperolehi daripada kumpulan atau bidang yang boleh didefinisi dengan jelas maka ujian tersebut dipanggil sebagai sampel. Manakala jika item-item yang diperolehi daripada kumpulan atau bidang yang tidak boleh didefinisikan dengan jelas maka ia dipanggil sebagai tanda. Oleh itu, konsep sampel adalah sesuai dengan ujian pencapaian kerana kandungan dan kemahiran yang ingin diukur adalah boleh didefinisikan secara jelas. Apabila kita mengukur gagasan-gagasan yang digunakan dalam teori psikologi seperti kecerdasan, kreativiti, minat, 190

personaliti, nilai atau konsep kendiri, domain ini tidak dapat didefinisikan secara jelas, maka konsep ujian sebagai tanda adalah tepat. Ujian Rujukan Norma dan Ujian Rujukan Kandungan Ujian rujukan norma dan ujian rujukan kandungan dibezakan dengan bagaimana sesuatu skor itu diinterpretasi. Dalam ujian rujukan norma, skor individu adalah dibandingkan dengan skor yang diperoleh individu yang lain, yang merupakan perbandingan khusus. Contohnya adalah dalam ujian konsep kendiri The Tennessee Self-Concept Scale (TSCS), skor individu adalah melebihi 348 untuk jumlah skor bermaksud konsep kendiri individu secara keseluruhan adalah tinggi berbanding kumpulan rujukan atau perbandingan. Untuk ujian rujukan kandungan, ia adalah mentafsi pencapaian individu berasaskan perbandingan kandungan penguasaan piawai. Berasaskan pendekatan ini, jika individu memperoleh skor 70% ujian matematik maka individu tersebut adalah menguasai 70% kandungan tersebut dan oleh sebab itu ia dipanggil ujian rujukan kandungan. PENUTUP Dewasa ini sudah terdapat banyak alat ukuran psikologi yang membolehkan kita membuat penilaian psikologi kepada setiap individu. Setiap individu amat memerlukan penilaian psikologi bagi mengetahui dengan lebih mendalam mengenai dirinya sama ada dari segi personaliti, minatnya dan nilainya. Alat-alat ujian yang terdapat dalam penulisan ini adalah alat ukuran psikologi yang telah diiktiraf sama ada di dalam Malaysia atau di luar negara. Ini kerana alat-alat ini mempunyai kesahan dan kebolehpercayaan yang tinggi. Alat-alat ukuran yang telah dibincangkan mempunyai fungsi masingmasing dan berinteraksi antara satu sama lain. Di mana setiap ujian akan yang telah diambil oleh calon akan memberikan hasil yang mempunyai 191

kolerasi tinggi antara satu sama lain. Ini adalah boleh memudahkan keputusan dibuat dan pemilihan tindakan dengan cepat dan pantas tanpa ada keraguan dan rasa tidak yakin. Ini kerana kita sudah dapat mengetahui apa yang kita kehendaki dan matlamat yang kita hendak capai. Alat ukuran hendaklah dipilih untuk mengikut kesesuaian. Pentadbir ujian hendaklah menimbang secara berhati-hati kesahan, kebolehpercayaan, limitasi psikometrik, dan kesesuaian alat ukuran apabila memilih ujian untuk digunakan dalam sesuatu keadaan atau dengan calon tertentu. Individu yang layak membuat penilaian psikologi adalah individu yang telah menjalani latihan dan memperolehi kemahiran daripada individu yang berpengetahuan dan berpengalaman. Ahli-ahli psikologi tidak digalakkan atau mempromosikan teknik penilaian psikologi ini khususnya kepada mereka yang tidak terlatih atau tidak mempunyai kelayakan melalui pengajaran, tajaan dan penyeliaan. (American Psychological Association dalam Corey, Corey & Callahan 1984) Namun di Malaysia masih kekurangan alat ukuran yang mempunyai kebolehpercayaan dan kesahan yang tinggi. Kebanyakan alat ukuran yang ada sekarang adalah berasal dari barat. Malaysia adalah berbeza, jadi menggunakan alat ukuran daripada barat. Oleh kerana budaya barat dan banyak kekangan dalam terdapat

192

LAMPIRAN 3

PERINTAH TETAP KOMISIONER JENERAL BIL: P 004/2008

KOD ETIKA PERKHIDMATAN PAROL

193

Pada menjalankan kuasa yang diberi di bawah seksyen 12 Akta Penjara (Pindaan) 2007 dengan ini di keluarkan Perintah Tetap Komisioner Jeneral seperti berikut :PERINTAH TETAP KOMISIONER JENERAL BIL : P OO4/2008 KOD ETIKA PERKHIDMATAN PAROL

1.

TUJUAN

Perintah Tetap ini dikeluarkan adalah bertujuan untuk memberikan garispanduan kepada pegawai perkhidmatan parol dalam melaksanakan tugasnya supaya perkhidmatan yang diberikan lebih telus dan berkesan. Adalah diharapkan, dengan adanya Kod Etika Kakitangan Perkhidmatan Parol akan meningkatkan lagi kewibawaan kakitangannya dalam melaksanakan tugas yang diamanahkan. Secara langsung, ia dapat meningkatkan kebolehpercayaan orang awam terhadap sistem pelaksanaan perkhidmatan parol. 2. LATAR BELAKANG

Kakitangan Perkhidmatan Parol merupakan pegawai penjara yang tertakluk kepada undang-undang dan peraturan. Disiplin merupakan teras utama dalam menjalankan tugas harian. Etika adalah asas utama dalam pembentukan disiplin kerana ia mempengaruhi pembentukan keperibadian seseorang individu yang mempunyai kaitan rapat dengan organisasinya. 3. PERATURAN Pegawai-pegawai perkhidmatan parol hendaklah mematuhi Kod Etika yang tertakluk didalam perkara-perkara berikut :

194

3.1

Perundangan dan Peraturan : 3.1.1 Peraturan-Peraturan Pegawai Awam (Kelakukan dan Tatatertib) 1993 P.U.(A) 395. 3.1.2 Perintah-Perintah Am. 3.1.3 Akta Penjara 1995 3.1.4 Peraturan-Peraturan Penjara 2000 3.1.5 Akta Rahsia Rasmi 1972 3.1.6 Kanun Acara Jenayah 3.1.7 Akta Pencegahan Rasuah 1997. 3.1.8 Kod Etika Pegawai Penjara

3.2

Prinsip-Prinsip Am bagi Kakitangan Perkhidmatan Parol. 3.2.1 Bertanggungjawab Terhadap Kerajaan. 3.2.1.1. Kakitangan perlu melaksanakan polisi dan keputusan kerajaan tanpa berbelah bagi, termasuk sebarang perundangan dan dasar-dasar kerajaan. 3.2.1.2. Kakitangan perlu memberi layanan yang adil dan konsisten kepada orang awam tanpa sebarang diskriminasi berdasarkan hak dan obligasi. melaksanakan tugas secara professional bertanggungjawab. 3.2.1.3. Kakitangan harus memastikan bahawa keputusan dan tindakan adalah wajar, adil dan bersesuaian dengan keadaan, berlandaskan fakta dan disokong oleh dokumentasi yang lengkap. Perlu dan

195

3.2.2 Integriti Dan Kepentingan Awam. 3.2.2.1 Kakitangan harus menggalakkan amalan kepentingan awam melebihi integriti dalam perkhidmatan awam dan sentiasa mementingkan kepentingan peribadi. 3.2.2.2 yang awam. 3.2.2.3 Kakitangan perlu menyediakan Kakitangan tidak boleh terlibat dalam aktiviti boleh menjejaskan reputasi perkhidmatan

perkhidmatan yang relevan dan bertanggungjawab terhadap pelanggan dengan menyediakan segala bantuan yang bersesuaian dan memenuhi piawaian yang ditetapkan. 3.2.2.4 oleh Maklumat perlu disediakan dengan segera dan memastikan maklumat itu

dalam format yang bersesuaian dan mudah difahami penerima jelas,tepat dan lengkap. 3.2.3. Penggunaan Sumber. Kakitangan dikehendaki menggunakan sumber-sumber dan maklumat hanya untuk tugas yang berkaitan. 3.2.4 Meningkatkan Prestasi. Kakitangan sentiasa berusaha untuk meningkatkan prestasi kerja dan sentiasa mencapai piawaian yang lebih tinggi dalam perkhidmatan awam. 3.2.5 Panduan Membuat Keputusan Beretika. Dalam membuat keputusan secara beretika, perkara-perkara berikut perlu diambilkira:196

3.2.5.1. Sama ada keputusan atau tatakelakuan berlandaskan tingkahlaku. 3.2.5.2. Sama ada keputusan atau tatakelakuan konsisten dengan polisi kerajaan dan bersesuaian dengan objektif dan kod etika Jabatan. 3.2.5.3. Kesan / impak keputusan tersebut terhadap kakitangan, jabatan dan pihak-pihak lain. 3.2.5.4. Sama ada keputusan ini bercanggah dengan

kepentingan awam. 3.2.5.5. Sama ada keputusan yang dibuat boleh dijustifikasi demi kepentingan awam. 3.2.6 Konflik Kepentingan. Seseorang kakitangan tugas perkhidmatan awamnya parol demi tidak boleh membelakangkan kepentingan

peribadinya. Kakitangan juga tidak boleh berkelakuan dengan sedemikian cara yang mungkin menyebabkan kepentingan peribadinya bercanggah dengan tugas awamnya sehingga menyebabkan konflik kepentingan. Konflik kepentingan wujud apabila dipengaruhi oleh

kepentingan-kepentingan peribadi dalam menjalankan tugas awam. Konflik ini boleh mewujudkan penyelewengan dan boleh menjejaskan sewajarnya. Antaranya:3.2.6.1. Kepentingan kewangan 3.2.6.2. Sikap dan kepercayaan individu 3.2.6.3. Hubungan peribadi 3.2.6.4. Kepercayaan politik yang bercanggahan dengan kepentingan kerajaan. 197 reputasi jika tidak dikendalikan dengan

3.2.7 Penerimaan Hadiah atau Ganjaran. Kakitangan tidak boleh menerima sebarang hadiah atau ganjaran yang boleh menjejas dan mempengaruhi tugas yang dilakukan. Sekiranya timbul keadaan sedemikian, adalah dikehendaki merujuk kepada pegawai atasan. 3.2.8. Diskriminasi dan Gangguan. Kakitangan dilarang mendiskriminasi atau membuat gangguan terhadap rakan sejawat, jantina, penghuni taraf atau orang awam bangsa, berdasarkan perkahwinan,

kewarganegaraan, kepercayaan agama, budaya dan fahaman politik. Penyelia mestilah memastikan bahawa tempat kerja adalah bebas daripada segala bentuk diskriminasi dan gangguan. 3.2.9. Adil dan Saksama. Kakitangan harus mengendalikan isu atau kes dengan segera, secara konsisten dan adil. Ini termasuklah perkara-perkara berkaitan dengan prosedur-prosedur yang diluluskan tanpa diskriminasi dan berdasarkan prinsip Natural Justice. 3.2.10. Penyataan Awam. Kakitangan Perkhidmatan Parol juga tertakluk kepada Peraturan 19, PeraturanPeraturan Pegawai Awam (Kelakuan dan Tatatertib) 1993 P.U. (A) 395 yang melarang mana-mana pegawai awam daripada membuat apa-apa pernyataan awam, ulasan, memberi apa-apa maklumat, penjelasan mengenai dasar, rancangan atau keputusan kerajaan.

198

3.2.11. Perlindungan Kerahsiaan Maklumat. 3.2.11.1. Penguatkuasaan sistem parol mengandungi perkara-perkara sensitif yang berbentuk peribadi berhubung dengan pesalah, mangsa, ahli keluarga dan masyarakat. 3.2.11.2. Pihak berkuasa parol dan kakitangan adalah

dikehendaki mematuhi dan memenuhi keperluankeperluan Rasmi 1972 tempat rahsia yang yang prinsip yang perlindungan sedang maklumat; sepertimana yang terkandung di dalam Akta Rahsia berkuatkuasa. Pihak Berkuasa Parol dan Jabatan hendaklah menyediakan selamat sensitif. dan mematuhi semua Kakitangan yang prosedur penyimpanan dan penyebaran maklumat mengendalikan maklumat-maklumat tersebut perlu mematuhi prosedur yang telah ditetapkan dan mesti mengambil langkah-langkah secara berhati-hati bagi memastikan ianya tidak disebarkan tanpa mendapat kebenaran yang sah. Maklumatmaklumat rasmi hanya boleh digunakan peribadi. 3.2.11.3. Melainkan mereka maklumat dibenarkan oleh pihak mesti atau berkuasa memastikan menggunakan bagi tujuan-tujuan yang berkaitan dengan tugas dan bukan bagi tujuan faedah

undang-undang, kakitangan tidak menyebarkan tanpa rahsia

kebenaran rasmi.

Pendedahan tanpa kebenaran akan menimbulkan masalah kepada individu dan Jabatan. Integritri dan kredibiliti Jabatan akan terjejas sekiranya tidak dapat menyimpan maklumat pada tahap keselamatan yang maksimum.

199

3.2.11.4. Semua kakitangan hendaklah memastikan maklumat yang dikategorikan sebagai copy) tidak rahsia, dalam apa bentuk sekali pun (sama ada soft copy atau hard boleh diakses oleh mana-mana pihak tersebut yang secara tidak sah dan maklumat-maklumat dalam tersebut. 3.2.12. Pekerjaan Luar. Kakitangan Perkhidmatan Parol adalah juga tertakluk kepada Peraturan 5, (Kelakuan dan Peraturanperaturan Pegawai Awam Tatatertib) 1993P.U.(A) 395 yang tidak atau luar kuasa

hanya dibincang antara individu-individu, sama ada jabatan oleh mereka akses kepada mempunyai maklumat

membenarkan kakitangannya menjalankan pekerjaan luar tanpa kebenaran daripada Ketua Jabatannya. 3.2.13. Penglibatan dalam Politik. Kakitangan Perkhidmatan Parol adalah juga tertakluk kepada Peraturan 21, Peraturanperaturan Pegawai Awam (Kelakuan dan Tatatertib) 1993P.U.(A) 395 yang melarang pegawai awam daripada mengambil bahagian dalam sebarang aktiviti politik. 3.2.14. Melapor Perlakuan Rasuah, Penyalahgunaan Kuasa dan Pembaziran. 3.2.14.1. Kakitangan perlu membuat laporan ke atas sebarang perlakuan rasuah yang disyaki. Begitu juga dengan penyalahgunaan kuasa pentadbiran dan pembaziran yang serius terhadap harta benda kerajaan.

200

3.2.14.2.

Pendedahan mengenai penyelewengan boleh dibuat kepada mana-mana pegawai awam yang mempunyai kuasa melalui prosedur pelaporan dalaman. Sekiranya pendedahan perlu dibuat kepada badan penyiasat luaran, pendedahan perlu dibuat kepada Badan Pencegah Rasuah.

3.2.14.3.

Pegawai

penyelia

hendaklah

memastikan

kakitangan bawahan memahami tatacara membuat laporan jika berlaku sebarang kegiatan rasuah. 3.2.15. Penggunaan Maklumat. 3.2.15.1. Bekas kakitangan perkhidmatan parol tidak boleh menggunakan, atau mengambil peluang maklumat rahsia yang boleh menyebabkan ia memperolehi atau mendapat keuntungan hasil daripada tugas rasmi sehingga boleh menyebabkan ianya diperolehi oleh masyarakat umum. 3.2.15.2. Semua kakitangan mesti berhatihati dalam urusan dengan mana-mana bekas kakitangan jabatan dan memastikan akses mereka tidak diberi, istimewa atau dilihat memberi layanan yang memihak atau mendapat kepada maklumat (privileged information)

4.

TARIKH BERKUATKUASA

Tarikh berkuatkuasa arahan ini adalah mulai daripada tarikh ianya dikeluarkan.

201

5.

AM Sekiranya terdapat sebarang keraguan terhadap Perintah Tetap Komisioner Jeneral ini, Kajang. penjelasan lanjut bolehlah dirujuk kepada Bahagian Parol Wira, Jabatan Penjara Malaysia , Ibu Pejabat Penjara Malaysia, Bukit

(DATUK MUSTAFA BIN OSMAN) Komisioner Jeneral Jabatan Penjara Malaysia Tarikh : ........ 2008
PTKJP004/2008

202

LAMPIRAN 4

Kod Etika Kaunselor

Disediakan oleh; Jawatankuasa Pemurnian Kod Etika Kaunselor Malaysia 2006

203

KOD ETIKA KAUNSELOR MALAYSIA, LEMBAGA KAUNSELOR TUJUAN: 5 tujuan Kod Etika Kaunselor Malaysia (KEKM) ialah untuk: 1. membolehkan LKM menjelaskan tanggungjawab etika para kaunselor yang berdaftar dengan LKM; 2. memberi sokongan kepada misi LKM; 3. mewujudkan prinsip-prinsip yang menentukan tatalaku beretika serta amalan-amalan yang terbaik; 4. menyediakan garispanduan untuk membantu kaunselor untuk bertindak secara profesional yang dapat memberikan perkhidmatan kaunseling yang terbaik serta memupuk nilai-nilai profesion kaunseling dengan cara terbaik; dan 5. menjadi asas bagi memproses aduan dan pertanyaan mengenai etika yang ditujukan kepada kaunselor. KEKM mempunyai lapan bahagian utama yang menyentuh perkara-perkara berikut: Bahagian A: Perhubungan Menolong Bahagian B: Kerahsiaan, Komunikasi Privilej, dan Privasi Bahagian C: Tanggungjawab Profesional Bahagian D: Hubungan dengan Profesional-Profesional Lain Bahagian E: Penilaian, Penaksiran, dan Pentafsiran Bahagian F: Penyeliaan, Latihan, dan Pengajaran Bahagian G: Penyelidikan dan Penerbitan Bahagian H: Penyelesaian Isu-Isu Etika Setiap bahagian KEKM dimulakan dengan suatu Pengenalan. Pengenalan bagi setiap bahagian membincangkan apa yang boleh diharapkan berhubung dengan tingkahlaku dan tanggungjawab etika. Pengenalan menyediakan tone

204

bagi bahagian berkaitan dan menjadi titik permulaan untuk direnungi mengenai huraian etika yang terkandung di dalam setiap bahagian KEKM ini. Apabila kaunselor berdepan dengan dilema-dilema etika yang sukar diselesaikan, mereka diharap melibatkan diri di dalam suatu proses membuat keputusan yang beretika setelah diberi pertimbangan yang sedalamdalamnya. Sedikit sebanyak perbezaan pandangan di kalangan kaunselor boleh dan memang wujud berhubung dengan cara-cara bagaimana nilai, prinsip-prinsip etika dan piawaian-piawaian etika boleh diterapkan apabila wujud konflik. Sementara tidak terdapat suatu model membuat keputusan yang khusus berkaitan etika yang paling berkesan, kaunselor dikehendaki mengenali sesuatu model membuat keputusan yang boleh diyakini (credible) yang boleh diteliti oleh awam serta boleh dilihat penggunaannya. Melalui satu proses membuat keputusan berkaitan etika serta penilaian konteks sesuatu situasi, kaunselor diberi kuasa untuk membuat keputusan yang membantu mengembangkan keupayaan manusia untuk berkembang dan maju. Suatu glosari yang ringkas diberikan supaya pembaca mendapat huraian yang padat mengenai sesetengah istilah yang digunakan di dalam KEKM. Bahagian A : Perhubungan menolong Pengenalan Kaunselor menggalakkan pertumbuhan dan perkembangan klien mengikut cara-cara yang memupuk minat dan kebajikan klien serta memupuk jalinan hubungan yang sihat. Kaunselor secara aktif cuba memahami latar belakang budaya yang berbeza di kalangan klien-klien yang mereka kendalikan. Kaunselor juga meneroka identiti-identiti mereka sendiri dan bagaimana identiti-identiti ini mempengaruhi nilai dan kepercayaan mengenai proses kaunseling. Kaunselor digalakkan untuk memberi sumbangan kepada masyarakat dengan mengagihkan sebahagian daripada aktiviti profesional mereka kepada perkhidmatan-perkhidmatan yang membawa sedikit atau tiada pulangan kewangan (pro bono publico).

