TOPIK 3

KEMAHIRAN LISAN

TOPIK 3

KEMAHIRAN LISAN

PENGENALAN
Kemahiran mendengar ialah kemahiran lisan yang paling asas dan kemahiran ini berlaku pada peringkat penerimaan. Seseorang yang telah menguasai kemahiran mendengar dengan baik biasanya dapat mendengar dengan baik apa sahaja yang dituturkan oleh orang lain dan dapat pula memahami maksud serta membuat tafsiran daripada apa yang didengarnya. Kemahiran mendengar melibatkan kemahiran menerima maklumat secara lisan. Proses mendengar merupakan satu proses fizikal yang melibatkan telinga sebagai alat penerima bunyi bahasa. Proses memahami pendengaran pula melibatkan proses psikologi dan mental seperti pengamatan, kecerdasan dan pemikiran yang disepadukan untuk membolehkan seseorang itu memahami apa yang didengarnya dan membuat tindak balas yang sesuai.

OBJEKTIF
Di akhir topik ini, anda seharusnya dapat: 1. 2. 3. 4. 5. Menguasai konsep konsep penting di dalam kemahiran mendengar. Mengenal pasti jenis dan proses kemahiran mendengar Menyatakan peringkat peringkat kemahiran mendengar Mengetahui konsep kemahiran bertutur. Merancang aktiviti kemahiran berttur dan mendengar di dalam aktiviti pengajaran dan pembelajaran.

OUM

37

KEMAHIRAN LISAN

TOPIK 3

3.1
(a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) (i)

KONSEP PENTING DI DALAM PENDENGARAN

Individu lebih banyak belajar mendengar melalui pengalaman daripada kecerdasan otaknya. Pendengaran merupakan gabungan daripada segala yang didengar difaham dan diingat. Aspek fizikal, psikologi dan neurologi mempengaruhi proses pendengaran. Pendengaran berlaku berperingkat-peringkat. melalui latihan-latihan khas yang dilakukan secara

Beberapa konsep penting tentang pendengaran, iaitu;

Pendengaran harus berlaku melalui fikiran dan bukan perasaan. Pendengaran yang cekap memerlukan penyatuan idea yang logik dan berkesan. Pendengaran untuk mengkritik memerlukan pendengaran yang berpusatkan idea utama, hujah-hujah dan bukti-bukti. Pendengaran untuk tujuan apresiasi memerlukan analisis kritis terhadap bentuk dan isi. Pendengaran untuk tujuan hiburan melibatkan tindak balas positif terhadap muzik, kesusasteraan dan lain-lain aspek seni dan estetika.

3.2

JENIS DAN PROSES MENDENGAR

Mendengar adalah satu proses yang aktif kerana berlaku tindak balas selepas mendengar. Mendengar melibatkan dua proses, iaitu; (a) Membuat jangkaan Apabila kita mendengar kita akan membuat jangkaan dalam fikiran terhadap apa yang akan kita dengar seterusnya. Contohnya, apabila kita mendengar berita tentang banjir kilat yang melanda Kuala Lumpur, kita akan membuat jangkaan tentang kemungkinan lain yang berkaitan dengan peristiwa tersebut. Menentukan Tujuan Untuk menjadi pendengar yang berkesan, seseorang itu perlu mempunyai tujuan tertentu untuk mendengar. Tujuan mendengar mungkin untuk mendapat hiburan, pengetahuan dan maklumat. Sekiranya kita mendengar tanpa tujuan, apa yang didengar itu tidak bermakna.

(b)

Aktiviti 1
1. 2. Jelaskan konsep mendengar mengikut pemahaman anda. Bincangkan contoh-contoh lain yang melibatkan proses membuat jangkaan.

38

OUM

TOPIK 3

KEMAHIRAN LISAN

3.3

PERINGKAT-PERINGKAT KEMAHIRAN MENDENGAR

Kemahiran mendengar melibatkan dua peringkat kemahiran. Peringkat pertama ialah menerima dan membezakan bunyi-bunyi bahasa yang hampir sama. Contoh : 1. b p