205

A.1. Kebajikan mereka yang dikendalikan oleh kaunselor A.1. a. Tanggungjawab utama Tanggungjawab utama kaunselor ialah menghormati maruah dan memupuk kebajikan klien. A.1.b. Rekod Kaunselor menyimpan rekod-rekod yang penting bagi mengendalikan perkhimatan profesional kepada klien-klien mereka dan juga seperti yang diperlukan oleh undang-undang, peraturan-peraturan, atau oleh tatacaratatacara agensi atau institusi. Kaunselor memasukkan dokumentasi yang cukup dan pada ketika-ketika tertentu, di dalam rekod-rekod klien mereka bagi memudahkan penyampaian dan kesinambungan perkhidmatanperkhidmatan yang diperlukan. Kaunselor mengambil langkah-langkah yang bersesuaian bagi menjamin yang dokumentasi di dalam rekod-rekod ini mencerminkan secara tepat kemajuan klien serta perkhidmatan-perkhidmatan yang telah diberikan. Jika berlaku kesilapan di dalam rekod-rekod klien, kaunselor akan mengambil langkah-langkah untuk mencatitkan pembetulan kesilapan-kesilapan tersebut dengan teratur mengikut dasar-dasar agensi atau institusi (Rujuk A.12.g.7., B.6.,B.6.g., G.2.g.) A.1.c. Pelan-pelan kaunseling Kaunselor dan klien-klien mereka secara bersama berusaha untuk membentuk pelan-pelan kaunseling bersepadu yang memberi jaminan kejayaan serta tekal dengan kebolehan-kebolehan dan keadaan-keadaan klien. Kaunselor dan klien selalu menyemak pelan-pelan kaunseling ini bagi menaksir viabiliti (viability) dan keberkesanan yang berterusan, sambil menghormati kebebasan klien membuat pilihan. (Rujuk A.2.a, A.2.d., A.12.g.) A.1.d Penglibatan di dalam jaringan kerja yang memberi sokongan Kaunselor menyedari bahawa jaringan kerja yang memberi bantuan mempunyai berbagai-bagai makna di dalam kehidupan klien dan kerana itu menimbang untuk mendapat bantuan, kefahaman, dan penglibatan orangorang lain (misalnya pemimpin agama/kerohanian/komuniti,ahli-ahli keluarga, 206

kawan-kawan) sebagai sumber-sumber yang positif bila sesuai, dengan persetujuan klien. A.1.e. Keperluan-keperluan pekerjaan (employment) Kaunselor berusaha bersama-sama klien mereka untuk mendapatkan pekerjaan yang tekal dengan kebolehan keseluruhan, batasan-batasan vokasional, batasan-batasan fizikal, perawakan umum, pola minat dan sikap, kemahiran-kemahiran sosial, pendidikan, kelayakan-kelayakan umum, dan keperluan-keperluan klien. Bila sesuai, kaunselor-kaunselor yang mempunyai latihan-latihan yang sesuai di dalam bidang perkembangan kerjaya akan membantu di dalam menempatkan klien-klien di jawatan-jawatan yang tekal dengan minat, budaya, dan kebajikan klien, majikan, dan /atau orang awam. A.2. Persetujuan termaklum (informed consent) di dalam perhubungan kaunseling (Rujuk A.12.g.,B.5.,B.6.b.,E.3.,E.13.b.,F.1.c.,.G.2.a.) A.2.a. Persetujuan termaklum Klien mempunyai kebebasan untuk memilih sama ada untuk memasuki atau terus berada di dalam sesuatu perhubungan kaunseling. Ia memerlukan maklumat yang cukup mengenai proses kaunseling dan kaunselor. Kaunselor mempunyai suatu obligasi untuk menjelaskan secara bertulis dan lisan kepada klien mengenai hak-hak dan tanggungjawab kaunselor dan klien. Persetujuan termaklum merupakan sesuatu yang berlaku terus menerus di dalam proses kaunseling, dan kaunselor mendokumentasikan dengan sesuai persetujuan termaklum sepanjang perhubungan kaunseling. A.2.b. Jenis-jenis maklumat yang diperlukan Kaunselor secara terbuka menjelaskan kepada klien sifat semua perkhidmatan yang diberikan. Mereka memberitahu klien mengenai isu-isu seperti berikut tetapi tidak terbatas kepada: tujuan-tujuan, sasaran-sasaran, teknik-teknik, tatacara-tatacara, batasan-batasan, bakal-bakal risiko dan faedah-faedah perkhidmatan; kelayakan-kelayakan, sijil-sijil, dan pengalaman-pengalaman kaunselor yang releven; penerusan perkhidmatan 207

jika berlaku ketidakupayaan atau kematian seseorang kaunselor; dan maklumat-maklumat lain yang berkaitan. Kaunselor mengambil langkahlangkah bagi memastikan yang klien memahami implikasi-implikasi diagnosis, penggunaan ujian dan laporan yang dihasratkan, yuran serta cara-cara mengenakan caj. Klien mempunyai hak kepada kerahsiaan dan perlu diberi penjelasan tentang batasan-batasannya (termasuklah bagaimana penyeliapenyelia dan/atau profesional-profesional pasukan rawatan terlibat); untuk mendapat maklumat yang jelas mengenai rekod-rekod mereka; untuk menyertai perancangan kaunseling secara terus menerus; dan menolak sebarang perkhidmmtan atau perubahan modaliti dan juga untuk dinasihati mengenai akibat-akibat penolakan sedemikian. A.2.c. Sensitiviti budaya dan perkembangan Kaunselor menyampaikan maklumat dengan cara yang sesuai dari segi tahap perkembangan dan budaya. Kaunselor mengguna bahasa yang jelas dan mudah difahami sewaktu berbincang mengenai isu-isu yang berkaitan dengan persetujuan termaklum. Apabila klien menghadapi masalah memahami bahasa yang digunakan oleh kaunselor, mereka akan menyediakan perkhimatan-perkhidmatan yang perlu (misalnya mendapatkan seorang jurubahasa atau penterjemah yang terlatih) bagi memastikan kefahaman klien, kaunselor akan menimbang implikasi-implikasi, tatacara persetujuan termaklum dan, di mana mungkin, kaunselor membuat penyesuaian kepada amalan-amalan mereka dengan sewajarnya. A.2.d. Ketidakupayaan memberi persetujuan Sewaktu memberi kaunseling kepada kanak-kanak bawah umur ataupun kepada individu-individu yang tidak boleh memberi persetujuan sukarela, kaunselor mendapatkan kebenaran (assent) klien berhubung dengan perkhidmatan-perkhidmatan, dan melibatkan mereka di dalam membuat keputusan menurut kesesuaian keadaan. Kaunselor sedar akan keperluan untuk mengimbangi hak-hak etika klien untuk membuat pilihan, keupayaan mereka memberi persetujuan atau kebenaran (assent) bagi mendapat perkhidmatan-perkhimatan, dan hak-hak serta tanggungjawab undang-

208

undang ibu-bapa atau keluarga untuk melindungi klien-klien ini dan membuat keputusan-keputusan bagi pihak mereka. A.3. Klien-klien yang diberi perkhidmatan oleh orang-orang lain Apabila kaunselor mendapat tahu yang klien-klien mereka mempunyai hubungan profesional kesihatan mental yang lain, mereka memohon kebenaran klien untuk memaklumkan profesional-profesional lain serta berusaha untuk mewujudkan perhubungan positif dan kerjasama profesional.

A.4. Menghindari kecederaan dan memaksa terima (impose) nilai-nilai A.4.a. Menghindari kecederaan Kaunselor bertindak untuk menghindari dari mencederakan klien, pelatih dan peserta penyelidikan mereka dan untuk meminimumkan atau memulih kecederaan yang tidak dapat dielak atau yang tidak diduga. A.4.b Nilai-nilai peribadi Kaunselor menyedari nilai-nilai, sikap, kepercayaan, dan tingkahlakutingkahlaku mereka dan menghindari daripada memaksa terima nilai-nilai yang tidak tekal dengan matlamat kaunseling. Kaunselor menghormati kepelbagaian klien, pelatih, dan peserta penyelidikan. A.5. Peranan dan perhubungan dengan klien (Rujuk F.3.,F.10., G.3.) A.5.a. Klien masakini Interaksi atau perhubungan seksual atau romantik kaunselor-klien dengan klien-klien masakini, pasangan-pasangan romantik mereka (klien), atau ahliahli keluarga mereka adalah dilarang. A.5.b. Bekas-bekas klien Interaksi atau perhubungan seksual atau romantik kaunselor-klien dengan bekas-bekas klien, pasangan-pasangan romantik mereka, atau ahli-ahli keluarga mereka adalah dilarang selama satu tahun selepas kontak profesional yang terakhir. Sebelum melibatkan diri di dalam interaksi atau 209

perhubungan seksual atau romantik dengan klien, pasangan-pasangan romantik mereka atau ahli-ahli keluarga klien selepas satu tahun dari kontak profesional terakhir, kaunselor hendaklah memikirkan kesan-kesan masa depan (forethought) dan mendokumenkan (dalam bentuk bertulis) sama ada interaksi atau perhubungan ini dapat dianggap sebagai eksploitatif dari sudut-sudut tertentu (in some way) dan/atau masih terdapat potensi untuk mencederakan bekas-bekas klien. Bagi kes-kes di mana terdapat potensi eksploitasi dan /atau kecederaan, kaunselor mengelak dari menjalinkan interaksi atau perhubungan sedemikian. A.5.c. Interaksi atau perhubungan bukan profesional (selain daripada interaksi dan perhubungan seksual dan romantik) Perhubungan bukan profesional kaunselor-klien dengan klien, bekas klien, pasangan romantik mereka atau ahli-ahli keluarga mereka hendaklah dilakukan secara minimum, melainkan apabila interaksi ini mempunyai potensi manfaat kepada klien (Rujuk A.5.d.) A.5.d. Interaksi-interaksi yang mempunyai potensi-potensi manfaat Apabila sesuatu interaksi bukan profesional kaunselor-klien dengan seseorang klien atau bekas klien mempunyai potensi manfaat kepada klien atau bekas klien, kaunselor mestilah mendokumentasikannya di dalam rekodrekod kes, sebelum interaksi (bila sesuai) , rasional bagi interaksi sedemikian, potensi manfaat dan akibat-akibat yang dijangkakan bagi klien atau bekas klien dan individu-individu lain yang terlibat secara signifikan dengan klien atau bekas klien. Interaksi sedemikian hendaklah bermula dengan persetujuan klien yang sesuai. Sekiranya kecederaan yang tidak dirancang berlaku kepada klien atau bekas klien atau kepada seseorang individu yang terlibat dengan signifikannya dengan klien atau bekas klien, lantaran interaksi bukan profesional, kaunselor hendaklah menunjukkan bukti usaha untuk memulihkan kecederaan tersebut. Contoh-contoh potensi manfaat yang dipeperananehi melalui interaksi termasuklah, tetapi tidak terbatas kepada, menghadiri sesuatu majlis formal (misalnya majlis perkahwinan/ pertunangan atau konvokesyen) ; membeli sesuatu perkhidmatan atau produk yang dibekalkan oleh klien atau bekas klien (kecuali pertukaran 210

barang/perkhidmatan (bartering) yang tidak dilarang); menziarahi seseorang ahli keluarga yang keuzuran di hospital; menjadi ahli sesuatu persatuan, orgnisasi profesional atau komuniti. (Rujuk A.5.c.) A.5.e. Perubahan-perubahan peranan di dalam perhubungan profesional Apabila seseorang kaunselor menukar peranannya daripada perhubungan kontrak yang asal atau yang terkini, ia mendapat persetujuan termaklum dari klien dan menjelaskan hak klien untuk menolak perkhidmatan-perkhidmatan yang berkaitan dengan perubahan itu. Contoh-contoh perubahan-perubahan peranan termasuklah 1. bertukar daripada perhubungan individu kepada kaunseling keluarga atau sebaliknya; 2. bertukar daripada peranan menilai bukan forensik kepada peranan teraputik, atau sebaliknya; 3. bertukar daripada peranan seorang kaunselor kepada peranan seorang penyelidik (iaitu mengajak klien menjadi peserta penyelidikan), atau sebaliknya; dan 4. bertukar daripada peranan seorang kaunselor kepada peranan seorang orang tengah atau sebaliknya. Klien mestilah diberitahu sepenuhnya akan sebarang akibat yang diduga (misalnya kewangan, undang-undang, peribadi, atau teraputik) dari perubahan peranan kaunselor. A.6. Peranan dan perhubungan di tahap individu, kelompok, institusi, dan masyarakat A.6.a. Advokasi Di mana sesuai kaunselor membuat advokasi (advocate) di tahap individu, kelompok, institusi dan masyarakat untuk meneliti bakal rintangan dan halangan yang menyekat akses dan/atau petumbuhan dan perkembangan klien.

211

A.6.b Kerahsiaan dan advokasi Kaunselor mendapat persetujuan klien sebelum melibatkan diri dalam usahausaha advokasi bagi pihak seseorang klien yang dikendali untuk membaiki mutu penawaran perkhidmatan dan berusaha ke arah menghapuskan rintangan dan halangan di dalam sesuatu sistem yang menyekat akses, pertumbuhan, dan perkembangan klien. A.7. Pelbagai klien Apabila seseorang kaunselor bersetuju untuk memberi perkhidmatan kaunseling kepada dua atau lebih orang individu yang mempunyai hubungan, kaunselor menjelaskan di peringkat awal siapakah klien serta sifat perhubungan yang akan kaunselor jalinkan dengan setiap individu yang terlibat. Jika ia nampak nyata yang kaunselor mungkin terpaksa melakukan peranan-peranan yang mungkin berkonflik, kaunselor akan menjelaskan, membuat penyesuaian, atau menarik diri daripada peranan-peranan mengikut kesesuaian. (Rujuk A.8.a., B.4.) A.8. Kerja kelompok (Rujuk B.4.a.) A.8.a. Penapisan Kaunselor menapis bakal-bakal peserta kaunseling/terapi kelompok. Sebolehbolehnya, kaunselor memilih peserta-peserta yang keperluan dan matlamatnya serasi dengan matlamat kelompok bagi menghindari daripada tersekatnya proses kelompok, dan kebajikannya tidak akan terancam oleh pengalaman kelompok. A.8.b. Melindungi klien Di dalam sesuatu seting kelompok, kaunselor mengambil langkah berjagajaga yang berpatutan bagi melindungi klien daripada trauma fizikal,emosi, atau psikologi.

212

A.9. Penjagaan akhir hayat bagi klien-klien yang tiada harapan untuk pulih (terminally ill) Kaunselor akan berusaha sedaya upaya untuk mengambil langkah-langkah yang membolehkan klien 1. mendapat penjagaan akhir hayat yang berkualiti tinggi untuk keperluan-keperluan fizikal, emosi, sosial, dan kerohanian mereka; 2. mengamalkan kententuan kendiri yang setinggi-tinggi mungkin; 3. diberi setiap kesempatan yang mungkin untuk terlibat di dalam membuat keputusan termaklum mengenai penjagaan akhir hayat mereka; dan 4. mendapat penaksiran yang lengkap dan mencukupi mengenai kebolehan mereka untuk membuat keputusan-keputusan rasional dan cekap bagi diri mereka dari seorang profesional kesihatan mental yang berpengalaman di dalam amalan penjagaan akhir hayat. A.9.b. Kecekapan, pilihan dan rujukan kaunselor Menyedari tentang isu-isu peribadi, moral, dan kecekapan yang berkaitan dengan keputusan-keputusan akhir hayat, kaunselor boleh memilih untuk membantu atau tidak membantu klien-klien yang tiada harapan untuk pulih (terminally ill) yang ingin meneroka opsyen-opsyen akhir hayat mereka. Kaunselor memberikan maklumat Rujukan yang sesuai bagi menjamin yang klien menerima pertolongan yang diperlukan. A.9.c. Kerahsiaan Kaunselor yang memberi perkhidmatan kepada individu yang tiada harapan untuk pulih (terminally ill) yang sedang memikirkan untuk mempercepatkan ajal mereka mempunyai opsyen untuk memecah atau tidak memecah kerahsiaan, bergantung kepada undang-undang yang wujud serta keadaankeadaan khusus situasi dan setelah mendapatkan perundingan atau penyeliaan dari pihak profesional dan undang-undang yang sesuai (Rujuk B.5.c., B.7.c.)