bagi baba jambi bawang dari ladang dentum beras kelas keras gali geli garang

pagi bapa jampi pawang lari lalang lentum berat kelat kerat kali keli karang

kibas betis bajak lobal daki dayang dagu sari surat kabus tegak guli gaya

kipas petis pajak lopak laki layang lagu tari tulat kabut tekak kuli kaya

2. d l

3. s t

4. g k

Peringkat kedua ialah memahami bunyi bahasa yang bermakna seperti perkataan, frasa, klausa dan ayat. Pemahaman tentang bunyi bahasa bergantung pada pengetahuan, pengalaman budaya dan sikap pendengar itu. Untuk memahami bunyi bahasa, seseorang itu perlu mempunyai unsur-unsur kefahaman yang berikut; (a) (b) (c) Pengetahuan tentang sistem bahasa. Pengetahuan tentang situasi berlakunya pertuturan yang didengar. Pengetahuan yang sedia ada pada pendengar, seperti fakta dan budaya bahasa yang didengar serta bagaimana bahasa digunakan.

Kemahiran mendengar boleh juga dibahagikan kepada tiga peringkat mengikut perkembangan individu tertentu. Peringkat pertama dikenali sebagai peringkat awal. Pada peringkat ini beberapa kemahiran mendengar yang perlu dikuasai ialah; (a) (b) (c) (d) (e) (f) Mengecam, mengajuk dan memilih bunyi. Mendengar dan mengecam makna perkataan, rangkai kata dan ayat-ayat. Melakukan sesuatu yang disuruh. Menjalankan perintah dan permintaan. Bertindak terhadap soalan-soalan mudah. Mengingat dan memadankan perkataan dan ayat-ayat mudah secara tepat.

OUM

39

KEMAHIRAN LISAN

TOPIK 3

Peringkat kedua ialah peringkat pertengahan. Pada peringkat ini beberapa kemahiran yang perlu dikuasai ialah; (a) (b) (c) (d) (e) (f) Mengecam dan mengingat fakta dan butiran secara tepat dan terperinci. Mengenal maklumat khusus. Mengesan urutan. Mengenal sebab dan akibat. Mengenal perhubungan orangorang yang berinteraksi. Mengenal sikap dan perasaan orang yang bercakap.

Peringkat ketiga ialah peringkat maju. Pada peringkat ini kemahiran yang perlu dikuasai ialah; (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) Mengenal isi-isi penting. Mengetahui peranan dan perhubungan orang yang bercakap. Memberitahu fungsi tekanan dan intonasi. Mentafsirkan maksud orang yang bercakap. Mengikut aliran dalam dialog atau perbualan. Mencari jalan mengatasi masalah yang didengar. Mentafsirkan tatabahasa. tujuan penutur menggunakan berbagai-bagai bentuk struktur

Pelaksanaan aktivtii pengajaran dan pembelajaran kemahiran mendengar Dalam melaksanakan aktiviti mendengar, guru perlu merancang aktiviti pengajaran dan pembelajaran bagi memastikan pengajaran berjalan dengan berkesan. Perancangan boleh dilakukan mengikut tiga peringkat yang berikut; 1. 2. 3. 1. peringkat pramendengar peringkat semasa mendengar peringkat selepas mendengar Peringkat pramendengar Guru memberi tugasan atau soalan kepada murid sebelum mereka mula mendengar. Guru memberi gambaran yang menyeluruh atau penerangan ringkas tentang apa yang hendak diperdengarkan. Guru memberi arahan yang jelas tentang tugasan dan memastikan bahan rangsangan dalam keadaan baik serta mencukupi untuk digunakan dalam aktiviti berkenaan. Guru memastikan murid dalam keadaan bersedia untuk mengikuti aktiviti.

40

OUM

TOPIK 3

KEMAHIRAN LISAN

2.

Peringkat semasa mendengar Guru memastikan murid menumpukan sepenuh perhatian terhadap bahan rangsangan. Guru hendaklah mengatasi sebarang gangguan atau masalah yang secepat mungkin semasa aktiviti mendengar dijalankan. timbul

3.

Peringkat selepas mendengar Guru menghuraikan tentang apa yang dikemukakan oleh murid dalam bahan rakaman yang mungkin menyulitkan pemahaman mereka. Guru memberi penekanan kepada aspek-aspek penting dalam bahan itu. Guru memastikan murid menyempurnakan tugasan dan membuat pengukuhan. Guru menjalankan aktiviti tindakan susulan yang bersesuaian dengan aktiviti berkenaan.