213

A.10. Yuran dan pertukaran barang/perkhidmatan (Bartering) A.10.a. Menerima yuran daripada klien agensi Kaunselor menolak sesuatu yuran sulit (private) atau bayaran-bayaran lain kerana memberi khidmat kepada orang-orang yang layak menerima perkhimatan sedemikian melalui agensi majikan atau institusi yang mendaftar dengan kaunselor. Polisi sesuatu agensi tertentu itu mungkin menyediakan kemudahan-kemudahan yang jelas bagi klien agensi untuk menerima perkhidmatan kaunseling oleh kakitangan di klinik-klinik swasta. Dalam keadaan sedemikian klien mestilah diberitahu tentang opsyen-opsyen lain yang terbuka untuk mereka seandainya mereka ingin mendapatkan perkhidmatan kaunseling swasta. A.10.b. Penentuan yuran Di dalam menentukan yuran bagi perkhidmatan kaunseling, kaunselor mengambil kira status kewangan klien dan tempat. Jika struktur yuran yang ditentukan tidak sesuai bagi seorang klien, kaunselor membantu klien dalam cuba mencari perkhidmatan yang sebanding dengan kos yang mampu dibayarnya. A.10.c. Yuran tak berbayar Jika kaunselor bercadang untuk menggunakan agensi-agensi memungut yuran daripada klien-klien yang tidak membayar bagi perkhidmatan seperti yang dipersetujui atau mengambil tindakan-tindakan undang-undang mereka pertama sekali memberitahu klien tentang tindakan yang dicadangkan dan menawarkan peluang kepada klien untuk membuat bayaran. A.10.d. Pertukaran barang/perkhidmatan (Bartering) Kaunselor boleh menukar barang/perkhimatan hanya jika perhubungan itu tidak dieksploitasi atau menyebabkan kecederaan dan tidak meletakkan kaunselor di dalam keadaan yang menguntungkannya (unfair advantage), jika klien yang memintanya, dan jika cara sebegini menjadi amalan yang diterima di kalangan profesional di dalam sesuatu komuniti itu. Kaunselor memberi pertimbangan kepada implikasi-implikasi budaya yang berkaitan dengan 214

menukar barang/perkhimatan dan berbincang dengan klien tentang perkaraperkara (concerns) yang relevan dan mendokumenkan persetujuan tersebut di dalam kontrak bertulis yang jelas. A.10.c. Menerima hadiah Kaunselor memahami tentang cabaran yang berhubung dengan menerima hadiah daripada klien dan sedar bahawa di dalam sesetengah budaya, hadiah kecil adalah suatu tanda hormat dan cara untuk menyatakan rasa terima kasih. Bila menentukan sama ada untuk menerima sesuatu hadiah daripada klien atau tidak, kaunselor mengambil kira perhubungan teraputik, nilai kewangan hadiah, motivasi klien untuk memberi hadiah, dan motivasi kaunselor yang inginkan hadiah atau menolaknya. A.11. Penamatan dan rujukan A.11.a. Tatalaku meninggalkan klien dilarang. Kaunselor tidak meninggalkan atau mengabai klien-kliennya di dalam kaunseling. Kaunselor membantu di dalam menguruskan tindakan-tindakan yang sesuai bagi meneruskan rawatan, apabila perlu semasa berlakunya gangguan seperti bercuti, sakit, dan selepas penamatan perkhidmatan. A.11.b. Ketidakupayaan membantu klien Jika kaunselor merasakan suatu ketidakupayaan untuk memberi bantuan profesional perhubungan kepada atau klien, mereka menghindari daripada kaunseling. memulakan Kaunselor meneruskan perhubungan

hendaklah mengetahui mengenai sumber-sumber Rujukan yang sesuai dari segi budaya dan klinikal dan membuat saranan mengenai altenatif-altenatif ini. Jika klien menolak saranan-saranan Rujukan, kaunselor sepatutnya tidak meneruskan perhubungan. A.11.c. Penamatan yang sesuai Kaunselor menamatkan sesuatu perhubungan menolong apabila ia nampak jelas yang klien tidak lagi memerlukan bantuan, tidak mungkin mendapat manfaat, atau tercedera jika kaunseling diteruskan. Kaunselor boleh 215

menamatkan kaunseling apabila ia di dalam bahaya dicederakan oleh klien atau orang lain yang mempunyai hubungan dengan klien, atau apabila klien tidak membayar yuran-yuran sepertimana yang dipersetujui. Kaunselor memberikan kaunseling pra-penamatan dan membuat perakuan-perakuan tentang pemberi-pemberi pekhidmatan lain bila perlu. A.11.d. Pemindahan perkhidmatan yang sesuai Apabila kaunselor memindahkan atau meRujuk klien kepada pengamalpengamal lain mereka memastikan proses klinikal dan pentadbiran dilengkapkan dan komunikasi terbuka dikekalkan dengan klien dan

pengamal-pengamal ini. A.12. Penggunaan teknologi A.12.a. Faedah dan batasan Kaunselor memberitahu klien tentang faedah-faedah dan batasan-batasan penggunaan teknologi maklumat di dalam proses kaunseling dan di dalam tatacara mengenai caj. Teknologi-teknologi tersebut merangkumi tetapi tidak terbatas kepada perkakasan komputer dan sofwer, telefon, laman web dunia, internet, alat-alat penaksiran dalam talian (on-line), dan peralatan-peralatan komunikasi yang lain. A.12.b. Perkhidmatan-perkhidmatan bantuan teknologi Apabila memberi perkhidmatan kaunseling jarak jauh berbantuan teknologi, kaunselor menentukan klien berupaya dari segi intelektual, emosi dan fizikal untuk menggunakan teknologi dan penggunaan teknologi ini sesuai dengan keperluan klien. A.12.c. Perkhimatan-perkhidmatan tidak sesuai Apabila perkhidmatan-perkhidmatan kaunseling jarak jauh berbantuan teknologi dianggap tidak sesuai oleh kaunselor atau klien, kaunselor menimbang untuk memberi perkhidmatan secara bersemuka.

216

A.12.d. Akses Kaunselor menyediakan akses yang berpatutan untuk penggunaan komputer apabila memberi perkhidmatan kaunseling jarak jauh berbantuan teknologi. A.12.e. Undang-undang dan statut Kaunselor menentukan yang penggunaan teknologi tidak melanggar undangundang sebarang entiti tempatan, negeri, kebangsaan, atau antarabangsa dan mematuhi semua statut yang relevan. A.12.f. Bantuan Kaunselor mendapatkan bantuan perniagaan, undang-undang, dan teknikal bila mengguna teknologi, terutama sekali apabila penggunaan ini merentasi sempadan negeri atau negara. A.12.g. Teknologi dan persetujuan termaklum Sebagai sebahagian daripada proses mewujudkan persetujuan termaklum, kaunselor melakukan perkara-perkara berikut: 1. membincangkan isu-isu yang berkaitan dengan kesulitan untuk mengekalkan kerahsiaan komunikasi yang ditransmisikan secara elektronik; 2. memberitahu klien akan semua rakan, penyelia, dan pekerja seperti pentadbir IT, yang mungkin mempunyai akses yang diberi kuasa atau tidak diberi kuasa akses kepada transmisi elektronik; 3. mendesak klien supaya sedar tentang semua pengguna yang diberi kuasa dan tidak diberi kuasa termasuk ahli-ahli keluarga dan rakanrakan sejawat yang mempunyai akses kepada sebarang teknologi yang klien mungkin digunakan di dalam proses kaunseling; 4. memberitahu klien hak dan batasan-batasan undang-undang yang berkaitan yang mengawal amalan sesuatu profesion merentasi sempadan negeri atau antarabangsa (over state lines or international boundaries); 5. mengguna komunikasi laman web dan e-mel yang sah (encrypted web sites and e-mail) untuk membantu menjamin kerahsiaan di mana boleh; 217

6. di mana penggunaan laman web dan e-mel yang sedemikian tidak boleh dilakukan, kaunselor memberitahu klien perkara ini dan membataskan transmisi elektronik kepada komunikasi umum yang bukan khusus tentang klien; 7. memberitahu klien sama ada penyimpanan arkib rekod-rekod transaksi di buat dan untuk berapa lama; 8. membincang tentang kemungkinan kerosakan teknologi dan kaedahkaedah altenatif bagi menjamin penyampaian perkhidmatan; dan 9. memberitahu klien tentang tatacara kecemasan seperti memanggil 999 atau talian kecemasan tempatan, semasa kaunselor tiada (Rujuk A.2.) A.12.h. Laman web dunia (www) Kaunselor yang mempunyai laman web dunia (internet) melakukan perkara-perkara berikut : 1. membuat pemeriksaan selalu bagi menentukan hubungan elektronik berjalan dengan baik dan sesuai dari segi profesional; 2. mewujudkan cara-cara bagaimana klien dapat menghubungi kaunselor jika berlaku kerosakan teknologi; 3. menyediakan hubungan elektronik dengan Lembaga Kaunselor Malaysia bagi melindung hak-hak pengguna dan memudahkan penyelesaian masalah-masalah etika; 4. mewujudkan kaedah bagi mengesahkan identiti klien; 5. mendapat kebenaran bertulis penjaga yang sah ataupun wakil sah yang diberi kuasa sebelum memberi perkhidmatan andainya klien seorang kanak-kanak di bawah umur, seorang dewasa yang tidak cekap dari segi undang-undang, ataupun seorang dewasa yang tidak berupaya memberi persetujuan termaklum; 6. berusaha untuk membekalkan suatu laman yang boleh diakses oleh orang-orang kurang upaya; 7. berusaha untuk menyediakan terjemahan bagi klien-klien yang mempunyai bahasa utama yang berbeza dan pada masa yang sama memberi perhatian kepada ketidaksempurnaan terjemahan-terjemahan tersebut; dan 218

8. membantu klien di dalam menentukan kesahan dan kebolehpercayaan maklumat yang terdapat pada www dan aplikasi-aplikasi teknologi yang lain. Bahagian B : Kerahsiaan, komunikasi privilej, dan privasi Pengenalan Kaunselor sedar bahawa kepercayaan merupakan sesuatu yang amat penting di dalam perhubungan menolong. Kaunselor berusaha untuk mendapatkan kepercayaan klien dengan menjalinkan suatu perkongsian yang berterusan, dengan mewujudkan dan mempertahankan sempadansempadan yang sesuai, dan mengekalkan kepercayaan. Kaunselor menyampaikan parameter-parameter kerahsiaan dengan cara yang cekap mengikut budaya. B.1. Menghormati hak-hak klien B.1.a. Pertimbangan-pertimbangan multi budaya dan kepelbagaian Kaunselor mengekalkan kesedaran dan sensitiviti mengenai makna kerahsiaan dan privasi mengikut budaya. Kaunselor menghormati pandangan yang berbeza tentang pendedahan maklumat. Kaunselor mengadakan perbincangan terus menerus dengan klien tentang bagaimana, bila, dan dengan siapa maklumat ini dikongsikan. B.1.b. Hormat kepada privasi Kaunselor menghormati hak-hak klien untuk mendapat privasi. Kaunselor mendapat maklumat-maklumat sulit (private) daripada klien hanya apabila ianya berfaedah kepada proses kaunseling. B.1.c. Hormat kepada kerahsiaan Kaunselor tidak berkongsi maklumat rahsia tanpa persetujuan klien atau tanpa justifikasi etika atau undang-undang yang mantap.

219

B.1.d. Penjelasan mengenai batasan-batasan Pada peringkat awal dan sepanjang proses kaunseling, kaunselor memberitahu klien tentang batasan-batasan kerahsiaan dan mencari jalan untuk mengenalpasti situasi-situasi yang boleh diramalkan di mana kerahsiaan mesti dipecah (Rujuk A.2.b.) B.2. Kekecualian B.2.a. Keperluan-keperluan undang-undang dan bahaya Keperluan umum yang kaunselor hendaklah menyimpan maklumat rahsia tidak terpakai apabila pendedahan diperlukan bagi melindungi klien atau orang-orang lain yang dikenalpasti daripada kecederaan serius dan yang boleh diramalkan atau apabila keperluan undang-undang mendesak yang maklumat rahsia didedahkan. Kaunselor berunding dengan profesionalprofesional lain apabila berada di dalam keadaan tidak pasti tentang kesahan sesuatu kekecualian itu. Pertimbangan-pertimbangan tambahan perlu digunakan bila meneliti isu-isu akhir hayat. (Rujuk A.9.c.) B.2.b. Penyakit-penyakit berjangkit dan yang mengancam nyawa Apabila klien memberitahu yang mereka mengidap sesuatu penyakit yang diketahui umum sebagai berjangkit dan mengancam nyawa, tindakan kaunselor mendedahkan maklumat tersebut kepada pihak-pihak ketiga yang dikenalpasti mungkin boleh dipertahankan, jika diketahui yang mereka boleh membuktikannya serta menghadapi risiko yang tinggi menjangkiti penyakit tersebut. Sebelum membuat sesuatu pengesahan, kaunselor mengesahkan bahawa terdapat satu cara mendiagnosnya dan menilai niat klien memberitahu pihak ketiga mengenai penyakit mereka atau melakukan sebarang tingkahlaku yang mungkin mencederakan pihak ketiga yang boleh dikenalpasti. B.2.c. Pendedahan yang diarahkan mahkamah. Apabila diarahkan oleh mahkamah untuk mendedahkan maklumat rahsia atau privilej tanpa kebenaran seseorang klien, kaunselor mendapatkan 220

persetujuan termaklum secara bertulis daripada klien atau mengambil langkah-langkah untuk menghalang pendedahan itu atau memastikan yang pendedahan itu sesedikit mungkin kerana bakal kecederaan yang boleh berlaku kepada klien atau perhubungan kaunseling. B.2.d. Pendedahan minimum Seboleh-bolehnya, klien dimaklumkan sebelum maklumat rahsia didedahkan dan dilibatkan di dalam proses membuat keputusan tentang pendedahan ini. Bila keadaan memerlukan pendedahan maklumat rahsia, hanya maklumat penting sahaja yang didedahkan. B.3. Maklumat yang dikongsi dengan orang-orang lain B.3.a. Orang bawahan Kaunselor berusaha sedaya upaya untuk memastikan yang privasi dan kerahsiaan klien dikekalkan oleh orang bawahan, termasuk pekerja, yang diselia, pelajar, pembantu perkeranian, dan sukarelawan.(Rujuk F.1.c.) B.3.b. Pasukan-pasukan rawatan Apabila rawatan klien melibatkan suatu semakan atau penyertaan berterusan oleh suatu pasukan rawatan, klien akan dimaklumkan tentang kewujudan dan komposisi pasukan, maklumat yang dikongsi, dan tujuan mengongsi maklumat sedemikian. B.3.c. Seting-seting rahsia Kaunselor berbincang mengenai maklumat rahsia hanya di dalam setingseting di mana mereka dapat menjamin privasi klien secara berpatutan. B.3.d. Pembayar-pembayar pihak ketiga Kaunselor mendedahkan maklumat kepada pembayar pihak ketiga hanya apabila klien memberi kuasa bagi pendedahan sedemikian.

221

B.3.e. Transmisi maklumat rahsia Kaunselor mengambil langkah berjaga-jaga bagi memastikan kerahsian maklumat yang ditransmisikan melalui penggunaan komputer, mel elektronik, mesin faksimili, telefon, pesanan suara, mesin menjawab panggilan, dan teknologi komputer atau elektronik yang lain. (Rujuk A.12.g.) B.3.f. Klien-klien yang meninggal Kaunselor melindungi kerahsiaan klien-klien yang meninggal menurut ketetapan undang-undang dan agensi ataupun dasar-dasar seting. B.4 Kelompok-kelompok dan keluarga-keluarga B.4.a. Kerja kelompok Dalam kerja kelompok, kaunselor menerangkan dengan jelas peri pentingnya kerahsiaan dan parameter kerahsiaan kepada kelompok yang terlibat. B.4.b. Kaunseling pasangan dan keluarga Di dalam kaunseling pasangan dan keluarga, kaunselor dengan jelas mendefinisikan siapa yang dianggap klien dan berbincang mengenai jangkaan dan batasan-batasan kerahsiaan. Kaunselor mendapatkan persetujuan dan mendokumenkan secara bertulis persetujuan tersebut di kalangan semua pihak yang terlibat yang mempunyai keupayaan untuk memberi persetujuan tentang hak setiap individu berhubung dengan kerahsiaan dan sebarang obligasi untuk menjaga kerahsiaan maklumat yang diketahui. B.5. Klien-klien yang kekurangan keupayaan untuk memberi

persetujuan termaklum. B.5.a. Tanggungjawab kepada klien Apabila memberi kaunseling kepada klien di bawah umur atau klien-klien dewasa yang kurang keupayaan untuk memberi persetujuan termaklum secara sukarela, kaunselor melindungi kerahsiaan maklumat yang 222

dipeperananehi di dalam perhubungan menolong sepertimana yang ditetapkan oleh undang-undang persekutuan dan negeri, peraturanperaturan bertulis dan piawaian-piawaian etika yang berkaitan. B.5.b. Tanggungjawab kepada ibu-bapa dan penjaga yang sah Kaunselor memberitahu ibu-bapa dan penjaga yang sah tentang peranan kaunselor dan sifat rahsia perhubungan menolong. Kaunselor adalah peka kepada kepelbagaian budaya keluarga-keluarga dan menghormati hakhak dan tanggungjawab ibu-bapa/penjaga ke atas kebajikan anak-anak/ jagaan mereka mengikut undang-undang. Kaunselor berusaha untuk mewujudkan perhubungan kerjasama yang sesuai dengan ibubapa/penjaga bagi memberikan khidmat terbaik kepada klien. B.5.c. Pelepasan maklumat rahsia Apabila memberi kaunseling kepada klien di bawah umur atau klien dewasa yang kurang keupayaan untuk memberi persetujuan secara sukarela untuk melepaskan maklumat rahsia, kaunselor mendapatkan kebenaran daripada sesuatu Di pihak dalam ketiga yang sesuai untuk mendedahkan maklumat. keadaan-keadaan sedemikian,

kaunselor memberitahu klien-klien sejajar dengan tahap kefahaman mereka dan mengambil langkah-langkah yang berkaitan dengan budaya untuk melindungi kerahsiaan klien. B.6. Rekod-rekod B.6.a. Kerahsiaan rekod-rekod Kaunselor memastikan yang rekod-rekod disimpan di suatu lokasi yang selamat dan memastikan hanya orang-orang yang diberi kuasa sahaja yang mempunyai akses kepada rekod-rekod itu. B.6.b. Kebenaran untuk merakam Kaunselor mendapatkan kebenaran daripada klien sebelum sesi rakaman melalui alat elektronik atau lain-lain.

223

B.6.c. Kebenaran untuk memerhati Kaunselor mendapat kebenaran dari klien sebelum membuat pemerhatian ke atas sesi kaunseling, menyemak transkrip, atau melihat rakaman sesi bersama penyelia, pensyarah, rakan sebaya, atau orang-orang lain di dalam persekitaran latihan. B.6.d. Akses klien Kaunselor memberikan akses yang berpatutan kepada rekod-rekod dan salinan-salinan rekod apabila diminta oleh klien yang berkeupayaan. Kaunselor membataskan akses klien kepada rekod-rekod mereka atau bahagian daripada rekod-rekod mereka hanya apabila terdapat bukti yang jelas bahawa akses sedemikian akan menyebabkan kemudaratan kepada klien. Kaunselor mendokumentasikan permintaan klien dan rasional tidak membenarkan sebahagian atau semua rekod di dalam fail-fail klien. Di dalam situasi melibatkan beberapa orang klien, kaunselor memberi kepada setiap klien hanya bahagian-bahagian rekod yang berkait secara langsung dengan mereka dan tidak memasukkan maklumat rahsia yang berkaitan dengan klien-klien lain. B.6.e. Bantuan berhubung dengan rekod. Apabila klien memohon akses kepada rekod-rekod mereka, kaunselor memberi bantuan dan juga perundingan di dalam mentafsir rekod-rekod kaunseling ini. B.6.f. Pendedahan atau pemindahan Kaunselor mendapat kebenaran bertulis daripada klien untuk mendedah atau memindahkan rekod-rekod kepada pihak ketiga yang sah melainkan terdapat kekecualian kepada kerahsiaan. Langkah-langkah diambil bagi memastikan yang penerima rekod kaunseling peka kepada sifat kerahsiaan ini. (Rujuk A.3.,E.4.) B.6.g. Penyimpanan dan penghapusan rekod selepas penamatan Kaunselor menyimpan rekod-rekod selepas tamatnya perkhidmatanperkhidmatan bagi menjamin akses yang berpatutan di masa hadapan, 224

menyimpan rekod-rekod ini mengikut statut persekutuan dan negeri yang mengawal rekod dan menghapuskan rekod-rekod klien dan bahan-bahan sensitif yang lain mengikut sesuatu cara yang melindungi kerahsiaan klien. Apabila rekod-rekod ini bersifat artistik, kaunselor mendapat persetujuan klien (atau penjaga) berhubung dengan cara-cara menyimpan dan menghapuskan rekod-rekod atau dokumen-dokumen sedemikian.(Rujuk A.1.b.) B.7. Penyelidikan dan latihan B.7.a. Kelulusan institusi Apabila kelulusan institusi diperlukan, kaunselor memberikan maklumat yang tepat mengenai cadangan-cadangan penyelidikan mereka dan mendapat kelulusan sebelum menjalankan penyelidikan mereka. Mereka menjalankan penyelidikan mengikut protokol penyelidikan yang diluluskan. B.7.b. Mematuhi garis panduan Kaunselor adalah bertanggungjawab untuk memahami dan mematuhi dasar-dasar negeri, persekutuan, agensi, atau institusi atau garispanduangarispanduan yang berkaitan dengan kerahsiaan di dalam amalan-amalan penyelidikan mereka . B.7.c. Kerahsiaan maklumat yang diperolehi di dalam penyelidikan Pelanggaran garispanduan yang berkaitan dengan privasi dan kerahsiaan peserta merupakan risiko-risiko penyertaan di dalam penyelidikan yang melibatkan peserta-peserta manusia. Penyelidik menyimpan semua rekod penyelidikan dengan cara yang selamat. Mereka menjelaskan kepada peserta risiko-risiko yang berkaitan dengan pelanggaran garispanduan mengenai privasi dan kerahsiaan serta memberitahu peserta sebarang batasan kerahsiaan yang secara berpatutan dapat dijangkakan. Biar bagaimana sekalipun kerahsiaan akan dipelihara. Penyelidik mestilah memberitahu peserta sebarang batasan kerahsiaan yang secara berpatutan boleh dijangkakan.(Rujuk G.2.c.) 225

B.7.d. Pendedahan maklumat penyelidikan Kaunselor tidak mendedahkan maklumat kerahsiaan yang boleh membawa kepada identifikasi seseorang peserta penyelidikan melainkan setelah mereka mempeperananehi persetujuan terlebih dahulu daripada orang berkenaan. Penggunaan data yang dipeperananehi di dalam perhubungan kaunseling bagi tujuan latihan, penyelidikan atau penerbitan dibataskan kepada isi yang diselindungi bagi menjamin identiti (anonymity) individu yang terlibat(Rujuk G.2.a., G.2.d.) B.7.e. Persetujuan bagi identifikasi (dikenali). Identifikasi klien, pelajar atau yang diselia di dalam sesuatu pembentangan atau penerbitan dibenarkan hanya apabila mereka telah meneliti bahan yang akan dibentangkan dan bersetuju untuk dibentangkan atau diterbitkan.(Rujuk G.4.d.) B.8. Perundingan B.8.a. Persetujuan Apabila bertindak sebagai perunding, kaunselor hendaklah mendapat persetujuan semua pihak yang terlibat berhubung dengan hak setiap individu kepada kerahsiaan, obligasi setiap individu untuk menjaga maklumat rahsia, dan batasan kerahsiaan maklumat yang dikongsi dengan orang-orang lain. B.8.b. Hormat kepada privasi Maklumat yang dipeperananehi di dalam sesuatu perhubungan perundingan di bincang bagi tujuan profesional hanya dengan orang-orang yang terlibat secara langsung dengan kes itu. Laporan-laporan bertulis dan lisan mengandungi hanya data yang berkaitan dengan tujuan-tujuan perundingan, dan setiap usaha hendaklah dilakukan bagi melindungi identiti klien dan menghindari pencerobohan privasi yang tidak sepatutnya.

226

B.8.c. Pendedahan maklumat rahsia Apabila berunding dengan rakan sejawat, kaunselor tidak mendedahkan maklumat rahsia yang dengan secara berpatutan boleh membawa kepada identifikasi seseorang klien atau orang lain atau organisasi yang dengannya mereka mempunyai perhubungan rahsia melainkan mereka telah mempeperananehi persetujuan terlebih dahulu dari orang atau organisasi atau pendedahan itu tidak dapat dielakkan. Mereka mendedahkan maklumat hanya setakat yang diperlukan bagi mencapai tujuan-tujuan perundingan.(Rujuk D.2.d.) Bahagian C : Tanggungjawab Profesional Pengenalan Kaunselor berhasrat untuk berkomunikasi secara terbuka, jujur dan tepat bila berhadapan dengan orang awam dan profesional lain. Mereka menjalankan amalan dalam suasana yang bukan diskriminatori dalam sempadan profesional dan kecekapan peribadi, dan mempunyai tanggungjawab untuk mematuhi Kod Etika Lembaga Kaunselor. Kaunselor melibatkan diri secara aktif dalam persatuan peringkat tempatan, negeri dan negara yang memupuk perkembangan dan pembaikan kaunseling. Kaunselor membuat advokasi untuk memupuk perubahan pada peringkat individu, kumpulan, institusi dan masyarakat yang memperbaiki kualiti kehidupan individu dan kumpulan, serta menghapuskan bakal-bakal halangan yang menyekat pemberian dan akses kepada perkhidmatan yang disediakan. Kaunselor mempunyai tanggungjawab kepada orang awam untuk terlibat dalam amalan kaunseling, yang berasaskan pada kaedah penyelidikan yang aktif. Selain daripada itu, kaunselor juga terlibat dalam aktiviti penjagaan-kendiri bagi mengekalkan dan memupuk kesejahteraan emosi, fizikal, mental dan kerohanian bagi melaksanakan tanggungjawab profesional mereka dengan cara yang terbaik sekali.

227

C.1. Pengetahuan tentang piawaian Kaunselor bertanggungjawab untuk membaca, memahami dan mengikuti Kod Etika Lembaga Kaunselor dan mematuhi undang-undang dan peraturan yang berkaitan. C.2. Kompetensi profesional C.2.a. Sempadan kompetensi Kaunselor menjalankan amalan mereka hanya dalam sempadan kompetensi berdasarkan kepada pendidikan, latihan, pengalaman yang diselia, kelayakan profesional peringkat negeri dan negara dan pengalaman profesional yang bersesuaian. (Rujuk A.9.b., C.4.e., E.2., F.2., F11.b.) C.2.b Bidang kepakaran baru tentang amalan Kaunselor mengamalkan bidang kepakaran baru hanya setelah memperolehi pendidikan, latihan dan pengalaman diselia yang sesuai. Semasa mengembangkan kemahiran dalam bidang kepakaran baru, kaunselor harus mengambil langkah-langkah untuk memastikan kompetensi kerja mereka dan melindungi orang lain daripada kemudaratan yang mungkin. (Rujuk F.6.f.) C.2.c Layak untuk pekerjaan Kaunselor menerima pekerjaan hanya bagi jawatan yang mereka layak berasaskan pendidikan, latihan, pengalaman diselia, persijilan profesional negeri dan negara, dan pengalaman profesional yang berkaitan. Kaunselor harus mengisi jawatan kaunseling profesional dengan hanya individu-individu yang layak dan kompeten bagi jawatan tersebut. C.2.d Memantau keberkesanan Kaunselor memantau secara berterusan keberkesanan mereka sebagai profesional dan mengambil langkah-langkah untuk memperbaiki bila perlu. Kaunselor di dalam sektor swasta mengambil langkah-langkah yang berpatutan untuk mendapatkan penyeliaan rakan sejawat seperti yang diperlukan bagi menilai kebolehan mereka sebagai kaunselor. 228

C.2.e Perundingan mengenai obligasi etika Kaunselor mengambil langkah-langkah yang berpatutan untuk berunding dengan kaunselor-kaunselor lain atau profesional yang berkaitan apabila mereka berhadapan dengan persoalan mengenai obligasi etika atau amalan profesional. C.2.f Pendidikan berterusan Kaunselor sedar akan perlunya pendidikan berterusan bagi mendapat dan mengekalkan tahap kesedaran yang berpatutan mengenai maklumat saintifik dan profesional semasa di dalam bidang kegiatan mereka. mengambil langkah-langkah untuk mengekalkan kompetensi Mereka dalam

kemahiran yang mereka gunakan, sedia menerima prosedur-prosedur baru, dan kemaskini dengan maklumat mengenai populasi pelbagai dan khusus yang dengannya mereka bekerja. C.2.g. Kecacatan Kaunselor peka kepada tanda-tanda kecacatan fizikal, mental atau masalah emosi mereka dan tidak menawarkan atau memberi perkhidmatan profesional jika kecacatan sedemikian mungkin memudaratkan klien atau orang-orang lain.Mereka mendapatkan bantuan bagi masalah-masalah yang mencapai tahap kecacatan profesional, dan jika perlu, mereka menghadkan, mereka menggantung, atau menamatkan tanggungjawab profesional

sehingga satu masa ianya ditentukan bahawa mereka boleh meneruskan kerja mereka dengan selamat. Kaunselor membantu rakan sejawat atau penyelia dalam mengenalpasti kecacatan profesional mereka sendiri dan memberikan perundingan dan bantuan apabila diperlukan kepada rakan sejawat atau penyelia yang memperlihatkan tanda-tanda kecacatan dan masuk campur mengikut kesesuaian bagi mencegah kemudaratan yang mungkin menimpa klien. (Rujuk A.11.b., F8.b.)

229

C.2.h. Ketidakmampuan kaunselor atau penamatan amalan Apabila kaunselor menamatkan amalan, mereka perlu mengikuti perancangan yang disediakan untuk memindahkan klien dan fail. Kaunselor menyedia dan menyebarkan kepada rakan sejawat yang telah dikenalpasti atau penyimpan rekod satu pelan untuk memindahkan klien dan fail-fail jika mereka tidak lagi berkemampuan, meninggal dunia atau menamatkan amalan. C.3. Mengiklan dan mendapatkan klien C.3.a. Pengiklanan yang tepat Apabila mengiklan atau memperkenalkan perkhidmatan mereka kepada orang awam, kaunselor menyatakan kelayakan mereka dengan tepat dan benar yakni tidak mengelirukan, tidak memperdayakan atau menipu. C.3.b. Surat perakuan Kaunselor yang menggunakan surat perakuan tidak memintanya daripada klien semasa atau bekas klien atau mana-mana individu lain. C.3.c. Kenyataan oleh pihak lain Kaunselor mengambil tindakan yang berpatutan untuk memastikan bahawa kenyataan yang dibuat oleh pihak lain berkenaan diri mereka atau profesion kaunseling itu adalah tepat dan benar. C.3.d. Pengambilan klien di tempat kerja Kaunselor tidak menggunakan tempat mereka berkhidmat atau bekerja atau institusi gabungan mereka untuk mendapatkan klien, individu yang diselia, atau yang dirunding untuk amalan persendirian mereka. C.3.e. Iklan tentang produk dan latihan Kaunselor yang menghasilkan produk yang berkaitan dengan profesion mereka atau mengendalikan bengkel atau latihan, memastikan bahawa iklan mengenai produk atau acara tersebut hendaklah tepat dan benar, serta 230

memaparkan maklumat yang mencukupi kepada pelanggan supaya mereka dapat membuat pilihan bijak. (Rujuk C.6.d.) C.3.f. Mempromosi kepada pelanggan yang mendapat perkhidmatan Kaunselor tidak menggunakan kaunseling, pengajaran, latihan, hubungan penyeliaan untuk mempromosi produk atau latihan-latihan mereka dengan cara menipu atau dengan cara yang mempengaruhi secara tidak wajar golongan yang mungkin mudah dipengaruhi. Walau bagaimanapun, pendidik kaunselor boleh menggunapakai buku teks hasil karya mereka untuk tujuan pengajaran. C.4. Kelayakan profesional C.4.a. Gambaran yang tepat dan benar Kaunselor hanya mengakui secara langsung atau tidak langsung hanya kelayakan profesional yang benar-benar diperolehi dan membetulkan sebarang gambaran salah yang diketahui mengenai kelayakan mereka yang diberikan oleh pihak lain. Kaunselor haruslah menyatakan secara tulus ikhlas akan kelayakan rakan sejawat profesional mereka. Kaunselor membezakan dengan jelas di antara pengalaman kerja yang dibayar dengan pengalaman sukarela, serta menyatakan dengan tepat pendidikan berterusan dan latihan pengkhususan mereka. (Rujuk C.2.a.) C.4.b. Persijilan Kaunselor mengakui hanya lesen atau persijilan yang semasa dan sah. C.4.c. Ijazah pendidikan Kaunselor dengan jelas membezakan di antara ijazah yang diperolehi dengan ijazah kehormat. C.4.d. Memberi gambaran (Implying) kompetensi peringkat kedoktoran Kaunselor menyatakan dengan jelas ijazah tertinggi yang diperolehi dalam kaunseling atau bidang lain yang berkaitan. Kaunselor tidak memberi gambaran bahawa mereka mempunyai kompetensi kaunseling di peringkat 231

ijazah kedoktoran sedangkan hanya mempunyai ijazah sarjana dalam kaunseling atau bidang berkaitan dengan diri mereka sebagai merujuk kepada Dr. di dalam konteks kaunseling sedangkan ijazah kedoktoran mereka bukan dalam bidang kanseling atau bidang berkaitan. C.4.e. Status akreditasi program Kaunselor menyatakan dengan jelas status akreditasi ijazah mereka pada masa ijazah tersebut diperolehi. C.4.f. Keahlian profesional Kaunselor membezakan keahlian semasa, yang masih hidup, keahlian aktif atau keahlian terdahulu dalam persatuan. Ahli badan / institusi / persatuan profesional kaunseling di Malaysia mesti membezakan di antara keahlian profesional yang bermaksud harus mempunyai kelayakan sekurangkurangnya ijazah sarjana muda dalam kaunseling, manakala keahlian bersekutu pula terbuka kepada individu yang mempunyai minat dan penglibatan yang tekal dengan badan / institusi / persatuan / profesional kaunseling tetapi tidak layak menjadi ahli profesional. C.5. Tidak mendiskriminasi Kaunselor tidak membiarkan atau terlibat dalam diskriminasi berdasarkan umur, budaya, ketidakupayaan, etnik, ras, agama/kepercayaan, jantina, identiti jantina, orientasi seksual, status perkahwinan/pasangan, bahasa pilihan, status sosio ekonomi atau sebarang asas yang ditetapkan oleh undang-undang. Kaunselor tidak mengamalkan diskriminasi terhadap klien, pelajar, pekerja, individu yang diselia atau peserta penyelidikan dengan cara yang memberikan impak negatif kepada individu-individu itu. C.6. Tanggungjawab awam C.6.a. Gangguan seksual Kaunselor tidak melibatkan diri di dalam atau membiarkan gangguan seksual. Gangguan seksual didefinisikan sebagai permintaan balasan seks, sentuhan fizikal, perilaku verbal atau bukan verbal yang berunsurkan seks, 232

yang berlaku dalam konteks aktiviti atau peranan profesional, dan tatalaku sedemikian sama ada 1. tidak disenangi, menghina atau mengwujudkan suasana tempat kerja atau persekitaran belajar yang tegang, dan kaunselor tahu atau diberitahu tentang perkara tersebut; atau 2. dianggap cukup teruk atau mendalam yang oleh seseorang yang waras dipersepsinya sebagai gangguan seksual dalam konteks di mana tingkahlaku tersebut berlaku. Gangguan seksual boleh terdiri daripada satu tindakan yang sangat teruk atau mendalam atau tindakan berkali kali atau yang pervasif. C.6.b. Laporan kepada pihak ketiga Dalam melaporkan aktiviti dan pertimbangan profesional mereka kepada pihak ketiga termasuklah mahkamah, syarikat insuran kesihatan, penerima laporan penilaian dan lain-lain, kaunselor melaporkannya secara tepat, jujur dan objektif. (Rujuk B.3., E.4.) C.6.c. Persembahan media Apabila kaunselor memberi nasihat atau komen menerusi ceramah umum, demonstrasi, program radio atau televisyen, pita rakaman, pengaplikasian berasaskan teknologi, bahan bercetak, bahan pos, atau media-media lain, mereka berhati-hati bagi memastikan bahawa 1. 2. kenyataan itu adalah berdasarkan amalan dan literatur kaunseling profesional yang sesuai; kenyataan tersebut selaras dengan Kod Etika Lembaga Kaunselor; dan 3. penerima maklumat tersebut tidak terdorong untuk membuat inferensi bahawa suatu perhubungan kaunseling profesional telah berlaku.

233

C.6.d. Eksploitasi ke atas orang lain Kaunselor tidak mengeksploitasi orang lain dalam perhubungan profesional mereka. (Rujuk C.3.e.) C.6.e. Asas-asas saintifik bagi modaliti rawatan Kaunselor mengguna teknik/prosedur/modaliti yang berteraskan teori dan /fakta yang mempunyai asas saintifik. Kaunselor yang tidak berbuat begini hendaklah menyatakan yang teknik/prosedur sebagai tidak terbukti atau sedang dibina dan menjelaskan bakal-bakal risiko dan pertimbangan etika apabila mengguna teknik/prosedur sedemikian dan mengambil langkahlangkah untuk melindungi klien dari kemudaratan yang mungkin. (Rujuk A.4.a., E.5.c.,E.5.d.) C.7 Tanggungjawab kepada profesional lain

C.7.a Kenyataan umum peribadi Apabila membuat kenyataan peribadi di dalam konteks awam, kaunselor menjelaskan bahawa mereka bercakap dari perspektif peribadi dan mereka bukan bercakap bagi pihak semua kaunselor atau profesion itu. Bahagian D : Perhubungan dengan profesional lain Pengenalan Kaunselor profesional sedar bahawa kualiti interaksi mereka dengan rakan sejawat boleh mempengaruhi kualiti perkhidmatan yang diberikan kepada klien. Mereka berusaha untuk mengenali dan mengetahui rakan sejawat di dalam dan di luar bidang kaunseling. Kaunselor menjalinkan perhubungan kerja dan sistem komunikasi yang positif dengan rakan sejawat bagi menambahbaikkan perkhidmatan kepada klien.

234

D.1

Perhubungan dengan rakan sejawat, majikan dan pekerja

D.1.a Pendekatan berbeza Kaunselor menghormati pendekatan perkhidmatan kaunseling yang berbeza dengan pendekatan mereka sendiri. Kaunselor juga menghormati tradisitradisi dan amalan kumpulan-kumpulan profesional yang lain yang dengannya mereka bekerja.. D.1.b Menjalin perhubungan Kaunselor berusaha untuk menjalin dan mengukuhkan hubungan antara disiplin dengan rakan sejawat daripada disiplin yang lain demi untuk memberikan perkhidmatan terbaik kepada klien. D.1.c Kerja pasukan interdisiplin Kaunselor yang menjadi ahli pasukan antara disiplin yang memberikan perkhidmatan beraneka jenis kepada klien memberi fokus kepada bagaimana dapat mereka memberikan perkhidmatan terbaik kepada klien. Mereka melibatkan diri di dalam dan menyumbang kepada keputusan-keputusan yang mempunyai kesan ke atas kebajikan klien dengan berpandukan kepada perspektif, nilai dan pengalaman profesion kaunseling dan juga perspektif nilai dan pengalaman rakan sejawat dari disiplin-disiplin lain.(Rujuk A.1.a.) D.1.d. Kerahsiaan Apabila kaunselor dikehendaki oleh undang-undang, polisi institusi atau keadaan luar biasa untuk menjalankan lebih daripada satu peranan dalam prosiding perundangan atau pentadbiran, mereka menjelaskan jangkaan peranan dan parameter kerahsiaan dengan rakan sejawat mereka. (Rujuk B.1.c., B.1.d., B.2.c., B.2.d., B.3.b.) D.1.e. Menggariskan obligasi profesional dan etika Kaunselor yang menjadi ahli kepada pasukan Interdisiplin menjelaskan obligasi profesional dan etika pasukan secara keseluruhan dan bagi setiap ahli.Apabila keputusan pasukan menimbulkan isu etika, tindakan pertama kaunselor ialah menyelesaikan masalah tersebut dalam pasukan tersebut. 235

Sekiranya mereka tidak dapat menyelesaikannya sesama mereka, kaunselor mencari jalan lain untuk mengatasi isu tersebut selaras dengan kesejahteraan klien. D.1.f. Pemilihan personalia dan pengagihan tugas Kaunselor memilih staf yang kompeten dan mengagihkan tanggungjawab yang setara dengan kemahiran dan pengalaman mereka. D.1.g. Dasar majikan Apabila kaunselor menerima sesuatu jawatan di dalam sesebuah agensi atau institusi ia bermakna bahawa kaunselor bersetuju dengan dasar-dasar dan prinsip-prinsip umum agensi/institusi tersebut. Kaunselor berusaha sedaya upaya untuk mencapai persetujuan dengan majikan tentang piawaian tatalaku yang membenarkan perubahan terhadap dasar institusi yang kondusif kepada pertumbuhan dan perkembangan klien. D.1.h. Keadaan-keadaan negatif Kaunselor menyedarkan majikan mereka tentang dasar dan amalan yang tidak sesuai. Mereka cuba membawa perubahan terhadap dasar atau prosedur tersebut melalui tindakan konstruktif dalam organisasi berkenaan. Apabila dasar tersebut mempunyai potensi untuk menimbulkan kesan buruk atau merosakkan kepada klien atau membataskan keberkesanan perkhidmatan yang diberikan dan perubahan tidak dapat dilakukan, kaunselor mengambil tindakan lanjutan yang sesuai. Tindakan sedemikian mungkin merangkumi rujukan kepada organisasi yang mengeluarkan sijil atau lesen, memberi akreditasi atau penamatan perkhidmatan secara sukarela. D.1.i. Perlindungan dari tindakan punitif Kaunselor berhati-hati untuk tidak mengganggu atau membuang kerja seseorang pekerja yang telah bertindak dengan cara yang bertanggungjawab dan beretika untuk mendedahkan dasar dan amalan majikan yang tidak sesuai.