3.4

KEMAHIRAN BERTUTUR

3.4.1 Konsep bertutur

Bertutur merupakan satu cara berkomunikasi yang kompleks dan melibatkan proses mental yang menggerakkan alat pertuturan untuk mengeluarkan bunyi bahasa yang bermakna. Di samping penghasilan bunyi bahasa, seseorang itu akan menggunakan unsur-unsur prosodi dan cara paralinguistik semasa bertutur bagi menguatkan maksud pertuturan. Unsur prosodi ialah intonasi, nada, tekanan, sebutan dan jeda. Manakala unsur para linguistik ialah bahasa isyarat dan pergerakan badan. Bertutur ialah kegiatan melafazkan bunyi-bunyi yang dilahirkan daripada alat-alat sebutan atau dikenali juga sebagai artikulator. Bertutur merupakan kemahiran berinteraksi dalam suasana berbahasa dan berlaku pada peringkat produksi. Oleh sebab itu, model-model yang diperdengar haruslah model-model yang baik yang membolehkan pelajar-pelajar bertutur secara berkesan. Beberapa konsep pertuturan; (a) (b) (c) (d) (e) Pertuturan ialah gabungan bunyi-bunyi bahasa yang dilafazkan. Pertuturan berlaku pada peringkat produksi. Ia berlaku setelah si penutur itu dapat mendengar dan memahami dengan baik apa yang didengarnya. Aspek fizikal, kesihatan, persekitaran, dan jantina boleh mempengaruhi kemahiran bertutur. Individu lebih banyak belajar bertutur melalui pengalaman daripada kecerdasan otaknya. Pertuturan yang baik boleh dikuasai dengan memberi tumpuan kepada aspek fonologi, struktutr, intonasi dan penguasaan sistem bunyi yang lain.

Berdasarkan sukatan pelajaran bahasa Melayu, kemahiran lisan melibatkan kemahiran yang berkaitan dengan aktiviti yang berikut;

OUM

41

KEMAHIRAN LISAN

TOPIK 3

(a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) (i)

Berkaitan dengan kemahiran mendengar dan menyebut atau mengajuk bunyi dan suara. Kemahiran yang berhubung dengan arahan dan permintaan terutama yang berkaitan dengan diri dan masyarakat setempat. Pengucapan yang berunsur sosial dan bermoral. Soal jawab dengan tujuan untuk berinteraksi, sosialisasi dan berkomunikasi. Bercerita sebagai cara untuk menyampaikan pengalaman dan perasaan individu. Berita dan laporan iaitu kemahiran melahirkan semula pengalaman dan pengamatan secara lisan dalam struktur ayat dan frasa yang baik. Kemahiran bersyarah dengan menggunakan bahasa, intonasi, gaya di samping suara yang baik dan jelas maksudnya. Lakonan dan puisi iaitu kemahiran menyampaikan pendapat dalam gaya yang menarik dan serentak. Perbincangan dan perbahasan iaitu kemahiran mengeluarkan pendapat di samping mempertikaikan pendapat orang lainsecara serentak.

Aspek-aspek penting dalam kemahiran bertutur (a) Sebutan (b) Tekanan (c) Mora (panjang-pendek)

(d) Jeda (persendian) (e) Intonasi (f) Nada

(g) Tatabahasa (h) Kelancaran (i) (j) Kefasihan Laras bahasa

3.4.2 Tujuan bertutur

Kemahiran bertutur diajarkan untuk membolehkan murid bertutur dan mengeluarkan buah fikiran dengan menggunakan bahasa yang sesuai dalam pelbbagai keadaan perhubungan seperti perbualan dengan rakan-rakan, guru, ibu bapa serta dalam aktiviti perbahasan dan syarahan. Dalam menguasai kemahiran tersebut, guru haruslah memastikan murid boleh bertutur dalam bahasa Melayu dengan betul dari segi sebutan, intonasi serta menggunakan perkataan dan ayat dengan tepat. Pengajaran dan pembelajaran bertutur haruslah membolehkan murid; (a) (b) (c) Menyebut dengan jelas. Menyampaikan atau melahirkan pendapat peribadi. Menunjukkan arah.

42

OUM

TOPIK 3

KEMAHIRAN LISAN

(d) (e) (f) (g) (h) (i) (j)

Bertemu ramah. Memberi penerangan dan memberi alasan. Membina soalan untuk mencari maklumat. Bertukar-tukar pendapat dan maklumat. Melaporkan peristiwa dan memberi sesuatu huraian dengan tepat. Bertutur secara bertatasusila. Bertutur menggunakan bahasa yang tepat dan sesuai dengan pendengar dan situasi.