236

D.2. Perundingan D.2.a. Kompetensi perundingan Kaunselor harus mengambil langkah-langkah yang berpatutan untuk memastikan yang mereka mempunyai sumber dan kompetensi yang bersesuaian apabila menawarkan perkhidmatan perundingan. Kaunselor juga memberikan sumber rujukan yang bersesuaian apabila diminta dan diperlukan. (Rujuk C.2.a.) D.2.b. Memahami pihak yang dirunding Apabila menawarkan perkhidmatan perundingan, kaunselor berusaha untuk mewujudkan sesuatu pemahaman yang jelas dengan yang dirunding tentang definisi masalah, matlamat untuk berubah, atau akibat yang dijangka daripada intervensi yang dipilih. D.2.c. Matlamat perundingan Perhubungan perundingan adalah merupakan satu perhubungan di mana keupayaan menyesuaikan diri serta perkembangan yang dirunding ke arah arahan kendiri dipupuk dan digalakkan secara tekal. D.2.d. Persetujuan termaklum dalam perundingan Apabila memberi perkhidmatan perundingan, kaunselor mempunyai obligasi untuk meneliti semula hak dan tanggungjawab kaunselor dan yang dirunding dalam bentuk tulisan dan secara lisan. Kaunselor mengguna bahasa yang jelas dan mudah difahami untuk memberitahu semua pihak yang terlibat mengenai tujuan perkhidmatan yang akan ditawarkan, kos berkaitan, bakal risiko dan manfaat, dan batasan kerahsiaan. Bersama-sama dengan yang dirunding kaunselor perlu berusaha untuk membina dengan jelasnya definisi masalah, matlamat untuk berubah, dan akibat dijangka daripada intervensi yang dipilih yang responsif dari segi budaya dan bersesuaian dengan keperluan yang dirunding. (Rujuk A.2.a., A.2.b.)

237

Bahagian E : Penilaian, penaksiran, dan penafsiran Pengenalan Kaunselor menggunakan instrumen penilaian sebagai satu komponen dalam proses kaunseling, dengan mengambil kira konteks peribadi dan budaya klien. Kaunselor memupuk kesejahteraan seseorang klien psikologi atau kerjaya yang sesuai. E.1 Am E.1.a Penaksiran Tujuan utama penaksiran pendidikan, psikologil dan kerjaya adalah untuk menyedikan pengukuran yang sah dan boleh dipercayai sama ada secara mutlak atau komparatif. Ini termasuklah, tetapi tidak terhad kepada, pengukuran kebolehan, personaliti, minat, kecerdasan, pencapaian, dan prestasi. Kaunselor sedar akan perlunya menafsir kenyataan dalam bahagian ini sebagai boleh digunakan untuk penaksiran kuantitatif dan kualitatif. E.1.b. Kebajikan klien Kaunselor tidak menyalahgunakan keputusan dan penafsiran penaksiran dan mereka mengambil langkah-langkah yang berpatutan untuk menghalang orang lain daripada menyalahgunakan maklumat yang didapati daripada teknik-teknik ini. Kaunselor menghormati hak klien untuk mengetahui keputusan, penafsiran yang dibuat, dan asas-asas yang digunakan oleh kaunselor untuk membuat kesimpulan dan perakuan. E.2. Kompetensi mengguna dan menafsir instrumen penaksiran E.2.a. Batasan kompetensi Kaunselor mengguna hanya perkhidmatan ujian dan penaksiran yang baginya mereka telah dilatih dan kompeten. Kaunselor yang mengguna penaksiran ujian bantuan teknologi mempunyai latihan dalam konstruk yang diukur dan instrumen khas yang digunakan sebelum menggunakan aplikasi berasaskan 238 atau kelompok dengan membangunkan dan mengguna instrumen penaksiran pendidikan,

terknologi tersebut. Kaunselor mengambil langkah-langkah yang berpatutan bagi memastikan yang teknik penaksiran psikologi dan kerjaya digunakan secara betul oleh individu di bawah penyeliaan mereka. (Rujuk A.12.) E.2.b. Penggunaan yang sesuai Kaunselor bertanggungjawab untuk memastikan yang aplikasi, penskoran, penafsiran adalah sesuai, dan penggunaan instrumen penaksiran yang relevan dengan keperluan klien, sama ada mereka membuat penskoran dan tafsiran penaksiran tersebut sendiri ataupun dengan menggunakan teknologi atau perkhidmatan-perkhidmatan yang lain. E.2.c. Membuat keputusan berdasarkan hasil penaksiran Kaunselor yang bertanggungjawab di dalam membuat keputusan yang melibatkan individu atau dasar yang berasaskan hasil penaksiran mempunyai kefahaman yang mendalam tentang pengukuran pendidikan, psikologi dan kerjaya, termasuklah kriteria kesahan, penyelidikan penaksiran, dan garis panduan bagi membangun dan mengguna instrumen penaksiran. E.3. Persetujuan termaklum dalam penaksiran E.3.a. Penjelasan kepada klien Sebelum membuat penaksiran, kaunselor menjelaskan sifat dan tujuan penaksiran dan penggunaan khusus hasil penaksiran oleh bakal penerima hasil ujian. Penjelasan diberikan dalam bahasa klien (atau pihak lain yang diberi kuasa oleh undang-undang bagi pihak klien), kecuali pengecualian eksplisit telah dipersetujui terlebih dahulu. Kaunselor mengambil kira konteks peribadi atau budaya klien, tahap keupayaan klien untuk memahami hasil penaksiran, dan impak hasil penaksiran ke atas klien. (Rujuk A.2., A.12.g., F.1.c.) E.3.b. Penerima hasil penaksiran Kaunselor mengambil kira kebajikan, pemahaman secara eksplisit, dan persetujuan terdahulu tentang siapa yang akan menerima hasil penaksiran.

239

Kaunselor menyertakan penafsiran yang tepat dan sesuai bagi setiap hasil penaksiran individu atau kelompok yang dikeluarkan. (Rujuk B.2.c., B.5.) E.4. Penyerahan data kepada ahli profesional yang berkelayakan Kaunselor menyerahkan data penaksiran yang mengandungi identiti klien hanya dengan kebenaran klien atau wakil klien yang sah dari segi undangundang. Data tersebut diserahkan hanya kepada pihak yang diiktiraf oleh kaunselor sebagai berkelayakan untuk mentafsir data tersebut. (Rujuk B.1., B.3., B.6.b.) E.5. Diagnosis gangguan mental E.5.a. Diagnosis yang betul Kaunselor berhati-hati bila membuat diagnosis mengenai gangguan mental. Teknik penaksiran (termasuk temubual individu) yang digunakan untuk menentukan jagaan klien(lokus rawatan, jenis rawatan, atau khidmat susulan yang diperakukan), dipilih dengan teliti dan digunakan dengan betul. E.5.b. Kepekaan budaya Kaunselor memahami bahawa budaya mempengaruhi cara klien mendefinasikan masalahnya. Pengalaman sosio-ekonomi dan budaya klien diberi pertimbangan semasa mendiagnos gangguan mentalnya. (Rujuk A.2.c.) E.5.c. Prasangka sosial dan sejarah dalam diagnosis patologi Kaunselor sedar akan prasangka sosial dan sejarah dalam salah diagnosis dan menentukan patologi individu dan kelompok tertentu, dan juga peranan profesional kesihatan mental dalam mengabdikan prejudis tersebut melalui diagnosis dan rawatan. E.5.d. Elak daripada membuat diagnosis Kaunselor mungkin mengelak daripada membuat dan/atau melaporkan diagnosis jika mereka percaya diagnosis tersebut akan mendatangkan kemudaratan kepada klien atau pihak lain.

240

E.6. Pemilihan Instrumen E.6.a. Kesesuaian instrumen Kaunselor menimbang dengan teliti kesahan, kebolehpercayaan, batasan psikometri, dan kesesuaian instrumen semasa membuat pilihan, instrumen penaksiran. E.6.b. Maklumat rujukan Sekiranya klien dirujuk kepada pihak ketiga untuk penaksiran, kaunselor menyediakan soalan rujukan yang khusus dan data objektif yang mencukupi tentang klien untuk memastikan instrumen penaksiran yang sesuai digunakan. (Rujuk A.9.b., B.3.) E.6.c. Populasi pelbagai budaya Kaunselor berhati-hati semasa memilih instrumen bagi populasi pelbagai budaya untuk mengelak daripada penggunaan instrumen yang kekurangan ciri-ciri psikometrik yang sesuai bagi populasi klien yang berkenaan. (Rujuk A.2.c., E.5.b.) E.7. Keadaan pentadbiran penaksiran (Rujuk A.12.b.,A.12.d.) E.7.a. Keadaan pentadbiran Kaunselor mentadbir penaksiran dalam keadaan yang sama seperti mana yang terdapat dalam proses pemiawaian instrumen tersebut. Apabila penaksiran tidak ditadbir dalam keadaan yang piawai, seperti keadaan yang diperlukan oleh klien berketidakupayaan atau berlakunya tingkahlaku luar biasa atau kejanggalan semasa mentadbir penaksiran, keadaan-keadaan itu hendaklah diambilkira semasa membuat penafsiran, dan hasil penaksiran mungkin dianggap tidak sah atau kesahannya diragui. E.7.b. Pentadbiran berasaskan teknologi Kaunselor memastikan bahawa program pentadbiran berjalan dengan lancar dan menyediakan hasil penaksiran yang tepat untuk klien apabila kaedah teknologi atau elektronik lain digunakan dalam pentadbiran penaksiran tersebut. 241

E.7.c. Penaksiran yang tidak diselia Kaunselor tidak membenarkan penggunaan instrumen penaksiran tanpa penyeliaan kaunselor, kecuali jika instrumen itu direka bentuk, bertujuan dan disahkan untuk tujuan pentadbiran dan pengskoran kendiri. E.7.d. Pendedahan keadaan yang berfaedah Sebelum pentadbiran penaksiran, keadaan yang menghasilkan keputusan penaksiran yang paling berfaedah dimaklumkan kepada calon penaksiran. E. 8. Isu pelbagai budaya/kepelbagaian dalam penaksiran Kaunselor berhati-hati dalam penggunaan teknik penaksiran yang dinormakan kepada populasi lain daripada populasi klien. Kaunselor menyedari tentang kesan umur, warna kulit, budaya, ketidakupayaan, kumpulan etnik, gender, ras, bahasa pilihan, agama, kepercayaan, orientasi seksual dan status sosio ekonomi ke atas pentadbiran dan penafsiran ujian, dan menafsirkan hasil ujian tersebut dalam perspektif yang sesuai dengan faktor-fakor yang berkaitan. (Rujuk A.2.c., E.5.b.) E.9. Penskoran dan penafsiran penaksiran E.9.a. Melaporkan Dalam melaporkan hasil penaksiran, kaunselor menyatakan kesangsian yang berkaitan dengan kesahan atau kebolehpercayaan akibat daripada keadaankeadaan penaksiran atau ketidaksesuaian norma bagi orang yang diuji. E.9.b. Instrumen penyelidikan Kaunselor berhati-hati bila membuat penafsiran hasil instrumen penyelidikan yang tidak mempunyai data teknikal yang mencukupi untuk menyokong keputusan responden. Tujuan spesifik penggunaan instrumen tersebut dinyatakan secara eksplisit kepada calon yang mengambil ujian.

242

E.9.c. Perkhidmatan penaksiran Kaunselor yang menyediakan perkhidmatan penskoran dan penafsiran untuk menyokong proses penaksiran mengesahkan kesahan penaksiran tersebut. Mereka menghuraikan dengan tepat tujuan, norma, kesahan, kebolehpercayaan, dan aplikasi prosedur dan sebarang kelayakan khas yang diperlukan untuk penggunaan instrumen tersebut. Penafsiran ujian secara automasi adalah dianggap sebagai perundingan antara profesional dengan profesional. Tanggungjawab formal perunding adalah kepada yang dirunding, tetapi tanggungjawab yang paling penting dan utama adalah kepada klien. (Rujuk D.2.) E.10. Keselamatan penaksiran Kaunselor mengawal integriti dan keselamatan ujian dan teknik-teknik penaksiran lain secara tekal dengan obligasi undang-undang dan kontrak. Kaunselor tidak menggunakan, menerbit semula atau mengubah suai penaksiran atau bahagian-bahagian daripadanya yang telah diterbitkan tanpa memberi penghargaan dan mendapat kebenaran daripada penerbit. E.11. Penaksiran yang lapuk dan hasil keputusan yang usang Kaunselor tidak menggunakan data atau hasil penaksiran yang lapuk atau usang untuk kegunaan semasa. Kaunselor berusaha sedaya upaya untuk menghalang penyalahgunaan pengukuran dan data penaksiran lapuk oleh pihak lain. E.12. Pembinaan penaksiran Kaunselor menggunakan prosedur saintifik yang mantap, piawaian yang relevan, dan pengetahuan profesional bagi reka bentuk penaksiran dalam perbincangan, penerbitan dan penggunaan teknik penaksiran pendidikan dan psikologi.

243

E.13. Penilaian forensik: penilaian untuk prosiding perundangan E.13.a. Obligasi utama Dalam menyediakan penilaian forensik, obligasi utama kaunselor adalah untuk menghasilkan dapatan yang objektif yang boleh dibuktikan berdasarkan maklumat dan teknik yang sesuai dengan proses penilaian tersebut, yang mungkin merangkumi pemeriksaan individu dan/atau penelitian rekod-rekod. Kaunselor berhak untuk memberi pendapat profesional berdasarkan pengetahuan dan kepakaran profesional mereka yang boleh disokong oleh data yang dikumpul dalam proses penilaian. Kaunselor akan menentukan batasan laporan atau testimoni mereka, terutama jika pemeriksaan ke atas individu tersebut belum dijalankan. E.13.b. Persetujuan untuk dinilai Individu yang dinilai diberitahu secara bertulis bahawa perhubungan tersebut adalah untuk tujuan penilaian semata-mata dan bukan bersifat kaunseling dan entiti atau individu yang akan menerima laporan penilaian telah dikenalpasti. Persetujuan bertulis untuk dinilai diperolehi daripada mereka yang akan dinilai kecuali mahkamah mengarahkan penilaian dijalankan tanpa persetujuan bertulis daripada individu-individu yang dinilai. Apabila kanakkanak atau orang dewasa yang mudah dipengaruhi (vulnerable) dinilai, persetujuan termaklum bertulis diperolehi daripada ibubapa atau penjaga. E.13.c. Penilaian klien yang dilarang Kaunselor tidak menilai individu untuk tujuan forensik ke atas individu yang sedang menerima khidmat kaunseling ataupun individu yang telah diberi perkhidmatan kaunseling di masa lampau. Kaunselor tidak menerima individu-individu yang mereka nilai atau individu-individu yang telah mereka nilai di masa lampau untuk tujuan forensik sebagai klien. E.13.d.Mengelak daripada perhubungan yang mungkin menimbulkan kemudaratan. Kaunselor yang menjalankan penilaian forensik mengelak daripada perhubungan profesional dan peribadi yang mungkin mengakibatkan 244

kemudaratan dengan ahli keluarga, pasangan romantik, dan teman rapat individu-individu yang sedang mereka nilai atau telah mereka nilai di masa lampau. Bahagian F : Penyeliaan, latihan dan pengajaran Pengenalan: Kaunselor beraspirasi untuk memupuk perhubungan profesional yang bermakna dan dihormati, dan juga memelihara sempadan yang sewajarnya dengan yang diselia dan pelajar. Kaunselor mempunyai asas teori dan pedagogi bagi kerja mereka dan berhasrat untuk berlaku adil, tepat dan jujur dalam penaksiran mereka terhadap kaunselor pelatih. F.1.Penyeliaan kaunselor dan kebajikan klien F.1.a. Kebajikan klien Obligasi utama penyeliaan kaunseling adalah untuk memantau perkhidmatan yang diberikan oleh kaunselor lain atau kaunselor pelatih. Penyelia kaunseling memantau kebajikan klien dan prestasi klinikal serta perkembangan profesional yang diselia. Untuk memenuhi obligasi ini, penyelia sentiasa berjumpa dengan yang diselia untuk meneliti nota kes, sampel kerja klinikal, atau pemerhatian secara langsung. Yang diselia bertanggungjawab untuk memahami dan mematuhi Kod Etika Lembaga Kaunselor. F.1.b. Kelayakan kaunselor Penyelia kaunselor berusaha untuk memastikan bahawa klien sedar akan kelayakan yang diselia yang memberikan perkhidmatan kepada klien. (Rujuk A.2.b.) F.1.c. Persetujuan termaklum dan hak-hak klien Penyelia memastikan bahawa yang diselia sedar akan hak-hak klien termasuk perlindungan terhadap privasi dan kerahsiaan klien dalam perhubungan kaunseling. Yang diselia memberitahu klien tentang maklumat 245

pendedahan secara profesional dan bagaimana proses penyeliaan akan menjejaskan batasan-batasan kerahsiaan. Yang diselia juga memastikan bahawa klien sedar akan pihak-pihak yang akan mempunyai akses kepada rekod perhubungan kaunseling dan bagaimana rekod tersebut akan digunakan. (Rujuk A.2.b., B.1.d.) F.2. Kompetensi penyeliaan kaunselor F.2.a. Penyediaan penyelia Sebelum memberikan perkhidmatan penyeliaan klinikal, kaunselor diberi latihan dalam kaedah dan teknik penyeliaan. Kaunselor yang menawarkan perkhidmatan penyeliaan klinikal sentiasa mengikuti aktiviti pendidikan berterusan termasuk tajuk dan kemahiran kaunseling dan penyeliaan. (Rujuk C.2.a., C.2.f.) F.2.b. Isu-isu multibudaya/ kepelbagaian dalam penyeliaan Penyelia kaunseling sedar akan, dan memberi perhatian, kepada peranan mulit-budaya/kepelbagaian dalam perhubungan penyeliaan. F.3. Perhubungan penyeliaan F.3.a. Sempadan perhubungan dengan yang diselia Penyelia kaunseling menetapkan dengan jelas dan memelihara perhubungan etika, profesional, peribadi, dan sosial dengan yang diselia. Penyelia mengelak daripada perhubungan yang bukan profesional dengan yang diselia semasa. Sekiranya penyelia perlu memegang peranan profesional yang lain kepada yang diselia (seperti: penyelia klinikal, penyelia pentadbiran, dan pengajar), mereka berusaha untuk meminimumkan konflik yang bakal berlaku dan menjelaskan kepada yang diselia jangkaan dan tanggungjawab yang berkaitan dengan setiap peranan. Mereka tidak melibatkan diri dalam sebarang bentuk interaksi yang bukan profesional yang mungkin menjejaskan perhubungan penyeliaan.

246

F.3.b. Perhubungan seksual Interaksi atau perhubungan seksual atau romantik dengan yang diselia semasa adalah dilarang. F.3.c. Gangguan seksual Penyelia kaunseling tidak membiarkan gangguan seksual berlaku atau memaksa yang diselia untuk terlibat dalam gangguan seksual. (Rujuk C.6.a.) F.3.d. Saudara mara yang rapat dan rakan Penyelia kaunseling mengelak daripada menerima saudara mara yang rapat, pasangan romantik, atau rakan sebagai yang diselia. F.3.e. Perhubungan yang berpotensi berfaedah Penyelia kaunselor sedar tentang perbezaan kuasa dalam perhubungannya dengan yang diselia. Sekiranya mereka merasa bahawa perhubungan yang bukan profesional dengan yang diselia berpotensi berfaedah kepada yang diselia, mereka mengambil langkah-langkah yang serupa dengan langkah langkah yang diambil oleh kaunselor di dalam perhubungan dengan klien. Contoh-contoh interaksi atau perhubungan yang berpotensi berfaedah termasuklah menghadiri sesuatu upacara rasmi, menziarah ke hospital, memberi sokongan semasa menghadapi sesuatu peristiwa yang menekankan, atau menjadi ahli bersama dalam persatuan, organisasi, atau komuniti profesional. Penyelia kaunseling berbincang secara terbuka dengan yang diselia jika mereka bercadang untuk menjalinkan perhubungan dengan yang diselia di luar peranan mereka sebagai penyelia klinikal dan/atau penyelia pentadbiran. Sebelum terlibat dalam perhubungan yang bukan profesional, penyelia berbincang dengan yang diselia dan mendokumentasikan rasional bagi interaksi tersebut, bakal faedah atau

kekurangan, serta akibat yang dijangkakan ke atas yang diselia. Penyelia menjelaskan sifat dan batasan khusus peranan tambahan yang akan mereka hadapi bersama yang diselia.

247

F.4. Tangungjawab penyelia F.4.a. Persetujuan termaklum bagi penyeliaan Penyelia bertanggungjawab untuk memasukkan prinsip-prinsip persetujuan termaklum dan penyertaan ke dalam penyeliaan mereka. Penyelia memberitahu yang diselia tentang dasar dan prosedur yang harus diikuti dan mekanisme proses rayuan berhubung dengan tindakan penyeliaan individu. F.4.b. Kecemasan dan ketidakhadiran Penyelia menetapkan dan memberitahu yang diselia prosedur untuk menghubungi mereka atau, semasa ketiadaan mereka, penyelia atas panggilan (on-call) alternatif untuk membantu dalam menyelesaikan krisis. F.4.c. Piawaian untuk yang diselia Penyelia memastikan yang diselia sedar akan piawaian profesional dan etika, dan tanggungjawab undang-undang mereka. Penyelia kaunselor pasca-ijazah menggalakkan kaunselor-kaunselor tersebut untuk mematuhi piawaian amalan profesional. (Rujuk C.1.) F.4.d. Penamatan perhubungan penyeliaan Penyelia atau yang diselia berhak untuk menamatkan perhubungan penyeliaan dengan memberi notis yang mencukupi. Sebab-sebab penarikan diri diberi kepada pihak yang lain. Apabila isu-isu budaya, klinikal, atau profesional menjadi genting kepada jaya-gagalnya perhubungan penyeliaan, kedua-dua pihak berusaha untuk menyelesaikan perbezaan itu. Apabila penamatan tidak dapat dielakkan, penyelia membuat rujukan yang sesuai kepada penyelia alternatif yang lain. F.5. Penyeliaan, penilaian, pemulihan dan perakuan dalam kaunseling F.5.a. Penilaian Penyelia mendokumentasi dan memberikan yang diselia pentaksiran prestasi secara berterusan dan penilaian maklum balas serta menjadualkan sesi penilaian formal berkala sepanjang perhubungan penyeliaan. 248

F.5.b. Batasan-batasan Melalui penilaian dan penaksiran yang berterusan, penyelia sedar akan batasan-batasan yang diselia yang mungkin menghalang prestasi mereka. Penyelia membantu yang diselia bagi mendapatkan bantuan pemulihan bila diperlukan. Mereka memperakukan pemberhentian daripada program latihan dan penggunaan seting kaunseling, apabila yang diselia ini tidak berupaya untuk memberikan perkhidmatan profesional yang cekap. Penyelia perundingan dan mendokumentasikan keputusan mereka mendapatkan

untuk memberhentikan yang diselia atau merujuknya bagi mendapat bantuan. Mereka memastikan bahawa yang diselia sedar akan pilihan-pilihan yang ada untuk membuat keputusan tersebut(to address such decisions).(Rujuk C.2.g.) F.5.c. Kaunseling untuk yang diselia Jika yang diselia meminta perkhidmatan kaunseling, penyelia memberikan mereka rujukan-rujukan yang boleh diterima. Penyelia tidak memberikan perkhidmatan kaunseling kepada yang diselia. Penyelia berbincang tentang kecekapan perhubungan interpersonal dari segi impak isu-isu tersebut ke atas klien, perhubungan penyeliaan dan keupayaan berfungsi secara profesional. (Rujuk F.3.a.) F.5.d. Perakuan Penyelia memperaku agar yang diselia diberi sijil, lesen, pekerjaan, atau dibenarkan menamatkan sesuatu program akademik atau latihan hanya apabila mereka yakin bahawa yang diselia layak diperakukan. Tanpa mengira apa jua kelayakan, penyelia tidak memperakui yang diselia yang mereka percayai mempunyai kelemahan tertentu yang akan menjejaskan perlaksanaan tugas yang berkaitan dengan sokongan itu. F.6. Tanggungjawab pendidik kaunselor F.6.a. Pendidik kaunselor Pendidik kaunselor yang bertanggungjawab untuk membangun, melaksana dan menyelia program pendidikan harus mahir sebagai guru dan pengamal. 249

Mereka berpengetahuan mengenai aspek-aspek etika, perundangan

dan

peraturan-peraturan dalam profesion itu, berkemahiran dalam menerapkan pengetahuan itu dan menjadikan pelajar dan yang diselia sedar akan tanggungjawab mereka. Pendidik kaunselor menjalankan program latihan dan pendidikan kaunselor secara yang beretika dan menjadi model bagi tatalaku profesional. (Rujuk C.1., C.2.a., C.2.c.) F.6.b. Penyerapan isu-isu multibudaya/kepelbagaian Pendidik kaunselor menyerapkan bahan-bahan yang berkaitan dengan multibudaya/kepelbagaian ke dalam semua kursus dan bengkel bagi membangunkan kaunselor profesional. F.6.c. Integrasi kajian dan amalan Pendidik kaunselor membangunkan program pendidikan dan latihan yang mengintegrasikan kajian akademik dan amalan penyeliaan. F.6.d. Etika pengajaran Pendidik kaunselor membuat pelajar dan yang diselia sedar akan tanggungjawab etika dan piawaian profesion serta tanggungjawab etika pelajar terhadap profesion. Pendidik kaunselor menyerapkan aspek-aspek etika ke dalam keseluruhan kurikulum. (Rujuk C.1.) F.6.e. Perhubungan golongan sebaya Pendidik kaunselor berusaha sedaya upaya untuk memastikan bahawa hakhak golongan sebaya tidak dikompromi apabila pelajar atau yang diselia mengetuai kelompok kaunseling atau memberikan penyeliaan klinikal. Pendidik kaunselor mengambil langkah-langkah untuk memastikan yang pelajar dan yang diselia faham bahawa mereka mempunyai obligasi yang sama dengan pendidik kaunselor, jurulatih dan penyelia. F.6.f. Teori dan teknik inovatif Apabila pendidik kaunselor mengajar teknik/prosedur kaunseling yang inovatif, tanpa asas empirikal, atau tanpa asas teori yang mantap, mereka 250

harus menjelaskan bahawa teknik/prosedur kaunseling sebagai tidak terbukti atau sedang dibangunkan dan menjelaskan kepada pelajar akan risiko yang mungkin dihadapi dan pertimbangan etika dalam mengguna teknik dan prosedur berkenaan. F.6.g. Penempatan lapangan Pendidik kaunselor harus mewujudkan dasar yang jelas berhubung dengan penempatan lapangan dan pengalaman klinikal yang lain di dalam program latihan. Mereka menggariskan mengesahkan dengan yang jelas akan peranan dan tanggungjawab pelajar dan yang diselia, penyelia lapangan dan penyelia akademik. Mereka penyelia lapangan adalah berkelayakan untuk membuat penyeliaan dan memaklumkan kepada penyelia lapangan akan tanggungjawab profesional dan etika mereka. F.6.h. Pendedahan profesional Sebelum memulakan perkhidmatan kaunseling, pelatih kaunselor menjelaskan status mereka sebagai pelajar dan menerangkan bagaimana status ini mempengaruhi batasan kerahsiaan. Pendidik kaunselor memastikan bahawa klien yang ditempatkan di lapangan sedar akan perkhidmatan yang diberikan serta kelayakan pelajar dan yang diselia yang memberi perkhidmatan-perkhidmatan tersebut. Pelajar yang diselia harus mendapat kebenaran klien sebelum mereka mengguna sebarang maklumat yang berkaitan dengan perhubungan kaunseling di dalam proses latihan. (Rujuk A.2.b.) F.7. Kebajikan pelajar F.7.a. Orientasi Pendidik kaunselor sedar bahawa orientasi adalah suatu proses perkembangan yang berterusan sepanjang latihan klinikal dan pendidikan pelajar. Pensyarah kaunseling menyediakan maklumat tentang jangkaan program pendidikan kaunselor kepada bakal pelajar:

251

1.

jenis dan tahap penguasaan kemahiran dan pengetahuan yang diperlukan untuk melengkapkan latihan dengan jayanya;

2. matlamat, objektif, dan misi program latihan, serta isi pelajaran yang perlu diliputi; 3. asas-asas untuk penilaian; 4. komponen latihan yang menggalakkan perkembangan kendiri atau pendedahan kendiri sebagai sebahagian daripada proses latihan; 5. jenis seting penyeliaan dan keperluan di lapangan bagi mendapat pengalaman klinikal lapangan yang diperlukan; 6. penilaian dan 7. prospek pekerjaan yang kemaskini untuk siswazah. F.7.b. Pengalaman perkembangan kendiri Program pendidikan kaunselor menggariskan keperluan bagi pengalaman pendedahan kendiri dan perkembangan kendiri di dalam bahan mengenai kemasukan program. Mereka mengguna pertimbangan profesional semasa merekabentuk pengalaman-pengalaman latihan yang mereka kendalikan yang memerlukan perkembangan kendiri atau pendedahan kendiri pelajar dan yang diselia. Pelajar dan yang diselia akan disedarkan tentang pecahanpecahan yang terdapat pada pendedahan kendiri semasa kaunselor yang peranan primernya sebagai guru, jurulatih atau penyelia atau penyelia memerlukan mereka berlakon mengenai obligasi etika terhadap profesion. Komponen-komponen penilaian pengalaman latihan secara eksplisit menggariskan piawaian akademik yang ditentukan terlebih dahulu yang berasingan dan yang tidak bergantung kepada tahap pendedahan kendiri pelajar. Pendidik kaunselor mungkin memerlukan pelatih untuk mendapatkan 252 pelajar dan yang diselia, dasar serta prosedur

pemberhentian,dan prospek pekerjaan yang terkini untuk siswazah;

pertolongan profesional bagi menangani sebarang isu peribadi yang mungkin menjejaskan kompetensi mereka. F.8. Tanggungjawab pelajar F.8.a. Piawaian bagi pelajar Pelatih kaunselor bertanggungjawab untuk memahami dan mengikuti Kod Etika Lembaga Kaunselor dan mematuhi undang-undang, dasar institusi, dan peraturan-peraturan serta dasar-dasar yang mengawal tingkahlaku staf profesional di agensi atau seting penempatan. Pelajar mempunyai obligasi yang sama kepada klien seperti mana ditetapkan kepada kaunselor profesional. (Rujuk C.1., H.1.) F.8.b. Kecacatan Kaunselor pelatih harus menjauhi dari menawar atau memberi perkhidmatan kaunseling jika masalah fizikal, mental atau emosi mereka mungkin memudaratkan klien atau orang-orang lain. Mereka harus peka terhadap tanda-tanda kecacatan, mendapatkan bantuan bagi masalah, dan memberitahu penyelia program mereka apabila mereka sedar yang mereka tidak dapat memberikan perkhidmatan dengan berkesan. Di samping itu mereka mendapatkan perkhidmatan profesional yang sesuai bagi diri mereka untuk memulihkan masalah-masalah yang mengganggu kebolehan mereka untuk memberi perkhidmatan kepada orang lain. (Rujuk A.1., C.2.d., C.2.g.) F.9. Penilaian dan pemulihan pelajar F.9.a. Penilaian Kaunselor menyatakan dengan jelas kepada pelajar sebelum dan sepanjang program latihan, tahap kompetensi yang dijangkakan, kaedah penilaian dan masa membuat penilaian bagi kompetensi didaktik dan klinikal. Pendidik kaunselor memberikan maklumbalas mengenai penilaian dan pentaksiran prestasi yang sedang berjalan sepanjang program latihan.

253

F.9.b. Batasan Sepanjang penilaian dan pentaksiran yang sedang berjalan, pendidik kaunselor sedar akan ketidakupayaan sesetengah pelajar untuk mencapai kompetensi kaunseling yang mungkin menyekat prestasi mereka dan menanganinya. Pendidik kaunselor: 1. 2. membantu pelajar dalam mendapatkan bantuan pemulihan apabila diperlukan; mendapatkan perundingan profesional dan mendokumentasikan keputusan mereka untuk memberhentikan atau merujuk pelajar bagi mendapatkan bantuan; dan 3. memastikan yang pelajar mempunyai peluang di dalam masa yang sesuai untuk berhadapan dengan keputusan yang memerlukan mereka untuk mendapat bantuan atau untuk memberhentikan mereka dan memberikan pelajar peluang yang sewajarnya (due process) mengikut dasar dan prosedur universiti. (Rujuk C.2.g.) F.9.c. Kaunseling untuk pelajar Sekiranya pelajar meminta perkhidmatan kaunseling atau sekiranya perkhidmatan kaunseling diperlukan sebagai sebahagian daripada proses pemulihan, pendidik kaunselor memberikan rujukan yang boleh diterima. F.10. Peranan dan perhubungan antara pendidik kaunselor dan pelajar F.10.a. Perhubungan seksual atau romantik Interaksi atau perhubungan seksual atau romantik dengan pelajar semasa adalah dilarang. F.10.b. Gangguan seksual Pendidik kaunselor tidak membiarkan berlakunya gangguan seksual atau memaksa pelajar untuk terlibat di dalam gangguan seksual. (Rujuk C.6.a.)

254

F.10.c. Perhubungan dengan bekas pelajar Pendidik kaunselor sedar akan kuasa yang berbeza di dalam perhubungan di antara staf dan pelajar. Pensyarah memupuk perbincangan terbuka dengan bekas pelajar jika mereka bercadang untuk terlibat di dalam perhubungan sosial, seksual atau perhubungan intim yang lain. Mereka berbincang dengan bekas pelajar tentang bagaimana perhubungan mereka yang lalu mungkin mempengaruhi perubahan di dalam perhubungan. F.10.d. Perhubungan bukan profesional Pendidik kaunselor mengelak daripada menjalin perhubungan bukan profesional atau perhubungan profesional yang sedang berlaku dengan pelajar di mana terdapat risiko yang mungkin membawa kemudaratan kepada pelajar atau yang mungkin mengkompromi pengalaman latihan atau gred yang diberi. Di samping itu, pendidik kaunselor tidak menerima sebarang bentuk perkhidmatan profesional, fi, komisen, pembayaran balik atau ganjaran daripada tempat penempatan pelajar atau yang diselia. F.10.e. Perkhidmatan kaunseling Pendidik kaunselor tidak boleh menjadi kaunselor kepada pelajar semasa kecuali ini merupakan peranan ringkas yang berkaitan dengan pengalaman latihan. F.10.f. Perhubungan yang mungkin berfaedah Pendidik kaunselor sedar akan perbezaan kuasa di dalam perhubungan di antara staf dan pelajar. Jika mereka yakin yang perhubungan bukan profesional dengan pelajar mungkin berfaedah kepada pelajar, mereka mengambil langkah berjaga-jaga yang serupa dengan langkah-langkah yang diambil oleh kaunselor semasa memberi perkhidmatan kaunseling kepada klien. Contoh-contoh interaksi atau perhubungan yang mungkin berfaedah termasuklah, tetapi tidak terbatas kepada, menghadiri sesuatu upacara rasmi, menziarah di hospital, memberi sokongan dalam sesuatu peristiwa yang menekankan atau menjadi ahli bersama di dalam sesebuah persatuan, organisasi atau komuniti profesional. Pendidik kaunselor mengadakan perbincangan terbuka dengan pelajar jika mereka bercadang untuk 255

menjalinkan perhubungan dengan pelajar di luar peranan mereka sebagai guru atau penyelia. Mereka berbincang dengan pelajar tentang rasional bagi interaksi sedemikian, bakal faedah dan kekurangan, serta akibat-akibat yang dijangkakan bagi pelajar. Mereka menjelaskan sifat dan batasan khusus peranan tambahan yang akan mereka miliki dengan pelajar sebelum menjalinkan perhubungan bukan profesional. Perhubungan bukan profesional dengan pelajar hendaklah mempunyai batasan masa dan dimulakan dengan kebenaran pelajar. F.11. Kompetensi multibudaya/kepelbagaian dalam program pendidikan dan latihan kaunselor F.11.a. Kepelbagaian pensyarah Pendidik kaunselor beriltizam untuk merekrut dan mengekalkan pensyarah yang pelbagai. F.11.b. Kepelbagaian pelajar Pendidik kaunselor cuba secara bersungguh-sungguh untuk merekrut dan mengekalkan sekumpulan pelajar yang pelbagai. Pendidik kaunselor menunjukkan iltizam terhadap kompetensi multibudaya/kepelbagaian dengan mengiktiraf dan menghargai pelbagai budaya dan jenis kebolehan yang pelajar bawa ke dalam pengalaman latihan. Pendidik kaunselor menyediakan keperluan yang sesuai yang menambahbaik serta menyokong prestasi akademik dan kebajikan pelajar yang pelbagai. F.11.c. Kompetensi multibudaya/kepelbagaian Pendidik kaunselor secara bersungguh-sungguh menyerapkan kompetensi multibudaya/kepelbagaian dalam latihan dan amalan penyeliaan. Secara bersungguh-sungguh mereka melatih pelajar untuk mendapat kesedaran, pengetahuan serta kemahiran di dalam kompetensi amalan multibudaya. Mereka memasukkan contoh-contoh kes, permainan peranan, perbincangan soalan dan aktiviti-aktiviti bilik darjah lain yang memupuk serta mewakili berbagai perspektif budaya.