3.4.3 Peringkat-peringkat Kemahiran Bertutur

Aktiviti yang boleh dijalankan pada peringkat awal ialah; (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) (i) Melafazkan pengucapan bertatasusila. Mengajuk perkataan dan ayat-ayat yang didengar. Menyoal untuk mendapatkan maklumat. Membuat teguran atau kenyataan mengenai sesuatu situasi. Menyoal soalan-soalan mudah berdasarkan situasi tertentu. Bertindak terhadap soalan-soalan mudah. Memberi arahan. Membuat ayatr-ayat mengenai diri sendiri, rakan, ibu bapa dan sebagainya. Membuat ayat-auyat daripada gambar.

Aktiviti bagi peringkat pertengahan: (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) (i) (j) Membuat deskripsi tentang objek atau gambar. Bercerita berdasarkan satu siri gambar atau gambar bersiri Mendeskripsi pengalaman atau sesuatu peristiwa. Memberi satu siri arahan untuk membuat sesuatu. Membaca iklan dan peraturan. Memberi ucapan pendek dan mudah. Memberi komen secara mudah. Menyoal dan menjawab soalan-soalan berhubung dengan peribadi seseorang, masa bersekolah, persekitaran, di rumah dan sebagainya. Mengambil bahagian dalam perbualan mudah. Membuat ulasan, memberi pendapat atau pandangan secara mudah.

Aktiviti bagi peringkat maju; (a) (b) Mendeskripsikan sesuatu peristiwa, objek, permainan, proses dan sebagainya. Bercerita dengan menggunakan alat pandang atau tanpa menggunakannya.

OUM

43

KEMAHIRAN LISAN

TOPIK 3

(c) (d) (e) (f) (g) (h) (i) (j) (k) (l)

Mengambil bahagian dalam perbincangan, perbualan atau dialog. Bertanya untuk mendapatkan maklumat. Menerangkan proses, kejadian, prosedur dan peraturan. Memberitahu arah atau hala sesuatu tempat. Memberikan ceramah atau syarahan. Mengambil bahagian dalam perbahasan, diskusi, forum, perbincangan, seminar dan lain-lain. Mengambil bahagian dalam drama atau lakonan. Mendeklamasi puisi. Menyampaikan komen, laporan atau ulasan. Mengkritik cerpen, pendapat, puisi, novel dan sebagainya.

3.5

PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN LISAN

Perancangan aktiviti lisan melibatkan tiga peringkat. Tiga peringkat perancangan aktiviti lisan ialah; (a) (b) (c) Peringkat persediaan Peringkat pelaksanaan aktiviti Peringkat susulan dan penilaian

3.5.1 Peringkat Persediaan

Tiga perkara yang boleh dilakukan oleh guru ialah; (i) (ii) (iii) Guru menerangkan tugasan yang akan dilakukan oleh murid atau membuat tunjuk cara serta memberi contoh. Guru mengedarkan bahan-bahan yang diperlukan untuk membuat aktiviti. Contohnya, kad kiu, bahan stensilan dan peralatan lain yang mungkin diperlukan. Guru memastikan semua alat dan bahan mencukupi dan murid memahami tugasan.

3.5.2 Peringkat Pelaksanaan Aktiviti

Dua perkara yang berlaku semasa peringkat pelaksanaan aktiviti iaitu; (i) (ii) Murid menjalankan tugasan seperti yang diarahkan. Guru menyelia dan mengambil bahagian. membimbing kelas, kumpulan atau pasangan yang