256

Bahagian G : Penyelidikan dan penerbitan Pengenalan Kaunselor yang mengendalikan penyelidikan digalakkan untuk menyumbang kepada pangkalan pengetahuan mengenai profesion dan memupuk kefahaman yang lebih jelas tentang keadaan - keadaan yang membawa kepada masyarakat yang sihat dan lebih adil. Kaunselor menyokong usaha penyelidik dengan menyertai sepenuhnya dan dengan rela hati bila-bila mungkin. Kaunselor meminimumkan bias dan menghormati kepelbagaian di dalam merekabentuk dan melaksanakan program penyelidikan. G.1. Tanggungjawab penyelidikan G.1.a. Penggunaan manusia sebagai peserta penyelidikan Kaunselor merancang, merekabentuk, mengendali, dan melaporkan penyelidikan secara yang tekal dengan prinsip etika, undang-undang negeri dan persekutuan dan peraturan-peraturan institusi di mana penyelidikan dijalankan yang berkaitan, dan serta piawaian saintifik yang menggunakan manusia sebagai peserta di dalam penyelidikan. G.1.b. Pelencongan daripada amalan piawai Kaunselor mendapatkan perundingan dan mematuhi garis perlindungan yang ketat bagi melindungi hak-hak peserta penyelidikan apabila sesuatu penyelidikan itu melencong daripada amalan piawai atau yang diterima. G.1.c. Penyelidik bebas Tidak berkaitan. G.1.d. Langkah berjaga-jaga untuk mengelakkan kecederaan Kaunselor yang mengendalikan penyelidikan dengan menggunakan manusia sebagai peserta penyelidikan bertanggungjawab kepada kebajikan peserta sepanjang proses penyelidikan dan harus mengambil langkah berjaga-jaga yang sewajarnya untuk mengelakkan berlakunya kecederaan psikologi, emosi, fizikal, atau kesan sosial ke atas peserta. 257

G.1.e. Tanggungjawab penyelidik utama Tanggungjawab untuk mengikuti amalan etika penyelidikan akhirnya dipikul oleh penyelidik utama. Kesemua penyelidik lain yang terlibat dalam aktiviti penyelidikan berkongsi obligasi dan tanggungjawab etika terhadap tindakan mereka. G.1.f. Minimum gangguan Kaunselor mengambil langkah berjaga-jaga yang sewajarnya untuk mengelak daripada berlakunya gangguan di dalam kehidupan peserta penyelidikan yang mungkin disebabkan oleh penglibatan mereka dalam penyelidikan. G.1.g. Pertimbangan multibudaya/ kepelbagaian dalam penyelidikan Dimana sesuai dengan matlamat penyelidikan, kaunselor haruslah peka untuk merangkumi prosedur penyelidikan yang mengambil kira aspek-aspek budaya. Mereka hendaklah mendapatkan perundingan bila sesuai. G.2. Hak-hak Peserta Penyelidik (Rujuk A.2, A.7.) G.2.a. Persetujuan termaklum dalam penyelidikan Individu mempunyai hak untuk memberi persetujuan untuk menjadi peserta penyelidikan. Dalam mendapatkan persetujuan ini kaunselor harus mengguna bahasa yang: 1. menerangkan tujuan dan prosedur yang perlu diikuti dengan jelas; 2. mengenalpasti sebarang prosedur yang berbentuk eksperimen atau yang belum dicuba dengan meluas; 3. menerangkan sebarang ketidakselesaan dan risiko yang terlibat; 4. menerangkan sebarang faedah atau perubahan pada individu atau organisasi yang mungkin dapat dijangkakan; 5. mendedahkan prosedur alternatif yang sesuai yang akan memberi kebaikan kepada peserta; 6. sedia menjawab sebarang pertanyaan yang berkaitan dengan prosedur; 258

7. menerangkan sebarang batasan tentang kerahsiaan; 8. menerangkan format dan bakal pembaca yang disasarkan bagi meyebarkan dapatan-dapatan penyelidikan; dan 9. memberitahu peserta yang mereka bebas untuk menarik balik persetujuan mereka dan tidak meneruskan penyertaan mereka di dalam projek pada bila-bila masa tanpa penalti. G.2.b. Penipuan Kaunselor tidak mengendalikan penyelidikan yang melibatkan penipuan kecuali prosedur alternatif tidak boleh dilaksanakan dan nilai prospektif penyelidikan membenarkan penipuan. Sekiranya penipuan tersebut mungkin akan menyebabkan kecederaan fizikal atau emosi kepada peserta penyelidikan, penyelidikan tersebut tidak akan dikendalikan walaupun beliau mempunyai nilai. Apabila kaedah penyelidikan memerlukan tindakan menyembunyi atau menipu, penyelidik menjelaskan sebab-sebab tindakan ini dilakukan secepat mungkin semasa memberi taklimat/laporan. G.2.c. Penyertaan pelajar/ yang diselia Penyelidik yang melibatkan pelajar atau yang diselia di dalam penyelidikan menjelaskan kepada mereka bahawa keputusan untuk menyertai atau tidak di dalam aktiviti penyelidikan tidak akan mempengaruhi kedudukan akademik seseorang ataupun perhubungan penyeliaan. Pelajar atau yang diselia yang memilih untuk tidak menyertai penyelidikan diberi pendedahan keatas altenatif yang sesuai bagi memenuhi keperluan akademik atau klinikal mereka. G.2.d. Penyertaan klien Kaunselor yang mengendalikan penyelidikan yang melibatkan klien menerangkan dengan jelas kepada klien di dalam proses persetujuan termaklum bahawa klien bebas untuk memilih sama ada untuk melibatkan diri atau tidak di dalam aktiviti penyelidikan. Kaunselor mengambil langkah berjaga-jaga yang perlu untuk melindungi klien daripada natijah negatif kerana menolak atau menarik diri daripada menyertai penyelidikan.

259

G.2.e. Kerahsiaan maklumat Maklumat yang diperolehi mengenai peserta penyelidikan sewaktu menjalankan kajian adalah rahsia. Sekiranya wujud kemungkinan yang orang lain mungkin mempunyai akses kepada maklumat tersebut, amalan penyelidikan beretika memerlukan kemungkinan itu beserta dengan rancangan untuk melindungi kerahsiaan, dijelaskan kepada peserta sebagai sebahagian daripada prosedur untuk mendapatkan persetujuan termaklum. G.2.f. Orang yang tidak berupaya memberi persetujuan termaklum Sekiranya seseorang itu tidak berupaya untuk memberi persetujuan termaklum, kaunselor memberi suatu penjelasan yang sesuai kepada, mendapat kebenaran untuk menyertai daripada, dan memperolehi kebenaran tertentu daripada seorang yang diberi kuasa oleh undang-undang. G.2.g. Komitmen kepada peserta Kaunselor mengambil langkah-langkah yang berpatutan untuk menghormati semua komitmen kepada peserta penyelidikan. (Rujuk A.2.c.) G.2.h. Penjelasan selepas pengumpulan data Selepas data dikumpulkan, kaunselor memberi penerangan lengkap kepada peserta mengenai sifat kajian untuk menghapuskan sebarang salah tanggapan mengenai penyelidikan yang mungkin ada pada peserta. Di mana nilai saintifik dan nilai kemanusiaan membolehkan tindakan melewatkan atau tidak menghebahkan maklumat, kaunselor mengambil langkah-langkah yang berpatutan untuk mengelak daripada melakukan sebarang kecederaan. G.2.i. Memberitahu penaja Kaunselor memberitahu penaja, institusi, dan saluran penerbitan mengenai prosedur dan hasil penyelidikan. Kaunselor memastikan yang badan-badan dan pihak-pihak berkuasa tertentu diberi maklumat dan pengakuan yang berkaitan.

260

G.2.j. Penghapusan dokumen dan rekod penyelidikan Dalam satu tempoh masa yang berpatutan selepas projek atau kajian penyelidikan selesai dijalankan, kaunselor mengambil langkah-langkah untuk memusnahkan bentuk tulisan) rekod atau dokumen (audio, video, digital, dan di dalam yang mengandungi data atau maklumat sulit yang berbentuk

membolehkan peserta penyelidikan dikenalpasti. Jika rekod

bahan-bahan seni, penyelidik mendapat kebenaran peserta tentang cara-cara untuk mengendalikan rekod atau dokumen tersebut. (Rujuk B.4.a, B.4.g.) G.3. Hubungan dengan peserta penyelidikan (Apabila melibatkan interaksi intensif atau berpanjangan) G.3.a. Hubungan bukan profesional Hubungan bukan profesional dengan peserta penyelidikan hendaklah dielakkan. G.3.b. Hubungan dengan peserta penyelidikan Interaksi atau hubungan seksual atau romantik di antara kaunselor dengan peserta penyelidikan kini adalah dilarang. G.3.c. Gangguan seksual dan peserta penyelidik Penyelidik tidak membiarkan gangguan seksual berlaku atau memaksa peserta penyelidikan untuk terlibat di dalam gangguan seksual. G.3.d. Interaksi yang mungkin berfaedah Apabila interaksi bukan profesional antara penyelidik dan peserta penyelidikan mungkin berfaedah, penyelidik hendaklah mendokumentasikan, sebelum interaksi (di mana boleh), rasional bagi interaksi sedemikian, faedah yang mungkin diperolehi, dan natijah yang dijangkakan bagi peserta penyelidikan. Interaksi sedemikian hendaklah dimulakan dengan persetujuan yang sesuai daripada peserta penyelidikan. Apabila berlaku kecederaan yang tidak disengajakan kepada peserta penyelidikan disebabkan oleh interaksi bukan profesioanal, penyelidik hendaklah menunjukkan bukti yang usaha untuk memulihkan kecederaan sedemikian telah dilakukan. 261 penyelidikan

G.4. Melaporkan keputusan G.4.a. Keputusan yang tepat Kaunselor merancang, mengendali, dan melaporkan penyelidikan dengan tepat. Mereka menyediakan perbincangan yang seluas-luasnya mengenai batasan-batasan data dan hipotesis-hipotesis alternatif. Kaunselor tidak harus terlibat di dalam penyelidikan yang mengelirukan atau yang bersifat penipuan, mengherotberotkan data, menyalahgambarkan data, atau dengan sengaja memberatsebelahkan keputusan. Mereka menyebut dengan secara eksplisit semua pembolehubah dan keadaan yang diketahui oleh penyelidik yang mungkin memberi kesan kepada hasil penyelidikan atau penafsiran data. Mereka juga menjelaskan sejauh mana hasil penyelidikan dapat digunakan bagi populasi pelbagai. G.4.b. Obligasi untuk melaporkan keputusan yang tidak baik Kaunselor melaporkan keputusan sebarang penyelidikan yang mempunyai nilai profesional. Keputusan yang mencerminkan hal-hal yang tidak baik mengenai institusi, program, perkhidmatan, pandangan-pandangan yang wujud atau yang berkepentingan tidak disembunyikan. G.4.c. Melaporkan kesilapan Sekiranya kaunselor mendapati kesilapan yang signifikan di dalam penyelidikan mereka yang telah diterbitkan, mereka harus mengambil langkah-langkah yang munasabah untuk membetulkan kesilapan tersebut dalam ralat (correction erratum), atau melalui cara penerbitan lain yang bersesuaian. G.4.d. Identiti peserta Kaunselor yang membekalkan data, membantu orang lain di dalam penyelidikan, melaporkan keputusan penyelidikan, atau menyediakan data asal harus mengambil langkah-langkah yang sesuai untuk menyamarkan identiti peserta apabila kebenaran khusus daripada peserta tidak ada. Di dalam situasi di mana peserta dengan sendirinya dapat mengenalpasti 262

penglibatan mereka di dalam kajian, penyelidik hendaklah mengambil langkah-langkah secara bersungguh-sungguh untuk memastikan yang data itu diubahsuai/diubah bagi melindungi identiti dan kebajikan semua pihak dan memastikan yang perbincangan mengenai dapatan kajian tidak mendatangkan kemudaratan kepada peserta. G.4.e. Replikasi kajian Kaunselor berobligasi untuk membekalkan data penyelidikan asal yang mencukupi kepada profesional yang layak yang mungkin ingin untuk mereplikasikan kajian itu. G.5. Penerbitan G.5.a. Mengiktiraf sumbangan Apabila mengendali dan melaporkan penyelidikan, kaunselor harus mengenali dan memberi pengiktirafan kepada hasil kajian yang lalu, mengenai tajuk yang dikaji, menghormati undang-undang hak cipta, dan memberi pengiktirafan sepenuhnya kepada mereka yang layak diberi pengiktirafan. G.5.b. Penciplakan Kaunselor tidak menciplak iaitu mereka tidak mengemukakan kajian orang lain sebagai kajian mereka. G.5.c. Semakan/penerbitan semula data atau idea Kaunselor membuat perakuan sepenuhnya dan sidang penyunting sedar akan penerbitan idea atau data yang terdahulu, jika idea atau data sedemikian dihantar untuk semakan atau penerbitan. G.5.d. Penyumbang Kaunselor memberi pengiktirafan melalui pengarang bersama, penghargaan, catatan kaki, atau cara-cara lain yang sesuai kepada mereka yang telah menyumbang dengan signifikannya kepada penyelidikan atau pembinaan konsep sejajar dengan sumbangan tersebut. Penyumbang pertama 263

disenaraikan dahulu, dan sumbangan teknikal atau profesional yang kecilkecil diperakukan melalui nota ataupun halaman pengenalan. G.5.e. Perjanjian penyumbang Kaunselor yang mengendalikan penyelidikan bersama dengan rakan sejawat atau pelajar/yang diselia menggariskan perjanjian terlebih dahulu mengenai pengagihan kerja, pengiktirafan penerbitan, dan jenis pengiktirafan yang akan diterima. G.5.f. Penyelidikan pelajar Bagi rencana-rencana yang berasaskan sebahagian besarnya kepada kerja kursus, projek, disertasi utama. G.5.g. Penyerahan Pendua (duplicate) Kaunselor menyerah manuskrip untuk pertimbangan hanya kepada satu jurnal sahaja pada satu-satu masa. Manuskrip yang diterbitkan sepenuhnya atau sebahagian besar daripadanya dalam jurnal lain atau pencetakan lain tidak boleh diserahkan untuk penerbitan tanpa pengakuan dan kebenaran daripada penerbitan yang terdahulu. G.5.h. Semakan profesional Kaunselor yang menyemak bahan-bahan yang diserahkan untuk penerbitan, penyelidikan, atau tujuan-tujuan ilmiah yang lain menghormati hak-hak kerahsiaan dan pemilikan orang yang menyerahkan bahan-bahan tersebut. Kaunselor berhati-hati di dalam membuat keputusan berkaitan penerbitan berdasarkan kepada piawaian yang sah dan yang boleh dipertahankan. Kaunselor menyemak rencana-rencana yang dihantar dalam tempoh masa yang sewajarnya dan berasaskan kepada skop dan kompetensi di dalam metodologi penyelidikan. Kaunselor yang menjadi penyemak atas jemputan sidang pengarang atau penerbit berusaha sedaya upaya untuk menyemak hanya bahan-bahan di dalam skop kompetensi mereka dan berusaha untuk menghindari bias peribadi. 264 atau tesis pelajar di mana pelajar merupakan penyumbang utama mereka hendaklah disenaraikan sebagai pengarang

Bahagian H : Menyelesaikan isu-isu etika Pengenalan Kaunselor bertindak menurut undang-undang, etika, dan nilai-nilai moral di dalam mengendalikan kerja profesional mereka. Mereka sedar bahawa perlindungan dan kepercayaan klien di dalam profesion bergantung kepada tahap tindakan profesional yang tinggi. Mereka meletak kaunselor-kaunselor lain di tahap piawaian yang sama dan bersedia untuk mengambil tindakan yang sesuai bagi menjamin yang piawaian ini dipertahankan. Kaunselor berusaha sedaya upaya untuk menyelesaikan dilema etika melalui komunikasi langsung dan terbuka dengan semua pihak yang terlibat dan mendapatkan perundingan daripada rakan sejawat dan penyelia bila diperlukan. Kaunselor menyerapkan etika dalam kerja profesional seharian mereka. Mereka melibatkan diri dalam perkembangan profesional yang berterusan mengenai topik-topik masa kini di dalam isu-isu etika dan undangundang di dalam kaunseling. H.1. Piawaian dan undang-undang (Rujuk F.9.a.) H.1.a. Pengetahuan Kaunselor memahami Kod Etika Lembaga Kaunselor dan kod etika lain yang boleh dipakai daripada organisasi profesional atau badan persijilan dan perlesenan yang lain di mana mereka menjadi ahlinya. Kekurangan pengetahuan atau salah faham mengenai tanggungjawab etika bukan merupakan suatu alasan pembelaan bagi sesuatu tuduhan tingkah laku yang tidak beretika. H.1.b. Konflik antara etika dan undang-undang Jika tanggungjawab etika berkonflik dengan undang-undang, peraturan, atau pihak berkuasa yang lain, kaunselor menunjukkan komitmen mereka kepada Kod Etika Lembaga Kaunselor dan mengambil langkah-langkah untuk menyelesaikan konflik tersebut. Sekiranya konflik tidak dapat diselesaikan

265

dengan cara tersebut, kaunselor boleh mengikuti ketetapan undang-undang, peraturan, atau pihak berkuasa undang-undang yang lain. H.2. Pelanggaran yang disyaki H.2.a. Tingkah laku etika yang dijangkakan Kaunselor mengharapkan rakan sejawat akan mematuhi Kod Etika Lembaga Kaunselor. Sekiranya kaunselor mempunyai pengetahuan yang menimbulkan keraguan sama ada kaunselor lain bertindak secara beretika, mereka boleh mengambil tindakan yang sesuai. (Rujuk H.2.b., H.2.c.) H.2.b. Penyelesaian tidak formal Sekiranya kaunselor mempunyai alasan untuk mempercayai bahawa kaunselor lain sedang atau telah melanggar piawaian etika, mereka cuba terlebih dahulu untuk menyelesaikan isu itu secara tidak formal dengan kaunselor lain sekiranya boleh, dengan syarat tindakan sedemikian tidak melanggar hak-hak kerahsiaan yang mungkin terlibat. H.2.c. Melaporkan pelanggaran etika Sekiranya sesuatu perlanggaran yang kelihatan itu telah memudaratkan atau mungkin akan memudaratkan dengan banyaknya, seseorang atau sesebuah organisasi dan tidak sesuai untuk diselesaikan secara tidak formal atau tidak diselesaikan dengan baik, kaunselor harus mengambil tindakan lanjut yang sesuai dengan situasi itu. Tindakan-tindakan tersebut mungkin merangkumi rujukan kepada jawatankuasa etika profesional kebangsaan atau negeri, badan persijilan sukarela kebangsaan, lembaga perlesenan atau kepada pihak berkuasa institusi yang sesuai. Tindakan ini tidak boleh dijalankan jika sesuatu intervensi itu melanggar hak-hak kerahsiaan atau jika kaunselor dikehendaki untuk menyemak kerja kaunselor lain yang tingkahlaku profesionalnya dipersoalkan. H.2.d. Perundingan Apabila tidak pasti sama ada sesuatu situasi tertentu atau urutan tindakan boleh melanggar Kod Etika Lembaga Kaunselor, kaunselor harus berunding 266

dengan kaunselor-kaunselor lain yang lebih mahir tentang etika dan Kod Etika Lembaga Kaunselor, dengan rakan sejawat atau dengan pihak berkuasa yang sesuai. H.2.e. Konflik organisasi Sekiranya permintaan organisasi di mana kaunselor bergabung menimbulkan konflik dengan Kod Etika Lembaga Kaunselor, kaunselor harus menjelaskan sifat konflik berkenaan dan menyatakan kepada penyelia mereka ataupun pegawai-pegawai lain yang bertanggungjawab tentang komitmen mereka kepada Kod Etika Lembaga Kaunselor. Di mana boleh, kaunselor harus berusaha untuk membuat perubahan di dalam organisasi yang membolehkan kepatuhan sepenuhnya kepada Kod Etika Lembaga Kaunselor. Dalam melaksanakan hal ini kaunselor haruslah memberikan perhatian kepada isu kerahsiaan. H.2.f. Pengaduan yang tidak perlu (unwarranted) Kaunselor tidak memulakan, melibatkan diri, atau menggalakkan pengaduan etika yang membelakangkan fakta secara yang tidak bertanggungjawab (reckless) atau sengaja mengabaikannya (willful) yang akan membatalkan tuduhan. H.2.g. Diskriminasi yang tidak adil terhadap pengadu dan responden Kaunselor tidak menafikan individu untuk mendapat pekerjaan, meningkat di dalam jawatan, kemasukan ke dalam program akademik atau lain-lain, kontrak atau kenaikan pangkat berdasarkan semata-mata kerana mereka telah membuat pengaduan ataupun menjadi subjek pengaduan berhubung dengan etika. Ini tidak menolak tindakan diambil berasaskan hasil sesuatu prosiding atau menimbang maklumat-maklumat lain yang sesuai. H.3. Bekerjasama dengan jawatankuasa etika Kaunselor membantu dalam proses penguatkuasaan Kod Etika Lembaga Kaunselor. Kaunselor bekerjasama dalam penyiasatan, prosiding, dan keperluan Jawatankuasa Kod Etika Lembaga Kaunselor atau jawatankuasa etika persatuan berdaftar yang lain atau lembaga yang mempunyai kuasa ke 267

atas mereka yang dituduh dengan sesuatu pelanggaran. Kaunselor harus mengetahui dengan mendalam dasar dan prosedur pelanggaran etika dan menggunanya sebagai rujukan di dalam menguatkuasakan Kod Etika Lembaga Kaunselor.