44

OUM

TOPIK 3

KEMAHIRAN LISAN

3.5.3 Peringkat Susulan dan Penilaian

Dalam sesuatu waktu pengajaran dan pembelajaran, aktiviti susulan dan penilaian perlu dilakukan oleh guru untuk mendapatkan maklum balas bagi aktiviti-aktiviti yang telah dilaksanakan oleh murid. Penilaian yang dimaksudkan bukanlah dalam bentuk penilaian formal tetapi lebih merupakan penilaian berterusan. Contoh aktiviti susulan dan penilaian yang boleh dijalankan ialah seperti mengadakan perbincangan dan kemudian guru memberi maklum balas tentang prestasi dan pencapaian murid. Sebagai pengukuhan guru digalakkan memberi kerja rumah yang berkaitan untuk aktiviti susulan. Dalam pengajaran dan pembelajaran bertutur, guru digalakkan membentuk kumpulankumpulan kecil supaya ramai murid dapat mengambil bahagian yang aktif dalam masa yang terhad. Kemahiran bertutur ini harus digabung jalin dengan kemahiran-kemahiran bahasa yang lain untuk melahirkan satu kesepaduan yang bermakna. Penggabungjalinan juga penting dijalankan untuk mengukuhkan pembelajaran murid. Beberapa aktiviti yang boleh dirancang dalam kemahiran bertutur ialah; (a) (b) Aktiviti berbual Dalam melaksanakan aktiviti ini guru menyediakan beberapa tajuk yang sesuai dengan tahap kebolehan berbahasa serta persekitaran murid. Guru juga boleh melaksanakan aktiviti dengan secara berdua ataupun secara berkumpulan. Aktiviti bercerita Guru memberikan garis panduan bagi memudahkan murid bercerita, misalnya tema dan masa yang diperuntukkan. Guru juga boleh menyediakan tempat yang sesuai supaya aktiviti itu menjadi menarik dan dapat menggalakkan murid untuk bercerita. Aktiviti berlakon Aktiviti berlakon dapat meningkatkan kemahiran lisan murid. Oleh itu, guru perlu menggalakkan murid mengambil bahagian dalam aktiviti ini. Aktiviti berlakon boleh dijalankan di dalam kelas ataupun di luar kelas. Sekiranya aktiviti itu dijalankan di luar kelas, misalnya di dewan sekolah, maka murid akan membuat persediaan yang lebih rapi dan bersungguh-sungguh. Aktiviti berpuisi Aktiviti ini boleh dijalankan secara individu ataupun kumpulan. Guru menyediakan puisi sama ada puisi moden ataupun puisi tradisional dan meminta murid membacanya. Aktiviti ini menjadi lebih menarik sekiranya tajuk puisi yang digunakan itu dimaklumkan lebih awal kepada murid. Langkah ini dapat memberi peluang kepada murid untuk berlatih, iaitu membaca dan menghayati puisi berkenaan. Aktiviti bercakap berdasarkan gambar Aktiviti ini dijalankan mengikut prestasi murid. Guru boleh menyediakan pelbagai gambar yang menarik minat murid untuk bercerita atau menerangkan sesuatu perkara yang terdapat dalam gambar berkenaan. Aktiviti ini boleh dijalankan dengan menggunakan gambar tunggal ataupun gambar bersiri. Aktiviti melaporkan berita Guru meminta murid melaporkan sesuatu berita tentang sesuatu perkara atau peristiwa yang mereka pernah terbaca, melihat, alami atau mendengar daripada orang lain.

(c) (d)

(e) (f)

(g) (h)

(i) (j)

(k) (l)

OUM

45

KEMAHIRAN LISAN

TOPIK 3

(m) Aktiviti berbahas atau bersyarah (n) Guru memberi tajuk syarahan atau perbahasan kepada murid. Syarahan boleh dijalankan secara individu sementara perbahasan dijalankan secara kumpulan. Guru menjelaskan syarat-syarat syarahan dan bahasa kepada murid. Aktiviti menyanyi Pada kebiasaannya,murid-murid berasa seronok apabila guru menjalankan aktiviti menyanyi. Dalam aktiviti ini, guru boleh menyanyikan lagu kanak-kanak yang mengandungi perkataan yang mudah untuk disebut dan difahami bagi kanak-kanak pada peringkat rendah. Aktiviti menyanyi boleh meningkatkan kebolehan murid dalam sebutan dan intonasi. Aktiviti perbincangan Aktiviti ini lebih sesuai dijalankan bagi murid yang berada di sekolah menengah ataupun bagi murid tahap dua di sekolah rendah. Perbincangan boleh dijalankan secara kelas ataupun secara kumpulan. Guru membahagikan murid mengikut kumpulan tertentu dan perbincangan bermula dengan membincangkan sesuatu tajuk dalam kumpulan masing-masing. Langkah seterusnya ialah hasil perbincangan itu akan dilaporkan oleh ketua kumpulan kepada kelas untuk disoal jawab.

(o) (p)

(q) (r)

Aktiviti 2
Secara kumpulan, anda diminta membincangkan aktiviti di atas dan rancang satu aktiviti yang berkaitan.

3.5.4 Memilih dan Menggunakan Bahan Pengajaran Kemahiran Lisan

Guru boleh memilih alat atau bahan pengajaran dan pembelajaran berdasarkan kriteria yang berikut; (a) (b) (c) bahan yang sedia ada kesesuaian dengan objektif pengajaran keberkesanannya.

Alat atau bahan bantuan mengajar boleh dibahagikan kepada tujuh kategori iaitu; (a) Guru, murid dan bilik darjah Gerak laku guru dan murid boleh dimanfaatkan sebaik-baiknya untuk membantu proses pengajaran dan pembelajaran, misalnya; (i) (ii) (iii) guru menaikkan dan menurunkan tangan kanan atau menggerakkan kepala bagi menunjukkan perbezaan intonasi dalam pertuturan . Guru menunjukkan cara-cara membunyikan sesuatu sebutan. Guru menggunakan papan tulis untuk mencatat perkataan atau frasa yang perlu digunakan oleh murid apabila bertutur.

46

OUM

TOPIK 3

KEMAHIRAN LISAN

(b)

Objek Sebenar Objek yang biasa digunakan sehari-hari boleh dijadikan alat dan bahan pengajaran yang berkesan, untuk membolehkan murid; (i) Mengaitkan konsep dengan bunyi, contohnya, bunyi pelbagai kenderaan, mergastua dan air dengan menggunakan alat audio seperti radio dan pita rakaman. Mengaitkan situasi dengan pertuturan sebenar yang sedang berlaku. Contohnya, pertuturan sekumpulan manusia di stesen bas berbeza dengan pertuturan di pasar. Contoh ini boleh ditunjukkan atau didengar melalui alat audio dan visual seperti televisyen, video, filem dan transperansi. Bahan sebenar seperti tiket bas, menu, butang baju pelbagai warna dan saiz, buku, majalah, kalendar dan borang adalah bahan yang boleh digunakan secara kreatif sebagai bahan bertutur.

(ii)

(iii)

(c)

Gambar Guru digalakkan mempunyai fail untuk menyimpan gambar yang boleh digunakan dalam pengajaran dan pembelajaran bertutur. Sama ada gambar tunggal atau gambar bersiri boleh digunakan sebagai bahan rangsangan untuk murid-murid bercerita, berlakon, berpuisi dan berdialog. Gambar-gambar yang digunakan hendaklah sesuai dari segi saiz, terang dan jelas. Contoh gambar trunggal
(misalnya: pemandangan di sekolah, pemandangan di pasar dan sebagainya)

Contoh gambar bersiri (misalnya: pergi berkelah, sukan sekolah, majlis hari jadi dan lain-lain.
1 Satu keluarga bertolak dari rumah untuk pergi berkelah 2 Dalam perjalanan melalui jalan di tepi pantai

3 Mereka duduk di tepi pantai sambil makan

4 anak-anak mandi di laut, bapa membaca surat khabar.

5 Berkemas untuk setelah hari petang

pulang

OUM

47

KEMAHIRAN LISAN

TOPIK 3

(d)

Grafik Pelbagai grafik boleh digunakan sebagai bahan rangsangan yang baik untuk bertutur, seperti; (i) (ii) (iii) Pelbagai jenis carta misalnya carta pai, carta palang, carta lingkaran dan carta organisasi seperti carta keluarga. Jadual yang mengandungi maklumat untuk aktiviti pertuturan, misalnya jadual waktu, jadual perjalanan dan jadual tugas. Pelan dan peta yang menunjukkan arah perjalanan atau kedudukan sesuatu tempat.

(e) Kad Pelbagai jenis kad boleh digunakan sebagai bahan rangsangan, seperti; (i) kad perkataan- untuk memperkenalkan perkataan-perkataan baru dan penting bagi digunakan dalam pertuturan. Penggunaan kad sebagai alat dan bahan bantuan mengajar akan lebih licin dan kemas sekiranya guru menggunakannya di atas papan flanel dan carta poket. Kad arahan atau kad peranan mengandungi arahan tentang peranan yang harus dimainkan oleh murid dalam situasi tertentu semasa berlakon atau main peranan.