268

LAMPIRAN 5 ALAMAT-ALAMAT PEJABAT PAROL

NEGERI PERLIS ALAMAT / NO. TELEFON / NO. FAKS & NO. H/P NO. 8, TAMAN PENGKALAN INDAH, JALAN DATO' WAN AHMAD, 01000 KANGAR, PERLIS TEL : 04-9791301 FAKS : 04-9791303 H/P : 019-3822215 D/A MAKTAB PENJARA MALAYSIA, 43000 KAJANG, SELANGOR TEL : 87341480 FAKS : 03-87341557 H/P : 013-9216971 B-9-6 BLK. B, MEGAN AVENUE 11, NO.12, JLN YAP KWAN SENG, 50450 KUALA LUMPUR TEL : 03-21643782 FAKS : 03-21643846 H/P : 019-3434043 / 012-9328500 (RASMI) NO. 171-173, TINGKAT 1, CINMUK COMMERCIAL CENTRE, KOTA SENTOSA, BATU 7, JALAN PENRISSEN, 93706 KUCHING, SARAWAK TEL : 082-628560 FAKS : 082-628563 H/P : 019-9996349 / 019-8101648 (RASMI) PENJARA PENGKALAN CHEPA, JALAN MAKTAB, 16109 PENGKALAN CHEPA, KELANTAN TEL : 09-7715605/09-7715281 FAKS : 09-7715604 H/P : 013-9344455 NO. 76 , JALAN UTAMA 5, KOMPLEKS BANGUNAN PERNIAGAAN UTAMA, JALAN SULTANAH SAMBUNGAN, 05150 ALOR STAR, KEDAH TEL : 04-7349457 FAKS : 04-7349429 H/P : 019-5110281 / 019-4808281 (RASMI) NO. 80G, JALAN PETANI, 20000 KUALA TERENGGANU, TERENGGANU TEL : 09-6301081 / 06-6301082 ( KAUNTER) / 09-6301083 (PENT) FAKS : 09-6301084

SELANGOR

WILAYAH

SARAWAK

KELANTAN

KEDAH

TERENGGA NU

269

H/P : 012-7445630 / 013-9819690(RASMI) NEGERI NEGERI JOHOR

ALAMAT / NO. TELEFON / NO. FAKS & NO. H/P PENJARA KLUANG, BATU 8, JALAN KLUANG-MERSING, 86000 KLUANG, JOHOR TEL : 07-7875135 FAKS : 07-7875173 H/P : 013-4899794 IBU PEJABAT PENJARA SABAH, 88811 KOTA KINABALU, SABAH TEL : 088-270495 FAKS : 088-252938 H/P : 019-8201006 2A & 4A, JALAN GREENTOWN 3, GREENTOWN NOVA, 30450 IPOH, PERAK TEL : 05-2491642 FAKS : 05-2491640 H/P : 019-5586021 / 019-7116021 (RASMI) L 12-5 & 14-5 TINGKAT 5, KOMPLEKS KOTA CEMERLANG, JALAN KC 1, 75450 AYER KEROH MELAKA TEL : 06-2325449 FAKS : 06-2325410 H/P : 019-6700834 / 019-7760834(RASMI) SUITE 2, TINGKAT 13A, WISMA TNB, 10250 JALAN ANSON, PULAU PINANG TEL : 04-2299475 FAKS : 04-2299564 H/P : 012-6768665 / 019-5777075(RASMI) A17, TINGKAT BAWAH DAN SATU, JALAN SERI KUANTAN 2, SERI KUANTAN SQUARE, 25000 KUANTAN, PAHANG TEL : 09-5147082 FAKS : 09-5147048 H/P : 019-9325990

SABAH

PERAK

MELAKA

PULAU PINANG

PAHANG

N. SEMBILAN

PENJARA SEREMBAN, JALAN MUTHU CUMARU, 70990 SEREMBAN, NEGERI SEMBILAN TEL : 06-7631271 FAKS : 06-7631537 H/P : 016-3923598 / 019-3523598(RASMI)

270

271

DAERAH JOHOR BAHRU

ALAMAT / NO. TELEFON / NO. FAKS & NO. H/P LOT 10, TINGKAT 13, MENARA TABUNG HAJI, JALAN AYER MOLEK, 80000 JOHOR BAHRU, JOHOR TEL : 07-2242600 FAKS : 07-2242300 H/P : 012-7025821 NO. 11, JALAN CEMARA, BANGUNAN CEMARA, 86200 SIMPANG RENGAM, JOHOR TEL : 07-7552400 (kaunter) FAKS : 07 -7552402 H/P : 016-7871695 NO. 11, JALAN MEGAT, 83000 BATU PAHAT, JOHOR TEL : 07-4348400 (kaunter) FAKS : 07-4348402 H/P : 019-2629974 NO. 28, JALAN TUANKU AHMAD 85000 SEGAMAT, JOHOR TEL : 07-9328400 (kaunter) FAKS : 07-9328403 H/P : 017-2800763 NO. 15, JALAN NIAGA 2, 81900 KOTA TINGGI, JOHOR TEL : 07-8839400 (kaunter) FAKS : 07-8827232 H/P : 019-7635217 2104 A & 2105 A, TINGKAT 1,WISMA SYEIKH ABDULLAH FAHIM, JALAN BERTAM, 13200 KEPALA BATAS, PULAU PINANG TEL : 04-5756405 (kaunter) FAKS : 04-5756059 H/P : 012-5785176 / 019-6665806 NO. 19, PESARA MAHSURI 5, SG. NIBONG KECHIL, TAMAN MELATI JAYA, 11900 BAYAN LEPAS, PULAU PINANG TEL : 04-6432203 FAKS : 04-6457639 H/P : 017-6041541

KLUANG

BATU PAHAT

SEGAMAT

KOTA TINGGI

SEBERANG PERAI UTARA

BARAT DAYA

272

DAERAH SEBERANG PERAI SELATAN

ALAMAT / NO. TELEFON / NO. FAKS & NO. H/P NO. 1 LORONG JAWI JAYA 3, TAMAN JAWI JAYA, 14200 SUNGAI JAWI, P. PINANG TEL : 04-5829100 (kaunter) FAKS : 04-5829029 H/P : 019-7484404 LOT 2331 A & LOT 2332 A TINGKAT BAWAH, BANGUNAN KOPERASI GURU, JALAN PENGKALAN CHEPA, 15400 KOTA BHARU, KELANTAN TEL : 09-7413242 (09-7413240 PEJ) FAKS : 09-7413241 H/P : 012-9567677 PT 421, JALAN TASEK, 17500 TANAH MERAH, KELANTAN TEL : 09-9502381 (09-9502380 PEJ) FAKS : 09-9502382 H/P : 012-9848797 PT 4920, MUKIM GUCHIL, 18000 KUALA KRAI, KELANTAN TEL : 09-9602422 (09-9506035 PEJ) FAKS : 09-9602421 H/P : 013-9833106 PT 146, BANDAR BACHOK, 16300 BACHOK, KELANTAN TEL : 09-7787042 (09-7787040 PEJ) FAKS : 09-7787041 H/P : 019-9178617 NO. 76 TINGKAT BAWAH, JALAN UTAMA 5, KOMPLEKS BANGUNAN PERNIAGAAN UTAMA, LEBUHRAYA SULTANAH BAHIYAH, 05150 ALOR STAR KEDAH TEL : 04-7349442 (04-7349458 PEJ) FAKS : 04-7349429 H/P : 019-2807375 NO. 6, JALAN TUANKU HAMINAH 1, TAMAN TUANKU HAMINAH, 08000 SUNGAI PETANI, KEDAH TEL : 04-4480791 ( 04-4441794 PEJ ) (04-4441790 KAUNTER) FAKS : 04-4441792 H/P : 012-4272051

KOTA BHARU

TANAH MERAH

KUALA KRAI

BACHOK

KOTA SETAR

SUNGAI PETANI

273

DAERAH PENDANG

ALAMAT / NO. TELEFON / NO. FAKS & NO. H/P NO. 49, JLN. BANDAR BARU, PEKAN TANAH MERAH, 06700 PENDANG, KEDAH TEL : 04-7581884 / 04-7581882 (pej) / 04 7581881 (pej) FAKS : 04-7593837 H/P : 019-5753697 NO. 109, JLN PERSISIRAN KOTA 4/5, 09100 PULAI, BALING, KEDAH TEL : 04-4746078 (04-4746077 KAUNTER) FAKS : 04-4746079 H/P : 019-4665750 NO. 73, JALAN PANDAK MAYAH , PEKAN PANDAK MAYAH, KUAH, 07000 LANGKAWI, KEDAH TEL : 04-9663512 (04-9693510 PEJ) (04-9693511 KAUNTER) FAKS : 04-9693519 H/P : 019-4229359 NO. 3, JALAN BUKIT PIATU MUTIARA, TAMAN BUKIT PIATU MUTIARA, MUKIM BUKIT PIATU, MELAKA TENGAH, MELAKA TEL : 06-2881210 FAKS : 06-2881220 H/P : 013-2519937 NO. 348-G DAN 348-1, JALAN TUN DR. ISMAIL, 70200 SEREMBAN, NEGERI SEMBILAN TEL : 06-7612461 FAKS : 06-7612451 H/P : 012-6273766 LOT 2-9 & LOT 2-10, KOMPLEKS PERNIAGAAN ,TAMPIN SQUARE, 73000 TAMPIN, NEGERI SEMBILAN TEL : 06-4412658 FAKS : 06-4412681 H/P : 016-3719880 NO. 10 LORONG 2, JALAN DATUK THONG HIAN KIM, 72100 BAHAU, NEGERI SEMBILAN TEL : 06-4546169 FAKS : 06-4546150 H/P : 017-5946741

BALING

LANGKAWI

MELAKA TENGAH

SEREMBAN

TAMPIN

BAHAU

274

DAERAH KUALA TERENGGANU

ALAMAT / NO. TELEFON / NO. FAKS & NO. H/P LOT P.T NO. 1914 P, JALAN SULTAN SULAIMAN, 20000 KUALA TERENGGANU, TERENGGANU TEL : 09-6301088 (KAUNTER 09-6301087) FAKS : 09-6301086 H/P : 019-9343638 FB 85, FB 86, FB 87 & FB 88, BANGUNAN CASA LIMBONG, JALAN LEBAI SARAS, 24000 KEMAMAN, TERENGGANU TEL : 09-8503353 (KAUNTER : 09-8503352) FAKS : 09-8503351 H/P : 013-9870290 LOT 004337, KG. JONGOK, MUKIM TANGGOL, DAERAH HULU TERENGGANU, 21800 HULU TERENGGANU, TERENGGANU TEL : 09-6863021 (KAUNTER : 09-6863023) FAKS : 09-6863020 H/P : 012-9471612 LOT 5311, MUKIM PELAGAT, PADANG LUAS, JERTIH 22000, BESUT, TERENGGANU TEL : 09-6902007 (KAUNTER : 09-6902005) FAKS : 09-6902008 H/P : 017-6082215 NO. 9, JLN PBC 1, PUSAT PERNIAGAAN PULAI, 31300 IPOH, PERAK TEL : 05-3541642 (KAKITANGAN : 05-3541641 / 3541644 / 3541645) FAKS : 05-3541640 H/P : 017-5686044

KEMAMAN

HULU TERENGGANU

BESUT

KINTA

LARUT MATANG DAN SELAMA

NO. 31, JLN MEDAN SAUJANA 1, TMN KEMUNTING MAJU, 34000 TAIPING, PERAK TEL : 05-8091641 FAKS : 05-8091640 H/P : 019-5716653 NO. 5, JLN TUN BIJA DIRAJA, GERIK BUSINESS CENTRE, 33300 GERIK, PERAK TEL : 05-7941641 FAKS : 05-7941640 H/P : 012-9623841

HULU PERAK

275

DAERAH KUALA KANGSAR

ALAMAT / NO. TELEFON / NO. FAKS & NO. H/P NO. 8C, TINGKAT 1 & 2, JLN RAJA CHULAN, 33000 KUALA KANGSAR, PERAK TEL : 05-7731641 FAKS : 05-7731640 H/P : 019-4135686 NO. 29, PUSAT PERNIAGAAN MANJUNG, SEKSYEN 3, JALAN LUMUT, 32040 SRI MANJUNG, PERAK TEL : 05-6871643 (KAKITANGAN : 05-6871641 / 6871644 / 6871645) FAKS : 05-6871640 H/P : 012-4559949

MANJUNG

HULU LANGAT

39, JALAN 1/5, SEKSYEN 1, BANDAR TEKNOLOGI KAJANG, 43500 SEMENYIH, SELANGOR TEL : 03-87249260 / 87249261 FAKS : 03-87249249 H/P : 014-3032324 NO. 143, JALAN COKMAR 1, JALAN MERU, 41050 KLANG, SELANGOR TEL : 03-33426135 / 33426082 FAKS : 03-33426085 H/P : 012-6145733 NO. 18, JALAN BENDAHARA 1/1, BENDAHARA BUSINESS CENTRE, 45000 KUALA SELANGOR, SELANGOR TEL : 03-32812672 FAKS : 03-32812673 H/P : 013-9887791 NO. 18, 18-1, JALAN BANDAR RAWANG II, PUSAT BANDAR RAWANG, 48000 RAWANG, SELANGOR TEL : 03-60931502 / 60931504 FAKS : 03-60932925 H/P : 013-3535239 LOT 6, TINGKAT BAWAH & TINGKAT 1, BLOK 4A, BANDAR LABUK JAYA, BATU 7, JALAN LABUK, 90000 SANDAKAN, SABAH TEL : 089-213658 / 089-215526 FAKS : 089-215528 H/P : 016-5833573

KLANG

KUALA SELANGOR

KUALA LANGAT

SANDAKAN

276

DAERAH TAWAU

ALAMAT / NO. TELEFON / NO. FAKS & NO. H/P NO TB2685, TAMAN MOSAIC, BATU 1 JALAN TANJUNG BATU, 91030 TAWAU TEL : 089-775411 FAKS : 089-775412 H/P : 019-8337474 WDP 213, BLOK B, LOT 14, COMMERCIAL CENTER TALAK BANA, 89159 KOTA BELUD, SABAH TEL : 088-972275 FAKS : 088-972276 H/P : 013-7208851 SHOP LOT NO. 6, BLOK F, PUTATAN PLATINUM PLAZA, PUTATAN, 88200 KOTA KINABALU, SABAH TEL : 088-734135 FAKS : 088-734136 H/P : 013-8565251 PADASA COMMERCIAL COMPLEX, CORNER LOT 15, GROUND & FIRST FLOOR, JLN MAT SALLEH 1A, 89008 KENINGAU, SABAH TEL : 087-332175 FAKS : 087-332177 H/P : 019-8695617 LOT 1319, SECTION 65, KUCHING TOWN LAND DISTRICT, JALAN ASTANA, PETRA JAYA, 93050 KUCHING, SARAWAK TEL : 082-380960 (082-380944 KAUNTER) FAKS : 082-380959 H/P : 013-5703766 LOT 1298, TINGKAT 1-3, MIRI CENTRE POINT, FASA 1 MCLD BLOK 10, JALAN MELAYU 98000 MIRI, SARAWAK TEL : 085-442332 FAKS : 085-442330 H/P : 019-8849464 PETI SURAT 1013, NO.11, TINGKAT 1 & 3, LORONG 1, JALAN TUANKU OSMAN, 96000 SIBU, SARAWAK TEL : 084-322845 FAKS : 084-310264 H/P : 019-8056862

KUDAT

PANTAI BARAT

PEDALAMAN

KUCHING

MIRI

SIBU

277

DAERAH BINTULU

ALAMAT / NO. TELEFON / NO. FAKS & NO. H/P PETI SURAT 3211, NO 36 LOT 7257 TINGKAT 1 & 2, MEDAN RAYA COMMERCIAL CENTRE, JALAN KIDURONG, 97008 BINTULU, SARAWAK TEL : 086-339508 FAKS : 086-337970 H/P : 016-8625778 TINGKAT 19, UNIT 12A & 12B, WISMA ZELAN, NO. 1 JALAN TASIK PERMAISURI 2, BANDAR TUN RAZAK, 56000 KUALA LUMPUR TEL : 03-91734476 FAKS : 03-91734497 H/P : 012-8734342

CHERAS

WANGSA MAJU (GOMBAK)

NO. 23, TINGKAT BAWAH, JALAN DELIMA 10, D'WANGSA MAJU, 53300 KUALA LUMPUR TEL : 03-41496710 FAKS : 03-41496582 H/P : 016-3575230 PARCEL 28-2, BLOK D-1-5, SETIAWANGSA BUSINESS SUITE, TAMAN SETIAWANGSA, 54200 KUALA LUMPUR TEL : 03-42531979 FAKS : 03-42532023 H/P : 019-5655604 A 31, TINGKAT BAWAH & SATU, JLN TUN ISMAIL, SRI DAGANGAN 2, 25000 KUANTAN, PAHANG TEL : 09-5141588 FAKS : 09-5142588 H/P : 019-7256016 NO. 15 & 16, TINGKAT 1, JALAN TOK MUDA IDRIS, 26600 PEKAN, PAHANG TEL : 09-4223599 FAKS : 09-4223588 H/P : 013-9640843 NO. 77, TINGKAT BAWAH & SATU, BANDAR INDERAPURA, 27000 JERANTUT, PAHANG TEL : 09-2964621 FAKS : 09-2964622 H/P : 019-3994968

AMPANG

KUANTAN

PEKAN

JERANTUT

278

DAERAH TEMERLOH

ALAMAT / NO. TELEFON / NO. FAKS & NO. H/P NO. 23, TINGKAT BAWAH & SATU, JALAN CENGAL 2, TAMAN CENGAL, 28000 TEMERLOH, PAHANG TEL : 09-2965445 FAKS : 09-2965446 H/P : 016-9965316

279

280