(ii)

(f)

Bahan nyanyian, puisi dan permainan Bahan ini dapat mewujudkan suasana gembira dalam kalangan murid. Penggunaannnya harus diawasi supaya objektif pengajaran dan pembelajaran tidak diabaikan. Permainan bahasa yang dirancang secara teliti akan dapat membantu pencapaian objektif bertutur. Melalui permainan murid dapat menggunakan kemahiran bertutur dalam keadaan bersahaja. Permainan bahasa dapat menambah kepelbagaian situasi pembelajaran, memberi motivasi dan peluang kepada murid mempelajari bahasa. Alat dan bahan yang dibeli Alat dan bahan pengajaran dan pembelajaran dalam kategori ini terdiri daripada perkakasan dan perisian. Alat dan bahan ini agak mahal dan penggunaannya bergantung pada kemudahan fizikal yang disediakan di sekolah. Contohnya; (i) (ii) (iii) makmal bahasa untuk melatih murid dari segi sebutan, intonasi dan perbualan. Filem, rancangan televisyen dan plastik lutsinar/ transperansi. Komputer.

(g)

48

OUM

TOPIK 3

KEMAHIRAN LISAN

3.5.5 Penilaian
Ujian bertutur boleh dilakukan melalui; (a) Tugasan dalam ujian bertutur (i) Memadankan Contoh : memadankan objek dengan tulisan memadankan gambar dengan tempatnya memadankan harga dengan objek (ii) Mengelompok Contoh: Mengelompokkan haiwan mengikut jenis dan habitatnya. Mengelompokkan pelbagai jenis warna. Mengelompok kegunaannya. dan menerangkan jenis-jenis kenderaan dan

(iii)

Menyusun dan melengkapkan Contoh: Menyusun maklumat mengikut saiz, umur dan kepentingan serta melaporkan dalam bentuk pertuturan. Menyusun semula perkataan sehingga menjadi ayat dan seterusnya menjadi sebuah cerita yang diperdengarkan semula. Mencari perkataan dan idea yang sengaja ditinggalkan dan menyusun sehingga menjadi cerita yang lengkap untuk disampaikan kepada rakanrakan.

(iv)

Menyelesaikan masalah Contoh: Menerangkan cara untuk sampai ke sesuatu destinasi dengan selamat. Berbincang dan membuat keputusan tentang apa yang perelu dilakukan, seperti kehilangan adik di pusat membeli-belah. Berbincang untuk memilih orang yang paling layak bagi memikul sesuatu tugas, seperti memilih ketua darjah.

(v)

Berinteraksi Contoh: Berinteraksi menggunakan telefon Berinteraksi dalam perbincangan tentang sesuatu rancangan televisyen. Berinteraksi menyampaikan maklumat yang berupa pesanan, arahan dan permintaan.

OUM

49

KEMAHIRAN LISAN

TOPIK 3

(vi)

Simulasi Contoh: Bermain peranan sebagai pemandu dan penumpang teksi. Berbincang untuk membeli-belah bagi mengadakan jamuan hari jadi. Menyambut tetamu di rumah.

(vii) Projek Contoh: Berbincang untuk mengelolakan satu persembahan kelas bagi majlis Penyampaian Hadiah sekolah. Berbincang bagi menyediakan rancangan siaran radio kanak-kanak. Berbincang untuk mengelolakan lawatan kelas ke kilang.

Pengendalian Ujian Bertutur (a) Ujian secara kumpulan Terdiri daripada 4 6 orang murid Panjang masa perbualan tidak lebih dari 30 minit. (b) Ujian secara individu Panjang masa menguji yang sesuai. Dilaksanakan secara ringkas. Pemarkahan kemahiran bertutur
Peringkat Cemerlang Penerangan Dapat bertutur dan berhubung dengan lancar dan berkesan. Dapat berbincang dengan fasih dan cekap. Tidak dipengaruhi oleh dialek dan gangguan bahasa yang lain. Dapat menggunakan bahasa dengan baik, berkeupayaan menggunakan dialog dengan berkesan. Terdapat kesalahan kecil yang tidak merosakkan makna bahasa seperti dialek. Baik Dapat memberi sumbangan idea secara positif dalam perbincangan dan dapat menutup beberapa kelemahan dalam pertuturan. Kadangkala teragak-agak dan melakukan kesalahan kecil yang boleh dimaafkan. Secara keseluruhan dapat berinteraksi dengan berkesan walaupun kadangkala terhenti-henti sewaktu bertutur, mengulang-ulang dan melakukan beberapa kesalahan besar. Namun interaksi berjalan lancar. Boleh menjawab soalan dan menjelaskan isi-isi penting dengan bantuan sekali-sekala. Melakukan kesalahan besar, namun masih boleh difahami. Kadang-kadang dapat memberi sumbangan idea yang menarik. Walaupun dapat berinteraksi, masih memerlukan banyak sokongan. Banyak melakukan kesalahan besar dan kadang-kadang pertuturan sukar difahami sehinggalah dibantu.

Amat baik

Sederhana baik

Sederhana

Sederhana lemah

50

OUM

TOPIK 3

KEMAHIRAN LISAN

Lemah

Interaksi kerap kali terputus, soalan terpaksa diulang banyak kali dan dipermudahkan. Jawapan kadangkala tidak tepat, menyeleweng dan tidak difahami. Banyak gangguan dialek, boleh memperkatakan perkara yang mudah-mudah dan asas sahaja. Tidak dapat meneruskan interaksi, soalan terpaksa diulang dan jawapan kurang tepat. Interaksi berlaku pada peringkat asas sahaja. Tidak dapat menjawab.

Amat lemah Tiada tindak balas

Berdasarkan kepada kriteria yang disediakan di atas, guru hendaklah menentukan markah bagi setiap peringkat. Sebagai contoh, markah bagi setiap peringkat adalah seperti yang berikut;
PERINGKAT Cemerlang Sangat baik Baik Lulus Lemah Sangat lemah MARKAH (100%) 90-100 75-89 65-74 50-64 30-49 0-29 GRED A+ A B C D E

Aktiviti 3
Pada pendapat anda, apakah bentuk penilaian yang sesuai untuk menilai tahap kemahiran bertutur yang dimiliki oleh murid anda.

RUMUSAN
Topik 3 ini telah menghuraikan dengan panjang lebar kemahiran lisan, asas bagi semua kemahiran. Pelajar telah diperkenalkan dengan beberapa konsep penting di dalam kemahiran mendengar; antaranya dinyatakan bahawa pendengaran melibatkan aspek fizikal, psikologi dan neurologi yang mempengaruhi pendengaran dan pendengaran harus berlaku melalui fikiran dan bukan perasaan. Selain itu pelajar juga telah didedahkan dengan beberapa proses dan jenis mendengar, peringkat peringkat kemahiran mendengar, kemahiran bertutur dan pembelajaran pengajaran lisan. Perlu diingat bahawa kemahiranmendengar berkait rapat dengan kehiran bertutur. Apa yang didengar perlu difaham dan diingat sebelum boleh bertindak balas seperti yang dikehendaki.

OUM

51

KEMAHIRAN LISAN

TOPIK 3

GLOSARI
Grafik grafik merupakan pelbagai jenis carta, jadual, plan, peta yang boleh membantu dan/atau menghidupkan dan mengukuh proses pengajaran dan pembelajaran. Setiap grafik dibina berdasarkan minat, keadaan dan isi pengajaran yang diajar. mora merupakan keadaan panjang pendek sebutan/ujaran yang boleh membezakan makna.

Mora

UJIAN 1
Mengapakah kemahiran mendengar asas bagi segala kemahiran? Adakah kemahiran ini perlu diajar oleh guru di dalam bilik darjah?

UJIAN 2
Kenapakah kemahiran bertutur disifatkan sebagai suatu kemahiran yang kompleks? Apakah hubungannya antara kemahiran mendengar dan kemahiran bertutur?

RUJUKAN
Abd. Aziz Abd. Talib. 2000. Pedagogi Bahasa Melayu.Kuala Lumpur : Utusan Publications & Distributors Sdn Bhd. Kamarudin Hj. Husin. 1998. Pedagogi Bahasa Perkaedahan. Kuala Lumpur: Kumpulan Budiman Sdn bhd. Radiah Nordin dan Maimunah Samat. 1992. Kemahiran Bertutur. Dalam Asas Kemahiran Berbahasa KBSR Jilid 3. Kuala Lumpur: Dewan bahasa dan Pustaka. Raminah Hj. Sabran & Rahim Syam.1985. Kaedah Pengajaran Bahasa Malaysia. Kuala Lumpur: Penerbit Fajar Bakti. Zuariah Yusoff, Zainon Zainalabidin & Fatimah Abd. Rahman. 1992. Kemahiran Mendengar. Dalam Asas Kemahiran Berbahasa KBSR Jilid 3. Kuala Lumpur: Dewan bahasa dan Pustaka.

52

OUM